55
E DREJTA ADMINISTRATIVE Fatmir Berisha +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1. E drejta dhe normat juridike - E drejta nënkupton një sistem normash juridike të cilat i sanksionon shteti me qëllim të mbrojtjes së rendit shoqëror. NË shoqërinë e civilizuar njerzit sillen sipas normave (rregullave) shoqërore të cilat i krijojnë vet. Kjo dmth që njeriu nuk mund të sillet ashtu siq do të dëshironte ai vet ndaj antarëve tjerë të shoqërisë mirëpo në bazë të rregullave shoqërore. Normat shoqërore janë të ndryshëme, ndërsa më të njohurat janë: morali, zakoni dhe e drejta. Normat juridike përbëhen nga dy elemente: dispozicioni dhe sanksioni. Dispozicioni përmban rregullën e sjelljes me të cilën urdhërohet ose ndalohet diqka. Mosrespektimi i asaj rregulle dmth dispozicionit shpie deri të aplikimi i sanksionit, përkatësisht dhunës shtetërore, dënimit etj. 2. Nocioni i pushtetit - Pushteti paraqet raportin midis dy subjekteve në të cilin njëri subjekt i urdhëron subjektit tjetër, ndërsa ky i dyti atë urdhër e kryen dhe e respekton. Pushteti shtetëror është i mveshur me aparatin e dhunës. Pushteti shtetëror përbëhet nga dhënia e urdhërave mbi sjelljen e njerzëve në shoqëri, prapa të cilëve në rast mosrespektimit të tyre, qëndron aparati I shtetëror I dhunës. Në këtë mënyrë shteti ushtron pushtetin e tij në dhënien e urdhërave mbi sjelljen (dispozicionin) dhe mbi sanksionin që nënkupton krijimin e së drejtës. Aty edhe krijohet lidhja e shtetit me të drejtën. 3. Përkufizimi i administratës shtetërore - Administrata shtetërore përfaqëson njërin nga instrumentet e aparatit shtetëror përmes të cilit shteti ushtron veprimtarinë e vet. Ajo veprimtari shtrihet në fusha të ndryshëme të jetës shoqërore, politike

E drejta administrative fatmir berisha

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: E drejta administrative                  fatmir berisha

E DREJTA ADMINISTRATIVE Fatmir Berisha+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++1. E drejta dhe normat juridike - E drejta nënkupton një sistem normash juridike të cilat isanksionon shteti me qëllim të mbrojtjes së rendit shoqëror. NË shoqërinë e civilizuar njerzitsillen sipas normave (rregullave) shoqërore të cilat i krijojnë vet. Kjo dmth që njeriu nuk mund tësillet ashtu siq do të dëshironte ai vet ndaj antarëve tjerë të shoqërisë mirëpo në bazë tërregullave shoqërore. Normat shoqërore janë të ndryshëme, ndërsa më të njohurat janë: morali,zakoni dhe e drejta.Normat juridike përbëhen nga dy elemente: dispozicioni dhe sanksioni. Dispozicioni përmbanrregullën e sjelljes me të cilën urdhërohet ose ndalohet diqka. Mosrespektimi i asaj rregulle dmthdispozicionit shpie deri të aplikimi i sanksionit, përkatësisht dhunës shtetërore, dënimit etj.2. Nocioni i pushtetit - Pushteti paraqet raportin midis dy subjekteve në të cilin njëri subjekt iurdhëron subjektit tjetër, ndërsa ky i dyti atë urdhër e kryen dhe e respekton. Pushteti shtetërorështë i mveshur me aparatin e dhunës. Pushteti shtetëror përbëhet nga dhënia e urdhërave mbisjelljen e njerzëve në shoqëri, prapa të cilëve në rast mosrespektimit të tyre, qëndron aparati Ishtetëror I dhunës. Në këtë mënyrë shteti ushtron pushtetin e tij në dhënien e urdhërave mbisjelljen (dispozicionin) dhe mbi sanksionin që nënkupton krijimin e së drejtës. Aty edhe krijohetlidhja e shtetit me të drejtën.3. Përkufizimi i administratës shtetërore - Administrata shtetërore përfaqëson njërin ngainstrumentet e aparatit shtetëror përmes të cilit shteti ushtron veprimtarinë e vet. Ajoveprimtari shtrihet në fusha të ndryshëme të jetës shoqërore, politike dhe ekonomike të një vendi.Një nga format e veqanta të ushtrimit të veprimtarisë së shtetit është administrata shtetërore. Ngapikëpamja juridike administrata shtetërore edhe vet paraqitet në forma të ndryshëme, ndërsa dyjanë format themelore të shprehjes së saj. E para administrata shtetërore ne formën e instrumentitshtetëror dhe e dyta administrata në formën e veprimtarisë shtetërore. Për këtë arsye nga njëkuptim i përgjithëshëm i administratës shtetërore burojnë dy kuptime të veqanta:I pari, kuptimi formal ose organizativ I administratës shtetërore dheI dyti kuptimi material ose funksional I administratës shtetërore.Me administratën shtetërore në kuptimin formal“ organizativ tregohet tërësia e sistemit tëposaqëm të atyre organeve shtetërore, të cilat njihen si organe të administratës shtetërore dhe tëcilat ngarkohen me ushtrimin e pushtetit shtetëror në formë të veprimtarisë së administratësshtetërore.Me administratën shtetërore në kuptimin material-funksional tregohet jo më aparatiadministrative I shtetit, por vet veprimtaria shtetërore që zhvillon ky aparat dmth tregohetveprimtaria që zhvilohet në bazë dhe për zbatim të ligjit.4. Akti juridik dhe akti administrative - Aktet juridike mund të jenë të: përgjithëshme dheindividuale. Me aktin e përgjithëshëm juridik krijohen norma të përgjithëshme juridike, me tëcilat rregullohen marrëdhëniet e caktuara shoqërore.Midis akteve të përgjithëshme juridikekushtetuta paraqet formën juridike me përmbajtje më të lartë sepseme të mvishen normatkryesore juridike të cilat rregullojnë marrëdhëniet më të rëndësishëme në shoqëri. SI ligjthemelor Kushtetuta është akti juridik me fuqi më të lartë nga aktet tjera. Përveq kushtetutësështë edhe ligji I cili paraqet një formë tjetër juridike, burim tjetër I rëndësishëm juridik (formal)

Page 2: E drejta administrative                  fatmir berisha

fuqia juridike e të cilit, në raporte me kushtetuën, është më I ulët, kurse në raport me aktet tjerajuridike është më e lartë. Pra me aktet e përgjithëshme juridike krijohen normat juridike dhepërgjithësisht rregullohen marrëdhëniet shoqërore, me aktet juridike individuale bëhetkonkretizimi I tyre.Akti administrative“ Mund të vështrohet në dy aspekte: atë formal dhe material. Si aktadministrative, në kuptimin formal, konsiderohet akti I organit shtetëror, I cili nxirret sipasprocedurës së caktuar (procedua administrative), ndërsa akti administrative në kuptimin materialparaqet shprehjen e vullnetit të organit shtetëror.5. Nocioni I marrëdhënies juridike dhe kuptimi I përgjithëshëm I marrëdhënies juridikeadministrative - Në kuptimin më të përgjithëshëm, marrëdhënia juridike përfaqëson një pozitëshoqërore të rregulluar, sipas së cilës njerëzit duhet të sillen. Marrëdhënia juridike ështëmarrëdhënie shoqërore, ndërsa ndryshon nga marrëdhëniet tjera, sepse pas marrëdhëniesshoqërore qëndron shteti, përkatësisht dhuna shtetërore, ndërsa pas marrëdhënieve tjera jo.Qdomarrëdhënie juridike është marrëdhënie midis personave. Keta persona emërtohen në të drejtënsubjekte juridike, të cilat nuk janë elemente, po janë bartës të marrëdhënies juridike. Qdomarrëdhënie juridike ka dy elemente: autorizimin juridik dhe detyrimin juridik. Autorizimi do tëthotë mundësinë e marrjes së veprimeve të caktuara, sjelljen e caktuar të cilat i mbron normatjuridike. Ndërsa detyrimi juridik nënkupton se një subjekt është i obliguar që të sillet sipasmënyrës që e kërkon subjekti tjetër prej tij. Autorizimi juridik mund të jetë i trajtuar si e drejtësubjektive dhe si kompetencë.E drejta subjektive nënkupton autorizimin e subjektit të së drejtës që ai të vlerësoj interesin e vetdhe të ndërrmarë masa adekuate të mbrojtjes së interesit të vet.Me kompetencë kuptohet e drejta dhe detyra e subjektit të së drejtës që të veproj sipas normavejuridike. Për dallim nga e drejta subjektive ku subjekti vet cakton interesin e vet, dhe vet indërmerr drejtpërdrejt masat e nevojshme për mbrojtejen e të drejtave të veta, kompetencapërmban edhe obligimin që të veprohet sipas normave juridike. Prandaj kompetenca ështëautorizim që të mbrohet interesi i subjektit të caktuar.Marrëdhënia juridike administrative është një marrëdhënie shoqërore specifike, e cila është erregulluar me normë juridike. Këto marrëdhënie krijohen përmes aktit administrative dhe në këtomarrëdhënie palët paraqiten si bartë të drejtash e detyrash të vendosura dhe të mbrojtura prejshtetit.6. Rendi juridik dhe sistemi juridik - Uniteti i normave juridike dhe sjelljet e njerëzve sipasatyre normave përcaktojnë nocionin e rendit juridik. Rendi juridik përfshinë vetëm atë pjesë tërendit shoqëror, e cila është e rregulluar me të drejtën, kurse rendi shoqëror përveq rendit juridik,përfshinë edhe atë moral, ekonomik e politik. Për nga struktura e tij rendi juridik mund të ndahetnë pjesën normative, e cila përbëhet nga normat dhe pjesën faktike e cila përbëhet nga sjelljakonkrete e njerëzve sipas normave.Për dallim nga rendi juridik, sistemi juridik përfaqëson tërësinë e të gjitha normave tëpërgjithëshme dhe të veqanta të sistemuara në atë mënyrë që paraqesin një unitet logjik tëndërlidhur dhe jot e kundërthënëshëm.Qdo system juridik ka dy elemente kryesore: institucionin juridik dhe degën juridike. Institucioni

Page 3: E drejta administrative                  fatmir berisha

juridik nënkupton tërësinë e te gjitha normave, të cilat I përkasin marrëdhënies së njejtëshoqërore ose grupit më të vogël të saj dhe të cilat kanë bazat e njëjta si dhe janë pjesë përbërësee ndonjë tërësie të caktuar më të lartë. Degë juridike quhet tërësia e institucioneve të cilatrregullojnë të njëjtën fushë të marrëdhënieve shoqërore mbi bazat e njëjta.7. Subjekti juridik - Subjekt I së drejtës është titullari I të drejtave dhe detyrave në marrëdhënietjuridike. Në fakt, subjektet e së drejtës janë titullarët e të drejtave dhe detyrave në rendin juridik:personat juridik dhe personat fizikë.Personat fizik nuk janë konsideruar gjithmonë subjekte të së drejtës. Në kohën bashkohore tëgjith njerëzit të posalindur bëhen subjekte të së drejtë. Qdo person ka aftësinë juridike por joedhe për të vepruar. Për dallim nga aftësia juridike, aftësia për të vepruar nënkupton ushtriminfaktik të aftësisë juridike, përkatësisht realizimin e saj.Aftësia për të vepruar fitohet në moshën madhore. Personi juridik për dallim nga ai fiziknënkupton shoqatën e organizuar të qytetarëve, organin punues, institucionin apo bashkësinëtjetër të cilave me ligj ose me aktin e bazuar në ligj është njohur e drejta që të jenë titullarë tëdrejtave dhe detyrimeve në rendin juridik.Aftësia juridike e personave juridik është aftësijuridike specifike, ndërsa aftësia e personave juridik për të vepruar është e barabartë me aftësinëjuridike të këtyre personave.8. Organizata administrative - E vështruar pikërisht si dukuri reale shoqërore, organizataadministrative paraqet atë lloj organizate, në të cilën njerëzit kryejnë punë të përgjithëshmshoqërore të cilat konsistojnë në ushtrimin e pushtetit, në njërën anë, dhe në ushtrimin eshërbimeve të caktuara për subjektet juridike me mundësinë e shfrytëzimit të autorizimit publiknë anën tjetër. Mirëpo vështirsitë lindin me rastin e përcaktimit të kuptimit punë të përgjithëshmeshoqërore. Se qka në të vërtetë janë punët e përgjithëshme shoqërore, varet nga rregullimetshoqërore të vendeve të ndryshëme që përcaktojnë përmbajetjen e tyre. Zakonisht mendohet senjë punë merr karakter të përgjithëshëm shoqëror atëher kur atë punë nuk mund ta ushtrojë secilipër vete ose, së paku, nuk mund ta ushtroj mirë një individ, siq e ushtron këtë, p.sh njëorganizatë administrative.9. Veprimtaria administrative - sipas një koncepti shumica e autorëve veprimtarisëadministrative I japin një kuptim më të gjerë se sa që ai ka në të vertetë dhe e pËrkufizon siveprimtari ekzekutive, ku veprimtaria e organeve të administratës paraqet vetëm një dimensiontë ushtrimit të saj. Ata që përfaqësojnë këtë concept, kanë parasysh se me ushtrimin e kësajveprimtarie nuk merren dy lloje të veqanta organesh shtetërore“ organet ekzekutive, në njërënanë dhe organet administrative në anën tjetër. Veprimtaria ekzekutive është sipas tyre veprimtarie njejtë dhe e vetme e pushtetit, e cila shfaqet në të njëjtën kohë në dy aspekte: në aspektinekzekutiv dhe në atë administrative.Të dyja këto aspekte I konsiderojnë si dy anë të së njejtësveprimtari shtetërore, të ushtruar nga I njëjti system organesh shtetërore. Koncepti tjetër,veprimtarinë administrative e shkëputë nga veprimtaria ekzekutive në kuptimin e gjerë dhekështu nga një veprimtari e përbashkët, në fakt shfaqen dy lloj veprimtarish shtetërore, siqshfaqen dy sisteme organesh që I ushtrojnë ato veprimtari me përmbajtje të ndryshme.10. Procedura administrative - Një nga elementet që përmendet në teorinë juridikeadministrative lidhur me procedurën administrative është: garancia për palën se do të nxjerretvendim I ligjëshëm dhe I drejtë përputhjë në mes gjendjes faktike dhe juridike; mbrojtja juridike

