1

داـىذ ذیشیت

داـب تشا

تحمیك دسع ذیشیت تىطی

9891 – 9889ی ػب د

اػتبد: دوتش البسی

حمك: ػیذ سب حؼیی

2

فشػت

8 ............................................................................................................................................................. ذیچى

8 .............................................................................................................................................................. مذ

5 ................................................................: یف داؾ یتىط اتمب ث یبثیدػت یثشا الص یثؼتش یق تیبى

7 ............................................................................................................................ یق یتبیبى حمق فیتقش

8 .......................................................................................................................... : اتمب ذف ثب یتىط ذیت

8 .......................................................................................................... یتىط ذیت ذیفشآ یػبص ؼتذ – 9

9 ................................................................................................................................. ذیت یاػتبذاسدب – 2

9 .................................................................................................................. هیتىط اتمب یاسدادبلش – 8

91 .............................................................................................................. فشؽ اص پغ خذبت یبسات – 4

99 ............................................................................................................ یق تیبى حمق ث یذیسػ شاخـ

98 ............................................................................................................ یتىط اتمب یق تیبى حمق

94 ............................................................................................................................... یق تیبى حمق الؼب

95 ...................................................................................................................................... یكقت تیبى یاخضا

96 .................................................................................................................................................. اختشاؿ 1-

99 .............................................................................................................................................. یف داؾ 2-

28 .................................................................................................................................................... یشی دیت

25 .................................................................................................................................................. أخز بثـ

3

ذىیچ

بفت یدس خبق اشص ث ؿذت استمب ی ػغح صذ یبد یبصبی

ػبخت ش یبس دس اختبؿ سا بضو یتمؼ یـشفت ف فبسیاػت. پ

ك ی ف یتاذ ضب ثب پشداخت اك ی یؼوجب یاػت تمش

ؼت و ث اؿتغب ی یطىخت خك ت یشىف یث تالؿب

ـذ. پغ ثشخالف زؿت آثبس یبذیض ثیدسآذ اص ـبغ ق

سا یتش یشد اذ ث فا اكوذا یض پی یاسصؽ بد یشىف

یؿذ. اص ػ یآسذب ؿبخت ذ یپذ یبد یبصبی یتب

ب سا ی ػشبیا یـشفت تؿ سص افض ػبئ استجبعیش پید

فب یا یدس تػق تذ، فش، التلبد كقت ثـش ی مؾ و

یلشاس داد اػت. ث یذ، دس قشم خغشات ثضسو ی

یلا یب ث تذیسص د یطىكبحت ت یخبعش دتب تب

خبمب یق یتبىیت ؾبست ثش بیخت حب ییدػتساقب

اص یشیش سا ث تبثقت پید یـسبوپشداخت یطىت

. اداؿت اذی لایا

ف یث تك« یت قىیحمق ب»ف ی مب پغ اص تقشیدس ا

دس ساثغ ثب اتمب یق یتبىیحمق ب ی ا خج بییتج

.ؿد یپشداخت یطىت

مذ

یث یبفتیبف تػق ىدبد ؿی ثبفث او یاص فا یىی

بفت ؿذ اػت، تفبت ػغح یدس حب تػق تػق یـسبو

دس د یطىت یـ ببیاػت. سؿذ ػش یطىداؾ ت

4

چذا یذ ایسؿذ فق اقبد آ دس آ ییؾ ثیش پید اخ

فبك یبؾ او ی تفبت دا خاذ صد. ثشایب ث ایمیدس

ب د سا یسص د یطىدس حب تػق ث ت یـسبو یدػتشػ

اتمب آ اص یشی د یطىذ تیت یىیخد داسد.

