ไรไม่รู้

ศนยเรยนรเพอการพฒนาเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ธ.ก.ส.

เพ อเปนการตอยอดกจกรรมพฒนาชนบทผานชมชนตนแบบตามหลกปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงและทฤษฎใหมทมศกยภาพในระดบทจะพฒนาขนเปน “ศนยเรยนรเพอ

การพฒนาเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ธ.ก.ส.” ซ งไดดำเนนการตดตอกนมาต งแตป

พ.ศ. 2552 จนถงปจจบน โดยมงหวงใหเปนสถานทรวบรวมและถายทอดองคความรตาม

ภมสงคม อาทเชน การบรหารจดการเกษตรครบวงจร การเพมประสทธภาพการผลตตาม

ผลผลตหลก การบรหารจดการดน นำ พนธพช/สตว และการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

โดยเฉพาะการตามเกบปา และปลกสรางปา รวมถงการเชอมโยงเครอขายธรกจชมชน มาขยายผล

ส เกษตรกรรายยอยท เปนลกคา ธ.ก.ส. และประชาชนชาวไทยใหมคณภาพชวตท ดข น

อยางยงยนและนรนดร

ในป 2554 ธ.ก.ส. ไดกำหนดเปน “วาระแหง ธ.ก.ส.” ขน เพอมงใหเกดการขยายผล

โครงการอนเนองมาจากพระราชดำรตามทฤษฎใหม โดยสรางเครอขายการพฒนาชมชนและ

เกษตรกรดวยการรวมมอกบภาคพฒนา ทงสถาบนการเงน ภาคธรกจ ภาคเอกชน และภาคราชการ

ในลกษณะบรณาการเชงระบบ เพอเขาไปสนบสนนดานเงนทน การเพมประสทธภาพการผลต

และการตลาดของเกษตรกรอยางครบวงจรและยงยน ซงกระบวนการทงหมดไดรวบรวมไว

ในหนงสอ “คนตนสรางแบบ ศนยเรยนรเพอการพฒนาเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ

ธ.ก.ส.” น เพอเปนการรวบรวมวถกระบวนการสรางสงคมแหงปญญาของศนยเรยนรตนแบบ

ธ.ก.ส. ทง 9 ภมภาคทมความแตกตางทางภมสงคม และเปนตนแบบใหชมชนแหงอน ๆ เรยนร

สบตอไป

คณะผจดทำ

5 ธนวาคม 2554

ความเปนมาของ

ศนยเรยนรเพอการพฒนา

เศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ธ.ก.ส.

สารบญ

คำนำ 3

ศนยเรยนรเพอการพฒนาเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ธ.ก.ส. บานปายาง จ.เชยงราย 5

• ความเขมแขงของชมชนบานปายาง 10

• เสนทางการพฒนาศนยเรยนรฯ บานปายาง 11

ศนยเรยนรเพอการพฒนาเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ธ.ก.ส. บานหนองกองเหนอ จ.กำแพงเพชร 12

• ความเขมแขงของชมชนบานหนองกองเหนอ 17

• เสนทางการพฒนาศนยเรยนรฯ บานหนองกองเหนอ 18

ศนยเรยนรเพอการพฒนาเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ธ.ก.ส. บานถอนนาลบ จ.อดรธาน 19

• ความเขมแขงของชมชนบานถอนนาลบ 24

• เสนทางการพฒนาศนยเรยนรฯ บานถอนนาลบ 25

ศนยเรยนรเพอการพฒนาเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ธ.ก.ส. บานดอนหม จ.อบลราชธาน 26

• ความเขมแขงของชมชนบานดอนหม 31

• เสนทางการพฒนาศนยเรยนรฯ บานดอนหม 32

ศนยเรยนรเพอการพฒนาเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ธ.ก.ส. บานหนวยประคอง จ.ลพบร 33

• ความเขมแขงของชมชนบานหนวยประคอง 38

• เสนทางการพฒนาศนยเรยนรฯ บานหนวยประคอง 39

ศนยเรยนรเพอการพฒนาเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ธ.ก.ส. บานหนองนำขน จ.ระยอง 40

• ความเขมแขงของชมชนบานหนองนำขน 45

• เสนทางการพฒนาศนยเรยนรฯ บานหนองนำขน 46

ศนยเรยนรเพอการพฒนาเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ธ.ก.ส. บานดอนศาลเจา จ.สพรรณบร 47

• ความเขมแขงของชมชนบานดอนศาลเจา 52

• เสนทางการพฒนาศนยเรยนรฯ บานดอนศาลเจา 53

ศนยเรยนรเพอการพฒนาเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ธ.ก.ส. บานตนเปด จ.พงงา 54

• ความเขมแขงของชมชนบานตนเปด 58

• เสนทางการพฒนาศนยเรยนรฯ บานตนเปด 59

ศนยเรยนรเพอการพฒนาเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ธ.ก.ส. บานลำสนธ จ.พทลง 60

• ความเขมแขงของชมชนบานลำสนธ 65

• เสนทางการพฒนาศนยเรยนรฯ บานลำสนธ 66

ฝายพฒนาลกคาและชนบท ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร 5

“บานปายาง” เปนชมชนเลกๆ ทมสมาชกเพยง 165 ครวเรอน ตงอยในพนทของ

ตำบลศรคำ อำเภอแมจน จงหวดเชยงราย ประชากรสวนใหญกวารอยละ 90 ของหมบาน

ประกอบอาชพเกษตรกรรม เนองจากสภาพภมประเทศเปนพนทราบลมม “ลำนำจน” และ

“ลำนำค” เปนเสนเลอดใหญทไหลผานและหลอเลยงชมชน ทำใหการทำนาเปนอาชพหลกของ

ชาวบานปายาง

ในอดตชมชนบานปายางกไมแตกตางไปจากชมชนเกษตรกรรมอนๆ ในทกพนทของ

ประเทศทประสบกบปญหาการผลตในภาคเกษตรกรรม ไมวาจะเปนตนทนการผลตทเพมสงขน

สวนทางกบราคาผลผลตทตกตำ หนำซำยงไมสามารถกำหนดราคาผลผลตของตนเองได เพราะ

การตลาดถกผกขาดจากพอคาคนกลาง ทรายไปกวานนหากปไหนทชาวบานปายางตองพบกบ

ภยธรรมชาตทงภยแลงหรอนำหลาก กจะยงสงผลกระทบกบรายรบและรายจายของแตละ

ครวเรอนมากขนไปอก

ศนยเรยนรเพอการพฒนาเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ธ.ก.ส. บานปายาง ตำบลศรคำ อำเภอแมจน จงหวดเชยงราย

“การมสวนรวม” คอพลงในการพฒนาคณภาพชวตของชมชน

คนตนสรางแบบศนยเรยนรเพอการพฒนาเศรษฐกจพอเพยง ตนแบบ ธ.ก.ส. 6

ปญหาตางๆ เหลานเม อสะสมนานวนเขากสงผลใหเกดภาวะหนสน เพราะรายได

ไมเพยงพอกบรายจาย และยงเมอกระแสวตถนยมไหลบาเขามาปญหาตางๆ กยงทวความ

รนแรงมากขน คนหนมสาวรนใหมละทงถนฐานบานเกดหนไปทำงานในภาคอตสาหกรรมและ

การบรการ เพราะมรายไดทมนคงกวาการประกอบอาชพดานการเกษตร จนเกดการขาดแคลน

แรงงานทดแทนในภาคการเกษตรของชมชน

ถงแมชมชนบานปายางจะประสบกบปญหานานปการทเขามารมเรา แตดวยศกยภาพ

ของชมชนทมความเขมแขงในเรองของลกษณะโครงสรางทางสงคมทสมาชกทกคนในชมชน

อยรวมกนแบบพนอง ชวยเหลอเกอกล เออเฟอเผอแผแบงบน มความรกสามคค อนมพนฐาน

มาจากความสมพนธแบบเครอญาตของชมชนมาแตครงอดต แกนนำชมชนและชาวบานปายาง

จงไดลกขนมารวมกนหาหนทางแกไขและปรบตวเพอใหชมชนบานปายางสามารถยนหยดและ

ดำรงอยทามกลางปญหาตางๆ เหลานได

นายเกษม วงศสภา แกนนำชมชนบานปายาง ไดกลาววา “เราพงพาตนเอง

ลดรายจาย เพมรายไดในทกดาน จดเดนคอ เราพฒนาคน พฒนาจตใจใหเปนหนงเดยว

โดยการใช ‘บวร’ วด บาน โรงเรยน ใช 3 ฝายชวยกน แลวกระจายอำนาจใหทกคนม

สวนรวมพฒนาชมชน เมอทกคนมใจไปในแนวทางเดยวกนกจะพฒนาไดงาย”

ประกอบกบแกนนำชมชนไดมโอกาสไปศกษาดงานโครงการพฒนาหมบานเศรษฐกจ

พอเพยงทงในและนอกชมชน จงไดนอมนำแนวคดตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ มาเรมปรบใชและปฏบตในชมชน เพราะเชอวา หากทกคนใน

ชมชนสามารถปฏบตไดกจะสามารถชวยลดปญหาตางๆ และชวยเพมความพอม พอกน พอใช

ของชาวบานควบคไปกบการอนรกษทรพยากรธรรมชาต ภายใตแนวคดทวา

“การใหทกคนในชมชนมความพอประมาณมเหตผลรวมถงมระบบภมคมกนใน

ตวทดพอสมควรตอการมผลกระทบใดๆ อนเกดจากการเปลยนแปลงทงภายนอกและ

ภายในชมชน โดยอาศยความรอบร ความรอบคอบ และความระมดระวงอยางยงใน

การนำวชาการตางๆมาใชในการวางแผนการดำเนนงานทกขนตอน”


หลงจากนนในป 2552 เมอธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.)

สวนราชการ และองคกรเอกชนในพนทไดเลงเหนถงศกยภาพชมชนในการขบเคลอนสวถแหง

ความพอเพยง จงไดเขามามสวนรวมในการสงเสรมและสนบสนนในดานตางๆ ทงเงนทนและ

ความรดานวชาการ มการจดเวทการเรยนรเพอจดประกายความคด สรางความมนใจใหกบ

สมาชกทกคนในชมชน ใชกระบวนการชมชนในการจดทำแผน และกำหนดแนวทางการพฒนา

หมบานอยางตอเนอง โดยการมสวนรวมของผนำและทกครวเรอนในชมชน ทำใหชาวบานปายาง

เกดความตระหนกในการรวมกนใชหลกบนได 3 ขนของการพฒนา คอ พงพาตนเอง พงพา

ซงกนและกน และการสรางเครอขายเพอการพฒนาในอนาคต โดยมการเช อมโยง

กจกรรมกลมอาชพตางๆ ระหวางกนในชมชน จนกระทงประสบความสำเรจและไดมาซงแผน

ชมชนบานปายาง เมอวนท 24 มนาคม 2554

แผนชมชนบานปายาง เปนแผนพฒนา 3 ป เพอพฒนาเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม

ประเพณ และอาชพของชาวบานปายาง โดยมความสอดคลองกบแผนยทธศาสตรการพฒนา

ของหนวยงานตางๆ ของภาครฐ และเปนแผนททกคนในชมชนไดมสวนรวมในการกำหนด

ทศทางการพฒนาชมชนดวยตนเอง มการกำหนดแผนงาน กจกรรม และโครงการตางๆ ในการ

พฒนาหมบานอยางชดเจน โดยไดนอมนำแนวคดหลกเศรษฐกจพอเพยง เนนการพงพาตนเอง

โดยใชกระบวนการการมสวนรวม และการเรยนรรวมกน นำปญหาทชมชนประสบอยมาวเคราะห

เพอคนหาศกยภาพของชมชน สงผลใหเกดแผนงานและแนวทางการแกไขปญหาของชมชน

ครอบคลมในทกๆ ดาน ทงในดานเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม เทคโนโลยและภมปญญาทองถน


แผนการดำเนนงานในดานตางๆ เหลานไดทำใหสมาชกทกคนชมชนตระหนก และเหน

ความสำคญของ ดน นำ ปา อนเปนทรพยากรทมคาของชมชน ทกวนนชาวบานปายาง

หนมาทำเกษตรกรรมโดยไมใชสารเคม ใหความสำคญกบการปรบปรงบำรงดนดวยวธธรรมชาต

หนมาทำปยหมก นำหมกชวภาพ และมการสรางแหลงนำเพอใชในภาคการเกษตรและบรโภค

ในชมชนถง 9 แหง ทงฝายกนนำ คลองสงนำ บอบาดาล และแหลงนำสาธารณะ มการพฒนา

ระบบบรหารจดการนำ เพอใหทกคนในชมชนไมวาจะเปนตนนำหรอปลายนำไดรบประโยชน

อยางเทาเทยมกน และรวมกนดแลรกษาเฝาระวงปาชมชนใหเปนแหลงอาหารและยารกษาโรค

โดยมกฎระเบยบการเขาใชประโยชนทชดเจน

โดยมปจจยแหงความสำเรจในการดำเนนการพฒนาชมชนตามหลกเศรษฐกจ

พอเพยงของ “บานปายาง” ภายใต 3 หวง 2 เงอนไข ประกอบไปดวย

การมเหตผล ชาวบานปายางมการนำขอมลของชมชนทงสภาพพนท สภาพเศรษฐกจ

สงคม สงแวดลอม มาพจารณาอยางรอบคอบ ระมดระวง และมเหตผล และยงศกษาหาความร

จากผเชยวชาญ เพอนำมาวเคราะหปญหาทเกดขน และคนหาศกยภาพทแทจรงของชมชน

จนนำมาซงความสำเรจในการจดทำแผนพฒนาชมชน

ความพอประมาณ ชาวบานปายางดำรงชวตดวยความพอดในมตตางๆ ดงนคอ

• ดานจตใจ เรมจากการมสต มจตสำนกทด มเมตตา เอออาทร คำนงถงประโยชน

สวนรวม เขมแขงและพงพาตนเองได

• ดานสงคม ดวยการสรางความพอดในทกระดบของสงคม เรมจากครอบครว ชมชน

และสงคมดวยการชวยเหลอเกอกลกน รจกผนกกำลงเพอสรางความเขมแขงใหชมชน และม

กระบวนการเรยนรทเกดจากรากฐานทมนคงและแขงแรง

• ดานเศรษฐกจ คอ การอยอยางพอด พอมพอกน ไมหรหรา ฟมเฟอย

• ดานเทคโนโลย มการดำเนนชวตทเหมาะสม สอดคลองกบสภาวะและความตองการ

ของสงคม รวมถงมการพฒนาเทคโนโลยและภมปญญาทองถนใหสอดคลอง และเปนประโยชน

ตอสภาพแวดลอมของชมชน

• ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มการดำเนนชวตอยางประหยดและม

ประสทธภาพ และรวมกนรณรงครกษาทรพยากรธรรมชาตใหเกดความยงยน


ภมคมกน ชมชนมการเตรยมตวและเตรยมพรอมรบผลกระทบและการเปลยนแปลง

ตางๆ ทเกดขนทงในระยะใกลและระยะไกล ดงจะเหนไดจากการจดทำแผนชมชนบานปายาง

ทเนนแนวทางการพงพาตนเองของชมชน และพงพาปจจยภายนอกเทาทจำเปน

ความร ในการตดสนใจและดำเนนกจกรรมตางๆ ชมชนบานปายางไดอาศยความรอบร

ทางดานวชาการทเกยวของตางๆ อยางรอบดานและรอบคอบ โดยนำความรแตละดานเหลานน

มาเชอมโยงกน ทงในดานการวางแผนและการปฏบต

คณธรรม ชาวบานปายางไดนอมนำหลกคณธรรมและจรยธรรมมาเปนพนฐานในการ

ดำเนนกจกรรมตางๆ ของชมชน ทงความซอสตยสจรต ความอดทน ความมานะพยายาม

รวมถงการใชสตปญญาในการดำรงชวต ไมทอถอย รจกแบงปน มความเสยสละ ชวยเหลอ

สงคมและชมชน

โดยปจจยตางๆ เหลานไดถกปลกและฝงรากลงอยในจตใจของชาวบานปายาง

ซงไดชวยสงเสรมและสนบสนนใหเกดการขบเคลอน และจดทำแผนชมชนจน

ประสบความสำเรจ และยงทำใหชมชนบานปายางกลายเปนชมชนตนแบบใหกบชมชน

อนๆ ไดเขามาศกษา เรยนร ดงานเกยวกบการพฒนาชมชนอยางยงยนดวยหลกปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยง


นาย

เกษม ว

งศสภา

แกนนำช

มชน

บาน

ปาย

าง ส

รปวา

“ความพ

อเพย

งของชม

ชนบา

นปาย

างคอพอ

ใจในสง

ทเรามอ

ยทำ

เกษต

รกนก

มความส

ขเนนค

วามส

ขทางใจ

พงพอ

ใจในสง

ทเรามอ

ยเราเนน

สขภา

พกาย

ดสข

ภาพจ

ตดกม

ความ

สขได”

ความเขมแขงของชมชนบานปายาง

ดานเศรษฐก

จดานสงคม

ดานสงแวดลอม

มแหล

งทนภ

ายนอ

กชมช

น เช

น

ธ.ก.

