27
Projekt nr 1 Tema: Roli i elementeve kimike ne organizmin e njeriut.”

Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

Projekt nr 1Tema: “Roli i elementeve kimike ne organizmin e njeriut.”

Page 2: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

Objektivat1. Te listojme disa nga elementet qe gjenden tek

organizmi i njeriut.2. Te pershkruajme qarte fuknsionin dhe rolin e tyre ne

organizmin tone.3. Te veme ne dukje disa produkte qe permbajne keto

elemente.4. Te listojme semundjet qe shkaktohen nga mungesa

tyre ne organizem.5. Te japin te dhena rreth semundjes me te perhapur ,ne

mungese te nje elementi te caktuar kimik.6. Te permendim disa elemente vdekjeprures per

organizmin.

Page 3: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

Ne fund te shekullit te 18-te kimistet bene nje ndarje te elementeve kimike ne te thjeshte dhe ne perberje kimike.Ne fund u arrit te behej nje ndarje e te gjithe elemnteve kimike sipas periodave dhe grupeve.

Cilat jane elementet me te rendesishemne organizmin e njeriut?1. Kaliumi(K)2. Natriumi(Na)3. Hekuri(Fe)4. Azoti(N)5. Fosfori(P)6. Kalciumi(Ca)7. Zinku(Zn)8. Jodi(I)9. Magneziumi(Mg)

Page 4: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

Roli dhe rendesia e tyre ne organizem• Kaliumi (K) (0,35%)

Është elementi më i bollshëm në qelizë. Trupi përmban rreth 250 miligramë kalium. Qeliza luan një rol të rëndësishëm në reagimet energjike, sintezën e proteinave, si dhe në ruajtjen e ekuilibrit të acideve në trup, ne punen e membranes, shtytjeve nervore, tkurrjen muskulore, ndihmon ne terheqjen e O2 dhe menjanon helmimet nga indet. Megjithëse është e nevojshme ekzistenca e kaliumit në regjimin ushqimor, informacioni lidhur me nevojën e sasisë minimale të tij është i paktë. Por studimet shkencore tregojnë se ushqimet bimore janë të pasura me këtë element. Ai ndihmon ne funksionimin normal te trurit, nervave, zemres dhe muskujve. Ai ul presionin e gjakut duke ndikuar ne fleksibilitetin e arterieve si dhe duke ndihmuar trupin te nxjerre jashte tepricat e sodiumit. K ndihmon ne shendetin e kockave si dhe redukton mundesite e formimit te gureve ne veshka Ai ndodhet ne organizem ne forme jonike dhe eshte perberesi kryesor I lengut brendaqelizor. Eleminimi i tij behet me ane te urines, ndersa mungesa e tij shkakton bllokim te zemres, dobesim te muskujve deri ne humbje te jetes. I mban levizjet e trupit te barazpeshuara kimikisht. Jonet e K lehtesojne ndjeshem transmetimin e impulseve nervore dhe kontrollojne sasine e ujit te mbajtur nga qeliza. Keto jone ndodhen ne fluidet Brenda qelizes (ne citoplazem) dhe kalojne membranen qelizore, duke hyre ne ate pjese te nervit qe ndodhet prane ngacmuesit dhe modifikojne gjendjen e ngrkesave elektrike rreth berthames. Ne dietat e perditshme rekomandohen 4g ne dite. Nese kemi probleme me ngercet duhet te konsumojme ushqime qe permbajne kalium.

Page 5: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

• Natriumi (Na) (0.15%) Është elementi më i bollshëm në likuidin (lëngun) e jashtëm të qelizave, zakonisht

ndodhet ne trajten e klorurit te natriumit NaCl. Si një elektrolit në likuidet jashtë qelizës, natriumi ndihmon në ruajtjen e presionit osmotik jashtë membranës së qelizës dhe ka një ndikim të njëjtë si kaliumi brenda qelizës për ruajtjen natyrale të balancës së ujit. Nevoja ditore për të është llogaritur nga 3 në 7 gr. Na bashke me Cl formojne kripen e gjelles me te cilen arrihet kriposja e lengjeve te trupit. Ai eshte I rendesishem ne punen e nervave dhe te muskujve dhe merr pjese ne rregullimin e ekuilibrit acido-bazik. Mungesa e tij sjell hipertension arterial si dhe te vjella, madje con deri ne gjendje kome.

