1. 1. YAZILAR 25 2014 hramczde Hac smail Hakk ALTUNTA
2. 2. SBN: ismailhakkialtuntas@gmail.com http://ismailhakkialtuntas.com Dizgi : H. smail Hakk Altunta Kapak : Bask- Cilt : 2014
3. 3. Yazlar 3 nternetteki sitemiz http://ismailhakkialtuntas.com/ da 2014 ylarnda okuyucularmzla paylatm yazlardan bir ksmdr. Yazlarda sra gzetilmedi. Deiik konular pe pee yazld. Bu ekilde okuyan asndan fazla sknt oluturmayaca dnld. Tevfik ve inayet Allah Teldandr. hramczde smail Hakk ALTUNTA Esenler /stanbul Balang: 05. 11. 2014 Biti : 14. 11. 2014
4. 4. 4 Yazlar NDEKLER LMCL HASTALIK UMUTSUZLUK- SREN KERKEGAARD 8 UMUTSUZLUK- FARKLI GRNM........................................................................................................................................10 2. GCL UMUTSUZLUK VE GEREK UMUTSUZLUK............................................................................................................11 3-UMUTSUZLUK, LMCL HASTALIKTIR............................................................................................................................13 GNAHIN SRMES ..............................................................................................................................................................................15 GNAHKRLIINDAN UMUTSUZLUA DMENN GNAHI...........................................................................................17 GNMZ EYHLERNN REKLAM DNYASINDA EYTANIN YARDIMLARI 20 BOYALI KU - JERZY KOSNK 24 BLM- BE.............................................................................................................................................................................................24 BLM -DOKUZ......................................................................................................................................................................................30 BLM-ON ALTI ....................................................................................................................................................................................35 YALANA VG, LOB DER LGE/ CLAUDIA MAYER 40 NEDEN YALAN SYLYORUZ..........................................................................................................................................................40 HLEL POLTKA ...................................................................................................................................................................................48 DERGHLAR VE MASON LOCALARI 63 EVRENN YATIMAZ YAPISI 65 HAREKET NEDR?..................................................................................................................................................................................67 ZET VE SONU OLARAK ..................................................................................................................................................................71 ERNESTO CHE GUEVARA, EFSANEDEN ALDATMACAYA 73 OLGUNLATIRICI YNYLE AK ACISI / PETER LAUSTER 76 NESNELER KEND DLLERN KONUUR ...................................................................................................................................76 HBR EY BOVERME ....................................................................................................................................................................78 BEENLMEK...........................................................................................................................................................................................81 MELANKOL .............................................................................................................................................................................................83 BENMSEMEK VE BENMSENM OLMAK..................................................................................................................................84 RUHSAL BAKI........................................................................................................................................................................................86 OLGUNLAMA YOLUNDA AK ACISI.............................................................................................................................................88 NANSIZLIA GDEN YOLDA "AKL-I SELM" 89 TRKEYE EVRL HKAYES......................................................................................................................................................89 VOLTAR E GRE JEAN MESLER (1664-1729) N ZGEM........................................................................................91 RAHP MESLERN KTABINDA KONU BALIKLARI U EKLDEDR. .........................................................................94 MAKALELER / SAFYE EROL 103 KADINLARA DR 103 YNE KADINLARA DR 106 GOETHENN ROMANLARI 106 GOETHENIN EV 108
5. 5. Yazlar 5 KSE 109 TASAVVUFUN LEHNDE VE ALEYHNDE 115 YOGA 116 YCE TEPELER 117 BUHRANLI ZAMANLAR VE GENLK 119 DEHYA DR 121 NOSTRADAMUS - SONSUZ DNG 124 KRESEL KHN NOSTRADAMUS ..............................................................................................................................................124 Tehlikelerin ve Endielerin Artmas...........................................................................................................................................125 EYTANLA KONUMALAR- HLM ZYA LKEN 131 (1 . BLM) 131 TAKDM...................................................................................................................................................................................................131 FAZLETE DAR....................................................................................................................................................................................135 TELF VE TERCMEYE DAR.........................................................................................................................................................143 SIHHATE VE AKA DAR- eytanla Konumalar- Hilmi Ziya LKEN ..........................................................................152 (2. BLM) ............................................................................................................................................................................................152 NZAMI LEM E DAR ..................................................................................................................................................................159 NESRE DAR- eytanla Konumalar- Hilmi Ziya LKEN...................................................................................................166 (3. BLM) ............................................................................................................................................................................................166 RE DAR .............................................................................................................................................................................................172 TYATROYA DAR ...............................................................................................................................................................................177 TEFAHR VE ACZE DAR - eytanla Konumalar- Hilmi Ziya LKEN ........................................................................182 (4. BLM) ............................................................................................................................................................................................182 FKRE VE HAREKETE DAR............................................................................................................................................................184 TKAKA DAR....................................................................................................................................................................................190 ROMANA DAR.....................................................................................................................................................................................192 KTABA ve HAYATA DAR- eytanla Konumalar- Hilmi Ziya LKEN........................................................................198 (5. BLM) ............................................................................................................................................................................................198 RESME DAR..........................................................................................................................................................................................201 TEMBELLE DAR.............................................................................................................................................................................208 TENKDE DAR.....................................................................................................................................................................................212 GEM ZAMANA DAR -eytanla Konumalar- Hilmi Ziya LKEN.............................................................................216 (6. BLM) ............................................................................................................................................................................................216 AKLI SELM E DAR -.....................................................................................................................................................................226 DOSTSAMHA AYVERD 232 KTAPTAN EVVEL...............................................................................................................................................................................232 SEMHA CEML'N ANINDA........................................................................................................................................................248 DOST.........................................................................................................................................................................................................250 DOST U DNLERKEN..........................................................................................................................................................................255
6. 6. 6 Yazlar LE NDEN ve HTIRALARDAN ZGLER .......................................................................................................................278 GEM ASIRLARA BR BAKI ......................................................................................................................................................300 SON BR K SZ ..................................................................................................................................................................................302 TRKYEDE KADIN HAKLARININ KAZANILMASININ SERVEN 307 SONULAR.............................................................................................................................................................................................314 KERTENKELE ROMANI EPGRAFLARINDAN AYTUN ALTINDAL 318 KLTR KLOYLA SATILMAZ-AYTUN ALTINDAL 319 NSZ......................................................................................................................................................................................................319 UNDERGROUND OLAYI: ABDDE 132, NGLTEREDE 29 YERALTI YAYIN ORGANI VAR.............................320 Sonu ........................................................................................................................................................................................................322 Uzakdou Felsefesi Zenin Sanat ve EDEBYATA ETKS................................................................................................323 TRKYEDE BYK SERMAYE GRUPLARININ KLTR VE SANAT ALANLARINA YATIRIMLAR YAPMALARINI NASIL YORUMLUYORSUNUZ?.......................................................................................................................326 YAYINCILIIMIZ VE KLTR DARBOAZI.............................................................................................................................328 SLAM ELMLERN KLTREL ETKNLKLERE KATILIMI NASIL OLMALIDIR?..............................................330 UYUTURUCU MADDELER VE KLTR...................................................................................................................................332 AMERKAN EDEBYATINDA BEAT-ZEN: AMERKAYA ZG SOLCULUUN SAVUNUSU.............................336 BATILI GZLER DOUYA EVRTEN SANATI: HALL CBRAN ................................................................................338 TRK DL KURUMU ZERNE.......................................................................................................................................................341 SORUTURMA ......................................................................................................................................................................................345 KLTR VE BZCLK. ...................................................................................................................................................................346 HIRSTYAN MAHALLESNDE KANDL SMD SATIYORUM ..........................................................................................348 AFRKADA RESM VE HEYKEL: HALKLARN NANLARIYLA BTNLEEN DOAST GLER YANSITAN ETKL ANLATIM.........................................................................................................................................................350 ABD PEK Y KM LDRD?..................................................................................................................................................352 11 EYLLN ANLAMI NEDR?.....................................................................................................................................................354 A. DE LA JONQUEREE GRE SULTAN ABDLHAMD HAN DNEMNDEK NFUS DAILIMI VE TAHMNLER (1881).........................................................................................................................................................................357 1. Grup: Trkler........................................................................................................................................................................357 TEOLOJ ZERNE ..............................................................................................................................................................................359 BR SAKINCA GRLMED. ........................................................................................................................................................362 BURHAN ZAMANLI LD, DAHA SONRA LMES UYGUN OLMAZDI ........................................................................363 SOVYET SANATILARI SERGS ...................................................................................................................................................367 MONDUS VVEND YAYINEVNDEN K YEN KTAP..........................................................................................................369 SVREDE BAARILI BR TRK YAYINEV VE GALERS...............................................................................................369 AMERKALI RESSAMLARIN LK MOSKOVA SERGS..........................................................................................................370 AYTUN ALTINDAL RLERNDEN 371 Aytun Altndaln ( Kitabndaki) iirleri ............................................................................................................................372 HANET DEN......................................................................................................................................................................................382 I...................................................................................................................................................................................................................384
