Embed Size (px)
Citation preview
Group # 2
Panalangin
Masining na Pagpapahayag
Fil. 213 7:30Am to 10:30Am
Gng. L.M BullicerGuro
Tagapag - ulat
Joy C. Payumo
Leslie Eve Padua
Myzel Abalos
Joelbyn Datu
Pagganyak
Balarila at Gampanin nito
sa Retorika
BALARILAMatandang manunulat: dila
raw ng balana ang Balarila
kung kaya balarila ang
tinatawag niya sa pag-aaral
ng mga tuntunin sa maayos
at akmang pag gamit ng mga
salita ng wikang tagalog.
BalarilaFederico B. Sebastian
Isang Agham na tumutukoy
sa pag-aaral ng mga salita at
kanilang pag kakaugnay-ugnay
Maari ring sabihin ang balarila
ay pag aaral ng mga uri ng
salita at kanilang tamang
gamit at pag kakaugnay ugnay
kung ginagamit sa pag
papahayag ng isang kaisipan.
Relasyon ng Balarila at Retorika Ang Retorika at balarila ay
kapwa mahalagang sangkap ng
mabisang pag papahayag hindi
sapat ang kawastuang
pangbalarila lamang upang
maging mabisa at makatawag
pansin ang anumang
Uri ng pakikiapag talastasan o
komunikasyon.
Kailangan ito ay masamahan
ng isang sangkap na
makakapag bigay buhay at
kulay sa pakikipag talastasan
at ito ay ang Retorika.
Wastong pagpili ng mga Salita
Bakit mahalaga ang pag Pili ng Salita?
Ito ay nag papakita ng pag
galang sa mensaheng iyong
ipinahahayag at nagsisiwalat
ng Malaki hinggil sa iyong
saloobin sa mga taong iyong
kinakausap.
Ito ay nakaiimpluwensiya sa
reaksiyon ng iba sa iyong
sinasabi.
Isang pangunahing kahiligan
sa mabuting pag sasalita ang
pagiging madaling maunawaan
nito.
Ang pag gamit ng tamang
salita ay makakatulong din
sayo na masabi agad ang
punto ng walang maraming
salita.
Amg mga salita na buong
linaw na nagpapahayag ng
mga ideya ay maaring mag
patawa o mag paiyak sa mga
tao.
Ang pag papalit ng salitang
mas magandang pangkinggan
kaysa sa salitang masyadong
matalim, bulgar, o bastos na
tuwirang nakapananakit ng
damdamin o hindi maganda sa
pandinig.
Halimbawa
Wastong Salita
Natigok Sumakabilang
buhayMahirap Hikahos Sa
buhayMadaya Nangugul
ang
Wastong gamit ng mga salita
Nang at Ng
NangAng Nang ay karaniwang
ginagamit na pangatnig sa
mga hugnayang pangungusap
at ito ang panimula ng
katulong na sugnay
Halimbawa
A. Mag- Aral kayong mabuti
nang makapasa kayo.
B. Nagsisimula na ang
palatuntunan nang kami dumatin
NgAng ng ay ginagamit na
pananda sa tuwirang layon ng
pandiwang palipat.
Halimbawa
A. Guamagawa siya ng
Takdang - aralinB. Nag – uwi ng mga
pasalubong sa mga anak ang
ulirang ama.
Kung at kong
Kung Ang kung ay pangatnig na
panubali at ito’y karaniwang
ginagamit sa hugnayang
pangungusap
Halimbawa
A. Siya ay sasama sa inyo
kung papayagan siya ng
kaniyang mga magulang.
B. Kung aalis ka ay mag
paalam ka muna sa iyong mga
kasambahay.
Kong Ang kong ay nanggaling sa
panghalip na panaong ko at
inaangkupan lamang ng ng.
Halimbawa
A. Nais kong tulungan ka
ngunit tulungan mo muna ang
iyong sarili B. Ang mga kasama kong
kaklase ay pawang tutulong sa
atin.
May at Mayroon
May Ginagamit ang May kapag
sinusundan ng pangngalan
Halimbawa
A. May kasama siyang kaibigan
B. May Gagawin ka ba
mamaya?
Mayroon Ang Mayroon ay ginagamit
kapag may napapasingit na
kataga sa salitang sinusundan
nito.
Halimbawa
A. Mayroon bang problema sa
pag - aaral mo?
B. Mayroon po kaming
ipagtatapat sa inyo.
Subukin at Subukan
SubukinIto ay nangangahulugan ng
pagsusuri o pagsisiyasat sa
uri, lakas o kakayahan ng
isang tao o bagay.