مب بس داسذ. اتیسا دس اخت یطى تی چو ییـسبو

یاؼب یشیك تػق، ی تحمی دس صو ییـسبودس یطىت

ؼتذ حذال تالؽ خت یبفو ی فبلذ تاذیتخلق ػشب

ب یثشتش د ی ب ؿذ ثب التلبد ب یسد ث فشك سلبثت خب

.سد یث ؿبس

ی ش افضاس یث د ثخؾ ػخت افضاس یطىت یوث عس

ضات یاص تد یطىت یشدد. ثخؾ ػخت افضاس ی یتمؼ

اص تشاؿبت یآ بؿ ی ؿذ ثخؾ ش افضاسىی آالت تـیبؿ

ت ىیحمق ب» ثخؾ سا یت اص ایاؼب اػت حب یشىف

. ثش فذ داسد« یق

ی حك ثش ثشداسواػت یؿب مشسات یت قىیحمق ب

ذ آ سا سد و یدبد یشا سا اىت جتیفقب یهاص یبد

ثش ح یتش لبو افب یدذ. چ یت لشاس یحب

ذ یخذ یبیشد اعالفبت آسو یـ تدبسیپخؾ، تص

ش یثىسا دبص داؿت دس سد ش ػء اػتفبد، ت یهطىت

سا دس ؾش شفت ییاخبص خق پخؾ آ دبصاتب یث

( 333-331، ف 3131پس، واػت.)افؼب خب

ت یاشص ثب تخ ث ا یبی سلبثت دس د یطىـ تیؼتشؽ ػش

ذ یدس ضد كبحجب پذ یشى ف یت قىیت اص حك بیحب

بػتذاسا یػ، ػ یهاص یطىت یآسذب ثخؾ ش افضاس

سؿت اص حمق سا ث فا یا دتشدا سا ثش آ داؿت اػت تب

5

خد سد تخ لشاس یـسبو یبػت خبسخیذ دس ػیخذ یاثضاس

ی حك احلبسی حمق دس صیا یتیدذ ثب تخ لذست حب

ؼبغ، حك ؤف ی، حك یب فبسیبال و یب اػتفبد اص فیفشؽ

اص یتدبس یتب ؿذ دػت سلجبو دش ث و ی لجیاص ا یاسد

ث یـتشیب ػشفت ثیؿد، ثب اع یش تمت خق

ش ثب تخ ث تػق ید یؿذ ب ثشداسذ اص ػ یػت خب

ؿذ یؾ ػشفت كقتی افضاو ی سؿذ ف فبس یالتلبد

داسد، ؿبخت یسا دس پ ی تدبست خبىـسب اتلب ث ؿجو

ساثغ ی سؿت دس ایثبم ا یتبی ؽشف یت قىی بیفب

بفت ثب یتػق یـسبو یسا اص ػ یطىتاذ اش اتمب ت ی

دس ید ب ؤثشیشا ػبصد دس ت یـتشی ثیب تضیاع

.دس حب تػق ثبؿذ یـسبو یبفتیخت تػق

: ؾ فیبىیت قی ثؼتشی الص ثشای دػتیبثی ث اتمب تىطی دا

ثخؾ افؾ سؿذ تػق التلبدی خب ثب اتمب تىطی داؾ

فی یؼش شدیذ اػت .

– اتمب تىطی ث قی صدیش ای ثىبسیشی دف فبكش

ؼیش دس بی و اػت ای ىب خض ث ىبی دس تىطی

. اػت وـسب التلبدی تػق ؿذ كقتی

لقیت حفؼ خت فی داؾ تىطیه اتمب بی ضیت

.داسد ضشست كبیـ اص ثؼیبسی دس سلبثتی

اشص ؿبذ سؿذ لبث تخ تىطی دس وـس ث یظ اػتب

ؼتی ثشاػبع اػتشاتظی تػق كقتی پیـبدی لة اػتب

ثذی ، تیذ بؿی آالت كقتی دس كبیقی چ غزایی ثؼت

ثشق اىتشیه ، تیذ ػی وبث ، ؼبخی چش ، ػضی

چی . یجبؿذ اػتب دس كقتی تػق بی ایت اص

6

اىب یض اػتب دس... فالد ػیب بذ بی پشط اخشای

. اػت ثشداؿت دس ، ذػی فی تا سؿذ تىطی تیذ

ػی داؾ فی دس یه ثؼتش ای ثشای ذ تا فشؽ خشیذ

خشیذاس فشؿذ ، و تض حمق ش د عشف ثبؿذ یىی اص

تشی صی بی تػق تیذ تىطی فبسی یجبؿذ .

اتمب تىطی حبت خبكی اص دشی تىطیه اػت و

دس ػ شح اختشاؿ ، آسی اتـبس كست ی یشد .

یت قی ث حبیت اص تشاؿبت فىشی آسیب اختشافبت بى

پشداخت اػت .

