1 ÖNSÖZ Elinizdeki bu kitap 2. Baskısı tükenen KAPTANIN KILAVUZU’NUN yenilenmiş, modern ve güncel konularla genişletilmiş 3. basımıdır. Kaptanın Kılavuzu'nun ilk çıkan baskısında henüz ilkokul öğrencisi olan oğlum Fırat, bu gün İTÜ Denizcilik Fakültesini genç bir Güverte Zabiti olarak bitirirken bu kitabın da gelişiminin canlı bir göstergesini işaret ediyor. Gerçekten de, aradan geçen yıllar mesleğimize yüzlerce denizci kazandırırken bunun gibi eserlerden yararlanmış olmaları yazarın en büyük kıvancını oluşturmaktadır. . Denizciliğimiz, geçmiş yılların karşılaştırılmasını yaptığımızda baş döndürücü bir ivme kazanmış görünmektedir. Baba Sügen ile Oğul Sügen denizciler arasında sanki bir çağ farkı oluşmuş gibidir. Y.D.O.'dan mezun olduğum 1967 yılının yazını kapı kapı iş aramakla geçirdiğimiz günler ile oğul Sügen'in daha mezun olmadan çalışacağı onlarca işin olması bu mesleğin nereye ulaştığını göstermesi açısından önemli bir işarettir. Bu kutsal meslek binlerce yıldan beri sevenlerin hem maddi hem de manevi en yüksek tatmine ulaşmalarını sağlamaktadır. Denizcilik, öyle görünüyor ki, daha onlarca sene Türkiye’mizin en verimli ve bereketli iş alanlarından birini oluşturacaktır. Genç güverte zabiti olarak yaşama atıldığımız yıllarda bizim için yegane hedef bir iş bulmak ve yıllar sonra da bir geminin kaptanlığını yapmaktı. Denizcilik işletmelerinde enspektör görevine ulaşmak denizin mahrumiyetine katlanamayanlar için bir başka önemli yükselim adımı sayılıyordu. Yıllar sonra, bu gün denizciliğimizin ulaştığı yere bakınca mütevazı Y.D.O. mezunu meslektaşlarımızın filolarında yer alan ticaret gemilerinin sahibi olarak armatör, işletmeci, broker, sigor- tacı, surveyor, kumanyacı, işadamı, öğretim üyesi olarak çok çeşitli yerlerde izliyoruz. Bu yönden denizcilik ülkemizde son çeyrek yüzyılın en önemli iş alanlarından birini oluşturmaktadır. Şüphesiz, bir gökdelen gibi bulutların üzerine uzanan bu oluşumun temelini yıllardan beri filoyu yücelten fedakarlıklar, özveriler ve alın terleri ile çalışmakta olan deniz emekçileri meydana getirmektedir. Bazı süreçlerde denetimsiz ve başıboş kalan hırsların neden olduğu talihsiz deniz kazalarında canlarını kaybetmiş denizcilerimizin de isimlerini saygı ile anımsamamız gerekir. Ekonomik ve teknolojik alanlarda dev adımlarla ilerleyen denizcilik günümüzün eğitim ve uygulama koşullarında artık bilgisayar çağını yakalamıştır. Yüzyılımıza damgasını vuran tüm yenilikler denizcilik alanında uygulanma fırsatı bulmuştur. Altmışlı yıllarda okyanus aşırı bir sefer ardından sevdiklerimizden alacağımız bir mektuba kavuşmayı iple çeken denizciler, Inmarsat telefon, faks ve teleksi ile dünyanın her yeriyle ilişki içindedir. Elindeki sekstant ile güneşin ışıklı yüzünün bulutlar ardından görünmesini sabırla bekleyen denizci GPS aygıtının ekranında istediği her saniye mevkisini elde etmektedir. Gemi arşivlerini dolduran yığınla evrak, dosya ve ,dokümanların yerini bilgisayar disketleri almıştır. Evet, denizciliğimizin çeyrek yüzyılda eriştiği yer, bir zamanlar Jules Verne'in eserlerinde anlatılanların çağın insanlarına gözüktüğü görkemli ve inanılmaz boyutları andırmaktadır. Yine de, tüm bunların yeterli sayılmaması ve daha yüksek hedeflere yelken açmayı düşünmemiz gerektiğini açıklamak istiyorum. Bu hedefe yürürken bu kitap ve benzerlerinin de yararlı olacağını düşünmek yazarın en büyük kıvancını oluşturmaktadır. Kitabın hazırlanmasında şekilleri çizerek büyük emeği geçen eşim Jale Sügen'e, ayrıca tüm çalışmalarımda. beni desteklemesi ve bitmeyen enerjisi ile her konuda yardımcı olması nedeniyle gönülden teşekkür ederim. ÇUBUKLU, İSTANBUL KAPTAN YÜCEL SÜGEN 1 Temmuz 1995
Kaptan Yücel Sügen'in Hazırlamış Olduğu Kaptanın Kılavuzu Kitabı 3.Basım
Citation preview
1. NSZ Elinizdeki bu kitap 2. Basks tkenen KAPTANIN KILAVUZUNUN
yenilenmi, modern ve gncelkonularla geniletilmi 3. basmdr. Kaptann
Klavuzunun ilk kan basksnda henz ilkokul rencisi olan olum Frat, bu
gn TDenizcilik Fakltesini gen bir Gverte Zabiti olarak bitirirken
bu kitabn da geliiminin canl birgstergesini iaret ediyor. Gerekten
de, aradan geen yllar mesleimize yzlerce denizci kazandrrkenbunun
gibi eserlerden yararlanm olmalar yazarn en byk kvancn
oluturmaktadr. . Denizciliimiz, gemi yllarn karlatrlmasn yaptmzda
ba dndrc bir ivme kazanmgrnmektedir. Baba Sgen ile Oul Sgen
denizciler arasnda sanki bir a fark olumu gibidir.Y.D.O.dan mezun
olduum 1967 ylnn yazn kap kap i aramakla geirdiimiz gnler ile
oulSgenin daha mezun olmadan alaca onlarca iin olmas bu meslein
nereye ulatn gstermesiasndan nemli bir iarettir. Bu kutsal meslek
binlerce yldan beri sevenlerin hem maddi hem de manevien yksek
tatmine ulamalarn salamaktadr. Denizcilik, yle grnyor ki, daha
onlarca seneTrkiyemizin en verimli ve bereketli i alanlarndan
birini oluturacaktr. Gen gverte zabiti olarakyaama atldmz yllarda
bizim iin yegane hedef bir i bulmak ve yllar sonra da bir
gemininkaptanln yapmakt. Denizcilik iletmelerinde enspektr grevine
ulamak denizin mahrumiyetinekatlanamayanlar iin bir baka nemli
ykselim adm saylyordu. Yllar sonra, bu gn denizciliimizin ulat yere
baknca mtevaz Y.D.O. mezunumeslektalarmzn filolarnda yer alan
ticaret gemilerinin sahibi olarak armatr, iletmeci, broker,
sigor-tac, surveyor, kumanyac, iadam, retim yesi olarak ok eitli
yerlerde izliyoruz. Bu yndendenizcilik lkemizde son eyrek yzyln en
nemli i alanlarndan birini oluturmaktadr. phesiz, birgkdelen gibi
bulutlarn zerine uzanan bu oluumun temelini yllardan beri filoyu
ycelten fedakarlklar,zveriler ve aln terleri ile almakta olan deniz
emekileri meydana getirmektedir. Baz srelerdedenetimsiz ve babo
kalan hrslarn neden olduu talihsiz deniz kazalarnda canlarn
kaybetmidenizcilerimizin de isimlerini sayg ile anmsamamz gerekir.
Ekonomik ve teknolojik alanlarda dev admlarla ilerleyen denizcilik
gnmzn eitim veuygulama koullarnda artk bilgisayar an yakalamtr.
Yzylmza damgasn vuran tm yeniliklerdenizcilik alannda uygulanma
frsat bulmutur. Altml yllarda okyanus ar bir sefer
ardndansevdiklerimizden alacamz bir mektuba kavumay iple eken
denizciler, Inmarsat telefon, faks veteleksi ile dnyann her yeriyle
iliki iindedir. Elindeki sekstant ile gnein kl yznn bulutlarardndan
grnmesini sabrla bekleyen denizci GPS aygtnn ekrannda istedii her
saniye mevkisinielde etmektedir. Gemi arivlerini dolduran ynla
evrak, dosya ve ,dokmanlarn yerini bilgisayardisketleri almtr.
Evet, denizciliimizin eyrek yzylda eritii yer, bir zamanlar Jules
Verneineserlerinde anlatlanlarn an insanlarna gzkt grkemli ve
inanlmaz boyutlar andrmaktadr.Yine de, tm bunlarn yeterli saylmamas
ve daha yksek hedeflere yelken amay dnmemizgerektiini aklamak
istiyorum. Bu hedefe yrrken bu kitap ve benzerlerinin de yararl
olacandnmek yazarn en byk kvancn oluturmaktadr. Kitabn
hazrlanmasnda ekilleri izerek byk emei geen eim Jale Sgene, ayrca
tmalmalarmda. beni desteklemesi ve bitmeyen enerjisi ile her konuda
yardmc olmas nedeniylegnlden teekkr ederim.UBUKLU, STANBUL KAPTAN
YCEL SGEN1 Temmuz 1995 1
2. Kaptan YCEL SGEN 19 Mart 1945 Ylnda stanbulda domutur.
Florya lkokulu, Yeilky Ortaokulu ve BakrkyLisesinin ardndan Yksek
Denizcilik Okulu, Gverte blmnden 1967 ylnda mezun olmutur. Bir
sreD.B. Yolcu gemilerinde ve Deniz Nakliyatnn yk gemilerinde Gverte
zabiti 0larak almtr. 1972 ylndan itibaren Kaptanlk yapan yazar,
Panama, Liberya ve Singapur bandral gemilerdegrev yapmtr. 1978
ylnda Yksek Denizcilik Okulunda retim yesi olmutur. Bu
grevdebulunurken D.B. Klavuzluk letmesine giren Ycel Sgen, stanbul
limannda klavuz kaptan olarakhizmet vermitir. 1981 Ylnda gemi orta
olarak deniz ticaretine giren Ycel Sgen. YDO ve Klavuzluk
-letmesindeki grevlerinden ayrlmtr. Bu yllar iinde yaynlanan GEMCLK
(2 cilt) ve DENZCNNKILAVUZU isimli eserleri byk beeni toplamtr.
Yazarn, serbest alt yllarda yaymlananKAPTANIN KILAVUZU isimli
meslek kitab, ASTROLOJ konusunda kitaplar ve iki romanbulunmaktadr.
