รายงานฉบบสมบรณ�

เรอง การบรหารจดการนำท�วม และอทกภยของประเทศไทย

ผ�ตรวจการแผ�นดน ๒๕๕๔

ในอดตสาเหตของอทกภยมกเกดจากธรรมชาตแตปจจบนเปนทนาสงเกตวาปจจยสำคญของอทกภย

มกเกดจากการกระทำของมนษยอาทการตดไมทำลายปาการใชทดนไมเหมาะสมและการปลกสงกอสราง

ขวางทางระบายนำ เปนตน ซงปจจยเหลานมผลตอความรนแรง และความถในการเกดอทกภยเพมมากขน

ทงน อทกภยนบเปนภยธรรมชาตทไมอาจจะหลกเลยงและยบยงไดในชวงระยะเวลาสนๆ แนวทางแกไขทด

ทสดคอ ตองมการพยากรณอากาศอยางแมนยำเพอใหมการเตอนภยทมประสทธภาพและรวดเรว รวมทงจะ

ไดมการเตรยมความพรอมในการบรรเทาสาธารณภยอยางเปนระบบและเหมาะสมทงในสวนของภาครฐและ

ประชาชนซงจะสามารถชวยลดความสญเสยของภาครฐภาคเอกชนและภาคประชาชนจากภยพบตไดดยงขน

ในระยะยาวรฐจะตองแกปญหาอทกภยโดยจดการกบตนเหตของปญหาอยางเปนระบบเพอลดความ

สญเสยทเกด ซงในการแกปญหาจำเปนอยางยงทหนวยงานภาครฐซงมหนาทเกยวของกบการบรหารจดการ

ทรพยากรนำจากหลายกระทรวงตองรวมกนดำเนนงานอยางบรณาการและเปนเอกภาพเพอใหเกด

ประสทธภาพในการจดการนำมากทสดและกอใหเกดประโยชนสงสดกบประชาชนและประเทศชาต

ตามทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ กำหนดใหผตรวจการแผนดนมหนาท

ตรวจสอบเรองการละเลยการปฏบตหนาทหรอการปฏบตหนาทโดยมชอบดวยกฎหมายขององคกรตาม

รฐธรรมนญและองคกรในกระบวนการยตธรรมการดำเนนการเกยวกบจรยธรรมของผดำรงตำแหนงทางการ

เมองและเจาหนาทของรฐ การตดตามประเมนผลและจดทำขอเสนอแนะในการปฏบตตามรฐธรรมนญ และ

เสนอขอพจารณาเพอแกไขรฐธรรมนญในกรณทเหนวาจำเปน และการหยบยกเรองทเกดความเสยหายตอ

ประชาชนโดยรวมหรอเพอคมครองประโยชนสาธารณะขนพจารณาไดเองโดยไมจำเปนตองมเรองรองเรยน

ผตรวจการแผนดนจงจำเปนตองตรวจสอบการปฏบตงานของหนวยงานทเกยวของกบการบรหาร

จดการนำทวมและอทกภย เนองจากในชวงทผานมาปญหาเรองนำทวมเปนปญหาใหญซงมกเกดขนอยาง

ซำซากกระทบตอความเปนอยและประโยชนสขของประชาชนอกทงในการแกปญหาของภาครฐมกเปนการ

แกปญหาเฉพาะหนาตามอำนาจหนาทของแตละหนวยงานดงนน ผตรวจการแผนดนจงไดหยบยกปญหาน

ขนมาพจารณาเปนกรณพเศษโดยเฉพาะเรองการดำเนนงานบรหารจดการนำทวม รวมทงการปองกนและ

แกปญหาอทกภยของหนวยงานภาครฐทมหนาทเกยวของทงทางตรงและทางออมตอปญหาน เพอแกไข

ทกขรอนของประชาชนโดยใหเรมการศกษาเรองนตงแตวนท๒พฤศจกายน๒๕๕๓เปนตนมา

คำนำ ผตรวจการแผนดนกบการตรวจสอบ การบรหารจดการนำทวมและอทกภย

ศาสตราจารยศรราชา เจรญพานช ผตรวจการแผนดน กรกฎาคม๒๕๕๔

หมายเหต: รางรายงานฉบบนไดนำเรยนนายกรฐมนตรยงลกษณชนวตรอยางไมเปนทางการแลวเมอวนท๒๓สงหาคม๒๕๕๔เพอประกอบการ พจารณากอนตรวจเยยมแกไขปญหานำทวมและอทกภยทอำเภอบางระกำจงหวดพษณโลก

คณะ ผศกษา

ศาสตราจารยศรราชา เจรญพานช ผตรวจการแผนดน

นางสาวรอยพมพ ถระวงษ ผอำนวยการ สำนกวชาการและยทธศาสตร

นางสาวจราพร จรรยาออน นกวชาการ สำนกวชาการและยทธศาสตร

นายอสระพฒน ธรพฒนสร เจาหนาทสอบสวนผเชยวชาญ

นายมยสทธ ขยายแยม นกวชาการ สำนกวชาการและยทธศาสตร

นางสาวอญรตน เสยมไหม นกวชาการ สำนกวชาการและยทธศาสตร

สารบญ

Executivesummary/บทสรปผบรหาร ๑

สวนท๑ หลกการและเหตผล ๒๖

สวนท๒ ภารกจอำนาจหนาทและปญหาของหนวยงานทเกยวของกบ ๓๒

การแกปญหานำทวมและอทกภย

สวนท๓ ภาพรวมของปญหาการบรหารจดการนำและอทกภยของประเทศไทย ๖๖

สวนท๔ ขอเสนอแนะของผตรวจการแผนดน ๗๔

เอกสารและสงอางอง ๘๗

ภาคผนวก ๘๙

• ภาคผนวกก ๙๐

• ภาคผนวกข ๙๕

• ภาคผนวกค ๑๐๒

• ภาคผนวกง ๑๐๗

Ex ecutive summary

Background and rational

Thailand is located in the area affected from the south west and the north east monsoons and always facing

disastrous floods. From October to December 2010 heavy floods occurred almost all over the country causing

damaged community, agricultural area, resources and loss of people at a large number. Such damages and happening

crisis did stir public criticizes that Thailand lacks of sustainable management to mitigate the seasonal flood disaster.

Although government and private sectors had jointly mobilized resources and materials to mitigate people

suffering during and after flood disaster, all in all they were only the emergency response actions. After the crisis, the

relevant public sectors fail to analyze and clarify the causes of problem to develop proper measures and technology for

problems solving in those flood affected areas. Therefore flood disaster management at present and in the future

requires government efforts and attention to establish policies and practical measures, then accelerate the operations

to achieve the effective goals in all risky watersheds. In the long-term the government must try to solve the causes of

all concerned problems systematically to minimize apparent social, economic and environmental losses. It is very

important that all government agencies, from various ministries with duties on water resources management must

co-operate to ensure integration and unity to maximize the effectiveness of water management and benefits of the

country and people as a whole.

The constitution of the Kingdom of Thailand B.E.2550 prescribes the ombudsman’s functions of investigating

cases of omission or illegitimacy to perform duty of organizations under the constitution and those under the

procedural justice, including ethics of political and government officers. Moreover, assessment and suggestions of

operation conformed to the constitution, propose consideration for constitutional amendment in essential cases as

well as awareness of losses happening to the public at large or protecting the public advantages without petitions are

all ombudsman’s responsibility.

ผตรวจการแผนดน

The ombudsman, Prof. Siracha Charoenpanij, said that water is important and essential for human life. Nobody

can live without water, we all need water for consumption, agriculture and industrials. Without water human’s life,

agricultural activities and industrials will no longer exist. If Thailand has no capacity to manage the water supply for

demands, it will be the end of our nation. It has been well realized that management of water resources is fundamental

for which all sectors must cooperate to reserve water to ensure sustainable supply. The water supply situation around

our country, however, tends to indicate water shortage in the future. Thailand cannot rely on its neighbors. The

Mekhong river which was once brimming, is now becoming drought because PR. China’s 4-5 dams have irrigated

water for themselves and released less water along the river ways. Our neighbors will also follow the PR. China model.

Now it’s time to improve our water management for sufficient supply and be free from relying on external sources.

Firstly the systematic management must be implemented from the headsprings, 25 watersheds, towards the lower part

of streams. We must reserve water for consumption and prevent flooding. Accordingly Thai people can ensure

sustainable agriculture and Thailand will be the kitchen of the world in the future. It is the universal truth that food is a

fundamental need of human. No food means no human’s life. Thailand should keep its abundant advantages of natural

richness over other countries, to enhance Thai people survival on the earth.

This is the reason why the ombudsman mainly pays attention to water management. We are also concerned

about flood disaster impact on people. It is considered that the serious problem of both drought and flooding, which

happened repeatedly, affected people’s peaceful living the most. Mainly government’s problem solving was of short-

term action carried out by each functioning unit without any cooperation. There were also petitions that Ayutthaya

province has faced flooding repeatedly. Therefore water management including flood and disaster prevention by direct

and indirect responsible parties should be seriously considered.

Scenario of water management problem and flooding in Thailand

The study based on data base of 19 related operational units that have duties on water resources management

in Thailand has revealed 9 key issues. Those 18 government units are Thai Meteorological Department, Geo-Informatics

and Space Technology Development Agency (GISTDA), Hydrographic Department, Marine Department, Royal Irrigation

Department, Department of Highways, Department of Rural Roads, Department of Disaster Prevention and Mitigation,

Office of the Royal Department Projects Board, Department of Water Resources, Department of Public Works and Town

& Country Planning, Land Development Department, Royal Forest Department, Department of National Parks, Wildlife

and Plant Conservation, Electricity Generating Authority of Thailand, Royal Thai Armed Forces Development Command,

Department of Drainage and Sewerage and Hydro & Agro Informatics Institute (Public Organization). Another private

unit, sharing data in this study, is the Foundation for National Disaster of Warning Council. The 9 problematic factors are

as follows:

1. Deforesting is a cause of flooding.

2. Encroachment of waterways and public areas and dredging of canals and ditches

3. Direction of water drainage in urban planning

๒

ผตรวจการแผนดน ๓

4. Warning system

5. Preparations for flood evacuation and disaster relief

6. Redundancy of government agencies’ function arising from Ministers and Departments Reformation in 2002.

7. Sufficient budget allocation

8. Lack of readiness after decentralization of power to local authorities

9. Proposed changes to and revisions of laws

Ombudsman’s Recommendations

1) The suggestion is listed according to the afore mentioned problems

Revealing problems have led to Ombudsman’s Suggestion of how to solve each specific problem as follows:

Issue 1 Deforestation is a cause of flooding.

Solutions : The government must command the Royal Forest Department to expedite expansion of forest

area especially in all river source lands. Watching the changes of forest area by using Geo-Informatics and Satellite

Imaging technology should be done to obtain the latest data such as the advance of forest poachers specifically the

illegal logging and forest fires. It will support forest reservation.

GISTDA also confirms that this technology can be used as an effective tool for inspecting forest invaders. For the

forest service task with insufficient budgeting while requiring many officers and employees, the proper technology and

measures should be used as the additional tool to solve the problem more effectively. These measures are:

• Legalmeasures:includelegislationamendmenttoaddexecutionpenaltyforillegalinvadersintoriversource

areas of conservation forests. In the case it is a hiring operation and the hirer has been named (the accused

capitalist) the penalty condition may be reduced or the invader may be authorized to act as a witness, if

considered appropriate. The execution penalty has been proposed on the ground that invading deforestation

affects people in all aspects and more harmful to the society at large than the adverse impact of drug

trafficking. And in the worst case assets seizure may be as well added. Moreover, compensation at the rate of

one million baht and over per one rai of land paid to the state, as people’s representative, should be acquired

under the civil code. Such a compensation shall be for setting up of a reforestation fund to solve the problem.

• Economicmeasures:includeincentivestohavepeoplelivingaroundthewatershedareatotakeagoodcare

of the forest. Rewarding in terms of money should be made by fees and taxation paid by those residents at

the end stream as a return for beneficial advantages they have received from the efforts of those upstream

contributors.

• Agriculturalmeasures : includeR&D to increaseper raiproductivitybyappropriate technology to reduce

deforestation for more farming lands. The Royal Forest Department and the Department of National Parks,

Wildlife and Plant Conservation should officially agree how to handle those related or repeated operations. In

order to effectively solve such problems reunion into one entity of the two departments should be

determined to enhance integration for maximum achievements.

ผตรวจการแผนดน๔

Issue 2 Encroachment of waterways and public areas and dredging of canals and ditches

Solutions : The state must dredge river canals, particularly the main channels that drain water to the sea.

These canals must be made wide and deep enough to drain water quickly to prevent floodwater from becoming

trapped, which is a long-term problem that produces many difficulties for members of the public residing nearby those

rivers.

The relevant public organizations must issue plans and policies that protect against encroachment of public

riverfront land, water drainage locations, and natural water retention areas. Population growth and the number of

construction projects should be evaluated in order to determine how to best address problems that may arise in the

future. Further, the public organizations which are directly involved, such as the Royal Irrigation Department and the

Marine Department, must maintain the river canals’ capacity to receive and drain water into the sea. Thus, it is

appropriate for these departments to effectively address the problem of encroachment of riverfront land, water

retention areas, and natural water drainage areas.

As for the problem of encroachment of riverfront land, water retention areas, and natural water drainage areas,

which is usually done by influential persons, politicians, and local politicians, the relevant public organizations must

come to a mutual understanding, using reason, and find a just solution that is acceptable to both sides. They should

cooperate to make an agreement with the community about how to make beneficial use of the public land. However, if

they are unable to accomplish this, then a complaint must be filed in court against the encroachers of public land in

order to reverse the encroachment and return the land to its original condition.

Issue 3 Direction of water drainage in urban planning

Solutions : The state must set urban planning policies at every level in order to develop orderly

communities which are desirable to live in and increase the quality of life. It is necessary to create laws for urban

planning at the national level, the regional level, and other levels that are compatible in order to clearly determine

proportionate and effective uses of land so that those uses may be carried out in a sincere manner. As for the matter of

road construction, the Department of Highways and the Department of Rural Roads must coordinate with the

departments and organizations involved in water management to gather up-to-date data on public works, town

planning and environment to integrate into road planning strategies in order to prevent roads from obstructing the

flow of water. The Department of Highways and the Department of Rural Roads should survey the areas where water is

flooding roadways in order to solve the problem by increasing the sizes of culverts or bridges to allow faster drainage.

If necessary, additional culverts should be constructed so that roadways will not be flooded or become embankments

which block water flow. Furthermore, water gates can be added to culverts and bridges to help divert water as needed.

Issue 4 Warning system

Solutions : The government should promote the education of youth and high school and university

students so that they have the knowledge to understand the importance of climatology and so that they give

importance to weather forecasting and warning system. State enterprises as well as private organizations should

cooperate in campaigns to raise public awareness of the importance of weather forecasting and warning systems in

order to avoid damages and the loss of lives and property.

ผตรวจการแผนดน ๕

As for weather forecasting and warning systems, the Department of Meteorology should coordinate with

various government organizations such as the Hydrographic Department and private organizations such as the

National Disaster Warning Center in forecasting and in making use of each organization’s capacities in order to obtain

correct and accurate data. Should a disaster arise, the government should ensure that there is an effective warning

system in place which is fast and which reaches every area, using all forms of media and communication network,

especially through the radio, community radio, government radio, and television, as well as transmit news of disasters

through mobile phones.

To address their lack of personnel, the Department of Meteorology should coordinate with educational

institutions in offering Meteorology courses in order to produce graduates who can serve as knowledgeable, skilled,

and experienced personnel able to meet the requirements of the Department of Meteorology and other organizations

involved in climatology. The Department of Meteorology should to work quickly to further train their staff both

domestically and abroad so that their knowledge and experience accords with international standards.

Regarding the public sector’s weather predictions for water management, importance should be given to the

analysis of more factors than statistical data only because at present there are changes in global climate patterns that

cause changes in weather conditions and seasons, such as the El Nino and La Nina phenomenon. Therefore, forecasts

cannot be made from statistical data alone as has been done in the past to end flooding problems. As the current

characteristics of climate change differ from the past due to global warming, weather forecasts must make use of other

sources of information to help effect the most accurate decisions. Statistical data or past information is no longer

reliable for forecasting.

Issue 5 Preparations for flood evacuation and disaster relief

Solutions : The Department of Disaster Prevention and Mitigation should use the National Plan for Disaster

Alleviation of 2010-2014 to manage dangers to the public and should incorporate aid from government and private

organizations, including funding, staffing, and tools and equipment, for the fastest possible recovery. The government

should make arrangements so that the Department of Disaster Prevention and Mitigation has access to modern

communication systems and satellite systems that can be used for preventing and mitigating public disasters so that

the penetration and distribution of aid for disaster victims is efficient, fair, comprehensive and not redundant.

The Department of Disaster Prevention and Mitigation and local governing authorities should be well-prepared

and have regular evacuation drills so that people in affected areas will be ready to react correctly in an emergency or

disaster. The organizations involved should communicate steps and procedures, make clear signs, set up

communication systems to send messages, and determine appropriate evacuation destinations, as well as provide

other facilities and various services dependent on the needs of those affected.

Issue 6 Redundancy of government agencies’ function arising from Ministers and Departments Reformation in 2002

As there are many departments and agencies from different ministries involved in water management, both

those which were set up before 2002 and after, there should be integration among them to determine successful water

resource management strategies and to solve problems in a unified manner. A single management unit could be set up

and overseen by a higher authority, such as the Prime Minister or by a committee which would have the final decision

in solving problems, in a timely manner.

ผตรวจการแผนดน๖

The problems of redundancy and overlapping of duties and of areas of responsibility found between the

Forestry Department and the Department of National Parks, Wildlife and Plant Conservation cause problems for both

departments. Therefore, there should be collaboration and joint problem-solving in order to reach resolutions that can

be applied in practice in a reasonable and efficient way. This will be beneficial to both civil servants and the public. If

possible, the government should go back and reconsider the advantages and disadvantages that have been realized in

creating these separate departments, as both departments have had many management problems in recent years

leading to substandard performance. Thus, in order to address this problem, the government should urgently consider

the issue of rejoining these two departments.

Concerning the Department of Water Resources, new water management laws defining the roles and the

authority of the department should be issued urgently so that they are more clear, and there should be staff

development leading to greater relevant knowledge and experience in water management so that these skills may be

put to use in the field in an efficient way. If the department is unable to bring staff competency up to a suitable

standard, the department should be redefined as an academic agency concerned with water management instead of

an executive agency that performs duties in affected areas.

Issue 7 Sufficient budget allocation

Solutions : The Bureau of the Budget should take into account the importance of preventing and

addressing flood disasters and allocate sufficient funds to organizations involved so that they can carry out their work

according to set plans. For example, the Department of Meteorology is an important organization involved in warning

systems, so they should be equipped with both sufficient capacity and modern equipment as need as much accurate

information as possible in order to prevent problems arising from natural disasters which may cause a great deal of

damage and loss. The Marine Department is responsible for rivers and canals which are both transportation routes and

important water drainage areas so the Bureau of the Budget must allocate enough funds for the dredging of

waterways to allow faster water drainage into the sea. An increase in the number of officials employed to oversee the

problems of encroachment of waterways and to prosecute encroachers of public property should be considered, in

order to prevent the encroachment of riverfront land and land along canals, and maintain the set boundaries in their

original conditions.

The Bureau of the Budget should make use of information from the Hydro and Agro Informatics Institute about

prioritizing in areas that are vulnerable to flooding and drought and use this as a budget allocation guideline for water

resource management in those areas.

The Bureau of the Budget must also allocate sufficient funding to compensate for the damages, both actual and

mental, which happen as consequences of flood disasters, or look for ways to help indirectly, such as by promoting and

supporting life and health insurance systems in order to reduce the state’s expenses so that damage compensation will

be more fair than in the past and less of a financial burden for the country.

ผตรวจการแผนดน

Issue 8 Lack of readiness after decentralization of power to local authorities

Solutions : The transfer of authority to local governing organizations requires preparing personnel to be

responsible for various duties in government administration as well as educating and training future officials, especially

with academic and technical knowledge. In the preliminary phase of the transfer of responsibility to local authorities,

the organization conducting the transfer must educate and mentor the local authorities in carrying out their assigned

duties. They may need to create handbooks detailing the processes, resources, and other requirements needed to

make the work successful, and there should be measures to follow up and monitor progress in those responsibilities

that were transferred.

Issue 9 Proposed changes to and revisions of laws

Solutions : The government should move quickly to push for laws important for preventing and addressing

flood crises, such as the National Law on Water Resource so that there are wide-ranging laws concerning water

management and laws to promote and protect meteorological work so that it can develop efficiently and in

accordance with international standards.

In addition, the state should let involved organizations consider revising or repealing Section 1308 of the Civil

and Commercial Code regarding the use of land at shallow canal banks, which results in additional land. This law

should be in line with the property rights granted to the deed holder of the land next to that canal and should

determine whether or not deed holders have the right to claim water space in the event that their land bordering a

canal is eroded. Re-examination of this law could prevent land disputes which have caused some areas of rivers and

canals to narrow and which causes inconvenience for the public.

2) General recommendations from ombudsmen for solving water management problems

Ombudsmen have examined the work of the involved organizations, starting from the authorities and

responsibilities of various organizations involved with water management to the problems they face and the solutions

they employ, and have recommended that, to solve flood problems, agencies and departments should be divided into

three groups, as follows:

1st group : Organizations involved in short-term water management or tackling immediate problems,

comprising the Department of Meteorology, the Department of Disaster Prevention and

Mitigation, the National Disaster Warning Center, and the Hydrographic Department.

2nd group : Organizations involved in long-term water management, comprising of the Marine Department,

the Forestry Department, the Department of Public Works and Town & Country Planning, the Land

Development Department, the Department of Rural Roads, the Department of Highways, and the

Office of the Royal Development Projects Board(the coordinating Agency of Project

Implementations), the Geo-Informatics and Space Technology Development Agency, and the

Department of National Parks, Wildlife and Plant Conservation to fulfill the Royal Initiatives.

๗

ผตรวจการแผนดน๘

3rd group : Organizations involved in both short-term and long-term management, comprising the

Department of Water Resources, the Electricity Generating Authority, and the Royal Irrigation

Department.

The ombudsmen’s general recommendations for water and flood crisis management in Thailand can be divided

into two parts, short-term management and long-term management, with details as follows:

Part 1 Recommendations for water and flood crisis management in solution in the

shortterm with details as follows:

1. The state should allow organizations involved in local water management and services such as the Tambon

(Sub-district) Administrative Organizations, the Municipality, or the Provincial Administrative Organizations, to urgently

proceed with water retention planning, whether dredging and improving existing reservoirs or setting aside large

water storage facilities that can serve every area. They should urgently start working with watershed community areas,

which have been flooded repeatedly in the recent past. This will slow down the overflow of water during the rainy

season, as water will go into the reservoirs, which may serve as “monkey cheek” areas for holding water temporarily.

This will also serve as a way of solving drought problems by storing water for the dry season. As for the areas in which

to construct or prepare as water retention facilities or areas, it will be very important to take natural water courses into

consideration. Those areas might be public spaces, or spaces may be sought through other means such as soliciting

donations from inhabitants in order to purchase property, or campaigning for people to donate land to be converted

into water retention areas, or by allowing charitable individuals to get involved in looking for land and in coming

together to invest voluntarily, as is done during the Thai Buddhist Lent (Tod Katin) celebrations, which enables Thai

people to feel mutual ownership and responsibility (including requesting use of temple grounds or land held by

various government organizations). However proceeding with this work should not be be left to local communities

alone. There should be discussions and exchanges with involved organizations such as the Royal Irrigation Department

or the Department of Public Works and Town & Country Planning, and collaboration in studying technical and

engineering possibilities and limitations in construction projects, such as on issues of size, location, and construction

techniques, so that the construction of water retention facilities or reservoirs will be maximally efficient for water

retention and will be practically beneficial to the public both in rainy and dry seasons.

Initially, the government should campaigning for pond and artificial water reservoir construction by examining

the areas for construction in the 4 following ways:

1. Construction of small water reservoirs or water sources within a household in accordance with a new theory

of water and land management for agricultural use on small plots of land. This will yield the highest benefit

and is in accordance with His Majesty the King’s Philosophy of Sufficiency Economy. Land is divided into 4

portions, in which 30% may be set aside as a water source. A small water reservoir may be constructed,

allowing a supply of water year-round, water storage during the rainy season, support for crop planting

during the dry season, and availability for use in periods of sparse rain.

ผตรวจการแผนดน ๙

2. Construction of small water reservoirs in areas vulnerable to flood crises and drought, incorporating

information about the priorities of areas that are vulnerable to flood crises and to drought from the Hydro

and Agro Informatics Institute, or related information from other organizations, into making decisions and

taking action.

3. Construction of small water reservoirs or artificial water sources by examining appropriate areas for such

construction, taking into account the natural water retention capacity of the soil in examined areas, and

perhaps using the Land Development Department’s programs for assessing soil quality as a guideline for

selecting the area in the preliminary phase.

4. Promotion and support of small water reservoir construction in local communities that are prepared. Involved

government organizations should act as consultants for construction in local communities.

The ombudsmen’s studies of the ombudsmen found that the solution of digging water retention reservoirs and

creating water artificial water sources is in line with the studies on water resource management strategies that have

been successful in Thailand, commissioned by a special Senate committee in 2003, which found that “surface water

sources should be developed for storing water in various areas and should be distributed throughout every community

and village, sub-district, district, and province, so that there are sufficient water sources to supply water to all the

watershed areas during the dry season, while taking into account specific issues of capacity. In the construction and

development of small water reservoirs, conditions of the area and the topography should be taken into account.

Developments should not have consequences which cause unacceptable damage to other areas but should make

water available in a sustainable way.”

2. The state should prepare warning systems which are as accurate and reliable as possible in order to reduce

potential damages from natural disasters. The Department of Meteorology, which is the main organization involved in

facilitating this work, must integrate work with other capable organizations in promoting this information, namely the

Hydro and Agro Informatics Institute, Geo-Informatics and Space Technology Development Agency, the National

Disaster Warning Center, and the Hydrographic Department, by using water management forecasting. The state should

give importance to the analyses of the problems and make use of statistical data. As for the warning systems, the state

should seek out ways to warn the public about danger, such as transmitting information through radio waves, sending

warning messages through mobile phone networks (SMS), and importantly, the state should have a way of sending

warnings through government TV and radio stations whenever the likelihood of disaster has been confirmed.

Furthermore, the government should invest in cutting-edge tools and equipment for weather forecasting

capable of increased advance warning time and accuracy for relating agency such as Department of Meteorological

and GISTDA , in order to better inform the Royal Irrigation Department’s decisions about storing or decreasing water in

order to prevent floods.

3. The Department of Disaster Prevention and Mitigation should prepare efficient systems and work plans in

order to alleviate public dangers and be prepared to tackle sudden disasters. They should make countrywide

preparations and set master plans, including simulation drills and practices such as preparing evacuation routes for

evacuees and life-support services for victims of disaster. There should be training from time to time so that the public

is enabled to handle sudden disasters.

ผตรวจการแผนดน๑๐

4. To deal with the encroachment of public waterways and watercourses becoming more shallow, which

prevent fast and easy flow of water, the Marine Department and other capable organizations must collaborate to

dredge canals and rivers. They should also prosecute those who encroach on waterways with both legal and social

measures. This is so that water sources will stay wide and deep enough to be able to drain water at full capacity and

fast enough to prevent water from becoming stagnant.

5. The Department of Rural Roads’ construction work and road development has incorporated city planning

issues concerned with natural water drainage as one part of the determining where new roads should be constructed

in order to prevent possible disasters. Roads have obstructed water and led to water stagnation, as following power

decentralization, the Department of Rural Roads delegated responsibility to local administrative authorities which

often did not follow the rules, regulations, or standards set by the Department of Rural Roads. They also often ignored

city plans during construction, and as a result, many of the roads built by the local administrative authorities ended up

obstructing natural water drainage routes, or lacking the culverts necessary for water drainage. Thus, when the

Department of Rural Roads, a very capable and knowledgeable organization, works with the local administrative

organizations, there should be collaboration with other relevant organizations, such as the Department of Public Works

and Town & Country Planning, local administrative organizations, and the Land Development Department in order to

report circumstances that cause a risk of flooding to government organizations working in flood crisis prevention.

6. When roads are constructed by the Department of Highways or the Department of Rural Roads, an

investigation is usually conducted into natural water courses and plans are made for constructing culverts to drain

water in order to prevent flood problems. However, over the passage of time, routes of water flow or drainage may

change due to changes in land use. New construction may block drainage, leading water to flow into areas not

equipped with culverts. Therefore, it is crucial that both these departments must regularly study changes in water flow

in order to put the information to use in analysis to find solutions to problems in road drainage. For instance, additional

culverts could be installed in some areas, or the capacity of existing culverts could be increased to drain more water. In

any case, in constructing roads, local administrative organizations must also take action in the aforementioned ways.

7. Provincial governors and administrators of local governments in each province must work together to create

a preliminary flood crisis prevention plan, and in doing so they must survey and record flood crisis statistics and the

degree of impact to each area and make use of the data in the prevention plans. High priority must be given to

preventing damages in specific areas which cannot be rebuilt or replaced when damaged, such as historical sites or

cultural heritage sites, or natural areas with paleontological significance, for instance. There must be training and tests

of readiness in providing relief from public dangers at least once a year.

8. The Bureau of the Budget must allocate funds to organizations which are responsible for water and flood

crisis management in a balanced and reasonable way that accords with actual needs and priorities, especially to

organizations responsible for warning systems as they are the first step in mitigating possible loss and damage. The

state must support funding to develop knowledge and awareness and procure up-to-date equipment and technology

so that the warnings will be as accurate and correct and can come as far ahead in time as is possible. Though this is a

costly investment, this investment by the state in warning systems should be considered much more worthwhile when

compared with the loss of lives, personal property, and accumulated budgetary loss due to payments for damage

compensation.

ผตรวจการแผนดน ๑๑

9. Water management and flood crises in Thailand requires all organizations to collaborate and work in an

integrated and unified way, without redundancy in the division of responsibilities. Organizations must work in

harmony and in the same direction in order to be effective and able to solve Thailand’s water problems in the long-

term sustainably. In the group of organizations working in water management, one organization should be selected to

serve as a central agency, or committee with absolute decision-making authority to manage the high-risk conditions of

integrating information from various organizations should be set up. There must be effective cooperation in the

process, without passing the buck or fighting over responsibilities, which actions lead to greater overall loss or damage.

10. The Ministry of Agriculture and Cooperatives and the Royal Irrigation Department should advise

agriculturalists to postpone the planting time of rice or other harvest crops as appropriate; for instance, crops that are

harvested at the end of the rainy season should be moved to after the rainy season after a flood disaster has occurred

in order to avoid losses. Flood conditions caused huge losses of profit for farmers of these crops, while in normal

conditions the same farmers may harvest crops that give them profits in tens or hundreds of thousands of baht.

Part 2 Recommendations for water management and flood crises solutions in the long term:

1. In maintaining and preserving the abundance of water resources, there must be maintenance and care of

forested watershed areas so that these areas remain unharmed and don’t get encroached upon or destroyed. As these

forests naturally absorb and store water, they prevent water from overflowing and prevent soil erosion and landslides.

In recent years in Thailand there has been significant encroachment and forest clearing, which is why, at present,

forested areas make up less than 30% of the country’s total land area. When forests decline, droughts and floods occur

more frequently. Therefore, in order to increase forested areas and regenerate forests so that they can serve as rich

watersheds that continue to nourish the people of the country, the state should employ various measures to create

incentives for the people to take a greater interest in planting forests.

For instance, in the case of an NGO or of an individual who does not have land for reforestation, the government

can create a measure to encourage them to plant forests by providing tax cuts for participation in reforestation

activities in public spaces and upstream areas, and for maintaining those areas until the newly forested area can sustain

itself. People in the private sector could use their reforestation expenses to file for tax breaks (they could file for up to

100% or 200% in tax breaks, for instance).

In the case of government organizations, reforestation measures should be used to increase welfare benefits for

civil servants of government organizations who plant and maintain forests until they are self-sustainable. If the state

derives benefit from these reforested areas, this may lead to good possible outcomes. For example, the state might use

the forest to invest in the carbon credit market, and fund welfare funds with some of the benefits received, such as

retirement funds for organizations that conduct reforestation projects.

As for communities with farmland, a measure called “Bank of Trees” may be used, in which trees are given

monetary value as assets that can be used as collateral when taking out loans from financial institutions. That is, if an

individual has planted a tree on his or her own property, he or she can count it as an asset to use as collateral without

mortgaging the property as has been done in the past. If a mortgage payment cannot be paid, the trees can be used as

payment unless their value is insufficient, in which case the land may used as payment.

ผตรวจการแผนดน

Furthermore, there should be support for education in Environmental Conservation and Ecology on different

levels of study as appropriate, starting from grade school until university, in order to instill in children and students the

value of conservation of forests and water resources and awareness of the importance of natural disasters that severely

impact human lives.

2. The government has to create a National Spatial Development Plan for the development of the country. For

this, the use, protection and conservation of up to 25 watersheds must be organized, in order to preserve the country’s

natural water resources, the issuing of documents giving any land rights in all protected areas must be prohibited.

Some regulations may be waived for those who have already had land rights, temporary permitting their continued

residence, but they must not do anything that harms the forest or environment in any way. Enemies to the forest and

the environment are to be removed from protected areas immediately and the land is to be seized by eminent domain

laws and used in the Spatial Development plan or for environmental purposes. The Spatial Development plan should

contain clear zoning restrictions so that there is no encroachment to drainage areas and natural waterways. The

construction of buildings, structures, or any public utilities in either the public and private sectors must adhere to the

rules and regulations of this master plan. Moreover, in addition to a master plan for the entire country, there must be

urban planning at the regional level and the community level to be used as guidelines for activities that are compatible

with each other as well as fit under the Spatial Development plan.

3. The state must review transfers of authority to local administrative organizations, especially those with

responsibilities that require staff with specialized knowledge in planning and implementation. In the past, there have

been many responsibilities passed on to the local administrative organizations that were not carried out efficiently and

effectively, due to the lack of skilled and knowledgeable staff, which led to serious negative consequences in the

development of local areas.

Furthermore, it is clear that the aforementioned long-term water management and flood crisis solutions rely on

issue of structure of public administration which cannot be implemented in a short period of time, but will, rather, take

quite a long time to carry out, possibly longer than in one generation. As these measures may be time consuming, the

state cannot be neglectful and leave these problems in the hands of the next generation. The government urgently

needs to take action as soon as possible, as the earlier the action is taken, the greater the likelihood of greater and

earlier success.

๑๒

ผตรวจการแผนดน๑๒

บท สรปผบรหาร

หลกการและเหตผล

ประเทศไทยตงอยบรเวณทไดรบอทธพลจากลมมรสม ทงมรสมตะวนตกเฉยงใตและลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ

สงผลใหเกดอทกภยอยบอยครง โดยป พ.ศ. ๒๕๕๓ พบวา ระหวางเดอนตลาคมถงธนวาคม ไดเกดนำทวมและอทกภย

รนแรงในหลายสบจงหวดเกอบทวประเทศ ทำใหเกดความเสยหายกบพนทชมชนเมอง พนทเกษตรกรรม ทรพยสนตางๆ

ตลอดจนมประชาชนเสยชวตเปนจำนวนมาก จนผคนในสงคมตางกลาวขานถงสภาพความเสยหายและวกฤตทเกดขนอยาง

กวางขวาง เกยวกบการทประเทศไทยไมสามารถบรหารจดการแกปญหานำทวมและอทกภยทเกดขนอยางซำซากในหลาย

ทองทใหบรรเทาเบาบางลงอยางยงยนได

ทงน การแกไขปญหาดงกลาวในปจจบน แมมหนวยงานภาครฐและเอกชนทกภาคสวนไดระดมทรพยากรและปจจย

ตางๆ เขาชวยเหลอบรรเทาทกขใหกบประชาชนผประสบภยนำทวมทงในระหวางเกดภยและหลงเกดภยนน จดวาเปนการ

แกปญหาในลกษณะเรงดวนเฉพาะหนาเทานน แตเมอวกฤตการณคลคลายไปแลว แทบทกปทผานมาโดยเฉพาะอยางยงใน

ป พ.ศ. ๒๕๕๓ น หนวยงานภาครฐมกไมไดวเคราะหและแยกแยะปญหาใหเขาใจอยางกระจาง เพอหามาตรการและ

เทคโนโลยทเหมาะสมมาจดการแกปญหาในทองถนตางๆทประสบปญหาดงกลาว

ดงนน เรองราวของการบรหารจดการปญหานำทวมและอทกภยของประเทศไทยในปจจบนและอนาคตจงมความ

จำเปนอยางยงทภาครฐตองใหความใสใจตงแตการกำหนดนโยบาย และมาตรการเพอการแกปญหาอยางเปนรปธรรม

แลวเรงรดดำเนนการตามนโยบายและแผนใหบรรลเปาหมายใหทวทกลมนำทมปญหา อกทงในระยะยาวภาครฐจะตอง

แกปญหาอทกภยโดยจดการกบตนเหตของปญหาอยางเปนระบบ เพอลดความสญเสยทเกดขนกบสงคม เศรษฐกจ และ

สงแวดลอม ซงในการแกปญหาจำเปนอยางยงทหนวยงานภาครฐซงมหนาทเกยวของกบการบรหารจดการทรพยากรนำจาก

หลายกระทรวงตองรวมกนดำเนนงานอยางบรณาการและเปนเอกภาพ เพอใหเกดประสทธภาพในการจดการนำมากทสด

และกอใหเกดประโยชนสงสดกบประชาชนและประเทศชาต

ผตรวจการแผนดน ๑๕

โดยทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ กำหนดใหผตรวจการแผนดนมหนาทตรวจสอบเรองรองเรยนกรณการไมปฏบตตามกฎหมายหรอปฏบตนอกเหนออำนาจหนาทตามกฎหมาย การปฏบตหรอละเลยไมปฏบตหนาททกอใหเกดความเสยหายแกประชาชนโดยไมเปนธรรมของขาราชการ พนกงาน หรอหนวยงานของรฐ การดำเนนการเกยวกบจรยธรรมของผดำรงตำแหนงทางการเมองและเจาหนาทของรฐ การตดตามประเมนผลและจดทำขอเสนอแนะในการปฏบตตามรฐธรรมนญ และเสนอขอพจารณาเพอแกไขรฐธรรมนญในกรณทเหนวาจำเปน และการหยบยกเรองทเกดความเสยหายตอประชาชนโดยรวมหรอเพอคมครองประโยชนสาธารณะขนพจารณาไดเองโดยไมจำเปนตองมเรองรองเรยน

ผตรวจการแผนดน (ศาสตราจารยศรราชา เจรญพานช) เหนวา นำเปนสงสำคญและจำเปนยงตอชวตมนษยถาไมมนำ มนษยจะไมสามารถมชวตอยได เพราะมนษยตองอาศยนำทงในเรองของอปโภคบรโภคและใชนำเพอการเกษตรอกทงยงใชเพอการอตสาหกรรม ดงนน ถาขาดนำแลวทงชวตของมนษย กจกรรมทางการเกษตร การอตสาหกรรมจะไมสามารถดำเนนตอไปได ทงน ถาประเทศไทยไมสามารถแกไขปญหานำใหมใชไดอยางเพยงพอ ประเทศชาตคงจะถงกาลอวสานจะเหนไดวาเรองการทจะตองทำใหมนำใชอยางเพยงพอจงเปนเรองของปจจยพนฐานททกฝายตองรวมมอกนทำใหมนำใชไดตลอดไป สถานการณนำใชรอบบาน (ประเทศ) ของเรา เรมสอใหเหนปญหาในอนาคตวาประเทศไทยไมอาจพงพาเพอนบานได นำในแมนำโขงซงเคยมมาก ในปจจบนเหอดแหงเพราะประเทศจนสรางเขอน๔-๕ เขอน กกเกบไวใชจนเกอบจะไมมนำเหลอมาถงประเทศของเราประเทศเพอนบานอนๆ กคงจะปฏบตในทำนองเดยวกน ถงเวลาแลวทเราตองปรบการจดการนำใหมเพยงพอโดยไมตองพงพาจากภายนอกประเทศเราจงจะเปนไทโดยตองเรมบรหารจดการนำอยางเปนระบบตงแตตนนำทง๒๕ลมนำจนถงปลายนำใหคนไทยไดมนำใชและปองกนอทกภยเพอใหคนไทยสามารถทำการเกษตรไดอยางยงยนและเปนครวของโลกไดจรงในอนาคต เพราะเปนสจธรรมของโลกทวา ปจจยความตองการพนฐานของมนษยทกคนคอ อาหาร ถาไมมอาหาร มนษยจะไมสามารถอยได ดงนน ประเทศไทยซงมความอดมสมบรณดอยแลวจงควรจะรกษาความไดเปรยบทมตอนานาประเทศเอาไวใหไดเพอความอยรอดของคนไทย

ดงนน ผตรวจการแผนดนจงใหความสำคญและสนใจในเรองนำเปนอยางยง รวมทงเปนหวงประชาชนในเรองผลกระทบเกยวกบเรองนำ ซงไดพจารณาเหนวา ชวงทผานมาปญหาเรองนำเปนปญหาใหญ ทงเรองนำแลงและนำทวมซงมกเกดขนอยางซำซาก กระทบตอความเปนอยและความสงบสขของประชาชน อกทงในการแกปญหาของภาครฐมกเปนการแกปญหาเฉพาะหนาตามหนาทของแตละหนวยงาน ประกอบกบมผรองเรยนจากจงหวดพระนครศรอยธยาเกยวกบการประสบปญหานำทวมซำซาก ดงนน จงไดหยบยกปญหานขนมาพจารณาโดยเฉพาะการดำเนนงานเพอบรหารจดการนำ รวมทงการปองกนและแกปญหาอทกภยของหนวยงานภาครฐทมหนาทเกยวของทงทางตรงและทางออมกบปญหาน

ภาพรวมของปญหาการบรหารจดการนำ และอทกภยของประเทศไทย

จากการศกษาโดยการเกบรวบรวมขอมลจากหนวยงานซงทำหนาทเกยวของกบการบรหารจดการทรพยากรนำของ

ประเทศไทย๑๙หนวยงานแบงเปนหนวยงานภาครฐ๑๘หนวยงานไดแกกรมอตนยมวทยาสำนกงานพฒนาเทคโนโลย

อวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) กรมอทกศาสตร กองทพเรอ กรมเจาทา กรมชลประทาน กรมทางหลวง

กรมทางหลวงชนบท กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย สำนกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนอง

มาจากพระราชดำร กรมทรพยากรนำ กรมโยธาธการและผงเมอง กรมพฒนาทดน กรมปาไม กรมอทยานแหงชาต สตวปา

ผตรวจการแผนดน

และพนธพช การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยหนวยบญชาการทหารพฒนา สำนกการระบายนำ กรงเทพมหานคร และ

สถาบนสารสนเทศทรพยากรนำและการเกษตร(องคการมหาชน)และภาคเอกชน๑หนวยงานคอมลนธสภาเตอนภยพบต

แหงชาตนนพบวาเกดปญหาขนทงสน๙ประเดนดงน

ประเดนท ๑ การตดไมทำลายปาเปนตนเหตของนำทวมและอทกภย

ประเดนท ๒ การบกรกลำนำและทสาธารณะการขดลอกคคลอง

ประเดนท ๓ การกำหนดทศทางการระบายนำไวในผงเมอง

ประเดนท ๔ การเตอนภย

ประเดนท ๕ การเตรยมพรอมอพยพเมอเกดอทกภยและบรรเทาสาธารณภย

ประเดนท ๖ การเปลยนโครงสรางระบบบรหารราชการซงกอใหเกดการซำซอน

ประเดนท ๗ การจดสรรงบประมาณใหเพยงพอ

ประเดนท ๘ ความไมพรอมหลงการกระจายอำนาจสองคกรปกครองสวนทองถน

ประเดนท ๙ ควรมการเสนอยกรางและปรบปรงกฎหมาย

ขอเสนอแนะของผตรวจการแผนดน

๑) ขอเสนอแนะในการแกปญหาการบรหารจดการนำของผตรวจการแผนดนตามประเดนปญหา

จากปญหาในการบรหารจดการนำและอทกภยของประเทศไทยนนผตรวจการแผนดนมขอเสนอแนะในการแกปญหา

แตละประเดนดงตอไปน

ประเดนท ๑การตดไมทำลายปาเปนตนเหตของนำทวมและอทกภย

แนวทางแกปญหา : รฐตองสงการอยางจรงจงใหกรมปาไมเพมพนทปาไมเรวทสด โดยเฉพาะในบรเวณตนนำลำธาร

ควรเพมการตดตามดความเปลยนแปลงของพนทปาไมโดยใชประโยชนจากเทคโนโลยภมสารสนเทศภาพถายทาง

ดาวเทยมใหมากขน เพราะจะทำใหไดขอมลทเปนปจจบนและสามารถทจะตดตามเหนความเปลยนแปลงของสภาพปา

ความเคลอนไหวของผบกรกปา โดยเฉพาะการตดไมทำลายปาและไฟปา ซงจะเปนการชวยเสรมการดแลบำรงรกษาปา

การใชเทคโนโลยภมสารสนเทศภาพถายดาวเทยมเพอดแลรกษาปาน สำนกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ

(องคการมหาชน) ยนยนวาเปนเรองทสามารถทำไดและใชเปนขอมลเบองตนในการตรวจจบผบกรกปาไดอยางมประสทธภาพ

เนองจากในปจจบนการใชเจาหนาทและลกจางในการดแลรกษาปานน ตองใชเปนจำนวนมากและรฐไมสามารถจดสรร

งบประมาณไดเพยงพอจงควรใชเทคโนโลยประกอบกบมาตรการตางๆ เพอแกไขปญหาการบกรกปาใหมประสทธภาพมาก