بىیت بی كقتی ثخـی اص بىیتبی قی ث ؿبس ی سد

دف حملی سا اف اص حمیمی یب حملی دس خت حبیت اص

فىش اثتىبس ؿخق دس ثشاثش اؿخبف ثبثت ثش ثشداسی اص تید

ث كبحت به آ ثشای ذت قی ثغس فىش اثتىبسات

احلبسی ث ؿخق جتىش ـخق ی وذ .

دس ذ لبی ػبصب خبی بىیت قی دس ساػتبی بىیت

كقتی د ثخؾ وی ث حك اختشاؿ حك داؾ فی تمؼی

یشدد .

ازاسی حك اختشاؿ دس لشاسدادبی اتمب تىطی قی ی

ی تم اختشاؿ بی حمق آیب حك بىیت بیذ و

خبسخی اػتقب اتفبؿ حك تب تىطی یشذ ایى یب شدد

ثش ثبث اؿخبف احتبی حمق ادفبب ثیی پیؾ داسد سا

یب تىطی یشذ خؼبست خجشا اختشاؿ ضؿ

... اسدی اػت و آ اص بؿی حمق اص اػتفبد ازاسوذ

دس لشاسدادبی اتمب تىطی ثبیؼتی تخ شدد .

دس اتمب داؾ فی ، داؾ فی و دف ای اص آبیب ،

بست بی فی غیشفی و دس عشاحی ػبخت ػبیش فیبت

احذ كقتی ثؾس تیذ حل یب تی اد سد یبص سد

7

یشد دس احلبس داسذ تىطی اػت ث ثش ثشداسی لشاس ی

ػی ی ث وبس شفت ی ؿد دس اتمب داؾ فی دس اختیبس

تمبضی تىطی لشاس یشد تب ثب اػتفبد اص آ احذ تیذی سد

ؾش خد سا عشاحی تأػیغ حل خبكی سا اص عشیك اتمب

وذ .داؾ فی حل ، ػبخت ، فشآیذ تیذ

یق یتبىیف حمق بیتقش

حمق ی اػتبذاسدب دس صییش تقیف تفؼیاختالف دس تقش

بثب یثبصاس یؾ سیپ ی چبـبیاص ثضستش یىی یت قىیب

ـس ت اػت وب چذ ی د یث یطىفقب دس اش اتمب ت یر

یؼب ػبصیى یت قىیت اص حمق بیحب ی تالؽ ثشا

ؿذ یتجذ یاختبف یقب یه حمق ث ی شتجظ ثب ایفب

.اػت

بفت اػت. یسؿذ ؼتشؽ یطى ثخؾ اص حمق ثب تػق تیا

استجبعبت دش ث تػق یطىتش تیبپوذ اص یاػتفبد فضا

بالب وذ یذ سؽ تی التلبد خذیتب ؿذ ایدیالتلبد د

بالب وـ یتص یض بیبىض یآب یت حتایخذبت، ب

ك فشضبت یف ی تفبتبیخذبت سا تح ػبخت اػت. ا

ث فا یق یتبىیعجذ. پغ حمق ب یض ی یتفبت یلب

.بفت اػتیت یا ی تحالتیدس ثشاثش ػغ چ یبتیاثضاس ح

ش یغ یتبی ث فقبواػت یحمق لب یث ق یت قىیحك ب

شتجظ ی ش ی، ادثی، فیكقت ی بیدس ص یشى ف یبد

ت یسا خت حب یی، لای اكیـسب ث د دوؿد. اغت ی

8

یامب ی اوشد اذ و یتذ ی ق یشىف یتبىیاص ب

ختشفب دس ی اخالل یث حمق التلبد یب لبیت ثیضق

ث آ اختشافبت یبثیض حمق فب شد دس دػتیاختشافبتـب

ك یض تـیح آ یبسثشد تبوت یخالل ی د استمبیاػت د

.اػت ی التلبد یت شد دس تػق اختبفوـبس

اػت یاكغالح« یشىت فىیحمق ب»ش اػت اكغالح والص ث ر

ث « یت قىیحمق ب» یاص حملذاب ث خب ی تػظ ثشخو

ذ خبـ یؿب ی قو دػت اص افشاد یسد. اص ؾش ا یبس و

مبث یدس غت ؼة ث ق ی قوؼت. یبـ یثبؿذ،

ش ى حمق فی ـبء اىف ؿذ اػت. حب آیتقش ی كس یبد

(391، ف 3133،یب ایـ تقم اؼببػت.)ساذیاذ

تیذ تىطی ثب ذف اتمب :

بؿی ػبصی ، عشاحی یه ذ كقتی یب خظ تیذ ، تجذی

فشآیذبی فی اعالفبت ث خغط تیذ كقتی ػبخت

تدیضات صیشػبصیبی فی خبكی لت خغط تیذ

ی عشاحی ذاسات ... دس الـ تیذ تىطی حؼة

ؿذ و ثب ؿشایظ خبكی لبث اتمب فشؽ یجبؿذ .