Eserlerinde denizcilerin yaamn ve denizcilik evrelerinde geen
olaylaryorumlamaktadr. Evli ve iki ocuk sahibi olan Ycel Sgen halen
serbest olarak almaktadr. Yln bir blmnok sevdii denizlerde
geirmekte, Astroloji bilgisayar programlar gelitirmekte ve edebi
almalarnilerletmektedir. NDEKLER GEMCLKBRNC BLM: GENEL DENZCLK
TERMLERGemi ve Gemicilik - Bir gemiyi tanmlayan terimlerKNC BLM:
GEM TEKNES VE KISIMLARIGemi teknesinin tarihsel geliimi - Gemi
teknesinin yaps - Gemi teknesinin snflandrlmas - LloydKurulular -
Lloyds Klass kontrolleri Gemi Sicili - Lloyds Gemi ndeksi - Yk
markalar ve Kana rakamlarTonaj lmleri - Tonaj lmlerinde kullanlan
sistem - Ykleme tonu - Yk gemilerinin genel yaps -Gladoral gemiler-
Barnak gverteli gemi - Tankerler - Teknenin yapm - Omurga -
Postalar - Kemere -Gverteler - Blme perdeleri - Tanklar - Dekler -
Kaplama salar - Sintine - Ba bodoslama - Kpete- Ambar azlar - Ambar
kapaklar K bodoslama - Pervane - Dmen - Su geirmez kapaklar -
skandilborusu - Makineler - Gverte palamar yaplar - Direkler ve
Serenler - konvansiyonel bir gemi direi -Bumbalar - Gemi teknesini
etkileyen zorlarNC BLM: GEMLERN TPLERTanm - Gemilerin genel
snflandrlmas - Ticaret gemileri - Hizmet gemileri - Harp gemileri -
Trampiletmecilii - Muntazam hat iletmecilii - Kmr gemileri -
Kontenyer gemileri - Ro-Ro gemileri Meyvetayclar - Aba gemiler -
Souk ambarl gemiler - Yolcu gemileri - Balk
gemileriDRDNCBLM:YELKENL TEKNELERTanm - Teknenin yaps - Filikann
ksmlar - Yelkenler - Yelkenli teknelerin donanmlar - alopa -
kutter- Ke - Trhandil - Uskuna - Kik Dingi - Tam armal gemiler -
Barko - Brik - Gulet - Brigantin - Barko pes -Kotra ve Yat
tekneleri - ki direkli Gabya yelkenli Uskuna teknenin donanm - Bir
teknenin yapm -Teknenin biimi - Yardmc dzlemlerBENC BLM: YELKENLE
SEYRTanm - Yelken seyrinde kullanlan terimler - Yelken seyri
teorisi Denge noktalar - Yelken seyrinebalamak - Yelkenle
seyrederken kumanda etmek - Rzgar uygun kullanmak - Yelkene kmadan
nceson tler - Arna yelkenli bir tekneyi hazrlamak - Yelkenle seyir
ve zel1ikleri - Yelkenleri camadanavurmak - Armal yelkenle tramala
etmek - Orsa seyir - Pupa seyir - Yelken indirerek yanamak -
Yelkenkul1anlmasnda neriler - Yelkenli teknede salma omurga -
yelkenli bir tekneden denize adam dmesi -Kendiliinden dmen
tutabilen donanmlar - Donanmda i grmek - Yelkenli teknelerin
yedeklemeilemleri - Denize alacak teknelerde bulunmas gerekli
donatm 2
3. ALTINCI BLM: HALATLAR VE HALAT LERTanm - Bitkisel halatlar -
Bitkisel halatlarn cinsleri - Bitkisel halatlarn lm ve gc -
Bitkisel halatlarntrleri - Sentetik halatlar - elik tel halatlar -
Tel halatlarn lm ve gleri - Tel halatlarn korunmas -elik tel
halatlarn kullanlmas - Tel halatlarn ellelenmesi - Tamburun
alabilecei halat boyunu bulmak- Tel halat tambura doru sarmak - Tel
halattan sapan yaplmas ve kullanlmas - Tel halatlarn karla-trma
tablosu - Bir boy halat kesmekYEDNC BLM: BAGLAR VE DKLER HALATLARIN
KULLANILMASIBitkisel halatlarn ilenmesi - Halatlar ilemlere
hazrlamak - Roda yapmak ve amak - Halat sekizeklinde roda etmek -
Balamak (Volta etmek) - Bir kangal halat ko boynuzuna asmak - El
incesi Yenibir rodann almas - Halatlarn korunmas - Emniyet kurallar
- Halat ilerinde kullanlan kumandalar veterimler - Balar ve Dikiler
- Piyanyapmak - Ceviz yapmak - Trk balar - Bitkisel halat dikileri
- Halatlarn diki yntemleri - Kasa dikii -Kol bastrma dikii - Kanal
yrtmek, klflamak ve Fauna etmek - Tel halat dikileri - Halat
malarnilemekSEKZNC BLM: HAREKETL GEM DONANIMLARITanm - Makam ve
Palangalar - Palangalarn eitleri - Palangaya uygulanacak kuvveti
bulmak -Ykleme donanmlar - Alavere donanm Ar yk donanm yapmak -
Farrel donanm - Tek bumbasistemleri Ar Bumbalar - Yk donanmnn
oluturulmas - Zincirler ve Kilitler Zincirlerin krlma gleri -Demir
ve demirleme ilemleri - Demir tantma markas - Demir ve zincirlerin
kontrol - Demirlemek vekullanlmas terimler - Bir geminin
demirlemesi - Kk teknelerde kullanlacak demirleme donanm -Demiri
vira etmek - ifte demir atmak Adi ifte demir atmak - Yollu ifte
demir atmak - Karamusalvurmak ~ Dolam demirlerin neta edilmesi -
Demire dolanan maddelerden neta edilmesi - Demiriasmak - Demiri
rgatsz vira etmek - Demirin taramasDOKUZUNCU BLM: GEM MANEVRASIGemi
kumandas - Manevraya etki eden unsurlar - Pervane merkezi etkisi -
Pervane enine etkisi - Dmentesiri - Devir dairesi - denize adam
dmesi - Rzgar tesiri - Aknt veya gc1git tesiri - Yerel tesirler -
PratikManevralar - Palamar halatlar - El incesi - Basa - Palamar
halatlarnn volta edilmesi - Manevra hazrl- Manevra kumandalar -
Dmen kumandalar - Makine kumandalar - Palamar kumandalar -
Manevradakullanlan ngilizce palamar kumandalar - ngilizce dmen
kumandalar - ngilizce makine kumandalar -Dar bir alanda dnmek -
skele bordadan yanamak - Sancak bardadan yanamak - Gemiyi
sahildenak balamak - ift demirle ktan kara olmak - Tek demirle
bordadan kara olmak - skele bordadanayrlmak (avara) - Sancak
bordadan ayrlmak ki amandra arasna balamak ve ayrlmakONUNCU BLM:
GEMNN HAVUZLANMASIHavuzlama - Havuzlama ncesi yaplacak hazrlklar -
Havuza girdikten sonraki ilemler - Karinede hasarbulunmas - Metal
anmas - Karinenin boyanmas - Karine boyalar - Faa boyalar - borda
boyalar -st yap ve gverte boyalar - Kullanlacak boya miktarnn
bulunmas - Boya tekniinde son gelimeler -Geminin herhangi bir
yerinin boyanmas- Aa yzeylerin boyanmas - Boyann inceltilmesi -
Artanboyalarn saklanmas - Boya yaparken fray kullanma teknii - boya
fralarnn bakm - Geminin tmboyanmas ve boya harmannn yaplmas - Kk
teknelerin boya ve cila ileri Fiberglas tekneler -Alminyum tekneler
- Gemi planlarONBRNC BLM: KPR ST DONATIMIKpr st -skandil - EI
iskandili - Derin su el iskandili - Patentli iskandil aygt -
Elektrikli iskandil aygt -Parakete - Salvolu parakete Elektrikli
parakete - Makine telgraf - Hidrometre - Radar - Radyotelefon -RDF
Radyo kerteriz bulucu - Manyetik pusla - Cayro pusla - Oto pilot -
Kpr stnde bulunan aletler -Sekstant - Drbn - Stopva - EI lambas -
Kronometre - Barometre - Termometre - Aldiz lambas - Yalpamiri - Ik
ve ses iaret aletleriONKNC BLM: DENZDE OLAANST DURUMLARKuvvetli
rzgar ve ar denizler - Frtna iindeki manevradan aciz gemi -
Yedekleme ile yardm - Bir 3
4. gemiyi kurtarmak amacyla oturtmak - Geminin oturmas - Dmenin
hasarlanmas veya kopmas -atma - atmadan sonraki onarmlar - Terk
edilen geminin personelini kurtarmak - Yardmc dmendonanm - Gemide
yangn - Yangn sndrme yntemleri - Yk ambarlarnda oluan yangnlar -
Makine blm yangnlar - Elektrik yangnlarONNC BLM: DENZDE
CANKURTARMACan kurtarma aralar - Tehlikede bulunan bir geminin
verecei iaretler - Kaptann salahiyeti - Acelelikiareti - Emniyet
mesajlar - Kaptann grevi - Sahilden yardm almak - Gemiyi terk etmek
- Mataforalar -Adi matafora - Rubudaire matafora - Sabit matafora -
Beikli matafora - Filikann denize mayna edilmesi,Can sallar - Temel
cankurtaran malzemesi Frtnal denizde ve tehlikeli sahilde bulunmak
- Role talimleriONDRDNC BLM: DENZDE LK YARDIMDenizde ilk yardm -
Tbbi yardm istemek - lk yardm dolab - lk yardm dolabnda bulunacak
bakamalzemeler - lalarn saklanma ve kullanma sreleri - Ba ars -
Baygnlk - Gne arpmas - Suniteneffs - Zehirlenmek - ne yapmak - Akan
kan kesmek - Koma Kramp Omuz. kol ve dirsekte kklarene kemiinin
kaymas - Yanmalar Deniz tutmasONBENC BLM: DENZDE HABERLEME
YNTEMLERTanm - Haberleme yntemleri - Grerek haberleme - Duyarak
haberleme - Mors alfabesi -Uluslararas aret Kod kitab - Can
kurtarma iaretleri - Radyotelefon ilemleri - Ildakla haberleme
-Sancakla haberleme - Radyotelefon haberlemesi - Simaforla
haberleme - El bayraklar yardmylaMors haberlemesi - Haberlemenin
btn yntemlerinde kullanlan iaretlerONALTINCI BLM: GMDSS SSTEMKresel
deniz tehlike ve gvenlik sistemi-Sefer blgeleri - Navtex - Sart -
Epirp- DSC Sistemi. - TelsizTelex EGC Aygt - Ses Gemi yer
istasyonuONYEDNC BLM: INMARSAT NTELERTanm - Genel prensipler -
Sistemi altran tular - Balatma ilemleri - Bellekte mesaj hazrlanmas
-Sat com Telefon - Teleks - Faks Ksaltmalar-Inmarsat C
sistemi-Tehlike ve gvenlik servisleri-Yardmars gnderme
prosedrONSEKZNC BLM : DENZDE ATIMAYI NLEME KURALLARIatma olay
nedir? - atma konusunda etkin faktrler - atma tehlikesi - Kuvvetle
yrtlen gemilerinfenerleri - Kuvvetle yrtlen gemilerin seyir
kurallar - Manevra ve uyarma iaretleri - Yol verme problemi-
Yelkenli tekneler iin kurallar - Radarn kullanlmasONDOKUZUNCU
BLM:KONTEYNER VE KONTEYNER TAIMACILIIKonteyner nedir?-Kullanlan
terimler-Sigorta ynnden Konteynercilik-Geminin yaps
vedonanm-Konteyner ve zellikleri-Soutmal (reefer) konteyner-Sefer
denetimleri-Konteyneryklenmesi-Konteyner balanmas-Tipik konteyner
hasarlar-Load Master GEMNN DENGES (SHIP STABILTY)Dengenin tanm -
Aklamalar, formller ve zmler - Su younluunun draft zerinde etkisi -
Alan vehacim hesaplanmas - Orta kesit narinlik katsays - Su hatt
narinlik katsays - Tekne narinlik katsaysPrizmatik katsay - Kuvvet
ve moment - Bir geminin arlk merkezinin bulunmas - Atalet momenti
-Arlk merkezinin (G) yer deitirmesi Sephiye merkezi - Yzme merkezi
- Metesentr. GM ve dorultmakolu - eitli denge durumlar - Duru
dengesi - Balang dengesi ve Dengesinin - Bir geminin baylmas-
Durgun dengeyi etkileyen unsurlar Serbest yzey etkisi - Blml
tanklarn serbest yzey etkisi -Dinamik denge - Boyuna denge - Bir
santim batrma tonu (T.P.C.) - Trimi bir santim deitirme
momenti(M.CTL.e) - Boyuna yer deitiren arlklar - Draft Survey -
Yzme merkezine konulan arln etkisi -Yzme merkezinden uzak konulan
byk arlklar - stenen Trimi elde etmek iin arlk yklemek - Kdraft
deitirmeyecek bir arln yerini bulmak - Bir blme su dolmas ve
geirgenlik - Denge erilerive lekleri - Deplasman erileri ve tekiler
- Dedveyt lei - Durgunluk dengesi erisi - apraz eriler -apraz
eriler iin dzeltim cetveli - Metasentrik diyagram - Gemide denge
uygulamalar - Bir gemininyklenmesi ve GM bulunmas - Kompter
kullanarak Denge (Stabilite) hesaplar ykleme ve denge 4
5. hesaplar zerine bir uygulama - zel aklamalar GEM LETMES
(RECOMMENDATIONS TO MASTERS)BRNC BLM: GVENLKDenizde gvenlii salamak
iin yaplan Uluslararas almalar - Deniz kazalarnn nedenleri -
Gvenlikuygulamalar - Oluan zarar kim deyecektir?KNC BLM: DENZ
SGORTALARIDeniz sigortas nedir? - Donatan - Tazminat talebi (Claim)
- Kaptan protestolar - Deniz raporu - KulpSigortalar - Kuvertrn
kapsam Omnibus Rule - P and I Kulplerin sunduklar dier hizmetlerNC
BLM: TEKNE MAKNE VE DONATIMDA OLUAN HASARSeyir halindeki gemiler
arasnda atma - neriler - Onarm acil olmayan atma hasarlar -
Karayaoturma, Kurtarma, Umumi Avarya - Gemide yangn - Makine veya
dmen hasarlar - Stivedorun sebepolduu hasarlar - Ar hava hasar, Buz
hasar, Yaslanma hasar, Pervane hasar - Balyken seyredenbir geminin
atmas - Bal duran gemi ile atmak.DRDNC BLM: KULB SGORTASINI
LGLENDREN SORUNLARYklerin hasarlanmas - Yklerin istiflenmesi -
Hasar - Yk teslimi Yklerin bceklenmesi - Delil toplamak- Gemide
hasta personel - Rotadan sapmalar - Kaak yolcu bulunmas -Liman
amelesinin gemide kazageirmesi - Gemiye el konulmasBENC BLM: GENEL
DENZ TCARET UYGULAMALARIGenel uygulama ve ilemler - Haberleme - ETA
- ETS - NOR - Gvenli limanlar ve iskeleler - Ge1gitetkisindeki
limanlar - Denize elverililik - Gtr FIOS art ile gverte yk - Temel
prensipler - stisnalarTeslim Ordinosu - Deer drc kayt - Yklemede
yklerde grnen eitli hasarlar - Konimentonunmzalanmas - Navlunu pein
denmi Konimento - Yklerin saymnda farkllk olmas - Yklerinambalaj
zellikleri - Konimento tarihi - Stivedor hasarlar - Yklerin
bceklenmesi - Seferlik kiralanmgemi - Hazrlk mektubu - Olgular
tutana zaman izelgesi - Limanda kal sresini azaltmak - Srezerine
kiralanm gemi - Sefer hakknda bilgi vermek - Gemiyi geri
teslimALTINCI BLM: YEDEKLEME LEMLERNN HUKUK SORUNLARIRmorkr -
Hukuki sorunlar nedir? - U.K. Towage Contract metnine gre kiralk
Romorkaj standartartlarYEDNC BLM: SEFERE VE GEMYE AT BELGELER VE
DKMANLARBir geminin seferine ait belgeler - Gemiye ait belgeler -
Gemi Tasdiknamesi - l belgesi - Denizeelverililik belgesi - Emniyet
belgesi - Emniyet tehizat belgesi - Telsiz telgraf emniyet belgesi
- TelsizTelefon emniyet belgesi - Muafiyet (Baklk) belgesi -
Fribord belgesi - Liman resimleri makbuzu -Yolcu says belgesi -
Geici belge - Role cetveli ve belgesi - Demirba defteri - Patent -
Yola elverililikbelgesi Gmrk ve Polis izin belgesi - Gemi jurnali -
Bir geminin personeline ait belgeler - Yeterlilikbelgeleri - Can
filikacs belgesi - A katlar szlemesi, Personel deklere listesi -
Yke ait belge vedokmanlar Tama szlemesi - Konimento ManifestoSEKZNC
BLM: ETL DENZ RAPORU VE PROTESTO MEKTUPLARI DENZ NGLZCESDenizci
dili-Yntemin aklanmas-Yantlar-Acil mesajlar-eitli terimler-Tekrar
etmek- Mevki- Rotalar-Kerterizler-Nispi kerterizler-Mesafe- Srat-
Saylar- Zaman- Szlk- Deniz ingilizcesinde kullanlan eitlideyimler-
Demirlemek- Var, yanamak ve hareket- Su ekimi ve ykseklik- Kanal ve
havuz ilemleri-Manevra klavuzluk- Seyir ile alakal ikazlar- Gelgit
ve derinlik- Rmorkr- Hava- Balklk- Gemininkimlii- Sertifikalar GEM
SURVEY KILAVUZUHavuz surveyi - Pervane aft surveyi - Gvenlik donanm
surveyi Draft Survey - Genel durum surveyi SEFER PLANLAMASIGemiye
katlma - Uluslararas anlamalar - IMO - STCW - Yola hazrlk - Kpr st
manevra kaytlar -Klavuz iin donanmlar-Sefer srasndaki ilemler ve
uygulamalar-Zaman belirlemeleri- Ticari 5
6. ykmllkler- Gemi dzeni ve denizci psikolojisi DENZ KRLLNN
NLENMES(MARPOL 73/78)Marpol Kurallar-Marpol ve ISM kodunun
gerekleri-Deniz ve evre kirliliinin nlenmesi- Denize yaktkarlmas-
Denizin kirlenmesi durumunda gereken kantlar- Gemiden deniz
kirlenmesine neden olanolaylar NAVIGASYON (SEYR BLM)BRNC BLM:
NAVIGASYON VE AMACITanm - SnflandrmaKNC BLM: SEYR COGRAFY ASIYerin
ekli - Yerin kutuplar - Koordinatlar - Yerin yarapNC BLM: YN VE
KONUMYn - Haritayla Ynleme - Konum - Enlem - BoylamDRDNC BLM:
DENZDE KULLANILAN LLERHz ls - Mesafe ls - Yn ve a lleri - zaman
lleri . 424 - 432BENC BLM: DENZ HARTALARISeyir haritalar - Yardmc
haritalar - Harita lei - Portolonda lek Markator Haritalar -
Mevkikonumlandrlmas - Mesafe lm - Seyir haritasndaki bilgiler - Bir
harita nasl okunur - Harita kullanmALTINCI BLM: FENERLER: SABT SEYR
ALAMETLERFenerin k tr - Ik rengi - Fener periyodu - Fener ykseklii
- Grnme uzakl - Fenerlerin haritagsterilmesi - tlerYEDNC BLM:
AMANDIRALAR: YZER SEYR ALAMETLERamandralama sistemleri - Birrnek
amandralama - Yanla amandralama - Ynle sistem - 1977 birrnek
sistemiSEKZNC BLM: MANYETK PUSLA VE ROTA DZELTMLERMknatsiyet nedir
- Manyetik pusla - Pusulalarn ksmlar - Pusulaya etki eden kuvvetler
- Tabii sapma -Arzi sapma - Rota Dzeltimleri - SIA
AklamalarDOKUZUNCU BLM: DENZ AKINTILARI, AKINTI SEYR VE DMEAdi aknt
- Gelgit aknts - Aknt elemanlar - Akntlarn haritada gsterilmesi -
Aknt seyri DmeONUNCU BLM: GELGTGelgit olay - Gelgit trleri - Gelgit
elemanlar HesaplamalarONBRNC BLM: RADAR PLOTLAMASIBasit plotlama -
Gerek plotlama - Karlatrma - Hz manevras - Her hangi bir geminin
manevrasnplotlamaONKNC BLM: HARTADA SEYR LEMLER Rota izme - Mesafe
lme - Konumlama - Mevki trleri - Bir noktann enlem ve boylamnn
bulunmas- apraz kerterizle mevki - Bir kerteriz ve mesafeyle mevki
- kaydrlm kerterizle mevki GKSEL SEYR (NAUTICAL ASTRONOMY)BRNC BLM:
GKSEL SEYR ZMNDE KULLANILAN ELEMANLAR VE KURALLARGksel Seyir nedir?
