Дзьмітры Вінчэўскі,««Экалогія і Мы Экалогія і Мы»»

Гродзенскае абласное аддзяленне ГА « Ахова птушак Бацькаўшчыны » (АПБ)

Экалогія – навука. Яна прысвечана вывучэнню узаемадзеянняў жывых істотаў з навакольным асяроддзем з мэтай выявіць

прынцыпы і заканамернасці гэтых узаемадзеянняў.

.

Увага хімікаў сканцэнтраваная на вывучэнні атамаў і малекул і іх узаемадзеянні, цітолага – на вывучэнні клетак, фізіёлагаў – на вывучэнні унутраных працэсаў на ўзроўні арганізма, эколагі вывучаюць узаемадзеянні на трох узроўнях:

1. Асобіны (арганізмы)

2. Папуляцыі

3. Экасістэмы

Колькасць розных арганізмаў, якія жывуць на 1 кв м лугавой глебы:Бактэрыі 1,5 – 4,3 х 1012

Нематоды 1,8 – 120 х 106

Кляшчы 2,0 – 120 х 103

Калаўраткі 2,5-7,1 х 103

Смаўжы і слізні 0,1 - 8,5 х 103

Кольчатыя чарвякі 250 – 20000

Павукі 180-840

Жукі 200-1500

Мурашы 200-500

Макрыцы 100-400

Сістэматыка – аснова экалогіі.Заснавальнік сучаснай сістэматыкі Карл фон Ліннэ, які напісаў Systema naturæ per regna tria naturæ… (1735-1768), 12 выданняў!ў!

Усе віды жывых арганізмаў у сукупнасьці называюць БІОТАЙ.

 З сярэдзіны XVIII стагоддзя, калі былі апісаны першыя віды жывых арганізмаў, якія прызнаюцца і сёння, сістэматыкі апісалі амаль 2 мільёны біялагічных відаў (1.922.710). Штогод апісваюць паміж 15 і 20 тысячамі новых відаў!

“Тo adequately describe everything on Earth, may take

as long as 1,200 years and would require 303,000

taxonomists at an approximated

cost of US$364 billion.” 

PLoS Biology, 2011

Аднак па ацэнках існуе не менш за 10 млн. Аднак па ацэнках існуе не менш за 10 млн. відаў толькі насякомых! відаў толькі насякомых!

Між тым паўсюль адбываецца зьнішчэньне Між тым паўсюль адбываецца зьнішчэньне цалкам або частак экасістэм, і шмат відаў цалкам або частак экасістэм, і шмат відаў

зьнікне нават неапісанымі для навукі.зьнікне нават неапісанымі для навукі.

Першабытныя людзі, якія жылі ў рамках экасістэм, знаходзілі ежу, або палюючы,

або зьбіраючы падаль і расьліны. Адзеньнем былі шкуры зьвяроў, прыладамі

працы – рэшткі расьлін і жывёл,і г.д.Такім чынам, БІОТА была для яго адным з

важнейшых рэсурсаў.

Прыкладна 10 000 гадоў таму людзі навучыліся разводзіць некаторыя віды

расьлін і жывёл, адказваючыся ад выкарыстаньня іншых. Гэта дало пачатак

сельскай гаспадарцы.

Прыкладна 6000 гадоў таму людзі пачалі выплаўляць і апрацоўваць металы, а 250

гадоў таму – будаваць машыны і прыводзіць іх ў рух, выкарыстоўваючы

іншыя віды паліва, чым дровы. Пачалася Прамысловая рэвалюцыя.

Зараз, калі большасьць насельніцтва жыве ў гарадах, з усіх бакоў акружанае

сучаснымі тэхналёгіямі, купляе ежу ў крамах, наша сувязь з БІОТАЙ падаецца справай неістотнай і далёкага мінулага.

У чым каштоўнасьць біоты для чалавецтва ў наш час?•Аснова для сельскай і лясной гаспадаркі.•Невычарпальныя рэсурсы для мэдыцыны.•Непасрэдная карысьць.•Магчымасьці для рэкрэацыі...•Камерцыйныя магчымасьці.

Аснова сельскай гаспадаркі

У прыродзе ўсе арганізмы падпадаюць пад дзеяньне натуральнага адбору.Большасьць прыродных папуляцый мае разнастайны генафонд, які дазваляе адаптавацца да зьменаў ва ўмовах жыцьця.Сельгассарты адбіраюцца па параметрах, важных для чалавека. Пры зьмене ўмоваў нізкая генетычная разнастайнасьць не дазваляе ім прыстасавацца. Старажытныя людзі з мільёнаў відаў абралі толькі некалькі для сельскай гаспадаркі. Па ацэнках можна ўвесьці ў культуру яшчэ тысячы відаў. Разнастайнасьць, устойлівасьць і будучыня сельскай гаспадаркі не магчымы без БІОТЫ.

БІОТА – банк генетычнага матэрыяла.

Рэсурсы для мэдыцыныШматлікія рэчывы, сінтэз якіх распачаты сучаснай фармацэўтыкай, былі знойдзены ў прыродных расьлін, бактэрый, грыбоў і жывёл: ад пеніцыліну да гірундыну.Дасьледуючы хімічныя кампанэнты натуральнай БІОТЫ, можна зрабіць шмат адкрыцьцяў. Працягваючы зьнішчаць яе, мы назаўсёды адмаўляемся ад гэтай магчымасьці...БІОТА – банк біяхімічных матэрыялаў.

Магчымасьці для адпачынкуБІОТА прыродных экасістэм

стварае асноўныя ўмовы для адпачынку і атрыманьня задавальненьня: турызм, бёдуотчынг, фатаграфія, фільмы, паляваньне, рыбалоўства і г.д. Задавальненьне можа быць нават ускосным – чалавеку, які ніколі не бачыў сланоў, можа быць прыемна нават проста ведаць, што яны існуюць.

Камерцыйныя магчымасьціРэкрыацыйная і эстэтычная каштоўнасьць БІОТЫ стварае і яе камерцыйнае значэньне. Усё большая частка насельніцтва ўцягваецца ў абслугоўваньне гэтай сфэры. Таму зьнішчэньне яе зьнішчае і магчымасьці гэтых сфэраў бізнесу...

Нарэшце, і на жаль – працягваецца непасрэднае

выкарыстаньне БІОТЫ: высечка лесу, рыбны промысел, гандаль

экзатычнымі відамі рыб, птушак, зьвяроў...

Асноўныя пагрозы:• Зьнішчэньне месцапражываньняў•Забруджваньне•Празмэрная эксплуатацыя•Інтрадукцыя новых відаў•Дэградацыя навакольля

Зьнікненьне відаў:Не менш за 103 віды птушак зьнікла на Зямлі з 1800 году.

ПРАБЛЕМА - МЫПа дадзеных МСАП на 2007г. прыкладна 12% (1186 відаў) птушак могуць зьнікнуць у бліжэйшае стагоддзе, з іх 182 віды маюць толькі 50% шанцаў, што праіснуюць яшчэ 10 год!Падобнае становішча ў зьвяроў – 24%Рэптылій – 27%Амфібій – 20% і рыб – 30%!

Дадзеныя палеанталёгіі сьведчаць, што 1 від птушак у натуральных умовах зьнікае прыкладна за 100 гадоў.

Зьнікненьне відаў:За апошнія 500 гадоў хуткасьць зьнікненьня відаў павялічылася ў 50 разоў! Колькасьць відаў, якія знаходзяцца

пад пагрозай зьнікненьня

Дзякуй за ўвагу!