• Hekuri (Fe) (0,008%) Është metali (element) më i bollshëm i trupit dhe përbën rreth 0.004 për qind të

peshës trupore. Në mënyrë të natyrshme, sasia e tij varion nga 3 në 5 gr. Por edhe kjo është e ndryshueshme, sepse varet nga mosha, gjinia, madhësia, shëndeti dhe sasia e rezervuar e tij në trup. Në të vërtetë, hekuri është një lëndë me ngjyrë gjaku që transporton oksigjen të mjaftueshëm për frymëmarrje dhe gaz karbonik (dioksid karboni) nga qelizat në mushkëri nepermjet hemoglobines, mioglobines, sistemit te citokromeve dhe substancave te tjera qe marrin pjese ne qarkullimin e O2. Bashke me Cu dhe Co merr pjese ne biosintezen e hemoglobines dhe te rruazave te kuqe te gjakut.Pjesa me e madhe e Fe qe clirohet ne zorre perthithet perseri. Ai eshte pjese perberese i hemoglobines dhe gjendet kryesisht ne gjak.Çdo ditë, trupi ynë me anë të ushqimit përfiton 10 deri 30 miligramë hekur.Sasia e tij

Page 6: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

ne trupin tone eshte sa nje gozhde. Kur Fe lidhet me oksigjenin merr ngjyre te kuqe te gjakut, kjo eshte arsyeja pse gjaku dhe ndryshku kane ngjyre te kuqe. Adoleshenteve u duhen sasi te shumta hekuri per te zhvilluar qelizat e reja muskulare per te thithur oksigjenin per energji. Nje deficit i Fe shkakton anemone, e cila con ne lodhje, konfuzion mendor dhe dobesi. Trupi yne perfiton 30 mlgr hekur cdo dite. Mungesa e hekurit shfaq shenja anemie.

• KALCIUMI (Ca)Kalciumi është një element natyral që gjendet me shumicë në organizmin e

njeriut. Roli i kalciumit është jetësor për trupin e njeriut.Rendesia e tij:Kalciumi është një ushqim thelbësor që ndihmon në formimin dhe ruajtjen e

shëndetit të kockave dhe dhëmbëve dhe luan rol të rëndësishëm në kontraktimin muskulor, enët e gjakut dhe funksionin e nervave. Është i qartë roli i tij në reduktimin e riskut të osteoporoses. Marrja e kalciumit si plotësues ushqimor redukton mundësinë e frakturave në moshën mbi 50 vjeç, deri në 24%, thotë një studim i fundit në Australi. Kalciumi është shumë i rëndësishëm për fëmijët. Marrja e sasive të duhura në kohën e rritjes mund të ndikojnë dhe në uljen e frekuencës për osteoporozë kur të rriten.Së fundmi është zbuluar që kalciumi është shumë i rëndësishëm edhe për metabolizmin tonë. Ai është rregulluesi i konsumit të kalorive dhe si pasojë kontrollon peshën.

Page 7: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

Sa është sasia e rekomanduar?Te femrat, sasia e rekomanduar është 1000-1200 mg në ditë në varësi

të moshës. Femrat 19-50 vjeç rekomandohet të marrin 1000 mg në ditë. Në kufirin 51-70 dhe më tej rekomandohet 1200 mg në ditë, ndërsa në shtatzani dhe periudhën e ushqyerjes me gji 1300 mg. Për burrat deri në moshën 50 rekomandohet 1000 mg dhe mbi këtë moshë 1200 mg.

Te fëmijët 1-3 vjeç kërkohen 500 mg; grupmosha 4-8 vjeç 800 mg dhe nga 9-18 vjeç 1300 mg.