Page 4: E drejta administrative                  fatmir berisha

e të drejtave subjective; ndjenja e sigurisë së palës; zbatimi I normave juridike materiale etj.Përkufizimi më I ngushtë I procedurës administrative është ai që përfshinë në vete elementin ezbatimit të normave juridike materiale për rregullimin e materieve të veqanta administrative.11. E drejta administrative dhe shkenca e saj - E drejta administrative përdoret në dy kuptime:1. Si degë e sistemit juridik ku përfaqëson një tërësi normash juridike, me të cilat rregullohenmarrëdhëniet shoqërore të caktuara2. Si degë e shkencës juridike, ku merret me studimin e normave juridike me të cilat rregullohenmarrëdhëniet e caktuara shoqërore.E drejta administrative përgjithësisht mund të përkufizohej si tërësi normash juridike me të cilatrregullohen marrëdhëniet shoqërore që krijohen në fushën e veprimtarisë administrative.12. Objekti I së drejtës administrative - Normat juridike që rregullojnë marrëdhënietshoqërore, të cilat përbëjnë objektin e së drejtës administrative quhen norma juridikeadministrative. Rregullimi që u bën e drejta administrative marrëdhënieve shoqërore që hyjnë nëobjektin e saj quhet rregullim juridik administrative.Në literaturën administrative shfaqen pikëpamje të ndryshëme lidhur me përcaktimin e objektit tësë drejtës administrative. Object I së drejtës administrative paraqesin normat juridike të caktuara,si dhe marrëdhëniet që krijohen përmes atyre normave ose lidhur me to, edhe pse problemetparaqiten me rastin e përcaktimit se cilat norma juridike konsiderohen norma juridikeadministrative dhe cilat marrëdhënie juridike janë marrëdhënie juridike administrative.Ekzistojnë së paku dy grupe përkufizimesh të objektit të së drejtës administrative: Përkufizimetnegative sipas të cilave e drejta administrative studion normat që I përkasin administratës dhenuk I përkasin, përkatësisht nuk studiohen nga ndonjë degë tjetër e së drejtës dhe përkufizimetpositive që përcaktojnë normat që studiohen nga e drejta administrative.Përkufizimet positive po ashtu mund të klasëfikohen në dy grupe: në ato që për object të sëdrejtës administrative konsiderojnë të gjitha normat që I përkasin administratës, pa marrëparasysh karakterin e marrëdhënieve, përkatësisht të veprimtarisë që ushtron administrate dhe nëpërkufizimet që për object të së drejtës administrative konsiderojnë vetëm ato norma të cilatrregullojnë organizatat administrative dhe veprimtarinë administrative, si dhe veprimtarinë eorganeve të tjera lidhur me marrëdhëniet juridike administrative.13. Burimet e së drejtës administrative - Teoria mbi shtetin dhe të drejtën e trajton kuptimin eburimeve të së drejtës në dy drejtime: si burime në kuptimin material dhe si burime në kuptiminformal. Si burime të së drejtës në kuptimin material, teoria mbi shtetin dhe të drejtën kuptonforcen që shkakton shfaqjen (krijimin) e së drejtës. Si burim formal, teoria mbi shtetin dhe tëdrejtën kupton fromën me të cilën mvishen normat juridike, me fjalë të tjera kupton të drejënpositive, respektivisht atë që është në fuqi.Burimet themelore të së drejtës në përgjithësi dhe të së drejtës administrative në veqanti janë:kushtetuta, ligji, dekreti dhe aktet nënligjore.Kushtetuta paraqet formën juridike me përmbajtje më të lartë, sepse siq është e njohur, me tëmvishen normat juridike kushtetuese më kryesore të cilat rregullojnë marrëdhëniet më tërëndësishëme të shoqërisë.Ligji është një formë tjetër juridike, burim tjetër juridik në kuptimin formal, fuqia juridike e sëcilës në raport me kushtetutën është më e ulët, ndërsa në raport me aktet tjera juridike është më e

Page 5: E drejta administrative                  fatmir berisha

lartë. Ligji në të vërtetë rregullon një marrëdhënie shoqërore të caktuar dhe si I tillë ai nxirret ngaorgani legjislativ sipas procedurës së caktuar.Dekreti poashtu paraqet njërin nga burimet e së drejtës në kuptimin formal po që se me tërregullohet një marrëdhënie e caktuar shqërore. Kur dekreti ka karakter normative dhe kurrregullon marrëdhënie shoqërore në fushën e administratës shtetërore, ai bëhet edhe burim I sëdrejtës administrative.Në disa vende dekretet paraqesin aktet më të shpeshta shtetërore përvendosjen e normave juridike administrative (në ato vende bënte pjesë edhe SHqipëria).Aktet nënligjore janë gjithashtu burime të së drejtës në përgjithësi dhe të së drejtës administrativenë veqanti, mirëpo fuqia juridike e tyre është më e ulët se ajo e ligjit. Ato janë të tilla kurpërmbajnë norma juridike me të cilat rregullojnë marrëdhëniet shoqërore. Nëse ato normarregullojnë marrëdhëniet në fushën administrative atëher ato bëhen burim i rëndësishëm për tëdrejtën administrative.Megjithatë pjesën më të madhe të burimeve të së drejtës administrative e përbëjnë aktet eorganeve të administratës shtetërore. Aktet e organeve të administratës mbajnë emërtime tëndryshme varësisht nga organet që i nxjerrin dhe vendi ku janë të themeluara e veprojnë atoorgane, respektivisht pozitës që kanë ato organe në aparatin e përgjithëshëm të pushtetitshtetëror.14. Sistemi I së drejtës administrative - Në sistemin e së drejtës administrative të një vendipërfshihen, së pari, normat juridike që përmban kushtetuta e atij vendi, të cilat sanksionojnëorganizimin dhe veprimtarinë e organeve të administratës shtetërore. Në radh të dytë, në sistemine së drejtës administrative përfshihen edhe normat e akteve të tjera juridike, të cilat sanksionojnëmarrëdhëniet shoqërore në fushën e administratës shtetërore. Këtu mendohet, si rregull, nënormat juridike të ligjeve të veqanta, dekreteve dhe akteve të tjera.15. Organizatat administrative (nocioni I përgjithëshëm I administratës). Autorë të ndryshëmmë së shumti përqendrohen në këto pjesë të organizatës: a)njerëzit, b)qëllimi I caktuar, c) mjetet(materiale dhe juridike), q) struktura organizative dhe d) mvetësia në punë.Termi organizatë mund të kuptohet së paku në dy aspekte: si punë e organizuar për të arritur njëqëllim të caktuar dhe organizatë; si institucion që ka elemente të caktuara dhe që është themeluarqë të realizoj qëllime të caktuara. Njërin nga përkufizimet e organizatës e bën Sajmon. Meorganizatë, ai nënkupton një format e sjelljes kolektive. Me rastin e këtij përkufizimi, nocioni Iorganizatës pothuajse njehsohet me nocionin e institucionit shoqëror, siq janë bie fjala, martesa,familja, shoqëria etj. Një përkufizim të gjerë të organizatës I bën edhe Xhems Muni. Ai nocionine organizatës e përdorë pothuajse në kuptimin universal. Muni e përkufizon organizatën si formëtë qdo shoqate njerëzore për arritjen e qëllimit të përgjithshëm.Parimet themelore të organizatës janë: 1. Parimi i ndarjes së punëve, 2. Parimi I koordinimit, 3.Centralizimi dhe decentralizimi dhe 4. Koncentrimi dhe dekoncentrimi.Ndarja e punëve në organizatë, bëhet mbi bazën e vendit të punës, respektivisht punëve dhedetyrave të zbatuesit. Elementet e vendit të punës jan:a) punët dhe detyratb) punëtori-zbatuesi I punës (një ose më shumë punëtorë)c) Mjetet e punës dhed) Hapësira për punë

Page 6: E drejta administrative                  fatmir berisha

15 a. Ndarja e punëve mund të bëhet në shumë mënyra: ndarja funksionale, ndarja resoriale,ndarja vertikale, ndarja horizontale dhe ndarja operative. Ndarja e punëve ka ndikim në dukuritëe specializimit, tipizimit dhe të standardizimit. Specializimi nënkutpon tërësinë e thirrjeve tëveqanta dhe të nevojshme për ushtrimin e punëve profesionale të caktuara, ose të më shumëpunëve të ngjashme. Tipizimi konsiston në ushtrimin e atyre punëve, pas të cilave qëndronprodukti I njëjtë ose I ngjashëm. Standardizimi nënkupton atë ndarje të punëve, në të cilënoperacionet (veprimet) e thjeshta (të rëndomta), kryhen më lehtë e më shpejtë dhe me sukseskontrollohen.15b. Koordinimi në faktë është korelat I ndarjes së punës. Koordinimi paraqet një ndërparakushtet esenciale të strukturës së organizatës, I cili do të bëjë të mundëshëm sigurimin eunitetit të veprimtarisë në organizatë. Koordinimi paraqet vetëm atë lloj të ndërlidhjes, e cilasiguron veprimin e harmonizuar të njësive organizative, përkatësisht të njësive të organizatës përrealizimin e qëllimit të përgjithëshëm të organizatës.Me fjalën centralizim në kuptimin e përgjithëshëm, shorehet gjendja kur me një organizatëqeveriset një qendër. Së këndejmi karakteristikë themelore e centralizimit është se ai gjithnjëparaqet një hierarki të caktuar, që do të thotë se vendosja dhe rregullimi I qështjeve thelbësorepërqëndrohet në majën e piramidës së strukturës organizative. Ndërkaq decentralizimi nënkuptondobësimin e ndikimit të qendrës së organizatës në pjesë të organizatës. Pra decentralizimi shprehbartjen e autorizimeve të caktuara prej organeve udhëheqëse në bartës funksional të caktuar, nëtë cilën njëkohësisht bartet përgjegjësia e caktuar në përpjestim më autorizimet e dhëna.15c. Parimi I koncentrimit është I ndërlidhur me parimin e centralizimit. Koncentrimi në faktparaqet tendencën që vendimet të ncirren sa më afër që është e mundur, nga maja e piramidëshierarkike. Ndërsa dekoncentrimi nënkupton tendenxën që vendimet të nxirren nga ana eorganeve varëse, natyrisht gjithnjë në kuadër të rregullimit të caktuar juridik të së drejtës,detyrimeve dhe përgjegjësive të subjekteve të caktuara.16. Nocioni I organizatës administrative - Në literaturën juridike së pari kërkohen tiparetspecifike që e përkufizojnë organizatën administrative. Ato tipare janë të shumta dhe më sëshpeshti përmenden këto: kontinuiteti, profesionalizimi I nënpunësve, autorizimet, punëtshoqërore dhe të tjera. Si një lloj I veqante I organizatave, organizatat administrative dallojnë ngaorganizatat e tjera në bazë të dy karakteristikave themelore të tyre:E para në organizatat administrative kryhen punët e përgjithëshme shoqërore dheE dyta punët e përgjithëshme shoqërore konsistojnë në ushtrimin e pushtetit, përkatësisht nëushtrimin e shërbimeve për subjektet juridike dhe mundësinë e shfrytëzimit të autorizimevepublike; që nënkupton një pushtet të deleguar.17. Llojet e organizatave administrative - Organizatat administrative mund të klasëfikohen nëshumë grupe. Grupin e parë e përbëjnë organizatat administrative, punët e të cilave konsistojnënë ushtrimin e pushtetit ku nënkupton organet e pushtetit shtetëror, përkatësisht organet eadministratës shtetërore. Grupin e dytë e përbëjnë organizatat administrative që ushtrojnëshërbime të caktuara, duke shfrytëzuar mundësinë e ushtrimit të një pushteti të deleguarnëpërmjet autorizimeve publike, Grupi i dytë i organizatave administrative nënkutpronorganizatat dhe institucionet, të cilat ushtrojnë shërbime të caktuara duke shfrytëzuar për këtëautorizimet publike.

