Upload
louise-magno
View
345
Download
9
Embed Size (px)
Citation preview
PINAGKUKUNANG YAMAN
MGA
NG PILIPINAS
KONSEPTO NG PINAGKUKUNANG-
YAMAN
Nagiging pinagkukunang-yaman ang anumang
bagay, may buhay man ito o wala.
Napagtatanto ng mga tao ang halaga ng anumang bagay o
ang kapakinabangan nito upang mapunan ang kanilang pangangailangang ekonomiko.
Ang mga tao ay nagiging maparaan upang magamit ang mga bagay sa paligid para sa
ikabubuti ng kanyang kalagayan.
Sinumang naghahangad ng anuman ay kinakailangang
magkaroon ng mga pinagkukunang-yaman.
Gupatubigdagatburolbundokbulkanmaiskamoteaghammatematikasipnayanncvuasdkaragatandalampasiganisdapatatassibuyasbawangsibuyasgamotyamanlupatubigdagatburolbundokbulkanmaiskamoteaghammatematikasipnayanncvuasdkaragatandalampasiganisdapatatassibuyasbawangsibuyasgamotyamanlupatubigdagatburolbundokbulkanmaiskamoteaghammatematikasipnayanncvuasdkaragatandalampasiganisdapatatassibuyasbawangsibuyasgamotyamanlupatubigdagatburolbundokbulkanmaiskamoteaghammatematikasipnayanncvuasdkaragatandalampasiganisdapata
Kung kailangan ng isang lipunan na
mapunan ang kanilang mga pangangailangan,
kailangan nila na malaman na maarang
mapagkunan ng yaman ang ibat-ibang
bagay.
ANG MGA SALIK NG
PRODUKSYONLUPA | PAGGAWA | KAPITAL
LUPA
Orihinal at hindi mapapalitang yaman ng kalikasan.
Dito nagmula ang mga hilaw na materyales na kailangan sa pagbubuo ng mga kalakal.
Ang kapakinabangan ng lupa sa may-ari nito ay nagtatakda ng kita na
tinatawag na upa.
PAGG
AWA Ang lakas-paggawa ng
pinakamahalagang salik ng produksyon.
Nakasalalay sa kamay ng tao ang paglinang ng kalikasan upang maging
kapaki-pakinabang ito.
Sa pamamagitan ng pag-iisip at talento ng tao, nabubuo ang isang
produkto.
KAPI
TAL Ito ay ginagamit ng tao upang
makalikha siya ng mga produkto at makapagbigay ng maayos na
serbisyo.
Mahalaga rin sa paggawa ang kapital upang matugunan ang
pangangailangan.
Kadalasang nagiging maunlad ang industriyang pinaglalaanan ng
malaking kapital.
LUPA PAGGAWA
KAPITAL
PROSESO
+
+
=
• Ang lupa, paggawa, at kapital ay ang mga pinagkukunang- yaman na kailangan sa produksyon ng kalakal at serbisyo.
• Ang kawalan ng mga salik na ito ay maaring magdulot ng pagkakaantala, paghinto o kawalan ng produksyon.• Ang mga hayop at halaman ay maituturing din na pinagkukunang yaman.
YAMANG LIKAS
LUPA | MINERAL | TUBIG | KAPITAL
YAMANG LUPAANG MAPAPALITANG
PINAGKUKUNANG YAMAN
• Ang Pilipinas ay may lawak na 300,000 kilometro kuwadrado o 30 milyong ektarya.
1840
km
1000 km
• Pinakamalaki ang Luzon, sunod ang Mindanao at Visayas.
