Beden Bütünlüğü Bozulan

Bireye Yaklaşım

2

Beden kavramı;

Kişinin kendi bedeninin görünümü, sınırları ve içsel yapısıyla ilgili algı ve bilgilerin tümünü kapsar.

3

Beden imgesi;

Bireyin kişiliğini, değerlerini, başkalarıyla ilişkilerini ve düşüncelerinin bütünleştirici parçasını oluşturur.

4

Beden imgesi;

Bedenimizin zihnimizdeki görünümü,bedenimizin bize görünen şeklidir.

* İdeal beden* Gerçek beden* Sunulan (ortaya konulan beden)

5

gerçek beden ideal beden sunulan beden

beden imajı

başarılı başarısız

uyum var uyum yok

Uygun beden ifadesi Uygunsuz beden ifadesi

“Ben değerli ve zevkli biriyim” “Ben değersiz ve zevksiz biriyim”

6

Benlik kavramı;Bedenimizin zihnimizdeki görüntüsüdür.

Kişinin kendini algılaması, kendisi hakkındaki inançlarını tanımlama yoludur.

7

* Bireyin kendisini algılaması ile ilgili

kognitif yönleri içerir. * Bireyin objektif bir bakışla kendisi

hakkında düşündüklerinin bir özetidir.

8

Benlik saygısı;Bireyin kendisini

benimseyip değer vermesi, güven ve saygı duyması anlamlarını içeren bir kavramdır.

9

Beden şeması;

Bir kişinin boşluktaki bir obje olarak fiziksel varlığını temsil eden bir kavramdır.

Beden sınırı;

Bireyin fiziksel olarak en dıştaki sınırının veya bedeni ve çevresi arasındaki karşı karşıya gelinen noktayı algılamasıdır.

10

Beden imajının bozulması;

Bireyin bedenini kabul etmesi yada ona uyum sağlamasında başarısızlık görülür.

Algılanan beden ile bireyin zihninde oluşturduğu beden görünümü arasında bir çatışma olur.

11

 

Beden imajını etkileyen faktörler; yaş-kültür kültür-rollerkültür-çevre roller-yaş yaş-cinsiyet teknolojiİnanış-değerler dini ve etnik temeller

Değişik görev ve mesleklerde vücudun oluşturduğu aktiviteler

İç dürtüler, bağımlılık gereksinimleri ve motivasyonel durumlar

12

Beden imajının özellikleri

Beden imgesinin gelişmesinde bedenle ilgili eski ve yeni tüm algı, duygu ve tutumlar önemlidir.

Beden imgesi bireyin kendi algıları kadar başkalarının bakış açısından da etkilenir.

13

Beden imgesinin kavramsal yönü olduğu gibi gerçek yönüde vardır.

Beden imgesi dinamik ve değişebilen niteliktedir.

Beden imgesi yalnız bedene ve beden parçalarına karşı tutumu değil onların işlevlerine karşı tutumuda gösterir.

  Sosyo kültürel değerler bireyin beden imgesini

yansıtır.

14

Beden imgesi bireyin gerçek yapısı ile uyumlu yada uyumsuz olabilir.

Bireyin kendi beden imgesi ve bedeni algılaması başkalarının gördüklerinden farklı olabilir.

Beden imgesi genellikle genellikle bilinçli olarak düşünülmesine rağmen aynı derecede bilinş dışı bir boyutuda vardır.

15

Beden imgesi kişilik için temeldir.

Beden imgesi bireyin internal tutumları ve dış dünyadan alınan bilgilerle gelişir

16

BEDEN İMAJININ GELİŞİMİ Gelişim dönemleri; bebeklik dönemi çocukluk dönemi okul öncesi dönem okul çağı dönem adölesan dönem yetişkin dönem yaşlılık dönemi

17

BEBEKLİK (0-1 yaş)Fiziksel beden imajını algılayamaz.

Ağız çevresinde odaklanır 

Rahatlık, doyum, memnunluk, hoşlanma ve ağrıyı deneyimler. 

Güven duygusunun oluşması ile ‘BEN’ kavramı gelişir.

18

Çocukluk (1-3 yaş)

Self ve çevre arasında ayrım yapabilir.

Fiziksel büyümedeki artışa bağlı olarak beden imgesinde modifikasyon yaşar.

Çocuğun bedenine verdiği değer, kendisine bakan kişilerin ona verdiği değeri yansıtır.

Otonomi duygusu gelişir.

19

OKUL ÖNCESİ (3-6 yaş)

‘BEN’ kimliği ile ilgilenir.

Anne-baba modeliyle özdeşleşir.

Dil, entellektüel ve motor becerilerin gelişmesi artar.

Cinsel merak başlar.

20

OKUL ÇAĞI (6-12yaş)Cinsiyet rolü belirlenir, arkadaş ilişkileri öğrenme

becerilerinin gelişimi üzerinde yoğunlaşır.