Page 7: E drejta administrative                  fatmir berisha

Në literaturën juridike administrative, ndeshim shperhjen organizata e administratës publike ecila në vete përmbledh dy grupet e organizatave administrative. Kështu Maks Veber thekson seorganizatat administrative shërbejnë nga njëra anë si instrument për ushtrimin dhe mbajtjen epushtetit, ndërsa nga ana tjetër si sistem organizatash për ushtrimin e shërbimit publik17a. Organet e administratës - Fjala organ ka dy kuptime: kuptimin subjektiv dhe kuptiminobjektiv. Në kuptimin subjektiv fjala organ nënkupton njerëzit, qoftë si individë, qoftë si grup ityre, nëpërmjet të cilëve shteti ushtron punët e veta. Në kuptimin objektiv fjala organ nënkuptonvëllimin e veprimtarisë së individëve apo të grupeve të tyre, nëpërmes të cilëve shteti,përkatësisht bashkësia e caktuar shoqërore, ushtron punët e veta. Profesori Kërbek bënnjëpërkufizim që na duket më i afërt dhe më i pranueshëm. Sipas tij organi shtetëror paraqet njëinstitut real konkret dhe të organizuar juridik, i cili duhet të kryej rreth të caktuar të detyrave dhetë punëve shtetërore.Organet e organizatës shtetërore përbëjnë atë pjesë të aparatit shtetëror e cila është ngarkuar meveprimtarin administrative, si njërën nga veprimtaritë e përgjithëshme që ushtron shteti.Karakteristika themelore, e cila bën që organet e administratës të cilësohen si organe shtetëroreështë mveshja e tyre me tagra të pushtetit. Tagrat e pushtetit të organeve të administratësshtetërore, shprehen në të drejtat dhe detyrat e tyre që: a) të nxjerrin akte juridike administrativeme të cilat manifestojnë vullnetin e shtetit, përkatësisht të pushtetit shtetëror dhe b) të mbrojnëdhe të zbatojnë ligjet e tij nga qdo shkelje, duke përdorur edhe fuqinë shtrënguese.Karakteristikë tjetër e rëndësishme e organeve të administratës shtetërore janë kompetencat etyre të përcaktuara me ligj. Organet e administratës kanë një numër veqorish specifike në bazë tëtë cilave ato dallohen nga organet tjera të pushtetit shtetëror. Këto veqori të tyre përcaktohen ngakarakteri i veqantë që ka veprimtaria administrative e shtetit. Shpesher organet e administratësnjejtësohen me persinat zyrtarë. Shprehjet organ administrativ dhe person zyrtar u përkasin dynocioneve të ndryshme, prandaj edhe kanë kuptim të ndryshëm juridik. Me shprehjen organadministrativ tregohet një formacion individual ose kolektiv, me organizimin e tij të brendëshëm,që është pjesë përbërëse e aparatit administrativ, ndërsa shprehja person zyrtar tregon individin,njeriun konkret, personin e caktuar që kryen këtë apo atë funksion administrativ.17b. Klasëfikimi i organeve të administratës - Klasefikimi organeve të administratës shtetëroreështë në varësi të drejtpërdrejtë prej sistemit shoqëror politik dhe juridik të një vendi. Kalëfikimii organeve administrative është i ndryshëm varësisht a bëhet fjalë për shtetin unitar apo federativ,të centralizuar apo të decentralizuar ejt.Sipas kriterit të shtrirjes së veprimtarisë së organeve të administratës shtetërore, organet qendroreshtrijnë veprimtarinë e vet brenda tërë territorit të vendit, ndërsa organet lokale të administratës ekanë të kufizuar shtrirjen e vet p.sh brenda një komune. Lidhur me këtë është edhe ndarja nëorganet qendrore dhe regjionale të administratës shtetërore.Kriter themelor për ndarje në organet individuale dhe kolegjiale të administratës është mënyra evendosjes. Organet individuale të administratës janë organe në të cilat si rregull shprehet vullnetiI individit, I atij që është në krye të organit, përkatësisht eprorit të organit. Organet individualeshtetërore janË p.sh ministritë.Organe kolegjiale të administratës shtetërore janë ato organe në tëcilat e drejta e vendosjes I takon një grupi personash. Vendimi merret me mbledhje më shumicëvotash. Mbledhja brena një afati të caktuar quhet sesion, ndërsa numri I anëtarëve për punë dhe

Page 8: E drejta administrative                  fatmir berisha

marrjen e vendimeve të organit kolegjial quhet kuorum. Ekzistojnë dy lloje të kuorumit.:kuorumi I të pranishmëve dhe kuorumi I votuesve. Kuorumi I të pranishmëve është numri Ianëtarëve që nevoitet për hapjen, përkatësisht fillimin e punës dhe mbajetjen e mbledhjes, ndërsakuorumi I votuesve është numri I anëtarëve që nevoitet për marrjen e vendimeve në mbledhje.Kriter për ndarjen e organeve aktive dhe këshilluese të administratës shtetërore shërben lloji Ipunëve që kryejnë, përkatësisht ushtrojnë ato organe. Organet aktive janë të mvetësishme nëushtrimin e punëve administrative dhe ndryshe mund të emërohen edhe si organe të cilat nxjerrinvendime (ministritë). Organet këshilluese janë si rregull ato të cilat bëjnë këshilla, pra shfaqinkryesisht mendime profesionale për organet tjera dhe këto në esencë dallohen prej organeveaktive. Kriter themelor për klasifikimin e organeve të mvetësishme dhe në organet në përbërjen eorganeve të mvetësishme të organizatës është shkalla e mvetësisë në punë, përkatësisht nëushtrimin e saj. Organet e mvetësishme janë ato organe që janë në raport të drejtëpërdrejtë meparlamentet dhe themelohen prej tyre p.sh ministritë . Organet në përbërjen e organeve tëmvetësishme të administratës shtetërore janë në raport të drejtëpërdrejtë me organet emvetësishme dhe themelohen me ushtrimin e punëve tË caktuara nga rrethveprimi I tyre p.shinspektoratet në përbërjen e ministrive. Këto organe kërkojnë shpërbim të veqantë dhe tëorganizuar, por edhe një shkallë të caktuar të mvetësis në ushtrimin e punëve.Kriter themelor për ndarjen në organe të larta dhe të ulëta të administratës shtetëore është raportindërmjet tyre. Ai raport shprehet si raport I organeve eprore dhe varëse, si raport I koordinimit,përkatësisht bashkrendimit dhe si raport I lidhjeve vertikale ndërmjet tyre, përkatësisht I tëdrejtave dhe detyrave të ndërsjellta.Klaësfikimi në organet e administratës së shkalles së lartë dhe të ulët është shprehje e shkallëvetë ndryshëme të njësive territoriale politike, pra edhe shkallëve të ndryshme të organeve tëpushtetit shtetëror në përgjithësi dhe të organeve të administratës shtetërore në veqanti.Kriter themelor për ndarje në organet e përgjithshme dhe organe të veqanta të administratësshtetërore është vëllimi I punëve. Organe të përgjithëshme të administratës shtetërore janë atoorgane të cilave u është dhënë në kompetencë ushtrimi I të gjitha punëve administrative, të cilatnë përgjithsi mund ti kryejnë organet administrative. Organe të veqanta administrative janë atoorgane veprimtaria e të cilave është e kufizuar në fushë të caktuar administrative, përkatësisht nëshërbim të caktuar administrativ si p.sh seksione, referate etj18. Parimet e organizimit të administratës shtetërore - Parimet e organizimit të administratësshtetërore kushtëzohen drejtpërsëdrejti nga rendi shoqëror I një vendi dhe organizimi I tijshtetëror I ndërtuar mbi këtë bazë. Ndër parimet themelore të organizimit të administratësshtetërore janë ato të cilat janë me interes për shqyrtime komparative: parimin e ndarjes sëfunksionit ekzekutiv nga funksioni administrativ, parimin e kushtetutëshmërisë dhe ligjshmërisë,si dhe parimin e federalizmit, si tri nga parimet kryesore.Disa vende bëjnë ndarjen e funksionit ekzekutiv nga ai administrativ për dallim nga disa vendeku nuk ndeshim në ndarjen e këtyre funksioneve. Funksionin ekzekutiv e ushtrojnë organetekzekutive, ndërsa atë administrativ organet e administratës shtetërore. Funksionin administrativmund ta ushtrojnë edhe organizatat, të cilat ushtrojnË punët me interes për njësinë administrativepolitike përkatëse, si dhe organizatat dhe institucionet të cilat kanë autorizime publike.

Page 9: E drejta administrative                  fatmir berisha

Parimi I kushtetutshmërisë dhe ligjmërisë paraqet parimin politik e juridik, që do të thotë seorganizimi I administratës shtetërore bazohet në parimet e përgjithëshme të organizimit tëpushtetit shtetëror të përcaktuar në kushtetutë dhe në ligje. Ky parim përveq që është parim Iorganizimit, ai është edhe parim I punës së organeve të administratës shtetërore.Në vendet me rregullim federativ qështja e organizimit të administratës shtetërore shtrohetndryshe nga vendet me rregullim unitar. Prandaj në vendet me rregullim federativ nuk kemipërqëndrim të veprimtarisë administrative vetëm në një hallkë organizative, por në më shumëhallka (komuna, krahina, republika, federata).20. Shërbimet publike dhe institucionet për ushtrimin e tyre20a Nocioni I shërbimit publike - Shërbimi publik si nocion u zhvillua në vendet e Perëndimit esidomos në Francë. Leon Digi që është përfaques I së ashtuquajturës teori e funksioneve socialezhvillon teorinë se e drejta publike është në të vërtetë e drejtë e shërbimeve publike dmth se nukka karakter të urdhërit, veqse përmban norma mbi rregullimin dhe drejtimin përkatësishtqeverisjen e shërbimeve publike.Sipas tij shërbim publik paraqet secila veprimtari ushtrimi I sëcilës do të duhet të sigurohej dhe të kontrollohej nga ata që qeverisin, sepse ushtrimi I kësajveprimtarie është I domosdoshëm për realizimin dhe zhvillimin e reciprocitetit shoqëror dhe kyshërbim është I asaj natyre që nuk do të mund të realizohej pa intervenimin e forcës sunduese.Nga ky përkufizim kuptojmë se shërbimi publik është sigurim I reciprocitetit shoqëror, ndërsamjetin me të cilin arrihet ai qëllim, paraqet forca e atyre që sundojnë, përkatësisht atyre qëqeverisin.Moris Orju, shërbimin publik e konsideron sigurimin e interesit të përgjithshëm dhe si mjetpushtetin publik.21. Klasifikimi I shërbimeve publike - Kryesisht merren dy kritere të klasifikimit tëshërbimeve publike: objekti I shërbimit publik dhe mënyra se si sigurohet interesi publik.Profesori Riverio sipas objektit shërbimet publike I klasëfikon në tri grupe: shërbimet publike tëadministratës, shërbime publike të industrisë dhe të tregtisë dhe shërbime publike sociale.Sipasmënyrës se si sigurohet interesi I përgjithshëm I njëjti autor dallon tri grupe: së pari shërbimetpublike të cilat kanë qëllim të drejtëpërdrejtë dhe individualisht, ti plotësojnë nevojat eindividëve, së dyti shërbimet publike të cilat në mënyrë indirekte I ofrojnë dobi individëve, sëtreti shërbimet publike të cilat nuk janë të destinuara drejtpërsëdrejti për dobinë personale tëindividëve, veqse I shërbejnë interesit të përgjithshëm në kuptimin e drejtë të fjalës, dmthinteresit të tërë bashkësisë shoqërore.Në Francë ndër format e reja të shërbimeve publike veqohen:a)ndërrmarjet publike dheb)ndërrmarjet mikse, përkatësisht ndërrmarrjet e përzieraNë shërbime publike në industri dhe tregti gjithnjë e më shumë aplikohen rregullat e së drejtësprivate dhe në atë mënyrë ato transformohen në kategori të veqntë juridike në ndërrmaje publike.Përveq kësaj si organe të veqanta që ushtrojnë veprimtarinë e shërbimit publik, ekzistojnëndërrmarjet mikse, përkatësisht të përziera, aksionarët e të cilave janë në njërën anë kapitalistëtprivate, ndërsa në anën tjetër shteti, përkatësisht personat publikë juridikë.22. Autorizimet publike - Autorizimet publike me një pjesë të vet I përkasin ushtrimit tëveprimtarisë administrative. Derisa organet e administratës dhe organet tjera të pushtetit