Halimbawa
A. Subukin mo ang sabong ito
at napakahusay
B. Subukin natin kung may
natatanging talino siya.
SubukanIto ay nangangahulugan ng
pagtingin upang malaman ang
ginagawa ng isang tao o mga
tao.
Halimbawa
A. Subukan mo ang ginagawa
namin ng mga mag – aaral sa
pulong.B. Aalis sila upang Subukan
ang pag sasanay.
Pahirin at Pahiran
PahirinIto ay tumutukoy sa kilos na
nangangahulugan ng pag - alis
o pag pawi sa isang bagay.
Halimbawa
A. Pahirin ang pawis ng bata.
B. Pahirin ang uling sa iyong
mukha.
PahiranAng lunan o bahagi ng lunan
o bagay na pinanggagalingan
ng bagay pinahid.
Halimbawa
A. Ang mukha ng bata ay
Pinahiran ng dumi
B. Pahiran mo ng kaunting
pulbos ang iyong pisngi.
Operahin at Operahan
OperahinTinutukoy ng Operahin ang
tiyak na bahaging tinitistis.
Halimbawa
A. Ang mga mata ng matanda
ay ooperahin bukas
B. Kailan ooperahin ang
kanyang baga?
OperahanTinutukoy ang tao at hindi ang
bahagi ng katawan.
Halimbawa
A. Ooperahan na ng Doctor
ang naghihirap na may sakit.
B. Operahan na po ninyo si
Arnold at hirap na hirap na
siya.
Namatay At Napatay
NamatayGinagamit ang namatay kung
ang isang tao, hayop, halaman
at bagay ay nawalan ng buhay
dahil sa sakit,katandaan o
anumang kadahilanan
Halimbawa
A. Namatay ang haligi ng tahanan at nagluksa ang mag – anak.B. Ang kawal ay namatay upang mabuhay sa puso ng madlaNapatay
NapatayIto’y karaniwang ginagamit sa tao o hayop na pinaslang ng kapwa tao o hayop.
Halimbawa
A. Napatay ng pusa ang daga.B. Napatay pala ng pulis ang magnanakaw.
Bumangon at Magbangon
BumangonAng kahulugan ng bumangon ay gumising o tumindig mula sa pagkakahiga. Ito’y isang pandiwang katawanin at hindi nangangailangan ng layon.
Halimbawa
A. Bumangon ka na at tanghali na.
B. Siya’y bumangon nang maaga dahil sisimba siya.
MagbangonAng magbangon ay
nangangahulugan ng magtayo, magtinda at magtatag. Ito’y isang pandiwang palipat at nangangailangan ng tuwirang layon.
Halimbawa
A. Ang mga katipunero ay magbabangon ng isang pag-aalsa laban sa mga kastila.B. Tumulong kang magbangon ng mga haligi ng ating bahay.
Sumakay at Magsakay
SumakayAng sumakay ay Isang pandiwang katawanin at hindi nangangailangan ng tuwirang layon.
Halimbawa
A. Saan ka ba sumakay?
B. Sumakay ka na at aalis na ang bus.
MagsakayAng magsakay ay pandiwang palipat at nangangailangan ng tuwirang layon.
Halimbawa
A. Nagsakay sila ng babang-kabang bigas sa trak.B. Hindi ka dapat nagsakay ng mga pasahero sa mga bawal na lugar.
Sila at Sina,Kina at Kila
Sila at SinaAng sila ay panghalip
panao samantalang ang sina ay panandang pangkayarian sa pangaln. Karaniwang kamalian na ang sila ay ginagamit na panandang pangkayarian.
Halimbawa
Mali a. Sila Nenita at Liza ay mabubuting anak.
Wastob. Sina Nenita at Liza ay mabubuting anak.
Mali c. Sila Robert ay nanalo sa timpalak.
Wasto d. Sina Robert ay nanalo sa timpalak.
Wasto
a. Sila ay ulirang mga anakb. Darating sila bukas.c. Tunay na mapagkakatiwalaan sila.
d. Sila ang mga kabataan ng bagong panahon.
Halimbawa
Kina at KilaAng kina ay panandang
pangkayarian sa pangngalan katulag ng sina. Walang salitang kila sa balarilang Filipino. Ang paggamit ng kila ay karaniwang pagkakamali.
Halimbawa
a. Pupunta sila kina
Francis.
b. Kina Jonathan ba ang
lakad mo?
Hagis at Ihagis
HagisAng hagis ay pangngalan at hindi pawatas o neutral ng pandiwa.
