Bài 5

CHÂU PHI VÀ KHU VỰC MĨ LA TINH(TK XIX-Đầu TK XX)

I/ Châu Phi -Châu Phi có diện tích khoảng 30.244.050 km²

-Với 800 triệu dân sinh sống ở 54 quốc gia (chiếm khoảng 1/7dân số thế giới

.-Châu Phi giàu có về tài nguyên khoáng sản, có nền văn hóa lâu đời. Châu Phi là một trong những cái nôi của văn minh nhân loại, là một

trong những nơi xuất hiện con người sớm và có nền văn minh cổ đại rực rỡ (văn minh Ai Cập, với những kim tự tháp khổng lồ, kỳ quan thế giới). Đầu thời cận đại, châu Phi hình thành 2 miền chính: Bắc Phi, và Nam

Phi, hai miền có sự khác nhau rất lớn về sự phát triển xã hội, kinh tế cũng như chế độ chính

trị

1. Qúa trình xâm lược 1. Qúa trình xâm lược châu Phi của các nước châu Phi của các nước thực dân Phương Tâythực dân Phương Tây

pýT©y

Lược đồ các quốc gia châu Phi

a)Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên:

Là một lục địa rộng lớn, giàu tài nguyên là một trong những cái nôi của nhân loại

Bắc Phi là vùng đất bao gồm từ Bắc Xahara đến Địa Trung Hải. Nhân dân ở

đây theo đạo Hồi. Bắc Phi bao gồm nhiều chế độ xã hội khác nhau. Trong khi một số

thành phố đã bắt đầu xuất hiện những mầm mống của chủ nghĩa tư bản thì có nơi vẫn còn giữ chế độ bộ lạc, quan hệ

phong kiến.

Nam Phi là vùng đất bao gồm từ Xahara đến mũi Hảo Vọng. Cơ cấu xã hội, kinh tế và tổ chức chính trị cũng có

nhiều khác biệt. Ở nhiều miền thuộc Tây Xu-dăng và Ma-da-gat-xca thì chế độ phong kiến là quan hệ xã hội chủ

yếu. Nhiều nơi có giữ tàn tích của chế độ bộ lạc và nô lệ.

b. Qúa trình xâm lược và b. Qúa trình xâm lược và phân chia châu Phiphân chia châu Phi- Từ giữa XIX, Thực dân Phương - Từ giữa XIX, Thực dân Phương

Tây bắt đầu xâm lược.Tây bắt đầu xâm lược.Qúa trình xâm lược châu Phi bắt đầu từ

thời gian nào?

5

- Những năm 70, 80 thế kỷ XX, các nước Phương Tây đua nhau xâu xé châu Phi.Qúa trình xâm chiếm

châu Phi được đẩy mạnh vào thời gian

nào?Vì sao?

Quan sát lược đồ kết hợp bảng số liệu để nhận xét việc phân chia

châu Phi giữa các cường quốc cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX?

bØ

p

6

Lược đồ thuộc địa của các nước đế quốc ở châu phi đầu thế kỷ XX

A

A

pý

AA

®

®

®

thæthæ

T©y

p

®éc lËp

b

quan sát lược đồ, SGK và nhận xét: châu Phi chủ yếu là thuộc địa của nước nào?Nước nào có ít thuộc địa nhất ?

+ Anh chiếm: Nam Phi - Ai Cập, Đông Xu-đăng, một phần Đông Phi, Kênia, Xômali, Gam-bi-a

(35%)

+ Pháp chiếm: Tây Phi, Miền xích đạo châu Phi, Ma-đa-gat-xca, một phần Xô-ma-li, An-giê-

ri, Tuy-ni-di, Xa-ha-ra.(30%)

+ Đức chiếm: Camơrun, Tôgô, Tây Nam Phi, Taclaria(7,5%)

+ Bỉ làm chủ cả vùng Công -gô rộng lớn (7,5%)

+ Bồ Đào Nha dành được Môdambích, Ănggôla, một phần

Ghinê (6,5%)

-Châu Phi chủ yếu là cai trị hà khắc của chủ nghĩa thực dân đã làm bùng nổ ngọn lửa đấu tranh giành độc lập của nhân dân châu Phi

Đầu thế kỉ XX việc phân chia thụôc địa giữa các đế quốc ở châu Phi căn bản đã hoàn thành. (*)

* Các bạn theo dõi SGK lập bảng niên biểu diễn biến phong trào đấu tranh của châu Phi

Nước Phong trào đấu tranh Thời gianAlgeria - Cuộc đấu tranh của Áp-đen Ca-

đê thu hút đông đảo lực lượng tham gia.

1830-1874

Ai Cập - Atmet Arabi lãnh đạo phong trào “Ai Cập trẻ” -.

1879-1882

Sudan Mu-ha-met Aït-mét đã lãnh đạo nhân dân Xu-Đăng chống thực dân Anh

1882-1898

Ethiopia - Nhân dân Ê-ti-ô-pi-a tiến hành kháng chiến chống thực dân Italia

1889

Trong phong trào giải phóng dân tộc ở châu Phi, nổi bật và có ý nghĩa nhất là phong trào đấu tranh chống ngoại xâm của nhân dân

Êtiôpia chống cuộc xâm lược của Italia đã bảo vệ được độc lập, khiến quân Italia phải thảm bại và rút quân.