Page 10: E drejta administrative                  fatmir berisha

ushtrojnë pushtet, organizatat shoqërore nuk ushtrojnë pushtet (burimor), veqse kur janë me ligjetë autorizuara, ushtrojnë autorizime publike, pra njëfarë pushteti të deleguar. Në sistemetkushtetuese juridike të vendeve të ndryshëme janë përcaktuar subjekte joshtetrore për ushtrimin eveprimtarisë administrative. Në Shqipëri këto ishin organizata shoqërore gjendja juridike e tëcilave përcaktohej me kushtetutë, ndërsa në mënyrë më të hollësishme ajo rregullohej me normatjuridike administrative, të vendosura me akte juridike të organeve përkatëse shtetrore. Elementkryesor që përcaktonte gjendjen juridike administrative të organizatave shoqërore ishte zotësiajuridike administrative që dmth tërësia e të drejtave dhe e detyrimeve, me të cilat shteti I pajisëdhe I ngarkon ato në fushën e veprimtarisë ekzekutive urdhërdhënëse dhe së dyti zotësia e tyrepër tu paraqitur vet në marrdhënie të caktuara juridike si bartëse të drejtash dhe detyrimesh mekarakter administrativ.23. VEPRIMTARIA E ORGANEVE TË ADMINISTRATËS SHTETROREA) VEPRIMTARIA ADMINISTRATIVE23a. Funksionet themelore të shtetit - Organet e administratës shtetërore janë pjesë përbërëse eaparatit shtetëror të një vendi. Organet e administratës shtetërore mbi të gjitha ushtrojnë pushtetshtetëror, me të cilin janë pajisur nga normat juridike në fuqi të atij vendi. Nëpërmjet atyrenormave ushtrimi I pushtetit shtetëror nga ana e organeve të administratës shtetërore merr formëdhe përmbajtje të caktuar, si dhe të shprehur e të konkretizuar në aktet juridike që nxjerrin ato.Veprimtaria e shtetit është shumë e gjerë. Forma e parë e veprimtarisë që ushtron shteti është ajoligjvënëse dhe kët e bënë Parlamenti. Veprimtaria e dytë është ajo ekzekutive dhe ushtrohet ngaorganet e pushtetit shtetëror Qeverja dhe ministritë. Veprimtaria ekzekutive përkufizohet në dykuptime të saja themelore: në kuptimin e gjerë në të cilin përveq funksioneve ekzekutivepërfshihen edhe funksionet e organeve administrative dhe në kuptimin e ngushtë në të cilinpërfshihen vetëm funksionet e organeve administrative. Me kushtetutën e Republikeës sëKosovës (1990) dhe amandamentet e saj është përcaktuar se pushtetin shtetëror ekzekutiv dhe nëkuadër të tij edhe atë administrativ e ushtron Qeveria dhe ministritë përkatëse të Republikës dheorganet e organizatat tjera administrative, ndërsa funksione të caktuara administrative mund tëushtrojnë edhe subjektet tjera, kur kjo u është besuar me ligj.24. Përkufizimi I veprimtarisë së organeve të administratës shtetërore - Si formë e veqantë eveprimtarisë shtetërore në kuptimin e gjerë administrata shtetrore, shprehet në dy drejtime: Siveprimtari ekzekutive dhe si veprimtari administrative në kuptimin e ngushtë. Veprimtariaekzekutive e organeve të administratës shtetërore qëndron në kujdesin për zbatimin e ligjeve,ndërsa veprimtaria administrative qëndron në zbatimin e drejtëpërdrejtë të ligjeve dhe aktevetjera të bazuara në to.Në bazë të përmbajtjes konkrete të qëllimit, që administrata ndjek si dheveqorive juridike e politike që atë e karakterizojnë si formë e veqantë e ushtrimit të pushtetitshtetëror, administrata shtetërore mund të përkufizohet si: veprimtari administrative, që ushtrohetnga organet administrative, në bazë dhe për zbatim të ligjit. Ky përkufizim vë në dukje se tipari Iparë kryesor juridik I administratës është karakteri nënligjor I saj. Me fjalë tjera administratashtetërore si formë e veqantë e veprimtarisë shtetërore varet nga ligji, I nënshtrohet ligjit dheushtrohet gjithmonë në bazë dhë për zbatim të ligjit.25. Llojet e punëve, përkatësisht funksioneve të administratës shtetërore - Organet e

Page 11: E drejta administrative                  fatmir berisha

administratës shtetërore ushtrojnë dy lloje themelore të punëve: Punët administrative dhe punëtprofesionale, shoqërore dhe punë të tjera.a) punët administrative në kuptim të ngushtë konsistojnë në nxjerrjen e akteve normative dhe tëakteve administrative, ushtrimin e mbikqyrjes administrative dhe ushtrimin e veprimtarisërepresive. Këto janë të ashtuquajturat punë autoritative.b) Punët profesionale shoqërore dhe punët tjera janë punët joautoritative dhe ato si rregull,organet e administratës I ushtrojnë për nevoja të organeve të tjera të pushtretit, në radhë të parëpër organet ligjvënëse dhe ekzekutive.26. Parimet e punës së organeve të administrates - Parimi I ligjshmërisë “ Parimi Iligjshmërisë dhe zbatimi I tij kanë rëndësi jashtëzakonisht të madhe sidomos për administratënshtetërore. Parimi I ligjshmërisë shtron kërkesa dhe gjenë zbatim si në veprimtarinë ashtu edhenë organizimin e aparatit administrativ. Në fushën e veprimtarisë së këtij aparati zbatimi Ipërpikët I saj kërkon që të gjitha organet dhe personat e tij zyrtare të udhëhiqen nga ajo si nëkryerjen e veprimeve të tyre juridike ashtu edhe të veprimeve jojuridike (materiale-teknike).Parimi I ligjshmërisë gjenë zbatim të plotë edhe në fushën e organizimit të administratësshtetërore. I tërë ndërtimi I saj në të gjitha strukturat dhe hallkat e tij mbështetet fuqimisht mbikëtë parim. Kjo përmbën një nga faktorët kryesore të aparatit administrativ dhe është në gjendjeqë ta realizoj me sukses të plotë përmbajtjen e administratës shtetërore në kuptimin e saj materialfunksional dhe pa respektimin e këtij parimi nuk mund të ketë veprimtari të rregulltadministrative. Parimi I ligjshmërisë konsiderohet si parimi më I rëndësishëm dhe I parë juridik,që në kuptim të përgjithshëm nënkupton lidhshmërinë e organeve të administratës për normatjuridike, përkatësisht pajtueshmërinë e normave juridike të ulëta me ato të larta, ndërsa nëkuptim të veqantë, parimi I ligjshmërisë së punës së administratës nënkupton se të gjitha aktet eorganeve të administratës duhet të jenë të ligjshme, përkatësisht në përputhje me ligjin dmth tëbazuara me ligj dhe akte të tjera që janë nxjerrë në bazë dhe për zbatim të ligjit.Rastet më tëshpeshta të paligjshmërisë që shfaqen në punën e administratës janë:- inkompetenca- cenimi I të drejtave në procedure- cenimi I të drejtave materiale juridike- vërtetimi I gabueshëm I gjendjes faktike dhepaligjshmëria në oportunitetin ose qëllimin e aktit.26a. Inkompetenca - Organet e administratës duhet ti përmbahen kompetencës së caktuar.Mospërmbajtja e të drejtave dhe detyrave të përcaktuara, përkatësisht autorizimeve nga ana eorganeve nënkupton inkompetencën e tyre dhe në këtë mënyrë një rast eklatant të paligjshmërisë.Paligjshmëria mund të shfaqet me cenimin e të drejtave mbi kompetencën lëndore dheterritoriale. Nga inkompetenca duhet të dallojmë uzurpimin e kompetencës, I cili paraqitet atëherkur individi apo grupi I individëve, përkatësisht organi farë nuk kanë cilësinë e titullarit, ndërsanxjerrin aktin administrativ.Ky është I ashtuquajturi akt inxistent (I paqene) të cilin pala nukduhet ta godas, por thjesht ta injororë.26b. Canimi I të drejtave në procedure - njihet edhe si gabim formal apo procedural Iadministratës. Ai cenim mund të shkaktohet me cenimin e normave me të cilat rregullohet formae aktit. Gabimet formale ose procedurale ndahen ne dy grupe: në gabime esenciale dhe

Page 12: E drejta administrative                  fatmir berisha

joesenciale. Esenciale janë ato gabime që ndikojnë në vendosjen e qështjes, ndrësa gabimejoesenciale janë ato gabime që nuk kanë pasur ndikim në përmbajtjen e aktit.26c. Cenimi I ligjit material - mund të shkaktohet në dy mënyra themelore: që në rastin konkrettë mos aplikohet norma, e cila është dashur të aplikohet ose kur është aplikuar norma, mirëpoaplikimi është bërë gabimisht përkatësisht në bazë të interpretimit të gabueshëm.26d. Gabimi në gjendjen faktike - Bëhet atëher nëse nuk vertetohen të gjitha faktet që janërelevante për nxjerrjen e aktit. Ky gabim mund të bëhet qoftë nëse faktet nuk janë vertetuarplotësisht ose nëse është nxjerrë përfundim I gabueshëm mbi gjendjen faktike.26e. Paligjshmëria në oportunitetin ose qëllimin e aktit - ekziston atëher nëse organi iadministratës nxjerr aktin mbi realizimin e një qëllimi tjetër dhe jo tË atij që buron nga ligji.Norma administrative është aplikuar drejtë vetëm nëse aplikimi I përgjigjet oportunitetit oseqëllimit të vet.27. Parimi I diskrecionit (parimi I qmuarjes së lirë) - Esenca e tij konsiston në atë që normatligjore nuk përmbajnë zgjidhjen kategorike, por ia lënë mundësinë organit të administratës, nërastin konkret të zgjedh ndërmjet dy a më shumë alternativave përkatësisht mundësive, atë qëështë më oportune. Ky parim buron nga parimi I ligjshmërisë dhe paraqet konkretizimin e denjëtë tij, veqanërisht në procedurën administrative me rastin e vendosjes së qështjes konkreteadministrative.28. Parimi I mvetësisë - Edhe parimi I mvetësisë paraqet zbatim të denjë të parimit tëligjshmërisë, sepse ai nënkutpon se administrata mund të punojë vetëm atë për të cilën është eautorizuar. Kështu konsiderohet se asnjë organ tjetër, nuk mund të përzihet në rrethveprimin eadministratës e në anën tjetër administrata është përgjegjëse për kryerjen dhe ushtrimin edetyrave që I janë përcaktuar. Kjo mvetësi e organeve të administratës është relative që do tëthotë mundësi veprimi brendapërbrena kompetencave të përcaktuara me kushtetutë eligj.Rrethveprimi dhe kompetenca paraqesin instrumentet kryesore të përkufizimit horizontalndërmjet organeve të administratës shtetërore.Rrethveprimi nënkupton fushën e caktuar të veprimtarisë nga tërësia e funksioneve të organevetë administratës, që I takon një organi të administratës. Kompetenca përkufizohet si e drejtë dhedetyrë e organit të administratës në ushtrimin e punës së caktuar administrative. Kompetencandahet për nga përmbajtja e veprimtarisë, përkatësisht lloji I punëve, të cilat ushtrohen dhekompetencën për nga territori në të cilën shtrihet mundësia e veprimit të organit të administratës.Ekzistojnë dy drejtime të ndërrimit të kompetencës: delegimi dhe substitucioni I kompetencës.Delegimi I kompetencës nënkupton bartjen e kompetencës nga organi I administratës së shkallësmë të lartë në organin e administratës së shkallës më të ulët, ndërsa substitucioni I kompetencësnënkupton marrjen e kompetencës prej organit më të ulët nga organi më I lartë.29. Parimi I efikasitetit - Ekzistojnë shumë parakushte që ndikojnë në mënyrë të drejtëpërdrejtënë shkallën e efikasitetit të administratës. Ndër to është edhe ligjshmëria në punën e saj.Parakushte tjera të rëndësishme, nga të cilat varet efikasiteti në punën e administratës janë:organizimi funksional I administratë, përkatësisht përcaktimi I kompetencave të administratës,modernizimi I punës në administratë, ngritja profesionale e kuadrove në administratë, dheinformimi e komunikimi në administratë.30. Parimi I punës së hapur të administratës - Ky parim në esencë nënkupton hapjen e