Ushqimet e pasura me kalcium:Ushqimet e pasura me kalcium janë thelbësore për shëndetin tonë. Më

mirë akoma nëse këto ushqime kanë në përbërje kalciumin e kombinuar me magnez apo me hekur.Disa nga ushqimet që kanë kalcium në përbërjen e tyre:

• Qumështi dhe nënproduktet e tij• Veza• Frutat e detit• Frutat e thata• Perimet• Sallatrat

Page 8: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

Zinku (Zn)Zinku gjendet në natyrë në trajtë sulfuresh ZnS, nga dhe përgatitet industrialisht. Është

një nga metalet me aktive, vepron me acidet duke çliruar hidrogjen.Rëndësia e tij:Sasitë e vogla të këtij elementi janë të mjaftueshme për shëndetin e njeriut. Përdoret për

shërimin e ngadalësimit të rritjes së fëmijëve, shërimit të ngadalshëm të plagëve, ndihmon në forcimin e sistemin imunitar, ofron lehtësim te ftohja e zakonshme dhe infeksionet periodike të veshit. Ndihmon në parandalim e infeksioneve në pjesën e poshtme të mushkërive. Zinku po ashtu përdoret për shërimin e malaries. Ai gjithashtu përdoret për mjekimin e ADHD-së ose çrregullimit të hiperaktivitetit dhe deficitit të vëmendjes, sëmundjes së Crohnit, lëndimeve në kokë, sindromës Down, sëmundjes së Alzheimerit, ulkusit peptik, trashjes dhe çrregullimeve të të ngrënit, si anoreksia. Funksioni kryesor i tij është për të aktivizuar enzimet. Rreth 70%  e të gjitha enzimeve përdorin zinkun si një "motor" dhe munden të aktivizohen vetëm me ndihmën e tij. Nje ndër avantazhet e zinkut për lëkurën gjendet në kapacitetin e tij shërues të plagëve. Suplementet e zinkut të cilët merren nga goja, por edhe trajtime të ndryshme, ndihmojnë në shërimin e plagëve, ulcerave të lëkurës, plagëve të shkaktuar nga i ftohti, incizione kirurgjikale dhe irritime të tjera të lëkurës. Zinku është minerali ku organizmit i nevojitet për sintezën e kolagjenit. Funksion tjetër i ziknut i përket dhe trajtimit kundër zbokthit. Një suplement i zinkut mund të ketë një rol të rëndësishëm në parandalimin e zbokthit. Ai reagon pozitivisht në këtë trajtim, stimulon transportin e vitaminës A nga mëlcia në lëkurë.

Page 9: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

Sa është sasia e rekomanduar?Këshillohet që sasia e zinkut që duhet të marrim në një dite është

14mg për meshkujt dhe 12mg për femrat. Ushqimet e pasura me Zink:• Frutat e detit• Mëlcia e vicit apo derrit• Kokrrat e grurit• Buka• E verdha e vezës• Mishi i zogut dhe i patës• Soja• Bizelet e thata, thjerrëzat, peshku

Page 10: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

Fosfori (P)Fosfori është element i cili në natyrë gjendet i lirë. 1% të masës së trupit të njeriut

përbën fosfori në formë të komponimevete të ndryshme.Rëndësia e tij:Fosfori është një element strukturor i dhëmbëve, kockave dhe qelizave, ai është

një element që përfaqëson më shumë se 1 % të peshës së trupit të njeriut. Fosfori është i domosdoshëm në proceset e ndryshme të prodhimit të energjisë, stimulon kontraksionet muskulore. Luan një rol kryesor në organizmin e njeriut, kryesisht në procesin e marrjes apo të çlirimit te energjive të organizmit.

Sa është sasia e rekomanduar?Mbi 25 vjeç doza e rekomanduar është 300 mg në ditë, nga 6 muaj-1 vjeç doza është 600

mg/ ditë. Nga 1-10 vjeç është 800 mg në ditë dhe nga 11-24 vjeç doza është 1200 mg në ditë.

Ushqimet e pasura me fosfor:• Cerealet• Zarzavatet• Qumështi• Mishi• Peshku

•  

Page 11: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

Semundjet1. Ne mungese te hekurit kemi shfaqjen ne anemise tek personat qe

kryesisht nuk konsumojne mishin.