7. 7. Yazlar 7 ihanet bazen bir sancdr, ka deil .....................................................................................................................................384 II..................................................................................................................................................................................................................387 hzn bazen srdr, anlalr deil ...........................................................................................................................................387 III................................................................................................................................................................................................................390 gzellik bazen bir selenitir, sevimek deil.......................................................................................................................390 IV. ...............................................................................................................................................................................................................392 zlem bazen bir gldr, kavumak deil ..............................................................................................................................392 ELVEDASIZ DAN ..............................................................................................................................................................................394 I. Blm ELEM FASLI...........................................................................................................................................................395 II. Blm AYRILIK FASLI......................................................................................................................................................402 III. Blm ZLEM FASLI ..................................................................................................................................................................410 NTERNET STESNDEN ..................................................................................................................................................................414 YTK CENNET-SEZA KARAKO 418 DEM........................................................................................................................................................................................................418 NUH...........................................................................................................................................................................................................429 BRAHM.................................................................................................................................................................................................439 YUSUF.......................................................................................................................................................................................................451 MSA........................................................................................................................................................................................................458 SLEYMAN.............................................................................................................................................................................................461 YAHYA......................................................................................................................................................................................................463 SA..............................................................................................................................................................................................................467 SON PEYGAMBER YA DA YENDEN BULUNMU CENNET...............................................................................................472 IKI .........................................................................................................................................................................................................477 SULTAN AZZN KATL 479 ALINYAZISI SAAT-( 1979-1988) SEZA KARAKO 484 AUSTOS BCE BR MEALEDR............................................................................................................................................509 ENFORMATK CEHALET 512 TOPLUMSAL BR ZOFREN YAIYORUZ ...............................................................................................................................512 EKRANLARIN ARKASINDA KMLER VAR? ..............................................................................................................................519 ENFORMATK CEHALET VE TELEVZYON..............................................................................................................................521 ENFORMATK CEHALET VE BLGSAYAR................................................................................................................................523 ENFORMATK CEHALET VE GAZETELER M? .......................................................................................................................528 ENFORMATK CEHALET VE DERGLER....................................................................................................................................531 KTLE KLTR TARTIMALARI...............................................................................................................................................531 BYOLOJ TARHNN KLOMETRE TALARI 539 TEKNN GELM YOLUNDAK KLOMETRE TALARININ ZAMANDZM 550 NASIL CEVAP VERLR K? 558
8. 8. 8 Yazlar LMCL HASTALIK UMUTSUZLUK- SREN KERKEGAARD Tanrm! e yaramaz eyleri grmemize engel ol, Senin tm gereini grmek iin her eyi gren gzler ver Sren Kierkegaard; u Danimarkal filozof, varoluuluun babas. Bu klielerle Kierkegaard ismi evresinde gizemli bir hava olumutur. Hristiyan bir filozof, ama yaptlar tanrtanmaz filozoflarn en nemli bavuru kayna olmutur (Sartre, Heidegger, Bataille). Kierkegaard bir dinin erevesi iinde yaptlar vermesine ramen ayn zamanda insanolunun en temel sorunlarn ortaya koymutur. Kierkegaard birden ve dorudan varolu gizeminin iine girmitir. Hegelde en st noktasna ulaan akl ve sistem felsefesine kar bireyin varoluunun akldln, paradoksunu ortaya karmtr. Genlik yapt Korku ve Titreme'de brahim Peygamberin olunu Tanrya kurban etme giriimini betimleme yoluyla varoluun kanlmaz sonucu olan inancn akld, paradoksal, anlalmaz yann ok arpc bir biimde vermitir. nan aklla aklanamaz. nancn iinde varoluun gizeminin akldl vardr. nsan sonlu varlnn iine kapanr ve mutluluu bu sonluluun iinde ararsa umutsuzlua der, nk onu yaratan gle olan balantsn kesmitir. Kierkegaard kendi umutsuzluunun ve dier insanlarn umutsuzluunun kaynan, varln akn (transandan) yanyla olan ilikisinin kesilmesinde grr; nk insan sonsuzluk ile sonlunun, geici ile kalcnn, zgrlk ile zorunluluun bir sentezidir. O halde umutsuzluk evrenseldir, nk insan sonluluktan sonsuzlua geii umutsuzluk yoluyla gerekletirir. Umutsuzluk kanlmazdr, insann, kartlarn bir sentezi olmasnn, daha dorusu diyalektik bir varlk oluunun gereidir. Sonlu varl ile sonsuz varl arasna skan insan kendi olma srecini umutsuzluk iinde yaar. Kierkegaard iin umutsuzluk lmcl hastalktr. Bu hastalktan lnmesinden veya bu hastaln fiziksel lmle sona ermesinden ok, bu hastaln ikencesi, can ekien, ama lemeden lmle savaan kii gibi lememektir. Umutsuzluk iindeki insan lmcl hastadr; ama lememektedir, srekli bir can ekime hali iindedir. lmcl hastalk dar anlamda kendisinden sonra hibir ey brakmadan lme giden bir hastalk demektir. Ve umutsuzluk budur. Umutsuzluun z yaamn hibir ey olmamasdr. Kierkegaardn fikirlerinin tam zddna amz tp biliminin grleri yerlemektedir. Kapitalist-teknolojik devinimin hegemonyas altnda kalan tp bilimi umutsuzluu baz insanlarn yaamlarnn belirli srelerinde yakaland depresyon (melankoli) hastalnn bir semptomu olarak deerlendirmektedir. Kierkegaardn umutsuzluu reddetmenin, umutsuz olmadn sylemenin de umutsuzluk olduunu belirttii durumu aynen tp dnyasnn iinde gryoruz. Umutsuzluu maddeselletirmeye alan psikiyatri, anti-depresan adn verdii bir grup ilala yaratmak istedii biyo-kimyasal deiimlerle insan ruhunu umutlu, mutlu bir hale evirmeye almaktadr! Dnyada Kierkegaard okumu ve anlam psikiyatr says ne kadardr? Duygusal ve maddesel koullarmz ne olursa olsun hepimizi saran umutsuzluu bugnn bilgisel ve bilimsel paradigmas iinde aklayamayz. Bu paradigmann iinde umutsuzluk bir
9. 9. Yazlar 9 uyumsuzluun sonucu gibi alglanmaktadr. Kierkegaardn buna yant ak ve kesindir: Umutsuzluk uyumsuzluun deil, kendine ynelen ilikinin bir sonucudur. O halde insan zorunlu olarak hastadr. nk sonsuzluk onun ruhunun bir btnleyicisidir. imizde sonsuzluk olmadan umutsuzlua demeyiz; ama eer umutsuzluk beni yok edebilseydi o zaman umutsuzluk da olmazd. Sonsuzlua inansz olarak kendi abasyla ulamaya almas insan lmcl hasta yapmaktadr. nsann kendi bana sonsuzlua ulama gc yoktur. Kierkegaarda gre benin geliimi umutsuzluktan geer. Umutsuz olunmadan beni akn gereiyle yz yze getirenleyiz. Kendi olmaya cesaret etmek aslnda bir bireyi, unu veya bunu deil, Tanr karsnda abasnn ve sorumluluunun devasal iinde yalnz bir bireyi gerekletirmeye cesaret etmektir. Varolu serveni ben'in kendi olma servenidir. Bu, bir ben olarak Tanrnn, yaratcsnn karsna kma cesaretidir. Kendi olmaya cesaret edemeyenin inanc olamaz. Kierkegaardda inan bir anda kendiliinden, tepeden inen bir olay deildir. Byk abalarn sonucunda ulalacak tepe noktasdr. Bu tepe diyalektiktir, paradoksaldr. Sevdiini yaratcsna kurban etmenin paradoksudur. Kierkegaard iin inancn forml udur: Benin, kendine dnerken, kendi olmak isterken, kendi saydaml arasndan onu ortaya koyan gcn iine atlamasdr. nan her eyi kaybetmeyi gze almak demektir. Varolu ancak paradoksun, akldln tepe noktasnda inancn derin gerilimini hissedebilir. nan, varolu deviniminin sonsuza vurmasdr. Bu, akln lllne, dzenliliine san bir ey deildir. Kierkegaard tm byk filozoflar gibi byk bir zenle okunmas gereken bir dnrdr. Okuyucunun bu kitab, hzl okuma tekniinin tam aksine(!) tm tmceleri zerinde durarak okumas gerekir. Umutsuzluk ve gnah diyalektik olarak ele alndndan Kierkegaardn dnceleri ilk bakta hazrlksz okuyucuya elikilerle dolu grnebilir. Ama zenli bir okumayla bu grnrdeki elikilerin varoluun derin gereini ortaya kard fark edilecektir. Kierkegaardn yapt iki ksmdr. Birinci ksm lmcl hastalk olan umutsuzluun betimlenmesine ayrlmtr. Kierkegaard burada umutsuzluun somutlama biimlerini en ince ayrntsna kadar incelemi ve insanlarn bilinlilik dzeylerine gre eitli umutsuzluk biimlerini ortaya koymutur. Kierkegaard bu farkllklarn, Gerek yaamn, umutsuzluun biri tam bilinlilii, dieri tam bilinsizlii barndran iki ucu arasndaki eliki gibi yalnz soyut elikileri ortaya karamayacak kadar nansl olduu gerei karsnda tm somut gerei yanstmadn ok iyi bilmektedir. Buna ramen o, bilinsiz umutsuzluun spontan insanda somutlaan kendi olmay istememenin umutsuzluu olduu, bilinli umutsuzluun da kendi olmay istemenin umutsuzluu olduu ayrmn yapmaktadr. Birincisini gszln umutsuzluu olarak, kincisini de meydan okumann umutsuzluu olarak nitelemitir. Meydan okuma umutsuzluunu, ben? in kendini ortaya koyan gle balantsn kesmek olarak gren Kierkegaard gszln umutsuzluunu, hibir yere ve zellikle inanca gtrmeyen bir durum olarak deerlendirmitir. nan iin birinci koul kendi olmaya ynelen umut-suzluktur. Bu sebepten Kierkegaard, benine sahip kmayan spontan insann gerek bir inan edinmesinin mutlak olanakszln ortaya koymutur.
10. 10. 10 Yazlar Birinci ksm, kendini ortaya koyan gce meydan okuyan umutsuz benin kmazn belirterek bitiren Kierkegaard, ikinci ksmda lmcl hastaln saaltm konusuna girmektedir. Bu ksmn bal: Umutsuzluk gnahkrlktr. Umutsuzca kendi olmak istemeyen veya kendi olmak isteyen insan gnah ilemektedir. Bunun nedeni birincinin inancnn olmasnn olanakszl, kincinin de bu inanca srtm dnmesidir. Tam karsna kendi beniyle kma cesareti gstermeyen insan gnah ilemektedir. Kierkegaard bu ksmda zellikle gnahn erdemin deil, inancn ztt olduunun altn izmektedir. nk erdemin bazen Tanrya kar kmay, onu reddetmeyi ierdiini fark etmitir. nansz bir insan erdemli olabilir, ama ayn zamanda gnahkrdr. O halde umutsuzluk gnahkrlktr. Kierkegaard daha nceki yaptlarnda bireysel geliimi evreye blmt: Estetik, etik, dinsel evre. Estetik evre yaamn gzelliklerinin yaand evre, etik evre erdeme ulalan evre olmasna karn dinsel evre erdemin tesindeki varoluun gizeminin z olan akn, sonsuz yanyla balant kurulmasdr. Kendini ortaya koyan gcn, Tanrnn karsna kmaktr, her eyi kaybetmeyi gze almaktr, varln inanca kurban etmektir. Erdemli insan inansz olduunda meydan okuyan biri olduu iin umutsuzluu srmektedir. nk lm onun iin bir sondur, sonsuzlua ulaamamaktr. Sonsuzlua inanla ulaan ve lm bir gei olay olarak deerlendiren dinsel evredir. Mehmet Mukadder Yakupolu Ankara, 03.09.1996 Sh:9-13 UMUTSUZLUK- FARKLI GRNM 1- Zihnin ve benin hastal olarak ele alnan umutsuzluk bylece farkl grnm sunabilir: bir beni olduunun farknda olmayan umutsuz kii (bu, gerek bir umutsuzluk deildir); kendisi olmak istemeyen umutsuz kii ve kendisi olmak isteyen umutsuz kii. nsan zihindir. Ama zihin nedir? Zihin bendir. Ama ben nedir? Ben, kendine bal olan bir ilikidir; daha dorusu ben, iliki iinde bu ilikinin isel ynelimidir; ben, iliki olmayp ilikinin kendine dndr. nsan, sonsuzluk ile sonlunun, geici ile kalcnn, zgrlk ile zorunluluun bir sentezidir, ksaca bir sentezdir. Sentez, iki terimin ilikisidir. Bu gr asndan ben, hl varolmamtr. ki terim arasndaki bir ilikide, her terim, bu iliki ile srdrd bant araclyla varolduundan, olumsuz bir birim olan nc bir terim ile olan iliki ve iki terim, ilikiye baldr; bylece ruh sz konusu olduunda, ruh ve bedenin ilikisi yalnzca yaln bir ilikidir. Bunun aksine, iliki yalnzca kendine balysa, bu son iliki olumlu bir ncdr ve bylece bene sahip oluruz. Kendine gnderme yapan bir iliki, bir ben, ancak kendisi ya da bir bakas tarafndan ortaya konmu olabilir. Kendine balanan iliki bakas tarafndan ortaya konursa, kukusuz bu iliki bir ncdr; ama bu nc, hl bir ilikidir yani tm ilikiyi ortaya koyan eye baldr.