Page 13: E drejta administrative                  fatmir berisha

administratës para shoqërisë, përkatësisht informimin e qytetarëve mbi punën e saj.Informimi përpunën e administratës mund të behet në vëllim të ndryshëm dhe në forma të ndryshme. Për këtësi rregull shfrytëzohen mjetet e informimit publik. Realizimi praktik I këtij parimi ka mundësi tëkufizimit në rastet e ruajtjes së sekretit, përkatësisht fshehtësisë së punës në administratë.Secilatpunë apo shërbime nga kompetenca e administratës konsiderohen sekret, përkatësisht fshehtësi,caktohen në legjislacion të qdo vendi.31. MARREDHENIET JURIDIKE ADMINISTRATIVE- Pëufizimi I normave juridike administrative dhe dallimi I tyre nga normat tjera juridike. Normajuridike administrative quhen ato rregulla të detyrushme të sjelljeve që vendosen osesanksionohen nga shteti për rregullimin juridik të marrdhënieve shoqërore të cilat krijohen nëprocesin e veprimtarisë së tij administrative. Në aspektin e përgjithshëm juridik normatadministrative nuk dallojnë ndaj normave të degëve të tjera të së drejtës pra kanë përmbajtje dhenatyrë të njejtë. Normat administrative nga normat e degëve tjera I dallon objekti I veqantë Irregullimit juridik të tyre. Në këtë objekt siq është thënë hyjnë vetëm marrëdhëniet shoqërore qëkrijohen në procesin veprimtarisë adminsitrative të shtetit. Vetëm duke u nisur nga ky kriter nemund të dallojmë se një normë juridike është e së drejtës administrative apo jo.a) Norma juridike administrative është bazë për lindjen e marrëdhënies juridike administrative.Megjithatë vet marrëdhënia administrative atë nuk e krijon. Ajo përmban vetëm mundësinëabstrakte të krijimit të kësaj marrëdhënie, duke I parashikuar rastet e mundshme dhe në përgjithsitë lindjes së të drejtave e detyrimeve administrative për subjektet e së drejtës administrative.b) Normat juridike administrative si rregull kanë karakter imperativ. Ky karakter I saj shfaqetnën urdhërimin e detyrueshëm që ajo përmban për subjektet e së drejtës administrative. Nëpjesën më të mardhe të tyre normat juridike administrative e bëjnë rregullimin e marrëdhënieveshoqërore përmes urdhërimeve kategorike, të cialt u drejtohen subjekteve përkatëse.c) Elementet përbërëse të strukturës së normës juridike administrative karakterizohen nga disandryshime në krahasim me normat e tjera të së drejtës. Dispozitivi I normës juridikeadministrative dmth, pjesa e struktrës që përcakton vet rregullimin e sjelljes së përcaktuar prejsaj zakonisht eshtë shprehur në mënyrë shumë të qartë. Sa I përket sanksionit konkret dmth asajpjese të strukturës së normës juridike administrative, tregohen masat e ndikimin shtetëror eshoqëror kundër atyre që shkelin dispozitivin e saj që mungon fare.Sipas përmbajtjes konkrete normat juridike administrative ndahen në norma që rregullojnëmarrëdhënie shoqërore (këto norma përbëjnë Pjesën e përgjithëshme të së drejtës administrative)dhe norma që rregullojnë marrëdhënie shoqërore të një dege të veqantë të administratësshoqërore ose disa degëve të saj (këto norma përbëjnë Pjesën e posaqme të së drejtësadministrative).Sipas fuqisë juridike normat e së drejtës administrative ndahen në norma të organeve shtetroreeprore dhe norma të organeve shtetërore varëse. Realizimi I normave juridike administrative ngasubjektet e së drejtës bëhet në dy forma: formën e ekzekutimit dhe atë të zbatimit. Ekzekutimi InormËs juridike administrative nënkupton nënshtrimin e sjelljes së subjektit të së drejtës ndajkërkesave që I drejton atij kjo normë.Ekzekutimi është I detyrueshëm për të gjithë subjektet e sëdrejtës administrative pa përjashtim. Në zbatimin e normës juridike administrative kuprojmëzgjidhjen në bazë të saj të qështjeve konkrete nga ana e organeve kompetente shtetërore dhe

Page 14: E drejta administrative                  fatmir berisha

personave të tyre zyrtarë.- Zbatimi I normës juridike bëhet vetëm nga ai subjekt I së drejtës adminsitrative I cili është Iautorizuar nga ligji për një gjë të tillë dmth vetëm organi shtetëror, personi zyrtar ejt.- Zbatimi I normës juridike administrative në rastet konkrete bëhet në përputhje me përmbajtjene vërtetë të saj dmth vetëm për ti arritur ato qëllime, për të cilat është vendosur norma.- Zbatimi I normës juridike administrative bëhet duke I respektuar të gjitha rregullat e procedurësqë ka parashikuar një shtet për një gjë të tillë.32. Kuptimi dhe veqoritë kryesore të marrdhënieve juridike administrative.Në kuptim të përgjithshëm, marrëdhënie juridike administrative quhen ato marrëdhënieshoqërore që krijohen në fushën e veprimtarisë administrative dhe në të cilat palët paraqiten sibartëse të drejtash dhe detyrash të vendosura e të mbrojtura nga shteti. Marrëdhëniet juridikeadministrative dallohen për nga këto veqori:a) Ato janë marrëdhënie shoqërore juridike. Si të këtilla ato dallohennga marrëdhëniet shoqërorenë përgjithësi, sepse rregullohen nga normat juridike administrative, ndërsa nga marrëdhëniettjera shoqërore juridike ato dallohen sepse krijohën në fushën e veprimtarisë administrative tështetit.b) Njëra nga palët në marrëdhëniet juridike administrative duhet të jetë doemos shteti Ipërfaqsuar nga orgnai I tij. Si rregull ky I fundit është organ I administratës shtetËrore. Mecilësinë e palës tjetër mund të paraqiten të gjithë subjektet e tjerë të mundëshëm të këtyremarrëdhënieve dmth. Personat fizike dhe juridike. Qenia e organit shtetëror si palë edomosdoshme përkatësisht e detyrueshme e marrëdhënieve juridike administrative, shpjegohetme faktin se veprimtaria administrative realizohet gjithnjë në emër të shtetit, të cilin mund tapërfaqsojnë vetëm organet e tij.c) Mërrëdhëniet juridike administrative nuk krijohen vetvetiu, krijimi I tyre bëhet atëher kurvërtetohen ato rrethana me të cilat normat juridike administrative krijojnë lindjen ndryshimin dheshuarjen e tyre. Ato rrethana quhen fakte juridike administrative.d) Subjekte të marrëdhënieve juridike administrative janë ata persona fizikë e juridik që dukeqenë të mveshur me të drejta dhe të ngarkuar me detyra në fushën eveprimtarisë administrative tështetit hyjnë në marrëdhënie me organet shtetrore. Këto subjekte duhet të kenë zotësinë juridikedhe zotësinë për të vepruar për të hyrë në këto marrëdhënie.33. Llojet e marrëdhënieve juridike administrative - Marrëdhëniet juridike administrativemund të ndahen në lloje të veqanta. Si rregull kriteret kryesore për ndarje të tillë janë: përmbajtjakonkrete e marrdhënieve juridike administrative; karakteri I vet marrëdhënieve; karakteri Isubjekteve të saj dhe metodat e mbrojtjes së marrëdhënieve juridike administarive.34. Aktet administrative shteterore - Dy vërejtje duhet theksuar: E para akte të organeve tëadministratës nuk janë vetëm aktet administrative, të cilat në fakt, janë vetëm një nga llojet eakteve që nxjerrin organet e administratës shtetërore në ushtrimin e funksioneve të përcaktuara tëtyre me kushtetutë dhe ligjeE dyta, akte administrative nuk janë vetëm aktet, të cilat i nxjerrin organet e administratësshtetërore, veqse nxjerrin edhe organizatat dhe bashkësitë në ushtrimin e autorizimeve publike,do të thotë kur janë të pajisura me të drejta dhe të ngarkuara me detyrime në marrëdhënietjuridike administrative. Organet administrative nxjerrin: akte juridike dhe akte materiale,

Page 15: E drejta administrative                  fatmir berisha

35. Aktet juridike të administrates - Aktet juridike të administratës mund të klasëfikohen në:akte normative ose të përgjithëshme dhe akte konkrete ose individuale.35a. Aktet normative ose të përgjithshme - Aktet normative ose të pergjithshme janë aktet qëorganet e administratës shtetërore I nxjerrin në veprimtarinë e vet dhe me të cilat rregullojnënorma të sjelljes në mënyrë abdstrakte përkatësisht të përgjithëshme. Këto norma ju përkasinnumrit të pacaktuar të njerzëve dhe rasteve. Aktet normative të pergjithëshme të cilat I nxjerrinorganet administrative janë: rregullore, urdhëresat dhe udhëzimet.35a1. Rregullorja - Rregullorja është akt juridik normativ ose akt I përgjithshëm I organeve tëadministratës. Ky akt ka karakter normativ, sepse përmban dispozita të përgjithëshme, të cilatduhet të zbatohen nga subjektet juridike administrative në fushat përkatëse të administratësshtetërore. Rregullorja nxirret për dy qëllime të caktuara: e para për të përcaktuar organizimin ebrendëshem të organit dhe e dyta, për të përcaktuar rrethveprimin e tij.35a2. Urdhëresa - Urdhëresa është akt juridik normativ ose akt I përgjithshëm I administratës,me të cilin behet zbatimi I dispozitave ligjore dhe I akteve të përgjithëshme të kuvendeve tëbashkësive shoqërore-politike dhe të organeve ekzekutive të tyre. Marëdhëniet kryesore qëkrijohen në jetën e një vendi, si rregull rregullohen në mënyrë primare me akte ligjore (ligje dhedekrete) SI përjashtim për rastet kur vet ligji e lë rregullimin e marrëdhënieve të caktuarashoqërore në kompetencën e organeve të administratës shtetërore dhe kryesisht në kompetencëne Qeverisë ajo I rregullon ato me Urdhëresa. Prandaj urdhëresat nga natyra juridike janë akte mekarakter të përgjithshëm. Ato zakonisht përcaktojnë rregulla të detyrueshme sjelljeje për një rrethtë gjerë personash dhe për zbatimin e këtyre rregullave zakonisht parashikojnë edhe sanksioneadministrative.35a3. Udhëzimi - Udhëzimi është akt juridik normati ose akt I përgjithshëm I administratës dhenxirret me qëllim të drejtimit, këshillimit ose dhënies së instrukcioneve të ndryshme, lidhur mezbatimin e ligjeve apo dispozitave tjera dhe të akteve të përgjithshëme të kuvendeve e organeveekzekutive të tyre. Udhëzimi ka karakter të detyrueshem por edhe fakultativ. Udhëzimi Idetyrueshem zakonisht nxirret nga organet e administratës më të lartë dhe u drejtohet organeve tëadministratës më të ulët kështu që atyre u ndihmon për të zbatuar më leht dispozitat e ndryshmeligjore. Udhëzimi fakultativ nxirret si instruksion profesional nëpërmjet të cilit një organ më Ilartë I udhëzon organit tjetër më të ulët të administratës se si duhet të kryej një punë profesionale.36. Aktet administrative - Per aktin administrativ janë me rëndësi këto karakteristika:konkretësia, autoritetësia dhe veprimi I tij juridik. Akti administrativ më së shpeshti përkfizohetsi akt juridik me të cilin në mënyrë autoritative vendoset një qështje konkrete. Atributi juridikose veprimi juridik shërben për tu dalluar nga aktet materiale të cilat nuk e kanë këtë cilësi,ndërsa atributi konkret shërben për ta dalluar nga aktet e përgjithshme juridike, përkatësisht ngaaktet të cilat I përkasin një numri të madh të rasteve.37. Llojet e akteve administrative - Aktet administrative mund të klasëfikohen sipas kriterevetë ndryshme.- Aktet individuale dhe gjeneraln - Ndarja e akteve administrative në akte individuale dhe aktegjenerale bëhet në bazë të kriterit themelor se akti i përket personave individualisht të caktuarapo të pacaktuar. Për aktin administrativ individual është karakteristikë se personi përkatësishpersonat janë të shënuar me emërp.sh leja që i ipet personit konkret për hapjen e punëtorisë

Page 16: E drejta administrative                  fatmir berisha

zejtare. Akti gjeneral u përket shumë personave të cilët nuk shënohen me emër në akt. Edhe psenë akt nuk shënohen emrat e personave të cilëve u përket akti ata mund të caktohen p.sh akti metë cilin banorëve të një lagjeje apo të nje rruge I urdhërohet që të marrin pjesë në shuarjen ezjarrit. Akti gjeneral ndryshon prej ati të përgjithshëm sepse nuk është I karakterit tëpërgjithshëm meqë nuk përbman normën e përgjithëshme por përmban noremën vetëm për njërast (shuarjen e zjarrit, evitimi I vërshimit etj).38. Aktet konstitutive dhe deklarative - Aktet me të cilat formohen marrëdhëniet juridike, praato akte me të cilat krijohen, ndryshohen a prishen marrëdhëniet juridike quhen akte konsitutivep.sh vendmimi me të cilin lejohet ndërtimi I objektit të caktuar në një pronësi toksore, leja përbartjen e armës etj Këtu është karakterisike se marrëdhënia juridike më parë nuk ka ekzistuarndërmjet organit dhe palës. Përmes aktit në fakt formohet marrëdhënia. Efekti I këtij akti ështënga momenti I nxjerrjes së tij pra ex nunc.Akte deklarative quhen aktet me të cilat vetëm vërtetohet ekzistimi I marrëdhënieve juridikeadministrative. Këtu marrëdhënia juridike më parë ka ekzistuar prandaj me akt vetëm bëhtvërtetimi I ekzistimit të saj. Veprimi marrëdhënies juridike është nga momenti kur është krijuarmarrëdhënia pra ex tunc. Akt deklarativ është p,sh akti mbi pushimin e shërbimit personitushtarak të caktuar me fuqinë e ligjit etj.39. Aktet pozitive dhe negative - Aktet pozitive janë ato akte administrative të cilat prodhojnëndonjë ndryshim në marrëdhëniet ekzistuese juridike, qoftë nëse krijohen marrëdhëniet e reja,qoftë nëse ndryshojnë ato ekzistuese apo prishen. Akt pozitiv është p.sh vendimi me të cilinpersonit të caktuar I përcaktohet lartësia e tatimit.Akte negative I quajmë ato akte administrative me të cilat refuzohet ndryshimi I marëdhëniesekzistuese juridike. Këto akte nxirren sipas kërkesës së palës. Kështu akte negative janë aktet metë cilat refuzohet kërkesa për nxjerrjen e lejeve për bartjen e armës, për hapjen e punëtorisëzejtare etj. Këtu pra organi nxjerr aktin me të cilin deklaron se nuk dëshiron ta ndryshoj gjendjenekzistuese. Ndodh që të mos deklarohet fare meq rast kemi të bëjmë më heshtjen e administratës.Heshtje të administratës kemi atëher kur organi kompetent nuk nxjerr vendimin në afatin ecaktuar. Nëse procedura është hapur me kërkesën e palës, ai afat është tridhjet ditë nga dita edorëzimit të kërkesës, ndërsa nëse procedura hapet me kërkesën e organit, afati ështëgjashtëdhjet ditë. Nëse organi kundër vendimit të të cilit ankesa është e lejueshme, nuk e nxjerrëkëtë brenda afatit të caktuar, atëher pala ka të drejtë ankese në organ më të lartë. Nëse organi Ishkallës së dytë nuk e nxjerr vendimin në afatin e caktuar prej gjashtëdhjet ditësh dhe as nëafatin plotësues shtatë ditësh, para mund të hapë konfliktin administrativ sikunër të jetë refuzuarankesa e saj (sipas legjislacionit të Jugosllavisë).40. Aktet juridiksht të lidhura dhe aktet në bazë të qmuarjes së lirë - Aktet juridikisht tëlidhura janë ato akte administravie te të cilat që më parë është përcaktuar se duhet të nxirren dhese qfarë do të jetë përmbajtja e tyre. Iniciativa për nxjerrjen e aktit dhe përmbajtja e tijshprehimisht është përcaktuar me ligj. P.sh vendimi mbi dhënien e lejes për ndërtim.Aktet në bazë të qmuarjes së lirë janë ato akte te të cilat organit me ligj I është dhënë mundësiaqë sipas bindjes së vet të lirë dhe vlerësimit të interesit të përgjithshëm të vendos në rastinkonkret. P,sh Dhënia shtetësisë, mbi dhënien e ndihmave të caktuara etj.41. Aktet e një organi dhe aktet e përbëra - Aktet administrative mund të klasëfikohen në akte