2. Ne mungese te kalciumit shfaqt semundja e ostoporozes.

3. Ne mungese te magnziumit kemi shfaqjen e problemeve me sistemin nervor.

4. Ne mungese te zinkut kemi dhimbje te here pas hershme koke.

Page 12: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

Semundja me e perhapur• Anemia eshte nje nder smeundjet me te perhapura sot ,kjo si pesoje

e mungeses se hekurit ne gjak,nje element me rendesi per mirefunksionimin e organizmit te njeriut. Anemi e përkthyer në shqip, do të thotë pagjakësi. 

1. Krijohen gjakderdhjeve të vogla.

2.  Ndryshimet vërehen edhe në gjuhë, ku ajo bëhet e kuqe, e ndieshme në ngacmim, etj

3. Thonjët thehen lehtë, rrudhen për së gjati,

Page 13: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

Nga mungesa e kalciumit shkaktohet:Osteoporoza, e cila është sëmundja e largimit të kalciumit nga

kockat, duke i bërë ato “poroze” dhe shumë të riskuara për fraktura. Më e shpeshtë dhe më e shpejtë kjo situatë është vënë re te femrat për dy arsye: Së pari, masa kockore e femrave që nënkupton dhe depozitat e kalciumit te femrat janë më të vogla se te burrat, ku osteoporoza shfaqet më vonë në moshë dhe së dyti, loja hormonale e menopauzës nga pakësimi i estrogjenit ul

nivelin e kalciumit.Pa përmendur këtu dhe përdorimin e shumë medikamenteve,

duhanit, kafes, alkoolit që e ulin thithjen e kalciumit. Të mos harrojmë se organizmi merr vazhdimisht kalcium nga depozitat e tij kockore për nevojat jetike të trupit, kështu që, në qoftë se ne

nuk marrim sasi plotësuese të këtij elementi, kalciumi pakësohet në kocka, duke i bërë ato të brishta dhe lehtësisht të thyeshme.

Kjo gjendje mund të jetë e tillë edhe pa shfaqur simptoma.

•  

Page 14: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

Çfarë pasojash ka pamjaftueshmëria e kalciumit?Marrja e pamjaftueshme e kalciumit nga dieta dhe nga plotësuesit ushqimorë

nuk prodhon simptoma për një kohë të shkurtër. Organizmi kërkon sasi të vogla kalciumi për nevoja jetike, dhe këto funksione plotësohen edhe me marrje të pakët të tij. Hipokalcemia është gjendje që ndodh nga probleme mjekësore apo nga mjekimet, përfshi këtu çrregullim të funksionit të veshkave apo bllokim të tyre, operacione të heqjes së stomakut apo dhe përdorimi i shumë diuretikëve që nxjerrin shumë urinë dhe si pasojë dhe kalciumin. Në këto situata shfaqen simptoma si ngrirje të muskujve, konvulsione, gjendje letargjike, anoreksi, çrregullime të ritmit të zemrës etj.

Nga mungesa e zinkut shkaktohet:Nëse trupi nuk ka mjaftueshëm zink, atëherë plagët nuk shërohen shpejt dhe

foshnja e palindur mund të mos rritet mjaft. Shenja alarmuese janë çrregullimi i shijes dhe ndjeshmëria ndaj erërave që shkaktohet te nëna e ardhshme, por janë kalimtare. Por kjo çështje nuk duhet të nënçmohet dhe në momentet e dyshimta duhet të vizitohet mjeku.

Zinku luan rol të rëndësishëm në shëndetin e prostatës. Niveli i ulët i zinkut tek meshkujt rezulton me rrezikun më të madh nga karcinoma e prostatës. Shumica e gjendjeve malinje të prostatës është shkaktuar me nivelet e ulëta të zinkut. Shtesa e zinkut zvogëlon rritjen e prostatës në masë të madhe

Page 15: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

Elemente vdekjeprures• BAKRI Shkakton helmim dhe demton melçine• PLUMBI Eshte helmues dhe kancerogjen• KROMI Shkakton kancer te mushkrive • ANTIMONI Vjen nga djegjet e fosileve .100mg te tij shkaktojne vdekjen• ARSENIKU Vjen nga pesticidet .130mg shkaktojne kancer.