ส. อ

บต.ป

ายาง

กองท

นหมบ

าน ก

องทน

ปย

กองท

นเพอ

การศ

กษา

กองท

นกฬา

หมบา

น

กองท

น SM

L กอ

งทนธ

นาคา

รขาว

กองท

นพฒ

นาหม

บาน

กองท

นแมข

องแผ

นดน

ฯลฯ

เพอช

วยสน

บสนน

การส

รางก

ลม

อาชพ

สรา

งงาน

สรา

งราย

ได

1. ม

การจ

ดตงก

ลมอา

ชพชม

ชน เช

น กล

มธนา

คารข

าว

กล

มผใช

นำ ก

ลมผส

งอาย

กลม

วสาห

กจชม

ชน

กล

มออม

ทรพย

เพอก

ารผล

ต กล

มนำด

ม SM

L

กล

มธนา

คารต

นไม

กลมผ

ปลกผ

กปลอ

ดสาร

พษ

กล

มผผล

ตปยอ

นทรย

ฯลฯ

2. คน

ในชม

ชนสว

นใหญ

เปนเ

ครอญ

าตกน

ทำให

มควา

มรกส

ามคค

สง

คมนา

อย ม

ผนำช

มชนท

เขมแ

ขง โดย

ยดหล

กควา

มสมพ

นธ

บา

น วด

และ

โรงเรย

น

3. ม

การร

วมมอ

กนใน

การด

ำเนน

งานห

รอกจ

กรรม

ของช

มชน

ทง

ในแล

ะนอก

ชมชน

เปนอ

ยางด

1. ม

ทรพย

ากรธ

รรมช

าตทอ

ดมสม

บรณ

- ม

ปาชม

ชนพน

ท 15

ไร

- ม

แหลง

นำธร

รมชา

ตทสำ

คญ 2

สาย

คอ

ลำน

ำจน

และล

ำนำค

ไหล

ผาน

เอ

อตอก

ารปร

ะกอบ

อาชพ

เกษตร

กรรร

ม

- ม

ผนดน

ทอดม

สมบร

ณเห

มาะแ

กการ

ทำ

การเกษ

ตร ใ

นฤดฝ

นใชป

ลกขา

ว

แล

ะในบ

รเวณ

ทมแห

ลงนำ

สามา

รถ

ปล

กพชผ

กตาง

ๆ ได

ด


เสนทางการพฒนาศนยเรยนรฯ บานปายาง จ.เชยงราย

รทนการเปลยนแปลงโลก

การวเคราะหและสงเคราะหขอมลทำใหทราบ

ปญหาของชมชนเกดจากการประกอบอาชพเกษตรกรรม

ผลผลตตกตำ คาใชจายสง ปาเสอมโทรม และขาดแคลน

เงนทน

วสาหกจ : กลมออมทรพยเพอการผลต และกองทนสวสดการ

กลมออมทรพยเพอการผลต กลมผลตเมลดพนธขาว

กลมผปลกผกปลอดสารพษ กลมผลตปยอนทรยชวภาพ

สงคมและคณภาพชวตในชมชน : งดเหลาบหร ในงานศพ การบรโภคผกปลอดสารพษ เฝาระวงยาเสพตด

ทรพยากรปาไม : อนรกษและฟนฟปาไมชมชน ปลกปาสาธารณะ ธนาคารตนไม

ผลตปยอนทรยชวภาพ ผลตเมลดพนธขาวด

พนฐานทรพยากร / ภมปญญา

บญชครวเรอน / งบแสดงฐานะทางการเงนชมชน

คลงขอมล

รจกโลก

รจกชมชน

รจกตนเอง

แผนชมชน

ดานเศรษฐกจ

ดานสงคม

ดาน สงแวดลอม

ดานเทคโนโลย และภมปญญา

วเคราะห สงเคราะหขอมล

(SWOT)

ขบเคลอนแผน โดยกลมกจกรรมในชมชน


การทำการเกษตรทพงพาสารเคมในการผลตมาอยางยาวนานทำใหชาวบาน “บาน

หนองกองเหนอ” ตำบลนาบอคำ อำเภอเมอง จงหวดกำแพงเพชร ทมอาชพเพาะหลกคอ

การเพาะปลกขาว มนสำปะหลง ออย และขาวโพดเลยงสตว ประสบกบปญหาสำคญนนกคอ

รายรบไมสมดลกบรายจาย

สาเหตของปญหามาจากผนดนทเพาะปลกเสอมสภาพจากการใชสารเคมทมตนทนสง

แตกลบมปรมาณผลผลตตกตำ ไมรวมกบสขภาพททรดโทรมจากการใชสารเคม ซำยงมคาใชจาย

ฟมเฟอยเพมมากขนตามกระแสบรโภคนยม ทำใหมหนสนตอรายไดและหนสนตอครวเรอน

เพมสง เพราะตองกยมเงนมาลงทนประกอบอาชพ และซอขาวของเครองใชอำนวยความสะดวก

ดวยระบบเงนผอน

ศนยเรยนรเพอการพฒนาเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ธ.ก.ส. บานหนองกองเหนอ

ตำบลนาบอคำ อำเภอเมอง จงหวดกำแพงเพชร

นำ “บญชครวเรอน” ขบเคลอนความพอเพยงดวยเกษตรทฤษฏ ใหม


จนกระทงในป 2549 เม อธนาคารเพ อการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.)

องคการบรหารสวนตำบลนาบอคำ และหนวยงานราชการตางๆ ไดนำความรเกยวกบหลก

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงและแนวทางการทำการเกษตรทฤษฏใหมเขามาถายทอดใหกบ

ชมชน ทำใหสมาชกในชมชนเรมปรบเปลยนรปแบบการดำรงชวตดวยการนอมนำหลกเศรษฐกจพอ

เพยงมาใช เนนการพงพาตนเองใหได โดยใหแตละครอบครวรจกขอมลรายรบ-รายจายของ

ตนเอง และมการบรหารจดการการใชจายอยางพอดประหยด ไมฟมเฟอย ใหทกคนสามารถ

“อยไดอยางพอเพยง” อยไดอยางสมดล ไมดำเนนชวตอยางเกนพอด ไมเบยดเบยนตนเอง

จนตองเบยดเบยนผอนหรอสงแวดลอม

ชาวบานหนองกองเหนอจงเร มรวมกลมกนทำประโยชนเพอสวนรวม มการแบงปน

ชวยเหลอซงกนและกนตามกำลงและความสามารถของตนเอง โดยยดหลกบนได 3 ขนของ

การพฒนาคอ พงพาตนเอง พงพาซงกนและกน และการสรางเครอขาย โดยมการรวมกลม

เปนอาชพตางๆ เกดขนในชมชน เรมตนจากกลมเกษตรกรผปลกขาวทรวมตวเพอแลกเปลยน

เรยนรระหวางกนและกน โดยยดหลกในการทำการเกษตรทวา

“การใชทรพยากรทมอยในชมชนอยางคมคา ดวยการหมนเวยนทนธรรมชาต

ในพนทและการทำเกษตรทเนนปลกเพอกนเองกอน และการทำกจกรรมทเปนมตรกบ

สงแวดลอม”


แลวนำหลกคดดงกลาวมาเปนแนวทางในการบรหารจดการกลมเพอใหเกดการใช

ประโยชนและจดการทรพยากรทมอยอยางชาญฉลาดและรอบคอบ ทำใหผลผลตทเหลอจาก

การทำการเกษตรนนสามารถนำไปเพมมลคาได อาท เศษแกลบหรอเศษรำขาวกสามารถนำมา

ผลตเปนปยอนทรยและนำหมกชวภาพได หลงจากนนจงไดมการกอตงกลมอาชพอนๆ ขนตามมา

เพอสรางเครอขาย สรางความเขมแขง ใหกบเกษตรกรในชมชนบานหนองกองเหนอเพอให

ทกคนสามารถพงพาตนเองไดอยางยงยน

จากการเรยนร อยางตอเน องทำใหสมาชกในชมชนร จกตนเอง ร จกโลก ร จกการ

เปลยนแปลง และผลกระทบทจะเกดขนกบชมชนของตนเองมากยงขน ทำใหในป 2553 ชาวบาน

หนองกองเหนอ จงไดมแนวคดทจะกำหนดอนาคตของชมชนดวยตนเอง โดยไดรบการสนบสนน

การจดเวทเรยนร เพ อจดทำแผนชมชนจากธนาคารเพ อการเกษตรและสหกรณการเกษตร

(ธ.ก.ส.) สาขาคลองแมลาย และองคการบรหารสวนตำบลนาบอคำ และสวนราชการทเกยวของ

โดยมการรวบรวมขอมลของชมชนในทกๆ ดาน เพอนำมาวเคราะหคนหาศกยภาพและปญหา

ของชมชน

จากการวเคราะหขอมลทำใหชมชนรศกยภาพและทน รรายรบ รายจาย รสภาพปญหา

อนนำไปสการกำหนดแผนชมชนททกคนมสวนรวม โดยเรมจากการพฒนาอาชพหลกของชมชน

มการวางแนวทางในการเพมรายไดโดยกำหนดแผนการเพมผลผลต การรวมกนขาย การแปรรป

โดยโรงสขาวของชมชน รวมทงการขยายโอกาสในการประกอบอาชพเสรมและอาชพใหม เชน

การเลยงสตว การพฒนาวสาหกจชมชน มการวางแนวทางเพอลดคาใชจายในดานตางๆ

ทงคาใชจายดานการผลต คาใชจายในการดำรงชพ และคาใชจายตนทนเงน และยงไดมการ

กำหนดแนวทางการพฒนาออกเปน 2 แนวทางคอ การผลตเพอทดแทน และ การรวมกนซอ

ไดแก การผลตขาวปลอดสารพษ การจดตงกลมเลยงหมหลม กลมผลตนำสมควนไม และมการ

จดตงรานคาชมชน รวมทงพฒนาระบบทนชมชน โดยการบรหารจดการของชมชนเพอใหเกด

การพงพาตนเองในดานระบบทน จนถงปจจบนชมชนบานหนองกองเหนอมกลมอาชพตางๆ

จำนวน 6 กลมคอ กลมผปลกขาวปลอดสารพษ กลมรานคาชมชน กลมโรงสชมชน กลมผเลยง

สกร (หมหลม) กลมเตาถานอวาเตะ และกลมรวมรวมผลผลต โดยแตละกลมอาชพจะม

กจกรรมและวธการดำเนนการท แตกตางกนออกไปตามวตถประสงคของการจดต งและ

ผลประโยชนของสมาชก และม “ศนยเรยนร” เปนศนยกลางในการแลกเปล ยนความร

ประสบการณ และผลประโยชนของแตละกลม ททำใหทกกลมสามารถพงพากนได โดยนำ

องคความรทเปนจดเดนเหลานนมาถายทอดใหกบเกษตรกรทสนใจตอไปไดอยางเปนระบบ


นายสรพล ไทยสอน แกนนำชมชนบานหนองกองเหนอ จ.กำแพงเพชร

ไดกลาววา “ศนยเรยนรฯ ของเราทำครบวงจร เชอมโยงกนในกลมตางๆ เราพฒนา

ปรบปรงตนเองขนมาในอดตชมชนมปญหาคาใชจายเกนตว เปนหนนายทน จงไดรวมตวกน

ขนมา โดยจดทำรานคาชมชนกอนเปนอนดบแรก โดยจำหนายเครองอปโภคบรโภคให

สมาชก แลวจดกลมออมเงนใหสมาชกทกเดอน ซงสนคาเปนราคามาตรฐานทไมเอาเปรยบ

แลวมการแบงเงนปนผลใหสมาชกดวย”

“แผนชมชนบานหนองกองเหนอ” จงเปนผลลพธทเกดขนจากการมสวนรวมของ

ชมชนผานกระบวนการเรยนรท เปนการสรางโอกาสใหกบชมชนดำเนนการจดทำแผน โดย

นอมนำหลกคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาเพมศกยภาพและความเขมแขงของชมชน

เพอใหเกดการพงพาตนเองอยางยงยน จงไดกำหนดยทธศาสตรการพฒนาหมบานและชมชน

เปนแนวทางแกไขปญหาใน 4 ดานคอ การพฒนาดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานสงแวดลอม

รวมถงดานเทคโนโลยและนวตกรรม ควบคไปกบการอนรกษภมปญญาทองถนของชมชน

โดยปจจยแหงความสำเรจในการดำเนนการพฒนาชมชนตามหลกเศรษฐกจ

พอเพยงของ “บานหนองกองเหนอ” ภายใต 3 หวง 2 เงอนไข ประกอบไปดวย

การมเหตผล สมาชกในชมชนสามารถใชพนทของตนเองใหเกดประโยชนสงสด และ

สอดคลองกบทรพยากรทมในทองถน ดวยการทำการเกษตรบนพนฐานการไมใชสารเคมใน

ทกกจกรรมเพออนรกษสงแวดลอม ประกอบอาชพดวยความรอบคอบ และมการแลกเปลยน

เรยนรอยเสมอ


ความพอประมาณ ชาวบานหนองกองเหนอมความเปนอยอยางพออย พอกน พอใช

ประหยด ลดความฟมเฟอยในการดำรงชพ มการเกบออม ไมเลนการพนน มวนยในการทำ

บญชครวเรอน ไมเบยดเบยนตนเองและผอน เนนการผลตและบรโภคในระดบพอประมาณและ

สามารถพงพาตนเองได

ภมคมกน สมาชกในชมชนมความขยน ประหยด ทำทกอยางดวยตนเองควบคไปกบ

การรบฟงความคดเหนตางๆ จากทกฝาย ทำใหเกดการเชอมโยงเครอขายและการพงพาอาศย

กนของกลมตางๆ ภายในชมชน เชน กลมเตาเผาถานนำนำสมควนไมมาใชแทนยาฆาแมลงให

กบกลมผปลกขาว เปนตน

ความร ชาวบานหนองกองเหนอมการเรยนรดวยตนเอง เขารบการฝกอบรม ศกษาดงาน

ทเกยวของกบการทำการเกษตรอยางตอเนอง เพอแสวงหาความรและเทคนควธการใหมๆ

แลวนำความรทไดมประยกตใชในการประกอบอาชพของตนเอง ครอบครว และถายทอดใหกบ

ชมชน มการเรยนรทจะพฒนาและสรางมลคาเพมจากทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ใหแกชมชน

คณธรรม ใชสตปญญาในการดำเนนชวต มความรกสามคค ไมทอถอย รจกแบงปน

เออเฟอเผอแผแกเพอนบาน มความเสยสละในการชวยเหลอกจกรรมตางๆ รวมถงการปฏบตตว

ตามขอกำหนดตางๆ ของชมชน

โดยชาวหนองกองเหนอไดนอมนำหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มาเปนหลกในการ

ดำรงชวตบนพนฐานของความพอด 5 ประการคอ มความพอดดานจตใจ คนในชมชนมความ

เขมแขง พงพาตนเองได มจตสำนกทด คำนงถงผลประโยชนสวนรวมเปนหลก มความพอด

ดานสงคม รจกชวยเหลอเกอกลสรางความเขมแขงใหกบครอบครวและชมชน มความพอด

ดานทรพยากรและสงแวดลอม รจกใชทรพยากรทมอยอยางสมดลเพอใหเกดประโยชนและ

ความยงยนสงสด มความพอดดานเทคโนโลย รจกใชเทคโนโลยทเหมาะสมและสอดคลองกบ

ความตองการ รจกพฒนาเทคโนโลยจากภมปญญาพนบานเพอสรางประโยชนแกสวนรวม และ

มความพอดดานเศรษฐกจ ทกคนในชมชนมกจกรรมการผลตเพอเพมรายได ลดรายจาย

ดำรงชวตอยางพอควร พออย พอกนตามฐานะของตน

บานหนองกองเหนอ จงเปนชมชนตนแบบดานเศรษฐกจพอเพยงทสามารถ

พงพาตนเองไดในทกๆ ดาน เพราะเมอทกคนดำรงชวตดวยความพอเพยง รจกตนเอง

และรเทาทนโลก สงเหลานจงนำไปสแนวทางการพฒนาชมชนอยางยงยนและสมดล


นาย

สรพ

ล ไ

ทยส

อน

แกนนำช

มชน

บาน

หนองก

องเ

หนอ จ

.กำแ

พงเ

พชร

สร

ปวา

“เศรษฐ

กจในชม

ชนขอ

งเราพอ

เพยงหม

ายถง

การท

ำใหท

กคนในช

มชนร

จกปร

ะหยด

ออม

เพอล

ดคาใชจ

ายในครวเรอนแล

ะภาค

การเกษ

ตรไดหาก

ลดไดจะ

เกดผ

ลดตอ

ชวตท

กๆดาน

”

ความเขมแขงของชมชนบานหนองกองเหนอ




1. ม

แหลง

เงนท

นหลา

ยกอง

ทน

ทง

ในแล

ะนอก

หมบา

น

- แห

ลงทน

ภายใ

น เช

น กอ

งทน

หม

บาน

กลมอ

อมทร

พยเพ

อ

กา

รผลต

ซงมส

วนรว

มในก

าร

สร

างกล

มอาช

พตาง

ๆ เพ

อ

สร

างงา

นสรา

งอาช

พในช

มชน

เช

น รา

นคาช

มชน

กลมผ

เลยง

หม

หลม

โรงส

ชมชน

เปนต

น

- แห

ลงเงนท

นภาย

นอก

จาก

ธ.

ก.ส.

และ

อบต

.นาบ

อคำ

1. เป

นชมช

นทชา

วบาน

สวนใ

หญดำ

รงชว

ตในส

งคมช

นบทแ

บบ

พง

พาอา

ศยซง

กนแล

ะกน

มควา

มสาม

คค แ

ละยด

โยงบ

าน

ว

ด โร

งเรย

น เก

อกลซ

งกนแ

ละกน

2. ผ

นำชม

ชนมว

สยทศ

นกาว

ไกล

ใหคว

ามรว

มมอแ

ละเป

น

ตว

อยาง

ทด

3. มก

ารรว

มกลม

อาชพ

ในชม

ชน เช

น กล

มผผล

ตขาว

ปลอด

สารพ

ษ

กล

มผเล

ยงสก

ร กล

มเตา

อวาเ

ตะ ฯ

ลฯ ซ

งแตล

ะกลม

กจะม

คว

ามเช

อมโย

งและ

สามา

รถพง

พาซง

กนแล

ะกนไ

ด แล

ะ

สา

มารถ

นำคว

ามรไ

ปถาย

ทอดใ

หกบเ

กษตร

กรรา

ยอนๆ

ทส

นใจไ

ด

1. ม

ทรพย

ากรธ

รรมช

าตทอ

ดมสม

บรณ

ได

แก ม

พนทป

าสงว

น จำ

นวน

14,088

ไร

หร

อกนพ

นท 3

ใน

4 ขอ

งหมบ

าน

มแ

หลงน

ำธรร

มชาต

ไหลผ

านถง

4 ส

าย

ทเ

ออตอ

การป

ระกอ

บอาช

พเกษ

ตรกร

รม

แล

ะดนท

ใชเพ

าะปล

กมคว

ามอด

ม

สม

บรณ

เหมา

ะแกก

ารทำ

การเกษ

ตร


เสนทางการพฒนาศนยเรยนรฯ บานหนองกองเหนอ จ.กำแพงเพชร



ปญหาของชมชน วา รายไดไมสมดลกบคาใชจาย

(ผลผลตทางการเกษตรตอไรอยในเกณฑตำ คาใชจาย

ในการดำรงชวต/คาใชจายฟมเฟอยอยในเกณฑสง หน

สนตอครวเรอนอยในเกณฑสง)

ลดคาใชจายโดยการผลตอาหาร ของใช และปจจยการผลต รวมถงการจดการวสาหกจ การประกอบอาชพเพอพงพาตนเอง เชน กลมปลกขาว และสรางรายไดเพมโดยการ ปลกผกปลอดสารพษ เลยงหม-ไก รานคาชมชน และโรงสชมชน เปนตน

กลมผปลกขาวปลอดสารพษ กลมโรงสชมชน

กลมรานคาชมชน กลมรวบรวมผลผลต

กลมเลยงหมหลม กลมเตาถานอวาเตะ

สขภาพ : ลดการใชสารเคม ระบบทนและสวสดการ : กองทนสวสดการ ธนาคารชมชน

ทรพยากรปาไม : ปลกปาหวไรปลายนา ศนยเพาะชำไมหมบาน ธนาคารตนไม

ผลตปยอนทรย/ปยหมกชวภาพ สารชวภาพไลแมลง ผลตเมลดพนธขาว อาหารสกร




รจกโลก







ดานเทคโนโลย และ

ภมปญญา


(SWOT)