Page 17: E drejta administrative                  fatmir berisha

administrative të një organi dhe aktet administrative të përbëra përkatësisht të shumë organeve.Rast më I shpeshtë është që aktin administrativ ta nxjerr një organ qoftë individual ose kolegjial.Përjashtimisht një akt administrativ mund ta nxjerrin dy a më shumë organe. P.sh nxjerra epërbashët e akeve administrative, nxjerrja e aktit me pëlqimin e mëparëshëm të organit tjetër,nxjerrja e aktit me vërtetimin ose lejen e organit tjetër ose nxjerrja e vendimit pasi të jetë marrëmendimi nga ana e organit tjetër.42. Elementet përmbajtësore të aktit administrative - janë: konkretizimi I lëndës dhe Isubjekteve të aktit, dispozitivi, arsyetimi dhe udhëzmet për mjetin juridik. Akti administrative nëradhë të parë përmban lëndën për të cilën bëhet fjalë edhe subjektet, përkatësisht palët të cilave upërket. Esenca e përmbajetjes së aktit administrative është dispozitivi dmth vendimi me të cilinvendoset lënda. Prandaj dispozitivi përmban shprehjen e vullnetit të organit të administratës merastin e vendosjes së lëndës së caktuar, përkatësisht marrëdhënies së caktuar. Dispozitivi ështëelementi më përmbajtësor dhe pa të nuk ka akt administrative. Në asryetim shënohet pse ështëvendosur ashtu siq është thënë në dispozitivin e vendimit.Arsyetimi shpreh parimin eligjshmërisë dhe në të palës I pasqyrohet gjendja faktike dhe dispozitat materiale, në bazë të tëcilave është vendosur qështja, përkatësisht është nxjerrë vendimi. Në udhëzim mbi mjetinjuridik, pala informohet mbi mundësinë përkatësisht pamundësinë e përdorimit të mjetit tëcaktuar juridik. Nëse pala ka mundësi atëher në udhëzim shënohet se para cilit organ mund tashfrytëzoj këtë të drejtë dhe në qfar afati mund të bëjë këtë.Udhëzimi ka gjithashtu nënshkrimin,datën dhe vulën e organit.43. Aktet materiale të administrates - Aktet materiale janë akte në të cilat mbahen shënime tëndryshme mbi dukuritë e ndryshme ose kumtohen shënime e të dhëna dhe provohen faktet mbiato të dhëna. Aktet materiale nuk janë akte në kuptimin teknik por veprime të thjeshtaadministrative profesionale. Aktet materiale janë të ndryshme dhe ndahen në:43a. Aktet e evidentimit ose dokumentacionit - Këtu përfshihen aktet në të cilat mbahet evidenca,përkatësisht dokumentacioni i dukurive dhe i të dhënave të ndryshme p.sh regjistrat protokolletlibrat e ndryshme etj.43b. Aktet e dhënies e të marrjes së deklaratave - Organet administrative për dukuritë tëndryshme në bazë të kërkesës së subjekteve të ndryshme marrin deklarata të ndryshme si p.shdeklarata me të cilat pasqyrohet gjendja ekonomike dhe personale e subjekteve të ndryshme.43c. Aktet e lajmërimit ose kumtimit - Këtu përfshihen lajmërime, kumtesa e tregonjës tëndryshëm mbi të dhënat e caktuara për subjektet e ndryshme.44. Marrëdhëniet ndërmjet organeve të administratës dhe marrdhëniet e saj me organettjera të pushtetit- Klasëfikimi I veprimtarisë së organeve të administratës - Veprimtaria e organeve tëadministratës shtetërore është mundur të klasëfikohet në mënyra të ndryhsme p.sh sektore, degë,fushë dhe shërbime administrative.44a. Sektorët - Si rregull përfshijnë punët administrative në degë të adminsitratës shtetërore.Varësisht nga vendet e ndryshme sektorët organizohen në mënyra të ndryshme. Kështu p.shsektorët e veprimtarisë së administratës shtetërore në ish-Jugosllavi klasëfikohen në tre më

Page 18: E drejta administrative                  fatmir berisha

kryesoret.Sektori I administratës politike që përfshin punë e administratës në degët e mbrojtjes,punëve të brendshme, të jashtme në fushën e administratës gjyqësore dhe të përgjithshme, pastajSektori I punëve ekonomike dhe Sektori I administratës shtetërore në fushën e veprimtarisëshoqërore.44b. Degë të administratës - konsiderohen punët, përkatësisht grupi I punëve administrative, qëkanë një ndërlidhje, kanë ngjajshmëri dhe përmbëjnë një tërësi të vetme.44c. Fushë të administratës shtetërore - emërtohen degë të copëtuara të saj dmth tërësi më tëngushta se ajo. Kështu p.sh degë të administratës paraqet industria, ndërsa fusha e saj janë:industria ndërtimore, industria metalike etj.44d. Shërbimet administrative - paraqesin një nocion ende më të ngushtë se sa fusha eadministratës. është fjala për punët administrative të specializuara, të cilat në rastet më tëshpeshta janë të organizuara në organe të mvetësishme dhe në përbërjen e organeve tëmvetësishme, siq janë p.sh inspektoratet.45. Marrëdhëniet ndërmjet vet organeve të administrates - Marrdhëniet ndërmjet organeve tëadministratës ndahen në tri grupe themelore:Në të parin përfshihen marrdhëniet e të gjitha organeve të administratës pa marrë parasysh së abëhet fjalë mbi marrdhëniet ndërmjet organeve të një njësie territoriale, ose ndërmjet organeve tënjësive të ndryshme territoriale. Këto marrdhënie shprehen në dhënien e ndihmës juridike.Në të dytin bëjnë pjesë marrdhëniet ndërmjet organeve të administratës së njsive të ngushta dhetë gjera territoriale. Këto janë të ashtuquajturat marrëdhëniet vertikale ndërmjet organeve tëadministratës.Në të tretin hyjnë marrëdhëniet e ndërsjellta, përkatësisht ato reciproke të organeve të së njëjtësnjësi territoriale. Këto janë të ashtuquajturat marrëdhënie horizontale ndërmjet organeve tëadministratës.45a. Dhënia e ndihmës juridike - nënkupton ushtrimin e veprimeve të caktuara të një organi përnjë organ tjetër të administratës, pa marrë parasysh së a bëhet fjalë mbi marrdhëniet ndërmjetorganeve të një njësie territoriale, apo të ndryshme territoriale. Në procedurën administrativenjihen dy rastë të ndihmës juridike:Kur organi duhet të kryej ndonjë veprim në procedurë jashtë territorit në të cilin shtrihetkompetenca e tij (e ashtuquajtura ndihmë jruidike e obligueshme). DheKur organi kryerjen e ndonjë veprimi në procedurë ia beson organit tjetër përkatës I autorizuarpër ndërrmarjen e veprimit të tillë (e ashtuquajtura ndihmë juridike fakultative).45b. Mardhëniet vertikale - ndërmjet organeve të administratë zhvillohen në bazë të dy parimevethemelore: Parimit të mvetësisë së njësisë territoriale, parimit të rendit komunal.45a. Parimi I mvetësisë së njësisë territoriale - nënkupton interesat specifike, përkatësishtshkallën e interesave të secilës njësi, vendosje e mvetësishme mbi ato interesa dhe ekzistimin eorganeve të administratës në secilën njësi territoriale.45b. Parimi I rendit komunal - është I rëndësishëm për marrdhëniet vertikale të organeve tëadministratës për shkak se në parim të gjitha aktet e përgjithshme (publike) ushtrohen nëkomunë, si njësi themelore territoriale nëse nuk gjenden shprehimisht në kompetencë.PYETJE DHE

Page 19: E drejta administrative                  fatmir berisha

PERGJIGJE++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++http://www.facebook.com/pages/fakulteti-juridik/SI e kuptojmë termin E Drejta Administrative?Termi E Drejta Administrative e kuptojmë në dy kuptime:1. Si e drejtë e sistemit juridik dhe2. Si degë e shkencës juridike.E Drejta Administrative përkufizohet si tërësi e atyre normave juridike me të cilatrregullohen marrëdhëniet shoqërore që krijohen në fushën e veprimtarisëadministrative.2. Çka paraqet E Drejta Administrative si degë e sistemit juridik?E Drejta Administrative paraqet tërësin e normave juridike që rregullojnëmarrëdhënie të caktuara shoqërore.3. Qka studion E Drejta Administrative si degë e shkencës juridike?E Drejta Administrative përfshin tërësinë e studimeve që i referohen rregullimitjuridik të marrëdhënieve të caktuara shoqërore.4. Qfarë rëndësie e ka administrata, në sistemin juridik edhe tiparet e saj?Administrata radhitet si degë shumë e rëndësishme në sistemin juridik së bashkume drejtën civile dhe drejtën penale.Tipare që e dallojnë pikërisht tek objketi i veqantë që e studion dhe karakteri iveqantë i këtyre mërrëdhenieve që i referon këtij objekti.5. Dallimi i drejtës administrative si degë e sistemit juridik dhe e shkencës juridike?E drejta administrative si degë e sistemit juridik dhe si shkencë juridike nuk mundti identifikojmë.Dallimi është se e Drejta Aministrative si degë e sistemir juridik përfshin në vetevetëm një kategori të caktuar të normave juridike që kanë të bëjnë me organizimindhe veprimtarinë e org. të administatës shoqërore, kurse si dëgë e shkencës juridikepërfshin në mënyrë më të përgjithshme që ka të bëjë me objektin, burimet dhesistemin e përgjithshëm.6. Çfarë rëndësie ka objekti i një dege?Me rastin e përcaktimit të kriterit të përgjithshëm dhe përmbajtjes themelore të njëdege duhet të përkufizohet objekti.7. Kush është objekt i një dege?Objekt studimi i së drejtës paraqesin normat juridike të cilat rregullojnë veprimtariadministrative varësisht se çfarë nënkupton me të rregullimi shtetëror një vendi tëcaktuar në kohë të caktuar.8. Sa përkufizime njihen lidhur me objektin e drejtës administrative?Dy përkufizime 1. Përkufizimet Pozitive – Përcaktojnë normat që studiohen nga edrejta administrative dhe 2. Përkufizimet Negative – sipas të cilave e drejtaadministrative studion normat që i përkasin administratës dhe nuk i përkasin,përkatësisht studiohen nga ndonjë degë tjetër e së drejtës.9. Si ndahen përkufizimet pozitive?Përkufizimet pozitive ndahen në dy grupe:

