CSVHVN C.2 Bài 1

ThS. Huỳnh Thị Thùy Trinh

CƠ SỞ VĂN HÓA VIỆT NAM

CHƯƠNG II

TIẾN TRÌNH LỊCH SỬ CỦA VĂN HÓA VIỆT NAM

Bài 1: VĂN HÓA VIỆT NAM THỜI TIỀN SỬ VÀ SƠ SỬ

I. Thời tiền sử

Văn hoá Núi Đọ (Thanh Hóa, cách đây 40 - 50 vạn năm)

Văn hóa Sơn Vi (Phú Thọ, cách đây 20 - 15 nghìn năm

TCN): thời đại đồ đá cũ, dùng đá cuội chế tác công cụ,

ghè đẽo 2 cạnh => tư duy phân loại.

- Tục: Chôn người chết + đồ tùy táng

- Dùng lửa


I. Thời tiền sử Văn hóa Hòa Bình (cách đây 12.000 - 7.000 năm): thời đại

đá mới- Làm gốm- Thuần dưỡng động vật - cây trồng- Sống định cư.- Tư duy nghệ thuật: hình vẽ, vết khắc hình cá, thú- Tư duy về thời gian: hoa văn, ký hiệu hình tròn…- Tín ngưỡng

Văn hóa Bắc Sơn: (cách đây 11.000 - 7.000 năm).


II. Thời sơ sử

1. Văn hóa Đông Sơn (miền Bắc, 700 TCN - 100): Đỉnh cao

rực rỡ của văn hóa Việt Nam, c t lõi c a ng i Vi t cố ủ ườ ệ ổ

- Kỹ thuật chế tác đồ đá, đồ đồng đạt trình độ cao (trống đồng

Đông Sơn), luyện và rèn sắt cũng phát triển… => nông cụ

và vũ khí đa dạng

- Nông nghiệp trồng lúa, chăn nuôi

- Thủ công nghiệp


II. Thời sơ sử

1. Văn hóa Đông Sơn

- Nông nghiệp trồng lúa nước, bữa cơm theo mô hình: cơm -

rau - cá.

- Định cư (làng)

- Văn hóa tinh thần: phong tục, tín ngưỡng, lễ hội rất đa dạng,

gắn với nghề nông; trang phục và trang sức khá phong phú;

nghệ thuật âm nhạc khá phát triển…

Tr ng đ ngồ ồ

Lẫy nỏ

Vũ khí

Lưỡi cày đồng

Rìu đồng lưỡi xéo

Dao

Dao găm cán tượng người đàn ông

Dao găm cán tượng nam – nữ

Dao găm cán tượng người đàn bà đeo khuyên


II. Thời sơ sử1. Văn hóa Đông Sơn: - Tổ chức xã hội mang tính thống nhất: sự ra đời của nhà

nước Văn Lang.- Chữ viết: chữ “Khoa đẩu” (hình con nòng nọc bơi).


II. Thời sơ sử2. Văn hóa Sa Huỳnh (miền Trung, 1.000 TCN - 200)

- Tiền nhân tố c a ng i Chăm và v ng qu c Chăm Paủ ườ ươ ố

- Nông nghiệp trồng lúa, nhưng biết khai thác nguồn lợi của

rừng và biển, và phát triển các nghề thủ công.

- Kỹ thuật chế tác sắt (rèn) đạt trình độ cao.

- Thủ công nghiệp phát triển: gốm, đồ trang sức, dệt vải, nấu

thủy tinh…

Lò gốm

Mã não

Khuyên tai hai đầu thú và ba mấu


II. Thời sơ sử

2. Văn hóa Sa Huỳnh (miền Trung, 1.000 TCN - 200)

=> Người Sa Huỳnh: khiếu thẩm mỹ, khéo tay

- Hình thức mai táng bằng chum gốm.

Mộ chum

M chum hình c uộ ầ

Hiện vật đi kèm với các mộ chum được tìm thấy tại Quảng Ngãi 4/7


II. Thời sơ sử

3. Văn hóa Đồng Nai (miền Nam, 100 - 700)

- C i ngu n hình thành n n văn hoá Óc Eo – g n v i ộ ồ ề ắ ớv ng qu c Phù Nam, m t nhà n c t n t i t th k ươ ố ộ ướ ồ ạ ừ ế ỷII đ n th k VII châu th sông C u Long.ế ế ỷ ở ổ ử

- Ho t đ ng kinh t ch y u là nông nghi p và th ạ ộ ế ủ ế ệ ủcông


II. Thời sơ sử


- Đàn đá: nhạc cụ cổ của người Việt (đàn đá Bình Đa)- Mộ chum- Đồ gốm và nghề làm gốm: nồi vò bát, bát có chân cà ràng,

dọi xe sợi, bàn xoay gốm- Công cụ gỗ: phong phú loại hình lẫn số lượng

Đàn đá


II. Thời sơ sử


- Nông nghiệp: trồng lúa và trồng trọt bằng phương pháp phát – đốt

- Tín ngưỡng: sưu tập thẻ đeo bằng đá cuội

Tù và bằng đồng

Mồ mả bằng cự thạch ở Mane Braz, Bretagne, Pháp

Mồ mả hình nêm thời kỳ đồ đồng ở khu vực Burren của Ireland

Năm 1996, số lượng đá phế liệu không nhiều => sơ chế các tấm đan đá tại các mỏ xa và vận chuyển về Hàng Gòn để tiếp tục gia công, tạo ra những tấm đan, cột đá phù hợp cho kiến trúc Mộ.

Mộ cự thạch Hàng Gòn là một loại hình di tích độc đáo và duy nhất trong hệ thống các di tích khảo cổ học ở Việt Nam => khó khăn cho các nhà nghiên cứu trước đây trong việc định niên đại di tích.

Chủ nhân di tích: là một Thủ lĩnh đầy quyền uy của một cộng đồng, hùng mạnh về kinh tế + thông thạo binh nghiệp.

Kiến trúc: những cột đá trong kiến trúc Mộ Cự thạch Hàng Gòn như những cột nhà và làm nhiệm vụ nâng đỡ mái nhà. Nhà mồ ở Hàng Gòn đã là một ngôi nhà có qui mô hết sức đặc biệt.

Kết luận: Tiến trình văn hóaViệt Nam thời tiền sử và sơ sử là tiến

trình hình thành nên những nền tảng của VH Việt Nam, hình thành cốt lõi của người Việt cổ.

Nền tảng VH VN là nền tảng VH bản địa/nội sinh, nằm trong cơ tầng VH chung của khu vực VH Đông Nam Á thời bấy giờ, khác với văn minh Trung Quốc và Ấn Độ.

Kết luận:Đỉnh cao văn hoá Việt Nam là văn hoá Đông Sơn, văn

hoá Sa Huỳnh và văn hoá Đồng Nai (ứng với ba quốc gia cổ đại là Văn Lang - Âu Lạc, Chămpa và Phù Nam) cũng là đỉnh cao của văn hoá Đông Nam Á.

VN đã từng tồn tại một nền văn minh cổ => vừa không bị Hán hóa lại vừa có khả năng thâu hóa những nhân tố của mô hình văn hoá Trung Quốc trong quá trình xây dựng nhà nước Đại Việt tự chủ sau này.

Education

CSVHVN C.2 Bài 1