Gksel seyirde kullanlan simgeler - Gksel seyir zmnde kullanlan
ksaltmalar -Kresel gen zmleri - Byk daire ve kresel genler - Dik al
kresel genin zm - Haversi-nes - eitli kresel gen zmleriKNC BLM:
KRESEL SEYR GENEvrenin tanm - Eit Ykseklik Dairesi - Gk cisminin
ykseklii ve GP ile konum kavram - Seyir geni- Kresel seyir geninin
kenarlar - Colatitude - Polar Distance - Co Altitude - Kresel genin
alarSaat As (HA) - Semt As (AZ)NC BLM: GKKRES VE
KOORDNATLARKoordinatlarn tanm - Gkkresinin temel elemanlar
Gkcisminin konumunu belirleyen elemanlarDRDNC BLM: GKSEL SEYR
ZMLERNDE ZDMLER 6
7. Meridyen dzlemi zerinde izdm - Ufuk dzlemi zerinde izdm
Ekvator dzlemi zerinde izdmBENC BLM: ZAMANGksel seyir zmnde zamann
nemi - Zaman zmnde ana.unsurlar - st gei ve alt gei -Gerek Gne
zaman - Ortalama Gne zaman - zaman ve Boylam - Greenwich Ortalama
Zaman(GMT) - Yerel Ortalama Zaman (LMT) - Blgesel Zaman (ZT) - Blge
iaretleri blgesel zaman ile yerelortalama zaman ilikisi - Zaman
Deiimi ve Tarih Hatt - Zaman aygtlarnda hatalarALTINCI BLM: SEXTANT
VE YKSEKLK LMLERSekstant - Sekstantn ksmlar - sekstant aletinin
optik prensibini Sekstant asnn okunmas -Sekstant aletinin hatalar -
Dikey hatas - Yan hatas Uzade hatas (IE) - Paralelsizlik hatasYEDNC
BLM: DENZ ALMANAI VE KULLANILMASIDeniz Almana - Deniz Almanann
kapsam - Gnlk sayfalar - Derecenin zamana evrilmesi -Artmalar ve
Dzeltmeler - Gnein GHA ve DEC bulunmas - Yerel Saat asnn (LHA)
bulunmas -Ayn GHA ve DEC bulunmas - Gezegenlerin GHA ve DEC
bulunmas - Yldzlarn GHA ve DECbulunmasSEKZNC BLM: YILDIZLAR VE
YILDIZLARI TANIMAKYldzlar - Gkkresinde yldzlarn yerleri - Byk Ay -
Kk Ay Cassiopeia - teki Yldzlarnbulunmas - Orion - Southern Cross -
Seyirde gzlem iin en yararl Yldzlar - Burlar - Komptasyonyolu ile
Yldzlar tanmakDOKUZUNCU BLM: YKSEKLK DZELTMLERSekstant Ykseklii
(Sex.Alt.) - Sekstant Uzade hatas - evren Alalm (Dip.) - Krlma
(Ref.) - Yar ap(S.D.) - Gr Ayrl (Par.) - Ykseklik dzeltim ilemleri
- Gnein alnan yksekliinin dzeltimi Aynalnan yksekliinin dzeltimi -
Yldzlarn alnan yksekliklerinin dzeltimi - Gezegenlerin
alnanyksekliklerinin dzeltimiONUNCU BLM: GK CSMLERNN TRANST
ZAMANLARITransit zaman nedir? - Gnein transit zamannn bulunmas -
Gnein Yerel Saat as - Ayn transitzamannn bulunmas - Gezegenlerin
transit zamannn bulunmas - Yldzlarn transit zamannnbulunmasONBRNC
BLM: SEYRDEK GEM N TRANST ZAMANLARININ BULUNMASISeyir halindeki
gemideki durumONKNC BLM: GK CSMLERNN DOGU VE BATI ZAMANLARIDou ve
Bat zamanlar - Gnein dou ve bat zamanlar - Ayn dou ve bat zamanlar
- Tan -Adi tan - Denizel tan Astronomik tanONNC BLM: MERDYEN YKSEKL
LE ENLEM BULUNMASIMeridyenden gei ykseklii, Gk cisimlerinin
meridyen geii ile enlem bulunmasnda hesapmakinesinin kullanlmas -
Gzlenecek gk cisminin yksekliinin nceden bulunmas - Alt
meridyendengeen gk cisminin ykseklii ile enlem bulunmas - Kutup
yldznn (Polaris) ykseklii ile enlembulunmasONDRDNC BLM: MERDYENE
YAKIN YKSEKLK LE ENLEM BULUNMASIMeridyene yakn gk cisimleri -
Meridyene yakn gzlemler ile mevki hatt - Meridyene yakn gzlem
ileenlem bulunurken uygulanan yntemler - st meridyene yakn gzlem
ile en km bulunmas - Altmeridyene yakn gzlem ile enlem
bulunmasONBENC BLM: GK CSMLERNN YKSEKL LE BOYLAM BULMAKAsal
ykseklik dairesi ve boylam - Herhangi bir gzlem ile boylam bulunmas
- Elektronik hesap makinesiile zmONALTINCI BLM: GK CSMLERNN
SEMTLERSemt - Gk cisminin semtinin llmesi - Komptasyon yolu ile
semt asnn bulunmas - Cetveller veDiyagramlar yardm ile semt
bulunmas - Burdwoods Tables - Daviss Tables - Daviss Alt. Azimuth
Tab-les - Burdwoods Alt. Az Tables - Azimuth of the Sun - Tables of
Computed Altitude and Azimuth - Sight 7
8. Reduction Tables for Marine Navigation - Modified Weir
Azimuth Diagram - ABC Cetvellerininkullanlmas - Byk Daire Seyri -
Gnein dou ve batnda Sia vakti ile pusla hatasONYEDNC BLM: GKSEL
SEYR ZMLERTanm - Intercept yntemi - Plotting Sheet - Tek gzlem ile
Mevki hattnn bulunmas - Ayn anda birdenfazla gzlem ile konum bulmak
Arada seyir yaplarak iki veya daha fazla gzlem ile konum
bulmakONSEKZNC BLM: KISA CEDVEL YNTEMLER LE MEVK HATTI BULMAKTanm -
Yntemlerin temeli - Mevki hattnn izilmesiONDOKUZUNCU BLM: ETL KISA
CETVEL YNTEMLERTanm - HO 214 Ksa Cetvelleri - HO 229 Cetvelleri -
HO 211 Cetvelleri - Star Sight Reduction Tables for42 Stars -
izelgelere giri - Mevki hattnn izimi - Ksa Cetvel yntemleri ile
pratik zmler - Yntemintemeli - kurallar - izim - Aklamalar - Tek
Gksel gzlemlerle konum saptamakYRMNC BLM: ELEKRONK HESAP MAKNES LE
GKSEL SEYR ZMLERTanm - Temel bilgiler - TAMAYA NC 77 Digital
Navigation Computer - Kompter ile Dzlem seyir -Kompter ile Gksel
seyir programlar - Notik Almanak ilemleri - Orant yaparak ilemler -
Mevki hattbulunmas ve bilinmeyen bir yldzn tannmas - ki ayr gzlem
ile hakiki konumun bulunmas - Ayn andadrt gk cisminden alnan
gzlemler ile konum - Gnein meridyenden gei ykseklii ile enlem
veboylam bulunmas - Sekstant ykseklik DzeltimleriYRMBRNC BLM:
ELEKTRONK HESAP MAKNES LE ETL SEYR FORMLLER VEZMLERDerinlikler ve
yksekliklerin dnm formlleri - Mesafe, zaman ve srat - Hollanda
paraketesihesabyla srat - Dey sekstant as ile mesafe lmek - Yatay
sekstant as ile mesafe lmek -Rzgar, (dme), gelgit ve aknt etkisi
hesaplar - Gz ykseklii ile mesafe bulmak Borda kerterizi
vemesafesiyle mevki bulmak - Hakiki rotay bulmak Mesafeyi bulmak -
Paralel seyir hesaplar - Orta enlemseyri hesaplar Belirli bir
seyirden sonraki DR konumu bulmak - Rzgar ynnn ve sratini
bulmakYRMKNC BLM: SATELLlTE NAVGASYON PROGRAMLAMASIUydu yardm ile
seyir - Konumlama sisteminin elemanlar Sistemin kullanlmas ve
programlanmas -Sistemin iletmecilikte kullanlmas, GPS - Bilgisayar
kullanlmasYRMNC BLM: ELEKTRONK VE HPERBOLK SEYR SSTEMLERRadyo yn
bulucu(RDF)-Loran Decca - OmegaYRMDRDNC BLM:YKSEK ENLEMLERDE
NAVGASYON KUTUP SEYRTanm - Kutup corafyas - Kutup blgesinde seyir -
Kutup blgelerinin zel artlar - Haritalar - Kutuplei - Kutup
haritalar zerinde konumlama - Kutupta parakete seyri - Manyetik
pusla - Cayro pusla -Buzda mesafe ve yn - Gelgit aknt ve rzgar -
Parakete seyri uygulamak - Yksek enlemlerde mevkikoymak - Demir
yerleri Elektronik seyir yardmclar - Yksek enlemlerde Gksel
SeyirYRMDRDNC BLM: MEVK BLDRME SSTEMLERTanm - Amver sistemi - Sat
com haberleme sistemi - Telefonla SOS, Teleksle SOSYRMBENC BLM:
MEVK BLDRME SSTEMLERTanm- Amver sistemi- Gemiden gnderilecek
rapor-Amver rapor tipleri-Satcom haberleme sistemiYRMALTINCI BLM:
OKYANUS GELERNDE ROTASYONTanm - Sefer plan ve Rota seimi - Rota
nerileri - OCEAN ROUTE Uygulama Rotasyonun bitimiYRMYEDNC BLM: FLKA
SEYRTanm - Acil seyir donanm - Gemiyi terk - Parakete seyri - Gksel
seyirYRMSEKZNC BLM:SEFER PLANLAMASITanm-Sefer deerlendirmesi-
Planlama-Uygulama-Gzlem-rnek ULUSLAR ARASI GVENLK YNETM(ISM
CODE)ISM kodun tanm- DOC , SMC ve SMS nedir?-SMS kurulmas ve
iletilmesi-Sistem dosyalar vekapsamlar-Uygulamalar ve Denetimler-
Gemiye katlmadan nce ve sonra yaplacak almalar-Geminin SMS
sertifikas iin denetimden gemesi-Gncel bir denetim uygulamas 8
9. EKLERUluslar aras iaret flamalar ve sancaklarDenizde atmay
nleme tzne gre fenerler ve alametlerManevra kurallarMors
iaretlerinin abuk tannmasBir gemi kesiti zerinde yer ve donanmlarn
terimleriMetrik haritalarda yeni simgeler ve renkler AMATR
DENZCLERE SINAV KILAVUZUGiri - Snav konular - Uygulanan kurallar ve
bilgiler - Ticari ve zel yatlarda bulundurulacak donatmBRNC BLM:
NAVGASYONSnav sorular ve yantlarKNC BLM: GEMCLKSnav sorular ve
yantlarNC BLM: DENZ MEVZUATISnav sorular ve yantlarDRDNC BLM:
MAKNESnav sorular ve yantlarBENC BLM: METEOROLOJSnav sorular ve
yantlar BRNC BLM GENEL DENZCLK TERMLER1. GEM VE GEMCLK alar boyunca
insanln yabancs olmad meslekler vardr. Bunlar bilinli toplum
hayatnnbalamasyla ortaya kar ve Ticaret eyleminin olgunlamasyla
geliirler. Bu mesleklerin en eskisi vekkls Denizciliktir.