11. 11. Yazlar 11 Bu ekilde tremi veya ortaya konmu byle bir iliki insann benidir: Bu, kendine balanan ve bu ekilde bakasna balanan bir ilikidir. Buradan, gerek umutsuzluun iki biiminin var olduu olgusu ortaya kar. Eer benimiz kendi kendini ortaya koysayd yalnzca bir umutsuzluk biimi var olurdu: Kendi olmay istememek, kendi beninden kurtulmay istemek ve bu da u anlama gelmektedir; kendi olmann umutsuz istenci. Aslnda bu formln belirttii ey, ben olan iliki btnne bamllk, daha dorusu benin kendi gcyle dengeye ve erince ulamadaki yetersizliidir: Ben bunu ancak kendiyle olan ilikisi iinde, ilikinin tmn ortaya koyan eye balanarak yapabilir. Dahas, umutsuzluun bu ikinci biimi (kendi olma istenci) umutsuz olmann zel bir eklini ok az olarak gsterirken buna karlk her umutsuzluk nihai olarak bu umutsuzluk eklinin iinde zlr ve ona balanr. Umutsuz olan insan, zannettii gibi umutsuzluunun bilincindeyse, bu umutsuzluktan dardan gelen bir olay gibi sama bir ey olarak sz etmezse (biraz ba dnmesinden rahatsz olup sinirlerinin oyununa kanan birinin kafasnda bir arln varlndan sz etmesi gibi, arln veya basncn yalnzca isel bir duyu olmasna ramen bir cismin kafasna dtnden sz etmesi gibi), bu umutsuz kii tm gcyle kendi bana ve yalnzca kendi bama umutsuzluu yok etmek isterse, bu umutsuzluktan kamadm ve tm bu bo abasnn onu yalnzca daha derin bir umutsuzlua soktuunu syleyecektir. Umutsuzluun uyumsuzluu basit bir uyumsuzluk olmayp kendisine bal kalmakla birlikte baka bir iliki tarafndan ortaya konan bir ilikinin uyumsuzluudur; bylece bu ilikinin uyumsuzluu kendi kendine var olurken dier taraftan yaratcs ile ilikisi iinde sonsuza kadar yansr. Umutsuzluk tamamen yok olduunda, benin durumunu betimleyen forml udur: Ben, kendine ynelerek, kendi olmak isteyerek, kendi saydaml iinde onu ortaya koyan gcn iine dalar. 2. GCL UMUTSUZLUK VE GEREK UMUTSUZLUK Umutsuzluk bir avantaj mdr yoksa bir eksiklik midir? Saf diyalektik iinde her ikisidir. Belirgin bir durum dnlmeden, umutsuzluk yalnzca soyut bir fikir olarak ele alnrsa onu byk bir avantaj olarak dnmeliyiz. Bu acy ekmek zorunda olmak bizi hayvann stne yerletirir ki bu, tinselliimizin yceliinin veya sonsuz dikeyliimizin imi olan dikey yryten ok farkl bir biimde bizi ayrt eden bir gelimedir. O halde insan hayvandan stn klan, onun ac ekmesinin gerekliliidir. nanly doal insandan stn klan, onun bu acnn bilincinde olmasdr, tpk mutluluunun umutsuzluktan arnarak iyileme olmas gibi. Bylece, umutsuz olabilmek sonsuz bir avantajdr ve bununla birlikte umutsuzluk zavalllklarmzn yalnzca en korkuncu deildir, ayn zamanda mahvolmamzdr. Genellikle, olabilirin gerekle ilikisi kendini baka biimde gsterir nk, rnein istenen eyi olabilmek bir avantajsa istenen eyi olmak daha da byk bir avantajdr yani olabilirden geree gemek bir gelimedir, bir ykselitir. Buna karlk umutsuzluk yoluyla gclden gerein iine dlr ve burada gcln gerek zerindeki sonsuz pay dn derinliini belirler. O halde, umutsuz olmamak ykselmek demektir. Ama tanmmz hl ak deildir. Buradaki olumsuzluk topal olmamak, kr olmamak vs. gibi bir olumsuzluk deildir. nk, umutsuz olmamak, umutsuzluun mutlak eksiklii anlamna geliyorsa bu durumda, gelime, umutsuzluktur. Umutsuz olmamak, umutsuz olmaya yatknln yok edilmesi anlamna gelmelidir: Bir insann gerekten umutsuz olmamas iin, her an iinde bu olasl yok etmesi gerekir. Genelde gcln gerekle ilikisi bakadr. Filozoflar gerein, yok edilen
12. 12. 12 Yazlar gcl olduunu sylemektedirler, bu tam doru deildir; nk gerek doymu bir gcldr, eyleme geen gddr. Burada, aksine, gerek (umutsuz olmamak), dolaysyla bir olumsuzluk, gsz ve yok edilmi bir gcldr; genelde gerek olabiliri dorular, burada ise reddediyor. Umutsuzluk, ilikisi kendine ait olan bir sentezin isel uyumsuzluudur. Ama sentez uyumsuzluk deildir, sentez uyumsuzluun yalnzca bir olasldr veya onu ierir. Yoksa, umutsuzluun hibir izi olmazd ve umutsuz olmak yalnzca doamza ikin olan insansal bir zellik olurdu; yani umutsuzluk var olmazd, insan iin hastalk gibi, lm gibi yalnzca bir ac olurdu. O halde umutsuzluk iimizdedir, ama sadece bir sentez olsaydk umutsuzlua demezdik ve bu sentez doarken Tanrdan kaynan almam olsayd umutsuzluu yaayamazdk. O halde umutsuzluk nereden kaynaklanyor? inde, sentezin kendine baland ilikiden; nk Tanr inam bu ilikiye dntrrken onun ellerinden kap kurtulmasna izin vermitir, yani bundan byle yolunu bulma ii ilikiye aittir. Bu iliki tindir, bendir ve burada her umutsuzluun, var olduu srece her zaman dayand sorumluluk bulunmaktadr; umutsuzlarn, umutsuzluu bir felaket gibi ele alarak kendini ve dierlerini aldatmadaki ustalklarna ve sylevlerine ramen umutsuzluun dayana sorumluluk bulunmaktadr; ba dnmesi durumunda, birok bakmdan doadan farkl olmasna ramen umutsuzluun anmsatt gibi, umutsuzluun zihinle olan ilikisi, ba dnmesinin ruhla olan ilikisiyle birok benzerlik tar. Daha sonra uyumsuzluk, umutsuzluk var olduunda, bundan uyumsuzluun varln srdrd sonucu kar m? Kesinlikle hayr; uyumsuzluun sresi uyumsuzluktan deil, kendine balanan ilikiden kaynaklanr. Dier bir anlatmla, bir uyumsuzluun ortaya kt ve var olduu srece ilikiye dnmemiz gerekir. rnein birinin ihtiyatszlk nedeniyle bir hastalk kapt sylenir. Daha sonra hastalk ortaya kar ve bu andan itibaren bu, kkeni gitgide daha fazla gemie ait olan bir gerektir. Hastay, hastalk gereini olasl iinde her an eritme amacndaymz gibi knamakla bir zalim ve bir canavar olunacaktr. Evet! Doru! Hastala hatas sonucu yakalanmtr, ama bu hata bir kez olumutur. Hastaln srmesi, hastala bir kez yakalanmasnn yaln bir sonucudur ki hastaln geliimim her zaman bu tek kez olan eye balayamayz; hastala yakalanmtr ama, hl yakalanyor olduunu syleyemeyiz. Umutsuzlukta olaylar farkldr; umutsuzluun gerek anlarnn her biri olabilirliine indirgenmelidir; umutsuzlua dlen her an, umutsuzlua yakalanlr; imdi, gerek gemi haline gelerek durmadan yok olur, umutsuzluun her gerek annda umutsuz kii olas tm gemii bir imdi gibi tar. Bu olgu umutsuzluun, zihnin bir kategorisi olmasndan ileri gelir ve insann sonsuzluuna denk der. Ama bu sonsuzluktan, sonsuza dein kurtulamayz; zellikle onu bir hamlede atamayz; onsuz olduumuz her an, ya onu frlatmzdr ya da frlatyoruzdur, ama sonsuzluk geri gelir, daha dorusu umutsuzlua dtmz her an, umutsuzluu yakalarz. nk umutsuzluk, uyumsuzluun deil, kendine ynelen ilikinin bir sonucudur. Ve insan, bu ilikiden ancak kendi beninden syrlrsa kurtulabilir ki sonuta ben ve iliki aym eydir; nk ben, ilikinin kendi zerine geri dnmesidir.
