TORRE DE HÉRCULES

A lenda de Breogan, mítico xefe celta

fundador da ciudade de Brigantía (A

Coruña), xunto coa construción dunha

torre, a chamada Tor Breogan.

Porta granítica, de albor traspasable que nos permite cambiar de

tempo, tránsito entre o pasado e o presente.

Unha ollada á ciudade en permanente cambio e

evolución.

Rosa dos Ventos, rosa lendaria, sinala o

mundo celta, falándonos da lenda de

Ith e Mil, fillos de Breogán, que foron os que divisaron desde a Torre a illa de Irlanda.

21

3 A Torre, feita de pedra, na que

Hércules vence a Gerión, onde Crunia o namora, e fúndase unha cidadee para o mundo alumea un

novo faro A Torre de

4º

O FARO ROMANO

A Torre de Hércules foi construida como faro polos romanos entre os séculos I e II dC. Sabemos que o seu constructor foi Gaio Servio Lupo, arquitecto portugués, porque conservamos una lápida cunha inscripción dese momento. Sen certeza absoluta e cos datos actuais, parece que foi na época do emperador Trajano.

A torre foi construida despois da caonquista do occidente europeo polos romanos( Hispania, Galia, Britania). A bahía coruñesa adquire una grande importancia nas rutas marítimas, por ser una estupenda dársena nun mar moi perigoso. Así, os romanos crean aquí un gran porto, ao que chaman Brigantium, e no que construen un faro para guiar as naves( que hoxe lle chamamos TORRE DE HÉRCULES)

Non coñecemos todos os detalles do seu aspecto inicial, pero sabemos que tiña un núcleo interior, dotado dunha rampa ou escaleira e rodeado dun muro exterior. Desa estructura conservamos o núcleo interior.

Parece que contaba cunha cúpula, cun oco no seu centro para a saída da luz e do fume.

A TORRE NA IDADE MEDIA

No século V a invasión dos bárbaros(suevos, vándalos,…) produce a caída do imperio romano. A torre de Hércules perde a súa función como faro despois da redución do tráfico marítimo. Con isto a Torre abandóase e vaise deteriorando e prodúcese a caída do seu muro.

No século IX os continuos ataques dos normandos fixeron que a torre se convertera nun castelo defensivo. Nestes séculos a Torre serve como punto de referencia para determinar un territorio ao que se lle da o nome de Faro Brigantio ou Faro.

A RECUPERACIÓN DA TORRE COMO FARO

No século XVI a Torre era coñecida como Castelo Vello ou Torre do Faro. A Torre serve de mirador para os posibles ataques procedentes do mar. O concello pagaba aos mariñeiros ou xubilados da mariña para facer de vixiantes.

A finais do século XVII a Torre de Hércules recupera de novo a súa función de faro. O Duque de Uceda ordea a construción dunha escaleira interior de madeira e un pequeno balcón para facilitar a vixianza. Aproveitando o novo acceso, no alto da torre fanse dúas torretas de pedra con cadansúa farola de aceite.

No seçeculo XVIII as forolas da torre eran insuficientes. Unha delas deixou de funcionar e a outra foi destruida por un lóstrego. Intentaron arranxar a Torre pero os escasos recursos impedían relaizar as reparacións.

A RESTAURACIÓN DA TORRE

En 1788 o rei Carlos III autoriza as obras da restauración definitiva da Torre. Foron realizadas polo enxeñeiro Eustaquio Giannini. Afectaron sobre todo á parte exterior e á parte superior da torre.

No exterior cubríuse o núcleo primitivo romano cun envoltorio de pedra de estilo clasicista e decoración sobria. A banda diagonal, que percorre os seus muros en espiral ata o cumio, recorda a antiga rampa romana.

Na parte superior tiráronse as torretas e o balcón do século XVII e cosntruíronse dous corpos octogonais de pedra. No interior cambiouse a escaleira de madeira por una de pedra.

A obra rematou en 1790. Despois acondicionouse o contorno e construíuse una caseta para protexer a roca coa inscripción romana.

Nos séculos XIX E XX as reformas foron pequenas: acondicionouse o interior, realizouse a instalación eléctrica,…

Hoxe a Torre é un monumento coidado e preparado para recibir miles de visitas, que contén no seu interior paneis que explican a súa historia e lendas, así como restos das excavacións. Conta tamén cun fermoso contorno digno de ser visitado, e … sigue a ser o Faro que alumea cada noite,

LENDAS

"Hai varias lendas relacionadas coa súa construción:

Segundo conta a Crónica Xeral de Afonso X, Hércules chegou en barca ás costas que rodean actualmente a Torre, e que foi precisamente no lugar onde hoxe se sitúa esta que enterrou a cabeza do xigante Xerión, despois de vencelo en combate e liberar ás xentes do lugar da súa tiranía. Sobre o lugar no que enterrou a cabeza ergueu unha torre e mandou logo poboar unha cidade. Crunna foi a primeira muller en se presentar e dela tomará nome a vila. No escudo da cidade aparece a torre e, por baixo dela, a caveira de Xerión".