ทรพยากรปาไม : ปลกปาหวไรปลายนา ศนยเพาะชำไมหมบาน ธนาคารตนไม

“เบองหลงความเขมแขงของชมชนไมใชทรพยากร เพราะดน นำ ปาเสอมโทรม

และถกทำลายไปเกอบหมด ไมใชเงนเพราะมแตหน แตเปนเพราะพลงความร พลงปญญา

อนเกดจากการเรยนร รจกตวเอง”

ขอความดงกลาวเปนแนวคดของแกนนำชาวบาน บานถอนนาลบ ตำบลถอนนาลบ

อำเภอบานดง จงหวดอดรธาน ทเกดขนในป 2545 ภายหลงจากทไดมโอกาสรวมเวทการเรยนร

เพอจดทำแผนชมชนททางธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) รวมกบ

องคการบรหารสวนตำบลถอนนาลบ สวนราชการและองคกรเอกชนในพนท จดเวทการเรยนร

อยางตอเนองถง 7 ครง พรอมกบศกษาดงานในพนทตนแบบ โดยใชแนวทางการพฒนา

ตามหลก (PR&D)

ศนยเรยนรเพอการพฒนาเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ธ.ก.ส. บานถอนนาลบ ตำบลถอนนาลบ อำเภอบานดง จงหวดอดรธาน

สรางโอกาสชมชนดวย “พลงความร” สการพฒนาอยางพอเพยง


จากนนผนำชมชนจงไดรวมกนจดทำ “แผนชมชน” ขน ทำใหชมชนบานถอนนาลบ

ไดรจกตนเอง รจกชมชน และรจกโลก โดยเฉพาะผลกระทบของการเปลยนแปลงทมตอชมชน

ทำใหชมชนไดเรยนรทจะกำหนดอนาคตของชมชนดวยตนเอง จนเกดเปนแผนแมบทของชมชน

เปนครงแรกในป 2546

ดนเสอมโทรม ตนทนการผลตสง และราคาผลผลตไมแนนอน อกทงยงมคาใชจายในการ

ดำรงชพทสงขน เนองจากกระแสบรโภคนยมทำใหเกดปญหาหนสนตามมา รายไดไมเพยงพอ

ตอรายจาย เกดการอพยพแรงงานไปรบจางนอกชมชน สงผลใหครอบครวขาดความอบอน

แตกแยก

ซงจดเดนและความเขมแขงของชมชนบานถอนนาลบ ทเปนพนฐานสำคญของการเปน

ชมชนตนแบบเศรษฐกจพอเพยงนนกคอ แกนนำชมชนและชาวบานไดมการเรยนร วเคราะห

สภาพปญหา และหาแนวทางแกไขปญหาตางๆ ดวยตนเองมาตลอด ไมวาจะเปนการจดตง

กลมออมทรพยเพอการผลตเปนแหลงเงนทนเพอพงพาตนเองของชมชน เพอแกปญหาดาน

แหลงเงนทน การปรบเปลยนการผลตขาวนาปเปนนาปรง นอกจากนยงรวมกนจดทำคดนเปน

คลองสงนำใหกบสมาชกของกลม โดยอาศยเงนทนจากการรวมหน โดยไมไดใชงบประมาณจาก

สวนราชการ

นายแสนหมน อนทรไชยา แกนนำชมชน บานถอนนาลบ ไดกลาววา “พนเพของเรา

เปนเผาภไท ตงแตโบราณเราอยแบบพงพาตนเอง หลงจากนนกจะชวยเหลอซงกนและกน

จดเดนของเราคอ การรวมกลมกนออม แลวชวยกนบรหารจดการ เนองจากในอดตตอง

กเงนนายทนดอกเบยแพง เมอไมสามารถใชหนได กถกยดไรนา การรวมกลมกนออม

จงเปนการพงพาชวยเหลอซงกนและกน และแกไขปญหาการกหนยมสนได”

ในอดตชมชนบานถอนนาลบเปน

พนทๆ ประสบปญหาอทกภยมาโดยตลอด

มพนทๆ ถกนำทวมกวา 2 พนไร ทำให

ตองมการปรบเปล ยนการผลตขาวนาป

เปนนาปรง นอกจากน ยงพบวาปญหา

สำคญของชมชนกคอ รายไดจากอาชพ

หลกคอ การทำนาคอนขางนอย เพราะ

ผลผลตตอไรตำ อนเปนผลมาจากปญหา


ตอมาในป 2549 ชมชนบานถอนนาลบไดพฒนาเปน ชมชนตนแบบขนท 1 กอเกด

จตสำนกในการพงพาตนเองของสมาชกในชมชน โดยม ธ.ก.ส. เปนพเลยงเพอใหเกดการ

พฒนาอยางตอเนอง โดยใชกจกรรม “เวทการแลกเปลยนเรยนร” เปนเครองมอหลกในการ

พฒนา เชน เวทจดประกายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เวทบญชครวเรอน เวทลดรายจาย

เพมรายได เวทเพมประสทธภาพการผลต เวทการรวมกลมเพอสรางกลมเรยนรอยางมประสทธภาพ

เวทอนรกษสงแวดลอม เวทภมปญญาและวฒนธรรม

เพยง 1 ปชมชนบานถอนนาลบกไดยกระดบข นเปน ชมชนตนแบบขนท 2 ท

ขบเคลอนไปสการรวมกลมพงพาซงกนและกนในชมชนและระหวางชมชน ไดโดยใชเวท

เรยนรเพอขยายผลการดำเนนงาน 4 เวทหลกทประกอบไปดวย เวทแผนชมชน เวทขบเคลอน

แผนชมชน เวทการเพมประสทธภาพการผลต และเวทการนำแผนชมชนสการปฏบต สงผลให

เกดเวทยอยทลงลกในรายละเอยดของการดำเนนกจกรรมตางๆ ถง 9 เวท อาท เวทยอย

ปรบปรงขอมลชมชน เวทยอยการวเคราะหดนและตรวจสอบปย เวทยอยแผนสวสดการและ

คณภาพชวต เปนตน

และในป 2551 ชมนบานถอนนาลบจงยกระดบขนสการพฒนา ชมชนตนแบบขนท 3

โดยมการพฒนาเปนวสาหกจชมชนและเชอมโยงเครอขายเศรษฐกจชมชน มการจดทำ

เวทบรณาการแผนชมชน เพอสรางองคความรใหกบผนำชมชนในเรองการเชอมโยงเครอขาย

เศรษฐกจชมชน มเวทจดตงเครอขายชมชนเพอรวมกนกำหนดแนวทางการดำเนนงานรวมกน

และกำหนดกฎเกณฑและการจดสรรผลประโยชน รวมไปถงเวทประสานเครอขายธรกจชมชน

เพอประสานประโยชนรวมกนจากกลมตางๆ เชน รานคาชมชน โรงส กลมเพอการผลต

การทองเทยวชมชน แหลงเงนทน สหกรณการเกษตรเพอการตลาดลกคา ธ.ก.ส. (สกต.)

สหกรณ เปนตน


จะเหนไดวาเครองมอหลกทสำคญในการ

จดทำแผนชมชนของบานถอนนาลบกคอ การใช

กจกรรมเวทการแลกเปลยนเรยนร เปนเครอง

มอสำคญในการจดทำแผนและการพฒนาชมชน

โดยใชการวเคราะหขอมลทวไปของชมชนทงใน

ดานทรพยากรธรรมชาต ทรพยากรมนษย ดาน

สงคม และเศรษฐกจเพอใหสมาชกทกคนในชมชน

รศกยภาพ รทน รรายรบ รายจาย และรปญหา


นายแสนหมน อนทรไชยา แกนนำชมชน บานถอนนาลบ ไดกลาววา “เศรษฐกจ

พอเพยงของในหลวงม 3 ระดบ คอ สอนใหลกหลานพงตวเอง หากเปนชมชนกรวมกลมกน

ทงดานแรงงาน ทน ความคด เพอพงพาชวยเหลอกน เมอเปนกลมแลวกตองสรางเครอขาย

เปนมตรกบบาน วด โรงเรยน เปนการสรางมตร ชวยลดความขดแยง แมจะไมรำรวยแต

เราอยรวมกนแบบพนอง ทำใหเราอยอยางมความสข”

แผนชมชนบานถอนนาลบ ดำเนนการจดทำข นโดยนอมนำแนวคดปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง ทเนนใหชมชนพงพาตนเอง โดยใชกระบวนการมสวนรวมและการเรยนร

มาวเคราะหศกยภาพชมชนรวมกบปญหาทประสบอย ทำใหเกดการจดทำแผนชมชนทมการ

พฒนาขนมาตงแตป 2545 จนถงปจจบนโดยประกอบไปดวยแนวทางการแกปญหาหลกใน

4 ดานคอ ดานเศรษฐกจ ไดแก โครงการพชสวนครวรวกนได การปลกผกปลอดสารพษ โรงส

ขาวชมชน นำดมชมชน ฯลฯ ดานสงคม มกจกรรมเพอลดละเลกอบายมข นวดแผนไทย

การอนรกษวฒนธรรมประเพณพนบาน ฯลฯ และ ดานสงแวดลอม มการจดทำสถานสบนำ

พลงงานแสงอาทตย ประปาเพอการเกษตร การปลกและฟนฟปาชมชน ฯลฯ ดานเทคโนโลย

และภมปญญา มการผลตปยอนทรยชวภาพ การผลตเมลดขาวพนธด การใชภมปญญาดงเดม

ผสมผสานกบเทคโนโลยสมยใหมเพอเพมผลผลต


กจกรรมทงหมดจะมความเชอมโยงกบทรพยากรของชมชนเชน ทน การตลาด ความ

ปลอดภย โครงสรางพนฐาน เทคโนโลย และภมปญญา ซงจะกอใหเกดความเปลยนแปลงตางๆ

ขนในชมชน สงผลใหเกดการลดรายจาย สรางรายได เพมโอกาส ในกรอบของการพฒนา

ตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง

โดยปจจยแหงความสำเรจในการดำเนนการพฒนาชมชนตามหลกเศรษฐกจ

พอเพยงของ “บานถอนนาลบ” ภายใต 3 หวง 2 เงอนไข ประกอบไปดวย

การมเหตผล ชมชนถอนนาลบมการนำขอมลของชมชนตามสภาพความเปนจรง

มาวเคราะหปญหาและคนหาศกยภาพของชมชน

ความพอประมาณ มการนำขอมลท วเคราะหและสงเคราะหจากปญหาและการ

หาศกยภาพของชมชนเพอเปนแนวทางแกไขปญหาและจดทำแผนชมชน

ภมคมกน เปนการจดทำแผนชมชนโดยมการกำหนดยทธศาสตรและยทธวธท ม

ผลสำเรจเชงประจกษ มการกำหนดโครงการ กฎกตกา การแบงบทบาทหนาทความรบผดชอบ

ระบบการบรหารงานของชมชนอยางเปนระบบ มการกำหนดระบบกลม ระบบงาน และระบบ

การตดตามงานอยางชดเจน และมการถอดบทเรยนประเมนผลกจกรรมตางๆ อยางตอเนอง

ความร ชมชนมกจกรรมในการรวบรวมขอมล ความร และความคดในการวเคราะห

ปญหาของชมชน มการแลกเปลยนเรยนรระหวางสมาชกในชมชน เพอเพมพนความร ทกษะ

และประสบการณ เพอนำความรมาพฒนาและหาแนวทางการแกไขปญหาของครวเรอนและ

ชมชน และสามารถนำความรทตกผลกแลวมาเผยแพรแลกเปลยนเรยนรเพอตอยอดขยายผล

สรางวาระประชาชน และสานพลงความรวมมอกบภาครฐและภาคเอกชน

คณธรรม ผนำชมชนมจตใจทมงมน เสยสละ ใชคณธรรม 5 ประการ คอ ความซอสตย

ความเสยสละเพอสวนรวม ความรบผดชอบรวมกน ความเหนอกเหนใจกน และความไววางใจ

กน เปนหลกในการบรหารงานของชมชน และมการรวมกนสรางกฎเกณฑการอยรวมกนอยาง

มความสข โดยกำหนดเปนกฎระเบยบของหมบานจำนวน 11 ขอ อาท หามจดประทด หามเลน

การพนน หามตดไม ฯลฯ ทใชมานานจนกลายเปนประเพณและวฒนธรรมของชมชน

ดวยพลงแหงการเรยนรของชาวบานถอนนาลบ โดยมความพอเพยงเปนหลก

ทปกไวอยางแนนนา นำมาซงแนวทางการพฒนาชมชนแหงนอยางยงยน


ความเขมแขงของชมชนบานถอนนาลบ




1. ม

แหลง

เงนท

นภาย

นอกช

มชน

จา

ก ธ.

ก.ส.

และ

อบต

.

ถอ

นนาล

บ แห

ลงทน

ภายใ

น เช

น

กล

มออม

ทรพย

และธ

นาคา

ร

ชม

ชน ท

พรอม

สนบส

นน

กร

ะบวน

การก

ลมอา

ชพ

สร

างงา

น สร

างรา

ยได

1. ม

การจ

ดตงก

ลมอา

ชพผล

ตภณ

ฑชม

ชน เช

น กล

มนาป

รง

กล

มเมล

ดพนธ

ขาว

กลมฉ

างขา

วชมช

น กล

มปยอ

นทรย

อดเม

ด

แล

ะมกล

มพฒ

นาชม

ชน เช

น กล

มอาส

าสมค

ร กอ

งทน

สว

สดกา

รชมช

น ธน

าคาร

ชมชน

และ

มกลม

กจกร

รมตา

งๆ

รว

ม 24

กลม

โดย

มสภา

ชมชน

เปนเ

ฟองจ

กรสำ

คญใน

การข

บเคล

อน

2. ม

สงคม

ทนาอ

ย มผ

นำชม

ชนเข

มแขง

โดย

ยดโย

ง บา

น วด

โร

งเรย

น (บ

วร) ม

ความ

สามค

คชวย

เหลอ

เกอก

ลซงก

นและ

กน

แล

ะมคว

ามปล

อดภย

ในชว

ตและ

ทรพย

สน

3. ม

การส

งเสร

มการ

ศกษา

ดานศ

าสนา

ใหกบ

เยาว

ชนแล

ะประ

ชาชน

โด

ยเขา

วดทำ

บญทก

วนพร

ะ

4. ม

ความ

รวมม

อของ

คนใน

ชมชน

ดานก

ารพฒ

นาหม

บานอ

ยางต

อเนอ

ง

5. ม

การป

ระสา

นควา

มรวม

มอใน

การด

ำเนน

งานห

รอกจ

กรรม

ของช

มชน

มก

ารชว

ยเหล

อซงก

นและ

กน

6. ม

กฎระ

เบยบ

ทยดถ

อและ

ใชมา

ยาวน

าน จ

นเปน

นสยท

ทกคน

ตอง

ปฏ

บต แ

ละกล

ายเป

นวฒ

นธรร

มของ

ชมชน

จนถง

ทกวน

น

1. ม

ความ

หลาก

หลาย

ทางด

าน

ชว

ภาพ

ทรพย

ากรธ

รรมช

าต

ทเ

กอหน

นตอก

ารปร

ะกอบ

อาชพ


เสนทางการพฒนาศนยเรยนรฯ บานถอนนาลบ จ.อดรธาน


การวเคราะหและสงเคราะหขอมลทำใหทราบปญหาของชมชนวา

รายไดจากการประกอบอาชพเกษตรกรรมคอนขางตำ ผลผลตขาวตอไร

อยในเกณฑตำ คาใชจายในการดำรงชพสงขนเนองจากการบรโภคนยม

มปญหาหนสน รายไดไมพอกบรายจาย

แผนลดคาใชจายโดยการปลกพชสวนครวรวกนได เลยงปลา/เปด/ไก/กบ อาชพ : เพมผลผลตขาว เลยงโค-กระบอ ปลกกลวย ปลกยางพารา ทำมกประดบ วสาหกจ : รานคาชมชน โรงสขาวชมชน นำดมชมชน รวบรวมผลผลตทางการเกษตร กลมออมทรพย (ออมวนละบาท) และกองทนสวสดการ

ธนาคารชมชน กลมออมทรพยเพอการผลต

กลมปมนำมนชมชน กลมรานคาชมชน กลมนำดมเรอคำ

กลมฉางขาวธนาคารขาวชมชน กลมโรงสขาวชมชน

กลมปยอนทรยอดเมด กลมออมทรพยวนละบาทเพอสวสดการ

แผนฟนฟประเพณวฒนธรรมชาวภไท สรางความรกและสามคคในชมชน

ทรพยากรปาไม : แผนอนรกษและฟนฟปาชมชน การทองเทยวเชงนเวศน

แผนผลตปยอนทรยชวภาพ/ผลตเมลดพนธขาว


บญชครวเรอน /

งบแสดงฐานะทางการเงนชมชน


รจกโลก








ภมปญญา


(SWOT)



การประกอบอาชพเกษตรกรรมนอกจากจะตองพงพาสภาพดนฟาอากาศทสมบรณและ

เหมาะสมแลว สภาวะทางเศรษฐกจกเปนอกปจจยหนงทสงผลกระทบและสรางปญหาใหกบ

เกษตรกรไทยมาอยางยาวนานโดยเฉพาะปญหาภาวะหนสน

บานดอนหม ตำบลขามเปย อำเภอตระการพชผล จงหวดอบลราชธาน ทประกอบ

อาชพทำนาเปนหลก กเปนอกชมชนหนงทไมแตกตางจากชมชนเกษตรกรรมอนๆ ทวประเทศ

ทประสบปญหาในดานการผลตและการตลาดเนองจากขาดการจดการระบบนเวศนทเหมาะสม

ทรพยากรธรรมชาตถกทำลาย ดนเสอมโทรม ทำใหผลผลตตกตำ รายไดลดลง ตนทนการผลต

เพมขน สงผลใหเกดปญหานสน ปญหาดานสงคม และดานสขภาพตามมา

ศนยเรยนรเพอการพฒนาเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ธ.ก.ส. บานดอนหม

ตำบลขามเปย อำเภอตระการพชผล จงหวดอบลราชธาน

สราง “พลงชมชน” เพอการพฒนาทยงยนดวย “ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง”