Denizcilik incelendiinde, krek devrinden atom ana kadar ilgin bir
tablobiimlendii grlr. Bu meslekte klasik uygulamalar -modern a
bulgularna ayak uydurmu, en yararlkural, en uygun yntem, en kazanl
eylem galip gelmitir. Denizcilik, burada saymay gereksizbulduumuz
ok eitli yararlar nedeniyle amzn en ilgin eylemi durumundadr. Gemi
ile Gemicilik denince ne anlalmaktadr? Gemi, deniz ulatrmasnda
kullanlan bir nitenin(aracn) ismidir. Bununla ilgili teknik ve
hukuki tarifler ilerde verilecektir. Bu ara ister yk, ister
yolcutamakta kullanlsn, yaplan eylem daima ticari bir amatadr. Bu
eylemi oluturan ve bunu kendilerinemeslek edinmi kimselere ksaca
Denizci denir. Bununla beraber, Denizci teriminin genel bir
anlamnitelediini oysa, Gemici teriminin ticari bir nitede grevli
bir eleman belirttii ileri srlebilir. ByleceGemi denen nite zerinde
alan bir Denizciye Gemici denecek ve bu eleman Gemicilik denen
bireylemi oluturacaktr.Gnmzde yksek verim iin iyi bir retim
gereklii prensibini kapsayan btn konularda olduu gibi,Gemi
zerindeki tm ilemlerin de bir bilgi yn vardr. te buna Gemicilik
Bilimi veya ksaca Gemicilikdemekteyiz. Gemicilik Bilimi, Nazari
Gemicilik (reti Gemicilik) ve Pratik Gemicilik (lem Gemicilik)
diyeiki blme ayrlr. Nazari gemicilikte konular inceler ve reniriz.
Pratik gemicilikte bu konular nitezerinde uygularz.2. BR GEMY
TANIMLAYAN TERMLER Bir Gemi balca iki ana blmden meydana gelir: (a)
Tekne (hull), (b) Makine (machinery). Bir geminin ana yapsn meydana
getiren ve btn blmleri bir kabuk gibi saran yapya Tekne 9
10. denir. Bunu yrtecek kuvveti oluturan makine blm olmasa da,
Tekne ksm bir geminin yapsaleklini belirtir. ek. 1 de bir geminin
tekne terimleri gsterilmitir. a) Teknenin ksmlar iin terimler: Bir
geminin teknesi uzunluuna olmak zere ksma blnmtr: Ba ksm(pruva:
forepart), Orta kasara (vasat: amidship) ve K ksm (pupa:
afterpart). Gemi teknesine perspektif bir grnten bakarsak; Ba ksm,
Ba bodoslama (Stern) da, Kksm K bodoslama (Stern) da son bulur.
Tekne iindeki herhangi bir blm veya yeri tarif edebilmekiin, ba
bodoslama ynnde olanlar iin Ba tarafta, k bodoslama ynnde olanlar
iin K taraftaterimleri kullanlr. rnein, teknenin kpr stnde duran
bir Gemici iin, zincirlik geminin batarafndadr, baca geminin k
tarafndadr. Gemi teknesi boyunca uzatlan herhangi bir doru hat,ba-k
ynnde (fare and aft) diye anlr. Geminin bodoslamalarn birletiren
doru izgiye de Pruvapupa hatt (fare and aft midship line) denir.
Gemi planlarnda bu izgiyi gsteren doruya "Merkezhatt" (Centre line)
ad verilir.Pruva-pupa hatt tekneyi boylamasna iki eit paraya bler.
Ba bodoslamaya doru baktmzdnrsek; sa tarafta kalan ksm Sancak
(starboard), sol tarafta kalan ve teki yarm parayoluturan taraf
ise, skele (Port) adn alr. lerde kolaylk salamak amacyla geminin
sancak tarafndabulunan cisimler tek numaralarla ve iskele tarafnda
bulunan cisimler ift numaralarla belirtilir. ek. 2. debir Yk
gemisinin sancak bardadan grn ve ksmlar gsterilmitir.No. ADI
NGLZCES 1 Fribord Free board 2 Draft Draught 3 Pruva pervanesi Bow
thruster 4 Zincirlik Chain locker 5 Demir Anchor 6 Gverte maazas
Deck store 7 Ba kasara Forecastle 8 Ba pik tank Fare peak tank 9 Ar
bumba Jumbo derrick 10
11. 10 Pruva direi Fore mast11 Bumba Derrick12 RT Anteni Radio
aerials13 Kpr st Bridge14 Baca Funnel15 Can filikas Life boat16
Personel kamaras Accomdation17 Telsiz odas Radio room18 aft tmeli
Shaft tunnel19 Yakt tank Fuel tank20 Balast tanklar Double bottom
ballast tank21 Ambar az Hatch22 Dip tank Deep tank23 Yk vinleri
Cargo winches24 K kasara binas Poop deckhouse25 Dmen donanm
Steering gear26 K pik tank Aft peak tank27 Tnel akl Tunnel Access28
Dmen yelpazesi Rudder29 Pervane Propeller30 Omurga Keel3l Ana direk
Main mast b) Teknenin kullanlmas ile ilgili terimler Bir gemiyi
ileriye doru seyrediyorsa, ileri yol (ahead), geriye doru
seyrediyorsaTornistan (astern) yapyor denir. Teknenin makine
dairesinde bulunan Ana makine (Main engine), gemiyi hareket
ettirecek sevkgcn oluturur. Yardmc makine veya jeneratr (genarator)
denen ve iki veya daha fazla saydabulunan dizel makineler de
aydnlatma, elektrikli cihazlarn almas, havalandrma ve soutma
iingerekli olan elektrik gcn temin eder. Son yllarda geminin vasat
ksmnda yke elverili bir hacimkazanmak amacyla makine dairesi
teknenin k blmne yerletirilmeye balanmtr. Buna ramenpratik olarak
makine dairesini geminin orta blmnde kabul edebiliriz. Bir gemi ina
ettirecek Armatrn nemli sorunlarndan birini, teknenin Sevk gc
(propulsion)seimi oluturacaktr. Pek eitli uygulamalar bulunan
buharl makinelerin artk modas gemisaylmaktadr. Bununla beraber
buhar trbn byk ve sratli yolcu gemileri ve bir ok sper tanker
iinhala sz konusudur. Gemilerin bir ksm da dizel elektrik veya trbo
elektrik gc ile almaktadr. Bu gemilerdebulunan g niteleri dorudan
doruya pervaneyi dndrmekte deil fakat, pervane aftnn balandbir
motoru altran dinamonun elektrik enerjisi retmesini salamaktadr. Bu
nitenin eitli yararlarolmasna karlk pahalya mal olmas gibi kusuru
bulunmaktadr. Gnmzde buhar gc ile alan gemilerde yakt olarak kmr
yerine petrol (Fuel oil veyamotorin) kullanlmas yerlemitir. 1914
ylnda dnya deniz ticaret filosunun % 90n kmrkullanmaktayd. Dizel
makinelerin eitli avantajlar salad sylenebilir. Yaktn Double
bottomtanklarnda tanmas az hacim tutmasna ve denge sorununa bir are
oluturmaktadr. Makinenin ileriyoldan geri yola gemesi daha sratli
olmaktadr. Buna ramen vibrasyon (titreim) yapmas ve
bakmn(maintenance) daha pahal olmas da kusurlardr. Bir geminin sevk
gcnn seiminde rol oynayan faktrler vardr. Bunlar; kurulu maliyeti,
istenensrat, kullanlacak yaktn maliyeti ve bulunma olanaklar,
istenen yk tama kapasitesi, yolculuunuzunluu ve sresi, iletme
masraflar ve gerekli personel teminidir. 11
12. Gelecein gemi sevk gc olarak atom enerjisine balanan
niteler henz istenen neticeyigetirememitir. Bunun yannda. atom
enerjisinden buhar elde etmekte kullanlmas ve buharn bir
trbinmakinede kullanlmas dolayl bir sevk gcn ortaya koymaktadr.
Gemilerin bacalar bal olduklar denizcilik irketlerinin forslar ile
sslenir ve makine dairesininzerinde yer alr. Bu yapnn grevi,
makineden gelen yanm gaz ve duman uzaa gndermektir. Geminin su
iinde yol almas Pervane ile salanr. Pervane geminin k tarafndan ve
pervaneaftnn ucunda bulunur. aftn teki ucu da ana makineye
birletirilmitir. Pervane aft dip ambardangeen bir aft tneli iinde
dner. Geminin demirlenmesinde ve rhtma yanamasnda halatlar skmakta
kullanlan Irgatlar(windlass) teknenin pruvasnda, ba kasara zerinde
konumlandrlmtr. Geminin manevras iin kkasara zerinde de yatay veya
dikey dnen rgat bulunur. Son yllarda ina edilen ve daha seri
manevra yapmas gereken gemilerde, pruvann su altkesiminde, geminin
bordas ynnden hareketini salayan pervaneler konulmaktadr. Bundan
ama, darsularda manevra gcn oaltmak ve limanlarda rmorkr gereini
ortadan kaldrmaktr. Bupervanelere Pruva pervanesi (Bow-thruster)
denir ve elektrik gc ile alrlar. Gemi seyrederken rotasn
deitirmekte kullanlan dmen (Rudder), teknenin kbodoslamasnda
bulunur. Yine geminin k tarafnda bulunan kapal bir yerde dmen
makinesi vedonanm elektrik gc ile alr. Seri manevra yapmas gereken
baz gemilerde pruvada da bir dmenbulunur. Yine seri manevra yapmas
gerekli gemilerde pitch control (pi kontrol) bulunur. Bunlarn
anamakineleri belirli bir devirde devaml alr. Pervane kanatlarnn
ald durum tesiriyle bota (etkisiz),ileriye ve geriye hareket elde
edilir. Modern yolcu gemilerinde ar denizlerde yalpalarn azaltmak
amacyla bir baln yzgelerinebenzer biimde salma omurgalar
yerletirilmektedir. Bunlar sancak ve iskelede olmak zere ift
dizaynedilmekte; teknenin vasatnda ve ykleme markasnn (Load line)
altnda kalmaktadr. Yine son yllarda grlen ve gemilerin balarnda
ileriye doru balk kafas biiminde knt yapanbalp bodoslama (bulbous
bow), geminin ar denizlerde ba-k vurmasn (pitching) azaltmakta
vezellikle balastl seyreden tankerlerde sratin artmasn salamaktadr.
Ykleme-boaltma ilemlerinde (cargo handling) az zamanda ok i baarmak
amacyla,mmkn olduu kadar yzeyleri dz prizmatik ambarlar. geni ambar
azlar, sratli alp kapananhareketli ambar kapaklar ve donanm kolay
ve kullanl yk bumbalar gelitirilmitir. Gemilerin hakiki yaplar ve
gverte saylar, alacaklar ticaret ekline baldr. Kmr veyamaden tayan
bir Tramp gemisi, ykleme-boaltma kolaylklar oluturmak zere engelsiz
bykambarlar ile tek gverteli (singIe decker) olmaldr. Krkambar yk
(general cargo) tayan bir ykhat gemisi (cargo liner) ise, ykleme ve
istif koIaylkIar salamak zere Gladoral (tweendecker)olmaldr.Bunun
gibi yksekStova faktrl (Stowage factor) yk tayacak bir gemide elter
gverte (shelter Deck) 4 li olmaldr. Gnmzde yk ellelenmesi, konveyr
kaylarnn, paletlerin ve konteynerlerin kullanlmasylaolduka
abuklatrlmtr. Modern yk gemilerinin ambar ve gladoralar da bu
ekilde yk ellelenmeyeuygun olacak biimde ina edilmektedir. Dz
gverteli (flush Deck) gladoralar, forkliftlerin ambarilerinde
almasna olanak vermektedir.Teknenin ba tarafnda kalan yzeylerin ba
bodoslamaya doru bkeylendii yerden bititikleri yerekadar olan
ksmlardan sancak taraftakilere, Sancak Ba Omuzluk (starboard bow)
ve iskeletaraftakine, iskele ba omuzluk (Port bow) denir. Ayn
ekilde bu yzeylerin k taraftaki k tarafakalan ksmlarna da Sancak k
omuzluk (starboard quarter) denir. Tramp: Karl ve iine gelen yk
nereye olursa, gtren gemi. General cargo: Arlka hafif, hacim olarak
fazla, kark yk. Stowage factor: stif eleman. Bir hacmine ka ton yk
konacan veren rakam.4 Shelter Deck: Ana gverte zerinde olup, Gross
tonaja girmeyen kapal gverte. 12
13. Gemi teknesinde devaml yatay yzeylere Gverte (Deck) denir.
Bunlarn devaml olmayanlar Yarmgverte veya Havuz gverte olarak
isimlendirilir. zeri ak olan gverteye, Ak gverte (weatherDeck)
denir.c) Tekneye ait terimlerFribord (Free board): En yukarda
bulunan devaml su geirmez gverte (freeboard Deck) ile su hatt(W.L.)
arasnda kalan ve tekne ortasnda llen mesafedir.Tam boy (length
overall): Gemi teknesinin ba ve ktaki son noktalar arasnda kalan
mesafedir.Tam genilik (Beam): Bir geminin enine olarak llen en geni
yeridir.Draft (Draught): Teknenin herhangi bir yerinde, omurga
hizasndan su hattna kadar olan deymesafedir.iyer (Sheer): Borda alm
olarak da bilinir. Bir gemi teknesinin ortasndan bakldnda ba ve
ktarafa doru gvertenin ykselmesiyle oluan i bkeyliktir.Sehim
(Camber): Teknenin gvertesinin ortadan itibaren alabandalara doru
yapt kamburluktur. Bueim sebebiyle sularn kenarlara doru akmas
salanr.Karina (Bottom): Teknenin bordalarn birletiren ve su altnda
kalan yzeydir. Bu yzeyin ierde kalanblmne Sintine (Bilge) denir.
Normal biimde ina edilen teknelerin karina salar bordalara
bkmlolarak birletirilir ve teknenin bu yerine Sintine dnm denir.