Page 20: E drejta administrative                  fatmir berisha

1. Në ato që për objektin e drejtës administrative konsiderojnë të gjitha normat që ipërkasin, përkatësisht studiohen nga ndonjë degë tjetër e së drejtës.2. Përkufizimet që për objekt të administatës konsiderojnë vetëm ato norma të cilatrregullojnë organizatat administrative, veprimtarinë administrative dheveprimtaritë tjera lidhur me marrëdhëniet juridike-administrative.10. Me cilat degë të së drejtës ka raporte e Drejta Administrative?Me të drejtën kushtetuese, civile, penale, të drejtën e punës, familiare, ekonomike,financiare etj.11. Si ndahen burimet e së drejtës administrative?Burimet e drejtës administrative ndahen në1. Burime formale dhe2. Burimet materiale.12. Cilat janë burimet formale të drejtës administrative?Kushtetuta, ligji, dekretligji dhe aktet nënligjore.13. Cilat janë burimet e dorës së dytë?Zakoni, praktika gjyqësore, shkenca juridike.14. Çka është sistemi i drejtës administrative?E Drejta Administrative përfshin normat juridike që rregullojnë marrëdhënietshoqërore në fushën e administatës shtetërore, tërësia e këtyre normave paraqetsistemin e drejtës administrative.15. Çka përfshin në vete sistemi i drejtës administrative?Në sistemin e Drejtës Administrative përfshihen normat që përmbajnë kushtetutëne një vendi të caktuar që sanksionojnë organizimin dhe veprimtarinë eadministratës.Në radhë të dytë janë normat që sanksionojnë marrëdhëniet shoqërore në fushën eadministatës shtetërore si: ligji, dekreti dhe aktet tjera.16. Si sistemohen shkenca e drejtës administrative dhe pjesa e përgjithshme?E Drejta Administrative sistemohet në:1. Në pjesën e përgjithshme – organizimi dhe veprimtaria e organeve administrativeshtetërore.2. Pjesa e veqantë – normat juridike që rregullojnë zbatimin e parimeve tëpërgjithshme në degë konkrete të administatës shtetërore.17. Çka studion pjesa formale e çka ajo materiale?Pjesa formale studion normat juridike që i përkasin procedurës administrative,kontrollit gjyqësor mbi ligjshmërinë e akteve administrative dhe së drejtës nëkundërvajtje.Pjesa materiale studion normat që rregullojnë organizimin dhe veprimtarinë eorganeve shtetërore.18. Ç’është organizata dhe elementet e saj?Organizata paraqet një grup njerëzish në lidhje të ndërsjelltë mes tyre që ushtrojnëpunë të përbashkëta për të arritur qëllimin e caktuar.Elementet e organizatës janë: 1. Njerëzit; 2. Qëllimi i caktuar; 3. Mjetet materialedhe juridike 4. Struktura organizative dhe 5. Mevëtësia në punë.19. Në sa kuptime e kuptojnë termin organizatë?

Page 21: E drejta administrative                  fatmir berisha

Termi organizatë kuptohet ne dy aspekte:1. Si punë e organizuar për tia arritur qëllimit të cakruar dhe2. Institucione që kane elemente të caktuara që të realizojnë qëllime të caktuara.20. Cilat janë parimet e organizatës?1. Parimi i ndarjes së punëve; 2. Parimi i koordinimit;3. Centralizimi dhe Decentralizimi 3. Koncentrimi dhe Dekoncentrimi.21. Çka është organizata administrative dhe tiparet e saj?Organizatat Administrative paraqesin at lloj të organizatës të cilat hyjnë në mënyrëautoritative në marrëdhënie juridike me subjektet juridike.Tiparet kryesore janë kontinuiteti, profesionalizimi i nënpunësve, autorizimet,punët shoqërore.22. Pse dallojmë organizatat administrative nga organizatat e tjera?Organizatat administrative dallojmë nga organet tjera në bazë të dykarakteristikave 1. Në organizatat administrave kryhen punët e përgjithshmeshoqërore; 2. Punët e përgjithshme shoqërore konsistojnë në ushtrimin e pushtetit,ushtrmin e shërbimeve për subjektin juridik me mundësi të shfrytëzimit tëautorizimeve publike që nënkupton pushtet të deleguar.23. Si ndahen organizatat sipas punëve që ushtrojnë?Organizatat ndahen në 2 grupe:1. Punët e të cilave konsistojnë në ushtrimin e pushtetit dhe2. E përbëjnë organizatat administrative që përbëjnë shërbime të caktuara dukeshfrytëzuar mundësinë e ushtrimit të një pushteti të deleguar përmes autorizimevepublike.24. Çka janë organet administrative dhe pse ato konsiderohen shtetërore?Fjala organ nënkupton njerëzit qoftë si individ apo si grup përmes së cilave shtetiushtron punët e veta. Organet e administratës shtetërore përbëjnë atë pjesë tëaparatit shtëtëror e cila është e ngarkuar me veprimtarinë administrative si njëringa vetitë e përgjithshme që ushtron shteti. Ato konsiderohen shtetërore-m’veshja etyre me targa të pushtetit.25. Si ndahen organet administrative?Sipas kriterit të shtrirjes e veprimtarisë së organit adminstrativ:Organet qendrore dhe komunale,Sipas mënyrës së vendosjesOrgane individuale dhe këshilluese,Sipas kriterit të llojit të punëve që kryejnëOrgane aktive dhe këshilluese,Sipas kriterit të shkallës së m’vetësisë në punëOrganet e m’vetësisë.Sipas kriterit të raportit ndërmjet administratës shtetërore nëOrgane të larta dhe të ulta:Sipas veprimit të punëveOrganet e përgjithshme dhe të veqanta.26. Parimet e organizimit të administratës?

Page 22: E drejta administrative                  fatmir berisha

Parimi i ndarjes së funksionit ekzekutiv nga funksioni administrativ, parimi ikushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë si dhe parimi i federalizmit.27. Ç’janë shërbimet publike sipas Digit dhe ku lindi ky intitucion?Digi është përfaqësues i teorisë së funksioneve sociale. Sipas tij ky shërbim publikparaqet secilën veprimtari, ushtrimi i së cilës do të duhej të sigurohej të rregullohejdhe të kontrollohet nga ata që qeverisin. Ky institucion lindi në Francë.28. E qka janë sipas Lobadenit?E përcakton si aktivitet të trupave kolektive publike (shteti, departamenti, komuna)i cili është i drejtuar kah plotësimi i ndonjë nevoje me interes të përgjithshëm.29. Si ndahen shërbimet publike?Shërbimet publike klasifikohen sipas objektit të shërbimit publik dhe mënyra se sisigurohet interesi publik.30. Kujt i takojën autorizimet publike?Autorizimet publike i përkasin ushtrimit të veprimtarisë administrative,përkatësisht funksioneve administrative.31. Si caktohet gjendja juridike e organizatave?Gjendja juridike e organizatave caktohet me kushtetutë?32. Cilat janë fuknsionet apo veprimtaritë themelore të shtetit?Janë veprimtaritë ligjvënëse, ekzekutive dhe gjyqësore ligjvënëse, (parlamentinxjerr ligje; qeveria ekzekuton në dy kuptimeKuptimi i gjerë-funksioni ekzekutiv dhe funksioni administrativGjykatat ndajnë drejtësinë dhe janë funksione shkallës të ndryshme.33. Si përkufizohet veprimtaria ekzekutive?Veprimtaria ekzekutive ushtrohet nga organet e pushtetit shtetqror që themelohennë bazë të ligjit dhe për zbatimin e ligjit.Veprimtaria ekzekutive përkufizohet në dy kuptime:1. Në kuptim të gjerë në të cilin përveq funksioneve ekzekutive përfshihen edhefunksionet administrative dhe2. Në kuptimin e ngushtë ku përfshihen vetëm funksionet ekzekutive.34. Çështë administrata shtetërore dhe pikëpamjet lidhur me të?Administrata shtetërore është veprimtari shtetërore që ushtrohet nga organetadministrative të shtetit.(Administrata shtetërore mund të përkufizohet siveprimtari administrative që ushtrohet nga organet administrative në bazë të ligjit).Kemi dy lloje pikëpamje:1. Formale2.35. Në kuptimin e gjerë si shprehet administrata shtetërore?Shprehet në dy drejtime, si veprimtari ekzekutive, (qëndron në kujdesin e zbatimittë ligjit) dhe veprimtari administrative (qëndron në zbatimin e drejtëpërdrejtë tëligjit).36. Tiparet kryesore të administratës shtetërore?Tipare kryesore është karakteri i tij nënligjore dmth administrimi shtetëror siveprimtari administrative që ushtrohet nga organet e administtratës në bazë të ligjitdhe për zbatimin e ligjit.

Page 23: E drejta administrative                  fatmir berisha

37. Cilët janë parimet e punës në administratë?Parimi i ligjshmërise, parimi i m’vetësisë, parimi i oficialitetit, parimi i punës sëhapur.38. Çka nënkupton parimi i ligjshmërisë dhe pse është i rëndësishëm përadministratën?Parimi i lighshmërise nënkupton zbatimin e ligjit, dhe të gjitha aktet e tjeranënligjore të jenë në pajtim me ligjin. Parimi i ligjshmërisë në kuptim të gjerë ështëparimi më i rëndësishëm që nënkupton ligjshmërisë e akteve, pajtueshmërisë enormave më të ulta me ato më të larta – në kuptim të ngushtë më të gjitha normat epërgjithshme duhet të jenë në pajtim me ligjin.39. Kur kemi raste apo veprime të kundërligjshme?Çdo veprim i kundërt i administratës me ligjin nënkupton veprim tëkundëligjshëm.1. Inkompetenca 2. Cenimi i të drejtave në procedurë 3. Cenimi i të drejtavemateriale-juridike 4. Vërtetimi i gabueshëm i gjendjes faktike5. Paligjshmëria në aportonitetin ose qëllimin e aktit.40. Ç’është inkompetenca?Mospërmbajtja e të drejtave dhe detyrave nga ana e autorizimeve të organevenënkupton, inkompetencë. Shfaqet edhe me cenim e kompetencës lëndore dhefunksionale.41. Çka është cenimi i drejtës në procedurë dhe si ndahet?Njihet edhe si gabim formal apo procedural. Ndahet në gabim formal esencial-qëaplikojnë në vendosjen e qështjes dhe gabime formale joesenciale që ndikojnë nëvendosjen e aktit.42. Çka është cenimi i të drejtës materiale – juridike?Në dy mënyra: në rastin konkret të mos aplikohen norma e cila është dashur tëaplikohet ose kur është aplikuar norma por aplikimi është bërë gabimisht në bazë tëinterpretimit të gabueshëm.43. Kur keni vërtetim të gabueshëm të gjendjes faktike?Vërtetim të gabueshëm të gjendjes faktike kemi atëherë kur nuk vërtetohen tëgjitha faktet relavante për nxjerrjen e aktit.44. Çka kuptojmë me paligjshmëri të opurtunitetit?Ekziston kur organi i administratës nxjerr aktim mbi realizimin e qëllimit tjetër e jotë atij që buron nga ligji. Shkenca juridike franceze merret me këtë qështje –keqpërdorimi i autorizimit. Në shtetet që bazohen në parimin e ligjshmërisëzhvillohet edhe parimi i diskrecionit apo çuarjes së lirë.45. Çka paraqet parimi i m’vetësisë?Parimi i m’vetësisë paraqet zbatim të dënjë ta parimit të ligjshmërisë sepse ainënkupton se administrata mund të punojë vetëm për atë të cilën është e autorizuarme kushtetutë dhe me ligj.47. Çka kuptojmë me m’vetësi të organit administrativ?Paraqesin hapësirë të veprimit të saj brendapërbrenda kompetencave të caktuara

Page 24: E drejta administrative                  fatmir berisha

me kushtetutë dhe ligj.48. Si ndahen apo caktohen kompetencat?Kompetencat përkufizohen si e drejtë dhe detyrë e organit administrativ përushtrimin e punës së caktuar administrative. Kemi dy ndarje: lëndore dheterritoriale.49. Çka kuptojmë me parim të efikasitetit dhe kush ka ndikim në rritjen e tij?Fjala efikasitet nënkupton raportin optimal të parashtruar të detyrave dherezultateve të arritura.Ndikim në rritjen e efikasitetit kanë: organizimi funksional i administratës,modernizimi i punës, ngritja e kuadrave profesionale, informimi dhe komunikiminë administratë.50. Çka kuptojmë me parim të punës së hapur?Me parim të punës së hapur nënkuptojmë hapjen e administratës para shoqërisëpërkatësisht informimi i qytetarëve mbi punën e saj(Kjo bëhet përmes mjeteve të informimit publik).51. A munden disa punë të jenë sekrete dhe cilat janë ato?Disa punë në administratë duhet të mbahen sekrete, ato caktohen në legjislacionin eçdo vendi.52. Ç’janë normat juridike administrative?Normat juridike administrative janë ato rregulla të detyrueshme të sjelljes qëvendosen ose sanksionohen nga shteti për rregullimin e marrëdhënieve shoqërore.Krijohen në procesin e veprimtarisë administrative.53. Pse dallojnë këto normat juridike administrative nga tjerat?Këto norma dallojnë nga objekti i veqantë i rregullimit juridik.54. Kush janë karakteristika e normave juridike administrative?Norma juridike administrative është bazë për lidhjen e marrëdhënieveadministrative.Norma juridike administrative ka karakter imperativ ose urdhërime kategorike që ibëhen subjekteve përkatëse.Elementet e normës juridike administrative karakterizohen nga disa ndryshime nëkrahasim më normat tjera.55. Si ndahen normat juridike administrative?1. Nomat juridike administrative që rregullojnë marrëdhëniet shoqërore të cilatjanë të përbashkëta për të administratën shtetërore.2. Normat juridike administrative që rregullojnë marrëdhëniet shoqërore të njedege të veqantë të administratës shtetërore.56. Si realizohen normat juridike administrative?Realizohen në dy forma kryesore: 1. Në formën e ekzekutimit dhe 2. Në formën ezbatimit.Ekzekutimi është i detyrueshëm për subjektet e drejtës administrative.57. Si bahet zbatimi i normave juridike administrative?1. Vetëm nga ai subjekt i autorizuar me ligj,2. Në rastet konkrete në përputhje me përmbajtjen e vërtet