จากปญหาดงกลาวทำใหชาวบานดอนหมไดม

การรวมตวกนเพอแกไขปญหาตางๆ ทเกดขนในชมชน

มาตงแตป 2527 โดยเรมจากการจดตงธนาคารขาว

และขยายผลไปสการจดตงกลมอนรกษปา ในป 2528

จดต งกลมสจจะออมทรพย ในป 2534 เพ อเปน

แหลงเงนทนในชมชนจดตงกลมธนาคารโค-กระบอ ใน

ป 2542 จ ดต งกลมสตรทอผาและกลมอาชพ

ภมปญญาชมชน กลมโรงเรยนชาวนาเกษตรอนทรย

และกลมปลกขาวอนทรย ในป 2546 มการจดต ง

กลมปยอนทรยเพอลดตนทนการผลต ในป 2547 จดต งกลมวสาหกจโรงสชมชน

กลมหมหลม สถาบนการเงนชมชน และจดตงศนยการเรยนรชมชนตนแบบเศรษฐกจ

พอเพยง ในป 2549 และจดตงกลมปยอดเมด ในป 2552 ซงทกกจกรรมยงคงดำเนนงาน

อยจนถงปจจบน

นายธระชาต ปลาทอง แกนนำชมชนบานดอนหม จ.อบลราชธาน ไดกลาววา

“ทชมชนมจดเรมตนจากโรงเรยนชาวนาเมอป 2545 เมอเกดการรวมกลมกน กเกด

กจกรรมมากมายทงผลตปยชวภาพ วสาหกจชมชนโดยจดตงโรงสชมชน และกลมเลยง

หมหลม เปนตน โดยอาหารทเลยงหมกกลายเปนปยชวภาพ นำไปใชในนาขาวเปนการ

ลดตนทนการผลต ทงนกจกรรมสำคญทขบเคลอนกลมตางๆ คอ สถาบนการเงนชมชน

บานดอนหม และหวใจสำคญททำใหบานดอนหมแตกตางจากทอน คอคน ในอดตคนใน

ชมชนแมแตผนำกหลงมวเมาในอบายมข เมอมการทำกจกรรมทหลากหลาย แลวผนำซง

เปนแกนสำคญไดปรบเปลยนตนเองใหดขน ทำใหสมาชกในชมชนเปลยนตวเองตาม”

ปจจบนชมชนบานดอนหม เปนหมบานเศรษฐกจพอเพยงททำเกษตรกรรมแบบผสมผสาน

มงเนนการผลตเพอบรโภค เมอเหลอจงแจกจายและจำหนาย มภมปญญาดานการจกรสานและ

หตถกรรมพนบาน สมาชกทกคนในชมชนดำเนนชวตโดยใชวถพอเพยง ใชแรงงานในครอบครว

เปนหลกในการผลต มการใชกระบวนการพงพาตนเองทงในเรองปจจยการผลต และการบรโภค

ไมวาจะเปนเรองของเมลดพนธและปย รวมไปถงการปลกพชผกสวนครวการเลยงสตว และการ

ดแลแหลงอาหารในธรรมชาต


จากกระบวนการพงพาตนเอง การรวมกลมเพอชวยเหลอซงกนและกน และการรวมมอ

กนทำกจกรรมตางๆ บนพนฐานของทรพยากรและบคคลากรในชมชน ทผานกระบวนการเรยนร

รวมกนในการแกไขปญหาของตนเอง ทำใหปญหาความเดอนรอนในเรองตางๆ ของชมชน

คลคลายลง และเพอใหการพฒนาชมชนเกดความยงยนมากยงขน ชาวบานดอนหมจงไดรวมกน

จดทำแผนชมชนขนในป 2551

แผนชมชนบานดอนหม เกดจากการทผนำชมชนไดเขาไปมสวนรวมในกระบวนการ

จดทำแผนชมชนระดบตำบลของตำบลขามเปย ทำใหไดเหนแนวทางการพฒนาชมชนของ

ตนเองทชดเจน เพอใหสมาชกทกคนในชมชนหลดพนจากปญหาหนสน ผลผลตทางการเกษตร

ตกตำ ปญหาอบายมข แกนนำชมชนจงไดนอมนำหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาปรบใช

โดยเรมจากการ ลด ละ เลกอบายมขเปนลำดบแรก และถอวาเปนกญแจสำคญทนำไปสการ

แกปญหาในดานอนๆ ตอไป

เพราะชาวบานดอนหมเช อวา หากสมาชกในชมชนปลอดอบายมข กจะทำใหเกด

สตปญญาสามารถมาพฒนาคณภาพชวตของตนเองและครอบครวได โดยตวอยางทเหนได

ชดเจนกคอ “การทำบญชครวเรอน” ทไดมการนำประโยชนจากการวเคราะหขอมลบญช

ครวเรอนมาใช ทำใหชาวบานดอนหมไดรจกตวเองและพงพาตวเองไดในทสด

โดยแผนชมชนบานดอนหม เรมตนจากความรวมมอของสมาชกทกคนในชมชน ตงแต

การรวบรวมขอมลทกๆ ดานของชมชน แลวนำมาวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส ขอจำกด

และปญหาในดานตางๆ ทงในดานโครงสรางพนฐาน เศรษฐกจ สงคม การเมอง การปกครอง

การศกษา ศาสนา วฒนธรรม ประเพณ สาธารณสข สงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต

จนนำไปส การสงเคราะหเปนแผนชมชนท ประกอบไปดวยโครงการและกจกรรมตางๆ ท

สอดคลองกบบรบทของชมชนทประกอบไปดวย


1.แผนงานดานโครงสรางพนฐาน ท มโครงการชมชนพฒนาในดานตางๆ อาท

การกอสรางระบบประปาหมบาน การสรางฝายนำลน การขยายเขตไฟฟาเพอการเกษตร ฯลฯ

2.แผนงานดานสขภาพ มการจดกจกรรมรณรงคปองกนไขเลอดออก กจกรรมงดเหลา

เขาพรรษา สงเสรมการออกกำลงกายของผสงอาย และการตรวจสขภาพประจำป ฯลฯ

3.แผนงานสรางการเรยนรและความสามารถในการจดการของชมชน อาท

การกอสรางอาคารสถาบนการเงนชมชน ทอานหนงสอในหมบาน และการปรบปรงศนยเรยนร

เศรษฐกจพอเพยง

4.แผนงานกำหนดตำแหนงการพฒนาอาชพของชมชนภายใตระบบกลไกตลาด

ไดแกการสงเสรมอาชพปลกพชผกสวนครว การจดต งรานคาชมชน และการสรางโกดง

เกบขาวเปลอกของกลมโรงส

5.แผนงานพฒนาผลตภณฑชมชน มการจดฝกอบรมการทำขนม สนบสนนกลม

ทำขนม ฝกอบรมการแปรรปอาหาร และการแปรรปผา

6.แผนงานสนบสนนชมชนใหมบทบาทรองรบความออนแอของครอบครวไทย

อาท การสนบสนนเบยยงชพและการปรบปรงซอมแซมทอยอาศยใหแกผดอยโอกาส การรณรงค

ปองกนและแกไขปญหายาเสพตด การสงเสรมสนบสนนการจดงานประเพณและวฒนธรรม

พนบาน

7.แผนงานดแลความอดมสมบรณทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม อาท

โครงการปลกตนไม อบรมใหความรการอนรกษทรพยากรธรรมชาต รณรงคประชาสมพนธ

เรองการทงขยะ และการจดทำถนนเพอปองกนไฟปา

8.แผนงานอนๆ ประกอบไปดวย การจดกจกรรมวนพอและวนแมแหงชาต การจด

กจกรรมวนเขาพรรษา กจกรรมวนเดกแหงชาต งานบญมหาชาต งานบญทอดกฐน และ

งานบญขวญขาวประดบดน

โดยปจจยทบงชถงความเขมแขงของชมชนบานดอนหม

อนมจ ดเร มตนจากการนำหลกปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงมาใชในชมชนประกอบไปดวย การมแผนชมชนทใช

กระบวนการการมสวนรวมของชมชน มการศกษาขอมล

ครบถวนรอบดานจงทำใหแผนชมชนมความครอบคลม

ทกสภาพปญหาและศกยภาพของชมชน รวมไปถงขอกำหนด

หรอกตกาของชมชนททกคนไดรวมกนกำหนดขน ทำใหเกด

การยอมรบและนำไปปฏบตไดจรง


นอกจากนชมชนบานดอนหมยงมความสามคค มผนำชมชนทเขมแขง และมการบรหาร

จดการทด โดยมการแบงหนาทความรบผดชอบตามความถนดในแตละดาน มการกระจายงาน

และจดสรรผลประโยชนอยางเปนธรรม มระบบสวสดการทสามารถชวยเหลอเกอกลสมาชกใน

ชมชน และสมาชกทกคนในชมชนพยายามใชกระบวนการผลตทชวยลดตนทนการผลตและ

สรางโอกาสในผลตภณฑทเปนเอกลกษณของชมชน โดยกจกรรมทมความโดดเดนทเกดจาก

ความรวมมอรวมใจของชาวบานดอนหมกคอ กจกรรมปาชมชน กจกรรมสถาบนการเงนชมชน

และกจกรรมโรงสชมชน

จากการมสวนรวมของสมาชกทกคนในชมชน ผนำชมชน และการสนบสนนจากองคกร

ปกครองสวนทองถน และธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) ทำใหแผน

ชมชนบานดอนหมมความชดเจน เหมาะสม สอดคลองกบสภาพภมสงคม และไดถกนำไป

ปฏบตโดยมกระบวนการขบเคลอนอยางตอเนอง

โดยเฉพาะอยางยงการทชมชนบานดอนหมไดนอมนำแนวทางเศรษฐกจพอเพยงขององค

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ มาประยกตใชในวถชวตคอ การพงพาตนเอง การลดตนทน

การผลต การลดคาใชจายในครวเรอน และการรวมกลมทำกจกรรม ทำใหเกดเปนชมชน

ตนแบบทเขมแขง จนไดรบรางวลความสำเรจจากสถาบนและองคตางๆมากมายเปนเครอง

ยนยน

พลงแหงความสำเรจของชมชนบานดอนหม จงมจดเรมตนจากคำสามคำสนๆ

นนกคอ “ความพอเพยง”


นาย

ธระช

าต ป

ลาท

อง

แกนนำช

มชน

บาน

ดอนหม จ

.อบลรา

ชธาน

สรป

วา

“เศรษฐ

กจพอ

เพยงคอกา

รทเราต

องพง

ตวเองใหไดม

ากทส

ดแม

จะพง

ตวเองไมไดท

งหมด

แตก

ตองลดก

ารซอ

จากภ

ายนอ

กใหไดม

ากทส

ดเชน

การท

ำสวน

ทำไรตองลด

ตนทน

การผลต

ไดควก

เงนจ

ายซอ

จากภ

ายนอ

กใหน

อยทส

ด”

ความเขมแขงของชมชนบานดอนหม




มกลม

ทนดา

นเศร

ษฐกจ

ทสนบ

สนนก

ระบว

นการ

ผลตด

านกา

รเกษ

ตร แ

ละสา

มารถ

เชอม

โยง

กจกร

รมซง

กนแล

ะกนท

งภาย

ในแล

ะภาย

นอก

ชมชน

โดย

ใชทร

พยาก

รทมอ

ยมาป

ระยก

ตใช

เพอเ

ปนกา

รเพม

มลคา

เพมข

องผล

ผลต

เชน

การใ

ชประ

โยชน

จากก

องทน

หมบา

น

กลมอ

อมทร

พยเพ

อการ

ผลต

กลมโ

รงสช

มชน

กลมเ

ลยงห

มหลม

แลก

ลมธน

าคาร

ขาวเ

ปนตน

มการ

รวมต

วภาย

ในชม

ชนเพ

อจดต

งสถา

บนแล

ะ

กลมท

างดา

นสงค

ม เพ

อเสร

มสรา

งควา

ม

สามค

ค แล

ะพงพ

าอาศ

ยซงก

นและ

กน ใ

ชภม

ปญญ

าพนบ

าน ว

ฒนธ

รรม

ประเ

พณ ซ

งเปน

ปจจย

ภายใ

นชมช

น โด

ยใหก

ารสน

บสนน

อนรก

ษ แ

ละถา

ยทอด

ใหกบ

คนใน

หมบา

น เช

น

กจกร

รมนว

ดแผน

ไทย

หมอล

ำ หม

อแคน

หมอพ

น หม

อทำข

วญ ห

มอด

หมอท

รง

หมอย

าสมน

ไพร

และก

ารคด

พนธข

าวเป

นตน

มการ

อนรก

ษทน

ดานท

รพยา

กรธร

รมชา

ตและ

การใ

ชประ

โยชน

รวมก

น ซง

ทรพย

ากรธ

รรมช

าต

ภายใ

นชมช

นทสำ

คญปร

ะกอบ

ดวย

ปาชม

ชน

ดอนใ

หญ เป

นแหล

งไมใ

ชสอย

หาอ

าหาร

ปา

ลำหว

ยตาเ

ทยว

หนอง

กดเป

ง หน

องวง

ไฮ ห

นอง

บงอเ

ล เป

นแหล

งหาป

ลาแล

ะนำเ

พอทำ

การ

เกษตร

นอก

จากน

ยงมศ

นยกา

รเรย

นรตน

แบบ

เปนแ

หลงเรย

นรดา

นการ

เกษตร

และร

วบรว

ม

ขอมล

ของห

มบาน


เสนทางการพฒนาศนยเรยนรฯ บานดอนหม จ.อบลราชธาน



ปญหาของชมชนวา ขาดการจดการระบบนเวศนทด

การทำการเกษตรลมเหลว ทรพยากรปาไมและดน

เสอมโทรม รายไดนอย มปญหาหนสน

แผนงานดานการเงน : กลมออมทรพย สถาบนการเงนบานดอนหม แผนงานดานการประกอบอาชพ : ธนาคารขาว ธนาคารโค-กระบอ โรงเรยนชาวนาเกษตรอนทรย/โรงสชมชน

ธนาคารขาว โรงเรยนชาวนาเกษตรอนทรย/โรงสชมชน

กลมออมทรพย สถาบนการเงนบานดอนหม

ธนาคารโค-กระบอ กลมปลกขาวอนทรย

กลมปยอนทรย กลมสมนไพร กลมแมบานทอผา

แผนงานดานสขภาวะ : การตอตานยาเสพตดในกลมเยาวชน

แผนงานดแลความอดมสมบรณทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม : การปลกตนไมโครงการปาชมชน สรางฝายนำลนกนลำหวยทาเทยว

แผนพฒนาผลตภณฑชมชน : ผาทอ สมนไพร




รจกโลก








ภมปญญา


(SWOT)



“ชวยกนคด ชวยกนบรหาร ชวยกนจดการชมชน” เปนคำขวญของ บานหนวย

ประคอง ตำบลดงดนแดง อำเภอหนองมวง จงหวดลพบร ซงเปนชมชนเลกๆ ทประชากรสวน

ใหญประกอบอาชพเกษตรกรรมทำไรออยและไรมนสำปะหลง ทในอดตตองประสบกบปญหา

ภาวะหนสน เพราะตองกยมเงนจากนายทนมาประกอบอาชพ หากปไหนทฝนฟาไมเปนใจ

ผลผลตไมไดตามทคาด กยงทำใหหนสนทมอยพอกเปนหางหม หมดโอกาสทจะลมตาอาปากได

จากวงจรหนทไมสนสด ยงกกยงจน ยงทำกยงเปนหน ทำใหชาวบานหนวยประคอง

เรมตระหนกและเหนวา “ไมมทพงใดๆ ทพงพาอาศยไดดกวาตนเอง” แกนนำชมชนและ

สมาชกในหมบานจงไดพยายามแสวงหาแนวทางแกไขปญหาตางๆ ทเกดขนในชมชนของตนเอง

มาโดยตลอด นบตงแตการจดตง ธนาคารชมชนตามแนวพระราชดำร ขนเพอเปนแหลงเงนทน

เพอการพงพาตนเองของชมชน ซงเปนการแกไขปญหาดานแหลงเงนทนใหกบเกษตรกร

“รวมทน-รวมกลม-พงพาตนเอง”สรางชมชนเขมแขงดวย “ความพอเพยง”

ศนยเรยนรเพอการพฒนาเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ธ.ก.ส. บานหนวยประคอง

ตำบลดงดนแดง อำเภอหนองมวง จงหวดลพบร


นางสทน แยมครวญ แกนนำชมชนบานหนวยประคอง ไดกลาววา “ความเขมแขง

ของชมชนเกดจากความสามคค โดยไมตองรอใครมาชวย หากอยากไดอะไรกทำกนเอง

เพราะในอดตเราเปนหนเปนสนจากการกเงนนอกระบบ ทำไดเทาไหรนายทนกเอาไปหมด

จงรวมกนตงกลมออมทรพย แลวขยบเปนธนาคารหมบานตามแนวพระราชดำร เมอเหน

ประโยชนทกคนกมารวม จงเกดการรวมกลมสรางอาชพ สนปมเงนปนผล เมอทกคน

มสวนไดเสยกจะยงชวยกนดแล”

เมอชาวบานหนวยประคองไดคนพบวาการพงพาตนเองคอทางออกของปญหาทงหมด

จงไดมการรวมตวกนเพอจดทำแผนชมชนขน ทำใหชมชนไดรจกตนเอง รจกชมชน โดยเฉพาะ

ผลกระทบของการเปลยนแปลงทมตอชมชน ทำใหชมชนไดเรยนรทจะกำหนดอนาคตของชมชน

ดวยตนเอง

แผนพฒนาชมชนบานหนวยประคอง ได

ดำเนนการจดทำขนโดย นอมนำแนวคดหลกปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยง ทเนนหนกใหชมชนพงพาตนเอง