Eer teknenin bardalar su hattnnzerinden itibaren ieriye doru
eiliyorsa bu tip tekne Bask borda (Tumble home) olarak
isimlendirilir.Eer borda salar su hattndan itibaren da doru
eiliyorsa, bu tekneye iik borda (flared) denir.Bir geminin en
stteki gvertesi ba taraftan k tarafa doru bir engel bulunmadan
uzanyorsa, bu tipgemiye Dz gverteli gemi (flush decker) denir.Bir
geminin batan ka kadar devam eden su geirmez gvertesine Ana gverte
(Main Deck) denir.Gverteler yerlerine ve grevlerine gre isim
alrlar. rnein, st gverte (Upper Deck), Filikagvertesi (boat Deck),
Kasara gvertesi (Forecastle Deck), Alt gverte (Lower Deck) gibi. d)
Gemicilikle ilgili terimler: Gemiciler gnlk ilemlerinde Ba taraf, K
taraf, gverte ve donanmla ilgili konum ve ilerden 13
14. sz eder. Bu konumalarda gemi ile ilgili baz deniz terimleri
kullanlr. Bu szcklerle bir cismin teknezerinde durumunu veya
eylemini anlatr. Gemicinin szlnde bununla ilgili yzlerce terim
bulunur.rnein aadaki terimleri vereceiz. Vira: demir rgatn veya bir
vinci evirmek, iletmek, demir almak. Fora: Bir halat veya yelkeni
zmek, yerinden ayrmak. Salya: Zincir veya bir cismi uzunluu ynnde
ekmek. Gemici dilini oluturan ve konularn aklamasnda gerekli olan
terimler ilerledike verilecektir. e) Bir geminin eylemini belirten
terimler: Bir gemi bir yere bal olmadan bir konumdan baka bir
konuma doru yol alyorsa Seyir halinde(underway) denir. Geminin su
iinde hareketini ifade etmek iin Yol (way) terimi kullanlr. Eer
gemininhz son gcne ykselmise, "Makineler tam yolda" diye tanmlanr.
Tekne ileriye doru hareket ettiizaman leri yol veya tornayt
(ahead), geriye doru hareket ettii zaman Geri yol veya
tornistan(Stern) yapyor denir. Gemi, su iinde makine gc ile hareket
ettikten sonra zamanla dmen dinlemesratine eriir. Gemi sadece dmen
kumandas ile rotasn deitirecek sratle eritii zaman, bu hznadmen
dinleme srati (steerage way) denir. Bordas ynnde (sancak veya
iskele) seyreden bir geminin bu durumuna, eer tekne rzgarveya aknt
sebebiyle yol alyorsa Dme (leaway) denir. Bununla beraber, pruva
pervanesi veya iftpervane bulunan gemiler istediklerinde borda
ynnde yol alabilirler. Ka byle? (Pruva ka?) sorusunun anlam,
geminin pruva ynnn dmenci pusulas veyaCayro pusla ile ka dereceyi
iaret ettiidir. Rota (course), geminin izledii yolun pusla derece
terimleriile aklanma eklidir. Bu terim, ufuk dairesini tanmlayan
pusla kartnn 000 den 360 ye kadar blnmesaylarn kapsar. Rzgar st
(weather Side), rzgarn estii yne ak olan gemi bordasdr. Rzgar alt
(LeeSide) ise, rzgarn estii yne kapal olan gemi bordasdr. Baka bir
deyile, rzgar ynnn terstarafndan olan bordadr. Bir gemi demirli
olmakszn ve makineleri almazken geliigzel rzgar veya aknt
tesiriyleseyrediyorsa, srklenen veya boanm gemi (adrift) denir. Bu
terimler, ayn sebepler yzndenbabo yzen. baka cisimler iin de
kullanlr. zellikle mevkilerinden kopan amandralar iinkullanlr. f)
Geminin dndaki maddelerin konumunu belirten terimler: Bir gemin
teknesinin dnda bulunan maddeler baz denizci terimleri kullanlarak
bildirilir. Buradanemli olan husus, maddenin bulunduu yerin geminin
seyir durumuna gre nitelenmesidir. Geminindnda bulunan maddelerin
konumu Hakiki veya Nispi kerterizler ile belirtilir. Gemi dndaki
birmaddenin Nispi kerterizi (relative bearing); gemi merkezi ile
maddeyi birletiren hattn gemi pruvasylayapt adr. ek. 4. de
gsterilen maddelerin Nispi kerterizlerini pruvadan itibaren
belirtelim. MADDE AISAL KERTERZ TERMLE KERTERZ A 000 pruvada B 045
Sancak ba omuzlukta 14
15. C Sancak 090 Sancak bordada D 135 Sancak k omuzlukta E 180
Pupada F 135 skele k omuzlukta G skele 090 skele bordada H 045
skele ba omuzlukta Yukardaki ekilden de anlald gibi, gemi pruvas
000 kabul edilerek alnan kerterizlere NispiKerteriz denmektedir.
Yeryznn 000 olarak belirlenen kuzey (North) yn esas alnarak
saptanankerterizlere de Hakiki kerteriz (True bearing) denir. Nispi
kerterizi haritaya izebilmek iin Hakikikerterize evirmek gerekir.
Bunun iin genel bir kural vardr. Sancakta alnan nispi kerterizler
rota iletoplanr, iskelede alnan nispi kerterizler rotadan kartlr.
Bunu ek. 5. de belirtilen bir rnek ile akla-yalm. ek. 5. de
gsterilen (A) maddesinin nispi kerterizi = 130, (B) maddesinin
nispi kerterizi = 050(iskelede) olduuna gre; gemi pruvas 320
ise,(A) Maddesinin hakiki kerterizi = 320 + 130 = 450 - 360 =
090(B) Maddesinin hakiki kerterizi = 320 - 050 = 270 bulunur.ek. 4.
de grld gibi, ufak pruvadan itibaren sancak ve iskele tarafnda
olmak zere 180 yeblnmtr. Bir maddenin Nispi kerterizi, "pruvadan 30
sancakta" eklinde de belirtilir. Pusula Kerterizleri: Gemide mevcut
Mknats pusla ile alnan ve pusla kart blm esas olan 000 den 360 ye
kadaralnan kerterizlerdir. Pusla kerterizini haritaya izebilmek iin
Hakiki kerterize evirmek gerekir. Magnetikpusla ile alnan
kerterizler Arzi sapma (Deviation) ve Tabii sapma (Variation)
Dzeltimleri uygulanphakiki kerterize evrilir. Bu konuda yararl bir
kural vardr: Hakiki Kerteriz = Pusula Kerterizi + Arzi sapma (D) +
Tabii sapma (V)Bunu bir rnekle alayalm. Matapan feneri pusla ile
137 de kerteriz edilmitir. Blgeye ait Tabii sapma (Variation) 2 E
vegemi pruvasnn bulunduu rotada Arzi sapma (Deviation) 7 W olduuna
gre hakiki kerterizi bulunuz? Hakiki kerteriz = 137 - 7 + 2 = 132
bulunur. Bu zmde dikkat edilecek husus, bat (W) = (-), Dou (E) =
(+) olmasdr. Deerler yerlerinekonduktan sonra cebirsel zm yaplr.
KNC BLM GEM TEKNES VE KISIMLARI1. GEM TEKNESNN TARHSEL GELM: Gnmzde
ulatrmann en nemli arac Gemidir. Deniz ar iki yer arasnda bir
15
16. defada tonlarca yk ve binlerce yolcu tamas ynnden Ulatrmann
en yksek kapasiteli aracdr.Denizcilik konularnn ve biliminin her
ynetimi bu ulam vastalarnn zerinde uygulanm vegelitirilmitir.
Gemicilik bilgisi ynnden aklmza o kadar ok konu ve sorun gelebilir
ki, bunlar birkapsam altnda toplamak olanakszdr. Btn bilimlerde
olduu gibi, her eyin nasl balad vegelitirildii bilinirse, karmak
sistemlerin anlalmas kolaylar.Suyun tama gcn gren eski insanlar
bundan yararlanma yoluna gitmilerdi. Denize den bir aagvdesi batmad
gibi, zerinde bulunan insan da tayordu. nsanlarn ilek zekas, iri
bir ktnniinin boaltldnda daha gvenli ve rahat bir ara salanacan
tasarladnda ilk kayk modelibulunmu olur. lk kayk biiminden
balayarak gnmze kadar uzanan gemi teknesinin genel yapsnda
bykdeiiklikler donanm ve kullan yerlerinde olmutur. Hareket gcnn
incelenmesinde, krek, yelken,buhar ve dizel makinelerinin geliimini
grmekteyiz. Teknelerin yapl tarznda gze arpan baka bir deiim, yap
malzemesi olarak aacn eliksa levhaya ve perinin de yerini kaynakla
birletirme yntemine brakmas olmutur. Gze arpannemli bir yenilik de,
gemi tonajnn giderek bymesi ve yz binleri aan tonaj kapasitesine
ulamasdr.2. GEM TEKNESNN YAPISI: Bir gemi teknesinin yaps ve ksmlar
hizmet edecei amaca bal olarak farkl grnte vedzendedir. Kark yk
tayacak bir gemi ile sv yk tayacak bir tanker teknesi yapl
ynndenbenzer zellikler gsterse de ayr amalarn oluturduu dizayn
farklar vardr. Aadaki blmlerde birgemi teknesinin her zaman
karlalan zellikleri ile yapsal genel ksmlar aklanmtr. Gemiyi
meydana getiren ve btn ,gerekli donanmlarn yer ald yapya tekne
demitik. eliktenyapl bir gemi teknesi, kaburga sistemini andran ve
omurgaya birleen elik postalar zerine elik salevhalarn rtlmesi
yntemiyle ina edilmitir. Bir geminin teknesi yaplrken en nemli
parasn omurga (Keel) denen, batan k tarafauzanan kaln, btn ve
direnli bir para meydana getirir. Omurgann bitim yerlerine eklenen
paralaraba bodoslama ve k bodoslama denir. Bir ular omurgaya
birleen postalar (frames) tekneninformunu oluturur ve ana gverteye
birleirler. Postalarn zeri kaplama levhalar (platking) ile rtlrve
birbirlerine perin veya kaynakla birletirilir. Eer postalar batan k
tarafa, omurgaya paraleluzanyorsa, boyuna posta (longitudinal
framing) sistemi, postalar omurgaya dik birleiyorsa enineveya
tulani posta sistemi denir. Gnmzde gemi yapmnda nceden hazrlanm
paralarn birletirilmesi yntemiuygulanmaktadr. Bu ekilde lkeler aras
ibirlii yapan tersaneler vardr. Yeni bir gemi yaptrmak isteyen
armatr tersane kuruluuna bavurarak yaptraca gemininDedveyt, draft
ve ticari zellikleri hakknda bilgi verir. Karlkl grmelerden sonra
geminin yapm planizilir.3. GEM TEKNESNN SINIFLANDIRILMASI: Balca
denizci milletler ticaret gemilerini snflayan ve bunlarn
zelliklerini srekli kontrol altndatutan resmi organlar kurmulardr.
Belirli zaman aralarnda teknenin yapsal ve ticari
zelliklerini,donanmlarn, can kurtarma aralarn ve teki makine vb,
ksmlarn srvey (Survey)3 heyetlerivastasyla kontrol ettirecek bir
snflama (classification) dzenlemesi yaparlar. Lloyd kurulular:Dnya
zerinde gemilerin snflanmas ve sigorta ileriyle alakadar olmak zere
kurulmu ve Lloyd4 ismiile anlan ilk kurulu 18. asr balarnda
ngilterede grlmtr. Gemiler henz plan dnemindenitibaren Lloyd
kurulularnn gverte, makine ve gemi ina uzmanlarnn denetimi altnda
Dizayn (Desing): Bir geminin tekne ve ksmlarnn grn ve ileyi
tertibi. dzeni. Teknenin formu: Gemi teknesinin gze grnen biimi.3
Survey: Bir uzman tarafndan yaplan inceleme, kontrol. 4 Lloyd: ilk
kez Londrada bir kahvehane ileten Edward Lloyd tarafndan
gerekletirilen ve sonradan uluslararas bir sigorta pazar olan
kurulu. 16
17. Tutulur .Tekne yapmyla birlikte, bu kurulularn belirledii
zelliklerine uygun olduu takdirde "A" snfdenen I. snf altna alnr.
Buna "A. I Classification" denir. Byle bir snfta (klasta) bulunan
bir gemisigorta irketleri tarafndan kk bir prim denmek suretiyle
sigorta edilir. Gemiler bu kurulularn denetimi altnda belirli
zamanlarda kontrol ve tamirden gemek zorundadr. Yaplan bu
kontroller balca iki ksmda toplanr: (a) Tekne kontrol (Hull
Survey), (b) Makinekontrol (machinery Survey), Tekne ve makine
ksmlar da deiik kontrol blmlerine ayrlr, rnein"Yk donanm kontrol"
(cargo gear Survey) gibi. Bu eit kontrollerin ksaca neler olduunu
grelim. aa) Senelik kontrol (annual Survey): 12 kiiden fazla yolcu
tayan gemiler bir senelik aralklarlahavuza alnarak kontrol
edilirler. Bu kontroln kapsam SOLASIN1 zorunlu kld konular zerinde
olur. bb) Ara kontroller (Intermediate surveys): Bir geminin ara
kontrol, bal olduu snfn zelliine gre 2 veya bir buuk senede bir
yaplr. Ara kontroln kapsamnda bulunan iler, gemi teknesinin kuru
havuzda kontrol, makine ve elektrik donatmnn kontrol. can kurtarma
donanmlarnn kontrol eklindedir. cc) Gemi teknesinin snf yenileme
kontrol (Class renewall surveys of the Shipss hull):Gemiler yapm
tarihinden sonra drt yl getiinde esasl bir kontrolde geirilir. Bu
ekildeki kontrollersekiz yanda ve oniki yanda iken tekrarlanr. Bu
kontroller srasnda geminin kapsamas gerekenzelliklerden kaybedilmi
olanlar tersanelerde onarlr veya yenilenir. rnein, gverte salar
gereklikalnlktan aa dm olan yerlerde deitirilmesi istenir. Bu
kontroller gemi havuzda veya kzaktaiken yaplr. dd) Mekanik ksmlarn
zel kontrol ve testleri (Special surveys and Tests of
mechanicalequipment): Pervane aft gibi, mekanik paralarn belirli
zamanlarda elden geirilmesi ve durumuntetkikidir. Pervane aft her
drt senede bir kez yerinden ekilerek gerekli mekanik ller alnr. ee)
Snf uzatma kontrol (Class Extension Surveys): Geminin kontrol
zamann uzatmak iinbavurulan bir denetimdir. Eer; tekne havuzda iken
bavurulur ise, geminin snf kontrol sresi bir senedaha uzatlabilir.
ff) Srekli snf yenileme kontrol (Continous Class renewall Survey):
Gemisini srekli olarakbakm altnda tutan bir armatr iin en yararl
ilem, srekli snf yenileme kontrol yaptrmasdr. Bununiin gemide tekne
ve makine iin zel kayt defterleri tutulur. Armatr, rnein ana
makinede bir onarmiine bavurunca ilgili Lloyd kuruluundan surveyor
arr. Onarlan ksm iin kayt tutulur ve o tarihtenitibaren kredi ad
verilen bir zaman almaya halar. gg) Hasar ve onarm kontrolleri
(Damage and Repair Surveys): Gemi teknesi, donanmveya makinesi
zerinde bir hasar meydana gelince yaplan kontroldr. Hasar
onarldktan sonra buhlm iin yeniden Survey yaplr ve snf onaylanr
(Klas onaylanr), Snflandrmadan baka kontroller: Yukarda saydklarmzn
dnda kalan ve yaplmas armatrn arzusuna bal baz kontrol(Survey)
eitleri vardr. Bunlar iinde, "Ykleme liman kontrol", (Loading Port
Survey), "zelanlamalara bal kontrol" (Surveys according to Special
Agreements), saylabilir. Lloyd kurulular tarafndan denetlenen
yukardaki eitli kontrollerin yaplmas, armatr gemisinidevaml bakml
tutmaya mecbur edeceinden, mal ve can gvenlii de salanm olacaktr.