13. 13. Yazlar 13 3-UMUTSUZLUK, LMCL HASTALIKTIR. lmcl hastalk fikri zel bir anlamda ele alnmaldr. Szcn tam anlamyla k yolu, sonu lm olan bir hastalk demektir ve bylece lme yol aan bir hastaln eanlamlsdr. Ama umutsuzluu bu anlamda ele almak hibir ekilde sz konusu olamaz; nk dindar iin lm bile yaama bir gei yoludur. Byle dnldnde hibir bedensel hastalk onun iin lmcl hastalk deildir. lm, hastalklar sona erdirir, ama kendi iinde bir son deildir. Ama lmcl hastalk, dar anlamda kendisinden sonra hibir ey brakmadan lme varan bir hastalk demektir. Ve umutsuzluk budur. Ama dier bir anlamda, daha kategorik olarak umutsuzluk lmcl hastalktr. nk daha ak bir anlatmla bu hastalktan lnmesinden veya bu hastaln bedensel lmle sona ermesinden ok, bu hastaln ikencesi, tersine, can ekiirken lemeden lmle savaan kii gibi lememektir. Bundan dolay lmcl hasta olmak, lememektir; ama burada yaam umudu yok etmektedir ve umutsuzluk son umudun eksikliidir, lmn eksikliidir. lm en byk tehlike olduu srece, yaamdan bir eyler beklenir; ama dier tehlikenin sonsuzluu kefedildii zaman, lm iin umut beslenir. Ve lm umut olduu srece tehlike byd zaman, umutsuzluk lememenin neden olduu umutsuzluktur. Bu kesin tanm iinde umutsuzluk lmcl hastalktr, elikili ikencedir, benin hastaldr: Sonsuza dein lmek, lmemekle birlikte lmek, lm lmek. nk lmek, her eyin bittii anlamna gelir; ama lm lmek, lmn yaamak demektir; ve bunu tek bir an yaamak, onu sonsuza kadar yaamak demektir. Bir hastalktan lme gibi umutsuzluktan lnmesi iin, hastaln yapt gibi iimizde, bende bulunan sonsuzun lmesi gerekir. Bu sadece bir kuruntudur. Umutsuzluktaki lm srekli yaama dner. Umutsuz olan lemez; dnceleri ldrmek iin bir hanerin hibir deeri olmamas gibi, lmsz solucan, sndrlemez ate olan umutsuzluk hibir zaman kendi dayana olan benin sonsuzluunu yok edemez. Ama kendi kendinin yok edilii olan umutsuzluk gszdr ve amalarna ulaamaz. z istenci, kendini yok etmektir, ama bu tam da yapamad bir eydir ve hatta bu gszlk, iinde umutsuzluun benin imhas olan amacn ikinci kez gerekletiremedii kendi kendini yok etmenin ikinci biimidir; aksine bu, varln ylmas, hatta bu ylmann yasasdr. te bu, umutsuzluun asidi, kangrenidir, ucu ieriye dnen bu ikence bizi her zaman daha derin olan gsz bir kendini yok etmenin iine batrr. Umutsuzu avutmaktan ok uzakta, umutsuzluu yok etmedeki baarszlk, aksine kinini iddetlendiren bir ikencedir; nk gemi, umutsuzluu srekli imdide biriktirerek bylece ne kendinden kurtulabildii ve ne de kendini yok edebildii iin umutsuzlua dmektedir. Umutsuzluun birikiminin forml budur ve benin bu hastalnn iindeki atein frlamas buradan kaynaklanr. Umutsuzlua den insann bir umutsuzluk konusu vardr, buna yalnzca bir an inanlr daha fazla deil; nk hemen gerek umutsuzluk, umutsuzluun gerek yz ortaya kar. Bir eyden dolay umutsuzlua derken aslnda insan kendi iin umutsuzlua dmektedir ve imdi kendi beninden kurtulmaya almaktadr. Bylece Sezar veya hi olurum diyen tutkulu kii Sezar olamaz ve bundan dolay umutsuzlua der. Ama bunun baka bir anlam vardr, Sezar haline gelemedii iin kendi olmaya katlanamaz. O halde, aslnda hibir ekilde Sezar olamad iin bu ben Sezar olamamaktan dolay umutsuzlua der. Tm neesini, bir o denli umutsuz olan tm neesini baka bir biimde oluturabilen bu ayn ben iin Sezar olamamak, ite bu durumda katlanlmas en g eydir. Daha yalandan bakldnda, onun
14. 14. 14 Yazlar iin dayanlmaz olan, hibir ekilde Sezar olmamak deildir; hibir ekilde dayanamad kendi beninden kurtulamamasdr. Sezar olsayd, bunu yapabilirdi; ama Sezar olamadna gre umutsuz kiimiz beninden kurtulamaz. znde umutsuzluu deimemektedir, nk benine sahip deildir, kendi deildir. Sezar olarak kendi olamayaca bir gerektir, ama kendi beninden kurtulmu olacaktr; Sezar olamayp beninden kurtulamad iin umutsuzlua dmektedir. O halde, umutsuz bir kiinin kendi benini yok etmesinin onun grd bir ceza olduunu sylemek yzeysel bir dnce olacaktr. nk bu, umutsuzun umutsuzluunun, ikencesinin tam da yapamayaca eydir, nk umutsuzluk boyun emeyen, yok edilemeyen bir eyi, beni atee vermektedir. O halde bir eyden umutsuzlua dmek, hl gerek umutsuzluk deildir, sadece balangtr, doktorlarn bir hastalk iin syledikleri gibi umutsuzluk kulukaya yatmaktadr. Daha sonra umutsuzluk ortaya kar: Kendinden umutsuzlua dlmtr. lm veya psevdi olan dostunu kaybetmekten dolay akta umutsuzlua dm bir gen kza baknz. Bu kaybedi gerek umutsuzluk deildir, kendi kendinden umutsuzlua dmtr. Bakasna ait hale gelseydi en ho ekilde kaybetmi ve kurtulmu olaca bu ben, bu durumda can skntsna yol aar; nk bakas olmadan bir ben olmak zorundadr. Kendisi iin bir hazine olabilecek -ki dier taraftan bu da baka bir umutsuzluk anlam tayor. bu ben, dieri ld zaman dayanlmaz bir boluk olacaktr veya terk ediliini anmsatt iin bir tiksinti nedeni olacaktr. O halde ona kzm kendini tketiyorsun demeye aln; onun u yant verdiini greceksiniz: Ah! Hayr, acm tam da kendimi tketmeyi baaramadmdan dolay. Kendinden umutsuzlua dmek, umutsuzlua kaplp kendinden kurtulmay istemek, ite her umutsuzluun forml ve kincisi: Umutsuz olmay, kendi olmay istemek, daha nce belirttiimiz gibi (birinci blme bkz.) kendi olmann reddedildii umutsuzluu, kendi olmann istendii umutsuzlua dntrmek demektir. Umutsuzlua den, umutsuzluu iinde kendi olmay istemektedir. O halde kendinden kurtulmay istemiyor mu? Grnrde hayr, ama daha yakndan bakldnda her zaman ayn elikiye rastlanlr. Bu umutsuz kiinin olmak istedii ben, hibir ekilde olmad bir bendir (nk gerekten olduu beni olmak istemek, umutsuzluun tam kartdr); aslnda istedii, beni yaratcsndan ayrmaktr. Ama burada umutsuzlua dmesine ramen baarszla uranr ve umutsuzluun tm abalarna karn, bu Yaratc en gl olarak kalr, kiiyi olmak istemedii ben olmaya zorlar. Ama bunu yaparken, insan her zaman kendi yaratsnn bir beni haline gelmek iin kendi beninden, olduu benden kurtulmay ister. Olmak istedii bu ben olmak, tm zevkleri tatmasn salard -bu durumun da baka bir anlamda ayn derecede umutsuz Olmasna ramen-; ama olmak istemedii bu beni olmak zorunda kalan bu kendi, onun ikencesidir: Kendinden kurtulamamann ikencesi. Sokrates, ruhun lmszln, ruhun hastalnn (gnahn) ruhu yok etmedeki gszlyle kantlyordu. Ayn ekilde, insann sonsuzluu, umutsuzluun beni yok etme gszlyle, umutsuzluun bu acmasz elikisiyle kantlanabilir. imizde sonsuzluk olmadan umutsuzlua demeyiz; ama eer umutsuzluk beni yok edebilseydi o zaman umutsuzluk da olmazd. Benin hastal olan umutsuzluk, lmclk hastalk budur. Umutsuz kii lmcl bir hastadr. Baka herhangi bir hastalktan daha fazla olarak, bu hastalk varln en saygn zne saldrr; ama insan bundan lemez. Burada lm, hastaln sonu deildir, bitmeyen
15. 15. Yazlar 15 bir sondur. Bu hastalktan kurtulmamz lm bile salayamaz, nk buradaki acsyla birlikte olan hastalk ve... lm, lememektir. Umutsuzluun durumu budur. Ve umutsuz kiinin bundan kuku duymamas bounadr, bouna benini kaybetmeye ve ondan hibir iz kalmamacasna onu kaybetmeye alr: Bununla birlikte, sonsuzluk umutsuzluu ortaya karacak ve kendi benine ivileyecektir; bylece ikence her zaman kendinden kurtulamamann sonucu olarak var olur ve insan bylece kendi beninden kurtulma yanlsamasn kefeder. Ve bu kesinlie neden armalyz? nk bu ben, varlmz, Sonsuzlukun insana tand sonsuz yce bir ayrcalktr ve ayn zamanda insan zerindeki inancdr. Sh:25-34 GNAHIN SRMES Gnahn sreklilii, yeni bir gnahtr; veya daha kesin bir ifade kullanrsak ve daha ileride gelitirilecei gibi gnahn iinde kalmak, onu yenilemektir, gnah ilemektir. Baka her aktel gnah yeni bir gnah gibi gren gnahkra bu fikir belki de abartl gelecektir. Ama gnahn sayman olan sonsuzluk, gnahta kalman durumu yeni gnahlarn borlar hanesine kaydetmek zorundadr. Kitabnn yalnzca iki stunu vardr ve inantan kaynaklanmayan her ey gnahtr; [Romallara mektuplar,14.23] her gnahtan sonra pimanln olmay yeni bir gnahtr, hatta bu gnahn pimanlktan yoksun kald anlarn her biri yeni bir gnahtr. Ama isel bilinlerinin bir sreklilii koruduu insanlar ne kadar azdr! Genelde bilinleri, yalnzca nemli kararlarda ortaya kan, ama gncele kapal olan bir kesintiden ibarettir; insan, biraz zihin olarak haftada ancak bir saat var oluyor... tabii ki tinsel varoluun olduka hayvansal bir biimi olarak. Bununla birlikte sonsuzluun z srekliliidir ve insandan zihin olma bilinci olmasn ve