BÀI 5: NHIỄM SẮC THỂ VÀ ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ

SVTH: Nguyễn Thị Huệ

GVHD: ThS. Lê Phan Quốc

04/10/23 1

I. HÌNH THÁI VÀ CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ

1. Hình thái nhiễm sắc thể:

a. Khái niệm:

NST là cấu trúc mang gen, bắt màu bởi thuốc

nhuộm kiềm tính, chỉ quan sát được dưới

kính hiển vi.

04/10/23 2



b. Đặc điểm:

04/10/23 3



c. Cấu tạo – chức năng:

Quan sát hình cho biết cấu tạo của một

NST gồm những bộ phận nào? Chức năng

của từng bộ phận đó là gì?

04/10/23 4



04/10/23 5



c. Cấu tạo – chức năng:

• Mỗi NST có 3 bộ phận chủ yếu

04/10/23 6



• d. Phân loại:NST thường NST giới tính

04/10/23 7


2. Cấu trúc siêu hiển

vi của nhiễm sắc

thể:

a. Sinh vật nhân thực:

• Thành phần : ADN

và prôtêin histôn04/10/23 8


2. Cấu trúc siêu hiển vi của nhiễm sắc thể:

a. Sinh vật nhân thực:các mức cấu trúc:• Sợi cơ bản (mức xoắn

1)• Sợi chất nhiễm sắc

(mức xoắn 2)• Crômatit (mức xoắn

3)04/10/23 9


2. Cấu trúc siêu hiển vi của nhiễm sắc thể:

b. Sinh vật nhân sơ:• Mỗi tế bào chứa 1

phân tử ADN mạch kép có dạng vòng và chưa có cấu trúc NST như ở tế bào nhân thực. Cấu trúc siêu hiển vi của nhiễm

sắc thể ở sinh vật nhân sơ

04/10/23 10

II. ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ

1. Khái niệm đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể:

• Là những biến đổi trong cấu trúc của NST, có

thể làm thay đổi hình dạng và cấu trúc NST.

04/10/23 11


2. Các dạng đột biến:

a. Đột biến mất đoạn:

Khái niệm:

Mất đi một đoạn nào đó của NST, làm giảm số

lượng gen trên đó.

04/10/23 12



A B C D E F G

A B C D E F G

Vẽ hình của NST trên sau khi bị đột

biến mất đoạn.


biến mất đoạn.

04/10/23 13




Hậu quả:

Thường gây chết, mất đoạn

nhỏ không ảnh hưởng.

Ví dụ:

Mất một phần vai ngắn NST 5

gây hội chứng tiếng mèo kêu.

04/10/23 14




Xem đoạn phim sau về cơ chế mất đoạn NST

Xem đoạn phim sau về cơ chế mất đoạn NST

04/10/23 15

D:\hue\Nam4_HKI\Luanvan\Cosodulieu-Khoaluan\Baigiangppt-Hue\Bai5-chuongI\slide\YouTube - deletion.mp4



b. Đột biến lặp đoạn:

Khái niệm:

Một đoạn NST bị lặp lại 1 lần hay nhiều lần

làm tăng số lượng gen trên đó.

04/10/23 16



A B C D E F G

A B C D E F G


biến lặp đoạn.


biến lặp đoạn.

04/10/23 17



b. Đột biến lặp đoạn: Hậu quả:

Làm tăng hoặc giảm cường độ biểu hiện của tính trạng.

Ví dụ:

Lặp đoạn ở ruồi giấm gây hiện tượng mắt lồi, mắt dẹt.

04/10/23 18



c. Đột biến đảo đoạn:

Khái niệm:

Một đoạn NST bị đứt ra rồi quay ngược 1800

làm thay đổi trình tự gen trên đó.

04/10/23 19



A B C D E F G

A B C D E F G


biến đảo đoạn.


biến đảo đoạn.

04/10/23 20



c. Đột biến đảo đoạn: Hậu quả:

Có thể ảnh hưởng hoặc không ảnh hưởng đến sức sống.

Ví dụ:

Ở ruồi giấm thấy có 12 dạng đảo đoạn liên quan đến khả năng thích ứng nhiệt độ khác nhau của môi trường.