ยงขนเชน

• มาตรการทางกฎหมายในการเสนอแกไขกฎหมายเพอเพมโทษถงขนประหารชวตแกผลกลอบตดไมในบรเวณ

ปาตนนำซงเปนเขตอนรกษ ถาเปนการใชจางวานโดยนายทนในการบกรกทปาอนรกษ หากผบกรกซดทอดถงตวการ

๑๖

ผตรวจการแผนดน ๑๗

(คอ นายทนผบงการ) กอาจลดโทษใหหรอกนเปนพยานเพอไมตองรบโทษ ทงน แลวแตกรณอนมเหตสมควร

การเสนอเพมโทษถงขนประหารชวตในกรณการกระทำความผดดงกลาวน กดวยเหตผลทวาการบกรกทำลายปา

ตนนำมผลกระทบตอประชาชนในทกๆดานยงไปกวาผลกระทบจากการคายาเสพตดเมอเปรยบเทยบความเสยหาย

ทจะเกดขนแกสงคมแลวการบกรกทำลายปาไมนน มผลกระทบตอสงคมมากยงกวาการคายาเสพตดเสยอก

และหากจะใหมโทษหนกกวาเดมกอาจจะผนวกโทษยดทรพยของผกระทำความผดใหตกเปนของแผนดนเพมเปน

อกโสตหนงดวย นอกจากน ควรกำหนดความเสยหายทางแพงในการชดเชยคาเสยหายใหแกรฐในฐานะตวแทน

ประชาชนผถกกระทำละเมดในอตราทสงถงหนงลานบาทตอไรขนไป เพอนำเงนนไปตงเปนกองทนสงเสรม

การปลกปาเพอเปนการแกไขปญหาดงกลาว

• มาตรการทางเศรษฐศาสตรในการจงใจคนทอยอาศยบรเวณตนนำใหดแลและรกษาปาตนนำ โดยรฐจายคาตอบแทน

ทเกดจากคาธรรมเนยมหรอภาษของประชาชนทไดรบประโยชนปลายนำใหแกผทอาศยอยบรเวณตนนำซงเปนผดแล

รกษาปาตนนำนนเสมอนวาเปนคาตอบแทนทผอยปลายนำไดชดเชยใหแกผทอยตนนำทไดอำนวยประโยชนใหแกตน

• มาตรการทางการเกษตร โดยการเรงศกษาวจยและใชเทคโนโลยเกยวกบการเพมผลผลตตอไรใหมมากขน เพอลด

ปญหาการบกรกพนทปาเนองจากรายไดในผลผลตทางการเกษตรไมเพยงพอตอการดำรงชวต เปนตน ในสวนของ

การดำเนนการทเกยวของกบการตดไมทำลายปากรมปาไมและกรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพชควรหารอ

รวมกนอยางเปนทางการเพอหาจดรวมในการดำเนนงานในสวนทมภารกจทเกยวเนองหรอทบซอนกน และหากจะแกไข

ปญหานใหบรรลผลกสมควรจะตองรวมสองกรมใหกลบคนเปนกรมเดยวกนดงเชนเดม เพอใหการทำงานมเอกภาพ

และเกดประสทธภาพสงสด

ประเดนท ๒การบกรกลำนำและทสาธารณะการขดลอกคคลอง

แนวทางแกปญหา : รฐจะตองขดลอกแมนำลำคลองโดยเฉพาะในสายหลกทใชในการระบายนำลงสทะเล ใหแมนำ

ลำคลองเหลานนมความกวางและความลกมากพอทจะระบายนำไดอยางรวดเรวอนจะทำใหนำไมเออทวมขงซงเปนทมาของ

ปญหานำทวมขงเปนระยะเวลายาวอนกอใหเกดความเดอดรอนแกประชาชนทอยในบรเวณทราบลมรมฝงแมนำลำคลองนน

หนวยงานของรฐทเกยวของจะตองกำหนดนโยบายและทำแผนปองกนการบกรกพนทสาธารณะรมแมนำลำคลอง

แหลงระบายนำ แหลงรองรบนำตามธรรมชาต โดยพจารณาปจจยเกยวกบการเพมจำนวนประชากร และจำนวนสงกอสราง

รวมดวย ทงน เพอกำหนดทศทางและการวางแผนในการจดการกบปญหาทอาจจะเกดขนในอนาคตอนง หนวยงานของรฐ

ทเกยวของโดยตรง เชนกรมชลประทานและกรมเจาทาจะตองดแลสภาพของแมนำลำคลองใหสามารถรองรบปรมาณของ

นำทระบายลงสทะเลไดโดยสะดวก จงสมควรทใหหนวยงานดงกลาวจดการกบปญหาการบกรกทดนรมฝงแมนำลำคลอง

แหลงรองรบนำ และแหลงระบายนำตามธรรมชาตอยางเดดขาด ไมวาจะเปนการบกรกโดยเอกชนหรอหนวยงานของ

รฐเองกตาม

ในสวนของการแกปญหาการบกรกแมนำลำคลอง แหลงรองรบนำ และแหลงระบายนำตามธรรมชาต ซงมกจะ

กระทำโดยผมอทธพล นกการเมอง นกการเมองทองถนนน หนวยงานของรฐทเกยวของควรตองทำความเขาใจระหวางกน

ดวยเหตดวยผลและนำไปสขอยตอนเปนทยอมรบดวยกนทงสองฝาย โดยอาจรวมกนจดทำขอตกลงของชมชนในการใช

ประโยชนพนทสาธารณะ แตหากไมอาจดำเนนการไปไดกควรจะดำเนนการฟองรองดำเนนคดแกผบกรกพนทสาธารณะเพอ

ใหรอถอนออกไปเพอกลบคนสสภาพเดมโดยเรว

ผตรวจการแผนดน๑๘

ประเดนท ๓การกำหนดทศทางการระบายนำไวในผงเมอง

แนวทางแกปญหา : รฐตองกำหนดนโยบายในการจดทำผงเมองทกระดบเพอพฒนาเมองใหเกดความเปนระเบยบ

เรยบรอยนาอยอาศยและทำใหมคณภาพชวตความเปนอยทดขน โดยตองจดใหมกฎหมายวาดวยผงเมองในระดบผงเมอง

ระดบประเทศ ผงเมองระดบภาค และผงเมองระดบรองอนๆ ทสอดรบกนเพอกำหนดสดสวนการใชประโยชนในทดนให

มความชดเจนและนำไปปฏบตไดอยางจรงจงและเหมาะสมกบศกยภาพของทดน ทงน ในสวนของการสรางถนนของ

กรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท ควรประสานกบหนวยงานทเกยวของกบการบรหารจดการนำ เพอไดขอมลทเปน

ปจจบนมาบรณาการในการกำหนดแนวเสนทางถนน และควรคำนงถงขอมลทางดานการโยธาธการ การผงเมอง และ

สงแวดลอมประกอบการสรางถนนดวย เพอปองกนปญหาถนนกลายเปนเขอนกดขวางทางนำ อยางไรกตาม หากเกดปญหา

ถนนขวางทางนำ กรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบทควรสำรวจบรเวณทมปญหานำทวมเสนทาง เพอทจะแกไขปญหา

โดยเสรมทอลอดหรอสะพานใหมขนาดใหญขนและนำสามารถไหลผานไดรวดเรว และหากจำเปนควรเสรมทอลอดใน

สวนอนๆ เพอใหนำสามารถไหลผานไดเรวยงขนและจะไดไมเกดปญหานำทวมถนน หรอถนนกลายเปนเขอนกกนำ

อกทงหากสามารถทำประตปด-เปดทอลอดและสะพานกจะชวยผนนำตามจำเปนไดดวย

ประเดนท ๔การเตอนภย

แนวทางแกปญหา : รฐจะตองสงเสรมใหมการเรยนการสอนใหกบเดกเยาวชนนกเรยนนสตนกศกษา ใหมความร

ความเขาใจและเหนความสำคญในเรองการอตนยมวทยาและใหความสนใจกบพยากรณอากาศและการเตอนภยทงน หนวยงาน

ภาครฐและภาคเอกชนควรรวมมอกนประชาสมพนธใหประชาชนทวไปไดตระหนกถงความสำคญของการพยากรณอากาศ

และการเตอนภยเพอหลกเลยงความสญเสยและความเสยหายตอชวตและทรพยสน

ในสวนของการพยากรณสภาพอากาศและเตอนภย กรมอตนยมวทยาควรรวมมอกบหนวยงานตางๆทงภาครฐ เชน

กรมอทกศาสตร และเอกชน เชน มลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาต ในการรวมกนพยากรณเพอนำศกยภาพของแตละ

หนวยงานมาบรณาการใหไดขอมลทถกตองแมนยำมากขน และหากเกดภยพบตขนมารฐตองจดใหมระบบการเตอนภยอยาง

มประสทธภาพรวดเรวและทวถง โดยผานสอทกระบบและทกเครอขาย โดยเฉพาะวทยกระจายเสยง วทยชมชน และวทย

โทรทศนรวมการเฉพาะกจรวมทงการสงขาวภยพบตผานโทรศพทเคลอนท

สำหรบการแกปญหาเรองการขาดแคลนบคลากรทางอตนยมวทยานน กรมอตนยมวทยาควรรวมมอกบสถาบน

การศกษาในการเปดสอนหลกสตรทางดานอตนยมวทยาเพอสรางบคลากรทมความร ความสามารถ และประสบการณท

สามารถตอบสนองตอความตองการของกรมอตนยมวทยา และหนวยงานอนๆ ทเกยวของกบงานดานอตนยมวทยาได

นอกจากน ควรเรงพฒนาศกยภาพของบคลากรของกรมอตนยมวทยาโดยการฝกอบรมบคลากรภายในประเทศและ

ในตางประเทศเพอใหมความรความสามารถและประสบการณตามมาตรฐานสากล

ทงน ในสวนของการคาดการณและการพยากรณเพอบรหารจดการนำของหนวยงานภาครฐนน ควรใหความสำคญ

ในการวเคราะหปจจยอนนอกเหนอจากการใชขอมลทางสถตแตอยางเดยว เนองจากปจจบนเกดปญหาการเปลยนแปลง

สภาวะภมอากาศโลก ทำใหเกดการเปลยนแปลงสภาพอากาศ และฤดกาล เชน ปรากฏการณเอลนญโญ ปรากฏการณ

ลานญญา ปญหาทเกยวกบนำทวมจงไมอาจพยากรณไดโดยใชฐานขอมลทางสถตดงเชนทผานมาแตอยางเดยว เนองจาก

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในปจจบนมลกษณะทเปลยนแปลงไปไมเหมอนเดมอนเกดจากสภาวะโลกรอน (Global

Warming) การพยากรณจงจำเปนตองใชขอมลจากปจจยอนทเปนปจจบนมาประกอบการตดสนใจเพอใหเกดความแมนยำ

มากทสดโดยไมอาจใชสถตหรอขอมลในอดตมาใชในการพยากรณไดอกตอไป

ผตรวจการแผนดน ๑๙

ประเดนท ๕การเตรยมพรอมอพยพเมอเกดอทกภยและบรรเทาสาธารณภย

แนวทางแกปญหา : กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยควรจะนำแผนปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต

พ.ศ.๒๕๕๓-๒๕๕๗มาใชเพอบรหารจดการสาธารณภยอยางจรงจงและควรใหมการบรณาการการชวยเหลอจากหนวยงาน

ภาครฐและภาคเอกชนทงในดานการเงนงบประมาณบคลากรเครองมอและอปกรณตางๆเพอใหฟนคนสสภาพเดมใหเรว

ทสด และรฐควรจดใหหนวยงานดานปองกนและบรรเทาสาธารณภยมระบบเทคโนโลยสารสนเทศและเทคโนโลยดาวเทยมท

ทนสมยมาประยกตใชในการปฏบตงานดานปองกนและบรรเทาสาธารณภย เพอใหเกดประสทธภาพในการบรณาการ

การชวยเหลอผประสบอทกภยอยางแมนยำทวถงไมซำซอนและเปนธรรม

กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยและองคกรปกครองสวนทองถนจะตองเตรยมความพรอมและฝกซอมการอพยพ

อยางสมำเสมอ เพอใหประชาชนในทองทนนไดทราบถงแนวปฏบตเมอเกดภยพบต และจะไดปฏบตตนไดถกตอง หนวยงาน

ทเกยวของดงกลาวตองกำหนดขนตอนของการดำเนนการ ปายสญลกษณ ระบบการสอสาร เพอสอความหมาย และกำหนด

สถานททเหมาะสมสำหรบรองรบผอพยพรวมทงการอำนวยความสะดวกดานตางๆตามความจำเปนแกผทเดอดรอนจากภยพบต

ประเดนท๖ การเปลยนโครงสรางระบบบรหารราชการแผนดนในปพ.ศ.๒๕๔๕กอใหเกดความซำซอนใน

เรองอำนาจหนาทของหนวยงาน

แนวทางแกปญหา : เนองจากการทมหลายหนวยงานจากหลายกระทรวงทเกยวของกบการบรหารจดการนำ

ทงหนวยงานเดมทมมากอนและหลงปพ.ศ.๒๕๔๕แตในการบรหารจดการนำจะตองรวมกนทำงานอยางบรณาการกำหนด

ทศทางในการจดการทรพยากรนำและการแกปญหาใหเปนไปในทางเดยวกน เพอสรางโอกาสการเกดความสำเรจในการ

บรหารจดการนำในภาพรวม ทงน อาจมการจดตงหนวยบรหารกลาง (Single Management Unit) ทกำกบดแลโดย

ผมอำนาจในการตดสนใจ เชน นายกรฐมนตร หรอคณะกรรมการ/คณะทำงานทมอำนาจเดดขาดในการตดสนใจแกปญหา

รวมกนใหทนตอเหตการณ

สำหรบปญหาความคาบเกยวและซำซอนกนของอำนาจหนาทและพนทในการปฏบตงานของกรมปาไม และ

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช นน กอใหเกดปญหาในการปฏบตงานของทงสองหนวยงาน จงควรทจะม

การประสานงานและหารอปญหาตางๆ รวมกน เพอใหเกดขอยตทสามารถนำไปปฏบตไดอยางมเหตผลและมประสทธภาพ

อนจะเปนประโยชนตอราชการและประชาชนโดยสวนรวมหากเปนไปไดรฐบาลควรยอนกลบมาพจารณาถงผลดและผลเสย

ของการแยกหนวยงานทงสองออกจากกน เพราะเทาทผานมาในทางปฏบตตางประสบปญหาในการบรหารราชการเปนอยางมาก

จนสงผลใหการปฏบตงานเปนไปอยางไมมประสทธภาพอยางทควรจะเปน ดงนน หากจะแกไขปญหาทเกดขนใหบรรลผล

รฐบาลอาจตองเรงพจารณาใหรวมหนวยงานทงสองเปนกรมเดยวกนโดยเรว

ในสวนของกรมทรพยากรนำควรเรงรดในการออกกฎหมายวาดวยการบรหารจดการนำ เพอกำหนดบทบาทอำนาจ

หนาทของกรมใหมความชดเจน และควรพฒนาบคลากรใหมความรความสามารถ และประสบการณ ในดานการบรหาร

จดการนำอยางแทจรง เพอใหสามารถนำความร และประสบการณไปปฏบตในภาคสนามไดอยางมประสทธภาพ

หากกรมไมสามารถทจะดำเนนการดงกลาวเพอพฒนาศกยภาพของบคลากรไดถงระดบมาตรฐาน กควรปรบภารกจใหเปน

เพยงหนวยงานดานวชาการเกยวกบการบรหารจดการนำมากไปกวาการลงไปปฏบตการในพนท

ผตรวจการแผนดน๒๐

ประเดนท๗การจดสรรงบประมาณใหเพยงพอ

แนวทางแกปญหา : สำนกงบประมาณควรตระหนกถงความสำคญในการปองกนและแกปญหาอทกภย โดยจะตอง

จดสรรงบประมาณใหกบหนวยงานทเกยวของอยางเพยงพอตอการดำเนนงานตามแผนงานทวางไว เชน หนวยงานหลกดาน

การเตอนภยอยางกรมอตนยมวทยาทจำเปนจะตองมความพรอมทงทางดานอตรากำลงและเครองมอททนสมย เนองจาก

ตองการใชขอมลอยางถกตองและแมนยำมากทสดเพอปองกนปญหาภยพบตทางธรรมชาตซงอาจขนไดและอาจกอใหเกด

ความสญเสยอยางมหาศาล หรอกรมเจาทาซงมหนาทในการดแลรกษาแมนำลำคลองทเปนเสนทางและแหลงระบายนำ

ทสำคญ สำนกงบประมาณจะตองจดสรรงบประมาณใหเพยงพอสำหรบการขดลอกแมนำลำคลองเพอใหปรมาณนำระบาย

ออกสทะเลไดรวดเรวยงขน และควรพจารณาเพมอตรากำลงเจาหนาทเพอใหสามารถดแลเรองการรกลำแมนำลำคลอง

และดำเนนคดแกผบกรกทสาธารณะอยางจรงจง เพอปองกนการบกรกทดนรมแมนำลำคลองและรกษาแนวเขตใหคงอยตาม

สภาพเดมใหมากทสด

ทงน สำนกงบประมาณควรนำขอมลเกยวกบการจดลำดบความสำคญของพนทเสยงจะเกดภยพบตจากนำทงอทกภย

และภยแลงของสถาบนสารสนเทศทรพยากรนำและการเกษตร (องคการมหาชน) มาใชเปนแนวทางในการจดสรรงบประมาณ

เพอบรหารจดการทรพยากรนำเปนรายพนท

ในสวนของการชดเชยความเสยหายจากอทกภยนน สำนกงบประมาณจะตองจดสรรงบประมาณใหเพยงพอทจะ

ชดเชยความเสยหายทางดานกายภาพและจตใจอนเกดมาจากอทกภย หรออาจแสวงหาแนวทางชวยเหลอทางออม

โดยสงเสรมสนบสนนใหมระบบการประกนภยเพอลดความเสยงและลดคาใชจายภาครฐ ทงน เพอใหการชดเชยคาเสยหาย

มความเปนธรรมมากยงขนกวาเดมและไมเปนภาระแกงบประมาณแผนดนจนมากเกนไป

ประเดนท๘ ความไมพรอมหลงการกระจายอำนาจสองคกรปกครองสวนทองถน

แนวทางแกปญหา : การถายโอนอำนาจใหองคกรปกครองสวนทองถนนนจำเปนตองเตรยมความพรอมในดาน

บคลากร การใหความรบคลากร ฝกอบรมบคลากรทจะมาเปนเจาหนาทรบผดชอบภารกจในดานตางๆ ของการบรหารราชการ

แผนดน โดยเฉพาะความรในดานวชาการและดานเทคนคนน โดยในการถายโอนภารกจใหองคกรปกครองสวนทองถนใน

ระยะแรกหนวยงานเจาของภารกจเดมจะตองถายทอดองคความร และเปนพเลยงในการดำเนนงานใหกบองคกรปกครอง

สวนทองถน โดยอาจจดทำคมอการปฏบตงานซงมรายละเอยด ขนตอน ทรพยากร และปจจยตางๆ ทจะทำใหภารกจ

เสรจสนรวมทงจะตองมมาตรการตดตามและตรวจสอบการดำเนนงานในภารกจทถายโอนใหกบทองถนอกดวย

ประเดนท๙ ควรมการเสนอยกรางและปรบปรงกฎหมาย

แนวทางแกปญหา : รฐบาลควรเรงดำเนนการผลกดนใหมกฎหมายซงมความสำคญตอการปองกนและแกปญหาอทกภย เชน พระราชบญญตนำแหงชาต เพอทจะไดมกฎหมายหลกในการบรหารจดการนำ และกฎหมายวาดวยการอตนยมวทยา เพอสงเสรมและคมครองการดำเนนงานดานการอตนยมวทยาใหพฒนาขนอยางมประสทธภาพและไดมาตรฐานสากล

นอกจากน รฐบาลควรใหหนวยงานทมหนาทเกยวของพจารณาแกไขเพมเตมหรอยกเลกประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๑๓๐๘ เรองทงอกรมตลงใหสอดรบกบเรองของการคงใหสทธแกผถอโฉนดทดนรมตลงนน ยงคงมสทธอยบนทดนบรเวณทถกนำกดเซาะไปหรอไม เพอปองกนไมใหตางฝายตางอางสทธแลวทำใหแมนำลำคลองตรงบรเวณททงสองฝายอางสทธนนแคบลงอนจะเปนการกระทบกระเทอนตอประโยชนสาธารณะ

ผตรวจการแผนดน ๒๑

๒) ขอเสนอแนะในการแกปญหาการบรหารจดการนำของผตรวจการแผนดนในภาพรวม

ผตรวจการแผนดนไดพจารณาการดำเนนงานของหนวยงานทเกยวของโดยเรมจากอำนาจหนาทและภารกจ รวมทง

ปญหาและแนวทางในการแกไขเบองตนของหนวยงานตางๆ ทเกยวของกบการบรหารจดการนำแลวมขอเสนอแนะวา

การแกไขปญหาเรองนำทวมอาจจะตองพจารณาแบงหนวยงานทเกยวของกบเรองนออกเปน๓กลมคอ

กลมท๑ หนวยงานทเกยวของกบการบรหารจดการนำในระยะสน หรอแกปญหาเฉพาะหนา ประกอบดวย

กรมอตนยมวทยากรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยมลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาตและกรมอทกศาสตร

กองทพเรอ

กลมท๒ หนวยงานทเกยวของกบการบรหารจดการนำในระยะยาวประกอบดวยกรมเจาทากรมปาไมกรมโยธาธการ

และผงเมอง กรมพฒนาทดน กรมทางหลวงชนบท กรมทางหลวง สำนกคณะกรรมการพเศษเพอ

ประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดำร สำนกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ

(องคการมหาชน)และกรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช

กลมท๓ หนวยงานทเกยวของกบการบรหารจดการนำทงในระยะสนและระยะยาวประกอบดวยกรมทรพยากรนำ

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย และกรมชลประทาน สำหรบขอเสนอแนะของผตรวจการแผนดนตอ

การบรหารจดการนำและอทกภยในภาพรวมของประเทศไทย สามารถแบงออกไดเปน ๒ สวน คอ

การบรหารจดการในระยะสนและระยะยาวโดยมรายละเอยดดงตอไปน

สวนท๑ แนวทางการแกปญหาเกยวกบการบรหารจดการนำและอทกภยในระยะสน

ประกอบดวยขอเสนอแนะดงตอไปน

๑. รฐควรใหหนวยงานทเกยวของกบการบรหารจดการนำในทองถนอาทองคการบรหารสวนตำบลเทศบาลหรอ

องคการบรหารสวนจงหวด เรงจดสรางบอ ขดลอกบอเดม หรอจดใหมสระหรอแหลงรบนำขนาดใหญใหครอบคลมทกพนท

โดยเฉพาะใหเรงดำเนนการในพนทเปนเขตลมนำซงเกดนำทวมเปนประจำในระยะเวลาทผานมา ทงน เพอชะลอการไหลบา

ของนำในฤดฝนใหนำตกลงในบอนำซงอาจเปนแกมลงทรองรบนำไวชวคราวและเปนการแกภยแลงโดยการกกเกบนำไวใชใน

ฤดแลงจะไดไมเกดนำแลงอกตอไปอกดวย สำหรบสถานทในการกอสรางบอหรอสระนำจะตองมการพจารณาถงเสนทาง

นำไหลตามธรรมชาตเปนสำคญ อาจเปนพนทสาธารณะในพนทนนๆ หรอาจจดหาสถานทดวยวธอนๆ เชน ขอบรจาคจาก

ประชาชนในทองทแลวนำเงนไปซอทดน หรอเชญชวนใหอทศทดนใหขดบอโดยใหประชาชนมจตอาสาเขามามสวนรวมใน

การจดหาและรวมกนลงทนตามความสมครใจทำนองเดยวกบการทอดกฐน ทอดผาปาสามคค เพอใหประชาชนมความรสก

เปนเจาของและจะไดชวยกนดแล(รวมทงขอใชทดนของวดหรอของหนวยงานราชการตางๆ)อยางไรกตามในการดำเนนงาน

เรองนไมควรใหทองถนเปนผดำเนนการแตเพยงฝายเดยว ควรปรกษาหารอกบหนวยงานทเกยวของ เชน กรมชลประทาน

หรอกรมโยธาธการและผงเมองโดยตองรวมกนศกษาความเปนไปไดในทางเทคนคและวศวกรรมเชนขนาดของการกอสราง

การเลอกพนทในการกอสราง รวมทงรปแบบและเทคนคของการกอสราง เปนตน ทงเพอใหการสรางบอหรอแหลงพกนำ

มประสทธภาพในการกกเกบนำสงทสดและเกดประโยชนกบประชาชนอยางแทจรงทงในหนานำและหนาแลง

ทงน ในเบองตน ภาครฐอาจเรมดำเนนงานรณรงคเพอขดสระและจดสรางแหลงนำโดยการพจารณาสถานทเพอ

กอสรางใน๔รปแบบดงน

ผตรวจการแผนดน๒๒

รปแบบท๑ การขดสระหรอจดสรางแหลงนำในครวเรอนตามทฤษฎใหม ซงเปนแนวทางในการบรหารจดการทดน

และนำเพอการเกษตรในทดนขนาดเลกใหเกดประโยชนสงสด ดวยหลกเศรษฐกจพอเพยงของพระบาท

สมเดจพระเจาอยหว โดยจดสรรทดนออกเปน๔สวนซงสวนหนงในอตรารอยละ๓๐จะตองจดสรร

เปนแหลงนำโดยการขดสระในการเกบกกนำใหมใชสมำเสมอตลอดป โดยเกบกกนำฝนในฤดฝน

และใชเสรมการปลกพชในฤดแลงหรอระยะฝนทงชวง

รปแบบท๒ การขดสระในพนทเสยงจะเกดภยพบตจากนำทงอทกภยและภยแลง ซงอาจใชขอมลเกยวกบการจด

ลำดบความสำคญของพนทเสยงจะเกดภยพบตจากนำทงอทกภยและภยแลงของสถาบนสารสนเทศ

ทรพยากรนำและการเกษตร (องคการมหาชน)หรอขอมลทเกยวของของหนวยงานอนมาใชประกอบการ

ตดสนใจดำเนนงาน

รปแบบท๓ การขดสระหรอจดสรางแหลงนำโดยพจารณาเลอกพนทเหมาะสมตอการกอสรางแหลงนำขนาดเลก

จากระดบความสามารถในการกกเกบนำของดน ซงอาจใชโปรแกรมประเมนคณภาพดนเพอการ

กอสรางแหลงนำขนาดเลกของกรมพฒนาทดนเปนแนวทางการเลอกพนทในเบองตน

รปแบบท๔ สงเสรมและสนบสนนการขดสระหรอจดสรางแหลงนำในบรเวณทองถนหรอชมชนทมความพรอม

โดยหนวยงานภาครฐทเกยวของจะตองเปนทปรกษาในการขดสระหรอจดสรางแหลงนำใหกบชมชน

หรอทองถนนนๆ

ทงน จากการศกษาของผตรวจการแผนดน พบวา แนวทางแกปญหานำโดยการขดสระหรอจดสรางแหลงนำน

สอดคลองกบการศกษาแนวทางการบรหารจดการทรพยากรนำทสมฤทธผลในประเทศไทย ของคณะกรรมาธการวสามญ

วฒสภา(๒๕๔๖)ทพบวา“ตองมการพฒนาแหลงนำผวดนเพอกกเกบนำในพนทตางๆกระจายไปทวทกชมชนระดบหมบาน

ตำบล อำเภอ หรอจงหวด เพอใหมแหลงนำใชในหนาแลงอยางเพยงพอในทกพนทลมนำซงมความเหมาะสมตามศกยภาพ

โดยในการจดทำแหลงเกบกกนำตองพจารณาใหเหมาะสมกบสภาพพนทและสภาพภมประเทศทสามารถพฒนาได โดยเมอ

พฒนาแลวตองไมเกดผลกระทบทำความเสยหายในดานอนจนยอมรบไมไดจงจะสามารถมนำใชไดอยางยงยน”

๒. รฐจะตองเตรยมระบบเตอนภยทมความเทยงตรงและแมนยำมากทสด เพอลดความสญเสยทอาจจะเกดขนจาก

ภยพบต โดยกรมอตนยมวทยาซงเปนหนวยงานหลกในการดำเนนงานนจะตองบรณาการทำงานกบหนวยงานอนทม

ศกยภาพในการสนบสนนขอมลทางดานนไดแกสถาบนสารสนเทศทรพยากรนำและการเกษตร(องคการมหาชน)สำนกงาน

พฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ(องคการมหาชน)มลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาตและกรมอทกศาสตรกองทพเรอ

โดยการคาดการณ เพอบรหารจดการนำ รฐควรใหความสำคญในการวเคราะหปญหาควบคกบการใชขอมลทางสถต และ

ในสวนของการเตอนภยนนรฐจะตองจดหาชองทางในการเตอนภยแกประชาชนเชนการเตอนภยผานสอมวลชนโดยเฉพาะ

รายการวทยทกคลนความถ การเตอนภยผานระบบการสงขอความของโทรศพทเคลอนท (SMS) และทสำคญรฐจะตองใหม

การเตอนภยผานวทยโทรทศนรวมการเฉพาะกจแหงประเทศไทยไดในทกเวลาทมการยนยนวาอาจจะเกดภยพบตขน

อนง รฐบาลควรทจะลงทนในดานเครองมอและอปกรณททนสมยในการพยากรณอากาศ รวมทงพฒนาบคลากรเพอ

ใหสามารถใชเครองมอและอปกรณดงกลาวไดอยางมประสทธภาพใหแกหนวยงานทเกยวของ เชน กรมอตนยมวทยา

และสำนกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) เพอจะไดเพมศกยภาพในการพยากรณอากาศ

ลวงหนาไดมากขนกวาเดมและแมนยำ เพอกรมชลประทานจะไดนำขอมลทไดจากการพยากรณมาใชในการตดสนใจ

ในการกกเกบนำหรอพรองนำเพอปองกนอทกภย

ผตรวจการแผนดน ๒๓

๓. กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยจะตองเตรยมระบบและแผนการปฏบตงานในการบรรเทาสาธารณภยทม

ประสทธภาพไวเพอรองรบภยพบตทอาจเกดขนไดตลอดเวลาและตองจดเตรยมทวประเทศ และควรจะมการวางแผนรวมทง

การซกซอมและจำลองสถานการณใหมการปฏบต เชน การเตรยมเสนทางเพออพยพประชาชนออกจากพนทภยพบต

การเตรยมสถานทเพอรองรบผอพยพ และการใหบรการดานยงชพแกผประสบภย รวมทงควรใหมการฝกซอมประชาชน

เปนครงคราวเพอรบมอกบภยพบตทอาจเกดขนไดอยเสมอ

๔. ในสวนของการบกรกทางนำสาธารณะและการตนเขนของลำนำซงทำใหแหลงนำ อนเปนเหตใหไมสามารถ

ระบายนำไดโดยสะดวกและเรวดงทควรจะเปน กรมเจาทาและหนวยงานอนทมศกยภาพจะตองรวมกนดำเนนการขดลอก

แมนำ ค และคลอง รวมไปถงดำเนนคดกบผบกรกลำนำโดยใชเครองมอทางกฎหมายและทางสงคมในการจดการควบคกน

ทงน เพอใหแหลงนำเหลานนมความกวางและความลกพอทจะสามารถระบายนำไดเตมศกยภาพและอยางรวดเรวจงจะไม

เกดนำทวมขง

๕. การดำเนนงานเพอกอสรางและพฒนาถนนของกรมทางหลวงชนบทนน ไดนำปจจยทางผงเมองซงเกยวกบ

การระบายนำตามธรรมชาตมาเปนสวนหนงในการพจารณาตดถนนเพอปองกนปญหาอทกภยทอาจเกดขน ทงน ปญหาถนน

ขวางกนนำดงทเกดขนเพราะหลงจากมการกระจายอำนาจใหกบองคกรปกครองสวนทองถนแลว กรมทางหลวงชนบทได

ถายโอนภารกจการสรางถนนบางสวนใหกบองคกรปกครองสวนทองถน ซงองคกรปกครองสวนทองถนมกไมปฏบตตาม

กฎเกณฑทกรมทางหลวงชนบทกำหนดเอาไว อกทงในสวนของการสรางมกละเลยการพจารณาเรองผงเมอง สงผลใหในถนน

หลายสายขององคกรปกครองสวนทองถนขวางทางระบายนำตามธรรมชาตหรอไมมทอลอดใตถนนเพอชวยระบายนำ

ดงนน การทกรมทางหลวงชนบทซงเปนองคกรทมความรความสามารถในการสรางถนนและมความเกยวของใกลชดกบ

การสรางถนนขององคการบรหารสวนทองถน ควรตองรวมมอกบหนวยงานทเกยวของ เชน กรมโยธาธการและผงเมอง

องคกรปกครองสวนทองถน และกรมพฒนาทดน ในการรายงานจดลอแหลมทอาจเปนสาเหตใหเกดอทกภยแกหนวยงาน

ภาครฐททำหนาทในการปองกนปญหาอทกภยเพอใหดำเนนการรบกบสภาพทจะเกดขนไวเปนการลวงหนา

๖. การสรางถนนของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบทนน ปกตตองมการศกษาแนวทางทนำไหลโดยตอง

วางแผนจดทำทอลอดสำหรบการระบายนำเพอปองกนปญหานำทวม แตเมอเวลาผานไปเสนทางนำไหลหรอทางระบายนำ

อาจเปลยนแปลงไปไดเนองจากการใชประโยชนในทดนซงเปลยนแปลงไปมสงกอสรางเกดขนขวางทางระบายนำนำจงไหล

ไปทางอนทไมจดเตรยมทอลอดไว ดงนน ทงสองกรมดงกลาวขางตนจำเปนอยางยงทจะตองศกษาเกยวกบการเปลยนแปลง

ทางนำดงกลาวอยเสมอเพอนำขอมลมาใชในการวเคราะหเพอหาแนวทางการแกปญหาการระบายนำของถนนอาท การจดทำ

ทอลอดในบางจดเพมเตม หรอการเปลยนทอลอดใหมศกยภาพในการระบายนำมากขน เปนตน อยางไรกตาม สำหรบ

การสรางถนนขององคกรปกครองสวนทองถนนนจะตองดำเนนการในรปแบบดงกลาวขางตนดวยเชนเดยวกน

๗. ผวาราชการจงหวดและผบรหารองคกรปกครองสวนทองถนในแตละจงหวดจะตองรวมกนจดทำแผนปองกน

อทกภยในเบองตน โดยจะตองสำรวจและจดทำสถตการเกดอทกภยและความรนแรงของผลกระทบในแตละพนทแลวนำ

ขอมลมาใชในการวางแผนปองกน ทงน จะตองใหความสำคญในลำดบตนๆ กบการปองกนเสยหายทจะเกดกบสถานทซงม

ลกษณะเฉพาะทไมสามารถสรางทดแทนใหมได เชน แหลงโบราณสถาน โบราณคด พนททางธรรมชาตซงมความสำคญทาง

บรรพชวนเปนตนและจะตองซกซอมและทดสอบความพรอมในการบรรเทาสาธารณภยอยางนอยปละครง

๘. การจดสรรงบประมาณของภาครฐ สำนกงบประมาณจะตองมการจดสรรงบประมาณใหแกหนวยงานท

ดำเนนงานทางดานการบรหารจดการนำและอทกภยใหมความสมเหตสมผลเปนไปตามความสำคญและความจำเปนทแทจรง

โดยเฉพาะหนวยงานททำหนาทในการเตอนภยซงเปนแหลงตนทางในการบรรเทาความสญเสยทอาจเกดขน โดยจะตอง

ผตรวจการแผนดน๒๔

สนบสนนงบประมาณในการพฒนาองคความร จดซอเครองมอและวทยาการททนสมยเพอใหสามารถเตอนภยไดอยาง

แมนยำและถกตองมากทสดและลวงหนาใหยาวเพยงพอถงแมจะเปนการลงทนทสง การทรฐลงทนในการเตอนภยกนาจะยง

นบวามความคมคากวามากเมอเปรยบเทยบกบความสญเสยตอชวตและทรพยสนของประชาชน รวมไปถงงบประมาณ

ในการชดเชยความเสยหายของภาครฐทจะเกดขน

๙. การบรหารจดการนำและอทกภยของประเทศไทย จำเปนอยางยงททกหนวยงานจะตองรวมกนทำงานอยาง

บรณาการและเปนเอกภาพเพอไมใหมการทำงานซำซอน รวมทงดำเนนงานสอดคลองเปนไปในทศทางเดยวกน กอใหเกด

ประสทธภาพในการดำเนนงานและสามารถแกปญหานำของประเทศไดในระยะยาวและยงยนทงน ในกลมของหนวยงานท

ทำหนาทในการบรหารจดการนำควรมการเลอกหนวยงานทจะทำหนาทเปนคนกลางหรอแตงตงคณะบคคลทมอำนาจตดสนใจ

ไดอยางเดดขาด เพอมาบรหารจดการในภาวะความเสยงสงในการบรณาการขอมลจากหนวยงานตางๆ อกทงในการดำเนนงาน

จะตองรวมกนทำงานอยางไมเกยงงอนหรอแยงชงภาระหนาทจนกอใหเกดความเสยหายในภาพรวมได

๑๐.กระทรวงเกษตรและสหกรณ และกรมชลประทาน ควรจะแนะนำใหเกษตรกรเลอนระยะเวลาการเพาะปลกขาว

หรอพชผลอนๆ ทอาจจะเกบเกยวไดใหเหมาะสม เชน พชผลทปลกในชวงปลายฤดฝน ใหเลอนมาเปนชวงระยะเวลาหลง

ฤดฝนหลงจากเวลาทเกดอทกภยแลวเพอมใหเกษตรกรตองเสยหาย เนองจากนำทวมผลผลตเหลานนจนขาดทนยอยยบ

ทงๆทถาไมมอทกภยอาจเกบเกยวผลผลตไดเงนเปนเรอนหมนเรอนแสน

สวนท๒ แนวทางการแกปญหาเกยวกบการบรหารจดการนำและอทกภยในระยะยาว

ประกอบดวยขอเสนอแนะดงตอไปน

๑. การจะคงความอดมสมบรณของแหลงนำนน จะตองดแลรกษาปาตนนำใหสมบรณอยเสมอไมใหถกบกรกทำลายได

เนองจากปานนเปนแหลงดดซบและกกเกบนำตามธรรมชาต ปองกนการเกดนำปาไหลหลาก และการพงทลายของดน

แตในชวงทผานมาประเทศไทยมการบกรกแผวถางปาเปนจำนวนมาก ทำใหในปจจบนมพนทปาเหลอนอยกวารอยละ ๓๐

ของพนททงหมด เมอปาไมลดลงภาวะแหงแลงและนำทวมจงเกดบอยขน ดงนน เพอเพมพนทและฟนฟปาใหกลบมาอดม-

สมบรณและเปนแหลงตนนำลำธารทจะหลอเลยงประชาชนในชาตไดตอไป รฐควรใชมาตรการตางๆ เพอจงใจประชาชน

ใหหนมาสนใจปลกปามากขนเชน

กรณหนวยงานภาคเอกชนหรอบคคลซงไมมทดนในการปลกปา รฐบาลใชมาตรการจงใจใหปลกปาโดยไดสทธในการ

ลดภาษได กลาวคอ หากภาคเอกชนใดปลกปาในพนทสาธารณะ ตนนำลำธาร และดแลจนปานนสามารถดำรงอยไดเอง

เอกชนนนสามารถนำคาใชจายการปลกปานไปใชในการลดหยอนภาษได

กรณหนวยงานภาครฐ ใชมาตรการปลกปาเพอเพมสวสดการใหแกขาราชการพนกงานของรฐ นนคอ หนวยงานภาค

รฐใดทปลกปาและดแลจนปานนสามารถดำรงอยไดเอง ในอนาคต หากรฐนำปานนไปใชประโยชนใดๆ จนเกดผลตอบแทน

เชนการนำศกยภาพของปาไปลงทนในตลาดซอขายคารบอน(CarbonCredit)ผลตอบแทนทเกดขนสวนหนงรฐจะตองแบง

สมทบในกองทนสวสดการบำเหนจบำนาญใหกบหนวยงานทปลกและดแลปา

สำหรบภาคประชาชนซงมทดนทำกน ใชมาตรการทเรยกวา “ธนาคารตนไม” กลาวคอ ทำตนไมใหมมลคาเปน

สนทรพยสามารถคำประกนเงนกกบสถาบนการเงนได นนคอ หากบคคลใดปลกตนไม ซงมลกษณะเปนไมยนตนในทของตวเอง

สามารถนำไมนนไปเปนสนทรพยในการกเงนไดโดยไมตองใชทดนเปนสนทรพยในการคำประกนเหมอนในอดตทผานมา

เมอมการบงคบชำระหนกอาจเอาจากมลคาตนไมกอนหากไมเพยงพอจงไปบงคบเอาจากทดนเปนตน

ผตรวจการแผนดน ๒๕

นอกจากนควรจะสงเสรมใหมการเรยนการสอนเรองการอนรกษสงแวดลอมและระบบนเวศนในหลกสตรการเรยน

การสอนระดบตางๆ ตามความเหมาะสมตงแตระดบชนประถมศกษาจนถงระดบมหาวทยาลย เพอปลกจตสำนกใหเดกและ

นกศกษาเหนคณคาของปาและนำรวมทงตระหนกถงความสำคญของภยธรรมชาตทมผลกระทบอยางรายแรงตอมนษย

๒. รฐจะตองจดทำผงเมองประเทศหรอพฒนาประเทศ(SpatialDevelopmentPlan)โดยจำเปนจะตองออกเปน

กฎหมายผงเมองระดบประเทศโดยเฉพาะทงนเพอจดระเบยบการใชทดนปองกนและอนรกษพนทลมนำซงมไมนอยกวา๒๕

ลมนำไวเปนแหลงตนนำลำธารของประเทศและโดยการหามออกเอกสารสทธใดๆในทดนอนรกษนทงหมดคงผอนผนใหคน

ทมสทธในทดนอยกอนคงอยไดตอไปเปนการชวคราว แตจะตองไมทำการใดๆ เปนอนตรายตอปาไมและสงแวดลอม ผใดททำ

การใดๆปฏปกษตอปาไมและสงแวดลอมกถกใหออกจากปาอนรกษนทนท โดยการเวนคนเพอผงเมองหรอสงแวดลอม การ

จดทำผงเมองระดบประเทศดงกลาวนจะตองมการกำหนดเขตการใชประโยชนทดน (zoning) อยางชดเจนไมใหมการรกลำ

แหลงระบายนำและลำนำตามธรรมชาต การกอสรางอาคารหรอสาธารณปโภคใดๆ ของทงภาครฐและเอกชนจะตองยด

แนวทางปฏบตตามผงเมองนเปนหลก ทงน นอกจากผงเมองททำครอบคลมทงประเทศแลว ยงตองมการจดทำผงเมองใน

ระดบภมภาคและชมชนเพอใชเปนแนวทางการปฏบตในพนท โดยแนวทางการจดทำจะตองสอดคลองกนตามลำดบและอย

ภายใตรปแบบของผงเมองประเทศ

๓. รฐมความจำเปนทจะตองทบทวนเกยวกบการถายโอนอำนาจใหกบองคกรปกครองสวนทองถน โดยเฉพาะ

ภารกจทตองใชบคลากรทมความรเฉพาะทางในการวางแผนและปฏบตงาน จากทผานมามหลายภารกจทองคกรปกครอง

สวนทองถนรบการถายโอนจากหนวยงานแลวไมสามารถปฏบตภารกจไดอยางมประสทธภาพ เนองจากขาดแคลนบคลากร

ทมความรความสามารถในเรองนนๆซงสงผลกระทบในทางลบตอการพฒนาทองถนเปนอยางมาก

อนง จะเหนไดวาแนวทางแกปญหาการบรหารจดการนำและอทกภยในระยะยาวทกลาวมาขางตน เปนแนวทาง

แกปญหาเชงโครงสรางทไมสามารถแกไขไดภายในระยะเวลาสนๆ แตตองใชระยะเวลาคอนขางยาวนานในการแกปญหาน

ซงบางครงอาจจะยาวนานเกนกวาทจะแกไดในชวงอายของคนเพยงรนเดยว แตแมจะตองใชเวลามาก รฐกไมสามารถละเลย

และผลกปญหานใหกบประชาชนในรนตอไปไดสงทรฐตองเรมทำอยางเรงดวนคอการลงมอดำเนนงานใหเรวทสดเพราะนน

จะหมายถงโอกาสทการแกไขปญหาใหประสบความสำเรจจะมมากและเรวขนเชนเดยวกน

หลกการและเหตผล

สวนท

๑ ประเทศไทยตงอยบรเวณทไดรบอทธพลจากลมมรสม ทงมรสม

ตะวนตกเฉยงใตและลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ สงผลใหเกดอทกภย

อยบอยครง โดยป พ.ศ. ๒๕๕๓ พบวา ระหวางเดอนตลาคมถงธนวาคม

ไดเกดนำทวมและอทกภยรนแรงในหลายสบจงหวดเกอบทวประเทศ

(รายละเอยดดงตารางท ๑-๕) ทำใหเกดความเสยหายกบพนทชมชนเมอง

พนทเกษตรกรรม ทรพยสนตางๆ ตลอดจนมประชาชนเสยชวตเปนจำนวนมาก

จนผคนในสงคมตางกลาวขานถงสภาพความเสยหายและวกฤตทเกดขน

อยางกวางขวางเกยวกบการทประเทศไทยไมสามารถบรหารจดการแกปญหา

นำทวมและอทกภยทเกดขนอยางซำซากในหลายทองทใหบรรเทาเบาบางลง

อยางยงยนได

ผตรวจการแผนดน

ทงน การแกไขปญหาดงกลาวในปจจบน แมมหนวยงานภาครฐและเอกชนทกภาคสวนไดระดมทรพยากรและปจจย

ตางๆ เขาชวยเหลอบรรเทาทกขใหกบประชาชนผประสบภยนำทวมทงในระหวางเกดภยและหลงเกดภยนน จดวาเปนการ