inanmasn ister. Aksine gnahkr, gnahn o kadar etkisi altndadr ki tm yaamnn bir kaybedi olduunu bile bilmemektedir. Sanki bir nceki an bu yola daha nceki gnahlarnn tm hzyla komam gibi yalnzca, ona ayn yol zerinde yeni bir atlm veren her yeni gnaha deer verir. Gnah onun iin o kadar doal veya ikinci bir yap haline gelmitir ki hibir eyi her gnk gidiat kadar normal grmez ve her yeni gnahtan yeni bir atlm elde etme zamannda yalnzca ksa bir gerilemeye maruz kalr. Bu kaybedite, kendini Tanr nnde gren mminin sreklilii olan sonsuzluun gerek sreklilii yerine, kendi yaamnn... gnahn srekliliini grmez. Gnahn sreklilii? Ama gnah tam da sreksiz olan ey deil mi? te kendimizi yeniden gnahn yalnzca bir olumsuzluk olduu, hibir buyruun size hibir zaman alman bir mal zerine haklar veremedii gibi bir iyelik de oluturamad bir kuram karsnda buluyoruz; bu kuram, gnahn yalnzca bir olumsuzluk olduu, gszln tm ikenceleri arasnda, umutsuz bir meydan okuma iinde, hibir zaman baarya ulaamamaya adanm gsz bir ortaya kma denemesidir. Evet, bu, felsefecilerin kuramdr; ama Hristiyan iin gnah (ve buna bir paradoks olarak, kavranlamaz olarak inanlmas istenir) kendiliinden gelien bir durumdur, gitgide daha olumlu bir srekliliktir. Ve bu srekliliin geliim yasas, bir borcu veya bir olumsuzluu yneten yasa ile de ayn deildir. nk bir bor denmemekten dolay ancak her defasnda yeni bir borcun eklenmesiyle artar. Gnah ise iinde kalman her an artar. Gnahkr, gnahn artn her yeni gnaha balarken pek hakl deildir, aslnda dindarlar iin gnahn iinde kalnan durum onun arttrlmasdr, yeni bir gnahtr. Gnah ilemenin insana zg olduunu, ama bunda
16. 16. 16 Yazlar diretmenin eytans olduunu syleyen bir zdeyi bile vardr; bununla birlikte bunu biraz farkl anlama gc Hristiyanlktadr. Sadece sreksiz bir gre sahip olmak, sadece yeni gnahlar not etmek, iki gnah arasndaki zaman atlamak, rnein bir trenin ancak lokomotifin soluklandnn duyulduu anlarda ilerlediine inanmaktan daha az yzeysel deildir. Buna ramen gerekten grmemiz gereken ne bu soluklanma ne de onu izleyen atlm olmayp lokomotifin ilerledii ve bu soluklanmaya neden olan btnlemi hzdr. Gnah iin de durum ayndr. Gnahn iinde olma durumu gnahn temelidir, tikel gnahlar gnahn srdrlmesi olmayp yalnzca gnah ortaya karrlar; her yeni gnah bizim iin yalnzca hz daha duyarl hale getirir. Gnahn srekli iinde olmak her ayrk gnaha gre en ktsdr; bu, gnahtr. Ve aslnda bu anlamyla gnahn srekli iinde bulunmak gnah srdrmektir, yeni bir gnahtr. Genelde gnah byle anlalmaz, aktel bir gnahn yeni bir gnah dourduu sanlr. Ama bunun nedeni, gnahn srekli iinde olmann yeni bir gnah olmasdr. Ayn zamanda usta bir ruhbilimci olan Shakespeare, Macbethe unu syletir (111,2): Kt balayan eyler hastalk yoluyla kendilerini glendirirler. Yani gnah bir sonu olarak kendi kendini dourur ve ktln bu isel srekliliinde gnah glenir. Ama gnahlarn yalnzca ayr ayr ele alnmasyla bu dnceye hibir zaman ulalamaz. nsanlarn ou, sonucun ne olacandan kuku duymayacak kadar ok fazla bilinsiz yaamaktalar; zihnin derin bandan yoksun yaamlar, ister ocuklarn sevimli saflklar, ister budalalk sz konusu olsun, kark olaylarn, bir para eylemin, rastlantnn bir danklndan baka bir ey deildir; onlar bazen iyilik yaparken, daha sonra ktlk yaparken ve her eye yeniden balarken grrz; umutsuzluklar bazen bir leden sonras kadar srer veya haftaya kadar uzanr, ama bir kez daha ite neelenirler ve bir daha btn gn umutsuzlua kaplrlar. Onlar iin yaam, iine girilen bir oyundan baka bir ey deildir; ama hibir zaman her eyi, her ey iin tehlikeye atamazlar, hibir zaman yaam sonsuz ve ie dnk bir sonu olarak tasarmlayamazlar. Ayn zamanda aralarnda olaylar sadece birbirinden ayr olarak, u veya bu iyi davran, u veya bu yanl davran eklinde tartrlar. Zihin tarafndan ynetilen her varlk, bu zihin bamsz olduunu ileri srse de en azndan bir fikre dayanan akn bir kaynan sonucu olarak isel bir sonuca bamldr. Ama byle bir yaam iinde, insan olabilir sonularn sonsuz bir fikriyle her sonu kopuundan sonsuzca kayg duyar; bu ekilde yaamn gtren bu btnlkten koparlma tehlikesini tamaz m? En kk tutarszlk, devasa bir kayptr nk zinciri kaybeder; bu belki de annda zinciri koparmaktr, tm gleri tek bir uyumlulukta birletiren bu gizemli gc yok etmektir, yay gevetmektir; benin byk ikencesinde belki de tm isel uyumun, tm gerek hzn, tm canlln kaybolmu olaca i devrimde, bir gler kaosunda her eyi mahvetmektir. Sonuca salam arklarnn ileyi esnekliini enerjisini borlu olan muhteem mekanizma imdi bozuldu; ve mekanizma ne kadar gz kamatrc ve grkemli ise dzensizlii o kadar ktdr. Tm yaam iyilik zincirine dayanan mmin, en kk gnahtan bile sonsuz korku duyar; nk o, sonsuzca kaybetme tehlikesi iindedir; buna karn ocuksuluktan kamayan doal insanlarn kaybedecekleri bir btnlk yoktur, onlar iin kazanlar ve kayplar her zaman parasaldr, tikeldir. Ama mminden daha az olmamak zere, eytani kii gnahn i zincirine balanr. Bir gn imeden durursa oluabilecek sonulardan, ykntdan, aralksz kayg duyarak sarholuunu
17. 17. Yazlar 17 her gn srdren bir sarho gibidir. Dier taraftan iyi insana gnah ekici bir biimde anlatarak onu ayartmaya alrsanz yalvaran yant yle olacaktr: Beni gnaha sokmaynz! Ayn ekilde eytani insan kukusuz size ayn kaygnn rneklerini sunacaktr. iyi insann karsnda, konusunda ondan daha gl olarak, eytani insan, mutluluu iinde iyilii betimleyecektir ve ondan yardm isteme, gzyalar iinde ona yalvarma, onunla konumamasn salama gcn tar. nk onun da kaybedecek bir btnl olmasn salayan, isel srekliliidir ve ktln iindeki srekliliidir. Amac dna bir saniyelik sapma, bir dzen saknmszl, tek bir dalgn bak, btnn veya hatta bir parann bir an iin bile olsa baka bir grn; ve bu; syledii gibi artk hibir zaman kendi olmama tehlikesidir. Umutsuzluk iinde iyilii reddettii ve ne yaparsa yapsn artk yardm beklemedii dorudur; ama bu iyilik hl onu huzursuz edebilir mi? Sonucun tam bir cokusunu bulmasna her zaman engel olunmal m, ksaca onu gszletirmek mi gerekir? Yalnzca gnahn sreklilii iinde kendisidir, gnahta yaar ve yaadn hisseder. Gnahn srekli iinde bulunmak onu, dnn tam dibinde, sonucun eytani takviyesiyle hl glendirmek deil de nedir? Ona yardm eden (evet, korkun samalk!) yeni, ayrk gnah deildir; yeni, ayrk gnah yalnzca gnahtaki sreklilii ifade eder ve bu, z olarak gnahtr. O halde gnahn srmesi, gnahn srekli durumuna gre ayrk olarak yeni gnahlar daha az gz nne alr, bu da hl gnahn kendi kendine artmasdr, gnah durumu iinde bilinli bir kaltr. O halde, gnahn younlama yasas burada olduu gibi her yerde, her zaman daha fazla bir bilince doru giden isel bir devinimi iaret eder. Sh:122-126 GNAHKRLIINDAN UMUTSUZLUA DMENN GNAHI Gnah umutsuzluktur ve gnahn younluunu arttran ey gnahndan umutsuzlua dmenin gnahdr. Younluk artndan anlalan eyin burada olduu kolaylkla grlmektedir; yz riksdallk bir hrszlktan soma gerekletirilen bin riksdallk [Eskiden Kuzey Avrupa'da kullanlan gm para] bir hrszlk gibi, burada baka bir gnah sz konusu deildir; gnahn srekli durumu gnahtr ve bu gnah yeni bilinci iinde younlar. Gnahndan umutsuzlua dmek, gnahn kendi sonucu iine kapandn veya oraya tutunmak istediini ifade eder. yilikle olan ilikisini tamamen reddeder, bazen baka bir ses duyma zayflndan korkar. Hayr, yalnzca kendini dinlemeye, yalnzca kendisiyle ilgilenmeye, kendi beni iine kapanmaya, kendini fazladan bir blmenin iine kapamaya ve nihayet iyiliin her srprizine veya izlenmesine kar umutsuzluk araclyla gnahndan emin olmaya karar vermitir. Arkasndaki tm kprleri attnn ve bylece iyiliin ondan uzak olmas gibi, kendisinin de iyilikten uzak olduunun bilincindedir; yle ki bir zayflk annda istese de iyilie geri dnmesi onun iin olanakszdr. Gnah ilemek, iyilikten kopmaktr; ama gnahtan umutsuzlua dmek, ikinci bir koputur ve gnahtan, bir meyveden olduu gibi son eytani gleri karr; bu durumda, kendi sonucu iinde ele alman cehennemin bu sertlemesi veya katlamas iinde, sadece pimanlk ve balama adn alan her eyi faydasz ve verimsiz olarak ele almaya deil, ayn zamanda onlarda bir tehlikeyi grmeye mecbur kalnmaktadr. Bu tehlikeye kar, iyi insann gnah eilimine kar yapt gibi silahlanlmaktadr. Bu anlamda Fausttaki Mefisto, umutsuzlua den bir eytandan daha kt felaket yoktur derken hakldr; nk buradaki umutsuzluk, kulan pimanla ve balamaya veren bir zayflktan baka bir ey deildir.