Page 16: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

BAKRI

Bakri(Cu) luan rol thelbësor në funksionin e trurit. Ai eshte shume i rendesishem ne metabolizmin e hemoglobines, ne prodhimin e indit lidhes dhe ne metabolizmin e proteinave. Nder te tjera ka aftesi antioksidante dhe merr pjese ne proceset e pigmentimit dhe keratinizimit te flokeve dhe lekures.Bakri eshte nje nga elementet baze qe merr pjese ne formimin e rruazave te kuqe te gjakut, pra pa baker eshte i pamundur krijimi i hemoglobines. Bakri është edhe pjesë përbërëse e proteinave dhe enzimave, çka tregon që merr pjesë në shumë procese në organizëm.Burimet ushqimore me disponibilitet me te madh te bakrit jane: mishi (ne vecanti melcia), agrumet (soja mbi te gjitha), cerealet integrale, zarzavatet dhe pjesa me e madhe e frutave te detit.

Page 17: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

•Nevoja ditore per bakrin nga 1-10 vjec eshte

0.3-0.8 mg / dite ndersa per me te medhenjte eshte 1,2 mg ne dite.

Reduktimi i tij mund të jetë i dëmshëm për kujtesën, të menduarit dhe personalitetin

tonë.Sintomat nga mungesa e bakrit jane te rralla, megjithate ato perfshijne: anemi, debolese e pergjitheshme, osteoporoze, demineralizim

te kockes, leukopeni(mungese te rruazave te bardha), predispozicion ndaj infeksioneve te rrugeve te frymemarrjes, alterim ne zhvillimin

e kollagjenit apo te pigmentimit te flokeve apo lekures.

Page 18: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

MAGNEZI

Magnezi(Mg)eshte shumë i nevojshëm për skeletin e per gjymtyrët .

Ai gjendet në sasinë e më tepër se 10 miligramëve në trupin e njeriut dhe kryesisht ndodhet në kocka dhe në

veshka.Merr pjesë në metabolizmin e substancave duke qenë

përbërës i kockave dhe dhëmbëve. Është i domosdoshëm për veprimtarinë normale të sistemit

nervor ,qendror dhe atij muskulor.Magnezi favorizon aktivitetin normal të aparatit

kardiovaskular dhe së bashku me kalciumin mund të veprojë si një qetësues natyral.

Page 19: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

• Ai gjendet në mish, vezë, qumësht, patate, fasule, çokollata, cerealet, leguminozet,

avokadot, arrat, lajthitë, bajamet, kungulli, kivi dhe sallata jeshile, bananet, hurmat.

Kriperat e magnezit kane veti te sherojne artritin rumatizmal.

Magnezi luan rol në zhvillimin normal të eshtrave te fëmijët e moshës 8-14 vjeç.

Mungesa e tij shkakton pagjumësi, dobësi, dhimbje të ndryshme në trup, dhimbje koke

kronike , ngurtësim të muskujve , ligamenteve, fibrave muskulore dhe kyçeve.

Ai neutralizon efektin e helmeve acide dhe eshte i nevojshëm për punën e trurit dhe të mushkërive

Page 20: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

JODIJodi(I) është një përbërës ushqimor i rëndësishëm, për të

cilin njeriu ka nevojë çdo ditë dhe gjatë gjithë jetës. Ky është një element ushqimor mjaft i domosdoshëm, sepse

nevojitet për zhvillimin dhe funksionimin normal të organeve të trupit tonë, sidomos të gjëndrës së tiroides, e

cila me prodhimin e hormoneve bën të mundur rritjen, zhvillimin dhe funksionimin normal të organeve të tjera.

Një njeri ka nevojë të marrë jod çdo ditë.. Kjo arrihet nëse ne marrim së bashku me ushqimin e përditshëm 1 lugë

kafeje (ose 5 gr) kripë të jodizuar, që është kripa e gjellës.

Gjithashtu nje burim shume I mire Jodi jane dhe prodhimet e detit si peshku, midhjet, karkalecat dhe disa

fruta e perime si patatja, hurma, speci, domatja.