แกปญหาในลกษณะเรงดวนเฉพาะหนาเทานน แตเมอวกฤตการณคลคลายไปแลว แทบทกปทผานมาโดยเฉพาะอยางยงใน

ป พ.ศ. ๒๕๕๓ น หนวยงานภาครฐมกไมไดวเคราะหและแยกแยะปญหาใหเขาใจอยางกระจาง เพอหามาตรการและ

เทคโนโลยทเหมาะสมมาจดการแกปญหาในทองถนตางๆทประสบปญหาดงกลาว

ดงนน เรองราวของการบรหารจดการปญหานำทวมและอทกภยของประเทศไทยในปจจบนและอนาคตจงมความ

จำเปนอยางยงทภาครฐตองใหความใสใจตงแตการกำหนดนโยบาย และมาตรการเพอการแกปญหาอยางเปนรปธรรมแลว

เรงรดดำเนนการตามนโยบายและแผนใหบรรลเปาหมายใหทวทกลมนำทมปญหา อกทงในระยะยาวภาครฐจะตองแกปญหา

อทกภยโดยจดการกบตนเหตของปญหาอยางเปนระบบ เพอลดความสญเสยทเกดขนกบสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม

ซงในการแกปญหาจำเปนอยางยงทหนวยงานภาครฐซงมหนาทเกยวของกบการบรหารจดการทรพยากรนำจากหลาย

กระทรวงตองรวมกนดำเนนงานอยางบรณาการและเปนเอกภาพ เพอใหเกดประสทธภาพในการบรหารจดการนำใหมากทสด

และกอใหเกดประโยชนสงสดแกประชาชนและประเทศชาต โดยทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐

กำหนดใหผตรวจการแผนดนมหนาทตรวจสอบเรองการละเลยการปฏบตหนาทหรอการปฏบตหนาทโดยมชอบดวยกฎหมาย

ขององคกรตามรฐธรรมนญและองคกรในกระบวนการยตธรรม การดำเนนการเกยวกบจรยธรรมของผดำรงตำแหนงทาง

การเมองและเจาหนาทของรฐ การตดตามประเมนผลและจดทำขอเสนอแนะในการปฏบตตามรฐธรรมนญ และเสนอ

ขอพจารณาเพอแกไขรฐธรรมนญในกรณทเหนวาจำเปน และมอำนาจหยบยกเรองทเกดความเสยหายตอประชาชนโดยรวม

หรอเพอคมครองประโยชนสาธารณะขนพจารณาไดเองโดยไมจำเปนตองมผรองเรยน

จากการศกษาขอมลทไดมาจากกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยจะเหนถงลกษณะพนทเสยงภย ระดบความ

รนแรงของอทกภยและโคลนถลมและความเสยหายทเกดขนในชวงพ.ศ.๒๕๕๒-๒๕๕๓รายละเอยดมดงน

๒๗

ผตรวจการแผนดน

ตารางท ๑พนทเสยงภยอทกภยและโคลนถลมป๒๕๕๒-๒๕๕๓

ตารางท ๒ระดบความรนแรงของอทกภยและโคลนถลมป๒๕๕๒-๒๕๕๓

ภาค จำนวนพนทเสยงภย

ประชากร(คน) ครวเรอน(ครอบครว) อำเภอ ตำบล หมบาน

ภาคเหนอ ๑๑๑ ๗๒๑ ๕,๑๐๘ ๓,๐๓๖,๒๕๑ ๙๓๗,๐๒๑

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ๒๘๖ ๑,๔๔๑ ๗,๘๖๗ ๔,๑๒๒,๒๗๖ ๑,๑๐๕,๔๐๒

ภาคกลาง ๑๖๕ ๑,๑๓๒ ๖,๕๙๖ ๔,๒๘๐,๕๔๙ ๑,๒๖๐,๒๑๓

ภาคตะวนออก ๕๙ ๒๖๘ ๑,๓๓๒ ๘๗๔,๔๓๖ ๒๕๙,๔๔๔

ภาคตะวนตก ๔๔ ๒๔๔ ๑,๑๓๐ ๗๔๑,๕๐๙ ๒๑๕,๑๒๕

ภาคใต ๑๕๓ ๙๒๙ ๔,๖๗๖ ๓,๖๔๙,๔๘๙ ๙๘๒,๓๗๔

รวม ๘๑๘ ๔,๗๓๕ ๒๖,๗๐๙ ๑๖,๗๐๔,๕๑๐ ๔,๗๕๙,๕๗๙

ภาค

ระดบความรนแรง

ระดบ๑ ระดบ๒ ระดบ๓

ภาคเหนอ ๖๔๘ ๒,๐๐๑ ๒,๔๕๖

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ๑,๓๘๕ ๓,๕๕๒ ๒,๙๓๐

ภาคกลาง ๕๕๕ ๑,๙๐๕ ๔,๑๓๖

ภาคตะวนออก ๕๗ ๘๑๒ ๔๖๓

ภาคตะวนตก ๑๘ ๔๓๙ ๖๗๓

ภาคใต ๒๓๓ ๑,๗๘๕ ๒,๖๕๘

รวม ๒,๘๙๖ ๑๐,๔๙๔ ๑๓,๓๑๖

ทมา:กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย(๒๕๕๔)

ทมา:กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย(๒๕๕๔)

หมายเหต : ระดบท๑หมายถงสาธารณภยทเกดขนทวไป มขนาดเลก ซงผอำนวยการทองถนสามารถควบคมสถานการณ และจดการ

ระงบภยไดโดยลำพง

ระดบท๒หมายถงสาธารณภยขนาดกลาง ซงตองอาศยการสนบสนนความชวยเหลอจากหนวยงาน สวนราชการภายใน

จงหวดหรอจงหวดใกลเคยง ผอำนวยการอำเภอ เทศบาลและเมองพทยา ไมสามารถควบคมสถานการณ

และจดการระงบภยไดผอำนวยการจงหวดจะตองเขาควบคมสถานการณ

ระดบท๓หมายถงสาธารณภยขนาดใหญทมผลกระทบรนแรงกวางขวางหรอสาธารณภยทจำเปนตองอาศยผเชยวชาญ

เฉพาะดาน ผอำนวยการจงหวดไมสามารถทจะควบคมสถานการณและระงบภยได ตองอาศยความ

ชวยเหลอจากหนวยงานภายนอกจงหวด และ/หรอกองอำนวยการปองกนและบรรเทาสาธารณภย

แหงชาตหรอผไดรบมอบหมายเปนผอำนวยการเหตการณ

๒๘

ผตรวจการแผนดน

ตารางท ๓ลกษณะทตงพนทเสยงอทกภยและโคลนถลมป๒๕๕๒-๒๕๕๓

ตารางท ๔ลกษณะภยในพนทเสยงอทกภยและโคลนถลมป๒๕๕๒-๒๕๕๓

ตารางท ๕ความเสยหายทอาจไดรบจากอทกภยและโคลนถลมป๒๕๕๒-๒๕๕๓

ภาค ลกษณะทตง

ทลมแองกระทะ ทลมรมลำนำ ทราบตดเชงเขา ทเนนเขา/ภเขา

ภาคเหนอ ๗๘๒ ๒,๗๐๔ ๑,๘๐๗ ๙๑๖

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ๑,๘๐๓ ๔,๙๐๖ ๘๘๔ ๒๓๘

ภาคกลาง ๒,๑๔๑ ๓,๔๖๓ ๙๖๖ ๒๗๖

ภาคตะวนออก ๓๒๙ ๗๒๓ ๒๙๙ ๑๑๖

ภาคตะวนตก ๒๗๐ ๕๕๑ ๓๘๘ ๘๔

ภาคใต ๑,๙๘๔ ๒,๓๕๖ ๑,๑๓๗ ๔๖๓

รวม ๗,๓๐๙ ๑๔,๗๐๓ ๕,๔๘๑ ๒,๐๙๓

ภาค ลกษณะของภย

ทนำทวมขง นำลนตลง นำปาไหลหลาก ดน/โคลนถลม อนๆ

ภาคเหนอ ๑,๔๑๓ ๒,๒๑๘ ๒,๔๕๙ ๑,๒๕๕ ๓๔๓

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ๓,๒๔๘ ๓,๕๐๑ ๑,๔๖๒ ๒๖๙ ๖๐

ภาคกลาง ๒,๕๔๙ ๓,๐๓๙ ๑,๔๓๕ ๓๓๐ ๒๐๗

ภาคตะวนออก ๔๕๗ ๖๙๔ ๔๐๖ ๘๓ ๑๒

ภาคตะวนตก ๓๙๖ ๕๓๕ ๔๗๒ ๑๐๕ ๒๒

ภาคใต ๒,๗๘๔ ๒,๐๓๔ ๑,๕๐๒ ๗๗๐ ๙๖

รวม ๑๐,๘๔๗ ๑๒,๐๒๑ ๗,๗๓๖ ๒,๘๑๒ ๗๔๐

ภาค ประชากร(คน) บานเรอน(หลง)

ภาคเหนอ ๑,๖๑๖,๗๙๑ ๔๙๔,๖๒๕

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ๑,๑๑๑,๙๐๐ ๑,๐๗๓,๑๗๐

ภาคกลาง ๑,๗๗๙,๙๖๒ ๔๙๗,๖๑๒

ภาคตะวนออก ๒๘๕,๑๕๖ ๙๒,๑๓๕

ภาคตะวนตก ๓๗๘,๒๐๒ ๑๑๔,๐๕๓

ภาคใต ๑,๗๓๓,๙๔๖ ๕๑๗,๑๙๓

รวม ๖,๙๐๕,๙๕๗ ๒,๗๘๘,๗๘๘

ทมา:กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย(๒๕๕๔)

ทมา:กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย(๒๕๕๔)

ทมา:กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย(๒๕๕๔)

๒๙

ผตรวจการแผนดน

ผตรวจการแผนดน (ศาสตราจารยศรราชา เจรญพานช) เหนวา นำเปนสงสำคญและจำเปนยงตอชวตมนษย ถาไมมนำ

มนษยจะไมสามารถมชวตอยได เพราะมนษยตองอาศยนำทงในเรองของอปโภคบรโภคและใชนำเพอการเกษตร อกทงยง

ใชเพอการอตสาหกรรม ดงนน ถาขาดนำแลวทงชวตของมนษย กจกรรมทางการเกษตร การอตสาหกรรมจะไมสามารถ

ดำเนนตอไปได ทงนถาประเทศไทยไมสามารถแกไขปญหานำใหมใชไดอยางเพยงพอ ประเทศชาตคงจะถงกาลอวสาน

จะเหนไดวาเรองการทจะตองทำใหมนำใชอยางเพยงพอจงเปนเรองของปจจยพนฐานททกฝายตองรวมมอกนทำใหมนำใชได

ตลอดไปสถานการณนำใชรอบบาน (ประเทศ)ของเรา เรมสอใหเหนปญหาในอนาคตวาประเทศไทยไมอาจพงพาเพอนบาน

ได นำในแมนำโขงซงเคยมมาก ในปจจบนเหอดแหงเพราะประเทศจนสรางเขอน ๔-๕ เขอน กกเกบไวใชจนเกอบจะไมม

นำเหลอมาถงประเทศของเราประเทศเพอนบานอนๆกคงจะปฏบตในทำนองเดยวกนถงเวลาแลวทเราตองปรบการจดการ

นำใหมเพยงพอโดยไมตองพงพาจากภายนอกประเทศเราจงจะเปนไท โดยตองเรมบรหารจดการนำอยางเปนระบบตงแต

ตนนำทง ๒๕ ลมนำ จนถงปลายนำใหคนไทยไดมนำใชและปองกนอทกภย เพอใหคนไทยสามารถทำการเกษตรไดอยาง

ยงยนและเปนครวของโลกไดจรงในอนาคต เพราะเปนสจธรรมของโลกทวา ปจจยความตองการพนฐานของมนษยทกคน

คออาหารถาไมมอาหารมนษยจะไมสามารถอยไดดงนนประเทศไทยซงมความอดมสมบรณดอยแลวจงควรจะรกษาความ

ไดเปรยบทมตอนานาประเทศเอาไวใหไดเพอความอยรอดของคนไทย

ดงนน ผตรวจการแผนดนจงใหความสำคญและสนใจในเรองนำเปนอยางยง รวมทงเปนหวงประชาชนในเรอง

ผลกระทบเกยวกบเรองนำ ซงไดพจารณาเหนวา ชวงทผานมาปญหาเรองนำเปนปญหาใหญทงเรองนำแลงและนำทวม

ซงมกเกดขนอยางซำซาก กระทบตอความเปนอยและความสงบสขของประชาชน อกทงในการแกปญหาของภาครฐ

มกเปนการแกปญหาเฉพาะหนาตามหนาทของแตละหนวยงานประกอบกบมผรองเรยนจากจงหวดพระนครศรอยธยาเกยวกบ

การประสบปญหานำทวมซำซาก ดงนน จงไดหยบยกปญหานขนมาพจารณาโดยเฉพาะการดำเนนงานเพอบรหารจดการนำ

รวมทงการปองกนและแกปญหาอทกภยของหนวยงานภาครฐทมหนาทเกยวของทงทางตรงและทางออมกบปญหาน

วตถประสงค

๑.ศกษาเกยวกบภารกจ อำนาจหนาท และปญหาของหนวยงานทคาดวาเกยวของกบการแกปญหานำทวมและ

อทกภย

๒.ศกษาปญหาและแนวทางในการบรหารจดการนำทวมและอทกภยของประเทศไทยอยางมประสทธภาพ

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

รฐบาลสามารถนำผลการศกษาไปใชเปนขอมลเพอกำหนดแนวทางในการบรหารจดการรวมทงแกปญหานำทวม

และอทกภยไดอยางเหมาะสมและยงยน

๓๐

ผตรวจการแผนดน

วธการศกษา

การศกษาครงนการเกบรวบรวมขอมลแบงไดเปน๒สวนดงน

๑.ศกษาและวเคราะหขอมลทตยภมจากเอกสารของหนวยงานราชการตางๆ ตำรา บทความวชาการ บทความอนๆ

การสบคนขอมลจากอนเทอรเนต รวมทงการรวบรวมขอมลจากรายงานทางวชาการตลอดจนกฎหมาย ระเบยบ

และแนวทางปฏบตของหนวยงานราชการทเกยวของ

๒.เขาพบผบรหารของหนวยงานภาครฐทเกยวของกบการบรหารจดการนำทวมเพอรบฟงขอชแจงเกยวกบแนวทาง

ในการจดการปญหานำทวมและอทกภย รวมทงเชญหนวยงานทเกยวของมาใหขอมลขอเทจจรง และแสดงความ

คดเหนประกอบการพจารณาศกษา

ระยะเวลาดำเนนการ

เรมโครงการ: พฤศจกายน๒๕๕๓

สนสดโครงการ: เมษายน๒๕๕๔

๓๑

สวนท

๒ ภารกจ อำนาจหนาทและปญหา ของหนวยงานทเกยวของกบการ แกปญหานำทวมและอทกภย

การศกษาครงนทำการรวบรวมขอมลจากการสมภาษณหนวยงาน

หลกซงทำหนาทในการบรหารจดการทรพยากรนำของประเทศไทย ๑๙

หนวยงาน แบงเปนหนวยงานภาครฐ ๑๘ หนวยงาน ไดแก กรมอตนยมวทยา

สำนกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน)

กรมอทกศาสตร กองทพเรอ กรมเจาทา กรมชลประทาน กรมทางหลวง

กรมทางหลวงชนบท กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย สำนกงานคณะ-

กรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดำร

กรมทรพยากรนำ กรมโยธาธการและผงเมอง กรมพฒนาทดน กรมปาไม

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

หนวยบญชาการทหารพฒนา สำนกการระบายนำ กรงเทพมหานคร และ

สถาบนสารสนเทศทรพยากรนำและการเกษตร (องคการมหาชน) และภาค

เอกชน ๑ หนวยงานคอ มลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาต ซงมรายละเอยด

ดงตอไปน

๓๐

ผตรวจการแผนดน

๑. กรมอตนยมวทยา

กรมอตนยมวทยามภารกจเกยวกบการบรหารจดการดานอตนยมวทยาโดยปฏบตหนาทเกยวกบการตรวจเฝาระวง

ตดตาม รายงานสภาวะอากาศ อากาศเพอการบน และปรากฏการณธรรมชาต รวมทงใหความรและบรการดานอตนยมวทยา

ดวยความถกตอง รวดเรว แมนยำ และทนเหตการณ เพอประโยชนสงสดในเชงเศรษฐกจและสงคม เกษตรกรรม และ

อตสาหกรรม ตลอดจนเปนการปองกนการเกดภยพบต และความสญเสยในชวตและทรพยสนของประชาชน เอกชน และ

หนวยงานของรฐจากภยธรรมชาต(ราชกจจานเบกษา,๒๕๕๒)โดยใหมอำนาจหนาทดงตอไปน

๑.ตรวจเฝาระวงตดตามรายงานสภาวะอากาศอากาศเพอการบนและปรากฏการณธรรมชาต

๒.พยากรณอากาศและเตอนภยทเกดจากธรรมชาตอยางเปนสากล

๓.ใหบรการดานอตนยมวทยาและแผนดนไหวแกบคคลทวไปและหนวยงานตางๆโดยระบบและเทคนคททนสมย

๔.ศกษา วจย และพฒนาดานอตนยมวทยา ภมสารสนเทศอตนยมวทยา แผนดนไหว รงส โอโซน มลภาวะ และ

เทคนควศวกรรมทเกยวของ

๕.รวมมอประสานงานแลกเปลยนและใหความรดานอตนยมวทยาและแผนดนไหวกบประชาชนและหนวยงานอน

ทเกยวของทงในประเทศและตางประเทศ

๖.ปฏบตงานรวมกบหรอสนบสนนการปฏบตงานของหนวยงานอนดานอตนยมวทยาและแผนดนไหว

๗.ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายกำหนดใหเปนอำนาจหนาทของกรมอตนยมวทยาหรอตามทกระทรวงหรอ

คณะรฐมนตรมอบหมาย

๓๓

ผตรวจการแผนดน

ภารกจ อำนาจหนาทของกรมอตนยมวทยาทเกยวของกบการบรหารจดการนำทวมและอทกภย

๑.พยากรณอากาศครอบคลมทงประเทศ และออกคำเตอนอยางมประสทธภาพ ถกตอง แมนยำ ทนเหตการณ

เพอตอบสนองตอการบรหารจดการในการลดการสญเสยจากภยธรรมชาต

๒.สรางความตระหนกของประชาชนถงภยธรรมชาต และสามารถปฏบตตนไดอยางถกตอง ในการรกษาชวต

และลดผลกระทบจากภยธรรมชาตโดยใชเทคโนโลยและวธการบรการสารสนเทศททนสมย

ปญหาของกรมอตนยมวทยาซงมผลกบการบรหารจดการนำทวมและอทกภย

๑.ประเทศไทยยงไมมการเปดสอนหลกสตรดานอตนยมวทยา ทำใหกรมอตนยมวทยาตองพฒนาบคลากรใน

หนวยงานเองในปจจบนจำนวนบคลากรมไมเพยงพอตอความตองการของหนวยงาน

๒.รฐจดสรรงบประมาณใหไมเพยงพอ กรมอตนยมวทยาจงไมสามารถซอและพฒนาเครองมอรวมทงวทยาการท

ทนสมยมาใชสำหรบการเตอนภยหรอพยากรณทแมนยำได ประสทธภาพของเครองมอทใชในปจจบนไมเพยงพอ

เนองจากไมมงบประมาณในการซอมบำรงและการจดหาเครองมอใหมทมประสทธภาพสงกวามาทดแทนอกทงใน

สวนของงบประมาณทจะใชการประชาสมพนธเพอใหความรดานอตนยมวทยาแกประชาชนใหประชาชนมความร

ความเขาใจอยางกวางขวางและทวถง

๓.ประชาชนมกไมใสใจฟงพยากรณอากาศและไมตระหนกถงความสำคญของคำแถลงเตอนของกรมอตนยมวทยา

รอใหเกดภยขนกอนตามคำพยากรณแลวจงคอยแกไข ทำใหเกดความสญเสยและเสยหายตอชวตและทรพยสน

ของประชาชนทประสบภยมากกวาทควรจะเปน

๔.การบรหารจดการดานขอมลเกยวกบการเตอนภยของหนวยงานตางๆ ทเกยวของกบภาครฐและเอกชน ยงขาด

การบรณาการขอมลรวมกน

๕.การออกประกาศพยากรณสภาพอากาศและการเตอนภยของกรมอตนยมวทยาตามหลกวชาและเปนไปโดยสจรต

ควรตองไดรบการคมครองทางกฎหมายมใหถกฟองรองดำเนนคดทงคดแพงและคดอาญา อนเนองมาจากผลของ

ประกาศนน

๖.การทหนวยงานประกาศเตอนภยแลวภยนนไมเกดขนหากเกดเหตเชนนบอยๆประชาชนอาจขาดความเชอถอได

แนวทางการแกปญหา

๑.กรมอตนยมวทยาควรรวมมอกบสถาบนการศกษาในการเปดสอนหลกสตรทางดานอตนยมวทยาเพอสราง

บคลากรทมความร ความสามารถ และประสบการณทสามารถตอบสนองตอความตองการของกรมอตนยมวทยา

และหนวยงานอนๆทเกยวของกบงานดานอตนยมวทยา

นอกจากน ยงควรเรงพฒนาศกยภาพของบคลากรของกรมอตนยมวทยาโดยการฝกอบรมบคลากรภายในประเทศ

และในตางประเทศเพอใหมความรความสามารถและประสบการณตามมาตรฐานสากล

๒.รฐจำเปนอยางยงทจะตองจดสรรงบประมาณใหกรมอตนยมวทยาอยางเพยงพอทงในดานอตรากำลงและเครองมอ

ททนสมย เนองจากทผานมาสำนกงบประมาณไมไดใหความสำคญของงานดานอตนยมวทยาจงไดรบงบประมาณ

นอยมากจนไมเพยงพอตอการปฏบตงานอยางมประสทธภาพในมาตรฐานระดบสากล ทงทเปนหนวยงานหลก

๓๔

ผตรวจการแผนดน

ทมหนาทในการเตอนภย ซงตองการใชขอมลทถกตองและแมนยำใหมากทสดเพอปองกนปญหาภยพบต ทางธรรมชาตซงอาจเกดขนไดและอาจกอใหเกดความสญเสยอยางมหาศาลเกนกวาทจะคาดคดเพราะหากลงทน เพมอกเพยงไมกรอยกพนลานบาทกจะลดความสญเสยอนเกดจากภยพบตทงตอภาครฐและภาคเอกชนเปน นบแสนลานบาท

๓.สงเสรมใหมการเรยนการสอนใหกบเดกเยาวชนนกเรยนนสตนกศกษาใหมความรความเขาใจและเหนความสำคญ ในเรองการอตนยมวทยา และใหความสนใจกบพยากรณอากาศและการเตอนภยเพอทจะเตรยมตวใหพรอม ทจะเผชญกบสภาพอากาศและภยทอาจจะเกดขนทงนเพอความปลอดภยของตวเอง

อนง หนวยงานภาครฐและภาคเอกชนควรรวมมอกนประชาสมพนธใหประชาชนไดตระหนกถงความสำคญของการพยากรณอากาศและการเตอนภย เพอหลกเลยงความสญเสยและความเสยหายตอชวตและทรพยสนของประชาชน เชนควรใหมการเตอนภยเรงดวนผานวทยโทรทศน วทยกระจายเสยง วทยชมชน และการสงขอความผานโทรศพทเคลอนทเปนตน

๔.กรมอตนยมวทยาควรรวมมอกบหนวยงานตางๆ ทงภาครฐและเอกชน โดยเฉพาะอยางยงกบสำนกงานพฒนา เทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) ในการรวมกนพยากรณสภาพอากาศและเตอนภย เพอให สามารถใชศกยภาพของแตละหนวยงานมาบรณาการใหไดขอมลสภาพอากาศและการเตอนภยอยางถกตอง แมนยำและลวงหนาตามสมควร

ทงน หากมหนวยงานใดถายทอดขอมลการพยากรณสภาพอากาศของกรมอตนยมวทยาไมตรงตามทกรมอตนยมวทยา ประกาศกรมอตนยมวทยาตองดำเนนการวากลาวตกเตอนหนวยงานนนพรอมทงชแจงขอมลทถกตองตอสาธารณะ

๕.รฐควรเรงผลกดนใหตรากฎหมายวาดวยการอตนยมวทยา เพอสงเสรมและคมครองการดำเนนงานดานการ อตนยมวทยาใหพฒนาขนอยางมประสทธภาพและไดมาตรฐานสากล

๒. สำนกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน)

สำนกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) (สทอภ.) มวตถประสงคหลก มงเนนการ

บรหารจดการและดำเนนการจดทำบรการสาธารณะทเกยวของกบขอมลดาวเทยมและระบบสารสนเทศทางภมศาสตร

รวมทงการสงเสรมและสนบสนนการวจยพฒนาและการประยกตใชเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศของประเทศอยาง

มประสทธภาพ ตามกรอบและแนวนโยบายของรฐ ตามพระราชกฤษฎกาจดตงสำนกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและ

ภมสารสนเทศ(องคการมหาชน)พ.ศ.๒๕๔๓(ราชกจจานเบกษา,๒๕๔๗)ดงตอไปน

๑.พฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศใหเปนความรทไรพรมแดนและเกดประโยชนแกสวนรวม

๒.ศกษาวเคราะหขอมลจากภาพถายดาวเทยมและเปนศนยขอมลดานทรพยากรธรรมชาตจากขอมลดาวเทยม

๓.ใหบรการขอมลทไดจากเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศซงรวมทงบรการอนทเกยวของ

๔.ใหบรการใหคำปรกษาและพฒนาบคลากรในดานสำรวจขอมลจากระยะไกลดวยดาวเทยมและภมสารสนเทศ

๓๕

ผตรวจการแผนดน

๕.ศกษาคนควา วจย พฒนา และดำเนนการอนทเกยวของ หรอตอเนองกบเทคโนโลยอวกาศ ซงรวมทงการพฒนา

และสรางดาวเทยมสำรวจทรพยากรธรรมชาตขนาดเลกเองได

๖.เปนหนวยงานหลกกำหนดมาตรฐานกลางสำหรบระบบสำรวจขอมลระยะไกลและระบบภมสารสนเทศทเหมาะสม

ภารกจ อำนาจหนาทของสำนกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) ทเกยวของกบการบรหารจดการนำทวมและอทกภย

สำนกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) (สทอภ.) เปนหนวยงานทชวยสนบสนน

และเผยแพรขอมลใหกบหนวยงานทเกยวของโดยมการดำเนนงานดงน

๑.การใชขอมลจากภาพถายดาวเทยมในการประเมนความเสยหายจากนำทวม

๒.สทอภ. สามารถวเคราะหและประมวลผลขอมลในการจดทำแผนทนำทวม รวมทงมการเขาสำรวจพนทโดยใช

GPSในการถายภาพ

๓.สทอภ.สามารถวเคราะหขอบเขตพนทนำทวมดวยขอมลจากดาวเทยมในภาพรวมพนทนำทวมขงไดโดยสามารถ

แบงออกเปนระดบดงน

● ทวมขง๑-๗วน

● ทวมขง๘-๑๕วน

● ทวมขงเกน๑๕วน

๔.สทอภ. สามารถใชภาพถายดาวเทยมในการประเมนพนทนำทวมจำแนกตามการใชประโยชนทดน โดยจำแนก

พนทนำทวมออกเปน๕กลมไดแกนาขาวพชไรพชสวนและไมยนตนเพาะเลยงสตวนำและพนทอนๆ

๕.สทอภ.สามารถใชภาพถายดาวเทยมในการสำรวจแจงนบหลงคาเรอนทไดรบผลกระทบจากภยนำทวมได

๖.สทอภ.ใหการสนบสนนแผนทแสดงพนทนำทวมรายจงหวดโดยไดสงเจาหนาทรวมปฏบตภารกจในพนทดวย

ปจจบนสทอภ.ไดใหการสนบสนนในการใชขอมลดาวเทยมในการบรหารราชการทองถนโดยการใชประโยชนในการ

บรหารจดการดานการทองเทยวในทองถน การวางแผนพฒนาโครงสรางพนฐาน และการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาต

ซงทางสทอภ.ไดดำเนนการจดทำเปนแผนทและสงมอบใหกบจงหวดเพอใชประโยชนตอไป

ขอสงเกตของผตรวจการแผนดน

๑.ในเรองการพยากรณอากาศนน อาจมหนวยงานทเกยวของหลายหนวยงาน หากสามารถประสานงานระหวาง

หนวยงานหลกทจะใชเทคโนโลยสมยใหมในการพยากรณอากาศลวงหนา และไดอยางแมนยำกจะชวยในการ

เตอนภยเปนการลวงหนากอนทจะเกดภยยาวนานพอสมควรกจะทำใหมเวลาพอในการเตรยมการอพยพหรอ

บรรเทาสาธารณภยอนจะทำใหเกดความสญเสยทงชวตรางกายและทรพยสนนอยลงกวาทเคยเกดมาในอดตทงน

หนวยงานทเกยวของจะตองรวมมอกนอยางจรงจงในการปฎบตงานตลอดเวลา ๒๔ ชวโมง ในชวงเวลาทม

แนวโนมทจะเกดวกฤตและในชวงทเกดวกฤตทจะไดรบผลกระทบจากอทกภย

๒.ในขณะทเกดอทกภยนน สทอภ. เปนหนวยงานทอาจจะใหขอมลภาพถายดาวเทยมเพอทจะไดทราบวาบรเวณใด

บางทมอทกภย เพอนำไปใชประโยชนในการชวยเหลอเยยวยาผทไดรบผลกระทบจากอทกภยนน ขอมลทไดจาก

ภาพถายดาวเทยม แมวาจะไมทราบถงระดบความลกของนำแตกจะเปนขอมลเบองตนททำใหทราบวาบรเวณใด

บางทมอทกภยและนำทวมขงซงจะสามารถจดสงหนวยบรรเทาสาธารณภยไปบรรเทาทกขในเบองตนได

๓๖

ผตรวจการแผนดน

๓. กรมอทกศาสตรกองทพเรอ

กรมอทกศาสตรกองทพเรอมหนาทอำนวยการประสานงานแนะนำกำกบการดำเนนการใหการสนบสนนและให

บรการดานอทกศาสตร สมทรศาสตร อตนยมวทยา วศวกรรมชายฝง เครองหมายทางเรอ การเดนเรอ เวลามาตรฐาน

ประเทศไทย และงานเขตแดนระหวางประเทศ รวมทงการสงกำลงพสดสายอทกศาสตร สมทรศาสตร และอตนยมวทยา

ตลอดจนใหการฝกและศกษาวจย พฒนาวชาการอทกศาสตร สมทรศาสตร อตนยมวทยา และวชาการอนตามทไดรบ

มอบหมาย(สำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา,๒๕๕๒)

ภารกจ อำนาจหนาทของกรมอทกศาสตร กองทพเรอ ทเกยวของกบการบรหารจดการนำทวมและอทกภย

กรมอทกศาสตร กองทพเรอ มการประสานงานและใหการสนบสนนขอมลระดบนำทำนายทไดคำนวณไวลวงหนาและระดบนำคาดหมายใหแกประชาชนและหนวยงานทเกยวของ อาท กรมอตนยมวทยากรมชลประทานสำนกการระบายนำ กรงเทพมหานครหนวยงานในพนทจงหวดสมทรปราการและหนวยงานอนๆเพอใหทราบวาชวงระยะเวลาใดบางทนำทะเลจะหนนขนสงหรอลงตำและเพอใชขอมลระดบนำทำนายและระดบนำคาดหมาย สำหรบการบรหารจดการนำในลมแมนำเจาพระยาตอนลางดงน

๑.กรมอทกศาสตรกองทพเรอมการจดเวรยามใหขอมลและตอบขอซกถามเกยวกบสภาวะระดบนำตลอด๒๔ชวโมง

๒.สนบสนนขอมลนำจรงนำทำนายและนำคาดหมายใหกบหนวยงานภาครฐเอกชนและประชาชนตามทไดรบ การรองขอ

๓.เผยแพรขอมลระดบนำในแมนำเจาพระยาและบรเวณพนทตางๆ ทางเวบไซตของกรมอทกศาสตร กองทพเรอ อยางตอเนอง

๔.สงผแทนเขารวมประชมกบหนวยงานตางๆในคณะกรรมการและอนกรรมการเกยวกบนำและอทกภย

ปญหาของกรมอทกศาสตร กองทพเรอ ซงมผลกบการบรหารจดการนำทวมและอทกภย

๑.กรมอทกศาสตร กองทพเรอ ไมมอำนาจหนาทโดยตรงเกยวกบการบรหารจดการนำ แตกรมฯ มหนาทในการ คำนวณระดบนำทะเลทจะขนสงสดและตำสดในแตละครงแตละวน และแจงใหหนวยงานทเกยวของไดทราบ ขอมลนเพอใชประกอบในการคำนวณระดบความสงของนำ

๒.เนองจากมหนวยงานและคณะกรรมการทเกยวของกบการบรหารจดการนำเปนจำนวนมาก กรมฯ ไมอาจทราบ ความตองการของแตละหนวยงานและแตละกรรมการทตองการขอมลไปใชในภารกจของหนวยงานนนๆ

๔. มลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาต

มลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาตเปนองคกรภาคเอกชน ทำหนาทเปนศนยขอมลแจงขาวสารการเกดภยธรรมชาต

ทกรปแบบเพอเตอนภยใหกบประชาชนผานเครอขายสถานวทยลกทงเนตเวรค และสถานวทยบก เอฟ.เอม ตลอดจน

สอมวลชนและการสอสารตางๆ อยางทวถงและรวดเรว จดตงและรวบรวมอาสาสมครจากองคกรการกศล มลนธ และ

หนวยกภยตางๆ ตลอดจนสอมวลชนทกแขนงเขารวมเปนเครอขายปฏบตการเปนศนยกลางของการสอสารในการแจงขอมล

การเตอนภยพบตและอบตภยตางๆ ผานระบบเครอขายศนยปฏบตการพเศษพญาอนทร โดยระบบวทยสอสารยานความถ

ประชาชน (Citizen Band) ชอง ๔๙ และยานความถนกวทยสมครเลน (Amateur Radio) หรอความถททางราชการ

๓๗

ผตรวจการแผนดน

อนญาต ประสานและทำงานรวมกบองคกรทงภาครฐและเอกชน ตลอดจนองคกรตางประเทศเพอแลกเปลยนขอมลอนเกด

ผลกระทบอยางรนแรงจากภยธรรมชาต และรวมรณรงคในการลดสภาวะโลกรอน ปฏบตตามรอยพระยคลบาทของภาค

ประชาชนเพอสนบสนนการดำเนนงานตามแนวพระราชดำรในการทำงานดวยการมนำใจชวยเหลอสงคม และชวยเหลอ

ผตกทกขไดยาก บำเพญประโยชนทำกจการสาธารณกศล และประสานความรวมมอกบองคกรการกศลอนๆ เพอสราง

สาธารณประโยชนรวมทงไมดำเนนการเกยวของกบการเมองแตประการใด(มลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาต,๒๕๕๓)

ภารกจ อำนาจหนาทของมลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาตทเกยวของกบการบรหารจดการนำทวมและอทกภย มลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาตเปนหนวยงานทชวยสนบสนนขอมลใหกบหนวยงานภาครฐ โดยมการเตอนภยทก

รปแบบดวยการกำหนดยทธศาสตรแบบ๓เกดคอ

๑.กอนเกดภย

● เปนศนยกลางการกระจายขอมลเตอนภยธรรมชาตรปแบบตางๆ

● ตดตามและวเคราะหขอมลแลวแจงเตอนภยลวงหนาดวยเครอขายวทยของมลนธไปยงทองถนตางๆทวประเทศ

● ประชาสมพนธเชงรกรวมกบการใหองคความรโดยเครอขายและกระบวนการทกรปแบบ

๒.ขณะเกดภย

● เปนศนยกลางเชอมโยงและกระจายขอมลขาวสารทงภายในประเทศและตางประเทศ

● เปนศนยกลางการเชอมโยงเครอขายเพอการชวยเหลอผประสบภยอยางเปนระบบ

● เปนศนยประสานงานรวมระหวางหนวยงานตางๆกบผประสบภยพบต

● จดหนวยสนบสนนเขารวมชวยเหลอผประสบภยทกรปแบบ

๓.หลงเกดภย

● เปนศนยกลางการเยยวยาชวยเหลอผประสบภย

● เปนศนยกลางการกระจายขอมลขาวสารการชวยเหลอจากองคกรตางๆ

● ประเมนและวเคราะหเพอกำหนดยทธศาสตรการรบมอภยพบตในอนาคต

๓๘

ผตรวจการแผนดน

๕. กรมเจาทา

กรมเจาทา กระทรวงคมนาคม มภารกจเกยวกบการกำกบดแล การสงเสรม การพฒนาระบบการขนสงทางนำ

และการพาณชยนาว ใหมการเชอมตอกบระบบการขนสงอนๆ ทงการขนสงผโดยสารและสนคา ทาเรอ อเรอ กองเรอไทย

และกจการเกยวเนอง เพอใหประชาชนไดรบความสะดวกรวดเรว ทวถง และปลอดภย ตลอดจนการสนบสนนภาคการ

สงออกใหมความเขมแขง(ราชกจจานเบกษา,๒๕๕๓)โดยใหมอำนาจหนาทดงตอไปน

๑.ดำเนนการตามกฎหมายวาดวยการเดนเรอในนานนำไทยกฎหมายวาดวยเรอไทยกฎหมายวาดวยการปองกนเรอ

โดนกน กฎหมายวาดวยการสงเสรมการพาณชยนาว กฎหมายวาดวยการขนสงตอเนองหลายรปแบบและกฎหมาย

อนทเกยวของ

๒.ศกษาและวเคราะหเพอพฒนาโครงสรางพนฐานการขนสงทางนำ

๓.สงเสรมและพฒนาเครอขายระบบการขนสงทางนำและการพาณชยนาว

๔.ดำเนนการจดระเบยบการขนสงทางนำและกจการพาณชยนาว

๕.รวมมอและประสานงานกบองคการและหนวยงานทเกยวของทงในประเทศและตางประเทศ

๖.ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายกำหนดใหเปนอำนาจหนาทของกรมหรอตามทรฐมนตรหรอคณะรฐมนตรมอบหมาย

ภารกจ อำนาจหนาทของกรมเจาทาทเกยวของกบการบรหารจดการนำทวมและอทกภย

กรมเจาทามบทบาทในการบรณะและพฒนารองนำ โดยการขดลอกรองนำ การสรางเขอนกนทรายและคลน

เขอนปองกนการกดเซาะ และเขอนปองกนตลงพง รวมทงจดหาสงอำนวยความปลอดภยในการใชรองนำ เพอใหสามารถ

ใชเปนเสนทางสญจรไดโดยสะดวกและปลอดภย รวมทงเปนการชวยรกษาสภาพทางชลศาสตรและชวยใหการระบายนำ

เปนไปดวยดอนเปนการชวยบรรเทาปญหาอทกภยและภยแลงไดอกทางหนง

ปญหาของกรมเจาทาซงมผลกบการบรหารจดการนำทวมและอทกภย

๑.รฐจดสรรงบประมาณและอตรากำลงใหไมเพยงพอทจะปฏบตงานตามแผนทไดวางไว โดยเฉพาะแผนงานการขดลอก

แมนำลำคลองซงเปนสาเหตสำคญทกอใหเกดปญหาและอปสรรคตอการไหลของนำลงสทะเลในชวงฤดนำหลาก

จงเกดสภาวะนำทวมและอทกภย

๒.กรมเจาทาไมสามารถแกไขปญหาการบกรกแมนำลำคลอง ซงเปนปญหาหลกททำใหแหลงระบายนำแคบลง

และตนเขน ไมสามารถระบายนำไหลลงสทะเลไดโดยสะดวก การรกลำแมนำลำคลองสวนใหญเกดขนจาก

ความเหนแกไดของประชาชน โดยเฉพาะผมอทธพล นกการเมอง นกการเมองทองถน เปนตน ประกอบกบการ

ขาดแคลนอตรากำลงทจะดำเนนคดแกผบกรกแมนำลำคลองทมจำนวนมาก

๓.การถายโอนภารกจใหกบองคกรปกครองสวนทองถน โดยเฉพาะภารกจในการดแลและบรหารจดการรองนำ

ขนาดเลก การดแลรกษาทางนำ การกอสรางสงปลกสรางรกลำลำนำ และดแลการใชทาเรอ ซงภารกจทถายโอน

ไปนนสวนมากมกถกละเลยหรอไมมศกยภาพในการดแลและพฒนาใหมประสทธภาพตามมาตรฐานทควรจะเปน

๓๙

ผตรวจการแผนดน

๔.การสงเสรมใหมการสรางฝายแมวของประเทศไทยกอใหเกดการกดขวางทางนำโดยเฉพาะอยางยงแมนำลำคลอง ซงจะแคบและตนเขนในฤดแลงทำใหมตะกอนในลำนำสงผลใหการไหลของนำเกดการตดขดไมสามารถระบายนำ ไดอยางรวดเรว

๕.ปญหาการกดเซาะฝงของแมนำเขาไปในทดนของประชาชนและการสะสมของตะกอนดนจนเปนทงอกรมตลง หากประชาชนทอาศยอยรมตลงยงยดถอเขตทดนตามโฉนดเดมซงถกกดเซาะไปแลว จะสงผลใหแมนำลำคลองนน แคบลงและตนเขนอนจะเปนอปสรรคตอการไหลผานของนำ

แนวทางการแกปญหา

๑.สำนกงบประมาณควรตระหนกถงความสำคญในดานการปองกนอทกภย โดยการจดสรรงบประมาณการขดลอก แมนำลำคลองเพอใหปรมาณนำระบายออกสทะเลไดรวดเรวยงขน และควรพจารณาเพมอตรากำลงเจาหนาทเพอ ใหสามารถดแลเรองการรกลำแมนำลำคลอง และดำเนนคดแกผบกรก เพอปองกนการบกรกทดนรมแมนำ ลำคลองและรกษาแนวเขตใหคงอยตามสภาพเดมใหมากทสด

๒.การถายโอนภารกจใหองคกรปกครองสวนทองถนนน ในระยะแรกกรมเจาทาจะตองเปนพเลยงรวมทงการ ถายทอดองคความรในดานการบรหารจดการ ตลอดถงการฝกอบรมเจาหนาทในการดำเนนงานใหกบองคกร ปกครองสวนทองถน รวมทงจะตองมมาตรการตดตามและตรวจสอบการดำเนนงานในภารกจทถายโอนใหกบ ทองถนดวย

๓.ในการแกปญหาการบกรกแมนำลำคลองของผมอทธพลนกการเมอง นกการเมองทองถน จะตองทำความเขาใจ ระหวางกนดวยเหตดวยผลและนำไปสขอยตอนเปนทยอมรบดวยกนทงสองฝาย โดยอาจรวมกนจดทำขอตกลง ของชมชนในการใชประโยชนพนทสาธารณะ

๔.กรมเจาทาควรรวมปรกษาหารอกบกรมปาไมและกรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพชใหมนโยบายสงเสรม ใหประชาชนสรางฝายในพนทตนนำเทานน

๕.รฐควรพจารณาแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๑๓๐๘ เรองทงอกรมตลงใหสอดรบกบ เรองของการคงใหสทธแกผถอโฉนดทดนรมตลงนน ยงคงมสทธอยบนทดนบรเวณทถกนำกดเซาะไปแลว เพอ ปองกนไมใหตางฝายตางอางสทธแลวทำใหแมนำลำคลองตรงบรเวณททงสองฝายอางสทธนนแคบลงอนจะเปน การกระทบกระเทอนตอประโยชนสาธารณะ

๖.กรมชลประทาน

กรมชลประทาน มภารกจเกยวกบการพฒนาแหลงนำตามศกยภาพของลมนำใหเพยงพอ โดยการจดสรรนำใหกบ

ผใชนำทกประเภท เพอใหผใชนำไดรบนำอยางทวถงและเปนธรรม ตลอดจนปองกนความเสยหายอนเกดจากนำ

(ราชกจจานเบกษา,๒๕๔๕)โดยใหมอำนาจหนาทดงตอไปน

๑.ดำเนนการจดใหไดมาซงนำ หรอกก เกบ รกษา ควบคม สง ระบายหรอแบงนำ เพอเกษตรกรรม การพลงงาน

การสาธารณปโภคหรอการอตสาหกรรม

๔๐

ผตรวจการแผนดน

๒.ดำเนนการเกยวกบการปองกนความเสยหายอนเกดจากนำความปลอดภยของเขอนและอาคารประกอบและการ

คมนาคมทางนำซงอยในเขตชลประทาน ตลอดจนดำเนนการเกยวกบกจกรรมพเศษตางๆ ทไมไดเปนแผนงาน

ประจำปของกรมชลประทาน

๓.จดรปทดนเพอเกษตรกรรมตามกฎหมายวาดวยการจดรปทดนเพอเกษตรกรรม

๔.ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายกำหนดใหเปนอำนาจหนาทของกรมชลประทานหรอตามทกระทรวงหรอคณะ