โดยใชกระบวนการการมสวนรวม ใชกจกรรมเวทแลก

เปล ยนเรยนร เปนเคร องมอหลกในการดำเนนงาน

จดทำแผนพฒนาชมชน

โดยทางธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) ไดรวมกบผนำชมชน

สนบสนนการจดเวทเรยนรเปนประจำทกเดอน โดยใชกระบวนการเรยนรดวยการนำขอมลของ

ชมชนทงในดานทรพยากรธรรมชาต ทรพยากรมนษย สงคม เศรษฐกจมาวเคราะหถงศกยภาพ

ของชมชน รวมกบปญหาทชมชนประสบอย

แนวทางดงกลาวทำใหชมชนรศกยภาพ รทน รรายรบ รรายจาย รปญหาของชมชน ซง

ทำใหเกดแนวทางการหรอกลยทธตางๆ ในการพฒนาชมชน ทประกอบไปดวยแนวทางการ

แกไขปญหาหลก 3 ดานคอ ดานเศรษฐกจ ดานสงคม และดานสงแวดลอม ทมความเชอมโยง

กบทรพยากรทน การตลาด ความปลอดภย และโครงสรางพนฐาน


• ดานเศรษฐกจ มโครงการพชสวนครวรนกนได ผกปลอดสารพษ โครงการเกษตร

ผสมผสาน โครงการเพมผลผลตมนสำปะหลง รานคาชมชน ปมนำมนชมชน โรงสขาวชมชน

ลานตากขาวชมชน การรบซอผลผลตทางการเกษตรของชมชน เปนตน

• ดานสงคม มโครงการเกยวกบการลด ละ เลกอบายมข การออกกำลงกาย กฬาตาน

ยาเสพตด พฒนาศนยเรยนรชมชน ตงชมรมผสงอาย ตงกองทนสวสดการชมชน และสราง

ความรกความสามคคในชมชนดวยการจดกจกรรมทเกยวของกบประเพณและวฒนธรรมใน

วนสำคญตางๆ

• ดานสงแวดลอม จดทำระบบประปาเพอการเกษตร ปลกปาเฉลมพระเกยรต จดทำ

สวนสขภาพ ขดลอกสระนำ การปลกไมยนตนตามหวไรปลายนา สรางถนนคอนกรตภายใน

หมบาน รณรงคการประหยดพลงงาน ฯลฯ

ซงโครงการหรอกจกรรมเพอแกปญหาในดานตางๆ ของชมชนจะสงผลตอการลดรายจาย

การสรางรายไดเพม และสรางโอกาส โดยทงหมดจะตองดำเนนงานอยภายใตกรอบของหลก

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

นอกจากนในแผนพฒนาชมชนของบานหนวยประคอง ยงไดมการกำหนดยทธศาสตร

ของแผนใน 4 ประเดนสำคญคอ

ยทธศาสตรท 1 ประชาชนมคณภาพ ดวยการพฒนาดานความปลอดภยในชวตและ

ทรพยสน พฒนาดานการศกษาและสาธารณสข สงเสรมดานการออม สงเสรมดานการทำ

เศรษฐกจพอเพยง สงเสรมภมปญญาทองถน พฒนาดานการแกไขปญหาความยากจนและการ

กระจายรายได การลดรายจาย สงเสรมการประกอบอาชพทยงยน จดหาแหลงนำเพอบรโภค-

อปโภค และจดหาบรการพนฐานทสะดวกและเพยงพอ ฯลฯ เพอใหประชาชนมสภาพแวดลอม

และมคณภาพชวตทด


ยทธศาสตรท 2 อตสาหกรรมการเกษตร ดวยการพฒนาชมชนใหเปนแหลงผลต

สนคาทางการเกษตรและเกษตรแปรรปทมคณภาพ ปลอดภย มการสงเสรมการทำการเกษตร

ปลอดสารพษ การใชปยอนทรย การปลกพชสมนไพร การพฒนาคณภาพดน การพฒนา

บคลากร การพฒนาคณภาพมาตรฐานสนคา OTOP เปนตน

ยทธศาสตรท 3 การคมนาคมสะดวก มการจดสรางถนนเชอมโยงระหวางหมบาน

ดแลถนนสายหลกและสายรองใหมความเปนระเบยบเรยบรอย สะอาด สะดวก ปลอดภย

มปายบอกทางตามทางแยก ตดตงไฟฟาสาธารณะเพอลดอบตเหต ฯลฯ

ยทธศาสตรท 4 การบรหารจดการ ดวยการพฒนาศกยภาพของบคลากร และ

ปรบปรงเครองมอเครองใชใหมประสทธภาพ รณรงคใหเยาวชนและประชาชนมความตนตวและ

ใหความสำคญตอระบบประชาธปไตย โดยใหมสวนรวมในการกำหนดวสยทศน ความตองการ

และการแกปญหาของชมชน มการพฒนาใหเกดความเชอมโยงเครอขายกลมธนาคารหมบาน

และกลมอาชพตางๆ เพอเสรมความเขมแขงใหกบชมชน และบรหารจดการดวยความโปรงใส

เปดเผย ตรวจสอบได

ทำใหในปจจบนชมชนบานหนวยประคอง ไดมการจดตงและรวมกลมตามกจกรรมตางๆ

เพอทจะชวยสรางความเขมแขงใหกบชมชนในทกมตประกอบไปดวย ธนาคารหมบานตามแนว

พระราชดำร กองทนหมบาน กลมแปรรปมนสำปะหลง กลมรานคาชมชน กลมปมนำมนชมชน

กลมปยอนทรยปนเมด กลมโรงสขาวชมชน กลมออมวนละสบบาท กลมรวมพลงเยาวชน

กลมแมบาน และกลมชมรมผสงอาย ทมทนหมนเวยนรวมกนมากกวา 18 ลานบาท


โดยปจจยแหงความสำเรจตามในการพฒนาชมชนตามหลกปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงของบานหนวยประคองประกอบไปดวย

การมเหตผล ชมชนบานหนวยประคองมการนำขอมลของชมชนตามสภาพความเปนจรง

มาวเคราะหปญหาและคนหาศกยภาพของชมชน

ความพอประมาณ ชมชนมการนำขอมลทวเคราะหและสงเคราะหจากปญหาและ

การหาศกยภาพของชมชนมาเปนแนวทางการแกไขปญหาและจดทำแผนชมชน

ภมคมกน สรางภมค มกนใหกบชมชนดวยการจดทำแผนชมชน โดยมการกำหนด

ยทธศาสตรและยทธวธท มผลสำเรจเชงประจกษ มการกำหนดโครงสราง ระบบ กตกา

แบงบทบาทหนาทความรบผดชอบตามความถนดและตามกำลงความสามารถ มการกำหนด

โครงสรางการบรหารงานชมชนอยางเปนระบบ ดวยการกำหนดระบบคน ระบบกลม ระบบงาน

และระบบตดตามอยางชดเจน และมการถอดบทเรยน ประเมนผลอยางตอเนอง

ความร สมาชกในชมชนมกจกรรมในการรวบรวมขอมล ความร ความคด ในการ

วเคราะหปญหาของชมชน มการแลกเปลยนเรยนร เพมพนความร ทกษะและประสบการณ

เพอนำความรมาพฒนาและหาแนวทางแกไขปญหาของครวเรอนและชมชน รวมถงสามารถ

เผยแพรความร และตอยอดขยายผลได

คณธรรม ผนำชมชนมจตใจทมงมน เสยสละ ใชหลกคณธรรม 5 ประการคอ ความ

ซอสตย ความเสยสละ ความรบผดชอบ ความเหนอกเหนใจ และความไววางใจ เปนหลก

ในการบรหารงานของชมชน และชมชนยงไดรวมกนกำหนดกฎกตกาของหมบาน เพอใหเกดการ

อยรวมกนอยางมความสข ทไดยดถอจนกลายเปนประเพณและวฒนธรรมของชมชน

เมอชาวบานทกคนชวยกนคด ชวยกนบรหาร ชวยกนจดการชมชน โดยนอมนำ

หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาเปนกรอบในการดำเนนงาน ชมชนบานหนวยประคอง

จงกาวไปสการเปนชมชนตนแบบทเขมแขงดวยการมอาชพทดและมคณภาพชวตทด


นาง

สทน แ

ยมครว

ญ

แกนนำช

มชน

บาน

หนวย

ประ

คอง

สรป

วา

“ความพ

อเพย

งของชม

ชนคอกา

รเดน

สายก

ลางไมมา

กไปไมนอ

ยไปทำ

อะไรอย

างพอ

ดโดยไมเบย

ดเบย

นคนอ

น

เราจ

ะปลก

ผกปล

อดสา

รไมซ

ำกนแล

วแลก

กนแบง

กนกน

และ

ทกกจ

กรรม

ททำจ

ะทำถ

วายในห

ลวงอยา

งซอส

ตยโดยไมห

วงผล

ประโยช

น

เพราะห

ากหว

งแตผ

ลประโยชน

งานก

จะลม

ตงแต

ยงไมไดตง

กลม”

ความเขมแขงของชมชนบานหนวยประคอง




เปนห

มบาน

เขมแ

ขง ม

หลกป

ระกน

ในกา

รกยม

เงนใ

นการ

ลงทน

มธน

าคาร

หมบา

นเปน

ของ

ตนเอ

ง ทำ

ใหโอ

กาสใ

นการ

ออมเ

งนขอ

งสมา

ชก

ในชม

ชนมม

ากขน

มกล

มอาช

พทหล

ากหล

าย

ทำให

มเงน

มาจด

สวสด

การใ

หคนใ

นชมช

น

ไดมา

กขนแ

ละมก

ลมปย

อนทร

ยอดเ

มด

โรงส

ขาว

ลานม

นสำป

ะหลง

ของช

มชนท

ำให

ขายผ

ลผลต

ไดมา

ก

มสวส

ดการ

ทมคณ

ภาพ

ชมชน

มควา

มสาม

คค

รวมใ

จ รว

มคด

รวมท

ำ มก

จกรร

มและ

กลม

อาชพ

ทหลา

กหลา

ยและ

ยงยน

ไดร

บการ

สนบส

นนจา

กหนว

ยงาน

ภาคร

ฐและ

องคก

ร

ปกคร

องสว

นทอง

ถนใน

การใ

หคำแ

นะนำ

ในกา

รพฒ

นาอย

างตอ

เนอง

และ

คณะก

รรมก

าร

หมบา

นใหค

วามส

ำคญ

กบเย

าวชน

ดานก

าร

ศกษา

และผ

สงอา

ย

มการ

ใชปย

อนทร

ยมาก

ขน จ

งทำใ

หมโอ

กาส

ขยาย

และล

ดการ

ทำลา

ยหนา

ดนแล

ะ

สงแว

ดลอม

ลดก

ารใช

สารเคม

และป

ยเคม

ลง

เนอง

จากเ

กษตร

สวนใ

หญทำ

ไรออ

ยซงย

งตอง

ใชสา

รเคม

ในกา

รผลต

อย


เสนทางการพฒนาศนยเรยนรฯ บานหนวยประคอง จ.ลพบร


การวเคราะหและสงเคราะหข อมลทำให

ทราบปญหาของชมชนวา มหนสนกบพอคาทองถน

สมาชกในชมชนมฐานะความเปนอยทยากจน

แผนงานดานการเงน : การรวมทน/รวมหน ธนาคารหมบานตามแนวพระราชดำร กองทนสวสดการชมชน การออมวนละ 10 บาท แผนงานดานการประกอบอาชพ : โครงการเพมผลผลตมนสำปะหลง วสาหกจ ชมชนรบซอผลผลตทางการเกษตร โรงสขาวชมชน ลานตากขาว ชมชน รานคาชมชน ปมนำมนชมชน

ธนาคารหมบานตามแนวพระราชดำร กองทนหมบาน

กลมแปรรปมนสำปะหลง กลมโรงสขาวชมชน

กลมรานคาชมชน กลมปมนำมนชมชน กลมปยอนทรยอดเมด

กลมออมวนละสบบาท กลมแมบาน

ยทธศาสตรประชาชนมคณภาพ : การพฒนาดานความปลอดภยและคณภาพชวต การศกษา สาธารณสข/ สขภาพ อนรกษประเพณวฒนธรรม

การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ปลกปาเฉลมพระเกยรต ปลกไมยนตนตามหวไรปลายนา จดการแหลงนำตามธรรมชาต รณรงคประหยดพลงงาน

ผลตปยอนทรย/ปยหมกชวภาพ สารชวภาพไลแมลง ผลตเมลดพนธขาว อาหารสกร




รจกโลก








ภมปญญา


(SWOT)



บานหนองนำขน เปนชมชนเกษตรกรรมทตงอยในพนทของ ตำบลวงหวา อำเภอแกลง

จงหวดระยอง ทสมาชกในชมชนสวนใหญประกอบอาชพทำสวนยางพารา และสวนผลไม ไดแก

ทเรยน มงคด และลองกอง เปนตน เนองจากสภาพพนทมความเหมาะสมไมมนำทวมขง

ประกอบกบอยใกลกบชายฝงทะเลทำใหดนมโปแตสเซยมสง จงทำใหผลไมมรสชาตหวานอรอย

กวาแหลงผลตในทอนๆ

ถงแมวาสภาพของพนทจะมศกยภาพในการผลตทด แตกไมอาจหนพนปญหาหลกๆ

ทสำคญของการทำการเกษตรกรรมไปไดนนกคอ การมตนทนการผลตทสง ราคาผลผลตตกตำ

ผลผลตลนตลาด ทเกดขนจากการขาดการวางแผนดานการผลตอยางเปนระบบ นอกจากน

ยงมปญหาเรองของโรคระบาดและแมลงศตรพช และแหลงนำเพอใชทางการเกษตรไมเพยงพอ

ในชวงฤดแลง

สรางชมชนเขมแขง “พงพาตนเอง” ดวยหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง”

ศนยเรยนรเพอการพฒนาเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ธ.ก.ส. บานหนองนำขน

ตำบลวงหวา อำเภอแกลง จงหวดระยอง


จากปญหาดงกลาวทำใหชาวบานหนองนำขนไดมการรวมตวกนเพอหาทางออกและ

รวมกนแกไขปญหา โดยไดรบการสนบสนนจากสำนกงานเกษตรอำเภอแกลงเขามาถายทอด

ความรในเรองของการพฒนาผลผลตทางการเกษตร การทำเกษตรอนทรยหรอเกษตรทางเลอกใหม

การผลตนำหมกชวภาพ การทำปยหมก และการจดทำปฏทนการเพาะปลกพช และไดมการ

กอตง “โรงเรยนเกษตรกร” ขนมา ตอมาจงไดพฒนาขนเปน “ศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยง”


นายจรล สมคด แกนนำชมชนบานหนองนำขน ไดกลาววา “แตกอนเรามปญหา

เรองการประกอบอาชพทำสวนไมผล มรายจายสง รายไดนอย เพราะใชสารเคม เมอได

มานงคยกนจงลงความเหนวาตองประหยด โดยเรมตนจากทำปยหมกใชเองกอน และลด

ใชสารเคม จดเดนของเราทแตกตางจากทอนคอ สมาชกของเราประกอบดวยคนทงตำบล

รวมกลมกนอยางเขมแขง อยากไดหรอทำอะไรกทำกนเองภายใตความไวเนอเชอใจ

กนและกน”

นอกจากนยงไดรบการสนบสนนจาก ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

(ธ.ก.ส.) เขามาอบรมใหความร และนำไปศกษาดงานเพอเพมพนความรในการทำการเกษตรทาง

เลอกใหมใหกบชาวบาน ทำใหเกดการนำความรใหมทไดรบมาประยกตใชกบภมปญญาทองถน

ทมอยในการจดการดานการเกษตร เชน การทำปยนำ การทำปยหมกชวภาพ การผลตมงคด

อนทรย การทำนำกรดชวภาพเพอทดแทนการใชกรดฟอรมกในสวนยางพารา ฯลฯ


จากการวเคราะหปญหาตางๆ ของชมชน ทำใหเกดการรวมกล ม และไดจดต ง

กลมออมทรพยเพอการผลต เพอเปนแหลงเงนทนใหกบกลมอาชพตางๆ ในชมชน กอเกด

การพงพาตนเองภายในชมชน และยงไดมการจดทำ บญชครวเรอน โดยเรมจากการจดบนทก

คาใชจายสวนตว แลวนำมาทำเปนบญชรายรบ-รายจาย ซงผลของการทำบญชครวเรอน

ไดกอใหเกดความเปลยนแปลงกบสมาชกของชมชนบานหนองนำขน ทำใหสามารถวางแผนการ

ใชเงนของตนเองและครอบครวได

และเมอชาวบานหนองนำขนไดเลงเหนวาการทำเกษตรกรรมทางเลอกใหมดวยวถแหง

ความพอเพยงเปนทางออกของปญหาททกคนประสบ ชาวบานจงไดรวมกบสำนกงานเกษตรอำเภอ

สำนกงานพฒนาชมชน และธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร จดการประชม

ประชาคมอยางตอเนอง โดยการมสวนรวมของสมาชกในชมชน เพอคนหาศกยภาพของชมชน

ในมตตางๆ เชนศกยภาพดานเศรษฐกจ ศกยภาพดานสงคม และศกยภาพดานทรพยากร

ธรรมชาต โดยไดรวมกนจดทำแผนพฒนาชมชน เพอหาแนวทางการแกไขปญหา และเลอก

ทางเดนของตนเองเพอทจะกาวไปสการเปนชมชนเขมแขงตอไป

โดยกระบวนการจดทำแผนพฒนาชมชนของตำบลวงหวา ไดดำเนนการจดทำแผนตาม

กรอบการพฒนา 3 ขน ไดแก ขนท 1 กอเกดจตสำนกในการพงพาตนเองของชมชน ขนท 2

ขบเคลอนสการรวมกลมพงพาซงกนและกนในชมชนและระหวางชมชน และขนท 3

พฒนาเปนวสาหกจชมชนและเชอมโยงเครอขายเศรษฐกจชมชน ซงไดมการจดเวทเรยนร

เปนประจำทกเดอน พรอมจดทำบนทกไวเปนหลกฐาน เพอใหเหนถงพฒนาการดานการเรยนร

ของชมชนในกระบวนการพฒนาและการขบเคลอนแผนพฒนาชมชนผานเวทกจกรรมตางๆ ดงน

เวทการจดทำบญชครวเรอน เวทการพฒนารปแบบการผลตใหเหมาะสมกบพนท เวทการ

บรรยายเรองความมนคงดานอาหาร เวทใหความรการพฒนาดนใหอดมสมบรณดวยปยหมก

ชวภาพ การอนรกษดนและนำดวยการปลกปาและโครงการธนาคารตนไม เวทชแจงการปรบปรง

คณภาพชวตของคนในชมชน ดวยการใชภมปญญาทองถ นดแลสขภาพตามแนววถพทธ

เวทการขบเคลอนกจกรรมกลมออมทรพยของกลมเกษตรกรพอเพยงตำบลวงหวา ทเนนการ

รวมกลมพงพาซงกนและกน เวทการเชอมโยงเครอขายธรกจชมชน และเวทการเชอมโยง

เครอขายฐานเศรษฐกจชมชน ตลอดจนทำตลาดเกษตรกรเพอเช อมโยงเครอขายการผลต

และการตลาด


แผนพฒนาชมชนตำบลวงหวา มการดำเนนงานจดทำแผน โดยนอมนำแนวคด

หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงทเนนหนกในเรองของการใหชมชนพงพาตนเอง โดยใช

กระบวนการมสวนรวม และการเรยนรมาวเคราะหศกยภาพของชมชนรวมกบปญหาทประสบอย

ซงประกอบไปดวยแนวทางการแกไขปญหาหลก 3 ดาน คอ ดานเศรษฐกจ ดานสงคมและ


ดานเศรษฐกจ มการจดทำโครงการศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยงชมชน เพอลดตนทน

