Lipidi

Uvod• Jedinjenja različitog sastava po pravilu

nerastvorna u vodi, a rastvorna u organskim rastvaračima

• Biološki veoma značajna jedinjenja• Sastoje se od nepolarnog i polarnog dijela

Prosti lipidi• Prosti lipidi su supstance čiji se molekuli

sastoje samo od ostataka masnih kiselina i alkohola

• Ovdje spadaju ulja, masti i voskovi

Složeni lipidi• Oni su derivati fosforne kiseline (fosfolipidi) i

lipidi koji sadrže ostatke ugljenih hidrata• Tu pripadaju i steroidi

Masne kiseline• Spadaju u alifatične karboksilne kiseline• Iz lipida je izolovano više od 70 raznih masnih

kiselina• Dijele se na zasićene i nezasićene• Prirodne masne kiseline sadrže paran broj C

atoma

Zasićene masne kiseline Zasićene masne kiseline

Trivijalni naziv Strukturna formula

buterna CH3(CH2)2COOH

kapronska CH3(CH2)4COOH

kaprilna CH3(CH2)6COOH

kaprinska CH3(CH2)8COOH

laurinska CH3(CH2)10COOH

miristinska CH3(CH2)12COOH

palmitinska CH3(CH2)14COOH

stearinska CH3(CH2)16COOH

arahinska CH3(CH2)18COOH

begenska CH3(CH2)20COOH

lignocerinska CH3(CH2)22COOH

Nezasićene masne kiseline Nezasićene masne kiselineTrivijalni naziv Strukturna formulakrotonska CH3 - CH = CH - COOH

palmatooleinska CH3 - (CH2)5 - CH = CH - (CH2)7 - COOH

oleinska CH3 - (CH2)7 - CH = CH - (CH2)7 - COOH

eruka CH3 - (CH2)7 - CH = CH - (CH2)11 - COOH

nervonska CH3 - (CH2)7 - CH = CH - (CH2)13 - COOH

linolnaCH3 - (CH2)4 - CH = CH - CH2 - CH = CH - (CH2)7 - COOH

linoleinskaCH3 - CH2 - CH = CH - CH2 - CH = CH - CH2 - CH = CH - (CH2)7 - COOH

arahidonskaCH3 - (CH2)4 - CH = CH - CH2 - CH = CH - CH2 - CH = CH - CH2 - CH = CH - (CH2)3 - COOH

klupadonskaCH3 - CH2 - CH = CH - (CH2)2 - CH = CH - CH2 - CH = CH - (CH2)2 - CH = CH - (CH2)2 - CH = CH - (CH2)2 - COOH

Neutralne masti• Neutralne masti (gliceridi) (acilgliceridi) su

estri glicerola (glicerina) i masnih kiselina• U odnosu na broj estarskih veza u molekulu

razlikuju se monogliceridi, digliceridi i trigliceridi (odnosno, monoacilglicerini, diacilglicerini i triacilglicerini)

Uloga lipida• Energetska uloga lipida ogleda se u tome što

se njihovim razlaganjem oslobađa velika količina energije.

• Gradivna uloga odnosi se na to što se dio masti koristi za izgradnju i obnovu ćelija i njenih djelova.

• Regulatornu ulogu imaju hormoni koji su steroidi.

• Prezentaciju napravio Saša Lekić Bar, Crna Gora