Gemilerinbu amala senede bir kez alnd byk tamir ve havuzlama iine
overhol (overhaul) denir. Gemilerinboyutlarn, tonajlarn, ambar
saylarn, donanmlarn bildiren Gemi ahadetnamesi
(Registercertificate) denen vesikada her geminin senelik tamir ve
bakmnn hangi tarihte yapld yazldr. Busre geminin balama liman
dndayken biterse, gemi bu limana dner dnmez overhol denetiminealnr.
I. snf (Klas) zelliklerini kaybeden yalanm gemiler II. veya III.
snflara (b ve c) alnrlar ki, bu Bu denetim. kurulularn tespit
ettikleri hkmleri kapsayan "Rules and Regulations for the
Construction and Classification of steel ships" seri kitaplarndan
elde edilir. Sigorta primi: Sigorta edilen deere gre belirlenen ve
sigorta irketi tarafndan tahsil edilen para. 17
18. durumda denecek sigorta primler oalm olur. Yk sahibinin de
deyecei prim bydnden bylebir geminin i bulma olanaklar da kstlanr.
Lloyd Kurulularnn eitleri:Dnya denizciliinde resmen kurulan (1871
Londra) ilk Lloyds kuruluu bugn ngiliz Loydu olaraktanmlanan
"Llyods Register of Shipping" gemi snflama kuruluudur, Her snflama
kuruluunu1SOLAS: Denizde can gvenlii tz. (Safety of life at
sea).simgeleyen bir ksaltma vardr. ngiliz Loydu (LR) ksaltmas ile
tannr. Bu kurulu bamsz olarakalr ve gemilerin yapm ve bakm iin
teknik kurallar kapsayan kitaplar yaynlanr. Kurulu hkmetler namna
freeboard tayini yapmaya ve Denizde can gvenliini korumak
iinUluslararas Konvansiyon " hkmlerine uygun olarak dier kontrol
ilemlerini yrtmeye yetkilidir. Thecnical Rules for the Construction
and maintenanes of ships. International Convention for the safety
life at sea 18
19. Ayrca Dnyada mevcut 100 Gros tondan yukar btn tekneleri
kapsayan bir Tescil Kitabn(Register Book) senelik ve aylk blmler
halinde yaynlanr. Bu kitaplardan yararlanarak, gemininarmatr,
nitelikleri, ticari biimi, geirdii kontroller ve merkez cihaz ve
donanmlar hakknda bilgi alrz. ngiliz Lloyds kuruluunun ardndan
deiik lkelerde eitli Sigorta ve Snflama sosyetelerikurulmutur.
Bunlarn amalar ve yaptklar lemler yukarda saydklarmzdan farkl
deildir. Bukurululardan belli bal olanlar srasyla yazalm: Kurulu Ad
Sembol Tarihi Milliyeti American Bureau AB 1862 Amerika Bureau
Veritas BV 1828 Fransz Germanischer Lloyd GL 1867 Almanya Det
Norske Veritas DNV 1864 Norve Nippon Kaiji Kyokai NK 1899 Japon
Registro Italiano Navale RL 1861 talyan Trk Loydu TL 1962 Trk Gemi
Sicili (Register of Ships): BR geminin nitelikleri rnein, yapm yl
ve yeri, cinsi, armatr, tonaj lmleri, seyir aygtlar, makine ve yk
donanm vb. bilgileri bir araya toplayan ve Gemi ad ile
alfabetikolarak hazrlanm yaynlardr. Aadaki ekilde, Register of
Ships 1 .cildinden bir para grlmektedir.1.den 7.ye kadar balk
ksmnda blmlerde hangi bilgilerin yer ald aklanmaktadr.rnein
1.incikolonun ilk bilgisi kayttaki geminin LR (Lloyd Register)
numarasdr. Bunun altnda geminin armaiareti, altnda Resmi numaras ve
bunun da altnda, gemide bulunan Seyir aygtlar yer almaktadr.rnek
olarak "Df aretinin Radyo Kerteriz bulucu (Radio direction finder)
ve Rdr iaretinin Radar aygtngsterdiini belirtelim. 2. numaral
kolonda birinci bilgi geminin ad (yayn tarihindeki) ve altnda
dageminin daha nceki adlar bulunmaktadr. 3. kolonda ise geminin
Gross, Net ve Dedveyt tonajlar yeralmaktadr. Gemi sicili
ciltlerinden yararlanarak bir gemi hakknda tafsilatl bilgi edinmek
mmkndr. Lloyd Gemi ndeksi (Llyods Shipping Index): Ticaret
gemilerinin en son hareketlerini ve durumlarn ieren bilgilerle
yaynlanan bir LloydRegister yaymdr. Bu brorden yararlanarak bir
geminin zellikleri hakknda ksa bilgi ile geminin yaynzamanndaki
pozisyonunu elde ederiz. Aadaki ekilde yayndan alnm bir ksm
grlmektedir.Burada sayfa banda yer alan kolon balklar hangi
bilginin verildiini gstermektedir. rnein, birincikolon geminin ad
ve cinsi ile armatr (Vessel / owner / Mgr) ve srasyla Bayra (Flag),
Sicili (Reg),Yapm yl (Built), Gros tonaj (Gross), Net tonaj (Net).
Dedveyt tonaj (Dwt) geldii Liman (From) GittiiLiman (For) ve
Gemiden alnan son durum raporu (Latest Report) bulunmaktadr. 4. YK
MARKALARI VE KANA RAKAMLARI: Ticari amala kullanlacak bir gemi
teknesinin gvenle tayaca yk arlnn belirtilmesigerekmektedir. Fazla
yk tamak ve daha ok kazanmak isteyen armatr denetlemek iin daima
gznnde duran bir simge, bir kontrol gstergesi bulunmaldr. te bu
sebepten gemilerin her iki bordasnave ba-k taraflarna baz iaret ve
rakamlar yazlr. Bu iaretler her zaman grnecek ve okunacakekildedir.
a) Ykleme Markalar (Plimsol Markalar). Sigorta markalar da denen bu
tr iaretler Uluslararas tzklerle 80 Reg. tondan yukar btngemilere
uygulanmas zorunlu olan, gemilerin bordalarna gsterilen biimde
ilenen ve ticaretgemilerinin her trl artlar altnda emniyetle
seyretmesini salamak amacn gden simgelerdir Bumarkalara. tantcs
olan Samuel Plimsollun hatrasna hrmeten Plimsol markalar da denir.
19
20. 80 Register tondan yukar btn gemilerde uygulanmas zorunlu
olan Ykleme Hatt (Load Line) markasbaz teknelerde zorunlu deildir.
Bunlar arasnda Klavuz teknelerini, Gezinti yatlarn, Limantarayclarn
sayabiliriz. Ykleme hatt markalarnn her biri geminin sancak ve
iskele bordas zerine, salardansilinmeyecek. bozulmayacak biimde 32
mm derinlikte zmba ile ilenir. Gemilerin onarm srasnda bumarkann
bulunduu salar deitirilirse, Lloyd kurumlarnn gnderecei uzmanlar
denetiminde yenidenzmbalama ii yaplr. Genellikle koyu renkli zemin,
zerine ak renk boya ile boyanan hat!arn boylar22.86 cm ve aralklar
5 .08 cm.dir. ek. 7 .(a) da gsteri1dii gibi, yuvarlak dairenin
ortasnda bulunanyatay hat zerinde Lloyd kurumunun tannma harfleri
bulunur. Bu hat ayn zamanda Yaz Ykleme hattnoluturur. Ykleme
hatlarnda gverte hattndan itibaren ilenmi markalarn anlam
aadagsterilmitir: ek. 7 .(a) Gemilerin teknesinde belirtilmesi
zorunlu olan markalar. (a) Geminin ba omuzluklar ve k tarafna
yazlacak Gemi Ad ve Balama liman. (b) Ba ve k tarafna iaretlenen
Draft markalar. (c) Sancak ve iskele bordasna iaretlenen Ykleme
Markas. TF : Tropik tatl su tama hatt (Tropical fresh water Load
line ) F : Tatl su tama hatt (Fresh water Load line) T : Tropik
tama hatt (Tropical Load line) S : Yaz ykleme hatt 20
21. (Summer Load line) W : K ykleme hatt (Vinter Load line) WNA
: Kuzey Atlantik k ykleme hatt (Vinter North Atlantik Load line)
Ykleme yapan bir gemi sefer blgesine ve bulunduu mevsime uygun den
bir ykleme hattnakadar yk alabilecektir .rnein, bir gemi Ocak ay
iinde Kanadadan ngiltere iin buday yklemekistiyorsa; gemi ykn,
yaktn, suyunu ve kumanyasn ald zaman, bordadaki bu seviyesinin
WNAhattn gememesi gereklidir. Bunu aarsa, Liman idaresi geminin
seferine msaade vermez ve bylegemiye Ar ykl( overload) denir . b)
Kana rakamlar (Draft rakamlar): Kana rakamlar veya Draft markalar
bir gemi teknesinin ne kadar su ektii (suya batt) gsterirler .Kana
rakamlar genellikle teknenin her iki bordasnda olmak zere ba, k
vevasat blmlerinde yazlrlar. Gemi teknesi zerinde Kana rakamlar
elik zerine oyularak veyazmbalanarak yazlr ve koyu bir renk ile
boyanrlar. Kana rakamlar, geminin sancak bordasnda Romenrakamlar
ile, iskele bordasnda Latin rakamlar ile yazlr. Romen rakamlarnn
dizilii ngiliz lsisteminde, Latin rakamlarnn dizilii ise, metrik
sistemde yaplr. Bir geminin ba tarafta 22 ft ve ktarafta 22 ft 9 in
su ektiini farz edelim. ek. 8. de gsterildii gibi kanalar
incelenirse bata su hattnnXXLL seviyesinde, kta ise XXII ile XXlll
rakamlar arasndaki mesafenin ortasnn iaretledii grlr. Denizcilikte
metrik sistemi uygulayan lkelerde ina edilen gemilerde Kana
Rakamlar ve lmmetre olarak yaplr ve gsterilir. Uygulamada lm
sistemleri arasnda dnm yaplmas gerekebilir.rnein, geminin draft
metrik sisteme gre bilinmekte, yanalacak rhtmdaki su derinlii
haritadangiliz sistemine gre, verilmektedir. Bu nedenle lm
sistemlerini dntrmek ska uygulanan birdurumdur. Kullanlan dier
aretler: Sigorta markas yannda kullanlan sivri ucu aaya bakan gen
iaret, gemilerin istenenartlar gerekletirdiklerinde bir miktar daha
yk ykleyebilmeleri iin yaplmtr. Bu gen iareti,yapm biimi baz
takviyelerle daha kuvvetlendirilmi barnak gverteli (shelter Deck)
gemilerinde biravantaj salar. Kereste ykleme hatlar: Bu iaretler
gemilerin bordasna, normal ykleme hatlarnn yapldyere fakat k
tarafnda kalacak ekilde yaplr. Bu markalarn amac, gvertelerinde
kereste yktayacak gemilerin ykleme snrlarn gstermektir. Buna bir
rnek verirsek, LS: Yaz kereste yklemehatt olup normal yaz ykleme
hattnn (S) biraz yukarsndadr. Buna gre yklemi olan bir gemi
gverteykn kaybederse yine normal yaz ykleme hattna gelecektir. 5.
