Razdoblje izmedju proterivanja Persijanaca iz Grčke i početka Peloponeskog rata predstavlja period najveće moći Atine, to je tzv. zlatno doba Atine

Za njen uspon je najzaslužniji bio čuveni državnik Perikle

Poticao je iz ugledne atinske aristokratske porodice, bio je Klistenov rođak

Dobar govornik, brzo stekao podršku demosa, a od 443.g. Imao zvanje stratega, što mu je dodatno davalo moć

Perikle (495-429.god. p.n.e.)

Perikle je dodatno unapredio atinsku demokratiju, to je doba tzv.radikalne demokratije

Arhonti, sudije, vojnici, moreplovci i drugi državni službenici primali su platu

On je želeo da svi atinski gradjani, uključujući i najsiromašnije, učestvuju u političkom životu, zbog toga je uveo plate za obavljanje političkih dužnosti, u tu svrhu novac je uziman iz blagajne Atinskog pomorskog saveza

Delski pomorski=Atinski pomorski savez od 454.g

Odlučujuća uloga u političkom životu pripala je eklesiji (narodnoj skupštini)

Imala odlučujuću ulogu u životu AtineSvi punoletni atinski građani, svako iznosi

mišljenjeGlasanje javno podizanjem ruku, tajno u

slučaju ostrakizmaDonosi odluku o objavljivanju rata, sklapanju

miraOdređuje vojne zapovednikeSudi u slučajevima izdaje države

Članovi se biraju žrebom na godinu danaPretresa svako pitanje koje se iznosi pred

skupštinuPoziva arhonte i druge službenike na

odgovornostNadzire javne građevine u AtiniGlavni sudski organ bio je narodni sud

HELIJEJA, u koji je ulazilo 6.000 građana biranih žrebom

Odluke donošene na osnovu utiska posle govora

U Periklovo vreme potpuno su obnovljeni hramovi na atinskom Akropolju, medju njima se naročito isticao Partenon (posvećen boginji Atini); Erehtejon (posvećen Posejdonu i Atini)

Akropolj je takodje ukrašen Propilejima, monumentalnom kapijom koja vodi ka Akropolju

Perikle se postarao da Atina bude i dobro utvrdjena, sagradio je “duge bedeme”, izmedju grada i luke Pirej

Uspon Atine pod vodjstvom Perikla predstavljao je pretnju Sparti i Peloponeskom savezu, pojedine članice Peloponeskog saveza počele su da prilaze Atinskom pomorskom savezu (Megara)

Atina širi uticaj ka Trakiji- rudnici zlata i srebra i zapadnom Sredozemlju tj. Siciliji- žito

Zbog trošenja novca iz kase saveza dolazi do ustanaka- ustanak na Samosu i Bizantu 440.g.p.n.e.

Opasnost od izbijanja novih pobuna, Perikle je rešavao tako što je naseljavao atinske građane u tim polisima ili ostavljao vojne garnizone

Uzrok Peloponeskog rata bio je strah Sparte od jačanja Atine (Tukidid)

Atina je uspostavila hegemoniju (prevlast) u Egejskom moru i počela da širi svoj uticaj prema zapadu

Atina je bila velika ekonomska i trgovačka sila, kao i kulturno središte čitavog grčkog sveta

Prva faza Peloponeskog rata poznata je pod nazivom Arhidamov rat, po imenu spartanskog kralja Arhidama

Atina i Sparta su se odlučile za potpuno različite strategije

Sparta, sa jakom kopnenom vojskom je svake godine upadala na poluostrvo Atiku i pljačkala okolinu grada, ali nisu imali snage da zauzmu sam grad zbog nedostatka mornarice

Perikle je naredio građanima Atike da se sklone u utvrđenu Atinu

Atinjani su se suočili sa velikom epidemijom kuge, od koje je umro veliki broj ljudi, uključujući Perikla

Atinjani su se opredelili za pomorske operacije, napadajući obalu Peloponeza

425.god. p.n.e. Atinjani su uspeli da osvoje grad Pilos, iz tog uporišta mogli su da ugrožavaju i samu Spartu; Pilos je postao uporište i za odbegle helote

U drugoj fazi Arhidamovog rata, borbe su vodjene u Trakiji, oko grada Amfipolisa, glavnog atinskog uporišta, gde su i Atina i Sparta pretrpeli velike gubitke

Ova borba je predstavljala prekretnicu Arhidamovog rata, i jedna i druga strana su pretrpele ogromne gubitke u ljudstvu, poginula obojica vojsk0vođa,finansijska sredstva su bila gotovo iscrpljena, Atinjani su se plašili pobune saveznika a Sparta pobune helota

421.god. sklopljen je mir, koji je u istoriji poznat kao Nikijin mir

Na čelu Alkibijad, zagovornik velikog pohoda na Siciliju, uprkos umerenom Nikiji

Ratne operacije obnovila je Atina 415.god. p.n.e, preduzevši napad na Siciliju, koja je za Atinjane bila značajna kao izvor snabdevanja žitom

Da bi zagospodarili ostrvom, Atinjani su morali da zauzmu Sirakuzu

Opsada Sirakuze je trajala skoro dve godine, grad je bio opkoljen i sa kopna i sa mora, ali je preokret usledio dolaskom pojačanja iz Sparte (Gilip); ekspedicija je bila završena potpunim porazom Atinjana

Poraz na Siciliji je naneo težak udarac Atini, od kojeg se ona nije oporavila, njena flota je bila skoro potpuno uništena, a državna blagajna ispražnjena

413.god. Spartanci su zauzeli severni deo poluostrva Atika -Dekeleju

Ovim je počela poslednja faza u ratu, tzv.Dekelejski rat, koji traje do sklapanja mira 404.god. p.n.e.

U poslednjim godinama rata, glavno mesto sukoba bio je Helespont (antički naziv za Dardanele), moreuz koji spaja Egejsko i Mramorno more

Kroz ovaj moreuz Atina je trgovala sa kolonijama na Crnom moru i snabdevala se žitom

Odlučujuća pomorska bitka odigrala se 405.god. p.n.e. kod Egospotama, u kojoj su Spartanci, predvodjeni Lisandrom porazili atinsku flotu

Posredno se u rat uključuju i Persijanci, koji su dali Spartancima novac i brodove

Nakon ove bitke sve članice Atinskog pomorskog saveza počele su da napuštaju Atinjane, ostavši bez flote, finansija i saveznika, Atina je 404.god. p.n.e. morala da kapitulira

Sparta je Atini nametnula teške uslove mira: Atinski pomorski savez je raspuštenAtina je morala da preda preostalu flotu i da

sruši “duge bedeme”U Atini su na vlast dovedeni aristokrati,tzv.

vladavina “trideset tirana”Sparta je postala vodeća sila u GrčkojPersijska pomoć plaćena je slobodom grčkih

gradova u Maloj Aziji, koji su bili primorani da priznaju vlast Persije, čime je anuliran jedan od najvažnijih uspeha grčko-perskijskih ratova