คาใชจายและขยายความรดานเศรษฐกจพอเพยง จดทำโครงการไบโอดเซล เพอลดตนทนการ

ใชพลงงาน มโครงการแปรรปผลไม และโครงการแปรรปกะป-นำปลา เพอเพมมลคาของสนคา

และผลตภณฑ และมโครงการกระจายผลผลตออกจากแหลงผลต เพอสงเสรมใหเกษตรกร

พฒนาปรบปรงคณภาพผลผลต มการแทรกแซงราคาผลไม และกระจายผลผลตเมอราคาตกตำ

ดานสงคมและสงแวดลอม มการจดทำโครงการตอเตมอาคารกลมแมบานเกษตรกร

ซากตระไคร แมบานเกษตรกรธารเกษม และแมบานเกษตรกรเนนหยอง ปรบปรงอาคารใหถก

สขลกษณะเพอขอมาตรฐานสนคาเกษตรแปรรป (อย. และ มผช.) มโครงการหมอตมพลงงาน

แสงอาทตย เพอลดการใชสารเคมและไมทำลายสภาพแวดลอม มโครงการสงเสรมการปลกปา

เพอเพมพนทปา และการจดตงธนาคารตนไมในชมชน

โดยแผนดงกลาวไดทำใหเกดการจดตงกลมอาชพตางๆ เพอเปนองคกรในการเชอมโยง

ระหวางแผนพฒนาชมชนสประชาชนกลมเปาหมายในทกมตของกลม เพอใหเกดการสรางกลม

และพฒนากลมมความเขมแขง และสามารถเชอมโยงไปยงหนวยงานตางๆ เพอใหเกดการ

สรางเครอขายในขนตอไปได โดยประกอบไปดวย กลมสจจะออมทรพย กลมนำสมควนไม

กลมเกษตรอนทรย กลมปยหมกและนำหมกชวภาพ กลมธนาคารตนไม และ

กลมแปรรปพฒนาผลตผลทางการเกษตร


นอกจากนยงไดมการดำเนนกจกรรมในการพฒนาชมชนผานโครงการตางๆ เพอการ

พฒนาดานเศรษฐกจใหกบสมาชกในชมชน มความร แนวทางการพฒนาคณภาพชวต และ

ผลผลตทางการเกษตรของชมชนใหดขน ดวยการจดทำโครงการตางๆ ดงตอไปน

1. โครงการแปรรปผลไม เพอใหกลมแมบานเกษตรกรมรายไดประจำ สรางผลตภณฑ

ทไดมาตรฐาน เพมชองทางการจำหนายผลผลต เพอลดปญหาผลผลตลนตลาดและราคาตกตำ

2. โครงการฝกอบรมผลตเชอราบวเวอเรย เพอใหเกษตรกรไดเรยนรและนำกลบ

ไปใช เพอลดตนทนและลดการใชสารเคมในการกำจดศตรพช ลดการทำลายสงแวดลอม

สรางผลผลตปลอดภย

3. โครงการศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยงของชมชน เพ อใหความร ดานการ

ทำการเกษตรตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงทหลากหลาย เพอใหเกษตรกรเกดความสามคค

เกดกระบวนการเรยนร ตอยอด ขยายผลอยางเปนระบบ นำไปปรบใชในชวตประจำวนและ

การประกอบอาชพได

ซงความสำเรจของชมชนบานหนองนำขน การเปนหมบานเศรษฐกจพอเพยง

ตนแบบ เกดขนจากปจจย 3 หวง 2 เงอนไขทประกอบไปดวย

การมเหตผล ททกคนในชมชนไดรวมกนคนหา วเคราะหขอมลและศกยภาพของชมชน

เพอหาแนวทางการแกปญหา

มความพอประมาณ โดยใชศกยภาพของชมชนมาสงเคราะห เพอหาแนวทางการแกไข

ปญหา

มภมคมกน มการกำหนดแผนกลยทธ โดยมทางเลอกในการแกปญหาและการพฒนา

ชมชน ไมวาจะเปนแผนการลงทนดานธรกจและวสาหกจชมชน แผนการปรบปรงพ นฟ

ทรพยากรธรรมชาต และแผนการถายทอดความรดานเทคโนโลย

กระบวนการเรยนร หรอ ความร สมาชกในชมชนมการแลกเปลยนเรยนรเพมพน

ทกษะและประสบการณ และนำความรทไดรบมาพฒนาแกไขปญหาในครวเรอนของตนเอง

คณธรรม ชาวตำบลวงหวามจตใจทมงมน เสยสละ มความคด และมศกยภาพในการ

ชำระหน และรวมกนหาทางออกโดยยดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนสำคญ

ดวยปจจยตางๆ เหลานจงทำให หนองนำขน เปนชมชนตนแบบในดานการ

ตนเอง ทมเปาหมาย คอการกาวไปสการเปนชมชนพอเพยงทเขมแขงอยางยงยน


นาย

จรล ส

มคด แ

กนนำช

มชน

บาน

หนองน

ำขน ส

รปวา

“คำวาเศรษฐ

กจพอ

เพยงเร

าตองลด

รายจ

ายเพ

มราย

ไดมเงนเหล

อเกบ

ลดก

ารใชสา

รเคม

มกา

รทำบ

ญชค

รวเรอน

โดยท

างกล

มมกา

รปลก

ผกปล

อดสา

รพษขา

ยเปน

ตวอย

างใหกบ

สมาช

กในช

มชนชา

วบาน

กจะม

เงนเหล

อเกบ

มอา

หารกนเองเห

ลอกข

าย

ไดรายไดไมตอ

งกลว

เรองสา

รพษสขภ

าพกด

ขนชวต

มความส

ข”

ความเขมแขงของชมชนบานหนองนำขน


จ ดานสงคม


มแหล

งเงน

ทนภา

ยนอก

ชมชน

จาก

ธ.ก.

ส.

และอ

งคกา

รบรห

ารสว

นตำบ

ลวงห

วา แ

ละ

แหลง

ทนภา

ยในช

มชน

เชน

กลมอ

อมทร

พย

ธนาค

ารชม

ชนทพ

รอมส

นบสน

นกระ

บวนก

าร

สราง

กลมอ

าชพส

รางร

ายได

1. มก

ารจด

ตงกล

มอาช

พตาง

ๆ เช

น กล

มเตา

อวาเตะ

แล

ะนำส

มควน

ไม ก

ลมปย

หมกอ

นทรย

คณ

ภาพส

ง กล

มเพา

ะเหด

กลม

แปรร

ปผลต

ภณฑ

ทเ

รยนท

อด ก

ลมปล

กผกป

ลอดส

ารพษ

กลม

ผลต

เช

อราบ

วเวอ

รเรย

กลม

ทำนำ

กรดช

วภาพ

แทน

กร

ดฟอร

มก ก

ลมปร

บปรง

คณภา

พผลผ

ลตมง

คด

กล

มสจจ

ะออม

ทรพย

และ

กลมน

ำหมก

ชวภา

พ

2. คน

ในชม

ชนมค

วามข

ยนขน

แขง

ไมเอ

ารดเ

อาเป

รยบ

ชว

ยเหล

อเกอ

กล แ

ละมค

วามส

ามคค

กน

สง

คมนา

อยเพ

ราะม

ผนำช

มชนท

เขมแ

ขง

โด

ยยดห

ลกกา

รเชอ

มโยง

บาน

วด

โรงเรย

น (บ

วร)

1. ม

สภาพ

พนทท

เหมา

ะสมก

บการ

ผลตพ

ชเปน

อย

างด

สามา

รถปล

กไมผ

ลไดห

ลายช

นดแล

ะ

มค

ณภา

พสง

2. ม

กลมธ

นาคา

รตนไ

ม ทค

นในช

มชนเ

รมตน

จา

กการ

ปลกต

นไมต

ามหว

ไรปล

ายนา

ของ

ตน

เองแ

ละพน

ทภาย

ในบา

น


เสนทางการพฒนาศนยเรยนรฯ บานหนองนำขน จ.ระยอง



ปญหาของชมชนวา ตนทนการผลตสง ผลผลตลนตลาด

และราคาตำ ปญหาโรคและแมลงศตรพช ขาดการวางแผน

การผลตดานการเกษตรอยางเปนระบบ

แผนการดานการเงน : กลมออมทรพย ธนาคารชมชน กลมอาชพ : กลมเตาอวาเตะ/นำสมควนไม กลมปยหมกอนทรย กลมนำหมกชวภาพ กลมแปรรปทเรยนทอด กลมปรบปรงคณภาพผลผลตมงคด กลมปลกผกปลอดสารพษ กลมผลตเชอราบวเวอรเนย แผนงานกระจายผลผลตออกจากแหลงผลต

กลมสจจะออมทรพย กลมนำสมควนไม

กลมเกษตรอนทรย กลมปยหมก/นำหมกชวภาพ

กลมธนาคารตนไม กลมแปรรป/ปรบปรงผลผลตทางการเกษตร

สขภาพ : ใชภมปญญาทองถนตามแนววถพทธ

ลดการใชสารเคมในการเกษตร อนรกษดนและนำดวยการปลกปา

การผลตเชอราบวเวอรเนย ปยหมกอนทรย สารชวภาพ/สมนไพรไลแมลง ไบโอดเซล





รจกโลก








ภมปญญา


(SWOT)



แผนการดานการเงน : กลมออมทรพย ธนาคารชมชน กลมอาชพ : กลมเตาอวาเตะ/นำสมควนไม กลมปยหมกอนทรย กลมนำหมกชวภาพ กลมแปรรปทเรยนทอด กลมปรบปรงคณภาพผลผลตมงคด กลมปลกผกปลอดสารพษ กลมผลตเชอราบวเวอรเนย แผนงานกระจายผลผลตออกจากแหลงผลต

บานดอนศาลเจา เปนชมชนเกษตรกรรมท ต งอย ในพ นท ของ ตำบลบอสพรรณ

อำเภอสองพนอง จงหวดสพรรณบร ประชากรสวนใหญประกอบอาชพทำไรออย ทำนา และ

เลยงสตว ถงแมจะมระบบนำชลประทานทวถงทกพนททางการเกษตร แตเกษตรกรสวนใหญ

กยงคงประสบกบปญหา ผลผลตไมตรงตามเปาหมาย ขายผลผลตทางการเกษตรขาดทน หรอ

มกำไรนอย ทงนเนองจากในการเพาะปลกพชตางๆ ยงมการใชปยเคมในการทำการเกษตรเปน

จำนวนมาก ซงนอกจากจะทำใหมตนทนในการผลตทสงแลว ยงทำใหดนเสอมโทรม ผลผลต

ตกตำมากขนทกป

จากปญหาดงกลาวทำใหแกนนำชมชนรวมกนหาทางออก ซงพบวาเกษตรกรควรทจะ

หนกลบมาใชปยอนทรยชวภาพในการประกอบอาชพทางการเกษตร ซงมราคาถก และยงชวย

ปรบปรงบำรงดนใหมความอดมสมบรณเหมอนสภาพเดม และยงชวยทำใหลดตนทนใน

การผลตลงได

“พงพาตนเอง-พงพาซงกนและกน” ปลดหนชมชนดวย “ความพอเพยง”

ศนยเรยนรเพอการพฒนาเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ธ.ก.ส. ดอนศาลเจา

ตำบลบอสพรรณ อำเภอสองพนอง จงหวดสพรรณบร


ชมชนบานดอนศาลเจาจงนำปญหาทเกดขนมาพดคยหารอกน เพอกำหนดแนวทางการ

แกไขปญหารวมกน ตามกำลงความสามารถของชมชน โดยไดรบความชวยเหลอจากองคการ

บรหารสวนตำบลบอสพรรณ สำนกงานพฒนาชมชนอำเภอสองพ นอง ในการสนบสนน

งบประมาณและการศกษาดงานเพอนำความรทไดรบกลบมาประยกตใชใหเหมาะสมกบชมชน

ของตนเอง

แตความชวยเหลอดงกลาวกยงไมเพยงพอและครอบคลมในการแกปญหาตางๆ ทเกดขน

กบชมชนบานดอนศาลเจา เนองจากชมชนยงไมทราบถงศกยภาพทแทจรงของตนเอง จนกระทง

ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) ไดเขามาใหความชวยเหลอในเรองการ

สำรวจขอมลตางๆ ของชมชน โดยเรมตนจากการทำ “บญชครวเรอน” เพอใหสมาชกในชมชน

ไดรจกขอมลดานเศรษฐกจของตนเอง

นายธรโชต รงรตนวฒนเสร แกนนำชมชนบานดอนศาลเจา ไดกลาววา “คน คอ

กลไกสำคญในการพฒนาทกดาน หากพฒนาคน ใหรจกคดรจกทำ เขากจะเปนกลไก

ขบเคลอนงานพฒนาตอ โดยมกระบวนการทำงานระบบกระทรวง ใหทกคนมหนาทของ

ตนเอง โดยใหมงเนนทประโยชนทเกดจะเกดขนกบคนทมาเรยนรทศนยฯ โดยการสอน

คนของเรา ทำในลกษณะสภากาแฟใหคนไดเขามาพดคยมสวนรวมแสดงความคดเหน

อยางอสระ โดยเราสงเสรมในความคดของทกคน สงใดทจะทำไดกสงเสรมใหทำ แตให

เขาพยายามทำดวยตวเองกอน”

จนกระทงชมชนบานดอนศาลเจาไดมแนวคดในการจำลอง การบรหารงานแบบ

รฐบาล มาใชในการดำเนนงาน โดยการแบงหนาทความรบผดชอบออกเปนกระทรวงตางๆ เพอ

ใหสามารถทำงานไดสะดวกมากยงขน ซงเปนการดำเนนงานไปพรอมกบการพฒนาคนเปนหลก

โดยมงเนนการสรางระบบกำหนดบทบาทและหนาทใหเกดขน ประกอบกบแกนนำทงหมดเนน

การทำงานดวยใจ จงทำใหการดำเนนงานพฒนาชมชนเปนไปในทศทางเดยวกน จนนำมาซง

การจดทำแผนและโครงการตางๆ เพอพฒนาชมชนอยางยงยน


แผนพฒนาชมชนบานดอนศาลเจา ไดมการดำเนนงานตามกรอบการพฒนา

3 ขนไดแก

ขนท 1 การกอเกดจตสำนกในการพงพาตนเอง โดยใหสมาชกในชมชนไดร จก

การประเมนเศรษฐกจในครวเรอนของตนเอง ผานการจดทำบญชครวเรอน และการจดทำเวท

ประชาคมแผนพฒนาชมชน เพ อกระต นใหชมชนไดมสวนรวมในการวางแผนการพฒนา

ไดตรงกบปญหาและความตองการ

ขนท 2 การขบเคลอนสการรวมกลมพงพาซงกนและกน โดยไดมการแบงงานออก

เปนกระทรวงตางๆ โดยมคณะรฐมนโทเปนผควบคม เพอรบผดชอบงานตลอดจนวางแผน

กจกรรมตางๆ ทเปนประโยชนตอชมชน และตอบสนองตอการแกไขปญหาของชมชนไดตรงจด

ดงตอไปน

• กระทรวงมหาดไทย มยทธศาสตรในการนำความเปลยนแปลงเพอชมชน โดยดแล

งานดานโครงสรางพนฐานและการจดสวสดการตางๆ ศกษาปญหาตางๆ ทเกดขน และจดทำ

โครงการเพอขอรบการสนบสนนจากหนวยงานตางๆ ในพนท โดยมผลงานเดนไดแก การจดตง

กลมออมทรพย และกองทนฌาปนกจชมชน เปนตน

•กระทรวงกลาโหม มเปาหมายในการยกระดบคณภาพชวตของชมชนใหหางไกลจาก

ยาเสพตดและปลอดภยในชวตและทรพยสน โดยจดใหมการออกตรวจเวรยามในชมชน

จดกจกรรมใหเยาวชนหางไกลยาเสพตด และสงเสรมการใหบรการดานความปลอดภยในชมชน

โดยมผลงานเดนไดแก ดนตรหรรษานำพาเยาวชนหลดพนยาเสพตด

•กระทรวงเศรษฐกจ รบผดชอบในการดำเนนงานเกยวกบเศรษฐกจของชมชนทงหมด

และดแลงานดานการเกษตรของชมชน เพอแกปญหาความยากจนแบบบรณาการ เพมมลคา

ผลผลต ลดตนทนการผลต สงเสรมการแปรรปผลตภณฑ โดยการศกษาดงานตามแหลงตางๆ

แลวนำมาประยกตใชใหเหมาะสมในพนทของตนเอง เชน เทคนคการปลกออยใหไดผลผลตสง

การจดสรรทดน การสงเสรมกจกรรมโรงปยชวภาพ และการจดทำธนาคารชมชน ฯลฯ

• กระทรวงสาธารณสขมเปาหมายในการเสรมสรางคณภาพชวตทดและใหสมาชก

ในชมชนมสขภาพทแขงแรง ดวยการจดกจกรรมสงเสรมการออกกำลงกาย การทำการเกษตร

แบบปลอดสารพษ การปองกนและกำจดลกนำยงลาย เปนตน

• กระทรวงศกษา ดแลงานดานการศกษาของสมาชกในชมชน สรางโอกาสในการ

ศกษาใหตรงกบความตองการของชมชน ดวยการสรางเสรมองคความรจากภมปญญาทองถน

ใหสามารถใชประโยชนในชมชนได เชน โครงการครอบครวมนคงชวโมงพอเพยง โดยการดำเนน

กจกรรมในพนท 1 ไร ใหเกดประโยชนสงสดดวยการปลกผก เลยงหม เลยงปลา เลยงกบ และ

การรณรงคสงเสรมการดำเนนชวตตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง เปนตน


• กระทรวงสงแวดลอม ดแลงานการอนรกษและฟนฟสงแวดลอม เพอใหเกดการใช

ทรพยากรในทองถนใหเกดประโยชนสงสด โดยสงเสรมใหชมชนมสวนรวมในการจดการแหลงนำ

ดแลสงแวดลอม และสงเสรมดานพลงงานทดแทน โดยเนนการทำกจกรรมครบวงจร เชน

ปลกขาวโพดฝกออน ฝกสดสงขายใหกบพอคา ลำตนนำไปเลยงสตว มลสตวทไดนำไปผลตกาซ

ชวภาพ ซงชวยลดการเกดมลภาวะในชมชนได

ขนท 3 พฒนาเปนวสาหกจชมชน โดยทกกจกรรมทดำเนนการมานนนบเปนจดเรมตน

ของการพฒนาเปนวสาหกจชมชน เชน กลมผลตนำพรกบานดอนศาลเจา เรมผลตเพอจำหนาย

ในชมชนเปนหลก ตอมาจงไดขยายตลาดออกไปภายนอกชมชนมากยงขน

นอกจากนแผนพฒนาชมชนบานดอนศาลเจายงไดนำผลจากการวเคราะหตนเองใน

ดานตางๆ ทง ดานเศรษฐกจดานสงคมดานการเมองดานสาธารณปโภคดานสขภาพ

อนามย และดานสงแวดลอม มาใชในการกำหนดแนวทางการดำเนนงานทมความสอดคลอง

ตามแนวทางหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ทมงเนนการพงพาตนเองเปนหลก ลดการ