یىی اص تشی شاح تىطی تیذ فشآیذ ػبصی ؼتذ – 1

تیذ تىطی ثب ذف كذس اتمب ، ؼتذ ػبص شاح ؿى

یشی ایذ تب تیذ اػت ثخـی اص ؼتذاتی اػت و دس لای

تی آب تخ ی ؿد .بىیت قی ث ح تؾی

ؼتذات ای ثخؾ اص تیذ تىطی دس الـ ؼتذاتی اػت و

ـب دذ ؿشایظ لج اص خد تىطی خذیذ اػت و دس

الـ صی اكی ؿى یشی ایذ عشاحی آسی اػت . ای

9

ؼتذات ی تاذ دس لـ ؿبػبیی ـتشیب ؿبخت ثبصاسبی

حفؼ ایدبد دس ؼتذات ای چی ، ثبؿذ ذف ثؼیبس وبسآذ

. اػت ؤثش خذیذ ایذ ثش بىیتی حمق

ؼتذات فشآیذ تیذ فبسی دس اتمب اعالفبت آصؽ تحی

یشذب ثؼیبس ؤثش اػت دس ذاسی تقیشات یض ای

ؼتذات صی ثش سی ثبالی تىطی یجبؿذ .

ی ؼتذات اسصؽ یظ ای داسذ و ثبیذ دس فبوتس فشؽ وبال ا

ث آ اؿبس ؿد .

یىی اص فا دس لبث اتمب ثد تیذ اػتبذاسدبی – 2

یه فبسی اػتبذاسدبیی اػت و دس تیذ آ فبسی ذ ؾش

لشاس شفت اػت .

د ، صی اػتبذاسدبیی و دس تیذ یه فبسی سفبیت ی ؿ

اتلب استجبط ای ثخؾ سا ثب ػبیش فبسی یؼش ی بیذ . فشم

ویذ تس خذیذ ػبخت ی ؿد و ث حبػ ویفی ثؼیبس ثشتش اص

الال ـبث اػت یى چبچ اص ؾش اثقبد یب ش ـخل وچه

دیش لبث خبیضیی استجبط ثب ػبیش ثخـبی یه دػتب جبؿذ

یبی تقشیف ؿذ ثی اسصؽ ی ؿد ، پغ سفبیت ضا

اػتبذاسدبی اتلب ثب ػبیش تىطیب اص اضابت تیذ فبسی

اػت .

اػتبذاسدب چی اىب مبیؼ فبسی خذیذ ثب ااؿ ـبث

لجی سا فشا ی بیذ دس تیذ فبسیبیی و اػتبذاسدبی اص

یض، افال تذی اػتبذاسدبی لج تذی ؿذ خد ذاسد

خبف تیذ ضشست داسد تب تىطی لبث اتمب فشؽ ثبؿذ .

چبچ اػتبذاسد خبف تیذ یه تىطی تذی ـد شا

آ ث فشؽ شػذ ، اىب تیذ ـبث ثب اعیب الص لبث ػشبی

زاسی التلبدی ث خد ی آیذ .

اػت فبدی حبی لشاسداد : دبی اتمب تىطیهلشاسدا – 3

ی لة سا خد الذابت سفتبس آ وذ اضب عشف د و

10

لشاسداد یه تذی زا ، اػت لجی فىشد ثش جتی و بیذ

یه غمی

فشآیذ اتمب تىطی فال ثش ؼبی حملی ث فی و حبی

ذ تىطی ، فشایذ اػتشاس حمق بىیت قی تیذ و

ؼئیت د عشف سا تذی تجیی ی بیذ .