TONAJ LMLER Bir geminin tonaj arlk veya hacim lm ile belirtilen
kapasitesidir. l birimi arlk 21
22. ynnden belirtilirse, ngiliz sistemine gre 1 ton = 2240
pounddur. Hacim ynnden belirtilirse, niteolan 1 ton 100 ft3 lk bir
hacim tanmlar. Buna gayri safi ton da denir Bir geminin tayaca yk,
verecei resimleri , deyecei vergiyi ve gereksinimi olan personelsay
ve niteliini tayin etmek zere baz kapasite lmlerine ve bunlarn
uluslararas kabul edilmi resmianlamlarna ihtiya vardr. te bu
lmlerin genel ifadesi tonaj (tonage) terimi ile belirtilir ve eitli
tonajlm ve terimi vardr. Gnmze dek bir geminin hacmi Moorsom
ynetimi ile llmektedir. Buna gre 1 Register ton(veya kayt tonu) 100
ft3 eittir. bunu metrik sistemle ifade edersek 2.83 m3 hacim ifade
eder. Registertonu tespit etmek zere geminin gz nne alnacak blmleri
devletlerin kanunlarnda bazen farklolarak belirtilmitir. a) Gros
tonaj (Gross tonnage): Bir geminin tm kapal yerlerinin hacminin,
baz istisnalar hariolmak zere kadem kp olarak toplamnn 1OOe
blnmesiyle elde edilen hacim lsdr. stisnaolarak tuvaletler,
banyolar, dek altlar gibi yerleri gsterebiliriz. 8 Nisan 1966
tarihli 12260 sayl resmigazeteye gre Gros tonilato: (aa) Tonilato
gvertesi altndaki hacmin, (bb ) Tonilato gvertesi
zerindekigverteler arasndaki hacmin, (cc) st gvertede bulunan, yk
veya malzeme koymaya, yolcu yahutmrettebatn yatmasna veya oturmasna
elverili sabit kapal mahallerin hacimlerinin, (dd) Ambareikleri
fazlalnn toplamna denir. b) Net tonaj (Net Register tonnage): Bir
geminin Gros tonajndan, yaama ve seyir yerleri, portu,safra ve tatl
su tanklar, tankerlerde pompa dairesi, donki ve kazan daireleri,
yrtc yerler ve yelkenmaazas gibi hacimler kartldktan sonra elde
edilen tonaj deeridir. Baka bir deyimle, gemininkazan salamakta
kullanlan kapal yerlerinin hacmidir. c) Dedveyt tonaj (Deadweight
tonnage): Bir gemi yk, yolcu, personel, kumanya, yakt ve tatl suile
tam olarak yklendii zaman tuzlu suda yaz draftna kadar battnda,
2240 librelik ton olarak tadarlktr. Bu tonajn nemi, gemi arlk
olarak tayabilecei yklerin konulmasnda ortaya kar.Armatrler
gemilerine mmkn olduu kadar fazla yklemek isterler. Buna olanak
hazrlamak iingemiye yolculuuna yetecek kadar yakt ve tatl su
alrlar. Geminin tuzlu suda ve tatl suda ne kadarbatacan anlamak iin
Dedveyt leine (Deadweight scale) baklr. Bu tabloda ortalama draft
ile(mean Draught) girilerek geminin dedveyti bulunur.Resim: Bir
geminin yararland eitli hizmetler karl resmi makamlara demek
zorunda olduu para, liman hizmetleriresmi gibi. ek. 9 Gemilerin
tonaj lmleri 22
23. d) Deplasman tonaj (Displacement tonnage). Bir geminin
belirli bir durumda yzerken tarmolduu suyun miktardr. Bu deer ton
olarak veya m3 olarak ifade edilir. Ton olarak geminin
veiindekilerinin arldr. Metrekp olarak ise, geminin su hattnn
aasnda kalan blmnn hacminiifade eder. e) Bo deplasman: (Light
Displacement veya Light Weight): Tekne, makine, donanmlar,
yedekparalar ve tm bal cihazlar, stimli gemi ise almas iin gerekli
olan kazan suyu arlklarnntoplamdr. Bo deplasman tonaj arlk olarak
ifade edilir ve Stabilite hesaplarnda bo gemininmomentinin
bulunmasnda kullanlr. Bir geminin Ykl deplasman tonaj gemi teknesi
ile yknn gerek arl demektir. GemininYkl deplasman tonaj ile bo
deplasman tonaj arasndaki fark, bu teknenin alabilecei ykn tanm
ileDedveyt tonajnn bir ifadesi olur. Gros tonaj ksa ve z olarak
bulmak iin, geminin tm kapal hacmininkbik feet olarak (cu. ft)
deerinin 100 saysna blmek yeter. Net tonaj bulmak iin de, yke
ayrlan tmkapal yerlerin kbik feet olarak deerini 100e blmekle
bulabiliriz. Geminin deplasman tonajnn ticari bir kullanm yoktur.
Tankerlerin boyutlar genellikle Dedveyt(DWT) tonaj ile ifade
edilir. rnein 250.000 Dwt. luk tanker demek, geminin 250.000 ton
arlkta yk,kendi yakaca ve kumanya tayabileceini gsterir. Bununla
beraber akaryakt tamasnda arlkifade etmek bazen doru olmayabilir,
zellikle ykleme liman ile boaltma liman arasnda 10 derecelikbir s
fark varsa. Uzun yllar boyunca gemilerin vergi ve resimlerinin
alnmasnda Gros ve Net tonajlar birlm basama saylmtr. Halen de,
liman resimleri, kanal geileri veya klavuz creti bunlara
grealnmaktadr. Bununla birlikte, kapal hacimlerin lmlerinde yaplan
ayarlamalar her yerde kabuledilmemekte, rnein Svey kanal gei
vergisi alnrken geminin lm belgesinde ayrca belirtilenGros tonaj
kullanlmaktadr. Tonaj lmlerinde kullanlan sistem: Bir geminin Gros
tonaj, devaml gvertesinin altnda kalan tm kapal hacmin lmdr.
Budevaml gverteye Tonaj gvertesi (tonnage Deck) denir. Bu hacim
lmne, ayr tutulan yerlerdnda gverte stnde devaml kapal tutulan
yerlerin toplam ayrca ilave edilir. Ayr tutulan kapalyerlere rnek,
eer sadece balast suyu almak iin kullanlyorsa dabl botum (D.B).
tanklar ve stgverte zerindeki personel kamara ve salonlardr. Net
tonaj, Gros tonajdan baz yerlerin hacmi kartldktan sonra bulunur.
Bu dlen hacimlerernek, makine dairesi, personel mahalleri, harita
odas, telsiz kamaras vb. dir. Eer bir gemi sahibi devaml st
gvertesinin zerinde bir Barnak gverte (shelter Deck) yaptrrve
zerinde kk bir tonaj akl (tonnage opening) (tonaj kuyusu) brakrsa,
st gverte ile barnakgverte arasndaki hacim Gros tonaja ilave
edilemez. Byle bir gemi hacim olarak byk arlk olarakkk yklerin
tanmasnda kullanlr. Daha az vergi ve resim demek iin uygulanmakta
olan bu tipgemilere de Gros tonaj esas alndndan, dnya zerinde
uygulanan gemi yapm tonajlar GRT 299,GRT 499 ve GRT 1599 snrlar
iinde ayarlanr. rnein GRT 499 bir gemi klavuz almadan
limanagirebilir. GRT 1599 veya daha aas bir gemi telsiz memuru
bulundurmadan sefere kabilir. Yeni IMCO kurallarna gre Barnak
gverteli bir gemi iki Gros ve iki Net tonaj lmbulunduracak, eer
ykleme sonunda bordadaki Tonaj markas (tonnage mark) suyun altnda
kalrsa,byk Gros ve net tonaj kullanacaktr. Tonajlar arasndaki
orant: Bir geminin Gros,net ve Dedveyt tonlar arasnda yaklak bir
oran bulunur.Tipik bir ticaret gemisi iin bu oranlar yledir: Net
tonaj 1 birim ise, Gros tonaj 1 1/2 birim, Dedveyt tonaj 2 veya 2
1/2 birimdir. Tonajlar arasndaki bu oran eitli tip gemiler iin aada
gsterilmitir. IMCO: Uluslararas Denizcilik Danma rgt. 23
24. Kark ykTonajlar Gemisi Konteyner Dkmeci Tanker TankerNet
5.000 8.000 25.000 73.000 7.500Gross 7.500 15.600 36.000 85.000
13.000Deadweight 12.500 17.000 54.000 190.000 20.000Deplasman
18.000 23.000 72.000 220.000 27.000 Yukarda aklanan tonajlar
lmlerinden ayr olarak geminin Dkme yk kapasitesi (Grain) veBalya yk
kapasitesi (Bale) olmak zere iki ayr ykleme ls bulunur .Dkme yk
kapasitesi, geminintm hacmini dolduracak rnein tahl gibi ykler iin
hesaplanr. Balya kapasite ise, ambar iindekiyapsal zelliklerden
dolay ambar tam dolduramayan rnein balya, uval, palet ykler iindir.
Geminindkme yk kapasitesi balya kapasitesinden genel olarak % 7-L 0
kadar daha byktr. Bir geminin belirli bir ykten ka ton ykleyeceini
bulmak iin, ykn Stova faktr ilekapasitesini blmek gerekir. rnein
Balya kapasitesi 180.000 cu.ft olan bir gemi Stova faktr 55
olanuvall un yknden ka ton ykleyebilir? 180.000 / 55 = 3.272 ton
bulunur. Ykleme tonu : Long ton = 2240 pound , Short ton =2000
pound ve metrik ton = 1000 kg.dr. Konimento tonu (Billof lading
ton), yklemeden kazanlacak navlunu belirleyen arlktr . Eer ykn 1
tonluk blm 40 cu.ft.den (veya 1 m3 .den) daha byk ise navlun lm
arlk yerine hacim zerinden hesaplanr. Eernavlun 25 usd ise ve ykn 1
tonu 1.4 m3 geliyorsa, 25 usd rakam ykn hacim olarak llen rakam
ilearplr. rnein, 1000 ton fakat 1400 m3 gelmise, tama iin 1400x25 =
35.000 usd alnr. Konimentotonu 9.802 olan tipik bir layner gemisi
gerekte 3.857 ton veya 2.240 pound ykldr. 6. YK GEMLERNN GENEL
YAPISI: Bundan nceki blmde gemileri eitli faktrlere gre
snflandrmann mmkn olduunubelirtmitik. Bunlarn yannda yk gemilerini,
teknenin yapm biimlerine gre snflandrmak imkanvardr. Tek gverteli
gemiler (single Deck vessels), devaml tek gverteye sahip olan ve
ambarlaryatay olarak blnmemi gemilerdir. Tek gverteli bir geminin
sadece ana gvertesi bulunur. Bununzerinde ada (three island) denen
gverte binalar bulunur. Bunlar, ba kasara, Kpr st ve kkasaradr.
Bundan dolay byle bir gemiye adal veya kasaral gemi tipi de denir.
Bununla beraberbtn tek gverteli gemiler kasaral deildir. Gnmz gemi
tipinde Kpr st k tarafa yerletirildi-inden, tek gverteli bir gemi
ba kasara ile kta kpr stnden oluabilir. kasaral bir gemi,
ardenizlerde sular gverteyi sprdnde kereste gibi gverte yklerinin
hasarlanmasnn nlemekteyararldr . 24
25. ek. 10. eitli gemi tipleri. (1) Ba kasara-Forecastle, (2) K
kasara-Poop, (3) Kpr st-Bridge, (4) Ba pik tank-Fore peak tank, (5)
K pik tank-aft peak tank, (6) Alt gladora Iower tweendeck, (7) st
gladora-Upper tweendeck, (8) Dip ambar -(Lower hold), (9) Barnak
gverte sahas -shelterdeck Space, (10) Tonaj akl-tonnage opening,
(11) Barnak gverte-shelterdeck, (12) Ana gverte -Main Deck. Tek
gverteli gemilerin gvertelerinden ambarlara en rahat ve kullanl bir
geite sahipolduklarndan dkme olarak ar yklerin tanmasna ok
elverilidirler. Bu tr gemilerin bir blmnkmr tayclar (colliers)
oluturur. Byle bir geminin ambar azlar ok geni olduundan,
ykkompartmannn her tarafn doldurmak mmkn olmaktadr. Byle bir gemiye
bu olanaktan dolaykendini dzeltici (self trimmers) ad verilir. Bu
ekilde ykleme-boaltma masraflar azaltlm ve limandaharcanan zaman
ksaltlmtr. Byle bir geminin makine dairesi normal olarak k
taraftadr. Bununlaberaber bu gemilerle ilgili bir dezavantaj
bulunur tekne baskn olduu zaman daha dar ambar azl, birgemiden
fazla deniz sularnn etkisinde kalacandan ayn tonajda fakat ambar
azlar dar bir gemidendaha az yklenir. Tek gverteli gemiler iin
tanmas en uygun ykler dkme olarak yklenen kmr, tahl vemaden
cevheridir. Buna ramen bu tip gemilerde kereste ve benzer yklerin
ambar ve gverteyeistiflenerek tand grlr. Geni ve dzgn ambarlar ile
kasaral gverte yaps ykn iyiceistiflenmesini ve denizlerden
korunmasn salar. Tek gverteli bir gemi yklerin ayrm (seperation)
iinuygun olmadndan, bunlarda kark yk veya krkambar yk tanmas
elverili deildir. Tek gverteli gemi tiplerinde baz deiik yap
biimlerine rastlanabilir. rnein, baz gemilerambar zerine kadar
uzanan uzun bir gverte binasna sahip bulunabilir. Ksa bir gverte
binasna karnbunun yklere uygun bir hacim salamas yarar vardr. Baz
gemilerde de iki kasarann ortasnda bir boalan braklarak gerisi
doldurulmaktadr. Byle bir gemiye "havuz gverteli gemi" (well Deck)
denir. Bylebir yapda uygun ykler iin ilave bir hacim salamaktadr,
Gladoral gemiler (tweendecker), ana gverte altnda btn tekne boyunca
devam eden ilaveykleme katlarna sahip teknelerdir. Ana gverte
altndaki bu ilave katlara gladora (tweendeck) denir.ngilizce anlam
between Deck (gverteler aras) kelimelerinden ksaltlmtr. Layner
hattndakigemilerde genellikle birden fazla ilave gverte bulunur.
Bunlara st gladora ve alt gladora adlar verilir. Gladoral bir gemi
kark ykler (general cargo) iin ok kullanldr. Yk sralarnn
ayrlmas,kolayca istiflenmesi yannda stteki yklerin alttaki ykleri
ezerek has arlanmasn nlemek gibi yararlarbulunur. Byle bir gemi
uvall ve ar yklerin yolunca istiflenmesinde kolaylk salar.Eer
gemiye arykler yklenmise, gladoralar vastasyla arln gemi iinde
datlmas oluur.Arlklar yukaryadoru kacandan iyi bir denge
(stability) durumu salar. Barnak gverteli gemi (shelter Deck
Vessel), ana gvertenin (Main Deck) zerinde ilave birgverte bulunan
gemi tipidir. Bu ekilde geminin ana gvertesinin zerine de yk
konulacak biimdezeri rtlmtr. Barnak (shelter) gvertenin yarar,
yklemek iin daha fazla kapal hacim salanmasve geminin Dedveyt
kapasitesine yksek bir lm deeri olarak katlmasndandr" Bundan dolay
arlkolarak hafif hacim olarak byk olan yklerin tanmasnda kazanl bir
uygulamadr. Genel olarakzetlenirse, barnak gverteli ve Gladoral
gemiler benzer ykleri tarlar fakat geminin Dedveytkapasitesini
oaltan ar ykler sz konusu olunca Gladoral gemi daha uygundur.