Yaşantılarıyla nasıl sosyal ilişki kuracağını öğrenir.

Psikososyal sorunlar artar.

Çocuğun beden imajı , kişilik oluşumu ve ego bütünlüğünün en önemli sonucudur.

21

Adölesan döneminde beden imajı;

Fiziksel büyüme beden imgesinde değişmeye yol açar.

Büyüme adölesan dönemin en temel özelliğidir.

22

Büyümeyle birlikte beden imajıda değişir.

Kendi bedeninin farkına varır.

23

Yeni imaja uyum adölesanın hassaslaşmasına neden olur.

Bu hassasiyet beden imajının bozulmasına veya oluşmasına neden olabilir.

24

Zaman içinde öğrenimi ve ailesinin desteği ile beden imajına daha gerçekçi bakmaya başlar.

Herhangi bir bedensel sınırlılığı kabul eder ve erişkin beden imajını benimser.

25

Erişkin dönemde beden imajıBeden imajı sosyal değişimlerle biçimlenir.

Kendi beden imajı hakkında olumlu düşünen birey olumlu tutum gösterir.

Erkek ve kadınlar beden sınıflamasında ayrılır.

26

Yaşlılık Döneminde Beden İmajı Yaşlılık döneminde birey ilgi

azalmasına uğrar

Liderlik rolünün, sevdiklerinin kaybı, çocukların evden ayrılması emeklilik benlik kavramını olumsuz etkiler.

27

BEDEN İMAJINDAKİ DEĞİŞİKLİĞİN NEDENLERİ

Normal bir beden imgesi ve self kavramı, öğrenme, olgunlaşma, kişinin ve başkalarının algısının sonucu oluşur.

Bireyin beden imajı, hastalıklara bağlı

gelişen fizyolojik değişikliklerden, gebelik vb. durumlara bağlı gelişen normal beden değişimlerinden, tedavi sürecine bağlı olarak gelişen değişimlerden etkilenebilir.

28

Normal beden değişimleri; Bedendeki normal büyümeyle yaşanan

değişimlerdir.

Adölesan, yaşlılık, gebelik dönemlerinde yaşanan değişimler bireylerin benlik kavramını etkiler.

29

Ani beden değişimleri: Travma, beden veya zihne ani bir

saldırıdır.

Kaza sonrası meydana gelen travmalar kişilerin yaşam tarzını aniden değiştirebilir.

30

Yavaş beden değişimleri: Artritler, kalp sorunları bireyin beden

imgesinde yavaş yavaş değişim yapan hastalıklardır.

31

Geçici beden değişimleri: Katater, elastik bandajlar, geçici

kolostomi vb. bireyin beden imgesini değiştirebilir .

32

Fiziksel-sosyal-psikolojik–emosyonel değişiklikler kişinin beden imajını etkiler.

Takma diş, gözlük, baston-tekerlekli sandalye kullanma, cilt ve saçlardaki değişimler beden imajını olumsuz etkiler.

33

Teknolojiye bağlı beden değişimleri:

Protezler, organ transplantasyonları gibi

durumlar bireyin fizik yapısını değiştirir. Hasta kendisine ait olmayan bu organa

uyum ile yüz yüze gelebilir.

34

Anksiyeteyi arttırıcı beden değişimleri:

Çoğu insan için hastanede olmak bile bir tehdidtir.

Kişi kendini

gereksinimlerinin başkası tarafından karşılanması nedeniyle kötü hissedebilir.

35

Hastalık ve müdahalelere bağlı olarak benlik saygısı değişebilir.

Cerrahi müdahaleKanserAmputasyon, transplantasyon, yanıklarSerobrovasküler hastalıklarYoğun bakım

36

Vücut imajının değişme tipi Olası problemler

KonjenitalÖrn:Kas distrofisi, kistik fibrozis

Ebeveynleri ve çocukları etkiler, günlük aktiviteleri engeller

Herediter Örn: Sickle cell anemia (orak hücre anemisi)

Çocuklarında hastalık gelişeceğini bilmek ailede emosyonel travma ya neden olur.

Medikal Örn: Artrit,, anoreksia nervosa

Değişikliklerle başa çıkmak için zamana ihtiyaç duyar.

Travma Örn:Yanıklar

Vücut imajında ani değişiklik kol-bacak fonksiyonunun kaybı ve negatif self-image ile sonuçlanır

37

Bireyin Beden İmajı Değişikliğine Tepkileri

1-İmpact (etki): Değişikliğin tanınması2-Retreat(geriçekilme): Kayıptan uzaklaşmak3-Acknowledgement(kabul): Değişiklikle yüzleşme4- Reconstruction(yenilenme):

Yaşam tarzının yeniden kurulması

38

Hasta Bireyin Kullandığı Savunma MekanizmalarıPASİFLİK Kendi bakımına katılmak istemez ve zayıf motive hale

gelir.