ؿذ تیذ تىطی اسصؽ اذاص ث ب ایت تذی لشاسداد

سفتبسبی حبی تىطی اتمب لشاسدادبی چی اػت

. اػت لشاسدادب ای ثش حملی فی بؽشا

د دسج ؿذ دس لشاسدادب خذبت پغ اص فشؽ یض اص اس

ؼتذ و ی تاذ ح اتىبء دسیبفت وذ تىطی سا ث

تیذ وذ تجیی وذ ثش تمذیش اسوب لشاسدادبی اتمب

تىطی تبثـ لای دلیك بىیت قی وـسب ؼتذ ثش

بی اػتشاس ساثظ غمی عشفی ؾبست ی بیذیىی اص صی

تذا تجبد اتمب تىطی ی ثبؿذ .

یىی فشؽ اص پغ خذبت : فشؽ اص پغ خذبت بساتی – 4

تخ سد قی بىیت لای لبت دس و اػت اسد اص

دػتشػی حل ؼتذػبصی تذی چی ، اػت یظ

طی ثؼیبس تى اتمب دس خلكب ، خذبت ای ث ـتشیب

ایت داسد . تیذ فبسی لبث كذس دس كستی و ث سصسػبی

تىطی ، سفـ قبیت ، حفؼ ذاسی ثخـبی اكی ػیؼت ب

اص ؼبی لبث دسج دس بساتی خذبت پغ اص فشؽ

یجبؿذ .

اشی یض تىطی اتمب فشآیذ ثش ؾبست : ثبصسػی ؾبست – 5

ال دلیك وبسؿبػی اػت و قال ػبصذب تیذوذب وب

تىطیبی ثشتش اد بی تخللی فی ای فشآیذ سا ثب

دلت پییشی ؾبست ی بیذ ، ای ؾبست ثش اسصؽ ػغح

11

اتمب تىطی كح زاسی د خت افتجبس اختشافبت

آسیب ی ؿد .

یت قىیث حمق ب یذیشاخـ سػ

ت یاص لش صد ث ثقذ ثب تل یت قىیت اص حمق بیحب

یغ ثشای پبسیاؼو» یقی ی ای ثیاؼود

ت اص یحب ی ثش ثشایاؼو» « یكقت یتبىیت اص بیحب

ثب شس صب تح یبد 3881دس ػب « ی ش یآثبس ادث

.ؿذ اػت

یاؼو یبزاسا ای اذاف ثیتش یذ تحمك اكیثذ تشد

یؼتیص یبسبیق ی استمب یفشد یتبیخالل ییفبىب ث ؾس ؿ

ت ف ف، ط ث یفویدس یدیشات تذسییثـش ثب تحالت تغ

فض ث یدتب ی ایتقذات ث یخبـ اخشا یخد مشسات

ض تخ ث اك ی ایث یببی مشس دس آ پس وؿشح ز

یعشف ث د یه اص و یاػت. مشسات« ت دتبیوحب» یبدیث

یتبیذ دس لش كالحیت دتب اص افشاد ختشؿ آفشیحب

ش ثب تخ ث ی اص عشف د یل حمق داخیخل یداسا ییػشص

ادب یتیخبف حب یبسبیدبد قیا یتقذات دتب ثشا

ی ایخج ث یداسا ییت فشا ػشصیثب ب یالذابت حبفؾت

یل ایسا اص خل یت قىی حمق بوب دس یظی یاػت ا

.حلش ث فشد ثشخسداس ػبخت اػت

ب اخشا یبلق یش لافذ اخشایـ اختالف دس تفؼی لش یدس ا

ختف خلكب دس اش اتمب یـسبو یح ثیـذ كح

12

دس یت قىی داسذب حمق بی، اػجبة اختالف ثیطىت

ب دس فشك خبق یاؼوتقذ ی دتبیـسب ثوداخ

ؾب ح فل یه خد یػبصد. ثبثشا یسا فشا ی ایث

یث بثذ. ی یضشست ی ای ث یاختالف ثب اثقبد خبـ

ش ی دس كست ثشص اختالف دس اخشا تفؼوؾس مشس ؿذ اػت

ی ایا ثید» ث یاؼو د یفض ا ی دتبی ثیلا

.شاخق ؿد« یدادؼتش

ت ىیت اص حمق بیفال ثش قبذات د خبج تض حب

اختالفبت سا ثب اسخبؿ اختالف ث ی ای ح فل ثو یق

یغم ا یببیاص پ یشد اذ، ثشخو ییؾ ثیپ« یداس»