18. 18. 18 Yazlar Umutsuzlua dld zaman, gnahn ulat g younluunu belirlemek iin, ilk derecede iyilikle olan ban koparld ve ikinci derecede pimanlkla olan ban koparld sylenebilir. Gnahtan umutsuzlua dmek, gitgide daha ok derek tutunmaya almaktr; baloncunun safra atarak ykselmesi gibi tm iyilii atmaya can atan umutsuz kii (safra atlmad zaman ykselen eyin safra olduunu anlamadan) ykseldiini zannederken der ve ayn zamanda gitgide hafifledii de dorudur. Kendi kendine olan gnah, umutsuzluun savamdr; ama gler tkendiinde, baka bir g ykselmesi, kendi zerinde yeni bir eytani sklatrma gereklidir; ve bu, gnahn umutsuzluudur. Tabii ki bizi gnahn iine batran, eytansalln geliimi ve ilerleyiidir. Zarlarn sonsuzluk iin atldn ve her pimanlk ve balama nerisine kulaklarn kapatlaca sylenmekle gnaha bir ierik, bir yarar salanmaya, ondan bir g oluturulmaya allmaktadr. Bununla birlikte gnahn umutsuzluu, yaamak iin hibir nedeninin kalmadn ve ben fikrinin bile onun iin bir hi olduunu bildiinden kendi yoklu-unun oyununa gelmemektedir. Bu, Macbethin kral ldrdkten sonra ve gnahndan umutsuzlua dm durumda byk bir psikolog derinliiyle syledii eylerdir (II, I): lmllkte hibir ey nemli deildir: Her ey yalnzca ss eyasdr, artk n ve ltuf yok olmutur. Bu dizelerin ustal, son szcklerin (n ve ltuf) ikili etkisinde yatmaktadr. Gnahla yani gnahtan umutsuzlua derek ayn zamanda ltuftan ve... kendinden sonsuz bir uzakla gitmitir. Beni, tm bencillii tutku halinde doruk noktasna ulamaktadr. te kral olmutur ve buna ramen, gnahtan ve pimanlk gereinden yani ltuftan umutsuzlua derek benini de kaybetmitir; kendiliinden benini koruyamad iin ltf kavramaktan ve tutku iinde beninden zevk almaktan ok uzaktadr. Yaamda (eer gerekten orada gnahn umutsuzluuna rastlanmyorsa; her eye ramen insanlarn bu ekilde adlandrdklar bir durum vardr) genelde, yaam hakknda yanl bir gre sahip olunur; nk dnya bize sadece aknlk, hafiflik, saf aptallk sunduu iin biraz daha derin olan her oluum bizi coturur ve nnde apkamz karttrr. ster kendi ve iaret ettii ey hakkndaki bilgisizlikten olsun, ister ikiyzllkle cilalanm olsun, ister kurnazlk ve yanltc alkanlk sayesinde olsun gnahn umutsuzluu, iyi olmann parlakln vermekten ekinmez. Bu durumda, doal olarak burada gnahn ok iten bir ey gibi ele alan derin bir yapnn iaretini grmek isteriz. rnein bir insan bir gnaha ynelmi, sonra uzun sre ktlk eilimine direnmi ve sonunda onu yenmitir... imdi gnaha teslim olursa, onu iine alan bouculuk her zaman gnah ilemenin znts deildir. ok farkl bir eyden kaynaklanabilir, Tanrnn takdirine kar bir kzgnlk da olabilir, sanki bu takdir onun dmesine neden olmutur, onu bu kadar acmasz deerlendirmemelidir, nk ok uzun sre iyi biriydi. Ama, kapal gzlerle bu znty kabul etmek, tm tutkuyla ikilemi ineyip gemek geveke akl yrtmek deil midir? Bu ikilem, bazen tutkulu insann delirme noktasna kadar sylediini zannettii eyin daha sonra tersini sylediini fark edebilmesine yol aan yazgnn ifadesidir! Bu insan belki de, kendisini umutsuzlua kaptran dnn ikencesiyle, gitgide daha gl szcklerle size kar gelecektir. Kendimi hibir zaman affetmeyeceim der. Tm bunlar, iinde bulunan tm iyilii, yapsnn tm gzel niteliini size gstermek iindir. Oysa bu yalnzca bir
19. 19. Yazlar 19 aldatmacadr. Betimlememde, byle bir durumda genelde duyulan szcklerden biri olan hibir zaman kendimi affetmeyeceimi bilerek kullandm. Bu szck, aslnda sizi hemen ben diyalektii iinde dengeye getirir. Hibir zaman kendini affetmeyecek... ama Tanr bunu yapmak isterse hl kendisini affetmeme ktln, kendine yapar m? Gerekte gnahtan kaynaklanan umutsuzluu - zellikle, bu ekilde gnah ilemi olmaktan dolay kendini hibir zaman affetmeyeceini syledii zaman (Tannya kendini affetmesi iin yalvaran alakgnll pimanln hemen hemen zdd olan szler), kendini ele vererek ar fkeli ifadeler kulland zaman (zerinde en ufak biimde dnmeden)-, bu umutsuzluu, iyilii o kadar az belirtir ki aksine, younluu, iine dalnm olmaktan kaynaklanan gnah daha youn biimde belirtir. Aslnda ktlk eilimine kar iyi durduu zamandadr ki kendisi hakknda gerekte olduundan daha iyi olduu deerlendirmesini yapar; kendinden gurur duyar hale gelmitir ve gururu imdi gemiin tamamen bitmi olmasyla ilgilidir. Ama yeniden d bu gemie birdenbire tm gncelliini verir. Gururu iin dayanlmaz olan anmsatma; bu nedenle oluan derin znt, vs. Tabii ki bu, bu kadar uzun sre ktlk eilimine kar kmasna yardm ettii iin Tannya teekkr etmek, Tanrya ve kendine kar bu yardmn hak ettiinden fazlas olduunu itiraf etmek ve daha nce iinde bulunduu durumun ans ile klmek yerine ben aknn ve gururun gizlenmesinden baka bir ey olmayan Tanrya srtn dnen zntdr. Her yerde olduu gibi burada da eitici eski metinler derinlikle, deneyimle, bilgiyle doludur. Bu metinler, Tanrnn bazen mminleri alakgnll yapmak ve iyilik iinde glendirmek iin onlarn yanl bir adm atmalarna ve baz ktlk eilimlerine kaplmalarna izin verdiini retmektedir; dnn ve iyilik iindeki geliimlerin belki de ok nemli olan ztl o kadar ok alalma ile doludur ki! Ve kendine zde olduunu saptamak o kadar byk bir acdr ki! insan ne kadar ykselirse, gnah iledii zaman o kadar ac eker; ve viraj alamamakta o kadar ok tehlike vardr; en ufak dikkatsizliin bile tehlikesi vardr. Belki de acdan en koyu zntnn iine batacaktr ve bir akn, sanki bu bir iyilikmi gibi ahlksal derinliine, iyiliin kendi zerindeki tm gcne hayran olmaya hazr olacaktr. Ve zavall kars! Gnahn bu kadar ac verdii ve Tanrdan ekinen, ciddi, byle bir kocann yannda kendini klm hissedecektir! Belki de hibir zaman kendimi affetmeyeceim (sanki daha nceki gnahlarndan dolay kendini affetmi gibi: Tam bir kfr) demek yerine belki de aldatc nermelere tutunmakta, belki de yalnzca Tanrnn onu hibir zaman affedemeyeceini sylemektedir. Yazk! Burada bile hl yalnzca kendini aldatyor. Acs, kaygs, umutsuzluu? Yaln bencillik (gnah dehetinin bazen bir kiiyi korku yoluyla gnaha sokmas gibi; nk bu dehet, gnahsz olmak, kendinden gurur duymak isteyen ben sevgisidir)... ve avunma onun en kk gereksinimidir ve bu nedenle, ruh yneticilerinin ynettii devasa dozlar, ktl daha ok ktletirmekten baka bir ie yaramaz. Sh:127-131 Kaynak: Sren Kierkegaard, lmcl Hastalk Umutsuzluk, Kitabn zgn ad Sygdommen til Dden, Franszcadan eviren Mehmet Mukadder Yakupolu, eviride kullanlan metin Trait du dsespoir Gallimard, 1973 evirenler: Knud Ferlov-Jean J. Gateau AYRINTI YAYINLARI, Birinci basm, ubat 1997, stanbul
20. 20. 20 Yazlar GNMZ EYHLERNN REKLAM DNYASINDA EYTANIN YARDIMLARI https://www.facebook.com/video.php?v=356704237841939 Videoyu seyredebilirseniz, stadlar tarafndan madur/hasta edilmi garip insanlar greceksiniz. Hasta veya cinlenmi gibi halde grnenlerin birounun kadn olmas dikkat ekici. Burada karii (okuyan) Kurn- Kerim ayetlerini okuyarak yapt bir serenomi var. Belirli ayetleri okuyor. Videodaki ses bozuk olsa da aada okuduu ayetlerden tesbit edebildiklerimi sizinle paylatm. Ancak burada garip olan durum u ki, eer bu kii cemaatinin eyhi veya stad ise, bu ekilde bir ahvalin olumasna meydan vermemesi gerekirdi. u an kaynan hatrlayamadm bir kaynakta u meseleyi okumutum. Baz tarikat/cemaat liderleri karizmalarn salamlatrsn diye eytann hususi bir yardm varm. eytan tarikat yesini hastalandrr, daha sonra o kiinin eyhi nnde ifaya kavuturuldu ekline dnn salayarak bir ynelimin olumasn salarm. Hasta eden eytan, ifay verende eytan. (Aslnda ifay veren Allah Teldr. Fakat burada hile ve gzboyacl olunca fazla sz denilemiyor.) Mridler zanneder ki, bizim efendide bir numara vardr. Aslnda hepsi bir oyun . te bu oyunda eytannda ortak olduunu bilecek nadir insan ok az bulunur. Bilende sylemekten korkar. Derseniz; eer bahsettiimiz bu ekilde bir durum yok; o zaman hastalarn hepsinin kadn olmas, transsandantal /cezbe (ne derseniz deyin) durumla karlamalar bu ve benzeri cemaat liderindeki zayflna iaret eder. Bu kiilerden uzak durmak gerekir. Niyazi Msri kaddesellh srrahul l efendimizin buyurduu zere Her mride dil verme kim yolun sarpa uratr, Mridi Kmil olann gyet yolu sn imi Her mride gnl verme kim yolun sarpa uratr, Mridi Kmil olann gyet yolu kolay imi Bu vasftaki kiilerin/ eytann entrikalarndan ve erlerinden Allah Telya snrz. hramczde smail Hakk VDEODA OKUNAN AYETLERN DKM (Bu ayetlerin bu konularda bilinmesi ve okunmas usuldendir. Bilmenizde fayda vardr.) (BAKARA suresi 148. ayet) Okunu Ve li klliv vichetn hve mvelliha festebikul hayrat, eyne ma tekunu ye'ti bikmllah cemia, innellahe ala klli ey'in kadir Herkesin yneldii bir kblesi vardr. (Ey mminler!) Siz hayr ilerinde yarn. Nerede olursanz olun sonunda Allah hepinizi bir araya getirir. phesiz Allah her eye kadirdir. ==
21. 21. Yazlar 21 (BAKARA suresi 102. ayet) Okunu Vettebeu ma tetl eyatiyn ala mlki sleyman, ve ma kefera sleyman ve lakinne eyatiyne keferu yallimunen nasas sihra ve ma nzile alel melekeyni bi babile harute ve marut, ve ma yallimani min ehadin hatta yekula innema nahn fitnetn fe la tekfr, fe yeteallemune minhma ma yferrikune bihi beynel mer'i ve zevcih, ve ma hm bi darrine bihi min ehadin illa bi iznillah, ve yeteallemune ma yedurruhm ve la yenfeuhm, ve le kad alimu le meniterah ma lehu fil ahirati min halakiv ve le bi'se ma erav bihi enfsehm, lev kanu la'lemun Sleyman'n hkmranl hakknda onlar, eytanlarn uydurup sylediklerine tbi oldular. Halbuki Sleyman by yapp kfir olmad. Lkin eytanlar kfir oldular. nk insanlara sihri ve Babil'de Hrut ile Mrut isimli iki melee indirileni retiyorlard. Halbuki o iki melek, herkese: Biz ancak imtihan iin gnderildik, sakn yanl inanp da kfir olmayasnz, demeden hi kimseye (sihir ilmini) retmezlerdi. Onlar, o iki melekden, kar ile koca arasn aacak eyleri reniyorlard. Oysa bycler, Allah'n izni olmadan hi kimseye zarar veremezler. Onlar, kendilerine fayda vereni deil de zarar vereni renirler. Sihri satn alanlarn (ona inanp para verenlerin) ahiretten nasibi olmadn ok iyi bilmektedirler. Karlnda kendilerini sattklar ey ne ktdr! Keke bunu anlasalard! == (YUNUS suresi 81. ayet) Fe lemm elkav kle ms m citum bihis sihr(sihru), innallhe se yubtiluhu, innallhe l yuslihu amelel mufsidn(mufsidne). Attklarnda Musa dedi ki: Bu sizin yaptnz sihirdir. Muhakkak Allah onu iptal edecektir. phesiz ki, Allah fesatlarn iini dzeltmez. == (A'RAF suresi 117-118 ayet) Ve evhayn il ms en elk aske, fe iz hiye telkafu m yefikn(yefikne). Biz de Musa'ya, 'Asan koyuver' dedik, o da koydu; hemen onlarn uydurduklarn yutmaya balad.