04/10/23 21



c. Đột biến đảo đoạn:

Xem đoạn phim sau về cơ chế đảo đoạn NST

Xem đoạn phim sau về cơ chế đảo đoạn NST

04/10/23 22

D:\hue\Nam4_HKI\Luanvan\Cosodulieu-Khoaluan\Baigiangppt-Hue\Bai5-chuongI\slide\??t bi?n ??o ?o?n nhi?m s?c th? 3.flv



d. Đột biến chuyển đoạn:

Khái niệm:

Là sự trao đổi đoạn giữa các NST không

tương đồng, một số gen trong nhóm liên kết

này chuyển sang nhóm liên kết khác.

04/10/23 23



A B C D E F G

A B C D E F G

Vẽ hình của 2 NST trên sau khi bị đột biến

chuyển đoạn giữa các NST không tương đồng.

Vẽ hình của 2 NST trên sau khi bị đột biến

chuyển đoạn giữa các NST không tương đồng.

M N O P Q R S

M N O P Q R S

04/10/23 24



d. Đột biến chuyển đoạn: Hậu quả:

• Chuyển đoạn lớn thường gây chết hoặc mất khả năng sinh sản. đôi khi có sự hợp nhất các NST làm giảm số lượng NST của loài, là cơ chế quan trọng hình thành loài mới

• Chuyển đoạn nhỏ không ảnh hưởng gì.

04/10/23 25


2. Các dạng đột biến:d. Đột biến chuyển đoạn: Ví dụ:

Ở người, đột biến chuyển đoạn không cân giữa NST 22 và 9 tạo nên NST 22 ngắn hơn bình thường gây nên bệnh ung thư máu ác tính.

04/10/23 26



d. Đột biến chuyển đoạn:

Xem đoạn phim sau về cơ chế chuyển đoạn

NST

Xem đoạn phim sau về cơ chế chuyển đoạn

NST

04/10/23 27

D:\hue\Nam4_HKI\Luanvan\Cosodulieu-Khoaluan\Baigiangppt-Hue\Bai5-chuongI\slide\??t bi?n chuy?n ?o?n nhi?m s?c th? 2.flv

Củng cố

Câu 1: Đơn vị cấu tạo cơ bản của NST là:

A.Nuclêôtit

B.Ribônuclêôtit

C.Axit amin

D.Nuclêôxôm

04/10/23 28

Củng cố

Câu 2: Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể có những

dạng sau:

A. Mất, thêm, thay thế một cặp nu.

B. Mất đoạn, lặp đoạn, thay thế đoạn.

C. Mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn, chuyển đoạn.

D. Mất đoạn, lặp đoạn, thay thế đoạn, thêm đoạn.

04/10/23 29

Củng cố

Câu 3: Đột biến chuyển đoạn nhiễm sắc thể là kiểu đột biến trong

đó có xảy ra cơ chế nào?

A. Có trao đổi đoạn giữa các nhiễm sắc thể không tương đồng.

B. Có trao đổi đoạn tương ứng giữa 2 nhiễm sắc thể tương đồng.

C. Có trao đổi chéo không cân giữa 2 nhiễm sắc thể tương đồng.

D. Có đảo ngược 1800 của 1 đoạn nhiễm sắc thể không mang tâm

động.04/10/23 30

Củng cố

Câu 4: Nguyên nhân nào sau đây dẫn đến phát sinh đột

biến cấu trúc nhiễm sắc thể?

A.Do tác nhân lí, hóa, sinh, làm đứt gãy nhiễm sắc thể

hay do trao đổi chéo không đều.

B.Do các chất hóa học tác động đến hệ gen.

C.Do ngẫu nhiên đứt gãy, rơi rụng từng đoạn nhiễm sắc

thể.

D.Do các chất phóng xạ.04/10/23 31

Củng cố

Câu 5: Đột biến nào được ứng dụng để chuyển gen

từ nhiễm sắc thể này sang nhiễm sắc thể khác?

A.Đột biến lặp đoạn nhiễm sắc thể.

B.Đột biến đảo đoạn nhiễm sắc thể.

C.Đột biến mất đoạn nhiễm sắc thể.

D.Đột biến chuyển đoạn nhiễm sắc thể.

04/10/23 32

Education

BÀI 5: NHIỄM SẮC THỂ VÀ ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