รฐมนตรมอบหมาย

ภารกจ อำนาจหนาทของกรมชลประทานทเกยวของกบการบรหารจดการนำทวมและอทกภย

กรมชลประทานมบทบาทในการบรหารจดการนำดงตอไปน

๑.พฒนาแหลงนำตามศกยภาพของลมนำใหสมดล

๒.บรหารจดการนำอยางมประสทธภาพทวถงเปนธรรมและยงยน

๓.เสรมสรางการมสวนรวมในกระบวนการพฒนาและบรหารจดการนำทกระดบอยางบรณาการ

๔.ดำเนนการปองกนและบรรเทาภยอนเกดจากนำ

ปญหาของกรมชลประทานซงมผลกบการบรหารจดการนำทวมและอทกภย

๑.การเพมขนของจำนวนประชากรทำใหความตองการใชประโยชนในทดนเพมมากขน ในขณะทจำนวนทดนม

เทาเดม การบกรกพนทสาธารณะและแหลงระบายนำตามธรรมชาตจงเกดขนโดยทวไป ซงปญหานสงผลใหเปน

อปสรรคในการระบายนำทำใหมโอกาสทจะเกดอทกภยมากขน

๒.การเปลยนแปลงโครงสรางของระบบราชการใน พ.ศ. ๒๕๔๕ สงผลใหเกดหนวยงานทมหนาทและภารกจในการ

บรหารจดการทรพยากรนำมากขน ทำใหขนตอนในการทำงานเพมมากขนและบางครงการดำเนนงานในการ

บรหารจดการนำไมเปนไปในทศทางเดยวกน เชน การจดการนำในลำนำสายหนงมหลายหนวยงานทรบผดชอบ

แตละชวงของลำนำมการสรางประตกนนำโดยไมไดวางแผนรวมกน ซงในฤดนำหลากประตกนนำทสรางไวกลบ

กลายเปนตวกดขวางทำใหไมสามารถจดการลำนำในภาพรวมไดอยางมประสทธภาพ

๓.สำนกงบประมาณไมไดจดสรรงบประมาณซงใชในภารกจทเกยวกบการบรหารจดการอทกภยใหกบกรมฯ โดยให

เหตผลวาอทกภยไมใชภารกจปกตของกรมฯ แตกรมฯ ยงตองดำเนนงานและแกปญหาโดยดงงบประมาณจาก

ภารกจอนๆมาใชเพอการนสงผลใหการแกปญหาไมเกดประสทธภาพสงสด

แนวทางการแกปญหา

๑.กรมชลประทานจะตองทำแผนปองกนการบกรกพนทสาธารณะซงเปนแหลงรองรบนำ และเปนแหลงระบายนำ

ตามธรรมชาต เชน บงบอระเพด กวานพะเยา และหนองประจกษ เปนตน โดยพจารณาปจจยเกยวกบการเพม

จำนวนประชากรและจำนวนสงกอสรางรวมดวยทงนเพอกำหนดทศทางและการวางแผนในการจดการกบปญหา

ทอาจจะเกดขนในอนาคต รวมทงกรมฯ จะตองทำงานรวมกบกรมเจาทาในการจดการปญหาการบกรก

แหลงรองรบนำและแหลงระบายนำตามธรรมชาต

๔๑

ผตรวจการแผนดน

๒.แมจะมหลายหนวยงานจากหลายกระทรวงทเกยวของกบการบรหารจดการนำ ทงหนวยงานเดมทมมากอน

และหลง พ.ศ. ๒๕๔๕ แตในการบรหารจดการนำจะตองรวมกนทำงานอยางบรณาการกำหนดทศทางในการ

จดการทรพยากรนำและการแกปญหาใหเปนไปในทางเดยวกน เพอสรางโอกาสการเกดความสำเรจในการบรหาร

จดการนำในภาพรวมทงนอาจมการจดตงหนวยบรหารกลาง(SingleManagement)ทกำกบดแลโดยผมอำนาจ

ในการตดสนใจ เชน นายกรฐมนตร หรอคณะกรรมการ/คณะทำงานทมอำนาจเดดขาดในการตดสนใจแกปญหา

รวมกนใหทนตอเหตการณ

๓.รฐควรจดสรรงบประมาณใหกรมฯ อยางครอบคลมในทกภารกจหลก และควรใหความสำคญในภารกจเกยวกบ

การปองกนอทกภย เนองจากงบประมาณทใชในการลงทนเพอปองกนอทกภยนน หากเทยบสดสวนกบความ

เสยหายทจะเกดขนทงภาครฐและภาคประชาชนแลวจะเปนการลงทนทคมคามาก เชน รฐอาจจะลงทนเพยง

จำนวนประมาณพนลานบาท แตจะสามารถปองกนความเสยหายทเกดขนกบทงภาครฐและภาคประชาชนไดถง

จำนวนเปนแสนลานบาท

ขอสงเกตของผตรวจการแผนดน

ผตรวจการแผนดนเหนวากรมชลประทานเปนหนวยงานทดแลเกยวกบการบรหารจดการนำมาตงแตเรมตน โดยเนน

ในเรองเกยวกบการจดการนำเพอการเกษตรเปนหลก ตอมาเมอมการพฒนาดานเศรษฐกจและอตสาหกรรมตามแผน

พฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต จงตองดแลการบรหารจดการนำเพออตสาหกรรมเพมขนดวย อกทง ยงตองคำนงถง

การดแลเรองสงแวดลอมจงทำใหการบรหารจดการนำของกรมชลประทานมความสลบซบซอนมากขนกวาเดม จงยากตอ

การบรหารจดการนำเพอใหเกดความสมดล

๔๒

ผตรวจการแผนดน

๗. กรมทางหลวง

กรมทางหลวง กระทรวงคมนาคม มภารกจเกยวกบการพฒนาโครงสรางพนฐานดานทางหลวง การกอสรางและ

บำรงรกษาทางหลวงใหมโครงขายทางหลวงทสมบรณครอบคลมทวทงประเทศ และเชอมโยงกบประเทศเพอนบานเพอ

ใหประชาชนไดรบความสะดวก รวดเรว และปลอดภยในการเดนทาง (ราชกจจานเบกษา, ๒๕๕๒) โดยใหมอำนาจหนาท

ดงตอไปน

๑.ดำเนนการตามกฎหมายวาดวยทางหลวงเฉพาะในสวนทเกยวกบทางหลวงพเศษทางหลวงแผนดนและทางหลวง

สมปทานรวมทงกฎหมายอนทเกยวของ

๒.วจยและพฒนางานกอสรางบรณะและบำรงรกษาทางหลวงพเศษทางหลวงแผนดนและทางหลวงสมปทาน

๓.รวมมอและประสานงานดานงานทางกบองคกรและหนวยงานอนทเกยวของทงในประเทศและตางประเทศ

๔.ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายกำหนดใหเปนอำนาจหนาทของกรมหรอตามทกระทรวงหรอคณะรฐมนตรมอบหมาย

ปญหาของกรมทางหลวงซงมผลกบการบรหารจดการนำทวมและอทกภย

ปญหาของกรมทางหลวงในสวนทมผลกระทบกบการบรหารจดการนำ เปนปญหาในลกษณะเดยวกนกบปญหา

ของกรมทางหลวงชนบท(หนา๔๕ขอ๑)

กรมทางหลวงไดมมาตรการในการแกไขปญหาอทกภยในสวนทเกยวกบถนนซงเปนทางหลวงแผนดนดงน

๑.มาตรการกอนเกดอทกภย

● สำรวจพนทเสยง เชน สะพานทอลอดระบายนำ และรองนำขางทาง โดยทำการขดลอกกำจดขยะสงกดขวาง

เพอใหนำไหลผานสะดวก

● เตรยมความพรอมดานกำลงคน เครองจกร ยานพาหนะ วสดอปกรณ เครองสบนำ และสงอำนวยความ

ปลอดภยปายจราจรหลกนำทางไฟกระพรบฯลฯ

● ประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ จงหวด ทองถน ภาครฐ ภาคธรกจเอกชน โดยการตดตาม รบฟง

ขอมลขาวสารและเฝาระวงสถานการณ

๒.มาตรการขณะเกดอทกภย

● เฝาระวงและตดตงเครองสบนำวางกระสอบทรายทำคนดนกนนำตดตงปายเตอนปายแนะนำและอปกรณ

อำนวยความสะดวกและปลอดภย

● จดเจาหนาทและเครองมอ เครองจกรเขาปฏบตงานทนททเกดอทกภย เพอซอมแซมแกไข ใหการจราจรผานได

โดยสะดวกและปลอดภย

● ใหความชวยเหลอผประสบภยจากเหตนำทวมบนถนนรวมทงประชาสมพนธใหผใชถนนทราบหากเกดนำทวม

บนถนน

๔๓

ผตรวจการแผนดน

๓.มาตรการหลงเกดอทกภย

● สำรวจตรวจสอบพรอมจดทรพยากรใหการจราจรผานไดเปนปกตสะดวกปลอดภยโดยเรว

● สำรวจสภาพความเสยหายและจดทำแผนซอมบำรง พรอมกบจดทำแผนเสนอของบประมาณ และประสาน

คณะกรรมการใหความชวยเหลอผประสบภยจงหวด

● เขมงวดกวดขนปองปรามการบดทำลายถนนจากการบรรทกนำหนกเกนขนสงทางทมนำทวมขงเปนเวลา

หลายวน

● วเคราะหตรวจสอบโครงสรางทางเพอแกไขปองกนและเรงรดฟนฟคนสสภาพเดมโดยเรว

● ใหความชวยเหลอผประสบภยจากเหตนำทวมบนถนน

แนวทางการแกปญหา

๑.ในการแกไขปญหาถนนขวางทางนำนน กรมทางหลวงควรทจะสำรวจบรเวณทมปญหานำทวมทางหลวง เพอทจะ

แกไขปญหาโดยเสรมทอลอดหรอสะพานเพอใหมขนาดใหญขนและนำสามารถไหลผานไดรวดเรว และหากจำเปน

ควรเสรมทอลอดในสวนอนๆ เพอใหนำสามารถไหลผานไดเรวยงขนและจะไดไมเกดปญหานำทวมถนน หรอถนน

กลายเปนเขอนกกนำ

๒.กรมทางหลวงควรสำรวจตรวจสอบ และอำนวยความสะดวกใหแกประชาชนผสญจรไปมาใหใชทางหลวงดวย

ความปลอดภยโดยตดตงปายเตอนภยหรอระมดระวงในการใชถนนทมปญหาหลงเกดอทกภย หรอใหหลกเลยง

การใชทางโดยใชเสนทางอนแทน

๘. กรมทางหลวงชนบท

กรมทางหลวงชนบท กระทรวงคมนาคม มภารกจเกยวกบการพฒนาโครงสรางพนฐานดานทางหลวง การกอสราง

และบำรงรกษาทางหลวงใหมโครงขายทางหลวงทสมบรณครอบคลมทวทงประเทศ เพอใหประชาชนไดรบความสะดวก

รวดเรวและปลอดภยในการเดนทาง(ราชกจจานเบกษา,๒๕๕๒)โดยใหมอำนาจหนาทดงตอไปน

๑.ดำเนนการจดทำมาตรฐานและขอกำหนดทางหลวงชนบท และทางหลวงทองถนตลอดจนกำกบ ตรวจสอบและ

ควบคมทางวชาการเพอใหมการดำเนนการตามเกณฑมาตรฐานและขอกำหนด

๒.ดำเนนการฝกอบรมและจดทำคมอตลอดจนใหคำปรกษาแนะนำเกยวกบวศวกรรมงานทาง

๓.สงเสรมและสนบสนนดานวชาการงานทางแกองคกรปกครองสวนทองถน

๔.ดำเนนการตามกฎหมายวาดวยทางหลวงเฉพาะในสวนทเกยวกบทางหลวงชนบทรวมทงกฎหมายอนทเกยวของ

๕.วจยและพฒนางานกอสรางบรณะและบำรงรกษาทางหลวงชนบท

๖.รวมมอและประสานงานดานงานทางกบองคการและหนวยงานอนทเกยวของทงในประเทศและตางประเทศ

๗.ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายกำหนดใหเปนหนาทของกรมหรอตามทกระทรวงหรอคณะรฐมนตรมอบหมาย

๔๔

ผตรวจการแผนดน

ปญหาของกรมทางหลวงชนบทซงมผลกบการบรหารจดการนำทวมและอทกภย

๑.การเปลยนแปลงของสงแวดลอมทเกดขนในปจจบนอยางตอเนองนน ทำใหเกดปญหาในการสรางถนน เชน

การเกดอทกภยหรอนำปาไหลหลากในบางครงนน เกดจากทางไหลของนำเปลยนแปลงไปจากเดม จงกอใหเกด

การกกนำและนำทวมเกดความเสยหายแกถนนของกรมทางหลวงชนบท และการเปลยนแปลงทางสงแวดลอม

และการใชประโยชนในทดนทเกดขนตลอดเวลาทำใหเกดปญหาแกการสรางถนนทมกจะถกกลาวหาวาเปนการ

สรางถนนขวางทางนำ

๒.กรมทางหลวงชนบทไดรบรายงานถงความเสยหายทเกดขนกบทางหลวงชนบทในรอบปทผานมาวามประมาณ

๑๗๘ แหง แตไมไดรบงบประมาณซอมแซมถนนทเสยหายดงกลาวในวงเงนประมาณ๒๖๘ ลานบาท อนง

จากการศกษาพบวาความเสยหายดงกลาวนเกดจากการทถนนเปนตวขวางทางนำจงตองพจารณาหาจดทเหมาะสม

ในการสรางทอลอดหรอสะพานใหมหรอปรบปรงทอลอดเดมใหมขนาดใหญขนณ จดในบรเวณทมปญหาถนน

ขวางทางนำเพอใหมชองทางระบายนำเพยงพอทนำจะไหลผานโดยทไมทำใหถนนเสยหาย

๓.การสรางถนนขององคกรปกครองสวนทองถนมกไมทำตามหลกวชาและกฎเกณฑตามทกรมทางหลวงชนบท

ไดกำหนดไว อกทงการสรางถนนดงกลาวมกละเลยไมปฏบตตามผงเมอง จงสงผลใหถนนทองคกรปกครอง

สวนทองถนสรางขนนนไมเปนไปตามหลกวชาและไมคำนงถงการกดขวางทางระบายนำตามธรรมชาตอนอาจเปน

สาเหตสำคญททำใหเกดนำทวมในชมชน

แนวทางการแกปญหา

๑.ในการแกไขปญหาถนนขวางทางนำนน กรมทางหลวงชนบทควรประสานกบหนวยงานทเกยวของกบการบรหาร

จดการนำ เพอไดขอมลทเปนปจจบนมาบรณาการในการกำหนดแนวเสนทางถนนของกรมฯ และควรคำนงถง

ขอมลทางดานการโยธาธการการผงเมองและสงแวดลอมมาประกอบการสรางถนนดวย

๒.กรมทางหลวงชนบทควรทจะไดรบสนบสนนจากสำนกงบประมาณในการซอมแซมถนนทเสยหาย รวมทงสรางทอลอด

และสะพานใหมหรอปรบปรงทอลอดเดมใหมขนาดใหญขนในบรเวณจดทมปญหาถนนขวางทางนำ เพอใหม

ชองทางระบายนำเพยงพอทนำจะไหลผานโดยทไมทำใหถนนเสยหาย อนจะเปนประโยชนอยางยงแกประชาชนท

ใชเสนทางดงกลาวในการสญจร

๔๕

ผตรวจการแผนดน

๓.รฐควรกำหนดใหองคกรปกครองสวนทองถนออกแบบถนนใหเปนไปตามหลกวชาและกฎเกณฑตามท

กรมทางหลวงชนบทกำหนดและใหคำนงถงการปฏบตตามกฎหมายผงเมองเพอใหประชาชนในทองทไดประโยชน

สงสดรวมกน ทงน เหนสมควรทจะใหมการตรวจสอบโดยการจดตงกรรมการไตรภาคจากกรมทางหลวงชนบท

ภาคประชาชนในทองทและกรมสงเสรมการปกครองทองถน

๙. กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย

กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย มภารกจเกยวกบการจดทำแผนแมบท วางมาตรการ สงเสรมสนบสนน

การปองกน บรรเทา และฟนฟจากสาธารณภย โดยการกำหนดนโยบายดานความปลอดภย สรางระบบปองกน เตอนภย

ฟนฟหลงเกดภย และการตดตามประเมนผลเพอใหหลกประกนในดานความมนคงปลอดภยในชวตและทรพยสน

(ราชกจจานเบกษา,๒๕๕๑)โดยมอำนาจหนาทดงตอไปน

๑.ดำเนนการจดทำนโยบายแนวทางและวางมาตรการในการปองกนและบรรเทาสาธารณภย

๒.ศกษาวเคราะหวจยและพฒนาระบบปองกนเตอนภยและบรรเทาสาธารณภย

๓.พฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศในการปองกนเตอนภยและบรรเทาสาธารณภย

๔.สงเสรมการมสวนรวมของประชาชนในการสรางเครอขายปองกนและบรรเทาสาธารณภย

๕.สรางความตระหนกและเตรยมความพรอมของประชาชนในการปองกนและบรรเทาสาธารณภย

๖. ฝกอบรม และฝกปฏบตในการปองกน บรรเทาสาธารณภย การชวยเหลอผประสบภยและฟนฟสภาพพนท

ทงนตามระเบยบทกฎหมายกำหนด

๗.สงเสรมสนบสนนและปฏบตการปองกนและบรรเทาสาธารณภยชวยเหลอผประสบภยและฟนฟสภาพพนท

๘.อำนวยการและประสานการปฏบตการใหความชวยเหลอผประสบภย และฟนฟบรณะสภาพพนททประสบ

สาธารณภยขนาดใหญ

๙.ประสานความชวยเหลอในการปองกนการชวยเหลอการบรรเทาและฟนฟหนวยงานทงภายในและภายนอกประเทศ

๑๐.ดำเนนการอนใดตามทกฎหมายกำหนดใหเปนอำนาจหนาทของกรมหรอตามทกระทรวงหรอคณะรฐมนตรมอบหมาย

ภารกจ อำนาจหนาทของกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยทเกยวของกบการบรหารจดการนำทวมและ

อทกภย

กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยมบทบาทในการบรหารจดการนำทวมและอทกภยดงตอไปน

๑.วางแผน เฝาระวง ปองกนและเตอนภย จดทำแผนดานการปองกนและบรรเทาสาธารณภย วางระบบมาตรการ

และกำกบดแลความปลอดภยดานการปองกนและบรรเทาสาธารณภย พฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศพฒนา

ระบบการเฝาระวงและการแจงเตอนภย กอสรางและปรบปรงโครงสรางพนฐาน เพอการปองกนและบรรเทา

สาธารณภยสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนเตรยมเครองจกรกลยานพาหนะเครองมออปกรณกชพ/กภย

เตรยมบคลากรและอาสาสมครจดใหมการฝกอบรมฝกซอมและฝกปฏบตในการปองกนและบรรเทาสาธารณภย

๔๖

ผตรวจการแผนดน

๒.ปฏบตการปองกนและบรรเทาสาธารณภย ประเมนสถานการณ ประเมนความตองการ รายงานสถานการณ

อำนวยการปฏบตการฉกเฉนกรณอพยพและชวยเหลอประชาขนในพนทเสยงภยและประสานการปฏบตการ

สนบสนนการปองกนและบรรเทาสาธารณภย

๓.ชวยเหลอสงเคราะหผประสบภยและบรรเทาเหตเบองตนแกผประสบภยพฒนาระบบการใหความชวยเหลอและ

สงเคราะหผประสบภย

๔.ฟนฟพนทประสบภย จดทำโครงการฟนฟสภาพพนทและโครงสรางพนฐานทไดรบความเสยหายจากสาธารณภย

และฟนฟสภาพจตใจรวมทงอาชพของผประสบภย

ปญหาของกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยซงมผลกบการบรหารจดการนำทวมและอทกภย

๑.ยงไมมระบบการเตอนภยใหประชาชนไดทราบอยางรวดเรวและกวางขวางโดยผานทางสอตางๆโดยเฉพาะทางสอ

วทยกระจายเสยงวทยโทรทศนและโทรศพททกเครอขาย

๒.ประชาชนไมตระหนกถงการเตอนภย ไมมการเตรยมความพรอมและซอมการอพยพหนภยไปยงจดปลอดภย

ทเตรยมไว

๓.ปจจบนการเกดสาธารณภยมความรนแรงมากยงขนกวาในอดต โดยครอบคลมพนทเปนบรเวณกวางและมกเกดขน

พรอมกนในหลายพนท ทำใหทรพยากรในการชวยเหลอซงมอยอยางจำกดไมเพยงพอทงดานบคลากร เครองมอ

อปกรณและงบประมาณ

๔.การทำงานเพอบรรเทาสาธารณภยของหนวยงานตางๆ ทงภาครฐและภาคเอกชนทรวมกนทำในหลายพนท

พรอมๆกนอาจเกดปญหาในการบรณาการการทำงานรวมกนในการกระจายความชวยเหลอแกผประสบภยอยาง

แมนยำทวถงไมซำซอนและเปนธรรม

๕.รฐไมเลงเหนความสำคญของการเตรยมการปองกนและบรรเทาสาธารณภย จงไมจดสรรงบประมาณใหแกหนวยงาน

ทมภาระหนาทอยางเพยงพอ สงผลใหไมสามารถทจะแกไข เยยวยา และบรรเทาทกขและความเสยหายทเกดขน

จากผลกระทบของภยทงทางตรงและทางออมไดอยางเปนธรรม

แนวทางการแกปญหา

๑.รฐตองจดใหมระบบการเตอนภยทมประสทธภาพทรวดเรวและทวถงโดยผานสอทกระบบและทกเครอขาย

โดยเฉพาะวทยกระจายเสยง วทยชมชน และวทยโทรทศนรวมการเฉพาะกจ การสงขอความผานโทรศพท

เคลอนท

๒.ใหหนวยงานทรบผดชอบและองคกรปกครองสวนทองถนจดเตรยมความพรอมและฝกซอมการอพยพพรอมทงให

ความรแกประชาชนอยางสมำเสมอถงผลกระทบและความสญเสยอนเกดจากนำทวมและอทกภย

๓.การเกดสาธารณภยในปจจบนทวความรนแรงมากยงขนและครอบคลมหลายพนทจงสมควรทจะนำแผนปองกน

และบรรเทาสาธารณภยแหงชาตพ.ศ.๒๕๕๓-๒๕๕๗มาใชเพอบรหารจดการสาธารณภยอยางจรงจงและควรให

มการบรณาการการชวยเหลอจากหนวยงานภาครฐและภาคเอกชนทงในดานการเงน งบประมาณ บคลากร

เครองมอและอปกรณตางๆเพอใหสถานการณฟนคนสสภาพปกตใหเรวทสด

๔๗

ผตรวจการแผนดน

๔.รฐควรจดใหหนวยงานดานการปองกนและบรรเทาสาธารณภยมระบบเทคโนโลยสารสนเทศและเทคโนโลยดาวเทยม

ททนสมยมาประยกตใชในการปฏบตงานดานปองกนและบรรเทาสาธารณภย เพอใหเกดประสทธภาพในการ

บรณาการการชวยเหลอผประสบอทกภยอยางแมนยำทวถงไมซำซอนและเปนธรรม

๕.รฐควรตองจดสรรงบประมาณใหเพยงพอทจะชดเชยความเสยหายทางดานกายภาพและจตใจอนเกดมาจาก

อทกภย หรออาจแสวงหาแนวทางชวยเหลอทางออมโดยสงเสรมสนบสนนใหมระบบการประกนภยเพอลดความ

เสยงและลดคาใชจายภาครฐ ทงน เพอใหการชดเชยคาเสยหายมความเปนธรรมมากยงขนกวาเดม และไมเปน

ภาระแกงบประมาณแผนดนจนมากเกนไป

๑๐.สำนกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการ อนเนองมาจากพระราชดำร

สำนกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดำร (กปร.) เปนหนวยงานกลางในการรบและประมวลพระราชดำร เพอการประสานงาน การดำเนนงาน และการตดตามประเมนผลโครงการอนเนองมาจากพระราชดำร เพอใหองคกรภาครฐ ภาคเอกชนและประชาชนไดปฏบตงานรวมกนอยางมประสทธภาพ และสมฤทธผล เพอประโยชนสขของประชาชนและความมนคงของประเทศ(ราชกจจานเบกษา,๒๕๕๑)โดยใหมอำนาจหนาทดงตอไปน

๑.ตามเสดจเพอรบและประมวลพระราชดำร สำรวจ ศกษา วเคราะห และจดทำแผนงานหรอโครงการอนเนอง มาจากพระราชดำร รวมทงพจารณาและเสนอแนะเกยวกบการจดสรรเงนงบประมาณเพอดำเนนงานตาม โครงการอนเนองมาจากพระราชดำร

๒.ประสานงานกบสวนราชการ รฐวสาหกจ และเอกชนทงในประเทศและตางประเทศทเกยวของกบการดำเนนงาน ตามโครงการอนเนองมาจากพระราชดำร

๓.ตดตามและประเมนผลการดำเนนงานตามโครงการอนเนองมาจากพระราชดำร

๔.ปฏบตงานเลขานการของคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดำร

๕.ปฏบตงานดานวชาการ การจดระบบสารสนเทศ และการประชาสมพนธเผยแพรทเกยวของกบโครงการอนเนอง มาจากพระราชดำร

๔๘

ผตรวจการแผนดน

๖.ปฏบตหนาทอนตามทไดรบพระราชกระแสหรอตามทคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมา

จากพระราชดำรมอบหมาย หรอตามทระเบยบสำนกนายกรฐมนตรวาดวยโครงการอนเนองมาจากพระราชดำร

กำหนดใหเปนอำนาจหนาทของสำนกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจาก

พระราชดำร

๗.ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายกำหนดใหเปนอำนาจหนาทของสำนกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงาน

โครงการอนเนองมาจากพระราชดำรหรอตามทนายกรฐมนตรหรอคณะรฐมนตรมอบหมาย

ภารกจ อำนาจหนาทของสำนกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดำรทเกยวของกบการบรหารจดการนำทวมและอทกภย

สำนกงานกปร.ไดรวมดำเนนการบรหารจดการนำกบหนวยงานทเกยวของอาทกรมชลประทานกรงเทพมหานคร

กรมโยธาธการและผงเมอง กรมทางหลวง และกรมทางหลวงชนบท เพอปองกนและบรรเทาปญหาอทกภย ทงการใช

สงกอสรางและไมใชสงกอสรางซงสามารถสรปไดดงน

๑.พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดพระราชทานพระราชดำรในการแกปญหาอทกภยในพนทลมนำเจาพระยา

ตอนลางกรงเทพมหานครและปรมณฑลตงแตปพ.ศ.๒๕๒๓จนถงปจจบน(พ.ศ.๒๕๕๔)มดงตอไปน

๑.๑ การบรหารจดการการระบายนำในพนททมปญหานำทวม

● ทงตะวนออกรบนำจากเขอนพระรามหกมาทางคลองระพพฒนสคลอง๑๓และคลอง๑๔และระบายนำ

ออกลงคลองพระองคเจาไชยานชตแมนำนครนายกแมนำบางปะกงและทางใตระบายลงสอาวไทย

● ทงตะวนตก รบนำในทงและระบายลงแมนำทาจนเปนหลก สำหรบในพนทตอนลางจะใชโครงการ

“แกมลง” คลองสนามชย-มหาชย ในการบรหารจดการซงสามารถรองรบนำไดประมาณ ๑๐

ลานลกบาศกเมตร

● ในพนทอนๆมการจดทางผนนำและทางระบายนำออมเมองเพมเตม

๑.๒ การสรางระบบปดลอมเพอปองกนอทกภยอาทในเขตกรงเทพมหานครไดดำเนนการกอสรางคนกนนำตาม

แนวพระราชดำรรอบกรงเทพมหานครรวมทงกอสรางแนวคนกนนำรมแมนำเจาพระยา เพอปองกนนำจาก

นอกพนทเขามาในพนท

๑.๓ การจดใหมแกมลง เพอรวบรวม รบและดงนำทวมจากพนทตอนบนมาเกบไว และระบายออกสทะเลผาน

ประตระบายนำและสถานสบนำ ตามแรงโนมถวงของโลก การสบนำตามจงหวะการขน-ลงของนำทะเล

ตามความเหมาะสม

๑.๔ การขดคลองลด เชน กรณการขดคลองลดโพธและสรางประตระบายนำ เพอลดระยะทางการไหลของ

นำในแมนำเจาพระยาตามปกตซงยาว๑๘กโลเมตรลงเหลอเพยง๖๐๐เมตรชวยใหการระบายนำออกส

ทะเลไดสะดวกและรวดเรวยงขนเปนอนมากเปนตน

๑.๕ การเพมศกยภาพการระบาย เชน การขดลอกคลอง การกำจดวชพช การเสรมคนกนนำ รวมทงการตดตง

เครองสบนำและเครองผลกดนนำในจดทเหมาะสม

๔๙

ผตรวจการแผนดน

๒.โครงการอนเนองมาจากพระราชดำร พระบาทสมเดจพระเจาอยหวเกยวกบการบรหารจดการนำในพนทลมนำ

เจาพระยา มการควบคม กำกบ ดแล และตดตามใหการดำเนนการบรหารจดการนำเปนไปตามแนวพระราชดำร

ดงน

๒.๑ มาตรการไมใชสงกอสรางเชนแกมลงการตดตงระบบโทรมาตร

๒.๒ มาตรการใชสงกอสรางเชนแนวคนกนนำตามพระราชดำร

๓.การจดตงองคกรเกยวกบการบรหารจดการลมนำเจาพระยาประกอบดวยคณะอนกรรมการจำนวน๖ชด

● คณะอนกรรมการตดตามสถานการณและวเคราะหแนวโนมสถานการณนำ

● คณะอนกรรมการบรหารจดการนำพนทลมนำเจาพระยาฝงตะวนออก

● คณะอนกรรมการบรหารจดการนำพนทลมนำเจาพระยาฝงตะวนตก

● คณะทำงานดำเนนงานพฒนาและบรหารจดการนำบรเวณพนทลมนำเจาพระยาตอนลางฝงตะวนออก

● คณะทำงานสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนาและบรหารจดการนำบรเวณพนทลมนำเจาพระยา ตอนลางฝงตะวนออก

● คณะทำงานสำรวจระดบคนกนนำและระดบพนทบรเวณกรงเทพมหานครและปรมณฑล

๔.แนวทางการดำเนนการในระยะตอไปของสำนกงานกปร.

๔.๑ ปรบปรงกฎหมายองคกรและแผนงานในการบรหารจดการนำใหสอดคลองกน

๔.๒ การกำหนดเกณฑการบรหารจดการนำในแตละลมนำ

๔.๓ การจดการผงเมองไมใหกดขวางทางนำและพนทนำหลาก

๔.๔ การเพมศกยภาพการกกเกบนำเพอการบรหารจดการนำไดมากขน

๔.๕ การเพมศกยภาพการระบายนำ

๔.๖ การเพมประสทธภาพระบบฐานขอมลนำ

๔.๗ การอนรกษฟนฟพนทตนนำ

๑๑.กรมทรพยากรนำ

กรมทรพยากรนำ มภารกจเกยวกบการเสนอแนะในการจดทำนโยบายและแผน และมาตรการทเกยวของกบ

ทรพยากรนำ บรหารจดการ พฒนา อนรกษ ฟนฟ รวมทงควบคม ดแล กำกบ ประสาน ตดตาม ประเมนผล และแกไข

ปญหาเกยวกบทรพยากรนำ พฒนาวชาการ กำหนดมาตรฐาน และถายทอดเทคโนโลยดานทรพยากรนำ ทงระดบภาพรวม

และระดบลมนำ เพอการจดการทรพยากรนำทเปนเอกภาพและยงยน (ราชกจจานเบกษา, ๒๕๔๕) โดยกำหนดใหมอำนาจ

หนาทดงตอไปน

๕๐

ผตรวจการแผนดน

๑.เปนหนวยงานหลกในการเสนอแนะนโยบายแผนแมบทและมาตรการในการบรหารจดการพฒนาอนรกษฟนฟ

การใชประโยชนและการแกไขปญหาเกยวกบทรพยากรนำรวมทงกำกบและประสานใหเกดการนำไปสการปฏบต

๒.กำหนดแนวทาง ในการจดทำแผนปฏบตการในการบรหารจดการ พฒนา อนรกษ ฟนฟทรพยากรนำ โดยการม

สวนรวมของประชาชน

๓.ศกษาวจยพฒนาอนรกษและฟนฟทรพยากรนำ

๔.ตดตามประเมนผลการบรหารจดการทรพยากรนำตามนโยบาย แผนแมบท แผนปฏบตการ และมาตรการทได

กำหนดไวทงในระดบประเทศและระดบลมนำ

๕.พฒนาระบบฐานขอมลและเครอขายขอมลสารสนเทศเกยวกบทรพยากรนำ

๖.กำหนดหรอเสนอแนะใหมการปรบปรงหรอแกไขเพมเตมกฎหมายกฎระเบยบในการบรหารจดการทรพยากรนำ

ของประเทศ

๗.สงเสรม เผยแพร ประชาสมพนธ และถายทอดเทคโนโลยเกยวกบทรพยากรนำ รวมทงรณรงคทำความเขาใจกบ

องคกรและผมสวนไดเสยเพอปลกจตสำนกใหตระหนกถงคณคาความสำคญของทรพยากรนำ

๘.ประสานความรวมมอกบตางประเทศและองคการระหวางประเทศเกยวกบทรพยากรนำ

๙.สงเสรม สนบสนน และใหคำปรกษาดานเทคนควชาการ มาตรฐานและกฎเกณฑเกยวกบการบรหารจดการ

ทรพยากรนำแกหนวยงานของรฐและองคกรปกครองสวนทองถน

๑๐.ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายกำหนดใหเปนอำนาจหนาทของกรมหรอตามทกระทรวงหรอคณะรฐมนตรมอบหมาย

ภารกจ อำนาจหนาทของกรมทรพยากรนำทเกยวของกบการบรหารจดการนำทวมและอทกภย

กรมทรพยากรนำมบทบาทในการเสนอแนะการจดทำนโยบาย แผน และมาตรการทเกยวของกบทรพยากรนำ

การบรหารจดการพฒนาอนรกษฟนฟรวมทงควบคมดแลกำกบประสานตดตามประเมนผลและแกไขปญหาเกยวกบ

ทรพยากรนำ พฒนาวชาการ กำหนดมาตรฐาน และถายทอด เทคโนโลยดานทรพยากรนำ ทงระดบภาพรวม และระดบ

ลมนำ

ปญหาของกรมทรพยากรนำซงมผลกบการบรหารจดการนำทวมและอทกภย

๑. ปญหาทเกดขนจากการทไมมบทบญญตแหงกฎหมายกำหนดอำนาจหนาทของกรมทรพยากรนำ เนองจากราง

พระราชบญญตนำแหงชาตยงไมผานการพจารณาจากรฐสภา

๒. ปญหาจากการทหนวยงานขององคกรปกครองทองถนสวนมากยงไมสามารถดแลรกษาและไมสามารถบรหารจดการ

การใชประโยชนจากแหลงนำสาธารณะเนองจากไมมความรความเขาใจในระบบบรหารจดการนำ

๓. มหลายหนวยงานทรบผดชอบในการบรหารจดการนำ โดยแตละหนวยงานตางทำหนาทแตกตางกนตามภารกจของตน

และในภาพรวมการบรหารจดการนำทงระบบจะตองบรณาการขอมลขาวสารรวมกน เพอใหเกดประสทธภาพในการ

จดการนำอยางสงสด แตในสภาพความเปนจรงทเกดขนในปจจบนยงขาดการบรณาการขอมลทมประสทธภาพจงสงผล

ใหการจดการกบปญหาเรองนำ เชน กรณอทกภยทเกดขนเปนประจำเกอบทกปนน ไมอาจจะรวมกนแกปญหาได

อยางมประสทธภาพและทนตอเหตการณ

๕๑

ผตรวจการแผนดน

อนง มขอสงเกตวาการบรหารจดการนำนน เดมอยในความดแลของกรมชลประทาน และเมอมการจดตง

กรมทรพยากรนำในป พ.ศ. ๒๕๔๕ เพอบรหารจดการนำในภาพรวม ปรากฏวาบคลากรทไดรบโอนมายงขาดความร

ความชำนาญและประสบการณในการทำงานดานนำการจดทำโครงการจงเกดปญหาขนเชนโครงการพฒนาตนนำทสวนผง

ซงทำใหเกดความเสยหายแกตนนำมากกวาประโยชนทจะเกดในเชงอนรกษ เปนตน อกทงการทำงานยงมความซำซอนกบ

งานของกรมชลประทานซงเปนงานดานการบรหารงานดานการเกษตรเปนหลก ทผานมากอนป พ.ศ. ๒๕๔๕

กรมชลประทานไดดำเนนการในสวนการบรหารจดการนำบนดนมาโดยตลอด ในปจจบนนอกจากกรมทรพยากรนำและ

กรมชลประทานแลวยงมสถาบนสารสนเทศทรพยากรนำและการเกษตร (องคการมหาชน) เพมอกหนงหนวยงานทมบทบาท

หนาทในการบรหารจดการนำ ดงนน การบรหารจดการนำหากไมมความเปนเอกภาพจะไมสามารถแกไขปญหานำทวมและ

อทกภยทงในระยะสนและระยะยาวไดอยางมประสทธภาพ

แนวทางการแกปญหา

๑. รฐบาลควรเรงดำเนนการใหมพระราชบญญตนำแหงชาต เพอทจะไดมกฎหมายหลกในการบรหารจดการนำ

แตกฎหมายดงกลาวนควรจะตองสรางเอกภาพในการบรหารจดการนำในทกระดบตงแตตนนำจนถงปลายนำ

๒. ใหมองคกรทเหมาะสมในการบรหารจดการทรพยากรนำทงในระดบชาต ระดบลมนำ และระดบผใชนำ โดยเปดโอกาส

ใหประชาชนและผใชนำเขามามสวนรวมในการดำเนนงานเกยวกบนำดวยเชนเดยวกน

๓. การถายโอนภารกจใดๆ ทเกยวกบเรองนใหองคกรปกครองสวนทองถนนน กอนการถายโอน กรมทรพยากรนำจะ

ตองตรวจสอบสงทจะถายโอนวาตองมความสมบรณและพรอมแกการถายโอนทผรบโอนพรอมทจะใชประโยชนได

อาท สงกอสรางตางๆ เปนตน และรวมทงการถายทอดองคความรในดานการบรหารจดการตลอดถงการฝกอบรม

เจาหนาทในการกำกบดแลงานดานตางๆและเปนพเลยงไปจนกวาจะสามารถดำเนนการไดเอง

๔. ในการบรหารจดการและอนรกษทรพยากรนำมสวนเกยวของกบปญหาของทองถนนน ควรใหองคกรและประชาชน

ในทองถนเขามามสวนรวมในการบรหารจดการนำเพอใหเกดความเปนธรรม ดงนน จงไมควรทจะใหองคกรปกครอง

สวนทองถนใดทำหนาทโดยตรงในการควบคมการบรหารจดการ และการอนรกษทรพยากรนำในลมนำ แตควรใหม

ตวแทนขององคกรปกครองสวนทองถนในลมนำแตละลมนำมสวนรวมโดยเปนสวนหนงของคณะกรรมการลมนำหรอ

คณะกรรมการลมนำยอย

๕. ในการบรหารจดการนำแมจะมหนวยงานภาครฐหลายหนวยมหนาทเกยวของแตทกหนวยงานจำเปนทจะตองทำงาน

รวมกนอยางบรณาการและเปนเอกภาพ เชน กรมทรพยากรนำจะตองรวมมอกนบรหารจดการนำผวดนรวมกบ

กรมชลประทาน รวมทงตองทำงานอยางบรณาการในการบรหารจดการลมนำรวมกบกรมปาไมและกรมอทยานแหงชาต

สตวปา และพนธพช และหนวยงานอนๆ ทเกยวของตองรวมกนบรหารจดการทรพยากรนำในเชงระบบของ

ประเทศอยางมประสทธภาพ

๕๒

ผตรวจการแผนดน

๑๒.กรมโยธาธการและผงเมอง

กรมโยธาธการและผงเมอง มภารกจเกยวกบงานดานการผงเมองระดบตางๆ การโยธาธการ การออกแบบการ

กอสรางและการควบคมการกอสรางอาคาร ดำเนนการและสนบสนนองคกรปกครองสวนทองถนในดานการพฒนาเมอง

พนทและชนบท โดยการกำหนดและกำกบดแลนโยบายการใชประโยชนทดน ระบบการตงถนฐานและโครงสรางพนฐาน

รวมทงการกำหนดคณภาพและมาตรฐานการกอสรางดานสถาปตยกรรมวศวกรรมและการผงเมองเพอใหมสภาพแวดลอม

ทด เกดมาตรฐานความปลอดภยแหงสาธารณชน ความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมองและสงปลกสรางตามระบบการ

ผงเมองทดอนจะนำไปสการพฒนาอยางยงยน(ราชกจจานเบกษา,๒๕๔๕)โดยใหมอำนาจหนาทดงตอไปน

๑.ดำเนนการตามกฎหมายวาดวยการผงเมอง กฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร กฎหมายวาดวยการขดดนและ

ถมดน กฎหมายวาดวยการควบคมกจการคาขายอนกระทบถงความปลอดภยหรอความผาสกแหงสาธารณชน

และกฎหมายอนทเกยวของ

๒.วางและจดทำผงเมองประเภทอนๆ ตามทกระทรวงหรอคณะรฐมนตรมอบหมายหรอตามทสวนราชการอนรองขอ

และดำเนนการใหเปนไปตามผงเมองนนๆ

๓.ดำเนนการจดรปทดนเพอพฒนาพนท

๔.ดำเนนการเกยวกบการศกษาวเคราะหขอมลเพอการวางผงการวจยการตดตามประเมนผลและการพฒนามาตรฐาน

ดานการผงเมองและโยธาธการรวมทงการจดทำเกณฑมาตรฐานและคมอดานการผงเมองและโยธาธการ

๕.ดำเนนการเกยวกบการวางผง ออกแบบควบคมการกอสราง บรณะเมองหรออาคาร และสงกอสรางของหนวยงาน

ของรฐ

๖.ใหบรการและคำปรกษาเกยวกบงานออกแบบงานกอสรางและงานทอยในอำนาจหนาทของกรมแกหนวยงานตางๆ

๗.ดำเนนการเกยวกบการออกแบบ การกอสรางและควบคมอาคาร กอสรางอาคารและโครงสรางพนฐาน รวมทง

การบรณะและบำรงรกษา

๘.ดำเนนการประสาน กำกบ ดแล สนบสนนและพฒนาใหเปนไปตามผงเมอง รวมทงกำกบตรวจสอบการใชอำนาจ

ตามกฎหมายวาดวยการผงเมองของเจาพนกงานทองถน

๙.ดำเนนการพฒนาระบบและบรหารขอมลการผงเมองและโยธาธการ

๑๐.ดำเนนการพฒนาขดความสามารถบคลากรของกรม องคกรปกครองสวนทองถน รวมทงหนวยงานอนดานการ

ผงเมองและโยธาธการ

๑๑.ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายกำหนดใหเปนอำนาจหนาทของกรมหรอตามทกระทรวงหรอคณะรฐมนตรมอบหมาย

ปญหาของกรมโยธาธการและผงเมองซงมผลกบการบรหารจดการนำทวมและอทกภย

๑.ปจจบนกรมโยธาธการและผงเมองมการจดทำและวางผงเมองไวแตมกไมมหนวยงานใดนำไปบงคบใชหรอปฏบต

ใหเกดประโยชนแกการพฒนาเมอง และยงปลอยปละละเลยสงผลใหมการสรางสงปลกสรางขวางทางระบายนำ

ซงไมเปนไปตามผงเมองทวางไวและกลายเปนปจจยหนงของการเกดนำทวมในทสด

๕๓

ผตรวจการแผนดน

๒.ภารกจดานการผงเมองซงกรมโยธาธการและผงเมองตองถายโอนใหกบองคกรปกครองสวนทองถน เปนภารกจท

เกนศกยภาพทเจาหนาทขององคกรปกครองสวนทองถนจะปฏบตได ซงในปจจบนผงเมองจำนวนมากไดหมดอาย

ลงแตยงไมไดมการดำเนนการออกผงเมองใหมมาใชบงคบ เนองจากขาดการเตรยมบคลากรดานการผงเมองทจะ

จดใหมการยกรางกฎกระทรวงผงเมองใหม อกทงกฎกระทรวงผงเมองทรางขนแลวกยงคางการตรวจอยท

สำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกาเปนจำนวนมาก จงเกดเปนชองวางทไมมกฎหมายผงเมองใชบงคบ และเปน

โอกาสใหมการกอสรางหรอใชประโยชนในทดนไดโดยอำเภอใจกอใหเกดผลกระทบตอประชาชนและสาธารณชน

เปนอยางมาก

๓.กรมโยธาธการและผงเมองมหนาทในการวางผงเมองรวมและผงเมองเฉพาะ โดยกรมฯ มอำนาจในการบงคบใช

ผงเมองโดยออกเปนกฎกระทรวงเปนการเฉพาะในพนทนนๆแตเมอมการกระจายอำนาจการปกครองไปสทองถน

โดยไมไดมการเตรยมการลวงหนาและจดใหมการศกษาอบรมแกเจาหนาททจะมาดแลงานในดานการผงเมอง

ทำใหทองถนไมมความร ไมมความเขาใจ และไมมความพรอมในการทจะเขามาดแลและจดทำผงเมองในทองถน