22. 22. 22 Yazlar ** Fe vakaal hakku ve batale m kn yameln(yamelne). Artk hakikat ortaya km ve onlarn btn yaptklar boa gitmiti. == (TA'HA suresi 69. ayet) Ve elk m f yemnike telkaf m sana, innem sana keydu shr(shrin), ve l yuflihus shru haysu et. Ve elindekini brakver, o onlarn yaptklarn yalar yutar, nk onlarn yaptklar srf sihirbaz hlesidir, sihirbaz ise her nerede olsa felh bulmaz == (ANKEBUT suresi 21. ayet) Yuazzibu men yeu ve yerhamu men ye(yeu), ve ileyhi tuklebn(tuklebne). (Allah), diledii kiiye azap eder ve diledii kiiye rahmet eder (Rahm esmasyla tecelli eder). Ve O'na, (halden hale evrilip) dndrleceksiniz. == (FUSSLET suresi 20. ayet) Hatt iz m ch ehide aleyhim semuhum ve ebsruhum ve culduhum bim kn yameln(yamelne). Nihayet oraya geldikleri zaman kulaklar, gzleri ve derileri, iledikleri eye kar onlarn aleyhine ahitlik edecektir. == (FECR suresi 27. ayet) Y eyyetuhn nefsul mutmainnetu. Ey mutmain olan nefs! FECR-28:
23. 23. Yazlar 23 rci il rabbiki rdyeten mardyyeten. Rabbine dn (Allah'tan) raz olarak ve Allah'n rzasn kazanm olarak! FECR-29: Fedhul f ibd. O zaman, (nefsini tezkiye ettiin ve ruhunu Allah'a ulatrdn zaman Bana kul olursun) kullarmn arasna gir. FECR-30: Vedhul cennet. Ve cennetime gir.
24. 24. 24 Yazlar BOYALI KU - Jerzy Kosinki eviren: Aydn Eme 1939 ylnn sonbahar, ikinci Dnya Savann lk haftalar. Binlerce benzeri gibi, alt yandaki o kk ocuk da, Orta Avrupann byk bir ehrinde yaayan annesiyle babas tarafndan, uzak bir kye gnderildi. Douya gitmeye hazrlanan bir yolcu, eline birka kuru sktrlnca; ocua bakabilecek bir aile bulmaya sz verdi. Anne ve baba, baka are olmadndan, adama gvendiler. Oullarn uzaklatrmakla; ona, savatan paasn kurtarma frsat verdiklerini sanyorlard. Onlar da saklanmak zorundaydlar: Baba Nazilere kar olduundan Almanyaya gnderilme ya da toplama kamplarndan birinde mr tketme tehlikesi iindeydi. Olunu bu tehlikelerden kurtardn sanyor, gnn birinde onu sa salim bulacana inanyordu. Birtakm olaylar, btn hesaplarn alt st etti. Savan, igal gnlerinin kargaal iinde; durmadan yer deitiren, oraya buraya kaan insan kalabal arasnda, ocuunu verdii adam kaybetti. Kk ocuu kulbesinde barndran yal kyl kadn, ocuun geliinden iki ay sonra ld. Babo kalan ocuk, bir kyden dierine geti durdu. Kimi yanna ald; kimi peinden sopayla kovalad. Savan drt yln geirdii kyler, belirli bir blgede toplanmt. Kylerinden dar kmayan, kendi aralarnda yaayan, sar sal, ak tenli, mavi gzldr oralarn kylleri. Oysa ocuk esmer, kara kal ve kara gzlyd. Okumu burjuvalarn dilini konuuyordu. Doulu iftiler, rgatlar iin bu dil, anlalmaz bir eydi. Herkes ocuu ingene, ya da Yahudi sand. Gettolarn, toplama kamplarnn anda bir ingeneyi, bir Yahudiyi evine almak kendini, hatta btn ky halkn Almanlarn en ar cezalaryla kar karya brakmak demekti. Yzyllar boyunca bu tara illeri uygarlktan nasibini alamam, daha dorusu uygarlktan yoksun kalmt. Merkezlerden uzak, g ulalan bu blge, Orta Avrupann en geri yerleri arasndayd. Ne okul, ne hastane, ne de elektrik vard kylerde. Yol az, kprler hi denecek saydayd. nsanlar, dedelerinin dedelerinden kalan darack kulbelerinde mr tketiyorlard. Akarsular, ormanlar ve gller kyler arasnda devaml ekime konusuydu. En gl ve en zenginin yasasyd geerli olan. Din, bu ilkel insanlar katolik ve ortodoks diye ikiye ayrm, birbirine drmt. Bo inanlar ve salgn hastalklardan baka da kazanlar yoktu bu iten. Kara cahil ve vahi olmalar kanlmaz eydi. Toprak ksr, iklim sertti. Balktan yoksun rmaklar da sk sk tap otlaklar, tarlalar kaplard. Geni bataklklar bu kyleri birbirinden ayrrd. Ormanlarda ise, hep haydut eteleri yaamt. Blgenin Almanlar tarafndan igali halkn yoksulluunu, sefaletini, vahetini daha da arttrd. Kyller, kendilerine yetmeyen rnlerinin ounu Alman askerlerine, ya da ormanlarda gizlenen partizanlara vermek zorunda kaldlar. Direnmeye kalkann ba belya giriyor bakaldran kylerden duman tten ykntlar kalyordu geride. J. K. ** BLM- BE LEKH ku yakalar, komu kylerde satard. evrede benzeri yoktu. Hep tek bana almt. ok kk, zayf ve hafif olduum iin beni yanna ald. im, Lekhin eriemedii yerlere a kurmakt. Onun eriemedii yerler de, ince dallarn ular, deve dikeni ve srganlarn ortas, bataklklarn arasnda kalan adacklard.
25. 25. Yazlar 25 Lekhin ailesi, basit sereden, saygdeer baykua kadar kulbesini dolduran bir yn kutu. Kua karlk kyller ona iftlik rnleri verirlerdi. St, tereya, eki kaymak, peynir, ekmek, sosis, votka ve meyva. Bir eyimiz eksik deildi, giysilerimiz bile vard. Btn bu yiyecekleri komu kylerden getirir, kafeslere yerletirdii kular oralarda seslerinin gzellii ve tylerinin esizliini verek satard. Yz sivilce ve ille kaplyd. iftiler, krlang yuvasndan yumurta alanlarn yznde byle izler belirdiini sylerlerdi hep. Lekh ise, genliinde atee ok tkrdn syler; ondan bu hale geldiine inanrd. Bir halk yazar olan babas papazl semesini istemiti. Ama onu ormana eken bir ey vard. Kularn yaaylarna byk ilgi duyuyor, onlarn peinden uamad iin mutsuz oluyordu. Bir gn baba evinden kaarak ky ky, orman orman gezip yalnz bir yabani ku gibi yaamaya koyuldu. Tarla kuuyla bldrcnn artc yaaylarn inceliyor, guguk kuunun kaygsz, saksaann bouk sesini, baykuun haykrn taklit edebiliyordu. akrak kuunun ak hayatn, diisi kaan su yelvesinin bo yuvann evresinde uuup geirdii kskanlk krizlerini, kulukadaki yumurtalarnn yumurcaklar tarafndan yama edildiini gren krlangcn zntsn bilirdi. Atmacann uuunu ayrntlarna kadar incelemiti. Leyleklerin sabrla kurbaa avlamalarna hayrand. Blbln dem ekmesindeki esizlie inanmt. Genliini kular ve ormanlar arasnda geiren Lekh'in salar dklm, dileri rmeye balamt artk. Yz iyiden iyiye burumutu. Gzleri de bozuluyordu. Elleriyle yapt kulbesine yerlemiti. Kulbenin ufack bir kesini kendisine ayrmt. Geri kalan her yer ku kafesleriyle doluydu. Bu kafeslerden birinin dibine de beni yerletirdi. Lekh, bana sk sk kulardan sz eder, byk bir doyumsuzlukla dinlerdim onu. Leyleklerin, Saint- Joseph yortusunda oraya geldiklerini, setikleri damn altndaki eve uur getirdiklerini Lekh'den rendim. Kurbaalarn amura gmldkleri Saint-Barthelemy yortusuna kadar kalrlar, onlarn sesi kesilince leylekler de avdan vazgeip o blgeden ayrlrlard. Ustam, leylekler iin nceden yuva yapabilen tek adamd yrede. Onun hazrlad yuvay leyleklerin beenmedii grlmemiti. Bu ii pahalya yapar, ancak ok zengin iftiler bu ite ondan faydalanabilirlerdi. Byle bir yuva yapmak da iti hani. Seilen dama Lekh bir tahta zgara yerletirirdi. Bu yuvann iskeletiydi. Rzgrn yuvay bozmamas iin bu zgaray hep batya evirir, sonra deliklerine uzun iviler dikerdi. Bu ivilerin arasna leylekler, toplayacaklar al rpy ve saman receklerdi. Leyleklerin geliine yakn, dikkatlerini ekmek iin, yuvann stne bir krmz bez asard. Yln ilk leylei, havada grene uur getirirmi. Tersine ilk leylei otururken gren btn yl mutsuzluk ve felket iinde geirirmi. Gnahkr kiilerin yaad, ya da iinde cinayet ilenmi evlerin damna leylek konduu grlmezmi. Garip kulard leylekler. Gnn birinde, yuvasn dzeltmeye kalknca dii leylein kendisine nasl saldrdn anlatmt Lekh. O da cn, kulukaya yatan leylein yumurtalar arasna bir kaz yumurtas koymakla almt. Yavrular yumurtadan knca erkek ve dii leylek bu garip yarata aknlkla bakmlard. Ksa, arpk bacakl, biimsiz bir eydi yavrularndan biri. Yamyass bir gagas vard. Diisinin kendisini aldattna inanan baba leylek yavruyu hemen ldrmeye kalkt. Dii leylek se k kurtarmak gerektiine inanmt. Erkeinin elinden kurtarmak iin damdan avludaki samanlarn arasna yuvarlamt zavally. Bununla aile kavgas sona ermie benziyordu. Ama g a gelince, leylekler toplanp grtler. Uzun sren tartmalardan sonra, diinin kocasn aldatt, onunla birlikte gelemiyecei kararlat. Ardndan da kararn uygulanna geildi. Leylekler havalanmadan erkeini aldattna inanlan dii, gaga ve kanat vurularyla ldrld. Erkeiyle birlikte yaad damn altnda bulundu ls. Yannda irkin bir yavru, iki gz iki eme alyordu. Krlanglarn yaay da ilgi ekiciydi. lkbahar ve sevin habercisiydi bu kular. Sonbaharla birlikte insanlarn dnyasndan uzaklar, yorgun ve uykulu, uzaklardaki bataklklara gider sazlarn stne tneyip uykuya dalarlard. Arlyla saz bklp tepe st suya dnceye kadar kuun orada uyuduunu anlatrd Lekh. Krlanglar btn k, suyun dibindeki buzdan barnaklarnda geirirlerdi herhalde.