พงพาปจจยภายนอก มงเนนกระบวนการมสวนรวมของชมชนจนเกดเปนแผนพฒนาชมชน

บานดอนศาลเจาขนในป 2553-2555


ซงแผนชมชนของบานดอนศาลเจามเปาหมาย คอการทำใหสมาชกทกคนไดใชชวต

อยอยางยงยนและพอเพยงตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ดวยการลดรายจาย เพมรายได

ดวยการสรางอาชพเสรมใหมากและหลากหลาย ใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ ใชพลงงาน

ทดแทน และมเปาหมายสงสดกคอการปลดหนชมชน

โดยปจจยแหงความสำเรจของชมชนบานดอนศาลเจา ในการเปนชมชนตนแบบ

พงพาตนเองตามแนวทางหลกเศรษฐกจพอเพยงประกอบไปดวย

การมเหตผล โดยแผนชมชนมการศกษาและรวบรวมขอมลจรงในพนท โดยการม

สวนรวมของชมชน แลวนำขอมลดงกลาวมาวเคราะหตนเองเพอใหทราบถงจดแขง จดออน

อปสรรค และโอกาสของชมชน เพอใหสามารถกำหนดแนวทางการแกปญหาไดตรงประเดน

ความพอประมาณ แนวทางการแกไขปญหาของชมชนเนนไปทการพงพาตนเองเปนหลก

โดยการใชทรพยากรทมอยอยางมประสทธภาพ ทงทรพยากรบคคล ทรพยากรธรรมชาต

ลดการพงพาปจจยภายนอก

ภมคมกน เนนการกำหนดแนวทางการดำเนนใหเปนรปธรรมและมความชดเจน

ดวยการจดทำเปนแผนพฒนาชมชน โดยมการกำหนดยทธศาสตร เปาประสงค และกลยทธใน

การดำเนนงาน มการกำหนดโครงสรางการบรหารงาน รวมถงมการถอดบทเรยนและประเมนผล

อยางตอเนอง

ความร คณะรฐมนโท จะนำขอมลจากกลมของตนเองทรบผดชอบมานำเสนอในสภา

เพอใหคณะกรรมการไดรวมกนพจารณา วเคราะหและหาแนวทางการแกไขปญหาตางๆ จากนน

คณะรฐมนโทจะนำขอมลท ผานมตความเหนชอบแลวไปแจงใหสมาชกกลมของตนเองได

รบทราบอกครง

คณธรรม แกนนำทเขามาทำหนาทตางๆ เนนการทำงานดวยใจทมงมนและเสยสละ

มงเนนการพฒนาคนใหเกดจตสำนก มความรบผดชอบตอภาระในหนาทของตนเอง เพอนำพา

ชมชนไปสจดหมายเดยวกนคอการปลดหนชมชน

บานดอนศาลเจา จงเปนชมชนตนแบบดานการพงพาตนเองทไดนำแนวคดการ

บรหารงานแบบกระทรวงตางๆ ของรฐบาลมาประยกตใชในการพฒนาชมชนไปสการม

วถชวตทยงยนบนพนฐานของความพอเพยง


นาย

ธรโช

ต ร

งรตนวฒ

นเส

ร แก

นนำช

มชน

บาน

ดอนศาล

เจา

สรป

วา

“เศรษฐ

กจพอ

เพยงหม

ายถงตองรจกต

วเองรจก

ใชรจก

พอปร

ะมาณ

มเหตม

ผลในกา

รดำเนน

งานต

างๆ

และท

กคนต

องรจกล

ดตนท

นของทง

ตวเองและ

สวนร

วม”

ความเขมแขงของชมชนบานดอนศาลเจา




มแหล

งเงน

ทนชม

ชน เช

นกอง

ทนหม

บาน

กองท

นฌาป

นกจช

มชน

กลมอ

อมทร

พย

เปนแ

หลงเรย

นรดา

นการ

เกษต

ร เช

นโรง

งานป

ย

อนทร

ยชวภ

าพ โรง

งานอ

าหาร

สตว

ศนยเ

รยนร

ดานป

ศสตว

และ

สมาช

กในช

มชนม

ความ

สนใจ

ในกา

รพฒ

นาอา

ชพ ม

กจกร

รมเพ

อลดร

ายจา

ย

เพมร

ายได

ผนำ

หมบา

นมคว

ามเข

มแขง

และ

ตงใจ

ในกา

รพฒ

นาชม

ชน

มระบ

บชลป

ระทา

นทด

ทำให

มศกย

ภาพใ

นดาน

การผ

ลตสน

คาดา

นการ

เกษตร

(ออย

)คอน

ขางส

ง

และม

ความ

สะดว

กในก

ารขน

สงเช

อมโย

งกบ

ภมภา

คอนๆ

ไดด


เสนทางการพฒนาศนยเรยนรฯ บานดอนศาลเจา จ.สพรรณบร



ปญหาของชมชนวา จำหนายผลผลตทางการเกษตรแลว

ขาดทน/กำไรนอย เน องจากใชป ยเคม รายรบ-รายจาย

ใกลเคยงกน โดยรายจายสวนใหญเกดจากคาอาหารและ

ยารกษาโรค ตนทนการผลต เครองดมและขนม มหนสน

กระทรวงเศรษฐกจ ธนาคารชมชน การจดสรรทดน โรงงานปยชวภาพ รานคาชมชน โรงอาหารสตว โรงสชมชน พฒนาแหลงทองเทยว/โฮมสเตย การเลยงกบ หมหลม ผลตนำยาลางจาน/ซกผา เตาเผาถาน บอกาซชวภาพ

กลมออมทรพยเพอการพงพาตนเองบานดอนศาลเจา

กลมผเลยงโคขน กลมทำนา/ปลกผกชวภาพ

กลมกระเจยบเขยว กลมขาวโพดฝกออน

กลมทำพรกแกง กลมดนตรหรรษา

กระทรวงกลาโหม เวรยามภายในชมชนเพอความปลอดภยในชวตและ ทรพยสน ตรวจตราเรองยาเสพตด กระทรวงมหาดไทย ประสานภาครฐ/เอกชน พฒนาโครงสรางพนฐาน สงเสรมประเพณวฒนธรรมทองถน (กระทรวงสาธารณสข การออกกำลงกาย เกษตรปลอดสารพษ

กระทรวงสงแวดลอม เตาเผาขยะ พฒนาแหลงนำ รณรงคการปลกตนไม

กระทรวงศกษา ฝกอาชพเสรม เชน ผลตนำยาลางจาน/ซกผา ไมขนนกกระจอกเทศ

การใชสารชวภาพในการเกษตร รณรงคการดำเนนชวตตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง





รจกโลก








ภมปญญา


(SWOT)



บานตนเปด ตงอยในพนทของตำบลลำภ อำเภอทายเหมอง จงหวดพงงา เปนหมบานท

อดมสมบรณในดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ในอดตประชาชนสวนใหญประกอบ

อาชพทำเหมองแรมายาวนานกวา 120 ป แตหลงจากเมอธรกจเหมองแรซบเซา ราคาแรตกตำ

ทำใหชาวบานไดเลกประกอบอาชพทำแร และหนมาประกอบอาชพดานการเกษตรกรรม

ปลกยางพารา ปลกปาลมนำมน และทำสวนผลไมนบตงแตนนเปนตนมา โดยปจจบนชาวบาน

ตนเปดรอยละ 80 ประกอบอาชพเกษตรกรรรมทำสวนยางพารา การดำเนนชวตของชมชนกคอ

การกรดยางเปนอาชพหลก

ในอดตหมบานตนเปด ยงขาดกลไกลในการพฒนาหมบานทจะนำไปสการใชงบประมาณ

ของรฐเพอแกไขปญหาของชมชน หรอตอบสนองตอความตองการของชมชนไดอยางถกตอง

และตรงจด ซงปญหาดงกลาวนแทบไมแตกตางจากชมชนอนๆ ในประเทศไทยทการพฒนา

หมบานยงคงตองมงหวงและพงพาความชวยเหลอจากหนวยงานภาครฐ ซงถงแมจะมมากมาย

หลายหนวยงาน แตขาดการบรณาการเพ อการพฒนาชมชนใหเปนไปในทศทางเดยวกน

และตรงกบความตองการของชาวบานได

“สามคค” คอ “พลง” ในการพฒนาชมชนบนพนฐานของความพอเพยง

ศนยเรยนรเพอการพฒนาเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ธ.ก.ส. บานตนเปด ตำบลลำภ อำเภอทายเหมอง จงหวดพงงา


จนกระทงในป 2547 เมอผนำชมชนบานตนเปดไดมโอกาสเขารวมในเวทการเรยนร

เพอจดทำแผนพฒนาชมชน แผนชมชนบานตนเปด จงเรมเปนรปเปนรางและเรมดำเนนการ

จดทำในระหวางป 2548-2549 โดยกระบวนการจดทำแผนชมชนของบานตนเปดไดมขนตอน

การดำเนนงานดงตอไปน

เวทท 1 การเตรยมความพรอมชมชน โดยเชญตวแทนของแตละครวเรอนเขารวมใน

เวทเรยนร เพอคนหาหมบานตนเปดในอดต ปจจบนและอนาคต สรางความร ความเขาใจ และ

ความพรอมในการจดกระบวนการทำแผนพฒนาชมชน

เวทท 2 การวเคราะหขอมล การเรยนรตนเองและชมชน โดยมการวเคราะหศกยภาพ

ของชมชนในดานตางๆ ทงดานเศรษฐกจ สงคม การศกษา สขภาพอนามย สงแวดลอมและ

โครงสรางพนฐาน วเคราะหผลกระทบจากภายนอกทมผลตอชมชน วเคราะหสภาพปญหาของ

ชมชน และรวมกนคนหาสาเหตของปญหาทเกดขน รวมกนวเคราะหสถานการณ และแนวโนม

ทคาดวาจะเกดขนกบชมชนในอนาคต

เวทท 3 การคดเลอกโครงการและกำหนดเปาหมาย มการกำหนดวสยทศน คด

เลอกโครงการทสามารถนำมาสรางงาน สรางอาชพ สรางรายไดใหแกสมาชกในชมชน และ

กำหนดทศทาง การพฒนาตามศกยภาพของชมชน และเพอใหชมชนมเปาหมายและทศทาง

การพฒนาหมบานไปในแนวทางเดยวกน

เวทท 4 การจดลำดบความสำคญของโครงการ โดยตวแทนของชมชนจะจดลำดบ

ความสำคญของแตละโครงการและกจกรรมตามประเดนการพฒนาหมบาน และนำรางแผนชมชน

เขาสเวทประชาพจารณแผนชมชน เพอใหแผนชมชนสามารถดำเนนงานไดบรรลตามเปาหมาย

นายววฒน วสนต แกนนำชมชนบานตนเปด ไดกลาววา “ความสำเรจของชมชน

เกดจาก ผนำตองมความรความสามารถบรหารจดการ กรรมการตองมองคความร

มภมปญญา ประชาชนตองใหความรวมมอ ตองมการประชาคมรวมกน และมสวนรวม

กนทำ มกจกรรมทจะทำใหเพมรายได ลดรายจาย จดเดนของเราคอความสามคค

โดยเฉพาะการทำงานเปนทม”

นอกจากน แผนชมชนบานตนเปด ยงดำเนนการจดทำแผนโดยนอมนำแนวคด

หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงทเนนหนกใหชมชนพงพาตนเองได โดยใชกระบวนการ

การมสวนรวม และการเรยนรมาวเคราะหศกยภาพของชมชนรวมกบปญหาของชมชนทประสบอย

จงเกดเปนแผนของชมชนทมการพฒนามาตงแตป 2550 จนถงปจจบน โดยแผนการพฒนา


ชมชนบานตนเปดประกอบไปดวยแนวทางการแกไขปญหาหลก 3 ดาน ไดแก ดานเศรษฐกจ

ดานสงคม และดานส งแวดลอม ท ม ความเช อมโยงกบฐานทรพยากร ทน การตลาด

ความปลอดภย โครงสรางพนฐาน เทคโนโลย และภมปญญา ซงไดกอใหเกดการกำหนดวสย

ทศนของบานตนเปดไวในแผนชมชนดงน

“หมบานแหงความสามคค สงแวดลอมด คนมคณภาพ” โดยมทศทางการพฒนา

ตามศกยภาพคอการเปน “หมบานการเกษตรแบบพอเพยงและยงยน” และไดกำหนด

พนธกจการพฒนาบานตนเปดไว 9 ประเดนหลกซงประกอบไปดวย 1) สงเสรมการเกษตร

แบบผสมผสานอยางมคณภาพ 2) สงเสรมการประกอบอาชพเสรมเพมรายไดทกครว

เรอน 3) สงเสรมการออมและพฒนาสถาบนการเงนเปนธนาคารชมชน 4) สงเสรมและ

รวมอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 5) สงเสรมการสรางสขภาพใหแขงแรง

ทกกลมวย 6) สงเสรมการศกษาและพฒนาการเรยนรสความกาวหนาของชมชน

7) พฒนาการจดสวสดการชมชนครบทกดาน 8) สงเสรมและรกษาความสามคคอยาง

ยงยน 9) การพฒนาโครงสรางพนฐานใหพรอมและดมคณภาพ

และยงไดมการกำหนดตำแหนงการพฒนาอาชพชมชน ไว 3 แนวทางซงประกอบไปดวย

1.สงเสรมการปลกยางพาราและการผลตยางแผนคณภาพด ดวยการรวมกลม

เพาะพนธยางจดทำการขยายพนธกลายางคณภาพด มกลมตดตายาง กลมผสมปยทถกหลก

วชาการโดยการใชปยผสมทมราคาถก มตลาดประมลยาง มการจดอบรบการกรดยางทถกวธ

และสงเสรมการผลตยางแผนทดมคณภาพ

2.สงเสรมการปลกพชผกสวนครว ผกไรดน และผกปลอดสารพษ ปจจบน

ชาวบานตนเปดบรโภคผกทไมไดปลกเอง ทำใหมสารพษตกคาง จงสงผลเสยตอสขภาพรางกาย

ของคนในชมชน และเปนสาเหตของโรคตางๆ

3.สงเสรมการทำอาชพเสรมในหมบาน ดวยการจดตงกลมตางๆ เพอใหชาวบาน

ไดมอาชพเสรม เชนกลมแมบานทำขนม กลมเพาะเหด โครงการชววถ เพอใหชาวบานไดใช

เวลาวางใหเกดประโยชน โดยไมไปมวสมกบสงอบายมขตางๆ

ซงการดำเนนการตางๆ จะยดหลกประชาธปไตยและการมสวนรวมของชมชน มการ

จดเวทประชาคมทกครง โดยยดมตเสยงสวนใหญเปนแนวทางในการดำเนนงาน และรบฟงเสยง

สวนนอยเพอปรบปรงแกไข มการทำงานเปนทม และแบงหนาทกนอยางชดเจน แบงปนและ

รบผลประโยชนอยางเทาเทยมกน โดยยดผลประโยชนสวนรวมเปนหลก มระบบการทำงาน


อยางโปรงใสและตรวจสอบได และมการบรณาการการทำงานรวมกบภาคเครอขายเพอพฒนา

และสนบสนนการดำเนนงานตางๆ ของชมชน

โดยปจจยความสำเรจของชมชนบานตนเปดในการพฒนาไปสการเปนชมชน

ตนแบบเศรษฐกจพอเพยงประกอบไปดวย

การมเหตผล ชมชนบานตนเปดมแผนชมชนมาตงแตป 2548 ซงเปนเครองมอสำคญใน

การพฒนาหมบาน และแผนชมชนบานตนเปดยงมการนำขอมลของชมชนตามสภาพความเปนจรง

มาวเคราะหปญหาและหาศกยภาพของชมชน โดยไดมการพฒนาขอมลอยางสมำเสมอ จงเปน

แผนทเกดขนจากกระบวนการมสวนรวมของชมชน

ความพอประมาณ บานตนเปดมกจกรรมเพอลดรายจาย โดยปลกพชทกอยางทกนได

(พชผกสวนครว) ทำปยหมก ปยชวภาพ เตาเผาถาน ทำนำยาลางจาน มการจดตงธนาคารไก

เพอขยายพนธแบงใหกบครอบครวอนๆ มการเลยงหมหลม มการรวมกลมเพอขายแผนยาง

และนำยางดบ มกลมแมบานแปรรปผลตอาหาร มการจดทำบญชครวเรอน ฯลฯ โดยกจกรรม

ตางๆ เหลานไดนำชาวบานตนเปดไปสการรจกประมาณตนเองและไมฟมเฟอย

ภมคมกน มกจกรรมเพอสรางภมคมกนใหกบชมชนและตนเองตางๆ ดงน สนบสนนให

มการออม โดยจดทำกระบอกไมไผคณ 2 แจกใหครวเรอนออมเงนระยะเวลา 6 เดอน แลวเมอ

นำเงนมาฝากกบสถาบนการเงนชมชน เงนทไดจะมมลคาเพมขนเปน 2 เทาของเงนออมใน

กระบอกไมไผ นอกจากนชาวบานยงมการแลกเปลยนเรยนรปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงอยาง

สมำเสมอ มการฝกอบรมเรองเศรษฐกจพอเพยง และมการการถายทอดภมปญญาตางๆ ของชมชน

ความร ชมชนมกจกรรมในการรวบรวมขอมล ความร และความคดในการวเคราะห

ปญหาของชมชน และมการแลกเปลยนเรยนร เพมพนความร ทกษะและประสบการณ เพอนำ

ความรทไดรบกลบมาพฒนาครวเรอนและชมชนของตนเอง และพรอมทจะถายทอดองคความร

ใหกบชมชนอนๆ เพอขยายผลการดำเนนงาน

คณธรรม บานตนเปดมผนำชมชนทมจตใจมงมน เสยสละ และชาวบานทกคนมความ

รกสามคคดแลเอาใจใสซงกนและกนทงภายในครอบครวและเพอนบาน จะเหนไดจากการ

ลงแขกชวยเหลอในงานประเพณและเทศการตางๆ ของชมชน

หมบานตนเปด จงเปนหมบานตนแบบ ทนำพลงแหงความสามคคมาสรางสรรค

สงดใหเกดขนภายในชมชน โดยมเปาหมายสงสดกคอ การกาวไปเปนหมบาน

การเกษตรแบบพอเพยงและยงยน


นาย

ววฒ

น ว

สนต

แกนนำช

มชน

บาน

ตนเป

ด ส

รปวา

“เศรษฐ

กจพอ

เพยงคอ

การเพม

รายไดลด

รายจ

ายสำค

ญคอ

ตองชวย

เหลอ

ซงกน

และก

นอย

รวมก

นฉนท

พนอง

เพราะห

ากตา

งคนต

างอย

เหนแ

กตวช

มชนก

จะแต

กแยก

ขาดซ

งความส

ข”

ความเขมแขงของชมชนบานตนเปด




ปจจบ

นยาง

พารา

มราค

าสง

และเ

ปนทต

องกา

ร

ของต

ลาด

ทำให

รายไ

ดของ

เกษต

รกรม

ความ

เพยง

พอตอ

การด

ำรงช

วต แ

ละมก

องทน

ทง

ภายใ

นและ

ภายน

อกชม

ชนให

การส

นบสน

น

โดยใ

นรอบ

ปทผา

นมาไ

มมลก

หนทต

ดคาง

ทง

กองท

นหมบ

านแล

ะ ธ.