یب فیپ»بذ یت التلبدیظ ثب بی ی ایقبذات ث

دس ػب « تدبست یػبصب خب» 3993دس ػب « تقشف تدبست

دس حب حبضش ثب داؿت و ؿذ اذ ىیغ تـیتبػ 3999

یب دس صیـس دو 351 حذد یخبـ لبث افب ث یمشسات

مشسات حمق یش اخشایاص تفؼ یح فل اختالفبت بؿ

ب بد ی لش ثیسا دس ا« ویـتش یؾب حمل» یت قىیب

شؿب ثش لافذ ح فل اختالفبت ی تبثی اشص ث دواذ

ثشخسداسذ.)ضشغب یبسیت ثؼیا اص ی ای تدبست ثیتؼ

( 333-333، ف3181، یجیغش

شات دس اسئ دس وزا 3991 دس ػب وش اػت واجت الص ث ر

وذ یتقشف تدبست ث ػشادب سػ یچبسچة افمت ب ف

شات غشح ؿذ ؼئ و زای دس او یاص خ جبحث ختف

ساخـ ث خج یدس افمت ب اح آ یثد تب یت قىیب

تض ؼئ تدبست و یت قىیحمق ب یتدبس یب

افمت ب فب یبفت. اص ایبع ىض ثد، اقی یتمج یبالبو

13

AGREEMENT ON TRADE RELATED OF تحت فا

INTELLECTUAL PROPERTY RIGHTS=TRIPS یبد ی

ـ یش بدیغ یبذ ی پذو ؾش اػت یذ ایؿد

یاسصؿ یداسا یدس تدبست خب یت قىیت حمق بیحب

، ف 3181 آصبس، یبالب خذبت ؼتذ.)شوش یبذ ػب

351-353 )

س ودس افمت ب ز ی ؼت ایاص فب یىی یطىاتمب ت

یت قىی بو ی افمت ب دس كستیاػت. عجك فبد ا

یث شا خج ب یطىت ثبؿذ، اتمب تیبؽت حبتحت حف

.ؿد ی یآ تؼ یتدبس

ض ث ی یت قىیب ی ایس ػبصب ثوبس اسد زودس

3913فقب ػبصب تحذ دس ػب یاص احذب یىیفا

ب ی، اثذافبت، آسیشىت اص تشاؿبت فی ث ؾس حبىدس اػت

ت ىیث حمق ب یذی شخـ خبف سػیاختشافبت ث فا ا

.ت ؿبخت ؿذیث سػ یق

یطى اتمب ت یت قىیحمق ب

دس یت سلبثتیخت حفؼ لق یهطىت یتبی ضو یدس حب

ث یهطىت یتبی ضیـ ضشست داسد. تجذیاص كب یبسیثؼ

.عجذ یسا یخبك یبصبیؾ یض پی یسلبثت یتبیض

ك پظؾ تػق دس صا، یاص عش یطىبس خك تودس

یاص سؿب یىیث ثبث یطىاتمب ت یت ػبصبذیشیذ

ش دس سا یبس بپزىا یبص ث ضشستیسد یطىث ت یبثیثش دػت

شا، ی د یی ؿذ اػت.)چش آلبیتجذ یطىتػق ت

14

(39ف ،3119

واػت یهطىت یاص دش یحبت خبك یطىاتمب ت

شد. سؿت ی ی اتـبس كست یشح اختشاؿ، آس 1دس

ت اص تشاؿبت یدس ف حمق ث حفؼ حب یق یتبىیب

س وز یتبىیپشداصد. ب یب اختشافبت ی، اثذافبت، آسیشىف

لبزاس فشف یب اص ػید یب دس تواػت یاص خ حمل

، ف 3131، یفیشضب حبج ؿشیت ؿبخت ؿذ اػت.)فیا یداسا

319)