İNKAR Değişen kısmını inkar eder, daha önceki gibi olduğunu düşünü

İÇİNİ RAHATLATMA

Hasta kendisinin hala kabul edilebilir olduğunun kontrolü için birisinden ilgi ister.

YANSITMA Benzer duygulara sahip olduğuna inandığı başka bir kişi üzerine duygularını yansıtır.

YER DEĞİŞTİRME Hastanın yaşadığı duygular uygun bir kişi yerine ilgisi olmayan bir kişi veya nesne üzerine aktarılır.

TEPKİ VERME Hasta hissedilene karşı zıt bir tepki oluşturur

39

Beden İmajı Bozulan Hastaya Yaklaşım

Beden imajının bozulduğundan şüphe edilen kişinin ilk olarak gözlenilmelidir.

Uyum sürecinin her evresinde, değişen beden imajı konusunda birey değerlendirilir.

Değişiklikle baş etmede bireye yardım etmek için müdahale edilip, müdahalenin etkinliği takip edilir.

40

Bireyin yaşına bakılmaksızın beden imajında değişikliği sağlayan neden,

Değişikliğin birey için önemi,

Başkalarının değişikliğe tepkisi

Algılamasının birey için önemi ve bireyin baş etme mekanizmaları değerlendirilir.

41

Beden imajını bozan asıl nedeni bulma

Tehdidin hasta için anlamı

Bireyin başetme mekanizmaları

Sosyal destekleri(aile ve arkadaşlar vb) araştırılır.

42

Hanker, beden imgesi değişen bireylere yapılacak müdahaleyi üç aşamada incelemiştir.

1- Hazırlık aşaması; Bireyde beden imgesi değişikliği olacağının

önceden bilindiği durumlarda söz konusudur.

43

Burada hedef;

Hasta ile güvenli ve destekleyici bir ilişki kurmaktır.

Hasta ve yakınlarını olası değişikliklere karşı hazırlamaktır.

44

2-Sorunla karşılaşma aşaması;

Bireyin bedeninde bir değişiklik ortaya çıkmıştır.

Birey kriz ve yas reaksiyonu içinde duruma uyum sağlamaya çalışmaktadır.

45

Burada hedef;

Bireyin yaşadığı kriz durumunu anlamasına yardım etmek

Duygularını ortaya koymasına yardım etmek

Baş etme mekanizmalarını kullanmasına yardım etmek

Sosyal dünya ile ilişki kurmasına yardım etmek.

46

3- İzleme aşaması;Beden imgesinin

oluşumundaki en uzun süreçtir.

Rehabilitasyona yönelik çeşitli protezler vb. uyumunun sağlanması amaçlanır.

Duygusal gerginlikler yaşanabilir.

47

Benlik saygısı azalan hasta bireyle çalışan hemşirenin sahip olması gereken özellikler;

GÜVEN EMPATİ DOKUNMA KİŞİLERARASI

YETENEKLER

48

UYUM SÜRECİNDE HEMŞİRENİN GÖREVLERİ

* Destek ve cesaretlendirme* Tavsiye* Bakım verme* Eleştiri yapmadan dinleme* Eğitim verme* Koordinasyon ve bakımın değerlendirilmesi* Danışmanlık

Kaynaklar;

Çam O., Engin E.(2014). Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Bakım Sanatı. İstanbul Medikal Yayıncılık Tic. Ltd. Şti. İstanbul

Fortinash K.M., Holoday-Worret P.A.,(1996): Psychiatric Mental Health Nursing.Mosby Year Book St. Louis, Missouri pp:436-447

Özcan A. (2006): Hemşire-Hasta İlişkisi ve İletişim. Sistem Ofset Bas. Yay. San. Tic. Ltd Şti. Ankara

 Öztürk O.,(1997): Ruh Sağlığı ve Bozuklukları.7. Basım Hekimler Yayın Birliği Ankara ss:41 , 129

Öz F. (2004). Sağlık Alanında Temel Kavramlar.1. Basım.İmaj İç ve Dış Tic. A.Ş., Ankara. Salter M.,(1997): Altered Body İmage The Nurse’s Role. Harcourt Brace& Company, Second

Edition Philadelphia, USA. pp:1-30 Üstün B., Akgün E., Partlak N.(2005).Hemşirelikte İletişim Becerileri Öğretimi. Okullar Yayınevi,

İzmir. Varcarolis E.M.,(1989): Foundations of Psychiatric Mental Health Nursing. Third Edition W.B.

Sounders Company. USA pp:860, 1028 Videbeck S.L.,(2001): Psychiatric Mental Health Nursing. Lippincott Company, Philadelphia

W&W USA pp:533-534,539-540

49

50

TEŞEKKÜRLERTEŞEKKÜRLER