Natitirang lupain sa
bansa26%
Kagubatan18%
Lupaing Agrikultural
35%
Kugon at latian21%
1/3 ay para sa troso at kahoy
PAMPUBLIKONG LUPAIN• Public domain•Pag-aari ng pamahalaan
ALIENABLE LAND• Disposable land• Mga maaring ipagbili, pagtaniman, pagtayuan ng mga bahay at gusali• Pribadong ari-arian
47%
residensyal at komersyal
industriyal agrikultural
Rehiyon Kabuuang Lawak Ng Lupa
Lupaing Alienable at Disposable
Kabuuang Forest Land
NCRCAR
I IlocosII Lambak ng Cgayan
III Gitang LuzonIV A CALABARZONIV B MIMAROPA
V BicolVI Kanlurang VisayasVII Gitnang Visayas
VIII Silangang IX Visayas
X Zamboanga Peninsula
XI Hilagang MindanaoXII Davao Region
XIII SOCCSKARGENCaragaARMM
63,6001,829,3681,282,0192,687,5172,147,0361,622,8612745601
1,763,2492,022,3111,489,0772,143,1691,599,7341,405,5991,714,0591,437,2741,884,6971,160,829
48,232355,252810,922972,822
1,204,6501,051,948998,563
1,222,0601,417,9789,641,69
1,024,955762,460659,196
1,079,824546,828544,897542,827
15,3681,474,116
4730971,714,695942,387570,913
1,747,038541,189604,333524,908
1,118,214837,274746,403
1,634,235890,446
1,339,800618,002
MGA REHIYONG MAY PINAKAMALAKING BAHAGI NG KAGUBATAN
• MIMAROPA• Lambak ng Cagayan• Davao Region• CAR• Caraga• Silangang Visayas
NCR – 21%May pinakamaliit
na natitirang kagubatan
MGA REHIYONG MAY PINAKAMALAKING BAHAGI NG ALIENABLE LAND
• CALABARZON•Kanlurang Visayas•Bicol•Davao Region•Gitnang Luzon•Silangang Visayas
MGA REHIYONG MAY PINAKAMALIIT NA BAHAGI NG ALIENABLE LAND
• National Capital Region (NCR)• Cordillera Administrative Region (CAR)
May malaking bahagdan ng lupaing
alienable batay sa proporsyon ng lugar.
NCR – 76%
Halos 1/3 lamang ang lupaing kagubatan ang maaring gamitin para sa gawaing komersyal. Ang ibang lupain ay nagtatamnan na o kaya naman ay may
kugon, samantalang ang ibang lupain ay malayo mahirap puntahan at
pakinabangan.
Ang bansa ay pinamamahayan ng iba’t ibang species ng halaman at hayop.
• 8120 species ng katutubong halamang namumulaklak
• 950 species ng ibon
• 240 species ng mammals
• 3500 species ng puno
• 3000 species ng halamang sa Pilipinas lamang matatagpuan
YAMANG MINERALANG DI - MAPAPALITANG PINAGKUKUNANG YAMAN
• Ang yamang mineral ay ang mga likas yaman mula sa kalikasan na nakukuha sa papamagitan ng pagmimina.
• May posibilidad na maubos.
• Ang Pilipinas ay mayaman sayamang mineral.• Isa sa mga pangunahing industriya na nagpapataas ng reserbang dolyar.
URI NG MINERAL
Metalikong Mineral
Di-metalikong Mineral
Mineral na Panggatong
METALIKONG MINERAL• Chromite – sa Zambales matatagpuan ang isa sa may pinakamalaking deposito ng Chromite sa buong daigdig.
•Bakal – matatagpuan sa Camarines Norte at Cagayan; malaki rin ang naitutulong nito sa konstruksiyon at paggawa ng mga makinarya.
•Manganese – makikita sa Palawan, Negros at Bohol; may mahalagang industriyal na mga paggamit na metal alloy partikular sa mga hindi kinakalawang na asero.
METALIKONG MINERAL
DI - METALIKONG MINERAL•Aspalto - malagkit, itim, at malapot na likido o medyo-solido na mayroon ang karamihang mga petrolyo at ilang mga likas na deposito; kadalasang ginagamit bilang panambak ng kalye.
• Marmol – matatagpuan sa Romblon
DI - METALIKONG MINERAL•Asbetos – madalas gamitin sa pagtatayo ng mga gusali upang protektahan ang mga delikadong parte ng gusali laban sa apoy.
•Luad – karaniwang ginagamit sa paggawa ng mga palayok sa paghahardin
MINERAL NA PANGGATONG•Petrolyo – ginagawang gasolina at kerosene o pinagmulan ng mga produktong ito; makukuha sa ilalim ng lupa o sa mga tinatawag na sedimentary rocks at nagtataglay ito ng purong hydrocarbons; matatagpuan sa Palawan
YAMANG TUBIG
ANG PILIPINAS SA PALIGID NG TUBIG
KATU
BIGA
N NG
PI
LIPI
NAS
220 milyong ektarya ng katubigang teritoryal (territorial water)
26.6 na milyong ektarya ay katubigang baybayin(coastal
waters)193.4 na milyong ektarya ay
katubigang karagatan (oceanic waters)
Ang baybayin ng Pilipinas ay may sukat na 17,460 kilometro.