นนๆ ใหเปนเมองหรอทองททนาอย จงควรตองแกไขปญหานโดยดวน โดยการจดฝกอบรมใหเจาหนาทดานนม

ความรดานผงเมองเพยงพอทจะปฏบตหนาทได

แนวทางการแกปญหา

๑.รฐตองกำหนดนโยบายในการจดทำผงเมองทกระดบเพอพฒนาเมองใหเกดความเปนระเบยบเรยบรอยใหม

คณภาพชวตความเปนอยทดของประชาชน โดยตองจดใหมกฎหมายวาดวยผงเมองในระดบประเทศผงเมองภาค

และผงเมองระดบรองอนๆเพอกำหนดการใชประโยชนในทดนใหมความชดเจนและนำไปปฏบตไดอยางจรงจง

๒.ในการถายโอนอำนาจใหองคกรปกครองสวนทองถนนนจำเปนตองเตรยมความพรอมในดานบคลากร การให

ความรบคลากร ฝกอบรมบคลากรทจะมาเปนเจาหนาทดานผงเมอง และรฐตองเรงรดออกกฎหมายผงเมองแตละ

ระดบใหมผลบงคบใชโดยเรวทสด สำหรบกรณทเคยมกฎหมายผงเมองแลว แตหมดอายลงควรทจะตองราง

กฎหมายผงเมองมาบงคบใชแทนกฎหมายผงเมองทหมดอายแลวโดยเรวทสด และควรแกกฎหมายผงเมองใหไมม

ชองวางในระหวางทกฎหมายนนหมดอายแลวใหยงคงมผลบงคบใชไปจนกวาจะมกฎหมายผงเมองฉบบใหมมาใช

บงคบแทน เนองจากในขณะทกฎหมายผงเมองหมดอายลงนนอาจจะมการดำเนนการใดๆ เชนการสรางสงปลก

สรางกดขวางแนวทางระบายนำทกำหนดไวในผงเมองฉบบเดม

๓.รฐควรเนนใหทองถนเขาใจถงความจำเปนทตองมการวางผงเมองและจดเตรยมความพรอมในการทจะเขามาดแล

และจดทำผงเมองในทองถนนน ใหพฒนาเมองเปนไปตามหลกวชาการผงเมอง เพอใหเมองมความรมรนสวยงาม

ไมมทศนอจาด และจดใหมแหลงรองรบนำและระบบการระบายนำมากเพยงพอทจะทำใหไมเกดปญหานำทวม

และอทกภยในอนาคต

ขอสงเกตของผตรวจการแผนดน

ผตรวจการแผนดนขอเสนอใหรฐจดทำกฎหมายผงเมองประเทศ (National Spatial Plan) เพอจำแนกประเภทและ

สดสวนของการใชทดนใหเหมาะสมโดยตองแยกพนทออกเปนพนทอนรกษ ซงไดแก พนทลมนำทง ๒๕ ลมนำ พนท

การเกษตร พนทเพอการอยอาศย และพนทเพอการอตสาหกรรม เพอใหการใชพนทเหมาะสมกบศกยภาพของพนทและ

ปรมาณของประชากร เพอใหการใชพนทเกดประโยชนสงสด อกทงเปนการรกษาสภาวะแวดลอมเพอคณภาพชวตของคนไทย

๕๔

ผตรวจการแผนดน

อกดวย ในสวนทเกยวกบการทจะใหมนำใชอยางเพยงพอนน ควรตองใหความสำคญกบการปกปองและรกษาพนทบรเวณ

๒๕ ลมนำหลก และลมนำยอยของประเทศ โดยในการบรหารจดการพนทเหลานน ควรนำแนวคดดานการผงเมองมาใชรวม

ดวยและตองจดทำผงเมองชดใหมใหเปนปจจบนและมการบงคบใชผงเมองทกระดบอยางจรงจง

๑๓.กรมพฒนาทดน

กรมพฒนาทดน มภารกจเกยวกบการกำหนดนโยบายและวางแผนการใชทดนในพนทเกษตรกรรม การสำรวจ

และจำแนกดน การอนรกษดนและนำ และการปรบปรงบำรงดน โดยการใหบรการและถายทอดเทคโนโลยดานการ

พฒนาทดน ขอมลดนและการใชประโยชนทดน เพอเพมผลผลตทางการเกษตรและใหมการใชประโยชนทดนอยางยงยน

(ราชกจจานเบกษา,๒๕๔๕)โดยใหมอำนาจหนาทดงตอไปน

๑.ศกษา สำรวจ จำแนก วเคราะห และวจยดนและทดน ทำสำมะโนทดน ตดตามสถานการณสภาพการใชทดน

เพอกำหนดนโยบายและวางแผนการใชทดนและเพอการพฒนาทดน

๒.ใหบรการดานการวเคราะห ตรวจสอบ และใหคำแนะนำเกยวกบ ดน นำ พช ปย และอนๆ ทเกยวกบ

การพฒนาทดน

๓.ถายทอดผลการศกษาคนควาวจยและใหบรการดานการพฒนาทดนแกสวนราชการทเกยวของและเกษตรกร

๔.ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายกำหนดใหเปนอำนาจหนาทของกรมพฒนาทดนหรอตามทกระทรวงหรอ

คณะรฐมนตรมอบหมาย

ปญหาของกรมพฒนาทดนซงมผลกบการบรหารจดการนำทวมและอทกภย

๑.ปจจบนยงไมมการแบงเขต (Zoning) และกำหนดโควตาในการปลกพชผลทางการเกษตรแตละชนดใหเหมาะสม

กบสภาพของดนและนำในปรมาณทเหมาะสมกบความตองการ (Demand) สำหรบการบรโภคภายในประเทศ

และสงออกไปขายยงตางประเทศ

๒.งบประมาณทไดรบจดสรรจากรฐบาลไมเพยงพอทจะใชตามแผนปฏบตงาน

๓.มการเปลยนแปลงพนทเกษตรกรรมใหเปนพนทชมชนมากขน

แนวทางการแกปญหา

๑.รฐควรจะเรงรดในการศกษาและจดทำการแบงเขต (Zoning) และกำหนดโควตาในการปลกพชผลทางการเกษตร

แตละชนดใหเหมาะสมกบสภาพของดนและนำในปรมาณทเหมาะสมกบความตองการ (Demand) สำหรบการ

บรโภคภายในประเทศและสงออกไปขายยงตางประเทศ เพอใหเกดความสมดลในการผลตและการตลาด และให

มการประกนราคาพชผลแตละชนดทจดทะเบยนการปลกตามโควตา ซงในการแบงเขตการปลกพชผลทาง

การเกษตรจะเปนประโยชนตอแนวทางการบรหารจดการนำในอนาคตเปนอยางยง

๒.หากรฐยงเหนความสำคญของนโยบายทจะใหประเทศไทยเปนแหลงผลตอาหารของโลก (ครวของโลก)

สำนกงบประมาณควรทจะพจารณาสนบสนนงบประมาณใหเพยงพอทจะลงทน เพอหวงผลกำไรใหแกประเทศใน

ระยะยาว

๕๕

ผตรวจการแผนดน

๓.แมวาจำนวนประชากรมแนวโนมทจะเพมสงขน สงผลใหความตองการพนทเพอการอยอาศยเพมขนดวย ในขณะท

พนทเพอการเกษตรลดลง หากมการพฒนาเทคโนโลยการเกษตรมาใชเพอชวยเพมผลผลตตอหนวยพนทใหเพม

มากขนความตองการทจะขยายพนทเพอการเกษตรอาจจะลดลง

๑๔.กรมปาไม

กรมปาไมมภารกจเกยวกบการอนรกษสงวนคมครองฟนฟดแลรกษาสงเสรมทำนบำรงปาและการดำเนนการ

เกยวกบการปาไมการทำไมการเกบหาของปาการใชประโยชนในทดนปาไมและการอนเกยวกบปาและอตสาหกรรมปาไม

ใหเปนไปตามระเบยบและกฎหมายทเกยวของดวยกลยทธเสรมสรางความรวมมอของประชาชนเปนหลกเพอเพมมลคาทาง

เศรษฐกจของประเทศ และพฒนาคณภาพชวตของประชาชน และมภารกจอนตามทกฎหมายกำหนดใหเปนอำนาจหนาท

ของกรมปาไม(ราชกจจานเบกษา,๒๕๕๑)โดยใหมอำนาจหนาทดงตอไปน

๑.ควบคม กำกบ ดแล ปองกนการบกรก การทำลายปา และการกระทำผดในพนทรบผดชอบตามกฎหมายวาดวย

ปาไม กฎหมายวาดวยปาสงวนแหงชาต กฎหมายวาดวยสวนปา กฎหมายวาดวยเลอยโซยนต กฎหมายวาดวย

ปาชมชนและกฎหมายอนทเกยวของ

๒.ศกษาวจยวางแผนและประสานงานเกยวกบการปลกปาเพอการฟนฟสภาพปาและระบบนเวศ

๓.สงเสรมการปลกปา การจดการปาชมชน และการปลกสรางสวนปาเชงเศรษฐกจในลกษณะสวนปาภาคเอกชน

และสวนปาในรปแบบอนทเกยวของ ตลอดจนศกษา วเคราะห และประเมนสถานการณปาเศรษฐกจของตลาด

ในประเทศและตางประเทศ

๔.อนรกษ คมครอง ดแลรกษา และจดการใหมการใชประโยชนทดนปาไม และการอนญาตทเกยวกบการใชประโยชน

จากไมอตสาหกรรมไมทดนปาไมและผลตผลปาไม

๕.ศกษาคนควาวจยและพฒนาทเกยวของกบปาไมและผลตผลปาไมและทเกยวของกบไมและผลตภณฑไม

๖.ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายกำหนดใหเปนอำนาจหนาทของกรมหรอตามทกระทรวงหรอคณะรฐมนตรมอบหมาย

ปญหาของกรมปาไมซงมผลกบการบรหารจดการนำทวมและอทกภย

๑.พนทปาไมในเขตอทยานและพนทอนรกษอนๆ ของประเทศ ซงเปนแหลงตนนำลำธารถกทำลายและมจำนวน

ลดลงอยางตอเนอง

๒.บคลากรของกรมปาไมมไมเพยงพอตอการดำเนนงานในพนท

๓.นายทนวาจางใหมการบกรกพนทปาแลวจงทำการสวมสทธของชาวบานในการถอครองพนท

๔.หนาทและพนทในการปฏบตงานของกรมปาไม และกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช มความคาบเกยว

และทบซอนกนสงผลใหในการปฏบตงานไมไดเกดประโยชนสงสดตามเจตนารมณของการแยกกรม

๕.ในปจจบนประชาชนนยมปรบทดนใหโลงและราบเรยบ และเมอมฝนตกหนก นำจงไหลบาทวมพนททงหมดอยาง

รวดเรว แตหากคงความเปนสภาพเดมซงมระดบสงตำของพนท นำจะไมไหลบาทวมทเดยวแตจะไหลไปตาม

ความสงตำของพนทโอกาสของการเกดความเสยหายจากการบาของนำกจะลดตำลง

๕๖

ผตรวจการแผนดน

แนวทางการแกปญหา

๑.รฐตองสงการอยางจรงจงใหกรมปาไมเพมพนทปาไมใหเรวทสด โดยเฉพาะอยางยงพนทปาไมในบรเวณตนนำลำธาร

เพราะตนไมจะชวยเหนยวนำความชนใหมความสมำเสมอทำใหฝนตกกระจายไมตกในพนทใดพนทหนง เพราะ

ฝนมโอกาสตกไดมากในบรเวณปาเพราะเปนบรเวณทมความชนสง แตมกจะไมตกในพนททแหงแลงเพราะเปน

บรเวณทไมคอยมตนไม

๒.รฐควรใชเทคโนโลยภมสารสนเทศ เพอตดตามดความเปลยนแปลงของพนทโดยเฉพาะการทพนททถกลกลอบ

ตดโคนตนไมเพอตดตามตรวจจบมากกวาการทจะเพมบคลากรในการดแลรกษาปา

อนง รฐควรนำแนวคดเกยวกบการใชมาตรการจงใจคนทอยอาศยบรเวณตนนำใหหนมาดแลและรกษาปาตนนำ

โดยรฐจายคาตอบแทนในรปของคาจางใหแกผทอาศยอยบรเวณตนนำซงเปนผดแลรกษาปาตนนำนนและประชาชนทไดรบ

ประโยชนปลายนำจะตองจายเงนคาตอบแทนในรปของคาธรรมเนยมหรอภาษเพอรฐจะไดนำไปจายตอเปนคาจางใหแก

ผดแลรกษาปาตนนำ

๓.การบกรกปาของประชาชนนนมกเกดมาจากการขาดแคลนททำกน หรอผลผลตในการทำประโยชนจากททำกน

ไมเพยงพอ รฐควรหาททำกนใหกบประชาชนเหลานนและสงเสรมใหทำอาชพทยงยนจากทดน รวมทงรฐจะตอง

เรงศกษาวจยและใชเทคโนโลยเกยวกบการเพมผลผลตตอไรใหมมากขน เพอปองกนปญหาการบกรกพนทปา

เพมขนเนองจากรายไดในผลผลตทางการเกษตรไมเพยงพอตอการดำรงชวต

อนง เพอใหการแกไขปญหาการบกรกปามประสทธภาพยงขน กรมปาไมควรเสนอแกไขกฎหมายเพอเพมโทษทจะลง

แกนายทนผลกลอบตดไมในบรเวณเขตอนรกษ ซงเปนเขตหวงหามใหไดรบโทษทางอาญารนแรงถงขนประหารชวต โดยจงใจ

ใหผรบจางตดไมเปนผซดทอดถงผทบงการและใหไดรบการกนตวเปนพยานและควรลงโทษทางแพงใหชดใชคาเสยหาย

แกแผนดนในอตราสง

๔.กรมปาไมและกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ควรหารอรวมกนอยางเปนทางการเพอหาจดรวมใน

การดำเนนงานซงมภารกจทคอนขางทบซอนกน และหากจะแกไขปญหานใหบรรลผลกจะตองรวมสองกรมให

เปนกรมเดยวกนเหมอนดงเชนเดมเพอใหการทำงานมเอกภาพและเกดประสทธภาพสงสด

๕.รฐควรใหความรแกประชาชนในเรองธรรมชาตของการไหลและการระบายนำ รวมทงการขดสระขนาดใหญเพอ

กกเกบนำไวใชและเพอเพมความชมชนใหแกผนดน ควรตรากฎหมายเพอคมครองพนทโดยเฉพาะพนทใน

เขตอนรกษใหคงสภาพเดมไวใหมากทสด เพอทจะปองกนภยอนเกดจากการเปลยนแปลงสภาพดน เชน ภยจาก

นำหลากและภยจากดนถลมเปนตน

ขอสงเกตของผตรวจการแผนดน

ผตรวจการแผนดนเสนอใหมการจดทำผงเมองประเทศโดยการกนพนท ๒๕ ลมนำ ใหเปนเขตอนรกษถาวรและ จะไมมการออกเอกสารสทธใดๆในเขตอนรกษถาวรดงกลาวแตสำหรบผทไดรบเอกสารสทธหรอไดรบอนญาตใหอยอาศยในพนทดงกลาวนน จะผอนผนใหอยอาศยตอไปไดเปนการชวคราว ตราบเทาทผทไดรบการผอนผนนนไมทำลายปาไมและทรพยากรธรรมชาต รวมทงจะตองไมเปลยนแปลงสภาพภมประเทศอกดวย ในกรณทบคคลใดตดไมทำลายปา หรอกระทำการใดๆ อนเปนปฏปกษตอการอนรกษสงแวดลอมในบรเวณเขตอนรกษถาวรจะตองนำตวผกระทำผดพรอมทงบรวารออกจากเขตอนรกษถาวรทนทและใหดำเนนการเพกถอนสทธในทดนและใหทดนดงกลาวตกเปนของรฐตามเดมหรอเวนคนตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยมาตรา๔๒โดยอางเหตการณเวนคนเพอสงแวดลอมหรอเพอการผงเมอง

๕๗

ผตรวจการแผนดน

๑๕.กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช มภารกจเกยวกบการอนรกษ สงเสรม และฟนฟทรพยากรปาไม สตวปา

และพนธพชในเขตพนทเพอการอนรกษ โดยการควบคมปองกนพนทปาอนรกษทมอยเดม และฟนฟปาเสอมโทรมใหกลบ

สมบรณดวยกลยทธการสงเสรม กระตนและปลกจตสำนกใหชมชนมความรสกหวงแหนและมสวนรวมในการดแลทรพยากร

ในทองถน เพอเปนการรกษาสมดลของระบบนเวศและสงแวดลอม ตลอดจนความหลากหลายทางชวภาพ สำหรบเปนแหลง

ตนนำลำธาร แหลงทอยอาศยของสตวปา แหลงอาหาร แหลงนนทนาการและการทองเทยวทางธรรมชาตของประชาชน

(ราชกจจานเบกษา,๒๕๔๕)โดยใหมอำนาจหนาทดงตอไปน

๑.อนรกษ คมครอง ดแล รกษาทรพยากรปาไม สตวปา และพนธพชใหสมบรณและสมดลตามธรรมชาต โดยใหม

การใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยนและเกดประโยชนสงสด

๒.ฟนฟ แกไข ความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมปองกนไฟปา และภยธรรมชาตอนจะเกด

ความเสยหายตอระบบนเวศในพนทปาไม

๓.ควบคม กำกบ ดแล ปองกน การบกรก ทำลายปา และการกระทำผดตามกฎหมายวาดวยปาสงวนแหงชาต

กฎหมายวาดวยอทยานแหงชาตกฎหมายวาดวยการสงวนและคมครองสตวปาและกฎหมายอนทเกยวของ

๔.ศกษา วจย และพฒนาวธการอนรกษ การบรหารจดการ และฟนฟทรพยากรปาไม สตวปา และพนธพช

และความความหลากหลายทางชวภาพ

๕.กำหนดมาตรการ และมาตรฐานเกยวกบการอนรกษ บรหารจดการและการใชประโยชนจากทรพยากรปาไมและ

สตวปา

๖.บรการขอมลสารสนเทศและถายทอดเทคโนโลยดานปาไม

๗.ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายกำหนดใหเปนอำนาจหนาทของกรมหรอตามทกระทรวงหรอคณะรฐมนตรมอบหมาย

๕๘

ผตรวจการแผนดน

ปญหาของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ซงมผลกบการบรหารจดการนำทวมและอทกภย

๑.มการบกรกพนทปาอนรกษเปนจำนวนมากจนกอใหเกดความเสอมโทรมอยางตอเนอง

๒.ไฟปาเปนปญหาสำคญทกอใหเกดความเสอมโทรมตอทรพยากรปาไม แตรฐกลบจดสรรงบประมาณในการดแล และบรหารจดการไฟปาใหนอยจนกรมฯไมสามารถดำเนนงานตามแผนงานได

๓.การดำเนนงานของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ยงไมคอยมการบรณาการทำงานรวมกบหนวยงาน อนๆทเกยวของในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาต

แนวทางการแกปญหา

๑.ปญหาของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ในสวนทเกยวกบการบกรกปา เปนปญหาเดยวกบปญหา ของกรมปาไมดงทกลาวมาแลวขางตนซงมแนวทางแกปญหาเชนเดยวกน(หนา๕๗ขอ๒)

๒.สำนกงบประมาณควรเลงเหนวาไฟปาเปนปญหาทำใหดนเสอมสภาพและเปนการเพมคารบอนไดออกไซด ซงเปน ปจจยสำคญทสงผลตอสภาวะโลกรอนจงควรจดสรรงบประมาณเพมขนใหเพยงพอแกการเฝาระวงและดบไฟปา

อนง กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช และหนวยงานทเกยวของควรรณรงคใหความรแกประชาชนทอยในเขตปาซกซอมและทำความเขาใจแกประชาชนวาการเผาปาหรอการทำใหเกดไฟปานนมผลเสยมากกวาประโยชนทจะไดรบและควรหาวธการปองกนไฟปาในรปแบบอนททำไดงายและประหยดเงนเชนการปลกกลวยเปนแนวกนไฟเปยก(WetFireBreak)เปนตน

๓.ปญหาของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ในสวนทเกยวกบการบรณาการทำงานรวมกบหนวยงานอนนน สวนหนงเปนปญหาเดยวกบปญหาของกรมปาไมดงทกลาวมาแลวขางตนซงมแนวทางแกปญหาเชนเดยวกน(หนา๕๗ขอ๔)

อนง กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช จะตองบรณาการงานรวมกบหนวยงานอนทเกยวของเพอประสทธภาพ ในการแกปญหาการบรหารจดการนำและอทกภยอยางเปนระบบ จงจะสามารถลดความรนแรงของภยพบตทเกดขนได เชนกรณหนวยงานหนงไมรายงานขอมลทตนเองรบผดชอบอยใหอกหนวยงานหนงไดทราบจนเปนเหตใหเกดภยพบต กอใหเกดความเสยหายแกประชาชนทงทสามารถจะปองกนหรอบรรเทาผลจากภยพบตนนได

๑๖.การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย(กฟผ.)(สารานกรมเสร,๒๕๕๓)มหนาทในการดำเนนงานคอ

๑. จดหาพลงงานไฟฟาแกประชาชน โดยการผลตและจำหนายพลงงานไฟฟาใหแก การไฟฟานครหลวง การไฟฟา สวนภมภาค และผใชพลงงานไฟฟารายอนตามทกฎหมายกำหนด รวมทงประเทศใกลเคยง และดำเนนการตางๆท เกยวของทางดานพลงงานไฟฟา ตลอดจนงานอนๆ ทสงเสรมกจการของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย โดยมนโยบายหลก คอ การผลตไฟฟาใหเพยงพอตอความตองการของประชาชน มระบบไฟฟาทมนคงเชอถอได และราคาเหมาะสม

๒.บรหารกจการและวางแผนการผลต โดยสอดคลองกบแผนพฒนาพลงงาน ของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม แหงชาตฉบบท ๗ ทกำหนดใหปรบปรงโครงสรางองคการและการบรหารงานของรฐวสาหกจทเกยวของดาน พลงงานใหเปนเชงพาณชยมากขนประกอบกบมตคณะรฐมนตรเมอวนท๑๒กนยายน๒๕๓๕เรองแนวทางการ ดำเนนงานในอนาคตของกฟผ.เรมจากป๒๕๓๕สนสดในป๒๕๓๙มเปาหมายการดำเนนงานคอเปลยนแปลง กฟผ.เปนบรษทจำกด(มหาชน)และกระจายหนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยโดยรฐยงคงถอหนใหญ

๕๙

ผตรวจการแผนดน

๓.ดำเนนการตามมตคณะรฐมนตรมาเปนลำดบ ไดแก การจดตง บรษท ผลตไฟฟา จำกด (มหาชน) การออก

ประกาศรบซอไฟฟาจากผผลตรายเลกและโรงไฟฟาเอกชน การเจรจาซอขายไฟฟากบประเทศเพอนบาน ฯลฯ

สำหรบการเปลยน กฟผ. เปนบรษทจำกด (มหาชน) เปนให กฟผ. จดตงบรษทยอย ทยอยจดทะเบยนและ

กระจายหนในตลาดหลกทรพยเมอมความพรอมตงแตป๒๕๔๑เปนตนไป

ภารกจ อำนาจหนาทของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยทเกยวของกบการบรหารจดการนำทวมและ

อทกภย

กฟผ.มนโยบายการพฒนาพลงงานสะอาดในการผลตไฟฟาโดยมการลงทนในการพฒนาพลงงานนำเพอใชผลตไฟฟา

โดยปจจบนกฟผ.ไดทำหนาทในการรบผดชอบและดแลเขอนซงเปนแหลงกกเกบนำขนาดใหญทงสน๑๑เขอนไดแก

๑.เขอนภมพล ๒.เขอนสรกต

๓.เขอนอบลรตน ๔.เขอนจฬาภรณ

๕.เขอนนำพง ๖.เขอนหวยกม

๗.เขอนวชราลงกรณ ๘.เขอนศรนครนทร

๙.เขอนสรนธร๑๐.เขอนรชชประภา

๑๑.เขอนบางลาง

เขอนในความดแลของ กฟผ. สวนใหญสรางขนดวยวตถประสงคในการผลตไฟฟา แตอยางไรกตาม กฟผ. ยงไดรวมมอ

กบกรมชลประทานในการตดตงเครองกำเนดไฟฟาในเขอนอนๆทอยในความรบผดชอบของกรมชลประทานดวยเชนเดยวกน

สำหรบกระบวนการผลตไฟฟานน เกดจากการปลอยนำผานเครองกำเนดไฟฟา ในการเดนเครองเพอผลตไฟฟา กฟผ.

จะผลตไฟฟาเมอกรมชลประทานมความตองการจะปลอยนำเทานน นนคอ เมอกรมชลประทานตองการปลอยนำ กฟผ. จะใช

ประโยชนจากนำทปลอยไปหมนเครองกำเนดไฟฟาทำใหไดประโยชนอกทางหนงจากการปลอยนำ

สวนของการเกบกกนำในเขอนนน กฟผ. จะเกบกกตามปรมาณความจของเขอน หากเกนศกยภาพทเขอนจะรองรบได

จะทำการทยอยปลอยนำออกจากเขอน โดยในการปลอยนำออกแตละครงจะตองแจงทางกรมชลประทานทราบ กฟผ. ไมอาจ

ปลอยนำไดเองโดยพลการทกครงทจะปลอยนำตองปรกษาหารอและไดรบความเหนชอบจากกรมชลประทานกอน

๖๐

ผตรวจการแผนดน

ขอสงเกตของผตรวจการแผนดน

ขอมลจากการศกษาพบวา ในการผลตไฟฟาของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยมการผลตไฟฟาจากพลงงาน

แหลงตางๆ ไดแก กาซธรรมชาต ประมาณรอยละ ๗๐ ถานหน ประมาณรอยละ ๒๐ นำ ประมาณรอยละ ๕ และแหลง

พลงงานอนๆ เชน นำมนเตา พลงงานชวมวล เปนตน อกประมาณรอยละ๕ จะเหนไดวาการผลตไฟฟาจากนำนนคดเปน

สดสวนทนอยเมอเทยบกบแหลงพลงงานอนๆ ทงน ในการผลตไฟฟาของ กฟผ. จากพลงงานนำจะทำการผลตไฟฟา

เมอกรมชลประทานแจงความตองการทจะปลอยนำในเขอน จงเหนไดวาการผลตไฟฟาจากพลงงานนำของ กฟผ. สวนใหญ

เปนผลพลอยไดจากการปลอยนำเทานน การผลตไฟฟาจากพลงงานนำจงไมมความเชอมโยงกบการปลอยนำจากเขอน

อนมผลทำใหเกดนำทวมและอทกภย

๑๗.หนวยบญชาการทหารพฒนา

หนวยบญชาการทหารพฒนามภารกจในการพจารณาเสนอความเหนเกยวกบนโยบายวางแผนอำนวยการประสาน

งานและดำเนนการพฒนาประเทศเพอเสรมสรางความมนคงของชาตสนบสนนภารกจของรฐในการพฒนาชาตการปองกน

และแกไขปญหาจากภยพบตและการชวยเหลอประชาชนตลอดจนปฏบตภารกจอนใดตามทไดรบมอบหมายมผบญชาการ

หนวยบญชาการทหารพฒนาเปนผบงคบบญชารบผดชอบ (หนวยบญชาการทหารพฒนา, ๒๕๕๒) โดยมขอบเขตความ

รบผดชอบและหนาทสำคญดงน

๑.วางแผนประสานงานกบสวนราชการทเกยวของในการเสรมสรางความมนคงของชาตตามทไดรบมอบหมาย

๒.วางแผน อำนวยการ ประสานงาน และดำเนนการในดานพฒนาประเทศทางดานเศรษฐกจและสงคมในพนท

เปาหมาย เพอเสรมสรางศกยภาพของคนและชมชนในพนทพฒนาเพอเสรมสรางความมนคงและพนททมปญหา

ความมนคงภายใน

๓.วางแผน อำนวยการ ประสานงาน และดำเนนการในดานพฒนาประเทศทางดานเศรษฐกจและสงคมในพนท

เปาหมายใหสามารถสนบสนนการปฏบตการทางทหาร

๔.วางแผนอำนวยการประสานงานและดำเนนการชวยเหลอประชาชนตลอดจนการลดผลกระทบจากภยธรรมชาต

ทสรางความเสยหายใหกบประชาชนและพนทหรอปฏบตการชวยเหลอประชาชนอนๆทไดรบมอบหมาย

๕.วางแผน อำนวยการ ประสานงาน และดำเนนการรวมกบสวนราชการอนๆ เพอสนบสนนนโยบายของทาง

ราชการในดานความปลอดภยการเมองเศรษฐกจสงคมและจตวทยา

๖.วางแผน อำนวยการ ประสานงาน และดำเนนการเกยวกบกจการพลเรอน การปฏบตการทางจตวทยา และ

ประชาสมพนธในสวนทเกยวของเพอใหเกดความมนคงภายในชาต

๗.วางแผน อำนวยการ ประสานงาน และดำเนนการเกยวกบการพฒนากำลงพลของทหาร และประชาชนดวยการ

ฝกอบรมวชาชพแกกำลงพลของทหารและบคคลอนตามทไดรบมอบหมายเพอสนบสนนการพฒนาประเทศ

๖๑

ผตรวจการแผนดน

ภารกจ อำนาจหนาทของหนวยบญชาการทหารพฒนาทเกยวของกบการบรหารจดการนำทวมและอทกภย

๑.หนวยบญชาการทหารพฒนา มหนาท พฒนา บำรงรกษา แหลงนำ โดยการขดลอกแหลงนำ การขดสระขนาด

กลาง/ใหญ การสรางถงเกบนำฝน การขดสระแหลงนำในไรนา และการสรางฝายนำลน โดยมงเนนในพนท

ทรกนดาร

๒.ปฏบตหนาทในโครงการทไดรบมอบหมาย เชน การขดลอกคคลองในกรงเทพมหานครและปรมณฑล อนเนอง

มาจากพระราชดำรป๒๕๔๕-๒๕๕๐โครงการปองกนอทกภยและแกไขปญหาภยแลง๕๙โครงการ

๓.การบรรเทาสาธารณภยมการเตรยมความพรอมซกซอมในการชวยเหลอ จดเตรยมกำลงพลและเครองมอ รวมไปถง

การประสานหนวยงานทเกยวของในการชวยเหลอประชาชน

๑๘.สำนกการระบายนำกรงเทพมหานคร

สำนกการระบายนำกรงเทพมหานคร(สำนกการระบายนำ,๒๕๕๑)มหนาทและความรบผดชอบดงน

๑.ควบคมดแลและบำรงรกษาทอระบายนำคคลองรวมทงสงกอสรางอนๆทเกยวกบการระบายนำ

๒.พฒนากอสรางและปรบปรงทอระบายนำคคลองรวมทงสงกอสรางอนๆทเกยวกบการระบายนำ

๓.ปฏบตการปองกนและแกไขเหตการณนำทวมกรงเทพมหานครประจำป

๔.ควบคมดแลการปฏบตการและบำรงรกษาโรงงานกำจดนำเสยตางๆในเขตกรงเทพมหานคร

๕.วางโครงการและแผนระยะสนแผนระยะปานกลางและแผนระยะยาวสำหรบการระบายนำปองกนนำทวมและ

กำจดนำเสย

๖.เปนหนวยงานวชาการทกำหนดมาตรฐานและออกแบบสงกอสรางตางๆทเกยวกบการระบายนำ

๗.ดำเนนการรวบรวมขอมลเกยวกบระบบปองกนนำทวมในพนทกรงเทพมหานครและปรมณฑล จากเครอขาย

ซงตงอยทสถานบงคบนำตางๆ กระจายอยทวพนทกรงเทพมหานคร ผานเครอขายสอสารดานคอมพวเตอร และ

ขายสอสารจากรายงานของผปฏบตการรวมทงแผนปฏบตงานสำหรบการปองกนนำทวม

ปญหาของสำนกการระบายนำ กรงเทพมหานคร ซงมผลกบการบรหารจดการนำทวมและอทกภย

๑.การถายโอนภารกจของหนวยงานตางๆ ใหกบกรงเทพมหานคร โดยเฉพาะโครงการดานสาธารณปโภคมกโอนให

เฉพาะภารกจดานการระบายนำเทานนแตสทธในการบรหารจดการสาธารณปโภคนนกลบไมถายโอนมาใหดวย

๒.ประชาชนทอาศยอยใกลกบแมนำลำคลองไดบกรกโดยสรางสงปลกสรางรกลำแนวเขตของแมนำลำคลองทำให

เปนการกดขวางทางระบายนำโดยเจาหนาทเพกเฉยละเลยไมดำเนนการทางกฎหมายเพอขบไลผทรกลำ

๓.ในปจจบน มความพยายามของผมอำนาจบางกลมพยายามทจะเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนเปนไปเพอ

ประโยชนอยางอนนอกเหนอจากทกำหนดไวในผงเมองของกรงเทพมหานคร จงทำใหเกดปญหาดานผงเมองโดย

เฉพาะปญหาเกยวกบการระบายนำ ซงในอดตกรงเทพมหานครเปนเมองทมค คลอง บง หวย ซงเปนพนทรบนำ

๖๒

ผตรวจการแผนดน

และระบายนำไดในปรมาณสง เมอฝนตกลงมาสามารถระบายนำจากถนนและทอยอาศยออกไปทลมขางเคยงไดงาย

ปจจบนชมชนมการพฒนาโดยขาดการกำหนดผงเมองการควบคมการใชทดน สงผลใหพนทรบนำถกถม เปนเหต

ใหไมมแหลงกกเกบนำและไมสามารถระบายนำไดทนอกทงไดรบผลจากในอดตทผานมาทมการสบนำบาดาลมาก

จนเปนเหตใหแผนดนทรดมสภาพเปนแองกระทะจงทำใหเกดนำทวมฉบพลน

๔.นโยบายการออกกฎหมายเกยวกบโฉนดชมชน อาจเปนนโยบายทไมเหมาะสมกบบางทองทและอาจเปนการเออ

ประโยชนใหผบกรกทสาธารณะ ซงเปนการกระทำทผดกฎหมายแตกลบไดรบประโยชนในการทอยอาศยโดยไม

ผดกฎหมายในบรเวณรมแมนำคคลอง

แนวทางการแกปญหา

๑.ควรมการศกษาเกยวกบศกยภาพในการรบถายโอนภารกจของกรงเทพมหานครจากหนวยงานตางๆ หาก

กรงเทพมหานครมศกยภาพมากพอในการรบถายโอนภารกจเหลานน รฐควรจะตองพจารณาวาควรมการถายโอน

ภารกจดานสาธารณปโภคใหกบกรงเทพมหานครทงหมด หรอใหทงหนวยงานเหลานนรวมกนดแลสาธารณปโภค

กบกรงเทพมหานครตอไป และหากเปนเชนนควรจะตองมการบรณาการแผนในการทำงานและบรหารจดการ

ทรพยากรรวมกน

๒.กรงเทพหานครจะตองบงคบใชกฎหมายเกยวกบการรกลำลำนำ และเสนทางระบายนำอยางเครงครด รวมทงจะ

ตองควบคมดแลการขยายตวของชมชนเพอไมใหเขาไปรกลำลำนำหรอในพนทสาธารณะอนๆ

๓.กรงเทพมหานครควรจดทำผงเมองและบงคบใชอยางเครงครด โดยตองพยายามรกษาสภาพของการใชประโยชน

ทดนเดมใหมากทสดเพอรกษาไวซงคคลองและเสนทางระบายนำซงเปนปจจยสำคญในการลดปญหานำทวม

อนง กรงเทพมหานครเสนอวา รฐบาลควรมมตคณะรฐมนตรในเรองสงวนพนทดานตะวนออกของกรงเทพมหานคร

ตามผงเมองรวมของกรงเทพมหานครไวอยางชดเจน ใหเปนพนทเกษตรกรรมและอนรกษธรรมชาต ซงสามารถใชเปนแหลง

รองรบนำตามธรรมชาตไดดวย

๔.ขอยกเวนไมใหมการบงคบใชกฎหมายวาดวยโฉนดชมชนนในเขตพนทกรงเทพมหานคร เนองจากชมชนทมปญหา

สวนใหญอยในบรเวณทสาธารณะรมตลงของแมนำ ลำคลอง ซงเปนปญหาอปสรรคตอการปองกนนำทวมในเขต

กรงเทพมหานคร

๑๙.สถาบนสารสนเทศทรพยากรนำและการเกษตร (องคการมหาชน)

สถาบนสารสนเทศทรพยากรนำและการเกษตร (องคการมหาชน) เรยกโดยยอวา “สสนก.” มวตถประสงคหลกใน

การวจยและพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยรวมทงรวบรวมและวเคราะหขอมลในดานการจดการสารสนเทศทรพยากรนำ

และการเกษตร นำเสนอผลการวจยและพฒนาเพอใหองคการตางๆ นำไปใชประโยชนในการเพมประสทธภาพการบรหาร

จดการทรพยากรนำและการเกษตร สงเสรมความรวมมอทงในประเทศและตางประเทศในการวจยและพฒนาวทยาศาสตร

และเทคโนโลยในดานการจดการสารสนเทศทรพยากรนำและการเกษตร และบรการถายทอดเทคโนโลยทเปนผลการวจย

และพฒนาของสถาบนใหประชาชนและชมชนนำไปใชประโยชนไดโดยสะดวกและเกดประสทธผล (ราชกจจานเบกษา,

๒๕๕๑)โดยสถาบนมอำนาจและหนาทดงตอไปน

๖๓

ผตรวจการแผนดน

๑.ถอกรรมสทธมสทธครอบครองและมทรพยสทธตางๆ

๒.กอตงสทธหรอทำนตกรรมทกประเภทผกพนทรพยสน ตลอดจนทำนตกรรมอนใดเพอประโยชนในการดำเนน กจการของสถาบน

๓.จดใหมหรอใหทนเพอสนบสนนการดำเนนการดำเนนงานของสถาบน

๔.เขารวมทนกบนตบคคลอนในกจการทเกยวกบวตถประสงคของสถาบน

๕.กยมเงนเพอประโยชนในการดำเนนงานตามวตถประสงคของสถาบน

๖.ทำความตกลงและรวมมอกบองคการหรอหนวยงานอนทงภาครฐและภาคเอกชนทงในประเทศและตางประเทศ

ในกจการทเกยวกบวตถประสงคของสถาบน

๗.เรยกเกบคาธรรมเนยมคาบำรงคาตอบแทนหรอคาบรการในการดำเนนกจการทงนตามหลกเกณฑและอตราท

คณะกรรมการกำหนด

๘.เปนตวแทน หรอมอบหมาย หรอวาจางใหบคคลหรอนตบคคลอนประกอบกจการตางๆ ตามวตถประสงคของ

สถาบน

๙.ดำเนนการอนใดทจำเปนหรอตอเนองเพอใหบรรลวตถประสงคของสถาบน

ภารกจ อำนาจหนาทของสถาบนสารสนเทศทรพยากรนำและการเกษตร (องคการมหาชน) ทเกยวของกบการ

บรหารจดการนำทวมและอทกภย

สถาบนสารสนเทศทรพยากรนำและการเกษตร (องคการมหาชน) มบทบาทสำคญในการในการจดการขอมลและ

การประสานงานกบหนวยงานทเกยวของในการจดการทรพยากรนำและการเกษตรใหเปนไปอยางมประสทธภาพ โดยนำเอา

วทยาศาสตรและเทคโนโลยมาใชในการรวบรวมขอมลแลวจดการสารสนเทศเกยวกบทรพยากรนำและการเกษตร เพอ

ใหแกไขปญหาดานทรพยากรนำและการเกษตรไดทนเหตการณ รวมทงเพมประสทธภาพในการวจยและพฒนาองคความร

เกยวกบทรพยากรนำและการเกษตร

ขอสงเกตของสถาบนสารสนเทศทรพยากรนำและการเกษตร (องคการมหาชน) ตอการบรหารจดการนำของ

ประเทศไทย

๑.ประเทศไทยมกฎหมายทเกยวของกบการบรหารจดการนำหลายฉบบ และโดยสวนมากมกมความขดแยงใน

ขอกฎหมายเกดขนทำใหการบรหารจดการนำไมสามารถดำเนนการไดอยางมประสทธภาพ

๒.ปจจบน ประเทศไทยมการคาดการณเพอบรหารจดการนำโดยใหความสำคญหลกกบขอมลสถตนำยอนหลง

ประมาณ๕๐ ป ซงสถาบนสารสนเทศทรพยากรนำและการเกษตร (องคการมหาชน) กลบเหนวา จากการเกด

ปญหาการเปลยนแปลงสภาวะภมอากาศโลก(ClimateChange)ขอมลทางดานสถตนำยอนหลงประมาณ๕๐ป

ไมสามารถนำมาคาดการณสถานการณนำในสภาวะนได เพราะปจจยการเกดนำไดมการเปลยนแปลงตามลกษณะ

ภมอากาศทเปลยนแปลงไปในลกษณะทไมไดเปนปกตตามทเคยเปนมา

๖๔

ผตรวจการแผนดน

๓.การหาแนวทางปองกนและแกไขภยพบตจากนำทงการเกดปญหานำทวมและปญหาภยแลงหนวยงานทเกยวของ

กบการดำเนนงานนจะตองบรณาการเพอจดการกบปญหาทงสองสวนอยางเปนระบบไปพรอมกนไมแยกจดการ

กบปญหาทละสวน

๔.ปจจบนประเทศไทยมหลายหนวยงานทเกยวของกบการบรหารจดการนำซงในการดำเนนงานยงขาดการบรณาการ

ทางดานองคความรหรอแนวคดในการดำเนนงานของแตละหนวยงาน

๕.ภาครฐไดกระจายอำนาจและใหงบประมาณในการดแลบรหารจดการกบองคกรปกครองสวนทองถน แตกลบ

พบวา ในแตละปทองถนไดผนเงนไปใชในโครงการดานสาธารณปโภค โดยมการนำเงนมาใชในการบรหารจดการนำ

นอยมากทงทนำเปนตนทางในการดำเนนชวตของประชาชน โดยสาเหตนภาครฐจงควรรางกฎหมายทกำหนด

ใหทองถนตองใชงบประมาณสวนหนงในการบรหารจดการนำของชมชน

๖๕

สวนท

๖๔

ภาพรวมของปญหาการบรหารจดการนำและอทกภยของประเทศ

๓ จากการศกษาและรวบรวมขอมลเกยวกบปญหาทสงผลตอประสทธภาพ

ในการบรหารจดการนำของหนวยงาน ซงทำหนาทในการบรหารจดการทรพยากร

นำของประเทศไทย พบวา ในภาพรวมมปญหาเกดขนทงสน ๙ ประเดน ไดแก

๑) การตดไมทำลายปาเปนตนเหตของนำทวมและอทกภย ๒) การบกรกลำนำ

และทสาธารณะการขดลอกคคลอง ๓) การกำหนดทศทางการระบายนำไวใน

ผงเมอง ๔) การเตอนภย ๕) การเตรยมพรอมอพยพเมอเกดอทกภย และ

บรรเทาสาธารณภย ๖) การเปลยนโครงสรางระบบบรหารราชการ ซงกอใหเกด

ความซำซอน ๗) การจดสรรงบประมาณใหเพยงพอ ๘) ความไมพรอมหลง

การกระจายอำนาจสองคกรปกครองสวนทองถน ๙) ควรมการเสนอยกราง

และปรบปรงกฎหมาย ซงมรายละเอยดดงตอไปน

ผตรวจการแผนดน

ประเดนท๑.การตดไมทำลายปาเปนตนเหตของนำทวม และอทกภย

๑.๑ พนทปาไมในเขตอทยานและพนทอนรกษตางๆ ของประเทศไทยซงเปนแหลงตนนำลำธารถกทำลายและ

มจำนวนลดลงอยางตอเนอง เนองจากประชากรเพมมากขน มการบกรกแผวถางปาเพอถอครองและ

ทำประโยชนในทดนเพอทำกนมากยงขนโดยเฉพาะอยางยงในกรณทนายทนวาจางใหมการบกรกพนทปาแลว

ทำการสวมสทธ จากนนจงไปบกรกปาบรเวณอนตอไป อกทง ในปจจบนยงไมมการควบคมการเผาปาและ

การเกดไฟปาอยางมประสทธภาพ สงผลใหพนทปาอนรกษเปนจำนวนมากถกทำลาย และกอใหเกดความ

เสอมโทรมอยางตอเนอง

๑.๒ บคลากรทจะดำเนนงานในพนทในความรบผดชอบของกรมปาไมมไมเพยงพอทจะดแลปองกนรกษาปา

ประกอบกบมนกการเมองและผมอทธพลทองถนเขาไปบกรก แผวถาง ยดครอง และถอครองทดนปาไมเปน

จำนวนมาก

๑.๓ การสญเสยพนทปาเปนปญหาสำคญอกอยางหนงทกอใหเกดความเสอมโทรมตอทรพยากรปาไมเปนอยางมาก

และเปนสาเหตหนงของการเกดอทกภย แตรฐกลบไมเหนความสำคญและจดสรรงบประมาณในการดแลและ

บรหารจดการไฟปาใหนอยมากจนกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ไมสามารถดำเนนงานตาม

แผนงานทจะปองกนและดแลรกษาปาเอาไวได

๑.๔ การดำเนนงานของกรมปาไม และกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ยงไมมการประสานงานและ

บรณาการทำงานรวมกนเพอทจะสามารถบรหารจดการดแลทรพยากรปาไมไดอยางมประสทธภาพ

๖๗

ผตรวจการแผนดน

ประเดนท๒.การบกรกลำนำและทสาธารณะการขดลอกคคลอง

๒.๑ กรมเจาทาไมสามารถแกไขปญหาการบกรกแมนำลำคลอง ซงเปนปญหาหลกททำใหแหลงระบายนำแคบลง

และตนเขน ไมสามารถระบายนำไหลลงสทะเลไดโดยสะดวกและรวดเรว การรกลำแมนำลำคลองสวนใหญ

เกดขนจากความเหนแกไดของประชาชน โดยเฉพาะผมอทธพล นกการเมอง นกการเมองทองถน เปนตน

จงทำใหการระบายนำชาลงทำใหนำเอออนเปนสาเหตสำคญทำใหเกดนำทวมขงและเปนอทกภย

๒.๒ การเพมขนของจำนวนประชากรทำใหความตองการใชประโยชนในทดนเพมมากขน ในขณะทจำนวนทดนม

เทาเดม ประกอบกบความเหนแกไดของบคคลบางกลมจงมการบกรกพนทสาธารณะ แหลงรองรบ และแหลง

ระบายนำตามธรรมชาตเกดขนมากมายโดยทวไป ซงปญหานสงผลใหเปนอปสรรคในการระบายนำ ทำใหม

โอกาสทจะเกดอทกภยสงมากขน

๒.๓ ประชาชนทอาศยอยใกลกบแมนำลำคลองไดบกรกลำนำโดยสรางสงปลกสรางรกลำแนวเขตของแมนำลำคลอง