Page 21: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

• Një nga ndërlikimet që sjell në organizëm mungesa e jodit është ajo që në popull njihet si “gusha”, që s’është gjë tjetër veçse zmadhimi i gjëndrës tiroide. Gjëndra tiroide është një gjëndër e vogël, e cila ndodhet në pjesën e përparme të qafës. Hormonet që prodhon tiroidja ndikojnë në funksionimin e organeve të trupit të njeriut. Por, që kjo gjëndër të punojë normalisht i nevojitet sasia e duhur e jodit.Kur mungon jodi, kjo gjëndër përpiqet ta përballojë këtë, duke u zmadhuar për të kapur sa më tepër jod. Kështu shfaqet “gusha”. “Gusha” është pasoja më e dukshme e mungesës së jodit në trupin e njeriut. Por, mungesa e jodit shkakton edhe dëmtime të tjera shumë serioze si kretinizmi.

Page 22: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

Mungesa e jodit tek femijet shkakton:Ulje të përqendrimit, vështirësi për të mësuar, ngathtësi, dobësi fizike.Tek të rriturit shkakton:DobësiLodhje të shpejtëUlje e aftësisë për të punuarUlje të aftësisë për t’u kujdesur për familjen dhe për vetenUlje të inteligjencës

Page 23: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

• Azoti

• Në përbërjen e trupit të njeriut, azoti merrë pjesë me 3% dhe është kryesisht si element kryesor i ndërtimeit të muskujve. Azoti, në temperaturë dhome është gaz pa ngjyrë, pa erë dhe pa shije.• Azoti nuk është helmues, ai nuk digjet as nuk e ndihmon djegjen.• Pak me i lehte se ajri, tretet pak në ujë ,ne temperaturen 195,8 gradë celsius kalon ne lëng, kurse ne 209,8 g.c. kalon ne gjendje kristalore.• Azoti është perbërës i shumë komponimeve të cilat luajnë rol të rëndësishëm në zhvillimin e jetes, ai është perbërës edhe i shumë konponimeve të tjera, siç janë: oksidet e azotit, amoniaku, acidi nitrik, plehërat azotike dhe i shumë konponimeve organike. Keto i formon në gjendje atomike kurse kur është në gjendje molekulare është si gaz inert sepse lidhjës trefishe per me u shkeputë i nevojitet kohë e gjatë.• azoti përdoret për ruajtjen dhe konservimin e produkteve ushqimore.

Page 24: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

Pse ka nevojë Trupi per azot?•

Trupat tanë e marrin azotin nga ushqime si mishi , për ti perdorur si proteina njerëzore. Trupi jone ka nevojë per azot për të bërë proteina në funksion të muskujve, lëkurës, gjakut, flokët, thonjtë dhe ADN. Ne e marrim azotin nga proteina-te cilat ndodhen në dietën tone ushqimore,. Këto ushqime përfshijnë mish, peshk, bishtajore, arra, vezë, qumësht dhe produkte të tjera të qumështit.Si funksionon?Trupi joneka nevojë qe aminoacidet e azotit qe vijne nga ushqime proteinike , ti perdore per aminoacidet të tjera te cilat do përdoren për të sintetizuar proteinat e njeriut, sipas Chembook Virtual në Elmhurst College. Jo vetëm që indet tona të ndryshme përmbajnë proteina, por dhe proceset tona metabolike varen nga enzimat, të cilat përbëhen nga lloje të ndryshme të proteinave.ADN , i cili bën deri genet, dhe ARN, e cila është e përfshirë në sintezën e proteinave, gjithashtu përmbajnë azot.KarakteristikatRritja Normale, zëvendësim qelizor dhe riparimi i indeve kërkojnë azot per prodhimin e qelizave të reja. Edhe pse azoti është i bollshm në mjedis, njerëzit nuk mund ta perdorin ate drejtpërdrejt nga ajri apo toka, por në vend të kësaj varet nga mikrobet dhe bimët e gjelbra për të kthyer azotin në nje formë qe trupat tanë mund të përdornin. Nëse aminoacidet nuk janë përdorur për sintezën e proteinave, ato mund të ndahen në komponente, duke përfshirë azotin, për të prodhuar energji. Azoti mund gjithashtu të përdoret për të bërë lloje të tjera të komponimeve që nuk janë proteinat, të tilla si heme në hemoglobinë, që mbart oksigjen në qelizat e kuqe të gjakut.