   A TORRE DE BREOGÁN

 Breogán foi un poderoso xefe dunha daquelas tribos dos celtas a quen chamaban ártabros os latinos, que designaron tamén co nome de Portus Magnus Artabrorum ao hoxe porto de A Coruña, como tamén chamaron Brigantium a esta cidade.

 A cidade estaba situada nunha pequena illa, hoxe unida ao territorio pola parte moderna construída sobre o istmo de area, e nela gobernaba Breogán. As pequenas barcas de vimbio recubertas de coiro abrigábanse na pequena ensenada de San Amaro.

 Cerca de alí nunha das ribeiras da costa que forma unha colina de pouca altura, Breogán fixo construír unha gran torre na parte da illa máis próxima ao mar aberto. Aquela torre podería servir de guía aos navegantes. Podería, tamén, encendendo na súa elevada plataforma unha fogueira, transmitir a grandes distancias, durante a noite certos sinais, como, por exemplo, a arribada daquelas grandes naves de comerciantes fenicios que viñan comerciar cos habitantes de Galicia.

  Unha tarde de outono, cando a atmosfera era clara e transparente, Ith, o fillo de Breogán, subiu ao alto da torre e desde alí oteou o horizonte. Na lonxanía do mar, alá nos confíns onde parece que se xuntan as augas co

ceo, pareceulle divisar entre as brumas da distancia outra terra descoñecida. O desexo de saber o que habería naquel lugar ata entón ignorado fixo nacer na súa imaxinación a idea dunha apaixoante aventura.

  Pediu consentimento a seu pai para organizar unha expedición e conseguiuno. A expedición realizouse pero antes da partida Breogán recomendou a Ith que fixera a viaxe montado no seu cabalo, sen apearse del ata que chegara; só así podería ter a certeza de volver á súa terra con facilidade.

  E desta maneira foi como os celtas de Galicia levaron a Irlanda a súa civilización. Por iso se encontran en Irlanda as mesmas citanias ou castros de casas circulares, iguais ás do noso país, e os preciosos torques de ouro, emblema dos xefes, e semellantes nomes de ríos e lugares, e ata a mesma gaita, con parecidos temas musicais.

QUE VER NAS PROXIMADES?

Ara Solis, 1992, de Silverio RivasO Sol, ao final do día, fúndese no mar en Finisterre, onde na antigüidade se lle erixiu un altar, o Ara Solis. Alí acudían moitos pelegrinos, e mesmo Décimo Xuno “o Galaico”, no 150 a.C., non quixo

regresar a Roma, sen antes ver tal espectáculo.Rosa dos ventos, 1993,X.Correa CorredoiraAparecen os sete países celtas eTartesos, pois un pobo deTartesos emigrou a Galiza, e aocruzar o río Letes esqueceu o seupasado e quedou aquí parasempre.Vemos as inscricións esímbolos:Tarsis: caveira = Tartesos.Eire: trébol = IrlandaAlba: cardo = EscociaManin: tres pernas = illa de ManCymru: dragón = GalesKernow: cáliz (Grial) = CornuallesBreizh: pegada de armiño =BretañaGaliza: vieira.

Os gardiáns, 1994, deSoledad Penalta Trátase de tres cabezas queemerxen da terra, lembrandoao xigante Xerión quen,segundo algunas lendas, tiñatres corpos e tres cabezas.

Ártabros, 1992, A. AndradeUnha das tribus que habitaban as Mariñas e Bergantiños era a dos ártabros.Dedicábanse á caza, agricultura, gandería,industria e, como mostran estasesculturas, tambén eran mariñeiros eguerreiros.Combate

Menhir Pentecefálico, 1992,de Ramón MirandaO mundo celta identifícase erróneamentecon menhires, cromlechs, etc., e estasexpresións son reinterpretadas polos

nosos artistas actuais nas súas obras.

Breogán ,1994, de Xosé Cid. Breogán, tras rematar a conquista deEspaña comezada polo seu pai Brath,funda a cidade de Brigantia e constrúepreto dela una torre, polo que tamén seráchamada Faro de Breogán nas lendasirlandesas.

Menhires, 1992, de Manolo Paz.

Até que se ennobreceu cosmenhires, este lugar servía dedepósito dos materiais de derrubo da cidade, de aí o nomede campo das ratas.Durante a Guerra Civil facíanseaquí fusilamentos, uns oficiais eoutros non.

Caracola, 1992, Moncho AmigoTrátase dunha xigantescacaracola, corno da abundancia,gardián dos sons do mar.

Copa do Sol, 2003 Pepe GalánHércules para atravesar oOceano e chegar a Galiza utilizou a Copa do Sol, que estéempregaba para cir de Oriente ea Occidente

Caronte, 1992, de RAMÓN CONDE.Hércules tivo que ir ao Hades (Mundo

dos mortos) para traer ao can Cèrbero.Para ir até alí, había que atravesar a lagoaEstixia coa axuda do barqueiro Caronte,quen cobraba un óbolo a quen quería pasar.