ทำใหกดขวางทางระบายนำ โดยเจาหนาทเพกเฉยละเลยไมดำเนนการทางกฎหมายเพอขบไลผทรกลำแมนำ

ลำคลอง

๒.๔ การสงเสรมใหมการสรางฝายแมวของประเทศไทยในบางพนท กอใหเกดการกดขวางทางนำโดยเฉพาะอยางยง

แมนำลำคลองซงจะแคบและตนเขนในฤดแลงทำใหมตะกอนในลำนำสงผลใหการไหลของนำเกดการตดขด

ไมสามารถระบายนำไดอยางรวดเรว

ประเดนท๓.การกำหนดทศทางการระบายนำไวในผงเมอง

๓.๑ ในปจจบน ผมอทธพลบางกลมพยายามทจะเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนไปเพอประโยชนอยางอน

นอกเหนอจากทกำหนดไวในผงเมอง จงทำใหเกดปญหาดานผงเมองโดยเฉพาะปญหาเกยวกบการระบายนำ

ปจจบน ชมชนมการพฒนาโดยขาดการกำหนดผงเมอง การควบคมการใชทดน สงผลใหพนททเคยรองรบนำ

ถกถมเปนเหตใหไมมแหลงรองรบนำอกตอไปและไมสามารถระบายนำไดทน

๓.๒ กรมโยธาธการและผงเมองมการจดทำและวางผงเมองไว แตหนวยงานทเกยวของยงไมนำไปบงคบใชอยาง

จรงจงหรอปฏบตใหเกดประโยชนแกการพฒนาเมอง สงผลใหมการสรางสงปลกสรางขวางทางระบายนำ

ซงไมเปนไปตามผงเมองทวางไวและกลายเปนปจจยหนงของการเกดนำทวม

๓.๓ การเปลยนแปลงของสงแวดลอมทเกดขนในปจจบนอยางตอเนองนน ทำใหเกดปญหาในการวางแนวทศทาง

เพอสรางถนน เชนการเกดอทกภยหรอนำปาไหลหลากในบางครงนน เกดจากทางไหลของนำเปลยนแปลงไป

จากเดม จงกอใหเกดการกกนำและนำทวมเกดความเสยหายแกถนนของกรมทางหลวง กรมทางหลวงชนบท

และองคกรปกครองสวนทองถน และการเปลยนแปลงทางสงแวดลอมและการใชประโยชนในทดนทเกดขน

ตลอดเวลาทำใหกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบทถกกลาวหาวาสรางถนนขวางทางนำ

๓.๔ กรมทางหลวงชนบทไดรบรายงานถงความเสยหายทเกดขนกบทางหลวงชนบทในรอบปทผานมาวามประมาณ

๑๗๘ แหง แตไมไดรบงบประมาณซอมแซมถนนทเสยหายดงกลาวในวงเงนประมาณ ๒๖๘ ลานบาท

อนง จากการศกษาพบวาความเสยหายดงกลาวนเกดจากการทถนนเปนตวขวางทางนำ จงตองพจารณาหาจดท

๖๘

ผตรวจการแผนดน

เหมาะสมในการสรางทอลอดหรอสะพานใหมหรอปรบปรงทอลอดเดมใหมขนาดใหญขนณ จดในบรเวณทม

ปญหาถนนขวางทางนำ เพอใหมชองทางระบายนำเพยงพอทนำจะไหลผานโดยทไมทำใหถนนเสยหายหรอ

ถนนกลายเปนเขอนกกนำในอนาคต

๓.๕ ในปจจบน เมอประชาชนถอครองทดนซงเคยเปนทปามกนยมปรบเปลยนผวหนาดนใหเปนทโลงและราบเรยบ

เพอใชเปนพนทเกษตรกรรมหรอเปนพนทอยอาศยของชมชน ทำใหเวลามฝนตกหนก นำจงมกไหลบาทวม

พนททงหมดอยางรวดเรว ทงน หากคงสภาพผวดนไวตามเดมซงมระดบสงตำของพนท นำจะไมไหลบาทวม

ทเดยวอยางรวดเรวแตจะไหลไปตามความสงตำของพนดนโอกาสทนำจะไหลบาอยางรวดเรวกจะชะลอลดลง

ความเสยหายจะนอยลงดวยเชนเดยวกน

ประเดนท๔.การเตอนภย

๔.๑ ในปจจบน ยงไมมระบบการเตอนภยใหประชาชนไดทราบอยางรวดเรวและกวางขวางโดยผานทางสอตางๆ โดยเฉพาะทางสอวทยกระจายเสยงวทยโทรทศนและโทรศพททกเครอขาย

๔.๒ ประชาชนมกไมใสใจฟงพยากรณอากาศและไมตระหนกถงความสำคญของคำแถลงเตอนของกรมอตนยมวทยา จงรอใหเกดภยขนตามคำพยากรณแลวจงคอยแกไขทำใหเกดความเสยหายตอชวตและทรพยสนของประชาชน ทประสบภยมากกวาทควรจะเปน

๔.๓ ประชาชนไมตระหนกถงการเตอนภยหนวยงานทมหนาทดแลความสงบเรยบรอยเชนองคกรปกครองสวนทองถน ไมมการเตรยมความพรอมและซกซอมการอพยพหนภยไปยงจดปลอดภยทถกกำหนดและเตรยมไวรบการอพยพ

๔.๔ ประเทศไทยยงไมมการเปดสอนหลกสตรดานอตนยมวทยาในสถาบนการศกษา ทำใหกรมอตนยมวทยา ตองฝกอบรมและพฒนาบคลากรในหนวยงานเอง อกทง ในปจจบนไมมบคลากรจำนวนเพยงพอตอความ ตองการของหนวยงาน และบคลากรในระดบปฏบตการยงไมไดรบการฝกอบรมใหมความรความสามารถใน ระดบมาตรฐานสากล

๔.๕ การบรหารจดการดานขอมลเกยวกบเตอนภยของหนวยงานตางๆ ทเกยวของทงภาครฐและเอกชน ยงขาด การบรณาการขอมลรวมกนเพอใหเกดความแมนยำ

๖๙

ผตรวจการแผนดน

ประเดนท๕.การเตรยมพรอมอพยพเมอเกดอทกภย และบรรเทาสาธารณภย

๕.๑ ปจจบน การเกดสาธารณภยมความรนแรงมากยงขนกวาในอดต และครอบคลมพนทเปนบรเวณกวางและ

มกเกดขนพรอมกนในหลายพนท ทำใหทรพยากรทจะนำมาชวยเหลอซงมอยอยางจำกดไมเพยงพอทงดาน

บคลากรเครองมออปกรณและงบประมาณ

๕.๒ การทำงานเพอบรรเทาสาธารณภยของหนวยงานตางๆ ทงภาครฐและภาคเอกชนทรวมกนทำในหลายพนท

พรอมๆ กน อาจเกดปญหาในการบรณาการทำงานรวมกนในการกระจายความชวยเหลอแกผประสบภย

อยางแมนยำทวถงไมซำซอนและเปนธรรม

ประเดนท๖.การเปลยนโครงสรางระบบบรหารราชการ ซงกอใหเกดความซำซอน

๖.๑ การเปลยนแปลงโครงสรางของระบบบรหารราชการแผนดนในพ.ศ. ๒๕๔๕ สงผลใหเกดหนวยงานทมหนาท

และภารกจในการบรหารจดการทรพยากรนำมากขน โดยแตละหนวยงานตางทำหนาทแตกตางกนตามภารกจ

ของตน ทำใหบางครงการดำเนนงานในการบรหารจดการนำไมเปนไปในทศทางเดยวกน เชน การจดการนำ

ในลำนำสายหนงมหลายหนวยงานทรบผดชอบ แตละชวงของลำนำมการสรางประตกนนำโดยไมไดวางแผน

รวมกน ซงในฤดนำหลากประตกนนำทสรางไวกลบกลายเปนตวกดขวางทำใหไมสามารถจดการลำนำใน

ภาพรวมไดอยางมประสทธภาพทงน ในภาพรวมการบรหารจดการนำทงระบบจะตองบรณาการขอมลขาวสาร

รวมกน เพอใหเกดประสทธภาพในการจดการนำอยางสงสด แตตามสภาพความเปนจรงทเกดขนในปจจบน

ยงขาดการบรณาการขอมลทมประสทธภาพ จงสงผลใหการจดการกบปญหาเรองนำ เชน กรณอทกภยท

เกดขนเปนประจำเกอบทกปนน สวนหนงเกดจากการตดสนใจในการกกเกบนำและพรองนำไมทนเวลา เนองจาก

หนวยงานทเกยวของไมอาจจะรวมกนแกปญหาไดอยางมเอกภาพมประสทธภาพและทนตอเหตการณ

๖.๒ ปญหาทเกดขนจากการทไมมบทบญญตแหงกฎหมายกำหนดอำนาจหนาทของกรมทรพยากรนำ เนองจาก

รางพระราชบญญตนำแหงชาตยงไมผานการพจารณาจากรฐสภา จงยงไมมอำนาจเดดขาดในการกำกบดแล

การบรหารจดการนำทงหมด

๖.๓ อำนาจหนาทและพนทในการปฏบตงานของกรมปาไมและกรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพชมความ

คาบเกยวและทบซอนกน สงผลใหในการปฏบตงานอยางมประสทธภาพและไมไดเกดประโยชนสงสด

ตามเจตนารมณของการแยกกรมในการปรบโครงสรางสวนราชการ

๗๐

ผตรวจการแผนดน

ประเดนท๗.การจดสรรงบประมาณใหเพยงพอ

๗.๑ งบประมาณทรฐจดสรรไมพอเพยง กรมอตนยมวทยาจงไมสามารถซอและพฒนาเครองมอรวมทงวทยาการท

ทนสมยมาใชสำหรบการเตอนภยหรอพยากรณอยางแมนยำได ซงในปจจบนประสทธภาพของเครองมอทใชยง

ไมดพอ เนองจากไมมงบประมาณในการซอมบำรงและการจดหาเครองมอใหมทมประสทธภาพสงกวามาเพม

หรอมาทดแทน อกทงในสวนของงบประมาณทจะใชการประชาสมพนธใหความรและตระหนกถงความสำคญ

ดานอตนยมวทยาเพอใหประชาชนมความรความเขาใจอยางกวางขวางและทวถงนนยงนอยเกนไป

๗.๒ รฐจดสรรงบประมาณและอตรากำลงใหแกกรมเจาทาและหนวยงานทเกยวของไมเพยงพอทจะปฏบตงานตาม

แผนทไดวางไว โดยเฉพาะแผนงานการขดลอกแมนำลำคลองซงเปนสาเหตสำคญทกอใหเกดปญหาและ

อปสรรคตอการไหลของนำลงสทะเลในชวงฤดนำหลากจงเกดสภาวะนำทวมและอทกภยอยเนองๆ

๗.๓ รฐไมเลงเหนความสำคญของการเตรยมการปองกนและบรรเทาสาธารณภย จงไมจดสรรงบประมาณใหแก

หนวยงานทมภาระหนาทอยางเพยงพอ สงผลใหไมสามารถทจะแกไข เยยวยา และบรรเทาทกขและความ

เสยหายทเกดขนจากผลกระทบของภยทงทางตรงและทางออมไดอยางมประสทธภาพทวถงและเปนธรรม

๗.๔ สำนกงบประมาณไมไดจดสรรงบประมาณซงใชในภารกจทเกยวกบการบรหารจดการอทกภยใหกบกรมชลประทาน

โดยใหเหตผลวาอทกภยไมใชภารกจปกตของกรมชลประทานแตกรมชลประทานยงตองดำเนนงานและแกปญหา

โดยดงงบประมาณจากดานอนมาใชเพอการแกไขปญหานทำใหการแกปญหาเปนไปอยางไมมประสทธภาพ

๗.๕ การเกดไฟปาเปนปญหาสำคญทกอใหเกดความเสอมโทรมของทรพยากรปาไม โดยเฉพาะบรเวณตนนำ แตรฐ

กลบจดสรรงบประมาณในการดแลและบรหารจดการไฟปานอยจนกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

ไมสามารถดำเนนงานตามแผนงานได จงเกดผลกระทบตอปาตนนำทถกไฟปาเผาทำลาย อนสงผลใหไมอาจ

ผลตนำไดเชนเดมและยงกอใหเกดปญหานำหลากและดนถลมตามมาอกดวย

อนง การเกดไฟปาอาจจะเกดขนโดยธรรมชาต หรอโดยการจดไฟเผาปาดวยความเชอวาดนจะดขน หรอโดยการ

บกรกเพอแผวถางปาจบจองพนท เปนปญหาทรฐตองใหความสำคญในการแกไขโดยดวนทสด เพราะนอกจากเปนการทำลายปา

ซงเปนทรพยากรทสำคญของชาตแลว ยงเปนสาเหตสำคญใหเกดนำหลากรนแรงเมอฝนตก และเปนตนเหตของอทกภย

อกดวย

นอกจากน การเผาปายงเปนอนตรายตอสขภาพของประชาชนบรเวณใกลเคยง เพราะตองหายใจเอาอากาศเสยและ

ฝนละอองเขาไปมาก อกทงยงอาจกอใหเกดทศนวสยทไมดตอการจราจรทงทางบกและทางอากาศทำใหเกดอบตเหตไดงาย

รฐจงควรใหหนวยงานตางๆ ทเกยวของ โดยเฉพาะกรมปาไม กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช และหนวยงานใน

ทองถน รวมมอกนอยางจรงจงในการดบไฟปา อกทงควรใหมการศกษาอบรมเรองการดบไฟปา จดตงกองกำลงอาสา

ดบไฟปาในแตละพนทเพอชวยกนดบไฟปาอยางมประสทธภาพ

๗๑

ผตรวจการแผนดน

ประเดนท๘.ความไมพรอมหลงการกระจายอำนาจส องคกรปกครองสวนทองถน

๘.๑ การถายโอนภารกจใหกบองคกรปกครองสวนทองถน โดยเฉพาะภารกจในการดแลและบรหารจดการรองนำ

ขนาดเลก การดแลรกษาทางนำ การกอสรางสงปลกสรางรกลำลำนำ และดแลการใชทาเรอ ซงภารกจท

ถายโอนไปนนสวนมากมกถกละเลย หรอไมมศกยภาพในการดแลและพฒนาใหมประสทธภาพตามมาตรฐาน

ทควรจะเปน

๘.๒ การสรางถนนขององคกรปกครองสวนทองถนมกไมทำตามหลกวชาและกฎเกณฑตามทกรมทางหลวงชนบท

ไดกำหนดไว และอกทงการสรางถนนดงกลาวมกละเลยไมปฏบตตามผงเมอง (ถาม) จงสงผลใหถนนท

องคกรปกครองสวนทองถนสรางขนนนไมเปนไปตามหลกวชาและไมคำนงถงการกดขวางทางระบายนำ

ตามธรรมชาตอนอาจเปนสาเหตสำคญประการหนงททำใหเกดนำทวมในชมชน

๘.๓ ปญหาจากการทหนวยงานขององคกรปกครองทองถนสวนมากยงไมมความรความเขาใจในระบบบรหารจดการนำ

จงไมสามารถดแลรกษาและไมสามารถบรหารจดการใชประโยชนจากแหลงนำสาธารณะ

๘.๔ ภารกจดานการผงเมองซงกรมโยธาธการและผงเมองตองถายโอนใหกบองคกรปกครองสวนทองถนเปนภารกจ

ทเกนศกยภาพทเจาหนาทขององคกรปกครองสวนทองถนจะมความรความเขาใจและปฏบตได

อนง ในปจจบนผงเมองจำนวนมากไดหมดอายลงแตยงไมไดมการออกผงเมองใหมมาใชบงคบ เนองจาก

ขาดการเตรยมบคลากรดานการผงเมองทจะจดใหมการยกรางกฎกระทรวงผงเมองของแตละทองถนขนใหม

อกทงกฎกระทรวงผงเมองทรางขนแลวกยงคางการตรวจอยทสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกาอกเปน

จำนวนมาก

๘.๕ การถายโอนภารกจของหนวยงานตางๆ ใหกบกรงเทพมหานคร โดยเฉพาะโครงการดานสาธารณปโภคมกโอน

ใหเฉพาะภารกจดานการระบายนำเทานน แตสทธในการบรหารจดการสาธารณปโภคนนกลบไมไดถายโอน

มาใหดวย

๗๒

ผตรวจการแผนดน

๘.๖ กรมโยธาธการและผงเมองมหนาทในการวางผงเมองรวมและผงเมองเฉพาะ โดยกรมฯ มอำนาจในการบงคบ

ใชผงเมองโดยออกเปนกฎกระทรวงเปนการเฉพาะในทองทนนๆ แตเมอมการกระจายอำนาจการปกครองไปส

ทองถนโดยไมไดมการเตรยมการลวงหนาและจดใหมการศกษาอบรมแกเจาหนาททจะมาดแลงานในดานการ

ผงเมองทำใหทองถนไมมความรไมมความเขาใจและไมมความพรอมในการทจะเขามาดแลและจดทำผงเมอง

ในทองถนนนๆใหเปนเมองหรอทองททนาอย

ประเดนท๙.ควรมการเสนอยกรางและปรบปรงกฎหมาย

๙.๑ การทกรมทรพยากรนำยงไมสามารถผานรางกฎหมายเกยวกบการบรหารจดการนำตามเจตนารมณของการ

ปรบปรงโครงสรางการบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๔๕ ทำใหเกดปญหาเกยวกบอำนาจหนาทของ

กรมฯในการปฏบตงานโดยเฉพาะงานในสวนทคาบเกยวกบกรมชลประทานซงมอำนาจหนาทอยแตเดม

๙.๒ ปญหาการกดเซาะฝงของแมนำเขาไปในทดนของประชาชนและการสะสมของตะกอนดนจนเปนทงอกรมตลง

ซงเจาของทดนทอยตดกบทงอก อาจจะผนวกทงอกเขาเปนของตนได หากยงใหประชาชนทอาศยอยรมตลง

ยงยดถอเขตทดนตามโฉนดเดมซงทดนนนถกกดเซาะไปแลว จะสงผลใหแมนำลำคลองนนแคบลงและตนเขน

อนจะเปนอปสรรคตอการไหลผานของนำ จงสมควรจะยกเลกมาตรา ๑๓๐๘ ของประมวลกฎหมายแพง

และพาณชย

๙.๓ นโยบายการออกกฎหมายเกยวกบโฉนดชมชนในกรงเทพมหานคร อาจเปนนโยบายทไมเหมาะสมกบบางทองท

และอาจเปนการเออประโยชนใหผบกรกทสาธารณะ ซงเปนการกระทำทผดกฎหมายแตกลบไดรบประโยชน

ในการทอยอาศยโดยไมผดกฎหมายในบรเวณรมแมนำคคลอง

๙.๔ การออกประกาศพยากรณสภาพอากาศและการเตอนภยของกรมอตนยมวทยาตามหลกวชาและเปนไปโดย

สจรต ยงไมไดรบการคมครองทางกฎหมายมใหถกฟองรองดำเนนคดทงคดแพงและคดอาญาอนเนองมาจาก

ความเสยหายทเกดแกประชาชนบางคนทไดรบจากผลของประกาศนน

๗๓

สวนท

๗๒

ขอเสนอแนะ ของผตรวจการแผนดน

๔ จากการศกษาภาพรวมของปญหาการบรหารจดการนำและอทกภย

ของประเทศไทย พบวา มปญหาเกดขนใน ๙ ประเดนไดแก ๑) การตดไม

ทำลายปาเปนตนเหตของนำทวมและอทกภย ๒) การบกรกลำนำและท

สาธารณะการขดลอกคคลอง ๓) การกำหนดทศทางการระบายนำไวใน

ผงเมอง ๔) การเตอนภย ๕) การเตรยมพรอมอพยพเมอเกดอทกภย และ

บรรเทาสาธารณภย ๖) การเปลยนโครงสรางระบบบรหารราชการ ซงกอให

เกดความซำซอนในการบรหารจดการ ๗) การจดสรรงบประมาณใหเพยงพอ

๘) ความไมพรอมหลงการกระจายอำนาจสองคกรปกครองสวนทองถน

๙) ควรมการเสนอยกรางและปรบปรงกฎหมาย ซงผตรวจการแผนดนได

พจารณาแลวมขอเสนอแนะในการแกปญหาแตละประเดนดงตอไปน

ผตรวจการแผนดน

ประเดนท๑.การตดไมทำลายปาเปนตนเหตของนำทวม และอทกภย

แนวทางแกปญหา

รฐตองสงการอยางจรงจงใหกรมปาไมเพมพนทปาไมเรวทสด โดยเฉพาะในบรเวณตนนำลำธาร ควรเพมการตดตาม ดความเปลยนแปลงของพนทปาไมโดยใชประโยชนจากเทคโนโลยภมสารสนเทศภาพถายทางดาวเทยมใหมากขนเพราะจะทำใหไดขอมลทเปนปจจบนและสามารถทจะตดตามเหนความเปลยนแปลงของสภาพปา ความเคลอนไหวของผบกรกปา โดยเฉพาะการตดไมทำลายปาและไฟปา ซงจะเปนการชวยเสรมการดแลบำรงรกษาปา การใชเทคโนโลยภมสารสนเทศภาพถายดาวเทยมเพอดแลรกษาปาน สำนกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมศาสตร (องคกรมหาชน) ยนยนวาเปนเรอง ทสามารถทำไดและใชเปนขอมลเบองตนในการตรวจจบผบกรกปาไดอยางมประสทธภาพ เนองจากในปจจบนการใช เจาหนาทและลกจางในการดแลรกษาปานน ตองใชเปนจำนวนมากและรฐไมสามารถจดสรรงบประมาณไดเพยงพอจงควรใชเทคโนโลยประกอบกบมาตรการตางๆ เพอแกไขปญหาการบกรกปาใหมประสทธภาพมากยงขน เชน

● มาตรการทางกฎหมายในการเสนอแกไขกฎหมายเพอเพมโทษถงขนประหารชวตแกผลกลอบตดไมในบรเวณปาตนนำ ซงเปนเขตอนรกษ ถาเปนการใชจางวานโดยนายทนในการบกรกทปาอนรกษ หากผบกรกซดทอดถงตวการ (คอ นายทนผบงการ) กอาจลดโทษใหหรอกนเปนพยานเพอไมตองรบโทษ ทงน แลวแตกรณอนมเหตสมควร การเสนอเพมโทษถงขนประหารชวตในกรณการกระทำความผดดงกลาวน กดวยเหตผลทวาการบกรกทำลายปา ตนนำมผลกระทบตอประชาชนในทกๆ ดาน ยงไปกวาผลกระทบจากการคายาเสพตด เมอเปรยบเทยบความเสยหาย ทจะเกดขนแกสงคมแลวการบกรกทำลายปาไมนน มผลกระทบตอสงคมมากยงกวาการคายาเสพตดเสยอก และ หากจะใหมโทษหนกกวาเดมกอาจจะผนวกโทษยดทรพยของผกระทำความผดใหตกเปนของแผนดนเพมเปนอก โสตหนงดวย นอกจากน ควรกำหนดความเสยหายทางแพงในการชดเชยคาเสยหายใหแกรฐในฐานะตวแทน ประชาชนผถกกระทำละเมดในอตราทสง เพอนำเงนนไปตงเปนกองทนสงเสรมการปลกปา เพอเปนการแกไข

ปญหาดงกลาว

๗๕

ผตรวจการแผนดน

● มาตรการทางเศรษฐศาสตรในการจงใจคนทอยอาศยบรเวณตนนำใหดแลและรกษาปาตนนำ โดยรฐจาย

คาตอบแทนทเกดจากคาธรรมเนยมหรอภาษของประชาชนทไดรบประโยชนปลายนำใหแกผทอาศยอยบรเวณ

ตนนำซงเปนผดแลรกษาปาตนนำนน เสมอนวาเปนคาตอบแทนทผอยปลายนำไดชดเชยใหแกผทอยตนนำ

ทไดอำนวยประโยชนใหแกตน

● มาตรการทางการเกษตร โดยการเรงศกษาวจยและใชเทคโนโลยเกยวกบการเพมผลผลตตอไรใหมมากขน

เพอลดปญหาการบกรกพนทปา เนองจากรายไดในผลผลตทางการเกษตรไมเพยงพอตอการดำรงชวต เปนตน

ในสวนของการดำเนนทเกยวของกบการตดไมทำลายปา กรมปาไมและกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

ควรหารอรวมกนอยางเปนทางการเพอหาจดรวมในการดำเนนงานในสวนทมภารกจทเกยวเนองหรอทบซอนกน

และหากจะแกไขปญหานใหบรรลผลกสมควรจะตองรวมสองกรมใหกลบคนเปนกรมเดยวกนดงเชนเดม

เพอใหการทำงานมเอกภาพและเกดประสทธภาพสงสด

ประเดนท๒.การบกรกลำนำและทสาธารณะการขดลอกคคลอง

แนวทางแกปญหา

รฐจะตองขดลอกแมนำลำคลองโดยเฉพาะในสายหลกทใชในการระบายนำลงสทะเล ใหแมนำลำคลองเหลานนม

ความกวางและความลกมากพอทจะระบายนำไดอยางรวดเรวอนจะทำใหนำไมเออทวมขง ซงเปนทมาของปญหานำทวมขง

เปนระยะเวลายาว อนกอใหเกดความเดอดรอนแกประชาชนทอยในบรเวณทราบลมรมฝงแมนำลำคลองนน

หนวยงานของรฐทเกยวของจะตองกำหนดนโยบายและทำแผนปองกนการบกรกพนทสาธารณะรมแมนำลำคลอง

แหลงระบายนำ แหลงรองรบนำตามธรรมชาต โดยพจารณาปจจยเกยวกบการเพมจำนวนประชากร และจำนวนสงกอสราง

รวมดวย ทงน เพอกำหนดทศทางและการวางแผนในการจดการกบปญหาทอาจจะเกดขนในอนาคต อนง หนวยงานของรฐท

เกยวของโดยตรง เชน กรมชลประทาน และกรมเจาทา จะตองดแลสภาพของแมนำลำคลองใหสามารถรองรบปรมาณของ

นำทระบายลงสทะเลไดโดยสะดวก จงสมควรทใหหนวยงานดงกลาวจดการกบปญหาการบกรกทดนรมฝงแมนำลำคลอง

แหลงรองรบนำ และแหลงระบายนำตามธรรมชาตอยางเดดขาด ไมวาจะเปนการบกรกโดยเอกชนหรอหนวยงานของรฐเอง

กตาม

ในสวนของการแกปญหาการบกรกแมนำลำคลอง แหลงรองรบนำ และแหลงระบายนำตามธรรมชาต ซงมกจะ

กระทำโดยผมอทธพล นกการเมอง นกการเมองทองถนนน หนวยงานของรฐทเกยวของควรตองทำความเขาใจระหวางกน

ดวยเหตดวยผลและนำไปสขอยตอนเปนทยอมรบดวยกนทงสองฝาย โดยอาจรวมกนจดทำขอตกลงของชมชนในการใช

ประโยชนพนทสาธารณะ แตหากไมอาจดำเนนการไปไดกควรจะดำเนนการฟองรองดำเนนคดแกผบกรกพนทสาธารณะเพอ

ใหรอถอนออกไปเพอกลบคนสสภาพเดมโดยเรว

๗๖

ผตรวจการแผนดน

ประเดนท๓.การกำหนดทศทางการระบายนำไวในผงเมอง

แนวทางแกปญหา

รฐตองกำหนดนโยบายในการจดทำผงเมองทกระดบ เพอพฒนาเมองใหเกดความเปนระเบยบเรยบรอยนาอยอาศยและทำใหมคณภาพชวตความเปนอยทดขน โดยตองจดใหมกฎหมายวาดวยผงเมองในระดบผงเมองระดบประเทศ ผงเมองระดบภาค และผงเมองระดบรองอนๆ ทสอดรบกน เพอกำหนดสดสวนการใชประโยชนในทดนใหมความชดเจนและนำไปปฏบตไดอยางจรงจงและเหมาะสมกบศกยภาพของทดน ทงน ในสวนของการสรางถนนของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบทควรประสานกบหนวยงานทเกยวของกบการบรหารจดการนำ เพอไดขอมลทเปนปจจบนมาบรณาการในการกำหนดแนวเสนทางถนน และควรคำนงถงขอมลทางดานการโยธาธการ การผงเมอง และสงแวดลอมประกอบการสรางถนนดวย เพอปองกนปญหาถนนกลายเปนเขอนกดขวางทางนำ อยางไรกตาม หากเกดปญหาถนนขวางทางนำ กรมทางหลวงและ กรมทางหลวงชนบทควรสำรวจบรเวณทมปญหานำทวมเสนทาง เพอทจะแกไขปญหาโดยเสรมทอลอดหรอสะพานใหม ขนาดใหญขนและนำสามารถไหลผานไดรวดเรว และหากจำเปนควรเสรมทอลอดในสวนอนๆ เพอใหนำสามารถไหลผานไดเรวยงขนและจะไดไมเกดปญหานำทวมถนน หรอถนนกลายเปนเขอนกกนำอกทงหากสามารถทำประตปด-เปด ทอลอดและสะพานกจะชวยผนนำตามจำเปนไดดวย

ประเดนท๔.การเตอนภย

แนวทางแกปญหา

รฐจะตองสงเสรมใหมการเรยนการสอนใหกบเดก เยาวชน นกเรยน นสต นกศกษา ใหมความรความเขาใจและ เหนความสำคญในเรองการอตนยมวทยา และใหความสนใจกบพยากรณอากาศและการเตอนภย ทงน หนวยงานภาครฐ และภาคเอกชนควรรวมมอกนประชาสมพนธใหประชาชนทวไปไดตระหนกถงความสำคญของการพยากรณอากาศและ การเตอนภย เพอหลกเลยงความสญเสยและความเสยหายตอชวตและทรพยสน

ในสวนของการพยากรณสภาพอากาศและการเตอนภย กรมอตนยมวทยาควรรวมมอกบหนวยงานตางๆ ทงภาครฐ เชน กรมอทกศาสตร กองทพเรอ และภาคเอกชน เชน มลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาต ในการรวมกนพยากรณเพอนำศกยภาพ ของแตละหนวยงานมาบรณาการใหไดขอมลทถกตองแมนยำมากขน และหากเกดภยพบตขนมารฐตองจดใหมระบบการเตอนภยอยางมประสทธภาพ รวดเรวและทวถง โดยผานสอทกระบบและทกเครอขาย โดยเฉพาะวทยกระจายเสยง วทยชมชน และวทยโทรทศนรวมการเฉพาะกจ รวมทงการสงขาวภยพบตผานโทรศพทเคลอนท

สำหรบการแกปญหาเรองการขาดแคลนบคลากรทางอตนยมวทยานน กรมอตนยมวทยาควรรวมมอกบสถาบน การศกษาในการเปดสอนหลกสตรทางดานอตนยมวทยาเพอสรางบคลากรทมความร ความสามารถ และประสบการณทสามารถตอบสนองตอความตองการของกรมอตนยมวทยา และหนวยงานอนๆ ทเกยวของกบงานดานอตนยมวทยาได นอกจากน ควรเรงพฒนาศกยภาพของบคลากรของกรมอตนยมวทยาโดยการฝกอบรมบคลากรภายในประเทศและใน ตางประเทศ เพอใหมความรความสามารถและประสบการณตามมาตรฐานสากล

๗๗

ผตรวจการแผนดน

ทงน ในสวนของการคาดการณและการพยากรณเพอบรหารจดการนำของหนวยงานภาครฐนน ควรใหความสำคญ ในการวเคราะหปจจยอนนอกเหนอจากการใชขอมลทางสถตแตอยางเดยว เนองจากปจจบนเกดปญหาการเปลยนแปลงสภาวะภมอากาศโลก ทำใหเกดการเปลยนแปลงสภาพอากาศ และฤดกาล เชน ปรากฏการณเอลนญโญ ปรากฏการณลานญญา ปญหาทเกยวกบนำทวมจงไมอาจพยากรณไดโดยใชฐานขอมลทางสถตดงเชนทผานมาแตอยางเดยว เนองจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในปจจบนมลกษณะทเปลยนแปลงไปไมเหมอนเดมอนเกดจากสภาวะโลกรอน (Global Warming) การพยากรณจงจำเปนตองใชขอมลจากปจจยอนทเปนปจจบนมาประกอบการตดสนใจเพอใหเกดความแมนยำ

มากทสด โดยไมอาจใชสถตหรอขอมลในอดตมาใชในการพยากรณไดอกตอไป

ประเดนท๕.การเตรยมพรอมอพยพเมอเกดอทกภย และบรรเทาสาธารณภย

แนวทางแกปญหา

กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยควรจะนำแผนปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๓-๒๕๕๗ มาใชเพอบรหารจดการสาธารณภยอยางจรงจง และควรใหมการบรณาการการชวยเหลอจากหนวยงานภาครฐและ ภาคเอกชนทงในดานการเงน งบประมาณ บคลากร เครองมอ และอปกรณตางๆ เพอใหฟนคนสสภาพเดมใหเรวทสด และ รฐควรจดใหหนวยงานดานปองกนและบรรเทาสาธารณภยมระบบเทคโนโลยสารสนเทศและเทคโนโลยดาวเทยมททนสมย มาประยกตใชในการปฏบตงานดานปองกนและบรรเทาสาธารณภย เพอใหเกดประสทธภาพในการบรณาการการชวยเหลอ ผประสบอทกภยอยางแมนยำ ทวถง ไมซำซอน และเปนธรรม

กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยและองคกรปกครองสวนทองถนจะตองเตรยมความพรอมและฝกซอมการอพยพอยางสมำเสมอ เพอใหประชาชนในทองทนนไดทราบถงแนวปฏบตเมอเกดภยพบต และจะไดปฏบตตนไดถกตอง หนวยงานทเกยวของดงกลาวตองกำหนดขนตอนของการดำเนนการ ปายสญลกษณ ระบบการสอสาร เพอสอความหมาย และกำหนดสถานททเหมาะสมสำหรบรองรบผอพยพ รวมทงการอำนวยความสะดวกดานตางๆ ตามความจำเปนแกผทเดอดรอนจาก ภยพบต

ประเดนท๖.การเปลยนโครงสรางระบบบรหารราชการแผนดน ในปพ.ศ.๒๕๔๕กอใหเกดความซำซอนในเรอง อำนาจหนาทของหนวยงาน

แนวทางแกปญหา

เนองจากการทมหลายหนวยงานจากหลายกระทรวงทเกยวของกบการบรหารจดการนำ ทงหนวยงานเดมทมมากอนและหลง พ.ศ. ๒๕๔๕ แตในการบรหารจดการนำจะตองรวมกนทำงานอยางบรณาการกำหนดทศทางในการจดการทรพยากรนำและการแกปญหาใหเปนไปในทางเดยวกน เพอสรางโอกาสการเกดความสำเรจในการบรหารจดการนำใน ภาพรวม ทงน อาจมการจดตงหนวยบรหารกลาง (Single Management Unit) ทกำกบดแลโดยผมอำนาจในการตดสนใจ

เชน นายกรฐมนตร หรอคณะกรรมการ/คณะทำงานทมอำนาจเดดขาดในการตดสนใจแกปญหารวมกนใหทนตอเหตการณ

๗๘

ผตรวจการแผนดน

สำหรบปญหาความคาบเกยวและซำซอนกนของอำนาจหนาทและพนทในการปฏบตงานของกรมปาไม และ

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชนนกอใหเกดปญหาในการปฏบตงานของทงสองหนวยงาน จงควรทจะมการ

ประสานงานและหารอปญหาตางๆ รวมกน เพอใหเกดขอยตทสามารถนำไปปฏบตไดอยางมเหตผลและมประสทธภาพ

อนจะเปนประโยชนตอราชการและประชาชนโดยสวนรวม หากเปนไปไดรฐบาลควรยอนกลบมาพจารณาถงผลดและผลเสย

ของการแยกหนวยงานทงสองออกจากกน เพราะเทาทผานมาในทางปฏบตตางประสบปญหาในการบรหารราชการเปนอยาง

มากจนสงผลใหการปฏบตงานเปนไปอยางไมมประสทธภาพอยางทควรจะเปน ดงนน หากจะแกไขปญหาทเกดขนให

บรรลผล รฐบาลอาจตองเรงพจารณาใหรวมหนวยงานทงสองเปนกรมเดยวกนโดยเรว

ในสวนของกรมทรพยากรนำ ควรเรงรดในการออกกฎหมายวาดวยการบรหารจดการนำ เพอกำหนดบทบาท อำนาจ

หนาทของกรมฯ ใหมความชดเจน และควรพฒนาบคลากรใหมความรความสามารถ และประสบการณในดานการบรหาร

จดการนำอยางแทจรง เพอใหสามารถนำความร และประสบการณไปปฏบตในภาคสนามไดอยางมประสทธภาพ หากกรมฯ

ไมสามารถทจะดำเนนการดงกลาวเพอพฒนาศกยภาพของบคลากรไดถงระดบมาตรฐาน กควรปรบภารกจใหเปนเพยง

หนวยงานดานวชาการเกยวกบการบรหารจดการนำมากไปกวาการลงไปปฏบตการในพนท

ประเดนท๗.การจดสรรงบประมาณใหเพยงพอ

แนวทางแกปญหา

สำนกงบประมาณควรตระหนกถงความสำคญในการปองกนและแกปญหาอทกภย โดยจะตองจดสรรงบประมาณให

กบหนวยงานทเกยวของอยางเพยงพอตอการดำเนนงานตามแผนงานทวางไว เชน หนวยงานหลกดานการเตอนภยอยาง

กรมอตนยมวทยาทจำเปนจะตองมความพรอมทงทางดานอตรากำลงและเครองมอททนสมย เนองจากตองการใชขอมล

อยางถกตองและแมนยำมากทสดเพอปองกนปญหาภยพบตทางธรรมชาต ซงอาจขนไดและอาจกอใหเกดความสญเสย

อยางมหาศาล หรอกรมเจาทาซงมหนาทในการดแลรกษาแมนำลำคลองทเปนเสนทางและแหลงระบายนำทสำคญ

สำนกงบประมาณจะตองจดสรรงบประมาณใหเพยงพอสำหรบการขดลอกแมนำลำคลองเพอใหปรมาณนำระบายออกสทะเล

ไดรวดเรวยงขน และควรพจารณาเพมอตรากำลงเจาหนาทเพอใหสามารถดแลเรองการรกลำแมนำลำคลอง และดำเนนคด

แกผบกรกทสาธารณะอยางจรงจง เพอปองกนการบกรกทดนรมแมนำลำคลองและรกษาแนวเขตใหคงอยตามสภาพเดมให

มากทสด

ทงน สำนกงบประมาณควรนำขอมลเกยวกบการจดลำดบความสำคญของพนทเสยงจะเกดภยพบตจากนำทงอทกภย

และภยแลงของสถาบนสารสนเทศทรพยากรนำและการเกษตร (องคการมหาชน) มาใชเปนแนวทางในการจดสรรงบประมาณ

เพอบรหารจดการทรพยากรนำเปนรายพนท

ในสวนของการชดเชยความเสยหายจากอทกภยนน สำนกงบประมาณจะตองจดสรรงบประมาณใหเพยงพอทจะ

ชดเชยความเสยหายทางดานกายภาพและจตใจอนเกดมาจากอทกภย หรออาจแสวงหาแนวทางชวยเหลอทางออม

โดยสงเสรมสนบสนนใหมระบบการประกนภยเพอลดความเสยงและลดคาใชจายภาครฐ ทงน เพอใหการชดเชยคาเสยหาย

มความเปนธรรมมากยงขนกวาเดม และไมเปนภาระแกงบประมาณแผนดนจนมากเกนไป

๗๙

ผตรวจการแผนดน

ประเดนท๘.ความไมพรอมหลงการกระจายอำนาจสองคกร ปกครองสวนทองถน

แนวทางแกปญหา

การถายโอนอำนาจใหองคกรปกครองสวนทองถนนนจำเปนตองเตรยมความพรอมในดานบคลากร การใหความร

บคลากร ฝกอบรมบคลากรทจะมาเปนเจาหนาทรบผดชอบภารกจในดานตางๆ ของการบรหารราชการแผนดน โดยเฉพาะ

ความรในดานวชาการและดานเทคนคนน โดยในการถายโอนภารกจใหองคกรปกครองสวนทองถนในระยะแรกหนวยงาน

เจาของภารกจเดมจะตองถายทอดองคความร และเปนพเลยงในการดำเนนงานใหกบองคกรปกครองสวนทองถน โดยอาจ

จดทำคมอการปฏบตงานซงมรายละเอยด ขนตอน ทรพยากร และปจจยตางๆ ทจะทำใหภารกจเสรจสน รวมทงจะตอง

มมาตรการตดตามและตรวจสอบการดำเนนงานในภารกจทถายโอนใหกบทองถนอกดวย

ประเดนท๙.ควรมการเสนอยกรางและปรบปรงกฎหมาย

แนวทางแกปญหา

รฐบาลควรเรงดำเนนการผลกดนใหมกฎหมายซงมความสำคญตอการปองกนและแกปญหาอทกภย เชน พระราชบญญต

นำแหงชาต เพอทจะไดมกฎหมายหลกในการบรหารจดการนำ และกฎหมายวาดวยการอตนยมวทยา เพอสงเสรม

และคมครองการดำเนนงานดานการอตนยมวทยาใหพฒนาขนอยางมประสทธภาพและไดมาตรฐานสากล

นอกจากน รฐบาลควรใหหนวยงานทมหนาทเกยวของพจารณาแกไขเพมเตมหรอยกเลกประมวลกฎหมายแพง

และพาณชย มาตรา ๑๓๐๘ เรองทงอกรมตลงใหสอดรบกบเรองของการคงใหสทธแกผถอโฉนดทดนรมตลงนน ยงคงมสทธ

อยบนทดนบรเวณทถกนำกดเซาะไปหรอไม เพอปองกนไมใหตางฝายตางอางสทธแลวทำใหแมนำลำคลองตรงบรเวณท

ทงสองฝายอางสทธนนแคบลง อนจะเปนการกระทบกระเทอนตอประโยชนสาธารณะ

ขอเสนอแนะในการแกปญหาการบรหารจดการนำของผตรวจการแผนดนในภาพรวม

ผตรวจการแผนดนไดพจารณาการดำเนนงานของหนวยงานทเกยวของโดยเรมจากอำนาจหนาทและภารกจ รวมทง

ปญหาและแนวทางในการแกไขเบองตนของหนวยงานตางๆ ทเกยวของกบการบรหารจดการนำแลวมขอเสนอแนะวา

การแกไขปญหาเรองนำทวมอาจจะตองพจารณาแบงหนวยงานทเกยวของกบเรองนออกเปน ๓ กลม คอ

กลมท ๑ หนวยงานทเกยวของกบการบรหารจดการนำในระยะสน หรอแกปญหาเฉพาะหนา ประกอบดวย

กรมอตนยมวทยา กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย มลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาต และ

กรมอทกศาสตร กองทพเรอ

กลมท ๒ หนวยงานทเกยวของกบการบรหารจดการนำในระยะยาว ประกอบดวย กรมเจาทา กรมปาไม กรมโยธาธการ

และผงเมอง กรมพฒนาทดน กรมทางหลวงชนบท กรมทางหลวง สำนกคณะกรรมการพเศษเพอ

ประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดำร สำนกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ

(องคการมหาชน) และกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

๘๐

ผตรวจการแผนดน

กลมท ๓ หนวยงานทเกยวของกบการบรหารจดการนำทงในระยะสนและระยะยาว ประกอบดวย กรมทรพยากรนำ การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย และกรมชลประทาน

สำหรบขอเสนอแนะของผตรวจการแผนดนตอการบรหารจดการนำและอทกภยในภาพรวมของประเทศไทย สามารถแบงออกไดเปน ๒ สวน คอ การบรหารจดการในระยะสนและระยะยาว โดยมรายละเอยดดงตอไปน

สวนท ๑ แนวทางการแกปญหาเกยวกบการบรหารจดการนำและอทกภยในระยะสน ประกอบดวยขอเสนอแนะ ดงตอไปน