• Nasa 27,000 kilometro kuwadrado.• Ito ay sumasaklaw sa 60 lalawigan at halos 1,525 munisipalidad.
CORAL REEF
•31,000 ektarya ng ilog.
• 2,500 uri ng isda
• 488 uri ng mga korales
•132 malalaking ilog
• 59 na lawa
• 245,000 ektarya ng mga palaisdaan
LAGUNA DE BAY - CALABARZON
•Pinakamalawak na lawa sa Pilipinas
•May sukat na 90,000 ektarya.
IBA PANG LAWA SA PILIPINAS
• Lake Lanao• Lake Taal• Lake Mainit• Lake Naujan• Lake Bulusan
REHIYON RIVER BASINDRAINAGE AREA
(KM^2)HABA(KM)
I Abra 5,125 178
II Cagayan bulug
25,6493,372
505175
III Pampanga Agno
9,7595,952
260206
IV Pasig-Laguna Bay 4,678 78
V Bicol 3,3771 136
VI Ilog Hilabangan-Panay Jalaud
1,9451,643
124132
X Agusan Cagayan
10,9211,521
35090
XI Tagum-LibuganonDavao
3,0641,623
89150
XII MindanaoBuayan-Malungun
23,1691,434
37360
PAKINABANG NG YAMANG TUBIG
•Paglikha ng enerhiya (hydrothermal energy)•Irigasyon sa mga sakahan•Rutang pangtransportasyon•Pinagkukunan ng hilaw na materyales•Pangisdaan
Ang isang kilometrong coral reef,
Ay maaring magsuplay ng 210,000 tonelada ng isda at iba pang yamang
dagat sa isang taon.
Ang pangingisda ay maaaring munisipal at
komersyal.
Kapag higit na maabilis ang pagkuha kumpara sa maaaring
tustusan ng kalikasan, maaaring mabawasan ang
bulto ng mga yamang nakukuha mula sa mga anyong
tubig.
YAMANG KAPITALANG PAG-UNLAD
URI NG KAPITAL
Materyal naKapital
PanlipunangKapital
Di-materyalNa Kapital
MATERYAL NA KAPITALIstrakturang hindi
pambahay - Opisina - Planta - Pabrika
Kagamitang Pangmatagalan
- Makinarya - Trak - Hurno
MATERYAL NA KAPITALIstrakturang Pantahanan
- TV - Cabinet - Kama
PANLIPUNANG KAPITALImprastakturang nagbibigay
ng serbisyo sa publiko• Tulay• Kalsada• Riles ng tren
Serbisyong ipinagkaluob ng pamahalaan
• Bumbero• Munisipyo• Pulisya
DI-MATERYAL KAPITALMga bagay na hindi materyal
na ginagamit upang lalong mapagbuti ang produksyon• Bagong teknolohiya• Programang
pagsasanaysay• Anunsyo• Pagsasaliksik
Kalakal na pangkonsumo (consumption good) Mga bagay na binibili ng tao upang matugunan ang kanilang pangangailangan
Financial Capital – pondong kailangan upang magsimula ng negosyo
Kalakal ng kapital (capital goods) – Mga makinarya, gusali, at iba pang bagay na ginagamit upang makalikha ng mga kalakal na pangkonsumo
YAMANG TAOANG TAGA-LINANG
Kung walang tao, hindi malilinang at
mapapakinabangan ang mga yaman
pinagkukunan ng bansa.
Mahalagang salik ng produksyon ang TAO
sapagkat siya ang gumagamit ng lakas at nagpapaunlad sa mga
yamang likas.
Ang yamang tao din ay batayan sa pag-unlad.
Ang tao ang susi sa pag-unlad.
Ang tao ay may angking talino, kakayahan at kasanayan, sa
kanya rin nagmumula ang iba’t-ibang puwersa ng pagbabago.
Kapag nalinang nang mabuti at maayos ang mga katangiang ito, ang hangaring kaunlarang pang-
ekonomiya ay naisusulong.
AGABON, ARABELLECASINAS, ELAINEDELECHOS, JULIA
MAGNO, INA LOUISEMAGTOTO, MARIAH ALTHEA