Barnak gverteli bir geminin salad yarar bir rnekle aklayalm. Barnak
gverteli bir kostertip geminin 1200 Dwt ve tm yk konulabilen kapal
yerlerinin toplam 114.000 cu.ft. olduunu dnelim.Byle bir geminin
Gross tonaj 500den ufak ve net tonaj da 300 civarnda olacaktr. Eer
bu gemi istiffaktr (Stowage factor) 55 olan bir yk almak isterse,
114.000 / 55 = 2072 ton yk alabilir ki, hacimynnden bunlarn tamamn
ykleyebilse de, arlk olarak Dedveyt kapasitesini atndan, baka
birdeyile gemi batmas gerekenden daha ok suya gmleceinden yklemesi
olanakszdr. Bullerdeki bir gemi 114,000 / 1200 = 95 istif faktrl
ykleri tam kapasite ile ykleyebilir. Yk laynerleri 25
26. arasnda hem barnak gverte ile hem de ana gverte altnda
gladora ile donatlm gemilere rastlamakmmkndr. Bylece kark yk istifi
kolaylk kazanr, ki tr barnak gverteli gemi bulunur: (a) Kapal
barnak gverteli gemi (Closed shelter Deck Vessel), (b) Ak barnak
gverteli gemi (Open shelter Deck Vessel). Kapal barnak gverteli
gemi tipinde su szdrmaz bir blme perdesi, en st gverte olan
barnakgvertenin zerine yerletirilmitir, Bu gemi tipi tek Gladoral
gemi tipine benzer fakat, ilave gverte anagvertenin stndedir. Ak
barnak gverteli bir gemi tipinde su szdrmak blme perdesi atma blme
perdesi(collision bulkhead) ayr kalmak zere sadece ana gverte
zerine tanmtr. atma blme perdesiana gverte zerinde de devam eder.
Bu geminin barnak gvertesi zerinde bir aklk bulunur. Tonajakl
(tonnage opening) denen bu tr geit normal olarak geminin k tarafnda
yaplr. Kurallara grebu aklk ba-k ynnde en az 4 ft boyunda ve bitiik
ambar az eninde olmaldr. Tonaj aklnnetrafndaki erevenin ykseklii 12
inchden fazla olmayacak ve zerinde ko boynuzu veya tekigverte
yaplarndan konulmayacaktr. Barnak gverteyi daimi olarak ak
tutmakla, barnak gverte sahasnda yk bulunsun veyabulunmasn buradaki
hacmin gemi net tonajna (NRT) ilave edilmemesi salanr, Bylece,
liman ve kanalresimlerinin net tonaja gre hesapland gz nnde
tutulursa, armatr barnak gverte hacminde yktad halde ilave vergi ve
demelerden kurtulmu olur. Baz gemiler kapal barnak gverteden ak
barnak gverteye geecek biimde yaplmtr.Gemiye arlan ilgili Lloyds
kurumunun eleman (surveyor) gerekli ilemleri yaparak istenen
sertifikayverir. Eer gemi Ak barnak gverteli ise, kapal barnak
gverte tonajna geerken Cargo Vesselsafety equipment sertifikasn
almak zorundadr, Baz gemilerde ise, bu ilemler iin geminin
yapsndabaz takviyeler yaplmas istenir. rnein derin postalarn
oaltlmas, braketler ve kemereler iledonatlmas gibi. Burada
unutulmamas gereken nitelik, ana gvertenin yer deitirme durumunda
suszdrmazlnn salanmas kouludur. Tankerler , petrol, asit ve
kimyasal elemanlar gibi sv yklerin tanmas iin yaplm gemilerdir.Sv
yk, boru devreleri vastasyla geminin ambarlarn oluturan tanklara
alnrlar. Tanklarn gerektiizamanlarda kontrol edilmesi amacyla su
szdrmaz menholler (manholes) ile gverteye balanmtr.Tanklar normal
olarak bir merkez tank (central tank) ile iki asma tank (wing tank)
ve scak havalardagenleen ykn tamas iin bir imbisat tankna
(expansion tank) blnmtr. Tanklarn blmlere ay-rlmas, ar havalarda
yalpa yapan geminin denge sorunlarn kolaylatrr ve tanktaki svnn yan
tarafabasn yapmasn azaltr Eer kararda pompalama ileri iin bir
donanm yoksa, tankerde bulunan pompa dairesi (pump room) ykn
gemiden boaltlmasn salar. ek. 11.Bir gemi teknesinin boy , genilik
ve derinlik lmleri. Resim (due). Bir hizmetin veya hizmetten
yararlanmann karl denen resmi vergi veya cret 26
27. TEKNENN YAPIMI: Bir gemi yaptrmak isteyen armatr u
faktrleri gz nnde bulundurur: (a) Tayacaklar ykncinsi, (b)
alacaklar iletme tr (c) alacaklar sefer sahas, (d)Maliyet ve
fizibilite. Geminin kat zerine izilmesine taslak denir. stenen
zellikler salanncaya kadar taslakzerinde deiiklikler yaplr. Baz
durumlarda yaplacak geminin bir modeli model havuzlarndaincelenir.
Genellikle kk deiikliklerle ayn plandan bir ka gemi birden yaplr.
Ayn plandan yaplangemilere karde gemi (sistership) denir. nceden
hazrlanan kk lekli resimler endaze hanelerdetam lekle (1/1 )
izilir. Bu izimler gnmzde optik aletlerde salar zerine geirilerek
istenen eklivermek zere baka atlyelere gnderilir. Bir tersanede
gemi yapmna omurga, ile balanr. Kzaa ince omurga konur. Omurga,
gemiskeletinin batan ka uzanan nemli bir parasdr. Omurgadan
gverteye kadar uzanan postalargeminin biimini belirtir. Kaplama
Levhalarn, gverteleri, st yaplar bu postalar tarlar. Eskiden
gemiler, paralar bir araya perinle birletirilerek ina edilirdi. Bu
yntem hem fazla alrdhem de pahal olurdu. Gnmzde paralar kaynakla
birletirilmekte ve daha ucuz ve abuk olmaktadr. Bu ksmda gemi
teknesinin omurgasndan balayarak ksaca, gemiyi oluturan
paralargreceiz. a) Omurga: Bir gemi teknesinin ilk paras ve en
nemli yeridir. elik, btn ve gemininboyutlarna uygun kalnlkta bir
paradan yaplr. b) Yalpa omurgas (bilge Keel): Gemi teknesinin su
iinde seyrederken yalpa yapmasnnlemek amacyla sintine dnmne
kaynatlan balk yzgecine benzer elik satan paralardr. c) Postalar
(frames): Gemi teknesinin kaburga kemiklerini oluturan eimli
paralardr Postalarnbir ucu omurgaya kaynatlr ve bedenlerine, gemi
formunu oluturacak bir biim verildikten sonragverteye balanrlar. d)
Kemere (Beam ): Gverteye birleen postalar karlkl birletiren ve
tekne genilii kadarboylar olan elik paralardr. Kemereler zerlerinde
gverte salarn tarlar. Karlkl uzanamayan,ambar azlarnda kesilmi
kemerelere ksz kemere denir. e) Gverteler (Deck): Gemi teknesinin
yatay sa kaplamalardr. Baz yerlerde zeri aa ilekaplanr veya asfalt
le rtlr. Gverteler bulunduklar yerlere gre sim alrlar: aa) Ana
gverte (Main Deck): Batan ka kadar uzanan ve alt blm tonaja giren
gvertedir. bb) Kasara gvertesi ( castledeck) Ba ve k tarafta, ana
gverteden yukarda kalan vemanevra iin kullanlan gvertedir. cc) st
gverte (Upper Deck): Ana gvertenin zerinde devaml olmayan
gvertedir. dd) Alt gverte (Lower Deck): Ana gvertenin altnda kalan
gvertedir. ee) Gezinti gvertesi (promenade Deck): Yolcu gemilerinde
bulunan ve ana gverteninstnde bulunan gvertedir. ff) Filika
gvertesi (Boat Deck): Can filikalarnn asl olduklar mataforalarn
bulunduu gverteolup ana gvertenin stndedir. f) Blme perdeleri
(bulkhead): Blme perdesi gemi teknesini su geirmez blmlere
ayrlmakiin yaplm elik sa perdelerdir. Blme perdeleri teknesi enine
keser ve alt tarafta deklerdenbalayarak stte gverteye kadar devam
eder. inde tehlikeli bir madde bulunan. rnein yakt tanantanklar
arasnda bir boluk brakan perdeler vardr, bunlara koferdam
(cofferdam) denir. Bylece tanknbirinde olacak bir tehlikeli durum
yandaki tanka gemez. Fizibilite. Bir projenin yaplabilirlik raporu.
Burada masraflar ile salanacak gelir ve harcanan zaman gibi
faktrler incelenir. Gemi iin ingilizcede 3 nc ahs zamiri olarak dii
varlk niteleyen she kullanlr. Sister kelimesi kz karde
demektir.Gemi iin bu zamirin kullanlmasna sebep geminin gzel
grnmesi iin boyanm olmas daima erkeklerden bir personel ilebirlikte
olmas ve en iyisini kazanmak iin herkesin devaml mcadele iinde
bulunmasdr 27
28. 28
29. g) Tanklar (tanks): Geminin ya dibinde ya da baka
blmlerinde yaplan. yakt ve ime suyu vegerektiinde balast tamak iin
yaplan kapal blmelerdir. Karinada bulunan tanklara dabl
botum(doublebottom) tanklar denir. Bunlara balast suyu ve yakt
alnr. Ba kasara altnda bulunan byktanka ba pik tank (Fore peak
tank). ayn biimde k tarafta bulunan tanka k pik tank (aft peak
tank)denir. Bunlardan baka makine dairesinde servis tank, pis su
tank gibi tanklar bulunur. Ro-Ro tipgemilerde se dzeltme tanklar
(anti healling tank) bulunur. Gemi sanca baylrsa otomatik
tulumbaalarak iskeledeki dzeltme tankna balast basar ve gemi
dorulur. Tanker tip gemiler de tamamen tanklardan meydana gelir. Bu
geminin yk tanklarda tanr. h) Dekler (f1oors): Omurgaya birleen
postalarn aralar dabl botum tanklarn meydanagetirir. Bu tanklarn st
yzeyini meydana getiren saa tank st (tank top) denir. Bu san zeri
aa birkaplama ile rtlr. Bu kaplamaya far tahtalar ad verilir.
Omurga zerinde dikey uzatlan zeri oyukgeni sa balantlara ise dek
denir. Bunlarn aralar tank hacmini oluturur. ) Kaplama salar
(plating): Gemi postalarnn zerine kaplanarak gemi formunu oluturan
veteknenin yzmesini salayan elik levhalardr. Bunlar yan yana su
szdrmayacak ekilde getirilerekperin veya kaynakla birletirilir.
Kaplama salarnn geminin baa ve ka doru bordadan daralmasyznden
giderek ncelemesine alm denir. Bu darlamann kuaklar zerinde
olumasna alma(stealer)denir. Baa doru darlamaya alm denildii gibi
ka doru darlamaya kruz denir. i) Sintine (bilge): Gemi teknesinin
sancak ve iskele tarafnda postalarn deklere birletiiyerlerde oluan
ho blmlerdir. Ambar iinde oluan sular, yamur ve terlemeden meydana
gelen sularburaya akarlar. Sintine boluu baz blmlerde far
tahtalarnn bulunduu dzeyde bir kapakl kuyudabirleir. Buraya sintine
kuyusu denir. Sintine kuyusu bir boru ile makine dairesinde bulunan
tulumbayabalanr. Tulumba altrlarak sintine suyu denize baslr. j) Ba
bodoslama (Stem): Gemi omurgasnn ba tarafndan eklenen ve yukar doru
bklerekykselen kuvvetli ve takviyeli bir elik parasdr. Gemiler
ounlukla ba taraflarndan atp, rhtmayasladklarndan ba bodoslamalar
olduka kuvvetli yaplr. Ba bodoslama ile ambar arasnda bazblmeler
bulunur. Gemi batan atnca yara alsa da, bu blmelere su dolar
ve.gemi ambarna sugemez. eitli ba bodoslama tipleri vardr. ek. 12.
de bunlar gsterilmitir . k) Kpete (bulwark) ve Vardaveleler
(rails): Teknenin gverte kenarlarnda denize alanyerlerine
personelin ve yolcularn korunmalar iin yaplm blmelerdir. Bu yaplarn
tekne salaml ileilgisi bulunmaz.Bu korunak blmelerin zerinde
uzanan, el ile tutunmaya yarayan ve zeri aa veyasala evrilen paraya
kpete trizi denir. Kpeteler, ya demir ubuklar halinde kafes
biiminde ya dasa perde ile gverteye birleir.Bu birleme yerinde bir
kanal eklinde yamur ve ieri giren denizsularnn akmasna yarayan yola
yal kt denir.Bu kanaln tekneden dar alan delikli yerlerine
deFirengi delii (treing Port) denir. Gverteye gelen sular bu
deliklerden denize akar.Ro-Ro gemi (Roll on Roll of): Tekerlek
zerinde hareket eder ykleri k, bas veya bordadan attklar
rampalardan ykleyengemi tipi.Ambar terlemesi:Ambar iindeki daha
scak havann sa yzeylere arparak younlamas ve szlerek aa inmesi.
29
30. l) Ambar azlar (hatchway): Yk tayan gemilerde yklerin alnd
ve istif (Stowage) edildiikompartmanlara ambar (hold) denir. Bir
gemi ambar gverteye alan yerden balanarak, ambar az(hatchway),
gladora (tweendeck) ve dip ambar (Lower hold) blmlerinden meydana
gelir. Ambar az,ambarn gverteye alan yerinde, eri sularn girmesini
ve personelin dmesini nleyecek kadargverteden yksek bir ereve
biiminde hacimdir. Bu korugan ereveye ambar az erevesi
(Hatchcoaming) denir. Ambarlarn zerine rtlecek kapaklara desteklik
edet1 ve ambar aznn i ksmndakalan yuvalara oturtulan hareketli elik
ubuklara mezerna denir. Bunlar, ykleme-boaltma srasndaekilerek ba
ve k tarafta istif edilirler.Yerlerine konunca sancak ve iskele
taraftaki pimlerle yerlerinekilitlenirler. m) Ambar kapaklar (Hatch
covers): Ambar azn rtmek iin kullanlan eitli. sistemlervardr.
Bunlarn en basit ve eskisi, mezernalarn zerine konan aa kapaklardr.
Kapaklaryerletirildikten sonra ambar az muambas (tarpaulins)
rtlerek takozlanr ve seyirde ambara sugirmesi nlenir. Bundan biraz
daha gelimi yntem, mezernalarn zerine elik satan yaplm
seyyarkapaklarn konulmasdr. Bu kapaklara ponton (ponton) denir. En
gelimi sistem ise, mek