Page 25: E drejta administrative                  fatmir berisha

3. Duke respektuar të gjitha rregullat e procedurës që i ka caktuar një shtet58. Çka janë marrëdhëniet juridike administrative?Marrëdhëniet juridike administrative janë ato marrëdhënie që krijohen në fushën eveprimtarisë administrative.59. Cilat janë veçoritë kryesore të marrëdhënieve juridike administrative?Ato janë marrëdhëniet shoqërore juridike si të tilla dallohen nga marrëdhëniashoqërore në përgjithësi sepse rregullohen nga normat juridike administrative,ndërsa nga marrëdhëniet tjera shoqërore dallohen se kryhen në fushën eveprimtarisë administrative.60. Kush është paë në këto marrëdhënie?Njëra nga palët duhet të jetë doemos shteti i përfaqësuar nga organi i tij.61. Si lindin “ndryshohen” e shuhen këto marrëdhënie?Faktet që shkaktojnë lindjen, ndryshimin dhe shuarjen janë aktet me karakteradministrativ.62. Si ndahen marrëdhëniet juridike administrative?Si kriter kryesor për ndarjen janë:Përmbajtja konkrete e marrëdhënieve juridike administrative,Karakteri i vetë marrëdhënieve,Karakteri i subjekteve,Metodat e mbajtjes së marrëdhënieve administrative.63. Si ndahen aktet administrative?Organet e administratës: aktet juridike dhe matet materiale.64. Ç’janë aktet juridike dhe si ndahen?Aktet juridike të adminsitatës nënkuptojmë shprehjen e vullnetit të organit merastin e ushtrimit të punëve që janë besuar dhe me qëllim të shkaktimit tëndryshimeve, ndahen në të përgjithshme ose individuale.65. Çka janë aktet aktet normative dhe llojet?Aktet normative janë akte që organet shtetërore i nxjerrin me veprimtarinë e vetmë të cilat rregullohne normat e sjelljes në mënyrë të përgjithshme.Llojet janë: rregullorja, rdhëresa dhe udhëzimi.66. Ç’është rregullorja?Rregullorja është akt juridik normativ i përgjithshëm i roganeve të administratës.Rregullorja nxirret për dy qëllime:1. Për të caktuar organizimin e brendshëm të organit dhe2. Pet të përcaktuar rrethveprimin.67. Ç’është udhëzimi?Udhëzimi është akt juridik normativ dhe nxjerret me qëllim të drejtimit, këshillimitose dhënies së instrukcioneve të ndrsyhme lidhur me zbatimin e ligjit apodispozitave tjera.Udhëzimi ka karakter detyrues por në masë më të dobët se urdhëresa aporregullorja,Ekziston udhëzimi fakultativ apo i padetyrueshëm si instruksion profesional.Udhëzimi nxirret nga organet më të larta që iu drejtohen organeve më të ulëta.68. Ç’është urdhëresa?

Page 26: E drejta administrative                  fatmir berisha

Urdhëresa është akt juridike normativ me të cilin bëhet zbatimi i dispozitave ligjoredhe i akteve të përgjithshme të kuvendeve të bashkësive shoqërore-politike dheorganeve ekzekutive.69. Ç’janë aktet konkrete administrative?Shpehja ajt administrativ ka prejardhjne franceze. Akti administrativ pëkufizohet:“Si akt juridik me të cilin në mënyrë autoritative vendoset një çështje konkrete”.70. Si ndahen aktet konkrete administrative?1. Akte individuale dhe2.3.4.5.71. Cilat janë elementet përmbajtësore të aktit kushtetues?Elementet përmbajtësore janë konkretizimi i lëndës dhe i subjekteve të aktit:Dispozitivi, arsyetimi, udhëzimi për mjetin juridik.Akti administrativ përmban lëndën dhe subjektet.Esenca e aktit administrativ është dispozitivi.Pa dispozitiv nuk ka akt administrativ.Në arsyetim shkruhet pse është vendosur ashtu si në dispozitiv.Në udhëzim informohet pala për mundësinë ose pamundësinë e përdorimit të mjetitjuridik.72. Çka janë aktet materiale dhe si ndahen?Me akte materiale nuk shprehet autoriteti i organeve te administratës.Këto akte ndahen në tri pjesë:1. a2. b3. cDisa veprime nuk mund të përfshihen në kategorinë e larpërmendu si “puna mëpalë”.73. Cili është dallimi në mës organit administrativ dhe personit zyrtar?Me shprehjen organ administrativ tregohet një formacion individual ose kolektivme organizimin e tij të brendshëm që është pjese përbërëse e aparatitadministrativ.Me shprehjen person zyrtar tregon njeriun konkret që kryn funksion administrativ.74. Si klasifikohen veprimtaritë administrative?1. Sektorët,2. deget,3. fushat,4. shërbimet dhe5. makroorganizimi i administratës.75. Ç’janë sektorët?Sektorët paraqesin punë administrative në degë të administratës :Ato ndahen:1. Sektorët administrative

Page 27: E drejta administrative                  fatmir berisha

2. Sektorët administrative gjyqësore dhe3. Fusha e veprimtarisë shoqërore.76. Ç’janë degët?Degët e administratës konsiderohen punët që kanë ngjajshmëri dhe përbëjnë tërësitë vetme. Për degë të ngjajshme formohen organe të m’vetësishme.77. Ç’janë fushat?Fushë ë administratës shtetërore emerohen si rregull degë të copëtuara të saj p.sh.degë të administratës paraqet industria ndersa fusha janë industria ndërtimoremetalike.78. Ç’janë shërbimet administrative?Puna administrative të specializuara të cilat janë të organizuara me organe tëm’vetësishme p.sh. inspektorateve.79. Çka paraqet mikro dhe makroorganizimi?Mikroorganizimi i takon vetëm administratës në legjislacionet e vendeve tëndryshme, organeve ligjvënëse dhe ekzekutive t’u takojë e drejta e përcaktimit e tëparimeve të përgjithshme mbi organizimin e brendshëm të administratës.Makroorganizimi i administratës nënkupton organizimin e përgjithshëm tëadministrimit të cilën e bëjnë organet të cilat janë edhe themeluese të administratës.80. Si vështrohet marrëdhëniet mes organeve të administratës?Marrëdhëniet mes organeve të administratës mund të vështrohen në tri grupe:1. Përfshihen marrëdhëniet e të gjitha organeve të admnistratës pa marrë parasyshmarrëdhëniet mes një tërësie territoriale.(Këto marrëdhënie shprehen me dhënien endihmës juridike).2. Bëjnë pjesë marëdhëniet juridike ndërmjet organeve të njësive të ngushta dhe tëgjera territoriale.(Këto janë të ashtuquajtura marrëdhënie vertikale).3. Hyjnë marrëdhëniet e ndërsjellta, përkatësisht ato reciproke të së njëjtës njësiterritoriale.(Këto janë të ashtuquajturat marrëdhënie horizontale).81. Çka kuptojnë me dhënie të ndihmës juridike?Dhënia e ndihmës juridike nënkupton ushtrimin e veprimeve të caktuara të njëorgani për një organ tjetër të administratës pa marrë parasysh a është fjala përorganin e një njësie apo të ndryshme territoriale.82. Cilat janë parimet kryesore në bazë të cilave zhvillohet marrëdhënia vertikalemes organeve administrative?Marrëdhënia vertikale zhvillohet në bazë të dy parimeve:1. Parimi i m’vetësisë së njësisë territoriale nënkupton interesat specifike ndërmjetorganeve të njësive të ndryshme territoriale administrative mund të vendosenmarrëdhëniet kierarkike – detyrimin e organeve më të ulëta dhe kontrollin e aktitlidhur me ligjshmërinë, zgjedhjen e konflikteve.2. Parimi i rendit komunal është i rendësishëm për marrëdhëniet vertikale tëadministratës, se në parim të gjitha punët publike ushtrohen në komunë si njësithemelore territoriale nëse nuk gjenden në kompetencë të njësisë më të gjerë.83. Çka është sabordinimi?Sabordinimi paraqet detyrimin e organeve të nënshtruara që ti kryej urdhëresat

Page 28: E drejta administrative                  fatmir berisha

konkrete të organeve eprore.84. Çfarë marrëdhënie kanë organet administrative me ato ligjvënëse?Marrëdhëniet e organeve administrative shtetërire me organet ligjvënësevështrohen në kuadër të disa grupeve (qështjeve).1. Të drejtat e karakterit organizativ (shprehen në autorizimet e organit ligjvënës qëti përcaktojnë parimet e përgjithshme të organizimit të tyre)2. Të drejtat e karakterit organizativ (shprehen në autorizimiet e organit ligjvënëstë nxjerra dispozitat të cilat janë të detyrueshme për organin e administratësshtetërore sepse paraqesin bazën për punën e tyre).3. Të drejtat e karakterit organizativ (shprehen në autorizimet që të emërojnë dhetë shkarkojnë funksionet e organeve të administratës. Funksionet emërohen nëfunksione për periudhë të caktuar, mund të shkarkohen ende pa i skaduar mandatipër shkaqe të ndryshme.85. Çfarë marrëdhënie kanë organet administrative me ato ekzekutive?Këti marrëdhënie mund të vërtetohennë disa grupe:1. Të drejtat e karakterit organizativ (shprehen në autorizimet e organit ekzekutivqë ti përcaktojnë parimet e përgjithshme të organizimit të mbrendshëm të organevetë administratës shtetërore.2. Të drejtat e karakterit funksional (shprehen në autorizimit e organit ekzekutiv qëtë përcaktojnë të drejtat dhe detyrat e organeve administrative shtetërore qërealizohen përmes nxjerrjes së akteve për zbatimin e ligjeve).3. Të drejtat e karakterit personal (shprehen në autorizimet e organit ekzekutiv qëti emërojnë funksionet e organeve administrative shtetërore administrative që nukemërohen dhe shkarkohen nga organi ligjëvënës.4. Të drejtat e karakterit financiar (shprehen në autorizimet e organit ekzekutiv qëtë përcaktojnë masat për shfrytëzim të mjeteve për punën e organeve tëadministratës).5. Të drejtat e ushtrimit të kontrollit ( shprehen në autorizimet e organeveekzekutive që të ushtrojnë kontrollin ndaj organeve të administratës shtetërore).86. Pse organet gjyqësore mund të kontrollojnë organet administrative dhe çfarëmund të jetë?Me gjithë parimin e m’vetësisë së gjykatave ato ushtrojnë forma të caktuara tëkontrollit mbi punën e organizatës shtetërore. Kjo e drejtë e tyre buron ngadetyrimi i administratës që të punojë në bazë dhe zbatim të ligjit. Ekzistojnë disaforma të kontrollit të gjykatave:1. Kontrolli i kushtetutshmërise dhe ligjshmërise së akteve të përgjithshme tëorganeve administrative.2. Kontrolli i ligjshmërisë së akteve administrative.87. Çfarë mund të jetë kontrolli i punës së administratës?Mund të jetë 2 llojesh:1. Kontroll administrativ i jashtëm dhe2. Kontroll adminsitrativ i mbrendshëm.88. Çka kuptojmë me kontroll administrativ (të brendshëm).Me kontroll administrativ kuptojmë ndikimin që ushtron organi administrativ

Page 29: E drejta administrative                  fatmir berisha

epror mbi organet varëse, lidhur me kryerjen e suksesshme të detyrave të tyrezyrtare.89. Çka kuptojmë me kontroll administrativ (të jashtëm).Ndikimi i organit të specializuar administrativ mbi organet administrative dhe mbizbatuesit tjerë me qëllim të siguritmit, të zbatimit të rregullt nga ana e atyre ligjevee akteve nënligjore të organeve më të ulëta.Ushtrimi i kontrollit të brendshëm është kontrolli i organeve më të larta ndajorganeve më të ulëta.90. Çfarë karakteri juridik kanë kontrollet e jashme dhe të brendshme?Të dyja kto kontrolle kanë karakter juridik të pushtetit.91. Cili është qëllimi i kontrollot administrativ?Qëllimi kryesor është që të sigurohet zbatimi i plotë dhe në kohë i ligjeve dhe ivendimeve në fushën e administratës shtetërore.92. Çfarë është kontrolli i brendshëm dhe si zhvillohet?Kontrolli i brendshëm në organet e administratës shtetërore në esencë është kontrolli organeve më të larta ndaj organeve më të ulta të administratës. Kontrolli ibrendshëm zhvillihet në 2 forma:1. Kontrolli instancional dhe2. Kontrolli kierarkik.93. Cilat janë format kryesore të decentralizimit?Format kryesore të decentralizimit janë: ndarja e sovranitetit përkatësisht federata,konfederata, decentralizimi territorial, vetëadministrimi lokal.94. Cila është e drejta e ministrave që të lirohen nga përgjegjësia?Që të lirohen nga përgjegjësia ministrat kanë vetëm një akt-DORËHEQJA