Các bạn có nhận xét gì về phong trào đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân ở châu Phi?

+ Kết quả:

+ Nguyên nhân thất bại là do:

+Ý nghĩa:

phong trào đấu tranh chống thực dân của nhân dân châu Phi đều thất bại (trừ Êtiôpia).

Chênh lệch lực lượng, trình độ tổ chức thấp, bị thực dân đàn áp

Thể hiện tinh thần yêu nước, tạo tiền đề cho giai đoạn sau - đầu thế kỉ XX.

Phong trào đấu tranh ở châu Phi bao gồm đấu tranh bảo vệ độc lập và đấu tranh chống ách đô hộ của chủ nghĩa

thực dân.

Abd el-Kader(ANGIERI) Khởi nghĩa của Abd el-Kader(Angerie)  Atmet Arabi- Ai Cập Mu-ha-met At-mét (Xu đăng )

II/ Khu Vực Mỹ LatinhMĩ La-tinh: là một phần lãnh thổ rộng lớn của châu Mĩ. Gồm một phần Bắc Mĩ, toàn bộ Trung Mĩ, Nam Mĩ và những quần đảo ở

vùng biển Ca-ri-bê.

Sở dĩ gọi đây là khu vực Mĩ La-tinh vì cư dân ở đây nói tiếng Tây Ban Nha hay Bồ Đào Nha (ngữ hệ

La -tinh)

Trước khi xâm lược, Mĩ La-tinh là một khu vực có lịch sử văn hóa lâu đời, giàu tài nguyên. Cư dân

bản địa ở đây là người Inđian, chủ nhân của nhiều văn hóa cổ nổi

tiếng, văn hóa May-a, văn hóa In-ca, văn hóa A-dơ-tếch. Các nền văn hóa này để lại dấu vết của

những thành phố, các công trình kiến trúc đồ sộ, nền nông nghiệp

phát triển

1. Chế độ thực dân ở Mĩ 1. Chế độ thực dân ở Mĩ La Tinh:La Tinh: -Đầu thế kỉ XIX, đa số các -Đầu thế kỉ XIX, đa số các

nước Mĩ La Tinh trở thành nước Mĩ La Tinh trở thành thuộc địa của Tây Ban Nha, thuộc địa của Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha.Bồ Đào Nha.

- Chính sách cai trị :- Chính sách cai trị :+ Chiếm đất lập đồn điền.+Tàn sát dồn đuổi cư dân bản địa+Đưa người châu Phi sang làm nô lệ trong các đồn điền

Nhận xét về chính sách thống trị của các nước thực dân

ở Mĩ La Tinh?

=> Mâu thuẫn gay gắt

11

Đầu thế kỉ XIX, Mĩ La Tinh trở thành thuộc địa

của nước nào ?

2. Phong trào đấu tranh 2. Phong trào đấu tranh giành độc lậpgiành độc lập

Thời gian Tên nước Kết quả (Cuối XVIII) Ở Haiti bùng nổ cuộc đấu

tranh (1791) chống Pháp  dưới sự lãnh đạo của Tút-xanh Lu-véc-tuy-a.

- Năm 1803 thắng lợi .-Haiti thành nước cộng hòa da đen đầu tiên ở Nam Mĩ.-Cổ vũ phong trào đấu tranh ở Mĩ La-tinh.

20 năm đầu thế kỉ XX

- Phong trào đấu tranh nổ ra sôi nổ quyết liệt các quốc gia độc lập ở Mĩ La-tinh lần lượt hình thành

-Các quốc gia độc lập ra đời + Mê hi cô : 1821+ Áchentina : 1816+ Urugoay: 1828+ Paragoay: 1811+ Braxin: 1822+ Pê-ru: 1821+ Colômbia: 1830+ Ecuađo: 1830

Tút-xanh Lu-véc-tuy-a(Ha-i- ti) Cuộc khởi nghĩa của Tút-xanh Lu-véc-tuy-a(Ha-i- ti)     năm 1791

 

3.Tình hình Mĩ LaTinh 3.Tình hình Mĩ LaTinh sau khi giành độc lập sau khi giành độc lập và chính sách bành và chính sách bành trướng của Mĩ.trướng của Mĩ.

Các chính sách bành trướng của Mĩ đối với khu vực Mĩ

LaTinh? Nhận xét mục đích của Mĩ?

- Sau khi giành độc lập, Mĩ LaTinh có bước tiến bộ về kinh tế, xã hội-Mĩ âm mưu biến Mĩ LaTinh thành “sân sau” của Mĩ.-Thủ đoạn: +Đưa ra học thuyết châu Mỹ của người châu Mỹ+ 1898 gây chiến với Tây Ban Nha, hất cẳng TBN khỏi MLT +Thực hiện chính sách cây gậy lớn và ngoại giao đô la để khống chế MLT

13

The End