รฐควรใหหนวยงานทเกยวของกบการบรหารจดการนำในทองถน อาท องคการบรหารสวนตำบล เทศบาล หรอองคการบรหารสวนจงหวด เรงจดสรางบอ ขดลอกบอเดม หรอจดใหมสระหรอแหลงรบนำขนาดใหญใหครอบคลมทกพนท โดยเฉพาะใหเรงดำเนนการในพนทเปนเขตลมนำซงเกดนำทวมเปนประจำในระยะเวลาทผานมา ทงน เพอชะลอการไหลบาของนำในฤดฝนใหนำตกลงในบอนำซงอาจเปนแกมลงทรองรบนำไวชวคราวและเปนการแกภยแลงโดยการกกเกบนำไวใชในฤดแลงจะไดไมเกดนำแลงอกตอไปอกดวย สำหรบสถานทในการกอสรางบอหรอสระนำจะตองมการพจารณาถงเสนทางนำไหลตามธรรมชาตเปนสำคญ อาจเปนพนทสาธารณะในพนทนนๆ หรอาจจดหาสถานทดวยวธอนๆ เชน ขอบรจาคจากประชาชนในทองทแลวนำเงนไปซอทดน หรอเชญชวนใหอทศทดนใหขดบอโดยใหประชาชนมจตอาสาเขามามสวนรวมในการจดหาและรวมกนลงทนตามความสมครใจทำนองเดยวกบการทอดกฐน ทอดผาปาสามคค เพอใหประชาชนมความรสกเปนเจาของและจะไดชวยกนดแล (รวมทงขอใชทดนของวดหรอของหนวยงานราชการตางๆ) อยางไรกตาม ในการดำเนนงานเรองนไมควรใหทองถนเปนผดำเนนการแตเพยงฝายเดยว ควรปรกษาหารอกบหนวยงานทเกยวของ เชน กรมชลประทาน หรอกรมโยธาธการและผงเมอง โดยตองรวมกนศกษาความเปนไปไดในทางเทคนคและวศวกรรม เชน ขนาดของการกอสราง การเลอกพนทในการกอสราง รวมทงรปแบบและเทคนคของการกอสราง เปนตน ทงเพอใหการสรางบอหรอแหลงพกนำ มประสทธภาพในการกกเกบนำสงทสดและเกดประโยชนกบประชาชนอยางแทจรง ทงในหนานำและหนาแลง

ทงน ในเบองตน ภาครฐอาจเรมดำเนนงานรณรงคเพอขดสระและจดสรางแหลงนำโดยการพจารณาสถานทเพอกอสรางใน ๔ รปแบบ ดงน

รปแบบท ๑ การขดสระหรอจดสรางแหลงนำในครวเรอน ตามทฤษฎใหม ซงเปนแนวทางในการบรหารจดการทดน และนำเพอการเกษตรในทดนขนาดเลกใหเกดประโยชนสงสด ดวยหลกเศรษฐกจพอเพยงของพระบาท สมเดจพระเจาอยหว โดยจดสรรทดนออกเปน ๔ สวน ซงสวนหนงในอตรารอยละ ๓๐ จะตองจดสรร เปนแหลงนำโดยการขดสระในการเกบกกนำใหมใชสมำเสมอตลอดป โดยเกบกกนำฝนในฤดฝน และ ใชเสรมการปลกพชในฤดแลง หรอระยะฝนทงชวง

รปแบบท ๒ การขดสระในพนทเสยงจะเกดภยพบตจากนำทงอทกภยและภยแลง ซงอาจใชขอมลเกยวกบการจด ลำดบความสำคญของพนทเสยงจะเกดภยพบตจากนำทงอทกภยและภยแลงของสถาบนสารสนเทศ ทรพยากรนำและการเกษตร (องคการมหาชน) หรอขอมลทเกยวของของหนวยงานอนมาใชประกอบ การตดสนใจดำเนนงาน

รปแบบท ๓ การขดสระหรอจดสรางแหลงนำโดยพจารณาเลอกพนทเหมาะสมตอการกอสรางแหลงนำขนาดเลก จากระดบความสามารถในการกกเกบนำของดน ซงอาจใชโปรแกรมประเมนคณภาพดนเพอ การกอสรางแหลงนำขนาดเลกของกรมพฒนาทดนเปนแนวทางการเลอกพนทในเบองตน

รปแบบท ๔ สงเสรมและสนบสนนการขดสระหรอจดสรางแหลงนำในบรเวณทองถนหรอชมชนทมความพรอม โดยหนวยงานภาครฐทเกยวของจะตองเปนทปรกษาในการขดสระหรอจดสรางแหลงนำใหกบชมชน

หรอทองถนนนๆ

๘๑

ผตรวจการแผนดน

ทงน จากการศกษาของผตรวจการแผนดน พบวา แนวทางแกปญหานำโดยการขดสระหรอจดสรางแหลงนำน

สอดคลองกบการศกษาแนวทางการบรหารจดการทรพยากรนำทสมฤทธผลในประเทศไทย ของคณะกรรมาธการวสามญ

วฒสภา (๒๕๔๖) ทพบวา “ตองมการพฒนาแหลงนำผวดนเพอกกเกบนำในพนทตางๆ กระจายไปทวทกชมชนระดบหมบาน

ตำบล อำเภอ หรอจงหวด เพอใหมแหลงนำใชในหนาแลงอยางเพยงพอในทกพนทลมนำซงมความเหมาะสมตามศกยภาพ

โดยในการจดทำแหลงเกบกกนำตองพจารณาใหเหมาะสมกบสภาพพนทและสภาพภมประเทศทสามารถพฒนาได โดยเมอ

พฒนาแลวตองไมเกดผลกระทบทำความเสยหายในดานอนจนยอมรบไมได จงจะสามารถมนำใชไดอยางยงยน”

๒. รฐจะตองเตรยมระบบเตอนภยทมความเทยงตรงและแมนยำมากทสด เพอลดความสญเสยทอาจจะเกดขนจาก

ภยพบต โดยกรมอตนยมวทยาซงเปนหนวยงานหลกในการดำเนนงานนจะตองบรณาการทำงานกบหนวยงานอน

ทมศกยภาพในการสนบสนนขอมลทางดานน ไดแก สถาบนสารสนเทศทรพยากรนำและการเกษตร (องคการ

มหาชน) สำนกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) มลนธสภาเตอนภยพบต

แหงชาต และกรมอทกศาสตร กองทพเรอ โดยการคาดการณเพอบรหารจดการนำ รฐควรใหความสำคญใน

การวเคราะหปญหาควบคกบการใชขอมลทางสถต และในสวนของการเตอนภยนน รฐจะตองจดหาชองทางใน

การเตอนภยแกประชาชน เชน การเตอนภยผานสอมวลชนโดยเฉพาะรายการวทยทกคลนความถ การเตอนภย

ผานระบบการสงขอความของโทรศพทมอถอ (SMS) และทสำคญรฐจะตองใหมการเตอนภยผานวทยโทรทศน

รวมการเฉพาะกจแหงประเทศไทยไดในทกเวลาทมการยนยนวาอาจจะเกดภยพบตขน

อนง รฐบาลควรทจะลงทนในดานเครองมอและอปกรณททนสมยในการพยากรณอากาศ รวมทงพฒนาบคลากรเพอ

ใหสามารถใชเครองมอและอปกรณดงกลาวไดอยางมประสทธภาพใหแกหนวยงานทเกยวของ เชน กรมอตนยมวทยา

และสำนกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) เพอจะไดเพมศกยภาพในการพยากรณอากาศ

ลวงหนาไดมากขนกวาเดมและแมนยำ เพอกรมชลประทานจะไดนำขอมลทไดจากการพยากรณมาใชในการตดสนใจใน

การกกเกบนำหรอพรองนำเพอปองกนอทกภย

๓. กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยจะตองเตรยมระบบและแผนการปฏบตงานในการบรรเทาสาธารณภยทม

ประสทธภาพไวเพอรองรบภยพบตทอาจเกดขนไดตลอดเวลาและตองจดเตรยมทวประเทศและควรจะมการ

วางแผนรวมทงการซกซอมและจำลองสถานการณใหมการปฏบต เชน การเตรยมเสนทางเพออพยพประชาชน

ออกจากพนทภยพบต การเตรยมสถานทเพอรองรบผอพยพ และการใหบรการดานยงชพแกผประสบภย รวมทง

ควรใหมการฝกซอมประชาชนเปนครงคราวเพอรบมอกบภยพบตทอาจเกดขนไดอยเสมอ

๔. ในสวนของการบกรกทางนำสาธารณะและการตนเขนของลำนำซงทำใหแหลงนำ อนเปนเหตใหไมสามารถระบายนำ

ไดโดยสะดวกและเรวดงทควรจะเปน กรมเจาทาและหนวยงานอนทมศกยภาพจะตองรวมกนดำเนนการขด

ลอกแมนำ ค และคลอง รวมไปถงดำเนนคดกบผบกรกลำนำโดยใชเครองมอทางกฎหมายและทางสงคมในการ

จดการควบคกน ทงนเพอใหแหลงนำเหลานนมความกวางและความลกพอทจะสามารถระบายนำไดเตมศกยภาพ

และอยางรวดเรวจงจะไมเกดนำทวมขง

๘๒

ผตรวจการแผนดน

๕. การดำเนนงานเพอกอสรางและพฒนาถนนของกรมทางหลวงชนบทนน ไดนำปจจยทางผงเมองซงเกยวกบการ

ระบายนำตามธรรมชาตมาเปนสวนหนงในการพจารณาตดถนนเพอปองกนปญหาอทกภยทอาจเกดขน ทงน

ปญหาถนนขวางกนนำดงทเกดขนเพราะหลงจากมการกระจายอำนาจใหกบองคกรปกครองสวนทองถนแลว

กรมทางหลวงชนบทไดถายโอนภารกจการสรางถนนบางสวนใหกบองคกรปกครองสวนทองถน ซงองคกรปกครอง

สวนทองถนมกไมปฏบตตามกฎเกณฑทกรมทางหลวงชนบทกำหนดเอาไว อกทงในสวนของการสรางมกละเลยการ

พจารณาเรองผงเมอง สงผลใหในถนนหลายสายขององคกรปกครองสวนทองถนขวางทางระบายนำตามธรรมชาต

หรอไมมทอลอดใตถนนเพอชวยระบายนำ ดงนน การทกรมทางหลวงชนบทซงเปนองคกรทมความร

ความสามารถในการสรางถนนและมความเกยวของใกลชดกบการสรางถนนขององคการบรหารสวนทองถน ควรตอง

รวมมอกบหนวยงานทเกยวของ เชน กรมโยธาธการและผงเมอง องคกรปกครองสวนทองถน และกรมพฒนาทดน

ในการรายงานจดลอแหลมทอาจเปนสาเหตใหเกดอทกภยแกหนวยงานภาครฐททำหนาทในการปองกนปญหา

อทกภย เพอใหดำเนนการรบกบสภาพทจะเกดขนไวเปนการลวงหนา

๖. การสรางถนนของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบทนน ปกตตองมการศกษาแนวทางทนำไหลโดยตอง

วางแผนจดทำทอลอดสำหรบการระบายนำเพอปองกนปญหานำทวม แตเมอเวลาผานไปเสนทางนำไหลหรอ

ทางระบายนำอาจเปลยนแปลงไปได เนองจากการใชประโยชนในทดนซงเปลยนแปลงไป มสงกอสรางเกดขน

ขวางทางระบายนำ นำจงไหลไปทางอนทไมจดเตรยมทอลอดไว ดงนน ทงสองกรมดงกลาวขางตนจำเปนอยางยง

ทจะตองศกษาเกยวกบการเปลยนแปลงทางนำดงกลาวอยเสมอ เพอนำขอมลมาใชในการวเคราะหเพอหาแนวทาง

การแกปญหาการระบายนำของถนน อาท การจดทำทอลอดในบางจดเพมเตม หรอการเปลยนทอลอดใหม

ศกยภาพในการระบายนำมากขน เปนตน อยางไรกตามสำหรบการสรางถนนขององคกรปกครองสวนทองถนนน

จะตองดำเนนการในรปแบบดงกลาวขางตนดวยเชนเดยวกน

๗. ผวาราชการจงหวดและผบรหารองคกรปกครองสวนทองถนในแตละจงหวดจะตองรวมกนจดทำแผนปองกน

อทกภยในเบองตน โดยจะตองสำรวจและจดทำสถตการเกดอทกภยและความรนแรงของผลกระทบในแตละพนท

แลวนำขอมลมาใชในการวางแผนปองกน ทงน จะตองใหความสำคญในลำดบตนๆ กบการปองกนเสยหายทจะ

เกดกบสถานทซงมลกษณะเฉพาะทไมสามารถสรางทดแทนใหมได เชน แหลงโบราณสถาน โบราณคด พนททาง

ธรรมชาตซงมความสำคญทางบรรพชวน เปนตน และจะตองซกซอมและทดสอบความพรอมในการบรรเทา

สาธารณภยอยางนอยปละครง

๘. การจดสรรงบประมาณของภาครฐ สำนกงบประมาณจะตองมการจดสรรงบประมาณใหแกหนวยงานทดำเนนงาน

ทางดานการบรหารจดการนำและอทกภยใหมความสมเหตสมผลเปนไปตามความสำคญและความจำเปนทแทจรง

โดยเฉพาะหนวยงานททำหนาทในการเตอนภยซงเปนแหลงตนทางในการบรรเทาความสญเสยทอาจเกดขน โดย

จะตองสนบสนนงบประมาณในการพฒนาองคความร จดซอเครองมอและวทยาการททนสมยเพอใหสามารถ

เตอนภยไดอยางแมนยำและถกตองมากทสดและลวงหนาใหยาวเพยงพอถงแมจะเปนการลงทนทสง การทรฐ

ลงทนในการเตอนภยกนาจะยงนบวามความคมคากวามากเมอเปรยบเทยบกบความสญเสยตอชวตและทรพยสน

ของประชาชน รวมไปถงงบประมาณในการชดเชยความเสยหายของภาครฐทจะเกดขน

๘๓

ผตรวจการแผนดน

๙. การบรหารจดการนำและอทกภยของประเทศไทย จำเปนอยางยงททกหนวยงานจะตองรวมกนทำงานอยาง

บรณาการและเปนเอกภาพเพอไมใหมการทำงานซำซอน รวมทงดำเนนงานสอดคลองเปนไปในทศทางเดยวกน

กอใหเกดประสทธภาพในการดำเนนงาน และสามารถแกปญหานำของประเทศไดในระยะยาวและยงยน ทงน

ในกลมของหนวยงานททำหนาทในการบรหารจดการนำควรมการเลอกหนวยงานทจะทำหนาทเปนคนกลางหรอ

แตงตงคณะบคคลทมอำนาจตดสนใจไดอยางเดดขาด เพอมาบรหารจดการในภาวะความเสยงสงในการบรณาการ

ขอมลจากหนวยงานตางๆ อกทงในการดำเนนงานจะตองรวมกนทำงานอยางไมเกยงงอนหรอแยงชงภาระหนาท

จนกอใหเกดความเสยหายในภาพรวมได

๑๐. กระทรวงเกษตรและสหกรณ และกรมชลประทาน ควรจะแนะนำใหเกษตรกรเลอนระยะเวลาการเพาะปลกขาว

หรอพชผลอนๆ ทอาจจะเกบเกยวไดใหเหมาะสม เชน พชผลทปลกในชวงปลายฤดฝน ใหเลอนมาเปนชวงระยะ

เวลาหลงฤดฝนหลงจากเวลาทเกดอทกภยแลวเพอมใหเกษตรกรตองเสยหาย เนองจากนำทวมผลผลตเหลานนจน

ขาดทนยอยยบ ทงๆ ทถาไมมอทกภยกอาจเกบเกยวผลผลตไดเงนเปนเรอนหมนเรอนแสน

สวนท ๒ แนวทางการแกปญหาเกยวกบการบรหารจดการนำและอทกภยในระยะยาว ประกอบดวยขอเสนอแนะ

ดงตอไปน

๑. การจะคงความอดมสมบรณของแหลงนำนน จะตองดแลรกษาปาตนนำใหสมบรณอยเสมอ ไมใหถกบกรกทำลาย

ได เนองจากปานนเปนแหลงดดซบและกกเกบนำตามธรรมชาต ปองกนการเกดนำปาไหลหลาก และการพงทลาย

ของดน แตในชวงทผานประเทศไทยมการบกรกแผวถางปาเปนจำนวนมาก ทำใหในปจจบนมพนทปาเหลอนอย

กวารอยละ ๓๐ ของพนททงหมด เมอปาไมลดลงภาวะแหงแลงและนำทวมจงเกดบอยขน ดงนน เพอเพมพนทและ

ฟนฟปาใหกลบมาอดมสมบรณและเปนแหลงตนนำลำธารทจะหลอเลยงประชาชนในชาตไดตอไป รฐควรใช

มาตรการตางๆ เพอจงใจประชาชนใหหนมาสนใจปลกปามากขน เชน

กรณหนวยงานภาคเอกชนหรอบคคลซงไมมทดนในการปลกปา รฐบาลใชมาตรการจงใจใหปลกปาโดยไดสทธใน

การลดภาษได กลาวคอ หากภาคเอกชนใดปลกปาในพนทสาธารณะตนนำลำธารและดแลจนปานนสามารถดำรงอยไดเอง

เอกชนนนสามารถนำคาใชจายการปลกปานไปใชในการลดหยอนภาษได

กรณหนวยงานภาครฐ ใชมาตรการปลกปาเพอเพมสวสดการใหแกขาราชการพนกงานของรฐ นนคอ หนวยงานภาค

รฐใดทปลกปาและดแลจนปานนสามารถดำรงอยไดเอง ในอนาคตหากรฐนำปานนไปใชประโยชนใดๆ จนเกดผลตอบแทน

เชน การนำศกยภาพของปาไปลงทนในตลาดซอขายคารบอน (Carbon Credit) ผลตอบแทนทเกดขนสวนหนงรฐจะตองแบง

สมทบในกองทนสวสดการบำเหนจบำนาญใหกบหนวยงานทปลกและดแลปา

สำหรบภาคประชาชนซงมทดนทำกน ใชมาตรการทเรยกวา “ธนาคารตนไม” กลาวคอ ทำตนไมใหมมลคาเปน

สนทรพยสามารถคำประกนเงนกกบสถาบนการเงนได นนคอ หากบคคลใดปลกตนไม ซงมลกษณะเปนไมยนตนในทของ

ตวเองสามารถนำไมนนไปเปนสนทรพยในการกเงนได โดยไมตองใชทดนเปนสนทรพยในการคำประกนเหมอนในอดตท

ผานมา เมอมการบงคบชำระหนกอาจเอาจากมลคาตนไมกอนหากไมเพยงพอจงไปบงคบเอาจากทดน เปนตน

๘๔

ผตรวจการแผนดน ๘๕

นอกจากน ควรจะสงเสรมใหมการเรยนการสอนเรองการอนรกษสงแวดลอมและระบบนเวศนในหลกสตรการเรยน

การสอนระดบตางๆ ตามความเหมาะสมตงแตระดบชนประถมศกษาจนถงระดบมหาวทยาลย เพอปลกจตสำนกใหเดกและ

นกศกษาเหนคณคาของปาและนำ รวมทงตระหนกถงความสำคญของภยธรรมชาตทมผลกระทบอยางรายแรงตอมนษย

๒. รฐจะตองจดทำผงเมองประเทศหรอพฒนาประเทศ (Spatial Development Plan) โดยจำเปนจะตองออกเปน

กฎหมายผงเมองระดบประเทศโดยเฉพาะ ทงน เพอจดระเบยบการใชทดนปองกนและอนรกษพนทลมนำซงมไม

นอยกวา ๒๕ ลมนำไวเปนแหลงตนนำลำธารของประเทศ และโดยการหามออกเอกสารสทธใดๆ ในทดนอนรกษน

ทงหมด คงผอนผนใหคนทมสทธในทดนอยกอนคงอยไดตอไปเปนการชวคราว แตจะตองไมทำการใดๆ เปน

อนตรายตอปาไมและสงแวดลอมผใดททำการใดๆ ปฏปกษตอปาไมและสงแวดลอมกถกใหออกจากปาอนรกษน

ทนทโดยการเวนคนเพอผงเมองหรอสงแวดลอม การจดทำผงเมองระดบประเทศดงกลาวนจะตองมการกำหนด

เขตการใชประโยชนทดน (Zoning) อยางชดเจนไมใหมการรกลำแหลงระบายนำและลำนำตามธรรมชาต

การกอสรางอาคารหรอสาธารณปโภคใดๆ ของทงภาครฐและเอกชนจะตองยดแนวทางปฏบตตามผงเมองนเปนหลก

ทงน นอกจากผงเมองททำครอบคลมทงประเทศแลว ยงตองมการจดทำผงเมองในระดบภมภาคและชมชนเพอใช

เปนแนวทางการปฏบตในพนท โดยแนวทางการจดทำจะตองสอดคลองกนตามลำดบและอยภายใตรปแบบของ

ผงเมองประเทศ

๓. รฐมความจำเปนทจะตองทบทวนเกยวกบการถายโอนอำนาจใหกบองคกรปกครองสวนทองถน โดยเฉพาะภารกจ

ทตองใชบคลากรทมความรเฉพาะทางในการวางแผนและปฏบตงาน จากทผานมามหลายภารกจทองคกรปกครอง

สวนทองถนรบการถายโอนจากหนวยงานแลวไมสามารถปฏบตภารกจไดอยางมประสทธภาพ เนองจาก

ขาดแคลนบคลากรทมความรความสามารถในเรองนนๆ ซงสงผลกระทบในทางลบตอการพฒนาทองถนเปนอยางมาก

อนง จะเหนไดวาแนวทางแกปญหาการบรหารจดการนำและอทกภยในระยะยาวทกลาวมาขางตน เปนแนวทาง

แกปญหาเชงโครงสรางทไมสามารถแกไขไดภายในระยะเวลาสนๆ แตตองใชระยะเวลาคอนขางยาวนานในการแกปญหาน

ซงบางครงอาจจะยาวนานเกนกวาทจะแกไดในชวงอายของคนเพยงรนเดยว แตแมจะตองใชเวลามาก รฐกไมสามารถละเลย

และผลกปญหานใหกบประชาชนในรนตอไปได สงทรฐตองเรมทำอยางเรงดวนคอ การลงมอดำเนนงานใหเรวทสดเพราะ

นนจะหมายถง โอกาสทการแกไขปญหาใหประสบความสำเรจจะมมากและเรวขนเชนเดยวกน

ผตรวจการแผนดน

แนวคดหลกของผตรวจการแผนดนในการจดการนำทวมและอทกภยของประเทศไทย

อยาสกบนำ

อยาพยายามเอาชนะธรรมชาตดวยการสรางสงขวางกนนำ หรอสงกอสรางเพอปองกนนำทวม เพราะอาจ

สงผลกระทบทรนแรง เนองจากนำมพลงมหาศาล หากยงขวางกนกจะยงเพมพลงใหแกมวลของนำ

หาทใหนำอย

• แบบถาวร คอ ตองวางผงเมองและจดหาแหลงรองรบนำ รวมทงสรางฝายชะลอนำ ขดสระนำขนาดใหญ

ขดลอกบง หรอแหลงนำใหสามารถกกเกบนำไวใชประโยชนทงเพอการอปโภคบรโภค และเพอการเกษตร

• แบบชวคราว คอ การจดพนทเพอรองรบนำเปนการชวคราว เพอรอใหระบายนำลงแมนำลำคลอง

และ/หรอทะเล โดยอาจเปนแกมลงหรอเปนทางนำหลาก (Floodway หรอ Express way) เพอระบายนำ

ลงทะเล

พานำลงทะเลใหเรวทสด

ใหความสำคญกบการระบายและผลกดนนำใหไหลลงสทะเลอยางเรวทสดเพอลดผลกระทบทจะเกดขน

หากระบายนำไดเรว นำจะทวมไมนานผลกระทบตอประชาชนทงในดานทอยอาศยและพชผลทางการเกษตรจะม

นอยลงมากหรออาจไมมเลย

๘๖

ผตรวจการแผนดน

เอกสารและสงอางอง

กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย. ๒๕๕๑. แผนปฏบตการปองกนและบรรเทาปญหาอทกภย วาตภย และดนถลม ป ๒๕๕๑. (Online). http://202.28.24.131/web/13-2.htm, ๒๙ มกราคม ๒๕๕๔.

คณะกรรมาธการวสามญศกษาแนวทางการบรหารจดการทรพยากรนำทสมฤทธผลในประเทศไทย. ๒๕๔๖. รายงานการ ศกษาแนวทางการบรหารจดการทรพยากรนำทสมฤทธผลในประเทศไทย. วฒสภา, กรงเทพฯ.

มลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาต. ๒๕๕๓. วตถประสงค. (Online). http://www.paipibut.org/aboutus.php, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๓.

ราชกจจานเบกษา. ๒๕๔๕. กฎกระทรวงแบงสวนราชการกรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ พ.ศ. ๒๕๔๕. (Online). http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/00102619.PDF, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๓.

ราชกจจานเบกษา. ๒๕๔๕. กฎกระทรวงแบงสวนราชการกรมทรพยากรนำ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๔๕. (Online). http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2551/A/063/1.PDF, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๓.

ราชกจจานเบกษา. ๒๕๔๕. กฎกระทรวงแบงสวนราชการกรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ พ.ศ. ๒๕๔๕. (Online). http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/00102624.PDF, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๓.

ราชกจจานเบกษา. ๒๕๔๕. กฎกระทรวงแบงสวนราชการกรมโยธาธการและผงเมอง กระทรวงมหาดไทย พ.ศ. ๒๕๔๕. (Online).http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/00102882.PDF, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๓.

ราชกจจานเบกษา. ๒๕๔๕. กฎกระทรวงแบงสวนราชการกรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช กระทรวงทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๔๕. (Online). http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/ 00102854.PDF, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๓.

ราชกจจานเบกษา. ๒๕๔๗. ประกาศสำนกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) เรอง โครงสรางและการจดองคกรในการดำเนนงาน อำนาจหนาท วธการดำเนนงานและสถานทตดตอเพอ ขอรบขอมลขาวสาร. (Online). http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/00139708.PDF, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๓.

ราชกจจานเบกษา. ๒๕๕๑. กฎกระทรวงแบงสวนราชการกรมปาไม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๕๑. (Online). http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2551/A/063/10.PDF, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๓.

ราชกจจานเบกษา. ๒๕๕๑. กฎกระทรวงแบงสวนราชการกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย พ.ศ. ๒๕๕๑. (Online). http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2551/A/031/47.PDF, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๓.

ราชกจจานเบกษา. ๒๕๕๑. กฎกระทรวงแบงสวนราชการสำนกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการ อนเนองมาจากพระราชดำร พ.ศ. ๒๕๕๑. (Online). http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/ 2551/A/063/1.PDF, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๓.

๘๗

ผตรวจการแผนดน

ราชกจจานเบกษา. ๒๕๕๑. พระราชกฤษฎกาจดตงสถาบนสารสนเทศทรพยากรนำและการเกษตร (องคการมหาชน) พ.ศ. ๒๕๕๑. (Online). http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2551/A/138/25.PDF, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๓.

ราชกจจานเบกษา. ๒๕๕๒. กฎกระทรวงแบงสวนราชการกรมทางหลวง กระทรวงคมนาคม พ.ศ. ๒๕๕๒. (Online). http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2552/A/024/8.PDF, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๓.

ราชกจจานเบกษา. ๒๕๕๒. กฎกระทรวงแบงสวนราชการกรมทางหลวงชนบท กระทรวงคมนาคม พ.ศ. ๒๕๕๒. (Online). http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2552/A/024/24.PDF, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๓.

ราชกจจานเบกษา. ๒๕๕๒. กฎกระทรวงแบงสวนราชการกรมอตนยมวทยา กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและ การสอสาร พ.ศ. ๒๕๕๒. (Online). http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2552/A/032/ 10.PDF, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๓.

ราชกจจานเบกษา. ๒๕๕๓. กฎกระทรวงแบงสวนราชการกรมเจาทา กระทรวงคมนาคม พ.ศ. ๒๕๕๓. (Online). http:// www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2553/A/056/43.PDF, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๓.

สารานกรมเสร. ๒๕๕๓. การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย. (Online). http://th.wikipedia.org/wiki/EGAT, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๓.

สำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา. ๒๕๕๒. พระราชกฤษฎกาแบงสวนราชการและกำหนดหนาทของสวนราชการ กองทพเรอ กองทพไทย กระทรวงกลาโหม พ.ศ. ๒๕๕๒. (Online). http://web.krisdika.go.th/data/law/law2/ %a814/%a814-2a-2552-a0005.pdf, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๓.

สำนกงานเลขานการ สำนกการระบายนำ. ๒๕๕๑. หนาทและความรบผดชอบ. (Online). http://dds.bangkok.go.th/ indexdds.htm, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๓.

หนวยบญชาการทหารพฒนา. ๒๕๕๒. เอกสารประกอบการบรรยายสรป. (อดสำเนา).

๘๘

ผตรวจการแผนดน

ภาคผนวก

๘๙

ผตรวจการแผนดน

อาทตย องคาร พธ จนทร พฤหสบด ศกร เสาร

๒ ๙.๓๐-๑๒.๐๐ น. กรมทรพยากรนำ

๓ ๙.๓๐-๑๒.๐๐ น.

การไฟฟา ฝายผลตแหงประเทศไทย

๑ ๔ ๙.๓๐-๑๒.๐๐ น.

กรมเจาทา

๕ ๖

๗ ๙

๑๐ ๘ ๙.๓๐-๑๒.๐๐ น.

กรมปาไม

๑๑ ๑๒ ๑๓

๑๔ ๑๖ ๑๓.๓๐-๑๖.๐๐ น. กรมพฒนาทดน

๑๗ ๙.๓๐-๑๒.๐๐ น. กรมทางหลวง

ชนบท ๑๓.๓๐-๑๖.๐๐ น. กรมปองกนและ

บรรเทาสาธารณภย

๑๕ ๑๓.๓๐-๑๖.๐๐ น. กรมโยธาธการและผงเมอง

๑๘ ๙.๓๐-๑๒.๐๐ น. กรมอตนยมวทยา ๑๓.๓๐-๑๖.๐๐ น.

สำนกการ ระบายนำ

กรงเทพมหานคร

๑๙ ๒๐

๒๑ ๒๓ ๙.๓๐-๑๒.๐๐ น. กรมทางหลวง

๒๔ ๑๓.๓๐-๑๖.๐๐ น. กรมอทกศาสตร

กองทพเรอ

๒๒ ๒๕ ๙.๓๐-๑๒.๐๐ น. กรมชลประทาน

๑๓.๓๐-๑๖.๐๐ น. มลนธสภา

เตอนภยพบต

๒๖ ๙.๓๐-๑๒.๐๐ น. สำนกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) ๑๓.๓๐-๑๖.๐๐ น.

กรมอทยาน แหงชาต สตวปาและพนธพช

๒๗

๒๘ ๓๐ ๙.๓๐-๑๒.๐๐ น.

สำนกงาน คณะกรรมการ

พเศษเพอประสานงานโครงการ

อนเนองมาจาก พระราชดาร

๑๓.๓๐-๑๖.๐๐ น. กรมเจาทา

๒๙

ตารางผนวก ก ๑ ตารางเวลาการหารอหนวยงานเกยวกบการบรหารจดการนำและอทกภยของประเทศไทย เดอนพฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๕๓

หมายเหต : ๑. ประชมหารอกบหนวยงานทเกยวของกบการบรหารจดการนำ เมอวนท ๒ ธนวาคม ๒๕๕๓

๒. เขาพบหนวยบญชาการทหารพฒนา เวลา ๐๙.๐๐-๑๒.๐๐ น. เมอวนท ๑๖ ธนวาคม ๒๕๕๓

ภาคผนวก ก ๙๐

ผตรวจการแผนดน

ศาสตราจารยศรราชา เจรญพานช ผตรวจการแผนดน และคณะ

เขาพบกบ นายจตพร บรษพฒน อธบดกรมทรพยากรนำ เพอหารอเกยวกบ

การบรหารจดการนำในลกษณะของลมนำใหเปนพนทรองรบนำ และผลกดน

ในเรองของพระราชบญญตทรพยากรนำ เมอวนท ๒ พฤศจกายน ๒๕๕๓

ศาสตราจารยศรราชา เจรญพานช ผตรวจการแผนดน และคณะ

รวมหารอกบ นายสทศน ปทมสรวฒน ผวาการการไฟฟาฝายผลต

แหงประเทศไทย และคณะผบรหารของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

ในเรองของสถานการณนำและการบรหารจดการนำในเขอนทการไฟฟา

ฝายผลตเปนผดแลรบผดชอบ เมอวนท ๓ พฤศจกายน ๒๕๕๓

ศาสตราจารยศรราชา เจรญพานช ผตรวจการแผนดน และคณะ

เขาพบกบ นายพงษวรรณ จารเดชา รองอธบด (ดานโครงสรางพนฐานทางนำ)

กรมเจาทา เพอหารอเกยวกบการพฒนาแหลงนำทสำคญ โดยมการขดลอก

ใหนำมการระบายออกไดสะดวก เมอวนท ๔ พฤศจกายน ๒๕๕๓

ศาสตราจารยศรราชา เจรญพานช ผตรวจการแผนดน และคณะ

เขาพบกบนายสวทย รตนมณ อธบดกรมปาไม เพอหารอเกยวกบการ

บกรกพนทปาและการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอดความเปลยนแปลง

ของพนทปา เมอวนท ๘ พฤศจกายน ๒๕๕๓

ศาสตราจารยศรราชา เจรญพานช ผตรวจการแผนดน และคณะ รวมหารอกบนายอดม พวสกล อธบดกรมโยธา- ธการและผงเมองเกยวกบการปองกนนำทวม โครงการเขอนปองกนตลงและการบงคบใชผงเมอง เมอวนท ๑๕ พฤศจกายน ๒๕๕๓

๙๑

ารลงพนทเพอศกษาการดำเนนงานของหนวยงานทเกยวของ กบการบรหารจดการนำและอทกภยของประเทศไทย ก

ผตรวจการแผนดน๙๒

ศาสตราจารยศรราชา เจรญพานช ผตรวจการแผนดน และคณะ รวมหารอกบ นายธวชชย สำโรงวฒนา อธบดกรมพฒนาทดน เกยวกบการจดทำโซนนง และการจดทำระบบแผนทในเรองนำทวม นำแลง เมอวนท ๑๖ พฤศจกายน ๒๕๕๓

ศาสตราจารยศรราชา เจรญพานช ผตรวจการแผนดน และคณะ เขาพบกบ นายวชาญ คณากลสวสด อธบดกรมทางหลวงชนบท เพอหารอเกยวกบการวางผงเมองและการออกแบบถนนเพอไมใหเปนสงกดขวางทางนำ เมอวนท ๑๗ พฤศจกายน ๒๕๕๓

ศาสตราจารยศรราชา เจรญพานช ผตรวจการแผนดน และคณะ เขาพบกบ นายวบลย สงวนพงศ อธบด กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย เพอหารอเกยวกบการปองกนและใหความชวยเหลอในสถานการณทเกดอทกภย เมอวนท ๑๗ พฤศจกายน ๒๕๕๓

ผตรวจการแผนดน ๙๓

ศาสตราจารยศรราชา เจรญพานช ผตรวจการแผนดน และคณะ รวมหารอกบ นายตอศกด วานชขจร รองอธบดดานวชาการ รกษาการแทนอธบดกรมอตนยมวทยา ในเรองของการพยากรณและการแจงเตอนภยลวงหนาเมอวนท ๑๘ พฤศจกายน ๒๕๕๓

ศาสตราจารยศรราชา เจรญพานช ผตรวจการแผนดน และคณะ เขาพบกบ นายสญญา ชนมตร ผอำนวยการสำนกการระบายนำ กรงเทพมหานคร เพอหารอและศกษาดงานเกยวกบการปองกนอทกภยในพนทกรงเทพมหานคร เมอวนท ๑๘ พฤศจกายน ๒๕๕๓

ศาสตราจารยศรราชา เจรญพานช ผตรวจการแผนดน และคณะ รวมหารอกบ นายวระ เรองสขศรวงศ อธบดกรมทางหลวง ในเรองของการออกแบบและดแลรกษาสภาพถนนไมใหเปนสงกดขวางการไหลผานของนำ เมอวนท ๒๓ พฤศจกายน ๒๕๕๓

ผตรวจการแผนดน

ศาสตราจารยศรราชา เจรญพานช ผตรวจการแผนดน และคณะ รวมหารอกบ นายสมทธ ธรรมสโรช ประธานกรรมการมลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาต และนายปราโมทย ไมกลด รองประธานกรรมการมลนธ สภาเตอนภยพบตแหงชาต เกยวกบการเตอนภยและการสนบสนนขอมลใหกบภาครฐ เมอวนท ๒๕ พฤศจกายน ๒๕๕๓

ศาสตราจารยศรราชา เจรญพานช ผตรวจการแผนดน และนายเฉลมศกด จนทรทม เลขาธการสำนกงาน ผตรวจการแผนดน รวมพธเปดโครงการสระเกบนำ “รวมใจตานภยแลง” บานโนนประด เมอวนท ๒๔ ธนวาคม ๒๕๕๓ ณ ตำบลพะงาด อำเภอขามสะแกแสง จงหวดนครราชสมา

ศาสตราจารยศรราชา เจรญพานช ผตรวจการแผนดน และคณะ เขาพบกบ นายชลต ดำรงศกด อธบดกรมชลประทาน เพอหารอเกยวกบภารกจในการบรหารจดการนำทวมและการบรณาการระหวางหนวยงานทเกยวของ เมอวนท ๒๕ พฤศจกายน ๒๕๕๓

๙๔

ผตรวจการแผนดน

ภาคผนวก ข หนวยงานทเกยวของ การดำเนนงานหลกของหนวยงาน การดำเนนงานดานนำของหนวยงาน

ตารางผนวก ข. ๑ หนวยงานทเกยวของกบการบรหารจดการนำและอทกภยของประเทศไทย

กรมอทกศาสตร กองทพเรอ มหนาทอำนวยการ

ประสานงาน แนะนำ กำกบการดำเนนการให

การสนบสนน และใหบรการดานอทกศาสตร

สมทรศาสตร อตนยมวทยา วศวกรรมชายฝง

เครองหมายทางเรอ การเดนเรอ เวลามาตรฐาน

ประเทศไทย และงานเขตแดนระหวางประเทศ

สำนกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสาร-สนเทศ (องคการมหาชน) มวตถประสงคหลก มงเนนการบรหารจดการและดำเนนการจดทำ บรการสาธารณะทเกยวของกบขอมลดาวเทยม และระบบสารสนเทศทางภมศาสตร รวมทง การสงเสรมและสนบสนนการวจยพฒนาและ การประยกต ใช เทคโนโลยอวกาศและภม สารสนเทศของประเทศอยางมประสทธภาพ ตามกรอบและแนวนโยบายของรฐ ตามพระราช-กฤษฎกาจดตงสำนกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) พ.ศ. ๒๕๔๓ (ราชกจจานเบกษา, ๒๕๔๗)

กรมอตนยมวทยา มภารกจเกยวกบการบรหารจดการดานอตนยมวทยา โดยปฏบตหนาท เกยวกบการตรวจ เฝาระวง ตดตาม รายงานสภาวะอากาศ อากาศเพอการบน และปรากฏ- การณธรรมชาต รวมทงใหความรและบรการ ดานอตนยมวทยาดวยความถกตอง รวดเรว แมนยำและทนเหตการณ เพอประโยชนสงสด ในเชงเศรษฐกจและสงคม เกษตรกรรม และอตสาหกรรม ตลอดจนเปนการปองกนการเกด ภยพบต และความสญเสยในชวตและทรพยสน ของประชาชน เอกชน และหนวยงานของรฐจากภยธรรมชาต (ราชกจจานเบกษา, ๒๕๕๒)

พยากรณอากาศและเตอนภยทเกดจากธรรมชาต ดวยความถกตอง รวดเรว แมนยำ และทนเหตการณ เพอการปองกนการเกดภยพบต และความสญเสย ในชวตและทรพยสนของประชาชน เอกชน และ หนวยงานของรฐจากภยธรรมชาต

ดำเนนการจดทำบรการขอมลดาวเทยมและระบบ สารสนเทศทางภมศาสตร สนบสนนการบรรเทา ทกขจากอทกภย

กรมอทกศาสตร กองทพเรอ มการประสานและ

ใหการสนบสนนขอมลระดบนำทำนายท ได

คำนวณไวลวงหนา และระดบนำคาดหมายให

แกประชาชนและหนวยงานทเกยวของ อาท

กรมอตนยมวทยา กรมชลประทาน สำนกการ

ระบายนำ กรงเทพมหานคร หนวยงานในพนท

กรมอทกศาสตรกองทพเรอ

สำนกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ(องคการมหาชน)

กรมอตนยมวทยา

๙๕

ผตรวจการแผนดน

หนวยงานทเกยวของ การดำเนนงานหลกของหนวยงาน การดำเนนงานดานนำของหนวยงาน

ตารางผนวก ข ๑ (ตอ)

มลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาตเปนองคกร

ภาคเอกชน ซงทำหนาทเปนศนยขอมลและแจง

ขาวสารการเกดภยจากธรรมชาตทกรปแบบเพอให

บรการแกประชาชนในการเตอนภยผานเครอขาย

สถานวทยลกทงเนตเวรค และสถานวทยบก เอฟ.