Halimbawa
a. Malakas ang Hagis ng bola ni melba.
b. Huwag mong lakasan ang haggis at hindi niya masasalo.
IhagisAng ihagis ay isang neutrl o pawatas ng pandiwa. Ito’y hindi pangngalan.
Halimbawa
a. Ihagis mo na ang bola ay sasaluhin ko
b. Bakit ayaw mo pang Ihagis?
Napakasal at Nagpakasal
NapakasalGinagamit ang napakasal
kapag ang tinutukoy ay ang
ginagawang pag-iisang-dibdib
ng dalawang nilalang na
nagmamahalan.
Halimbawa
a. Napakasal na sina alex at Rhoda na malaon nang mag kasintahan.
b. Si Vilma ay napakasal sa sarili niyang kapasyahan.
NagpakasalAng nagpakasal ay
tumutukoy sa taong naging punong abala o siyang nangasiwa upang makasal ang isang lalaki at babae.
Halimbawa
a. Ang mag-asawa ay
nagpakasal ng anak na
panganay.
b. Si Aling Luisa ay
nagpakasal ng pamangkin
binate sapagkat ulila na ito.
PINTO AT PINTUANAng pinto (door) ay bahagi ng daanan na
isinasara at ibinubuksan. Ginagawa ito upang ilagay sa pintuan.
Ang pintuan (doorway) ay ang kinalalagyan ng pinto. Ito rin ang bahaging daraanan kapag bukas na ang pinto.
Halimbawa
Ibinukas niya ang pinto upang makapasok ang mga bagong dating.
Hindi pa naikakabit ang pinto sa pintuan.
HAGDAN AT HAGDANANAng hagdan (stairs) ay may mga baytang at inaakyatan at binababaan sa bahay.
Ang hagdanan (stairways) ay bahagi ng bahay na kinalalagyan ng hagdan.
Halimbawa
Mabilis niyang inakyat ang hagdan upang marating ang naghihintay na kasintahan.
Naiwan ang hagdanan pagkatapos niyang alisin ang hagdan.
PAHIRIN AT PAHIRAN Pahirin (to wipe) ay nangangahulugang alisin sa pamamagitan ng pamunas.
Pahiran (to apply) ay nangangahulugang lagyan sa pamamagitan ng pamunas .
Halimbawa
Pinahid niya ng panyo ang pawis na gumiti sa kanyang noo.
Inutusan siya ng nanay niya na pahiran ang floor wax ang sahig bagi iyon bunutin .
SUBUKIN AT SUBUKAN Ang subukin (to test) ay nangangahulugang
tingnan ang bias o husay samantalang ang
subukan naman (to spy on) ay
nangangahulugang espiyahan ang tao o
ginagawa ng tao.
Subukin natin ang kanyang husay sa pagmamakinilya.
Halimbawa
Inutusan nila ang bata na subukan ang ginagawa ni Renato sa likod-bahay.
IWAN AT IWANANAng iwan (to leave something) ay
nangangahulugang huwag isama ngunit
ang iwanan (to leave something to
somebody) ay nangangahulugang
bibigyan.
Halimbawa
Iwan na natin siya sa bukid at saka na lamang siya sumunod bukas ng umaga.
Iiwanan k o siya ng perang magagamit niya sa pagbili ng aklat na gagamitin niya sa klase.
SUNDAN AT SUNDINAng sundin (follow on advice ) ay nangangahulugang
sumunod sa payo o pangaral ngunit ang sundan
(follow where one is going; follow what one does ) ay
nangangahulugang gayahin ang ginagawa ng iba o
pumunta sa pinuntahan ng iba.
Halimbawa
Susundan ko si Fely sa ilog.
Sinundan niya ang pagiging manunulat ng kanyang ama.
Pagbuo ng pangungusap
Salita - bumubuo sa pangungusap Parirala - pinagsamang mga salita na walang buong diwa Halimbawa: maganda ang sapatos
Pangungusap - lipon ng mga salitang nagsasaad ng buong diwa.
Bawat pangungusap ay may
dalawang bahagi—simuno at panag-uri
Simuno - paksa o pinag uusapan sa pangungusap
Panag-uri - nagsasabi naman tungkol
sa simuno
MGA URI NG PANGUNGUSAP
Ayon sa tungkulinMga pangungusap na eksistensyal -
nagpapahayag ng pagkamayroon ng
isa o higit pang tao, atbp.
Pinangungunahan ito ng may o
mayroon. Halimbawa: Mayroon daw patimpalak sa plasa.
Mga pangungusap na pahanga
- nagpapahayag ng
damdaming paghanga.