26. 26. 26 Yazlar Guguk kuunun barts da anlam doluydu. Yeni mevsimde onun sesini ilk duyan, cebindeki btn bozuk paralar sallamal, sonra oturup parasn saymalyd. Btn mevsim boyunca, hi olmazsa ayn para elinde kalacakt. Hrszlar da, guguk kuunun sesini ilk duyduklar ana dikkat etmeliydiler. Eer aalar yaprakszken duymularsa, btn kt niyetli hazrlklar boa gidecekti. Lekh'in guguk kuuna zel bir sevgisi vard. Onlarn, kua evrilen soylu kiiler olduuna, eski biimlerine dnebilmek iin Tanrya bouna yalvardklarna inanrd. Yavrularn yetitirmeleri de, soylu gemilerinin balca belirtisiydi. Gerekten yavrularyla hi ilgilenmezdi guguk kuu. Diisiyle birlikte ormanda uuurken, yavrularnn bakm ve beslenmeleriyle ilgilenen bir kuyruksallayan ailesi tutard kendine. Ustam, yarasadan irenir, yar ku yar fare, melez bir yaratk olduunu sylerdi hep. Bu eytann yarat durmadan yeni kurbanlar peinde koard. nsanlarn sama yapp beyinlerine sulu istekleri alard hep. Ama yarasann da bir faydas vard. Gnn birinde Lekh, ayla tavanarasnda bir yarasa yakalad ve onu, kulbesinin yaknndaki bir karnca yuvasnn stne koydu. Ertesi sabah yuvann stnde kk ve beyaz bir kemik yn kalmt. Lekh dikkatle toplad bunlar, gs kemiini ayrarak boynuna takt. Geri kalanlar da havanda ezip toz haline getirdi, bir bardak dolusu votkada eriterek bunu sevdii kadna iirdi. Cinsel istekleri arttryordu bu iki. Lekh bana, btn insanlarn kularla ilgilenmesi ve davranlarndan anlam karmas gerektiini retmiti. rnein, gkyznn kana boyand gurup a eit eit kuun uutuu grlrse, kt ruhlarn bunlara binip lnetli ruhlar kovaladklar anlalmalyd. Bir tarlada, karga, kuzgun ve alakargalarn toplat grlrse, eytann destekledii bu toplant, dier kulara duyduklar nefreti perinlemek amacyla yaplyor demekti. Ak kanatl kuzgunlarn grn kasrgann; ilkbaharda yere srtnrcesine uan yaban kazlar ise yamurlu bir yaz ve kt rn habercisiydi. Sabah karanl, kular daha yuvalarnda uyurken, Lekhle birlikte onlar aramaya kardk. O grlt yapmadan nden gider, allarn, bodur aalarn zerinden atlard. Ben de ardndan gelirdim. Gn ormann derinliklerini ve tarlalar aydnlatmaya baladnda, bir gn nce kurduumuz kapanlara tutulan kular toplardk. Lekh onlar dikkatle tuzaktan kurtarr, bazen tatl, bazen okayc konuur, zaman zaman da lmle tehdit ederdi. Omuzuna ast antaya kular doldurur, zavalllar orada, yorgunluktan bitkin dene kadar barp grlt ederlerdi. Her yeni tutsak, hareketin balamasna yol aar, anta Lekhin srtnda oynar dururdu. Tutsan ailesi ve dostlar tepemizde dolanr, bize kfrederlerdi. Kuu da ban kaldrr, cevap verirdi onlara. i uzattlar m, Lekh antasn yere brakr, sapanna yerletirdii ta tepelerine yollard. Hedefini atn grmedim. Her atta bir ku der, lsne dnp bakmadan yolumuza giderdik. len olunca Lekhin admlar sklar, ikide bir terleyen alnn silerdi. Gnn en nemli anyd bu. evrede Deli Ludmilla denen kadn, yalnz ikisinin bildii bir aklkta beklerdi onu. Ardndan koturur, ku dolu antay ben tardm. Orman, ilerledike daha rktc ve tehlikeli olurdu. Akaaalarn parlak ve kara ylan rengi gvdeleri bulutlara ykselirdi. Lekhe gre, insan soyunun douuna tanklk eden zrhl hlamurlar kl rengi yosunla kapl hantal gvdeleriyle dikilip dururlard. Mee dallar ise a ku boyunlar gibi uzanr, gkyzn karartr, am ve kavaklar glgede kalrd. Lekh zaman zaman durup, ryen kabuklardaki izleri, budaklan, atlaklardan gvdelerinin beyazl grnen ceviz aalarn incelerdi, ince gvdeli, sk yaprakl tomurcuklu dallarn yerlere kadar een kaynaalarnn arasndan geerdik. Ormandaki btn kular, ince yaprak perdesi arasndan bizi grp tnedikleri dallardan, kanat rparak kaarlard. Onlarn sesi, stmze hareketli ve parltl bir bulut gibi ken arlarn vzltsna karrd. Elleriyle yzn koruyan Lekh, daha sk bir aala kaar, ku dolu antayla tuzaklar koyduumuz sepeti drmemeye alarak peinden koar, kzgn ve saldrgan ar srsn datmak iin de ellerimi rpardm. Deli Ludmilla beni rkten, ortadan ok
27. 27. Yazlar 27 uzun boylu, gen ve iri bir kadnd. Uzun ve bakmsz salar omuzlarna dklrd. Gsleri iri, baldrlar adaleliydi. Yazn, rengi atm kaba bir kuma srtna geirir, bu bez ne gslerini ne de bacaklarnn arasndan fkran kzl kllar gizleyebilirdi. O evrenin genleri, Ludmilla raz geldike kadnla nasl oynatklarn anlatmaktan byk haz duyarlard. Kyn kadnlar birka kere onu yakalamaya kalkmlard. Ama Lekhin gururla syledii gibi, Ludmilla pupa yelken gider, istemezse onu kimse yakalayamazd. Yerinde duramyan srck gibi allar ap gzden kaybolur, ancak tehlike getikten sonra kard ortaya. ninin nerede olduunu bilen yoktu. Gn doarken orak omuzda tarlann yolunu tutan kyller, uzaktan kendilerine iaret eden Ludmilla'y grrlerdi. Durup, btn bir gnn yorgunluunu yklenmicesine ellerini, kollarm sallarlard ona. Elde apa ve trpan, onlar izleyen annelerle karlarn haykrlar erkekleri kendine getirebilirdi. ou zaman kpeklerini Ludmillann zerine salarlard bu kadnlar. Ama en azgn oban kpei bile, onun tatllna teslim olurdu. O gnden sonra, Ludmilla, kendine balad kpei tasmasndan tutup gezdirirken grlr, dier kpekler, kuyruklarn ksp kaarlard. Bazlar Ludmillann, bu kpekle yaad inan-andaydlar. Sivri kulakl, gvdesi klla kapl, drt ayak yryen bir sr ocuk douracana inananlar da vard. Ludmilla hakknda byle eyler sylemezdi hi Lekh. Genliinde kilisenin koro efinin oluyla evlendirmek istediklerini anlatmt yalnz. irkinlii ve gaddarlyla n salan gen adam istemeyince damat aday lgna dnm, kyden uzak bir aala karp bir sr sarho kyly gen kzn zerinden geirmiti. Kyller Ludmillay ld sanp brakmlar, bu olay gen kadnn usunu, bir daha geri gelmemek zere bandan almt. Kyllerin ona Deli demeleri bu yzdendi. Ormanda yaar, kylleri koruluklara ekip ylesine zevklendirirdi ki, iko ve pis kokulu karlarn grmeye bile dayanamazlard o gnden sonra. Hi bir erkek doyuramazd onu. Birbiri ardndan, sryle adam gerekliydi ona. Yine de Lekhin byk akyd Ludmilla. Onun iin dokunakl arklar besteler, Ludmilla'y, uzak lkelerden gelmi, gl ve zgr, btn dier yaratklardan daha gzel ve garip renkli arpc bir kua benzetirdi. Lekh'e gre, insanlarn dnyasna meydan okuyan gizli bir dnyadan, her eyin bolluk, zgrlk ve oalmaya dayand yaam, lm ve yeniden douun sonsuz srp gittii ilkel ve Tanrsz bir dnyadand. Her gn, Lekhle birlikte, Ludmilla'ya rastlama umuduyla ormann yolunu tutardk. Ormann aznda Lekh bayku gibi ter, yksek otlarn arasndan, salar kantaron ve gelinciklerle dolu Deli Ludmilla bitiverirdi. Lekh ona koar, ayn kkten ykselen iki gen aa gibi, ayakta sallanarak uzun uzun prlerdi. Ereltiotu kmelerinin ardna gizlenip yapraklarn arasndan gzlerdim onlar. Bu ani duraklamann artt kular antada tmeye koyulur, kanat rpar ve didiirlerdi. Kadnla erkekse itenlikle birbirlerinin salarn, gzlerini perler, yanaklarn yanaklarna srterlerdi. Birbirine deen iki gvdeden salan koku onlar sarho eder, okamalar daha belirgin hal alrd. Lekh, nasrl koca ellerini kadnn kollarnda gezdirirdi. Sonra, ormann merakl kularndan onlar gizleyen yksek otlarn arasna gmlr, gvdelerinin hareketleriyle otlar da oynar dururdu. Lekhin kollar arasnda yatarken Ludmilla ona hayatn, ektii aclan anlatr, kimseye boyun ememi duyarlnn dm noktalaryla dnemelerini aklar, yarm kalm usunun gezindii kark yollar retirdi. Hava scakt. Aa tepelerini bile oynatacak bir damla rzgr yoktu. ekirgelerle yusufuklar hr hr ter, gnein altnda kzan ereltiotlar zerinde grnmez rzgrn ittii bir kelebek dolar, aakakanlarn ve guguk kularnn sesi kesilirdi. Onlarn sesiyle kendime gelene kadar uyurdum. Yerden ykselen bir bitki gibi dorulurdu ift. Bir-birine sarlm, anlyamadm szler mrldanrlard. Deli Ludmilla elini sallayarak ayrlr, dudaklarnda garip bir glmseme, ban ikide bir ona evirip ar ar bana doru gelirdi Lekh.