ก.ส.

ชมชน

อยอา

ศยอย

างสง

บพงพ

าซงก

นและ

กน

มควา

มปลอ

ดภยใ

นชวต

และท

รพยส

น มก

าร

จดเว

รยาม

เฝาร

ะวงค

วามป

ลอดภ

ยภาย

ใน

หมบา

น แล

ะมคว

ามสา

มคคเ

ปนอต

ลกษณ

ท

สำคญ

ของช

มชน

และด

ำเนน

ชวตต

ามหล

ก

ธรรม

ของพ

ระพท

ธศาส

นา แ

ละหล

กปรช

ญา

ของเศร

ษฐกจ

พอเพ

ยง

มควา

มอดม

สมบร

ณขอ

งทรพ

ยากร

ธรรม

ชาต

พนทส

วนให

ญเป

นทรา

บเชง

เขา

เหมา

ะแกก

าร

ปลกย

างพา

รา ป

าลมน

ำมน

และไ

มผล


เสนทางการพฒนาศนยเรยนรฯ บานตนเปด จ.พงงา



ปญหาของชมชนวา ปญหาทดนทำกน ตนทนการผลตสง

ปาไมถกทำลายเพอใชเปนททำกน

แผนงานการเงน : สถาบนการเงนชมชน ออมเงนกระบอกไมไผ สวสดการชมชน ดานอาชพ : สงเสรมการปลกยางพาราและผลตยางแผนคณภาพด เกษตรผสมผสาน ปลกผกสวนครว ผกไรดนปลอดสารพษ และอาชพเสรม (ทำขนม เพาะเหด ทำผาบาตก) โครงการชววถพฒนาอยางยงยน โครงการการผลต/ รวบรวม/แปรรปผลไม โครงการ สงเสรมการเลยงปลาดก ไกพนบาน หมหลม

คณะกรรมการหมบาน สถาบนการเงนชมชนบานตนเปด

สหกรณกองทนสวนยางบานตนเปด กลมแมบานตนเปด

คณะกรรมการกองทนแมของแผนดนบานตนเปด

แผนรณรงคการออกกำลงกาย ตรวจคดกรองโรคเบาหวาน ความดนโลหต ฟนฟและอนรกษวฒนธรรม พพธภณฑเหมองแร

ธนาคารขยะ อาสารกษปา โครงการปลกปาทดแทน

เพาะพนธกลายาง คดพนธปาลม ปลกผกไรดน ผลตนำมนไบโอดเซล





รจกโลก








ภมปญญา


(SWOT)



ตำบลลำสนธ เปนตำบลหนงใน 4 ตำบลของอำเภอศรนครนทร จงหวดพทลง

ประชาชนในพนทประกอบอาชพเกษตรกรรมทำนาปลกขาว ทำสวนยางพารา และสวนผลไม

ในอดตกวารอยละ 80 ของครวเรอนทงหมดแทบจะไมตองซอขาวสาร เพราะมพนทปลกขาวของ

แตละครวเรอนเพอปลกขาวใหพอกนตลอดทงป โดยจะมรายไดจากการขายผลผลตตางๆ

ภายในสวนในไร

ชมชนตางๆ ในตำบลลำสนธมความเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจและสงคมมาอยาง

ตอเนองนบตงแตป 2500 เปนตนมาจากวถชวตทเรยบงาย หลายครวเรอนเรมปรบเปลยนไปการ

ทำการเกษตรสมยใหมดวยทำสวนยาง ปลกพชเชงเดยวตามความตองการของตลาดทเพมมาก

ข นในขณะเดยวกนกเกดความขดแยงทางความคดและทางการเมองระหวางภาครฐและ

ประชาชน หลายพนทในภาคใตไดถกประกาศเปนพนทสแดง

ชมชนเขมแขง ครอบครวอบอน สงคมนาอยดวยวถ “ความพอเพยง”

ศนยเรยนรเพอการพฒนาเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ธ.ก.ส. บานลำสนธ

ตำบลลำสนธ อำเภอศรนครนทร จงหวดพทลง


ตำบลลำสนธเองกถกจบตามองจากภาครฐเปนพเศษ จากสถานการณปญหาและความ

รนแรงในชวงเวลาดงกลาวไดทำใหเกดการรวมกลมกนแกไขปญหาของชาวบาน โดยการใช

ตนทนเดมทางสงคมทเหลออยนน กคอความเปนเครอญาตและวฒนธรรม โดยไมเรยกรองการ

ดแลจากภาครฐซงในขณะนนใชอำนาจในทางทผดและสรางปญหาใหกบชาวบาน

จากเหตการณในครงนนไดหลอหลอมความคดตางๆ ทเกยวของกบการใชชวต การคด

วเคราะหปจจยตางๆ ในสงคม แกนนำชาวบานไดเรยนรถงระบบชนชนในสงคม ประวตศาสตร

การเมองการตอสภาคประชาชน จนกลายเปนอดมการณทหลอหลอมความคดในการอยใน

สงคมดวยการชวยเหลอตนเอง พงพาซงกนและกนของคนในชมชน และใหความสำคญกบ

มวลชนและผใชแรงงาน ซงนบเปนจดเรมตนของการเปลยนแปลงดานตวบคคลและสงคมใน

ตำบลลำสนธ

ในชวงป 2528-2540 เปนชวงทชมชนบานลำสนธไดรบการพฒนาโครงสรางพนฐานใน

รปแบบของการพฒนาชมชนเชงโครงสรางสาธารณปโภคตางๆ จากภาครฐทงถนน ไฟฟา

ประปา และอาคารตางๆ จนป 2540 จงไดเกดมกลมตางๆ ขนในชมชนอาท กลมเกษตรกร

กลมพฒนาชมชน กลมสาธารณสข เปนตน แตดวยความไมพรอมของชมชนและการบรหาร

จดการ เพยงปเศษกลมตางๆ กลมลงเหลอเพยงไมก กล มเทานนทยงคงดำเนนงานอยได

เชน กลมออมทรพย

จากปญหาดงกลาวทำใหแกนนำของแตละชมชนไดพดคยปรกษาหารอในการทจะ

พยายามพฒนากลมใหมๆ ใหเกดขน เพอใหเกดการแลกเปลยนเรยนรกจกรรมระหวางกลม

นำไปสการมองปญหาไดกวางขนตงแตในระดบชมชนถงปญหาของตำบล โดยมเปาหมาย

ทสำคญคอ “การพฒนาอยางเปนกระบวนการทจะทำใหเกดการเปลยนแปลงความสมพนธเชง

โครงสรางจากภาครฐและเอกชน”


นายอทย บญดำ แกนนำชมชนบานลำสนธ จ.พทลงไดกลาววา “ทชมชนของเรา

เปนศนยเรยนรฯได เพราะเรารวมตวกนแกปญหาดวยตวเอง เมอกอนเรารอใหคนอน

แกปญหาให แตปญหาสาธารณะไมสามารถแกไขไดในเวลาอนสน จงคดวาคนลำสนธ

ตองลกขนมาสานตอและแกไขปญหาอยางตอเนองดวยตวเอง หวใจสำคญคอตอง

รวมกลมกนจดเวทแลกเปลยนเรยนร แลวเรมตนแกไขปญหาในครวเรอนของตวเองกอน

แลวจงจะสามารถแกปญหาสาธารณะของชมชนได”

และเหนอส งอ นใดกคอการสรางความเขมแขงใหก บชมชนท นำไปส การจดต ง

“เครอขายสนธแพรทอง” เปนครงแรกในป 2523 และไดมการดำเนนงานอยางเปนรปธรรมทม

ความชดเจนมากขนในป 2544 โดยมกลมกจกรรมรวมแรกจำนวน 6 กลมอาท กลมออมทรพย

กลมแมบาน กลมแปรรปฯลฯ มการพฒนาในดานองคกรการเงนในแตละกลม และมกจกรรม

เชอมโยงระหวางกนของเครอขาย

และในปเดยวกนนเองชาวบานจงไดมแนวคดในการจดทำ แผนแมบทชมชน ขน

โดยไดรบการสนบสนนจากหนวยงานตางๆ ทงภาครฐและเอกชน มการสำรวจขอมลครวเรอน

แลวนำขอมลทไดไปสการวางแผน รวมกนกำหนดยทธศาสตร แผนงาน และโครงการของตำบล

ทำใหความตองการและปญหาของชาวตำบลลำสนธไดรบการแกไขอยางเปนระบบและเดนไป

อยางถกทศทาง

“การทำแผนแมบทชมชน ทำใหเรารจกตนเองวาในตำบลมสวนผลไมอะไรกไร

มสวนยางกไร มคนแก มเดกกคน แตละครอบครวมรายจายอะไรบาง จำนวนเทาไร

ทกคนรเทากนหมดทำใหทกคนตระหนกทจะกาวไปขางหนารวมกน”

แผนชมชนตำบลลำสนธมเปาหมายของการดำเนนงานของเครอขายสนธแพรทอง

คอ การสรางชมชนเขมแขง สรางครอบครวอบอน และสรางสงคมตำบลนาอย โดยม

วสยทศนของชมชนคอ “คนมคณภาพ มคณธรรม เปนชมชนแหงการเรยนร สงคมอยด

มสขตามแนววถเศรษฐกจพอเพยง” ทประกอบไปดวยยทธศาสตร 7 ขอคอ การเชอมโยง

แบบบรณาการ สงเสรมประชาธปไตยในชมชน สงเสรมสขภาวะชมชน สงเสรมการเรยนรชมชน

การพฒนาคณภาพชวต ยกระดบสถาบนครอบครวสความเขมแขง และยทธศาสตรพลงงาน

ทดแทน ซงการขบเคลอนแผนชมชน ไดมการวางโครงสรางการจดการและระบบการจดการ


ชมชนผานระบบคนและระบบกลม โดย “ระบบคน” มการจดตงคณะกรรมการจากทกหมบาน

มการเกบรวบรวมขอมลในดานตางๆ ของแตละครวเรอน ไมวาจะเปน องคความร ทรพยากร

ธรรมชาต เพอนำไปสการกำหนดเปนแผนยทธศาสตรของเครอขายสนธแพรทอง

โดยในประเดนแผนงานฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ชมชนมเปาหมาย

ทจะจดการทรพยากรอยางบรณาการทงการทำแผนในเรองของดน นำปา การฟนฟดน ฟนฟนำ

ฟนฟพนธไมพนบาน โดยทกเรองเชอมโยงกนเปนเรองสทธททำกนทเชอมโยงกบการใชประโยชน

จากทรพยากร ดวยการสรางกระบวนการเรยนรของชาวบานผาน โรงเรยนเกษตรกร ใหชาวบาน

ไดรและเหนปญหาดวยตวเอง แลวนำไปปรบใชในการผลตจนไดผลผลตมากขน โดยมเครอขาย

สนธแพรทองเปนกลไกลในการขบเคลอนงาน จดเวทเชอมโยงทง 9 หมบาน

“ระบบกลม” มการขยายเครอขายกลมองคกรในตำบลลำสนธ เกดมกลมออมทรพย

ของหมบานทงหมด 9 หมบาน มกลมแมบานจำนวน 6 กลม มการขยายฐานกจกรรมในดาน

อนๆ ตามยทธศาสตรของแผนงานอาท การจดตงกลมออมทรพยบานตนมวง ทมการจดตงกลม

ออมทรพยจนประสบความสำเรจในการออม แลวตอมาสามารถแตกตวไปทำกจกรรมทไดจาก

การวเคราะหรวมกนในการแกไขปญหาปากทอง และการทำกลมเพอแกไขปญหาใหกบสมาชก

โดยปจจยแหงความสำเรจตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของตำบล

ลำสนธจนเปนหมบานตนแบบประกอบไปดวย

การมเหตผล การสรางความสามคคและความรวมมอกนภายในชมชน ผานกระบวนการ

มสวนรวมโดยมแผนแมบทเปนแนวทางในการพฒนาทม งเนนการพฒนาคนใหมคณภาพ

มคณธรรม และเปนชมชนแหงการเรยนร อนจะนำไปสสงคมอยดมสขตามแนววถเศรษฐกจ

พอเพยง

ความพอประมาณ การจดทำบญชครวเรอน การสรางกจกรรมลดรายจาย สรางรายได

การรวมกลมเพอพฒนาอาชพหลกของชมชน การดำเนนงานในรปแบบของวสาหกจชมชน

สงเหลานลวนนำพาสมาชกในชมนไปสความพอประมาณและความพอเพยง

ภมคมกน กลมกจกรรมในตำบลลำสนธมโครงสราง แผนงาน และรปแบบการบรหาร

จดการเปนรปธรรมทชดเจน มการจดเวทแลกเปลยนเรยนร เพอสรปปญหาและความตองการ

ของสมาชกทง 9 หมบาน ทำใหเกดการทบทวนบทเรยนการทำงานทผานมา มองเหนจดออน

จดแขงของชมชน ประกอบกบมองคกรตางๆ ทงสถาบนการศกษาและชมชนภายนอกมาศกษา


ดงานทำใหเกดการแลกเปลยนประสบการณซงกนและกน เกดมมมอง ทศนคตทกวางไกลขน

นอกจากน ชาวตำบลลำสนธ ยงมการทำงานในรปเครอขาย “เครอขายสนธแพรทอง”

ทครอบคลมทง 9 หมบานในตำบล ผานกลมออมทรพย กลมอาชพ และโครงการตางๆ

ทมสมาชกเพมขนทกป มทนหมนเวยนนบสบลานบาท

ความรและคณธรรม การทชมชนจะตองดแลพงพาตนเองได สามารถคนหาปญหา

ตางๆ ของชมชน จำเปนจะตองสรางผนำชมชนทมความสามารถ มความร และมคณธรรม

สามารถกำหนดทศทางการพฒนาและการเปล ยนแปลงของชมชน รวมถงเปล ยนแปลง

ความสมพนธทางโครงสรางในการพฒนาชมชนรวมกบภาครฐ เพอใหชมชนเปนแกนหลกในการ

ดแลตนเอง เนนการดำรงชวตแบบพอเพยง และใชผลงานความสำเรจจากการดำเนนกจกรรม

ของกลมตางๆ เปนเครองมอในการสอสารเชงนโยบายกบภาครฐและองคกรเอกชน นอกจากน

ยงไดมการจดสราง โรงเรยนผนำ เนนการเรยนรใน 4 เรองหลกคอ การจดการสงคมในกระแส

ทนนยม การจดระบบขอมล

การพฒนาบคลกภาพในทชมชน และการจดกระบวนการการคดและการทำงานเปนกลม

เพอพฒนาแกนนำชมชนคนรนใหมถายทอดองคความร จากรนสรนใหเกดการการพฒนาชมชน

อยางตอเนอง

ดวยเครอขายทเขมแขงบวกกบพลงสามคคของชมชน จงทำใหตำบลลำสนธเปน

ชมชนตนแบบทสามารถสรางสงคมใหนาอยบนวถแหงความพอเพยง


นาย

อทย

บญ

ดำ

แกนนำช

มชน

บาน

ลำส

นธ

จ.พ

ทลง

สรป

วา“เศรษ

ฐกจพ

อเพย

งหมา

ยความว

า

คนทจ

ะดำรงชวต

แบบว

ถพอเพย

งตองอา

ศยองคป

ระกอ

บหลา

ยเรองอน

ดบแรกจะ

ตองรจก

ตวเองกอน

แลว

ชมชน

จะตอ

งมองคค

วามร

ดานส

งคมอ

ยางพ

อเพย

งมก

ารจด

การท

รพยา

กรธรรม

ชาตอ

ยางพ

อเพย

งชม

ชนเศรษ

ฐกจพ

อเพย

งจงห

มายถ

งชมช

นทใชสต

ปญญาไปข

บเคล

อน

พฤตก

รรมเพราะในอ

ดตเราใชค

วามโลภ

ความ

หลงไปข

บเคล

อน”

ความเขมแขงของตำบลลำสนธ




มกลม

ออมท

รพยข

องชม

ชนทเ

ขมแข

ง มก

าร

พฒนา

ดานอ

งคกร

การเงน

ในแต

ละกล

ม แล

ะ

มโคร

งการ

ลดรา

ยจาย

ในกา

รทำก

ารเก

ษตร

อาท

การท

ำปยช

วภาพ

มกา

รสนบ

สนนผ

ลตภณ

ฑ

ทผลต

ขนเอ

งไดใ

นทอง

ถนทง

ขาวข

องเค

รองใ

ช

และอ

าหาร

มการ

รวมก

ลมทเ

ขมแข

งทนำ

ไปสก

ารจด

ตง

“เคร

อขาย

สนธแ

พรทอ

ง” เพ

อชวย

เหลอ

สมาช

ก

ในชม

ชน

สภาพ

ดนมค

วามอ

ดมสม

บรณ

พนทส

วนให

ญ

เปนท

ราบเ

ชงเข

า เห

มาะแ

กการ

เพาะ

ปลก

ยางพ

ารา

และไ

มผล


เสนทางการพฒนาศนยเรยนรฯ บานลำสนธ จ.พทลง



ปญหาของชมชนวา รายไดไมพอกบรายจาย (คาปยเคม

สารเคมทางการเกษตร คารกษาพยาบาล ราคาสนคาสง)

ปญหาหนสน เงนทนในการประกอบอาชพ ราคาผลผลต

ตกตำ ททำกน แหลงนำ ดนเสอมโทรม ความปลอดภยใน

ชวตและทรพยสน

กลมออมทรพย กลมอาชพตาง ๆ

เครอขายสนธแพรทอง กลมออมทรพย

แกนนำแถวท 1 (ผนำการเปลยนแปลง) กลมสตร

แกนนำแถวท 1 (แกนนำผปฏบต)

แกนนำแถวท 3 (กลมคนรนใหม เยาวชน)

สงเสรมสขภาวะชมชน รณรงคการออกกำลงกาย ลด-ละ สรา/บหร ปลกผกพนบานไวบรโภคในครวเรอน

ฟนฟดน (โรงเรยนเกษตรกร) ฟนฟนำ ฟนฟพนธไมพนบาน

เพาะพนธกลายาง คดพนธปาลม ปลกผกไรดน ผลตนำมนไบโอดเซล





รจกโลก








ภมปญญา


(SWOT)


ฝายพฒนาลกคาและชนบท

ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

469 ถนนนครสวรรค เขตดสต กรงเทพมหานคร 10300

โทรศพท 0-2280-0180 ตอ 2982 โทรสาร 0-2281-1915

คนตนสรางแบบ ศนยเรยนรเพอการพฒนาเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ธ.ก.ส.

Education

ไรไม่รู้