Halimbawa: Nakakaaliw ang
pagsasayaw nila!
Mga sambitlang -
tumutukoy sa mga iisahin
o dadalawahing pantig na
nagpapahayag ng
matinding damdamin.
Halibawa: Nakupo!
Mga pangungusap na
pamanahon – nagsasaad
ng oras o uri ng
panahon.
Halimbawa: Huli ka na.
Mga pormularyong panlipunan
- mga pagbati, pagbibigay-
galang, atbp. na nakagawian
na sa lipunang Pilipino.
Halimbawa: Magandang gabi
po.
Ayon sa gamitAng pangungusap ay may
apat na uri ayon sa
gamit. Ang mga ito ay
1. Ang Paturol na pangungusap ay
tinatawag ding pasalaysay. Ito'y
nagsasalaysay ng isang katotohanan
o pangyayari. Ito ay binabantasan ng
tuldok.
Halimbawa:
Si Andres Bonifacio ay ang Ama ng
Katipunan.
2. Ang pangungusap na Patanong
ay nagpapahayag ng pagtatanong o
pag-uusisa. Ito'y gumagamit ng
tandang pananong.
Halimbawa:
May pasok ba bukas?
3. Ang pangungusap na Pautos ay
nagpapahayag ng pag-uutos. Ito'y
gumagamit ng tuldok tulad ng
pasalaysay.
Halimbawa:
Magdala kayo ng lapis at papel
bukas.
4. An g pangungusap na Padamdam
ay nagpapakilala ng isang
matinding damdamin ng pagkabigla,
pagkainis o pagkagalit. Ito'y
gumagamit ng tandang
pandamdam.
Halimbawa:
Naku! May ahas sa puno!
Ayon sa kayarian
Ang pangungusap ay may
apat na kayarian: payak,
tambalan, hugnay at
langkapan.
PAYAK
1. Ang Payak na pangungusap ay
nagpapahayag ng iisang kaisipan. Maaaring
nagtataglay ng payak o tambalang simuno
at panaguri. May apat itong kayarian: payak
na simuno at payak na panaguri; payak na
simuno at tambalang panaguri; tambalang
simuno at payak na panaguri; at tambalang
simuno at tambalang panaguri.
Mga halimbawa:
* Ang pamahalaan ay masigasig
sa mabilisang pagsugpo ng
kriminalidad sa bansa.
* Ang mga lalaki at babae ay
naghahanda ng palatuntunan
para sa darating na pista.
* Ang aming pangkat ay naglinis
ng mga kalye at nagpinta ng mga
pader sa paaralan.
* Ang mga guro at mag-aaral ay
aawit at sasayaw para sa
pagdiriwang ng Buwan ng Wika.
TAMBALAN
2. Ang Tambalang
Pangungusap ay binubuo ng
dalawa o higit pang sugnay
na makapag-iisa.
Halimbawa:
a. Nagtatag ng isang samahan sina Arnel at
agad silang umisip ng magandang proyekto
para sa mga kabataan ng kanilang pook.
b . Maraming balak silang gawin sa Linggo:
magpapamigay sila ng pagkain sa mga
batang lansangan, magpapadala sila nga
mga damit sa mga batang ulila saka
maghahandog sila ng palatuntunan para sa
mga maysakit sa gabi.
HUGNAYAN
3. Ang Hugnayang Pangungusap
ay binubuo ng isang sugnay na
makapag-iisa at isa o dalawang
sugnay na di-makapag-iisa.
Halimbawa:
1. Gaganda ang iyong buhay
kung susunod ka sa mga
pangaral ng inyong magulang.
2. Ang batang na putol ang
mga kamay ay mahusay
gumuhit.
LANGKAPAN
4 . Ang l angkapang
pangungusap ay binubuo ng
dalawa o mahigi t pang sugnay
na makapag-iisa at dalawa o
mahigit pang sugnay na di-
makapag-iisa.
Halimbawa:
a. Ang buhay sa mundo ay pansamantala lamang
kaya't dapat na tayo ay magpakabuti upang
makamit ang kaligayahan sa kabilang buhay.
b. Nahuli na ang mga masasamang-loob kaya't
payapa na kaming nakatutulog sa gabi, kasi sila
lamang ang gumugulo sa amin.
c. Ang mga bayani natin ay namuhunan ng dugo
upang makamtan ang kalayaan nang ang bayan ay
matahimik at lumigaya.
Ano ang mga uri at anyo ng pagsusulat ayon sa
layunin? paglalahad pagsasalaysay pangangatwir
an paglalarawan
Unang Araw
Ikalawang Araw
Ikatlong Araw