Page 25: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

Sulfuri• Sufuri është një element kimik. Në trupin e njeriut paraqitet me një përqindje prej

afro 0,25%, sasi e cila ndodhet e shpërndarë në proteina dhe një pjesë ndihmon në miksjen e gjakut. Është gjithashtu shkaktari i erës së keqe të gazrave trupore, veëve të prishura apo pellgjeve me ujë të ndjenur.Sulfuri gjendet me shum se 30 modifikime alotropike po vetem dy jan me te rendesishem sulfuri romboik dhe ai monoklinik Squfurit është një element kimik në chalcogen familjes, simbol S dhe numrin atomik 16Karakteristikat:Kristal të squfurit natyrore Squfur Crystal Squfur pastrohetAjo është një organizatë jo-dritë metali aspekt të verdhë të cilat mund të kombinohen me hidrogjen të sulfide hidrogjeni është një gaz helmues që ka një erë karakteristike e vezëve kalbur. Ajo digjet me një flakë blu që lëshon një erë të veçantë mbytës (dioksid squfuri SO2). Squfurit është i patretshëm në ujë por është i tretshëm në (bi-) disulphide karboni (CS2). Gjendja e oksidimit të squfurit më të zakonshme janë -2, 2, 4 dhe 6.Në të gjitha shtetet: allotropes të ngurta, të lëngshme dhe të gaztë squfur ka. Ne mund të tregojnë se kristal squfurit është formuar unaza në 8 anëtarë: S8.Polimere të squfurit nitride pronave metalike edhe pse ato nuk përmbajnë atom metali, prona ky kompleks ka gjithashtu elektrike dhe optike të rralla.Squfuri jokristalor ose "plastike" mund të prodhohen nga ftohje të shpejtë të squfurit kulluar. X-Studimet rreze tregojnë se forma jokristalor përbëhet nga një strukturë spiral me tetë atomet squfur për të kthehet.

Page 26: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

•Sulfuri perdoret edhe per pergaditjen e preparateve ne mjeksi per sherimin e lekures 0,25 % Squfur.Squfuri eshte nje pjese e zevendesueshme e proteinave dhe ndihmon ne mpiksjen e gjakut. Ështe gjithashtu shkaktari i eres se keqe te gazrave trupore, vezeve te prishura apo pellgjeve me uje te ndenjur.Squfurit është një element që ka disa përfitime për shëndetin tone. Squfuri Supplemental vjen në dy forma: DMSO dhe MSM. DMSO është një efekt anësor kimike e prodhimit të letrës, por është aprovuar nga FDA për qëllime mjeksore. MSM ndodh natyrshëm në disa bimëve, frutave dhe perimeve, shpjegon Universiteti i Maryland Medical Center. Të dyja llojet e sulfurit janë të rëndësishme, por ju duhet të informoni mjekun tuaj, si një masë paraprake, në qoftë se ju vendosni të përdorni një shtesë.

•Funksionet:Squfurit është pjesë e disa nga aminoacideve në trupin tuaj dhe është e përfshirë në sintezën e proteinave, si dhe të disa reaksioneve enzimatike. Aii ndihmon me prodhimin e kolagjenit, e cila është një substancë që formon indeve lidhës, strukturës qelizore dhe muret arterie. Përveç kësaj, ai është një pjesë keratin, duke dhënë forcë për flokët, lëkurën dhe thonjtë.

Sipas Universitetit të Maryland, squfuri ka treguar të jetë efektiv për osteoarthritis, artrit reumatoid dhe psoriatic. Banjot e squfurit ose baltë-soaks mund të ndihmojë në lehtësimin e ënjtje të dhimbshme të shkaktuara nga artriti. Duke marrë një dush squfuri natën mund të zvogëlojë ngurtësine qe sh njerez përjetojnë që në mëngjes. Përveç kësaj, banjot sulfurit mund të përmirësojë aftësinë e këmbëve dhe forcë të përgjithshme.

Page 27: Elementet kimike-ne-trupin-e-njeriut-projekt-kimia-10-1

Punoi:1. Ornela Hysenaj2. Lorela Saliasi3. Sara Bytyci4. Marilena Muca5. Natsha Kurti6. Suana Prebibaj