ی ػشبوـشفت چب یپ یطىثش ت یجت یدس التلبدب

ؿذ، دس كست ی تفـ ی ػشبیزاسا اص ؾش صب، ض

ضثب ی یـسبوآب، یت قىیت بػت اص حمق بیحب

.بئ خاذ ؿذ یبسیض ث بفـ ثؼی یطى تیا

یت قىیالؼب حمق ب

حمق سا ث د یا یق یتبىی بیخد دس ص یذببید

: فجبستذ اصوذ و ی یتمؼ یثخؾ اك

ؿب دف و ی ش یادث یتبىیب حك بیحك ؤف 1-

ی ش یآثبس ادث یؼذب تبیشذا فبت آثبس یتب

.اػت

ب یش خشىت حك ؤف اػت( تفی سد حبوـبء خك اثش)

یـ بیخ اذیب دس ثؼتش تبسی خشیب ر سح اػت ایػ

بفت ید ی ش یشىذ آثبس فیذ ثبص تیث كست ت یثـش

ث ػ خد اص آثبس یهـذا شذا ش یش اذی ؼیدس ا

ذ ث یخذ یثش آ افضد اثش یضی خد ثش شفت چیـیپ

15

شا یاص آثبس د« اػتفبد» س خك اثش ثب یخد آسد اذ. اص ا

اػتفبد ی اػبػب اثش ثشاى شا ثد ؼت. تش آیفد

شا ثبص یذ ث دیذ، ؿیذ )خاذ، دیآ یذ یشا پذید

خك اثش تضؿ یخیذ تبسیسا اص فشا« اػتفبد»فت( اش فلش

ؼت. پغ دس ف وثد ی یذ آذ چیذ آثبس پذی، ؿبیو

اػتفبد » یؾش یالبف ی ث یفذات یحمق خت مبث ثب ثشص ث

مب تش دس اتو ؼئ ی او اص آدب وغشح ؿذ اػت « لفب

ی یح آ خدداسیبثذ، اص تـشی یلذاق یطىت

(391-395، ف 3181، یبیؿد.)فجبع ا

سا یكقت یبی اختشافبت عشاحو یكقت یتبىیحك ب 2-

ؼتذ ی فیذ ؼبیخذ یدذ. اختشافبت سا حب یپؿؾ

ذ ؽبش و ییتق یؿبخت ییجبیص یتبیث خالل یكقت یبیعشاح

.ؿد یشتجظ یحلالت كقت

ش ی صیسا ث فب یت قىیض حك بیاص ت یاجت دس ثشخ

:شد اذو ی ثذیتمؼ

حك اختشاؿ 1-

یتدبس یـب ب 2-

یتدبس یساصب 3-

حك ؤف 4-

ح ی ث تـشیا ی ثذیدب ث فت استجبط ع تش تمؼی دس او

.یپشداص یآ

یكقتت ىیب یاخضا

وسد یث ؿبس یشىف یتبىیاص ب یض ثخـی یكقت یتبىیب

16

یشثط یكقت ی بیاؼب دس ص یشىتب تشاؿبت فیث خالل

وذ و یسا ـخق یدف حمل« یت كقتىیب»ؿد.