เอม ตลอดจนสอมวลชนและการสอสารตางๆ

อยางทวถงและรวดเรว จดตงและรวบรวมอาสา

สมครจากองคกรการกศล มลนธ และหนวยกภย

ตางๆ ตลอดจนสอมวลชนทกแขนงเขารวมเปน

เครอขายปฏบตการเปนศนยกลางของการสอสาร

ในการแจงขอมลการเตอนภยพบตและอบตภย

ตางๆ ผานระบบเครอขายศนยปฏบตการพเศษ

พญาอนทร โดยระบบวทยสอสารยานความถ

ประชาชน (Citizen Band) ชอง ๔๙ หรอ ๒๔๕.๖๐๐

เมกกะเฮรตซ และยานความถนกวทยสมครเลน

(Amateur Radio) หรอความถททางราชการ

อนญาตใหมและใชประสานและทำงานรวมกบ

องคกรทงภาครฐและเอกชน ตลอดจนองคกร

ตางประเทศ เพอแลกเปลยนขอมลอนเกดผล

กระทบอยางรนแรงจากภยธรรมชาต และรวม

รณรงคในการลดสภาวะโลกรอน ปฏบตตาม

รอยเบองพระยคลบาทของภาคประชาชนเพอ

สนบสนนการดำเนนงานตามแนวพระราชดำร

ในการทำงานดวยการมนำใจชวยเหลอสงคม และ

ชวยเหลอผตกทกขไดยากบำเพญประโยชนทำ

กจการสาธารณกศล และประสานความรวมมอ

กบองคกรการกศลอนๆ เพอสรางสาธารณประโยชน

รวมทงไมดำเนนการเกยวของกบการเมองแต

ประการใด (มลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาต,

๒๕๕๓)

และหนวยงานอนๆ เพอใหทราบวาชวงระยะเวลา

ใดบางทนำทะเลจะหนนขนสงหรอลงตำ และเพอ

ใชขอมลระดบนำทำนายและระดบนำคาดหมาย

สำหรบการบรหารจดการนำในลมแมนำเจาพระยา

ตอนลาง

จงหวดสมทรปราการ รวมทงการสงกำลงพสดสาย

อทกศาสตร สมทรศาสตร และอตนยมวทยา

ตลอดจนใหการฝกและศกษาวจย พฒนาวชาการ

อทกศาสตร สมทรศาสตร อตนยมวทยา และ

วชาการอนตามทไดรบมอบหมาย (สำนกงาน

คณะกรรมการกฤษฎกา, ๒๕๕๒)

มลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาต

กอนเกดภย มลนธมหนาทตดตามและวเคราะห

ขอมลภยธรรมชาต แลวแจงเตอนภยลวงหนา

ดวยเครอขายวทยของมลนธไปยงทองถนตางๆ

ทวประเทศ

ขณะเกดภย มลนธมบทบาทเปนศนยกลางการ

เชอมโยงเครอขาย เพอการชวยเหลอผประสบภย

อยางเปนระบบ

หลงเกดภย มลนธจะทำการประเมนและวเคราะห

เพอกำหนดยทธศาสตรการรบมอภยพบตใน

อนาคต

๙๖

ผตรวจการแผนดน

หนวยงานทเกยวของ การดำเนนงานหลกของหนวยงาน การดำเนนงานดานนำของหนวยงาน

ตารางผนวก ข ๑ (ตอ)

กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย กระทรวง มหาดไทย มภารกจเกยวกบการจดทำแผนแมบท วางมาตรการสงเสรมสนบสนนการปองกน บรรเทา และฟนฟจากสาธารณภย โดยการกำหนดนโยบาย ดานความปลอดภย สรางระบบปองกน เตอนภย ฟนฟหลงเกดภย และการตดตามประเมนผล เพอใหหลกประกนในดานความมนคงปลอดภยใน ชวตและทรพยสน (ราชกจจานเบกษา, ๒๕๕๑)

ดำเนนการใหไดมาซงนำ หรอกกเกบ รกษาควบคม สง ระบาย หรอแบงนำ เพอเกษตรกรรมการพลงงาน การสาธารณปโภค หรอการอตสาห- กรรม การปองกนความเสยหายอนเกดจากนำรวมทงการคมนาคมทางนำในเขตชลประทาน และจดรปทดนเพอเกษตรกรรมตามกฎหมายวาดวยการจดรปทดนเพอเกษตรกรรม

กรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ มภารกจเกยวกบการพฒนาแหลงนำตามศกยภาพ ของลมนำใหเพยงพอ โดยการจดสรรนำใหกบ ผใชนำทกประเภท เพอใหผใชนำไดรบนำอยาง ทวถงและเปนธรรม ตลอดจนปองกนความเสยหาย อนเกดจากนำ (ราชกจจานเบกษา, ๒๕๔๕)

งานดานการขดและรกษาทางนำ โดยขดลอก แมนำ คคลองในความรบผดชอบ เพอใหสามารถ ระบายนำไดเตมศกยภาพ

กรมเจาทา เกยวกบการกำกบดแล การสงเสรมกรมเจาทา กระทรวงคมนาคม มภารกจเกยวกบการกำกบดแล การสงเสรม การพฒนาระบบการขนสงทางนำและ การพาณชยนาว ใหมการเชอมตอกบระบบการขนสงอนๆ ทงการขนสงผโดยสารและสนคา ทาเรอ อเรอ กองเรอไทยและกจการเกยวเนอง เพอใหประชาชนไดรบความสะดวกรวดเรว ทวถงและปลอดภย ตลอดจนการสนบสนน ภาคการสงออกใหมความเขมแขง (ราชกจจานเบกษา, ๒๕๕๓)

กรมทางหลวง

กรมทางหลวงชนบท

กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย

กรมชลประทาน

วางแผนสรางถนนโดยคำนงถงการระบายนำ กรมทางหลวง กระทรวงคมนาคม มภารกจ เกยวกบการพฒนาโครงสรางพนฐานดานทางหลวง การกอสรางและบำรงรกษาทางหลวงใหมโครงขาย ทางหลวงทสมบรณครอบคลมทวทงประเทศ และเชอมโยงกบประเทศเพอนบาน เพอใหประชาชนไดรบความสะดวก รวดเรว และปลอดภยในการเดนทาง (ราชกจจานเบกษา, ๒๕๕๒)

วางแผนสรางถนนโดยคำนงถงการระบายนำ กรมทางหลวงชนบท กระทรวงคมนาคม มภารกจ เกยวกบการพฒนาโครงสรางพนฐานดานทางหลวง การกอสรางและบำรงรกษาทางหลวงใหมโครงขาย ทางหลวงทสมบรณครอบคลมทวทงประเทศ เพอให ประชาชนไดรบความสะดวก รวดเรว และปลอดภย ในการเดนทาง (ราชกจจานเบกษา, ๒๕๕๒)

ดำเนนการจดทำแผนแมบทวางมาตรการสงเสรม สนบสนนการปองกน บรรเทาและฟนฟจาก สาธารณภย รวมทงกำหนดนโยบายดานความ ปลอดภยโดยสรางระบบปองกนและเตอนภย อนง หลงเกดภยยงทำการตดตามประเมนผล เพอสรางหลกประกนในดานความมนคงในชวต และทรพยสนของประชาชน

๙๗

ผตรวจการแผนดน

หนวยงานทเกยวของ การดำเนนงานหลกของหนวยงาน การดำเนนงานดานนำของหนวยงาน

ตารางผนวก ข ๑ (ตอ)

กรมโยธาธการและผงเมอง กระทรวงมหาดไทย

มภารกจเกยวกบงานดานการผงเมองระดบตางๆ

การโยธาธการ การออกแบบการกอสรางและ

การควบคมการกอสรางอาคาร ดำเนนการและ

สนบสนนองคกรปกครองสวนทองถนในดาน

การพฒนาเมอง พนท และชนบท โดยการกำหนด

และกำกบดแลนโยบายการใชประโยชนทดน ระบบ

การตงถนฐานและโครงสรางพนฐาน รวมทงการ

กำหนดคณภาพและมาตรฐานการกอสรางดาน

สถาปตยกรรม วศวกรรม และการผงเมอง เพอให

มสภาพแวดลอมทด เกดมาตรฐานความปลอดภย

แหงสาธารณชน ความเปนระเบยบเรยบรอยของ

บานเมองและสงปลกสรางตามระบบการผงเมองทด

อนจะนำไปสการพฒนาอยางยงยน (ราชกจจาน-

เบกษา, ๒๕๔๕)

จดทำกรอบและประสานการบรหารจดการ และพฒนาทรพยากรนำตามแนวพระราชดำร

สำนกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดำร

กรมทรพยากรนำ

สำนกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดำร เปนหนวยงานกลางในการรบและประมวลพระราชดำร เพอการประสานงาน การดำเนนงาน และการตดตามประเมนผลโครงการอนเนองมาจากพระราชดำรเพอใหองคกรภาครฐ ภาคเอกชน และประชาชนไดปฏบตงานรวมกนอยางมประสทธภาพ และ สมฤทธผล เพอประโยชนสขของประชาชนและความมนคงของประเทศ (ราชกจจานเบกษา, ๒๕๕๑)

เหมอนการดำเนนงานหลก กรมทรพยากรนำ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มภารกจเกยวกบการเสนอแนะ ในการจดทำนโยบายและแผน และมาตรการทเกยวของกบทรพยากรนำ บรหารจดการ พฒนา อนรกษ ฟนฟ รวมทงควบคม ดแล กำกบ ประสานตดตาม ประเมนผล และแกไขปญหาเกยวกบทรพยากรนำ พฒนาวชาการ กำหนดมาตรฐานและถายทอดเทคโนโลยดานทรพยากรนำ ทงระดบภาพรวมและระดบลมนำ เพอการจดการทรพยากรนำทเปนเอกภาพและยงยน (ราชกจจานเบกษา, ๒๕๔๕)

จดทำผงเมองการใชประโยชนทดนไมใหขวางทาง

ระบายนำ

กรมโยธาธการและ

ผงเมอง

๙๘

ผตรวจการแผนดน

หนวยงานทเกยวของ การดำเนนงานหลกของหนวยงาน การดำเนนงานดานนำของหนวยงาน

ตารางผนวก ข ๑ (ตอ)

การอนรกษ สงวน คมครอง ฟนฟ ดแลรกษา สงเสรม และทำนบำรงปา อนเปนแหลงตนนำ

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มภารกจเกยวกบการอนรกษ สงเสรม และฟนฟทรพยากร ปาไม สตวปา และพนธพชในเขตพนทเพอการ อนรกษ โดยการควบคมปองกนพนทปาอนรกษ ทมอยเดม และฟนฟปาเสอมโทรมใหกลบสมบรณ ดวยกลยทธการสงเสรม กระตนและปลกจตสำนกใหชมชนมความรสกหวงแหนและมสวนรวมในการดแลทรพยากรในทองถน เพอเปนการรกษาสมดลของระบบนเวศและสงแวดลอม ตลอดจนความหลากหลายทางชวภาพ สำหรบเปนแหลงตนนำลำธาร แหลงทอยอาศยของสตวปา แหลงอาหาร แหลงนนทนาการและการทองเทยวทางธรรมชาตของประชาชน (ราชกจจานเบกษา,

๒๕๔๕)

จดทำขอมลสารสนเทศการใชประโยชนทดน

รวมทงงานพฒนาแหลงนำขนาดเลกเพอการ

อนรกษดนและนำ

กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ ม

ภารกจเกยวกบการกำหนดนโยบายและวางแผน

การใชทดนในพนทเกษตรกรรม การสำรวจและ

จำแนกดน การอนรกษดนและนำ และการปรบปรง

บำรงดน โดยการใหบรการและถายทอดเทคโนโลย

ดานการพฒนาทดน ขอมลดนและการใชประโยชน

ทดน เพอเพมผลผลตทางการเกษตร และใหมการ

ใชประโยชนทดนอยางยงยน (ราชกจจานเบกษา,

๒๕๔๕)

กรมพฒนาทดน

กรมปาไม กรมปาไม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอม มภารกจเกยวกบการอนรกษ สงวนคมครอง ฟนฟ ดแลรกษา สงเสรม ทำนบำรงปาและการดำเนนการเกยวกบการปาไม การทำไมการเกบหาของปา การใชประโยชนในทดนปาไมและการอนเกยวกบปาและอตสาหกรรมปาไม ใหเปนไปตามระเบยบและกฎหมายทเกยวของดวยกลยทธเสรมสรางความรวมมอของประชาชนเปนหลก เพอเพมมลคาทางเศรษฐกจของประเทศและพฒนาคณภาพชวตของประชาชน และมภารกจอนตามทกฎหมายกำหนดใหเปนอำนาจหนาทของกรมปาไม (ราชกจจานเบกษา, ๒๕๕๑)

กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช

การอนรกษ สงวน คมครอง ฟนฟ ดแลรกษา สงเสรม และทำนบำรงปา อนเปนแหลงตนนำ

๙๙

ผตรวจการแผนดน

หนวยงานทเกยวของ การดำเนนงานหลกของหนวยงาน การดำเนนงานดานนำของหนวยงาน

ตารางผนวก ข ๑ (ตอ)

บรหารการกกเกบนำในเขอนในความดแลของ

กฟผ. รวมทงการวางแผนและพฒนาแหลงนำ

เพอการพฒนาพลงงานไฟฟา

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (สารานกรม-

เสร, ๒๕๕๓) มหนาทในการ ดำเนนงาน คอ

๑. จดหาพลงงานไฟฟาแกประชาชน โดยการผลต

และจำหนายพลงงานไฟฟา ใหแกการไฟฟา

นครหลวง การไฟฟาสวนภมภาค และผใช

พลงงานไฟฟารายอนตามทกฎหมายกำหนด

รวมทงประเทศใกลเคยง และดำเนนการตางๆ

ทเกยวของทางดานพลงงานไฟฟา ตลอดจนงาน

อนๆ ทสงเสรมกจการของการไฟฟาฝายผลต

โดยมนโยบายหลก คอ การผลตไฟฟาใหเพยง

พอตอความตองการของประชาชน มระบบ

ไฟฟาทมนคงเชอถอได และราคาเหมาะสม

๒. บรหารกจการและวางแผนการผลต โดย

สอดคลองกบแผนพฒนาพลงงานของแผน

พฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๗

ทกำหนดใหปรบปรงโครงสรางองคการและ

การบรหารงานของรฐวสาหกจทเกยวของ

ดานพลงงานใหเปนเชงพาณชยมากขน ประกอบ

กบมตคณะรฐมนตรเมอวนท ๑๒ กนยายน

๒๕๓๕ เรองแนวทางการดำเนนงานในอนาคต

ของ กฟผ. เรมจากป ๒๕๓๕ สนสดในป ๒๕๓๙

มเปาหมายการดำเนนงาน คอ เปลยนแปลง

กฟผ. เปนบรษทจำกด (มหาชน) และกระจาย

หนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยโดยรฐ

ยงคงถอหนใหญ

๓. ดำเนนการตามมตคณะรฐมนตร มาเปนลำดบ

ไดแก การจดตงบรษท ผลตไฟฟา จำกด

(มหาชน) การออกประกาศรบซอไฟฟาจาก

ผผลตรายเลกและโรงไฟฟาเอกชน การเจรจา

ซอขายไฟฟากบประเทศเพอนบาน ฯลฯ สำหรบ

การเปลยน กฟผ. เปนบรษทจำกด (มหาชน)

เปนให กฟผ. จดตงบรษทยอยทยอยจดทะเบยน

และกระจายหนในตลาดหลกทรพย เมอม

ความพรอม ตงแตป ๒๕๔๑ เปนตนไป

๑๐๐

ผตรวจการแผนดน

หนวยงานทเกยวของ การดำเนนงานหลกของหนวยงาน การดำเนนงานดานนำของหนวยงาน

ตารางผนวก ข ๑ (ตอ)

สำนกการระบายนำ กรงเทพมหานคร (สำนกการ ระบายนำ, ๒๕๕๑) มหนาทและความรบผดชอบดงน ๑. ควบคมดแลและบำรงรกษาทอระบายนำ ค คลอง รวมทงสงกอสรางอนๆ ทเกยวกบการ ระบายนำ ๒. พฒนา กอสราง และปรบปรง ทอระบายนำ ค คลอง รวมทงสงกอสรางอนๆ ทเกยวกบ การระบายนำ ๓. ปฏบตการปองกน และแกไขเหตการณนำทวม กรงเทพมหานครประจำป ๔. ควบคมดแลการปฏบตการและบำรงรกษา โรงงานกำจดนำเสยตางๆ ในเขตกรงเทพ- มหานคร ๕. วางโครงการและแผนระยะสน แผนระยะ ปานกลาง และแผนระยะยาว สำหรบการ ระบายนำ ปองกนนำทวมและกำจดนำเสย ๖. เปนหนวยงานวชาการทกำหนดมาตรฐาน และออกแบบสงกอสรางตางๆ ทเกยวกบการ ระบายนำ ๗. ดำเนนการรวบรวมขอมลเกยวกบระบบปองกน นำทวมในพนทกรงเทพมหานคร และปรมณฑล จากเครอขาย ซงตงอยทสถานบงคบนำตางๆ กระจายอยทวพนทกรงเทพมหานคร ผาน เครอขายสอสารดานคอมพวเตอร และขาย สอสารจากรายงานของผปฏบตการ รวมทง แผนปฏบตงานสำหรบการปองกนนำทวม

พฒนา บำรงรกษา แหลงนำ โดยการขดลอก

แหลงนำ การขดสระขนาดกลาง/ใหญ การสราง

ถงเกบนำฝน การขดสระแหลงนำในไรนาและ

การสรางฝายนำลน โดยมงเนนในพนททรกนดาร

รวมทงปฏบตหนาทในโครงการทไดรบมอบหมาย

หนวยบญชาการทหารพฒนา มภารกจพจารณาเสนอ

ความเหนเกยวกบนโยบาย วางแผน อำนวยการ

ประสานงาน และดำเนนการพฒนาประเทศเพอ

เสรมสรางความมนคงของชาต สนบสนนภารกจ

ของรฐในการพฒนาชาต การปองกน และแกไข

ปญหาจากภยพบต และการชวยเหลอประชาชน

ตลอดจนปฏบตภารกจอนใด ตามทไดรบมอบ

หมาย มผบญชาการหนวยบญชาการทหารพฒนา

เปนผบงคบบญชารบผดชอบ (หนวยบญชาการ

ทหารพฒนา, ๒๕๕๒)

หนวยบญชาการทหารพฒนา

สำนกการระบายนำกรงเทพมหานคร

ควบคมดแลและบำรงรกษาทอระบายนำ ค คลอง รวมทงสงกอสรางอนๆ ทเกยวกบการระบายนำรวมทงปฏบตการปองกน และแกไขเหตการณ นำทวมกรงเทพมหานครประจำป

๑๐๑

ผตรวจการแผนดน

หนวยงาน หนาทหลก หนาทเกยวของกบทรพยากรนำ

ตารางผนวก ค ๑ หนวยงานททำงานเกยวของกบการบรหารจดการทรพยากรนำ หลงการปฏรประบบราชการ พ.ศ. ๒๕๔๕*

* รายงานการศกษาแนวทางการบรหารจดการทรพยากรนำทสมฤทธผลในประเทศไทย จดทำโดย คณะกรรมาธการวสามญศกษาแนวทาง การบรหารจดการทรพยากรนำทสมฤทธผลในประเทศไทย วฒสภา ๒๕๔๖

ภาคผนวก ค ๑.สำนกนายกรฐมนตร

๑.๑ สำนกงานคณะกรรมการ พฒนาการเศรษฐกจและ สงคมแหงชาต

๑.๒ สำนกงบประมาณ

๑.๓ สำนกงานคณะกรรมการ ขาราชการพลเรอน

• เสนอแนะนโยบายและจดทำแผนพฒนา เศรษฐกจและสงคมในภาพรวมของชาต • เสนอแนะนโยบายและใหความเหนเกยวกบ งบประมาณ • ดำเนนการตามกฎหมายวาดวยวธการ งบประมาณ

• เสนอแนะนโยบายดานการบรหารงาน บคคล • ดำเนนการตามกฎหมายวาดวยระเบยบ บรหารราชการพลเรอน • รบผดชอบงานบรหารทวไปของกระทรวง

• เสนอแนะนโยบาย แผนและมาตรการ จดการทรพยากรนำ

• พจารณาแผนงาน โครงการและจดสรร งบประมาณใหแกหนวยงานทเกยวของ กบทรพยากรนำ

• พจารณาอตรากำลงใหแกหนวยงานท เกยวของกบทรพยากรนำ

• งานปฏบตการฝนหลวง (ปฏบตโดยสำนก ฝนหลวงและการบนเกษตร)

๒.กระทรวงเกษตรและสหกรณ

๒.๑ สำนกงานปลดกระทรวง ๒.๒ กรมชลประทาน ๒.๓ กรมประมง

• ดำเนนการใหไดมาซงนำ หรอกกเกบ รกษา ควบคม สง ระบาย หรอแบงนำ เพอเกษตรกรรม การพลงงาน การ สาธารณปโภค หรอการอตสาหกรรม การปองกนความเสยหายอนเกดจากนำ และการคมนาคมทางนำในเขตชลประทาน • งานบรณะแหลงนำ • ดำเนนการเกยวกบกจกรรมพเศษตางๆ อนไม ไดแผนงานประจำปของกรม ชลประทาน • จดรปทดนเพอเกษตรกรรมตามกฎหมาย วาดวยการจดรปทดนเพอเกษตรกรรม • ศกษา คนควา วจย และพฒนาเกยวกบการ อนรกษทรพยากรสตวนำและสงแวดลอม การเพาะเลยงขยายพนธ การเกบรกษา และแปรรปสตวนำ แหลงประมงในและ นอกนานนำของประเทศไทย • สงเสรมและพฒนาอาชพการเพาะเลยง สตวนำ การทำประมงและการแปรรป สตวนำ

• เชนเดยวกบหนาทหลก โดยโอนภารกจ ใหองคกรปกครองสวนทองถนดำเนนการ ไดแก งานขดลอกหนองและคลอง ธรรมชาต, งานจดสรรนำในระดบแปลงนา, งานสบนำนอกเขตชลประทาน, โครงการ สบนำดวยไฟฟา มงานบำรงรกษาคลอง สงนำ งานเกบเงนคากระแสไฟฟา และ งานประสานและจดตงสหกรณผใชนำ โดยใหเลอกดำเนนการโดยอสระ • งานเกยวของกบทรพยากรนำโอนใหองคกร ปกครองสวนทองถนโดยเลอกดำเนนการ โดยอสระ

๑๐๒

ผตรวจการแผนดน

หนวยงาน หนาทหลก หนาทเกยวของกบทรพยากรนำ

ตารางผนวก ค ๑ (ตอ)

๒.๔ กรมพฒนาทดน • ศกษา สำรวจ วเคราะหและวจยดนและ ทดน เพอกำหนดนโยบายและวางแผน การใชทดนเพอการพฒนาทดน • ใหการบรการดานการวเคราะหตรวจสอบ และแนะนำเกยวกบนำ • ถายทอดผลการศกษาคนควาวจยและให บรการดานการพฒนาทดน

• งานพฒนาแหลงนำขนาดเลกเพอการ อนรกษดนและนำ • งานซอมแซมและปรบปรงแหลงนำขนาด เลกโอนใหองคกรปกครองสวนทองถน โดยเลอกดำเนนการโดยอสระ

๒.๕ กรมสงเสรมสหกรณ

• สงเสรมและเผยแพรการสหกรณ

• งานเกยวของกบทรพยากรนำโอนให องคกรปกครองสวนทองถน โดยเลอก ดำเนนการโดยอสระ

• งานเกยวของกบทรพยากรนำโอนให องคกรปกครองสวนทองถน โดยเลอก ดำเนนการโดยอสระ

• ดำเนนการปฏรปทดนตามกฎหมายวาดวย การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

๒.๖ สำนกงานการปฏรปทดน เพอเกษตรกรรม

๓.กระทรวงคมนาคม ๓.๑ กรมเจาทา

• ดำเนนการตามกฎหมายวาดวยการเดนเรอ ในนานนำไทย • ดแลการขนสงทางนำ

• งานดานการขดและรกษาทางนำ

๔.๒ กรมปองกนและบรรเทา สาธารณภย

• ดำเนนการจดทำแผนแมบทวางมาตรการ สงเสรม สนบสนนการปองกน บรรเทา และฟนฟจากสาธารณภย • กำหนดนโยบายดานความปลอดภย สราง ระบบปองกนและเตอนภย

๔.๓ กรมโยธาธการและผงเมอง

• งานเกยวของกบทรพยากรนำโอนให องคกรปกครองสวนทองถน โดยเลอก ดำเนนการโดยอสระ

• ดำเนนการเกยวกบการปองกนและบรรเทา อทกภย

• ดำเนนการเกยวกบการบำบดทกขบำรง สขแกประชาชน

• งานปองกนนำทวมชมชน

๔.กระทรวงมหาดไทย

๔.๑ กรมการปกครอง

• ฟนฟหลงเกดภย ตดตามประเมนผลเพอ สรางหลกประกนในดานความมนคงในชวต และทรพยสนของประชาชนทวไป • ดำเนนการเกยวกบการออกแบบและ กอสรางโครงสรางพนฐาน • ใหบรการและคำปรกษาเกยวกบงาน ออกแบบงานกอสราง • ดำเนนการเกยวกบงานผงเมอง

๑๐๓

ผตรวจการแผนดน

หนวยงาน หนาทหลก หนาทเกยวของกบทรพยากรนำ

ตารางผนวก ค ๑ (ตอ)

• ตดตามรายงานและวเคราะหปรากฏ- การณธรรมชาตดานอตนยมวทยา • ออกคำพยากรณอากาศ ประกาศเตอนภย อบตภยดานอตนยมวทยา

• ตดตามรายงานและพยากรณสภาพฝน

๕.กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศ และการสอสาร

๕.๑ กรมอตนยมวทยา

๖.กระทรวงทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม

๖.๑ สำนกงานนโยบายและ แผนทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม

• จดทำนโยบายและแผนสงเสรมและ รกษาคณภาพสงแวดลอม • ประสานการจดทำแผนจดการคณภาพ สงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต • ดำเนนการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม • ดำเนนการและประสานงานดานสงแวดลอม ในสวนภมภาค

• งานดานนโยบายและแผนประสานงาน จดการทรพยากรนำ

• เสนอความเหนเพอจดทำนโยบายและ แผนดานการควบคมมลพษ • เสนอแนะการกำหนดมาตรฐานการ ควบคมมลพษจากแหลงกำเนด • จดทำแผนดานการควบคมมลพษ • พฒนารปแบบ วธการจดการกบมลพษ

• งานจดการคณภาพนำ ๖.๒ กรมควบคมมลพษ

• เสนอแนะนโยบายแผนแมบทและ มาตรการในการบรหารจดการพฒนา อนรกษ ฟนฟ การใชประโยชน และ การแกไขปญหาเกยวกบทรพยากรนำ รวมทงกำกบและประสานใหเกดการนำ ไปสการปฏบต • กำหนดแนวทางในการจดทำแผนปฏบต การในการบรหารจดการพฒนา อนรกษ และฟนฟทรพยากรนำโดยการมสวนรวม ของประชาชน • ศกษา วจย พฒนา อนรกษ และฟนฟ ทรพยากรนำ • ตดตามประเมนผลการบรหารจดการ ทรพยากรนำตามนโยบายแผนแมบทแผน ปฏบตการ และมาตรการทไดกำหนดไว ทงในระดบประเทศและลมนำ

• เชนเดยวกบหนาทหลก โดยโอนภารกจ ใหองคกรปกครองสวนทองถนดำเนนการ ไดแก งานกอสรางระบบนำสะอาด หมบาน มาตรฐาน ก และ ข งานกอสรางระบบ ประปาหมบานผวดน ระบบประปา หมบานแบบบาดาล ระบบประปาชนบท ถงเกบนำแบบ ฝ.๙๙ งานซอมและ ปรบปรงระบบประปาหมบานทสรางแลว งานขดสระและขดลอกหนองนำ เปนตน โดยใหเลอกดำเนนการโดยอสระ

๖.๓ กรมทรพยากรนำ

๑๐๔

ผตรวจการแผนดน

หนวยงาน หนาทหลก หนาทเกยวของกบทรพยากรนำ

ตารางผนวก ค ๑ (ตอ)

๖.๓ กรมทรพยากรนำ (ตอ) • พฒนาระบบฐานขอมล และเครอขายขอมล

สารสนเทศเกยวกบทรพยากรนำ

• กำหนดหรอเสนอแนะใหมการปรบปรง

หรอแกไขเพมเตมกฎหมาย กฎระเบยบใน

การบรหารจดการทรพยากรนำของประเทศ

• สงเสรม เผยแพร ประชาสมพนธ และ

ถายทอดเทคโนโลยเกยวกบทรพยากรนำ

• รวมทงรณรงคทำความเขาใจกบองคกร

และผมสวนไดเสยเพอปลกจตสำนกให

ตระหนกถ งคณค าความสำคญของ

ทรพยากรนำประสานความรวมมอกบ

ตางประเทศและองคกรระหวางประเทศ

เกยวกบทรพยากรนำ

• สงเสรม สนบสนน และใหคำปรกษาดาน

เทคนควชาการ มาตรฐานและกฎเกณฑ

เกยวกบการบรหารจดการทรพยากรนำ

แกหนวยงานของรฐและองคกรปกครอง

สวนทองถน

• เสนอแนะนโยบาย แผนแมบท มาตรการ

บรหารจดการ พฒนาอนรกษ และฟนฟ

ทรพยากรนำบาดาล

• ดำเนนการสำรวจ บรหารจดการพฒนา

อนรกษ และฟนฟทรพยากรนำบาดาล

• ควบคม กำกบ ดแล เกยวกบทรพยากร

นำบาดาลใหเปนไปตามกฎหมายวาดวย

นำบาดาล

• ตดตามประเมนผล และตรวจสอบการ

บรหารจดการ อนรกษและฟนฟทรพยากร

นำบาดาล และผลกระทบทเกดจากการ

พฒนาทรพยากรนำบาดาล

• ศกษา วจยและพฒนา เพอบรหารจดการ

อนรกษและฟนฟทรพยากรนำบาดาล

• เปนศนยขอมลสารสนเทศทรพยากร

นำบาดาล

• เชนเดยวกบหนาทหลกโดยโอนภารกจให

องคกรปกครองสวนทองถนดำเนนการ

ไดแก งานซอมบำรงรกษาเครองสบนำ

บอลก งานพฒนาเปาลางบอนำบาดาล

ทขดเจาะไวแลว งานสำรวจนำทางธรณ-

วทยา งานขดเจาะบอนำบาดาลพรอม

สบมอโยก โครงการเรงรดการขยายระบบ

ประปาชนบท การเรยกเกบคาใชจายนำ

บาดาล การมอบอำนาจการขออนญาต

การขดเจาะบอบาดาลเฉพาะบอขนาดไม

เกน ๔ นว และมอบอำนาจการอนญาต

ใชนำบาดาล ทใชไมเกน ๑๐ ลกบาศก

เมตรตอวน โดยใหเปนหนาทตองทำและ

บางอยางใหเลอกดำเนนการโดยอสระ

๖.๔ กรมทรพยากรนำบาดาล

๑๐๕

ผตรวจการแผนดน

หนวยงาน หนาทหลก หนาทเกยวของกบทรพยากรนำ

ตารางผนวก ค ๑ (ตอ)

๗. กระทรวงอตสาหกรรม

๗.๑ กรมโรงงานอตสาหกรรม • สงเสรมและควบคมโรงงานอตสาหกรรม • งานจดการคณภาพนำจากโรงงานอตสาห- กรรม

๘. กระทรวงกลาโหม

๘.๑ หนวยบญชาการทหาร พฒนา กองบญชาการ ทหารสงสด

๘.๒ กรมอทกศาสตร กองทพเรอ

๙. กรงเทพมหานคร

๙.๑ สำนกการระบายนำ

๑๐.หนวยราชการอสระ

๑๐.๑ สำนกงานคณะกรรม- การวจยแหงชาต

๑๑.รฐวสาหกจ

๑๑.๑ การไฟฟาฝายผลต แหงประเทศไทย

๑๑.๒ การประปานครหลวง

๑๑.๓ การประปาสวนภมภาค

๑๑.๔ การเคหะแหงชาต

๑๑.๕ การนคมอตสาหกรรม แหงประเทศไทย

• งานขดบอนำบาดาล • งานขดลอกแหลงนำ

• งานตรวจและพยากรณระดบนำทะเล

• เชนเดยวกบหนาทหลก • ดำเนนการเกยวกบการปองกนนำทวม การระบายนำ และจดการดานคณภาพนำ ในเขตพนทกรงเทพมหานคร

• สนบสนนใหมการศกษาวจยสาขาตางๆ

• งานดานนโยบายพลงงานไฟฟา • งานจดหาและพฒนาพลงงานไฟฟา • จดจำหนายกระแสไฟฟาใหแกการไฟฟา นครหลวง และการไฟฟาสวนภมภาค

• สนบสนนใหมการศกษาวจยดานนำ

• วางแผนและพฒนาแหลงนำเพอการ พฒนาพลงงานไฟฟา

• จดหาและจดสรรนำประปาในเขต กรงเทพมหานคร

• เชนเดยวกบหนาทหลก

• จดหาและจดสรรนำประปาในเขตภมภาค • เชนเดยวกบหนาทหลก

• พฒนาและจดหาทอยอาศยใหกบประชาชน เปาหมาย

• จดหานำอปโภคบรโภคใหแกทอยอาศย ในโครงการ

• จดตงนคมอตสาหกรรมและดแลเรอง สงแวดลอมในเขตนคม

• จดหานำดบสนบสนนกจการอตสาห- กรรม

• จดการเรองการบำบดนำเสย

๑๐๖

ผตรวจการแผนดน

ภาคผนวก ง กรณตวอยางการสรางแหลงกกเกบนำ

โครงการสระเกบนำ “รวมใจตานภยแลง” บานโนนประด

ตำบลพะงาด อำเภอขามสะแกแสง จงหวดนครราชสมา

โดย มลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาต

ความเปนมา

มลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาตไดไปเปนวทยากรบรรยายเรอง“วกฤตการณนำและแนวทางแกไขปญหา”ทโรงแรม

ดสตปรนเซสโคราชจงหวดนครราชสมา ในการสมมนาจดโดยหอการคาจงหวดนครราชสมา เมอวนท๒๗ เมษายน๒๕๕๓

นายกองคการบรหารสวนตำบลพะงาด ไดขอความอนเคราะหมลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาตไปชวยพจารณาสภาพพนท

ใหคำแนะนำและชวยหาทางสนบสนนเรองงบประมาณขดสระเกบนำทตำบลพะงาด อำเภอขามสะแกแสง เนองจากหมบาน

ตางๆประสบความเดอดรอนขาดแคลนนำอปโภคในฤดแลงทกป

มลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาตพจารณาแลวเหนสมควรสนบสนน ในวนท ๑๐ พฤษภาคม ๒๕๕๓ จงเดนทางไป

พจารณาสถานทซงเปนสระเกบนำขนาดเลกทสรางไวแลว๒แหงณบรเวณบานโนนประด สภาพทเหนขณะนนมนำขงเลก

นอยทบรเวณกนสระ หากทำการพฒนาขดลอกใหลกและขยายพนทสระเพมอก กจะเกบกกนำเพมมาขน เพยงพอกบความ

ตองการสำหรบชมชนหลายหมบานของตำบลพะงาดตลอดฤดแลว อนเปนทมาของการเรมตนโครงการสระเกบนำ “รวมใจ

ตานภยแลง”บานโนนประดทมลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาตและทกฝายทเกยวของมความภาคภมใจ

ทตงโครงการและสภาพภมประเทศ

สระเกบนำ “รวมใจตานภยแลง” บานโนนประด ตงอยทบานโนนประด หม ๑ ตำบลพะงาด อำเภอขามสะแกแสงจงหวดนครราชสมา การเดนทางโดยรถยนตจากจงหวดนครราชสมาไปยงทตงโครงการไปตามทางหลวงหมายเลข ๒๐๕นครราชสมา-ชยภม เมอถงอำเภอโนนไทยเลยวขวาสทางหลวงหมายเลข ๒๑๕๐ ไปยงอำเภอขามสะแกแสงถงทตงโครงการซงอยไมไกลจากทวาการอำเภอรวมระยะทางประมาณ๕๐กโลเมตร

อำเภอขามสะแกแสง เปนอำเภอขนาดเลกอยทางทศเหนอของจงหวดนครราชสมา สภาพภมประเทศโดยทวไปเปนทราบไมมลำนำขนาดใหญไหลผาน แตมลำหวยธรรมชาตซงมนำไหลเฉพาะหนาฝนกระจายอยในบรเวณพนทราบลมทวไปสภาพภมประเทศโดยรอบสระเกบนำและบรเวณหมบานมสภาพคอนขางราบ มลำหวยขนาดเลกไหลผานบรเวณทขดสระนำจากหวยสายนไหลลงสสระในฤดฝนจงมนำเตมทกป ในหนาแลงลำหวยไมมนำไหลจงตองอาศยนำจากสระแหงนตลอด ฤดแลง

๑๐๗

ผตรวจการแผนดน๑๐๘

ขนาดและรปแบบของสระเกบนำ

สระเกบนำ “รวมใจตานภยแลง” บานโนนประด ทสราง ไดมการคดคำนวณกำหนดความจสระโดยยดหลกการมนำเพยงพอใชสำหรบคน สตวเลยง ตลอดจนการปลกพชผกสวนครวของหมบานในฤดแลงนาน๖ เดอน ทงน การใชนำของราษฎรทกครอบครวตองประหยดและใชอยางมประสทธภาพดวย กลาวคอ ความจสระเกบนำทตองการเทากบจำนวนนำทราษฎรตองการใชในฤดแลงรวมกบจำนวนนำทคาดวาจะสญเสยเนองจากการระเหยและการรวซมตลอดฤดแลง

นำสำหรบราษฎรทงหมดรวม๓๕๐ครวเรอนเมอรวมกบนำทคาดวาจะสญเสยตลอดฤดแลงนาน๖เดอนสระเกบนำ ทสรางแหงนจงกำหนดขนาดความจสระใหสามารถเกบนำประมาณ ๕๖,๐๐๐ ลกบาศกเมตร (ทงน วเคราะหดนจากสระท ขดแลว เปนดนทมดนเหนยวผสม จดเปนดนทบนำซงนำซมผานไดยาก จงไมกงวลวานำจะสญเสยไปจากสระ เนองจากการรวซม)

ดงนนสระเกบนำความจไมนอยกวา๕๖,๐๐๐ลกบาศกเมตรแหงนจงพฒนาขดลอกสระนำขนาดเลก๒ลกรวมกนเปนสระเกบนำขนาดใหญทมความลกไมนอยกวา ๔.๐ เมตร ขดแตงใหลาดดานขางสระทกดานเอยงตง ราบ =๑:๒ โดยมพนทขอบสระทรวดทรงคลายตวแอลไปตามแนวสระเดมทขดไวคอประกอบดวยพนทสระขนาด๕๐.๐x๕๐.๐ตารางเมตรสรางเชอมตอกบสระลกษณะขาวทมพนทขอบสระขนาด๓๐.๐x๕๐๐.๐ตารางเมตรตามแบบมาตรฐานทแนบน

ภาพผนวกท ๑ แปลนสระเกบนำ“รวมใจตานภยแลง”บานโนนประดตำบลพะงาดอำเภอขามสะแกแสงจงหวดนครราชสมา

ผตรวจการแผนดน ๑๐๙

การปฏบตงานยดหลกการมสวนรวมของทกฝาย

โครงการสระเกบนำ “รวมใจตานภยแลง” บานโนนประด ยดหลกการทำงานแบบมสวนรวม หลงจากเตรยมงาน

เบองตนพรอมแลวผเกยวของทกฝายไดมการประชมหารอรวมกนหลายครง หลายฝายทมสวนรวมในการปฏบตงานขดสระม

โดยสรป

๑)นายกองคการบรหารสวนตำบลพะงาดเปนผควบคมการชดสระและประสานงานตงแตเรมตนจนเสรจงาน

๒)นายอำเภอขาดสะแกแสง ประสานขอความสนบสนนไปยงกำนน ผใหญบาน พอคา ประชาชน และคณะบคคล

ตางๆในอำเภอขามสะแกแสงเพอระดมหาทนมาชวยสนบสนนและชวยตดตามการปฏบตงานจนงานแลวเสรจ

๓)องคการบรหารสวนจงหวดนครราชสมาสนบสนนเครองจกร ไดแก รถแบคโฮ จำนวน ๑ คน รถบรรทกสบลอ

จำนวน๓คนรถแทรกเตอรจำนวน๑คนพรอมบคลากรประจำรถ

๔)ประธานหอการคาจงหวดนครราชสมาประชาสมพนธและประสานไปยงเครอขายธรกจภาคเอกชนเพอระดมทน

อกทางหนง

๕)สมาชกสภาจงหวดนครราชสมา(อำเภอขามสะแกแสง)นายชวาลพฒนกำชยรบทำงานขดและขนดนจากสระเกบ

นำในราคามตรภาพ๓๐๐,๐๐๐บาทจนเสรจงานรวมดนประมาณ๑๕๐,๐๐๐ลกบาศกเมตรรวมเวลาทำงาน

ในพนทตงแตเรมตนจนเสรจงานประมาณ๓๐วน

ในการน มผสนบสนนกจกรรมรวมบรจาคเงน มทงผบรจาครายใหญและรายยอยรวมทงสน ๑๒๑ ราย รวมเปนเงน

๕๗๖,๓๘๒บาท โดยมคาใชจายดานตางๆ ตงแตเรมงานจนเสรจโครงการเปนเงน ๕๓๑,๐๐๐บาท สวนเงนทเหลอจำนวน

๔๕,๓๘๒บาทน มลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาตจะมอบใหองคการบรหารสวนตำบลพะงาดตงเปนกองทนสำหรบดแลและ

บรหารสระเกบนำแหงนตอไป

ขอมลแหลงนำ อำเภอขามสะแกแสง จงหวดนครราชสมา

ประเภทลำหวย

๑)ลำหวยยางมตนนำจากพนทตำบลหนองหอยอำเภอพระทองคำ ไหลเขาสพนทอำเภอขามสะแกแสงตำบลโนน-

เมองดงนบานหนองทเรยนหมท๗,บานสระแจงหมท๖,บานหนองกกไมพอกหมท๓ ไหลเขาสตำบลชวก

บานหนองกระทมหมท๒,บานสระอโนดาตหมท๓,บานชวกหมท๑,ไหลเขาสตำบลพะงาดบานหนองบอน

หมท๙,บานแปะหมท๓,บานหนองไขนำหมท๔,บานหนองไอเผอกหมท๘,บานสะแกแสงหมท๒,ไหล

เขาตำบลขามสะแกแสง บานสนตสข หมท ๒, บานบละกอ หมท ๑๐, ไหลลงสตำบลขามเฒา อำเภอโนนสง

จงหวดนครราชสมาลำหวยยางไหลผานพนทอำเภอขามสะแกแสงกวางเฉลย๑๖.๐๐เมตรระยะทาง๒๓,๐๕๐

เมตรลกเฉลย๒.๕๐เมตร

๒)ลำหวยขมน มตนนำจากบานบเขวา ตำบลหนองหอย อำเภอพระทองคำ ไหลเขาสพนทอำเภอขามสะแกแสง

ตำบลชวกบานดอนสามคคหมท๑๐,บานโนนผกชหมท๔,บานบออยหมท๑๑,บานบกลวยหมท๗,มาบรรจบ

ลำหวยยางทบานชวกหมท๑ระยะทาง๖,๑๐๐เมตร

๓) ลำหวยชนโพรง มตนนำจากบานหวยสมบรณ หมท ๑๒ ตำบลชวก ไหลเขาสบานหนองโพธ หมท ๖ ไหลลง

บงชวกระยะทาง๒,๗๐๐เมตร

ผตรวจการแผนดน๑๑๐

๔) ลำหวยตลกหนมตนนำอยในพนทตำบลโนนเมองบานตลกหนหมท๘บานสระแจงหมท๖เปนทางนำไหล เขาสอางเกบนำตลกหน และไหลผานออกไปเชอมลำหวยยางบรเวณบานหนองกกไมพอกหมท ๓ กวางเฉลย ๑๕.๐๐เมตรระยะทาง๑,๔๖๐เมตรลกเฉลย๓.๐๐เมตร

๕) ลำหวยเหนอ มตนนำในพนทตำบลโนนเมอง บานสระกรวด หมท ๒ มนำเฉพาะชวงฤดฝน ลำหวยแตกออก เปน๒สายบรเวณโรงเรยนพทธเกษตรสายท๑ขนเหนอไปคมตลกดนแดงบานโนนเมองหมท๑สายท๒ ลงใต เปนลำหวยโนนลาน ผานบานโนนเมอง หมท ๑ เขาพนทตำบลเมองเกษตร (ฝายนำลนบานตะโก) กวางเฉลย๑๒.๐๐เมตรระยะทาง๔,๕๐๐เมตรลกเฉลย๒.๕๐เมตร

๖) ลำหวยยายมาส มตนนำในพนทตำบลโนนเมอง บานสระกรวด หมท ๒ บานเมองชยพฒนา หมท ๙ มนำเฉพาะฤดฝนไหลเขาพนทตำบลเมองเกษตรบานหนองโบสถหมท๗,บานโนนตำหนกหมท๔,บานตะโก หมท๓,มาบรรจบลำหวยโนนลานกวางเฉลย๑๖.๐๐เมตรระยะทาง๕,๐๕๐เมตรลกเฉลย๓.๐๐เมตร

๗) ลำหวยโนนลาน เปนลำหวยแยกจากลำหวยเหนอ (บรเวณวดบานโนนเมอง) ไหลผานบานโนนเมอง หมท ๑ เขาพนทตำบลเมองเกษตรบานตะโก หมท ๓, ไหลเขาพนทตำบลขามสะแกแสงบานรมบง หมท ๑๔, บาน หวยฉลงหมท๘,บานหนองจานหมท๑๑,บานโนนแจงหมท๑๒,บานหนองมะคาหมท๑๓,บานโนนสะอาด หมท ๑๕ และบานหนก หมท ๔ ไหลลงสตำบลขามเฒา อำเภอโนนสง กวางเฉลย ๑๒.๐๐ เมตร ระยะทาง ๑๑,๙๔๐เมตร

๘) ลำหวยโกรกขหน มตนนำจากคมปาลวก ตำบลโนนเมอง ไหลเขาสตำบลพะงาด บานโนนประด หมท ๑, บานหนองไขนำ หมท ๔, บานสะแกแสง หมท ๒, ไหลเขาสพนทตำบลขามสะแกแสง สระนำทลำหวยโกรก ขหนไหลผาน ไดแก สระนำโนนประด และสระนำบานสะแกแสง ระยะทาง ๖,๐๐๐ เมตร ลกเฉลย ๓.๐๐เมตร

๙) ลำหวยหญาคา มตนนำจากบงชวก ไหลเขาสตำบลพะงาด บานแปะ หมท ๓, บานหนองไอเผอก หมท ๘, แลวหกโคงลงไปทางทศใตผานบานดอนใหญหมท๗,บานดอนพะงาดหมท๕,บานมะเกลอหมท๖ ไหลส ตำบลถนนโพธอำเภอโนนไทยระยะทาง๗,๐๐๐เมตร

๑๐) ลำหวยตาปานตนนำเรมจากคมตลกดนแดงบานโนนเมองหมท ๑ตำบลโนนเมอง ไหลผานพนทตำบลเมอง เกษตรบานคเมอง หมท ๒, บานโนนเกษตร หมท ๕, บานตะโก หมท ๓ มาบรรจบลำหวยโนนลาน กวาง๑๒.๐๐เมตรระยะทาง๘,๕๔๐เมตร

๑๑) ลำหวยนอยตนนำเรมจากบานเมองทองหมท๖ตำบลเมองเกษตรไหลผานบานโนนเกษตรหมท๕,บานตะโก หมท๓มาบรรจบลำหวยโนนลานกวาง๑๒.๐๐เมตรระยะทาง๕,๔๓๐เมตร

๑๒) ลำหวยใหญ ตนนำเรมจากอางเกบนำบานโนนมะเกลอ หมท ๒ ตำบลหนองหวฟาน ไหลผานบานโนนบานนา หมท ๘, บานดอนทะยง หมท ๓, (ไหลผานเขตเทศบาลตำบลหนองหวฟาน) ไหลเขาสพนทตำบลเมองนาท บานดอนตลกหวา หมท ๑๐, บานทพรง หมท ๓, บานหวย หมท ๕, บานเสมา หมท ๖, ไหลสพนทตำบล พลสงครามอำเภอโนนสงกวางเฉลย๑๘.๐๐เมตรระยะทาง๑๐,๘๐๐เมตร

๑๓) ลำหวยหนองหวฟานรองรบนำจากเขตตำบลหนองหวฟานกวาง๑๕.๐๐เมตรยาว๒,๘๕๐เมตรลก๒.๕๐เมตร

๑๔) คลองอสานเขยว ตนนำเรมจากบานโนนสามคค หมท ๙ ตำบลหนองหวฟาน ไหลรวมกบสระประมงไหลลง สตำบลเมองนาทกวาง๑๘.๐๐เมตรระยะทาง๑,๐๐๐เมตรลกเฉลย๒.๕๐เมตร

ผตรวจการแผนดน ๑๑๑

๑๕) ลำหวยนอย เปนลำหวยเชอมจากตำบลหนองหวฟาน เขาพนทตำบลเมองนาท บานเมองนาท หมท ๒, บาน

หนองไรหมท๗กวาง๑๖.๐๐เมตรระยะทาง๓,๒๕๐เมตรลกเฉลย๓.๕๐เมตร

๑๖) ลำหวยระเรง เปนลำหวยเรมจากบานหนองไรหมท๗ตำบลเมองนาทไหลลงสบานเสมาหมท๖ตำบลเมองนาท

กวาง๑๖.๐๐เมตรระยะทาง๒,๘๐๐เมตรลกเฉลย๓.๕๐เมตร

ประเภทอางเกบนำ

๑๗) บงชวกอยในพนทตำบลชวกบานชวกหมท๑และบานหนองแหนหมท๕ขนาดพนทประมาณ๑๒๖ไร

๑๘) บงโนนแจง(บงหนองโปง)อยในพนทตำบลขามสะแกแสงบานรมบงหมท๑๔,บานโนนหญาคาหมท๗และ

บานโนนแจงหมท๑๒ขนาดพนทประมาณ๑๘๐ไร

๑๙) อางเกบนำบานขาม(ทำนบหลวง)อยในพนทตำบลขามสะแกแสงบานขามหมท๑และบานบละกอหมท๑๐

ขนาดพนทประมาณ๑๐ไร

๒๐) อางเกบนำตลกหนอยในพนทตำบลโนนเมองบานสระแจงหมท๖ขนาดพนทประมาณ๓๗ไร

๒๑) สระนำบานโนนประดอยในพนทตำบลพะงาดหมท๑ขนาดพนทประมาณ๑๕ไร

สภาพปจจบน

ลำหวยในพนทอำเภอขามสะแกแสง มสภาพตนเขน วชพชปกคลมไมสามารถกกเกบนำไวใชในการอปโภค-บรโภคและการเกษตรไดตลอดป