یب حملی یمیب ش اف اص حمی ؿخق و اػت یذف اص آب ا

شا ث اش تدبست یاص تقشم د یشیخبعش اص خب یثتاذ ثب اع

اؿخبف ثبث یاص بح یب كقت اؿتغب داؿت اص ش تدبصی

بس ؿخق ىش اثتىت اص فیض دس خت حبیل حفػ ثبؿذ

ش ىد فیاص ت یدس ثشاثش اؿخبف ثبث داد احلبس ثش ثشداس

غشح ؿذ اػت. یذت ق یآ ثشا هبس ث كبحت بىاثت

(313، ف 3183، یشضب سصی)ف

یاختشاؿ داؾ ف یوتا دس د ثخؾ یسا یت كقتىیب

.لشاس داد یبثی اسص یسد ثشسػ

اختشاؿ 1-

ی ىاختشاؿ ؿ یهاص اسد ح حس یبسیدس ثؼ یطىت

اػتفبد اص ب حك یب خد ختشؿ اػت ی یطىشد. داسذ تی

.شد اػتو یش تحلیاختشاؿ سا اص ختشؿ د

یا ی حمق بدواػتفبد اص اختشاؿ سد ؾش ؼتض آ اػت

شذ تم ؿد. لشاسداد یب حذال حك اػتفبد اص آ ث یاختشاؿ

ب حك اػتفبد اص ی یذ ح اتمب حمق بدیثب یطىاتمب ت

ح یلف ثجت سل اختشاؿ تلشذ دس خواختشاؿ سا ـخق

(13-18، ف3118، یفیؿش یداؿت ثبؿذ.)حذ ف

ف اختشاؿیتقش -1-1

17

شد، ودبد یخت، ایا یضیچ ی اختشاؿ دس غت ث قو

(3511جش دخذا، ف وا یػبخت اص خد دسآسد اػت.)ف

سا یذ غبثك لب حمی خذ یذ ایفشد آس ثب خك پذ یه

ت آ ؼتذ ثب داد یف ث سفبىشا ی دوآسد یث دػت

ذ یآ یث خد یت خبعشیآب ا یث آسا ثشا ی حمیچ

یؿد. ثب ا یـ آب ثش ذ یث تجـ آ خبق اص تجس اذ

ـسب ث وثش و ثجت اختشافبت ایف اختشاؿ دس لایخد، تقش

اسد ـذ اػت دس فم فب یكست ـخق اضح

.ش ؿذ اػتوخت ثجت اختشاؿ ر یاسد

شد اػت، و یت یت قىیب ی ػبصب خبو یدس ذ لب

یه فال سا ح وختشؿ یهذ یا»اختشاؿ فجبست اػت اص

ث عس ػبد تش سا « ذو یسا ح یىیطى ـخق تىـ

یبذ.)حذ ف یسا اختشاؿ ی كقتىـ یهذ یح خذ

(13-18، ف 3118، یفیؿش

حك اختشاؿ -2-1

یهذ آسذ ی جذؿ پذو، یاػت احلبس یحك اختشاؿ حم

خبف یذ ؼجت ث ضفیخذ یبسىدس اثت یب سؽ كقتی یػ

ذ آسد ی حك اال ؼتض اثذاؿ پذیدبد ایذ. او یؼت و

ب ی لجال ذاؿت ثبواػت یذیبسثشد خذوب سؽ یذ یاثضاس، فشا

.بسثشد داؿت ثبؿذواف آ ی اثذاؿ دس كقت ث قبیا

ش تبص ختشفب یـ ب تذاثی اذیـشفت خبق دس ػبیتح پ

یـسبو دس یىذ. و یت یش اص آ حبیاػت لب بض

(313، ف یـیت تفبت اػت.)جـ پی حبیختف ذت ا

ظ ثجت اختشاؿیؿشا -3-1

وؼتذ تب آ دػت اص اختشافبت ی اختشافبت لبث ثجت

18

یـس بئ وثبؿذ، ث ثجت دس آ یـسوغبثك لب ثجت

ختف یـسبوظ ثجت اختشاؿ دس ی ؿشایؿذ. ثب خد تفبت ث

:تا ب ثشد ی ثبس یش سا دس ایص ناسد ـتش

دبد فشض ؿذ ی آچ لجال اواػت ییاش ثذ یه: یتبص 1-

ؿد یذ یش اسائ ؿد اختشاؿ بیشتج د یاػت، چبچ ثشا

ذاؿت ثبؿذ، اخذ فا یت آسیكف خالل یتیچبچ فقب

(18، ف یـیاختشاؿ خاذ ثد.)جـ پ

ب یاسافال ثش تبص ثد د یؼتی: اختشاؿ ثب یبسىب اثت 2-

خ اسائ اؽبس ب اختشاؿ ثب ی دس تبسو ی قیثبؿذ، ث ا یبسىاثت

دس سؿت وؿخق یهتخ ث دف داؾ اعالفبت خد

جبؿذ. ث فجبست ییؾ ثیداؿت ثبؿذ لبث پ یاختشاؿ بست ق

دس یثب بست ق یؿخل یؼت ثشایش اختشاؿ سد ؾش جبید

.بت ثبؿذییآ سؿت اص ثذ

اختشاؿ دس یت اػتفبد دس كقت( : ای)لبث یبسثشد كقتو 3-

یؿد. ا یذ، افغب و یؼت و خبق اص اختشاؿ و یلجب اتفبف

اص حص یت اختشافی فقبوؿد یحمك یاتفبؿ دس كست

شد. یـ ثـش خبسج ؿد دس ف سد اػتفبد لشاس یر اذ

(319، ف 3133، ی ابی)ساذ

سل اختشاؿ -4-1

یت سلبثتیلق یخت استمب یبدیسل اختشاؿ بفـ ثبم ص

.ػبصد ی، تػظ ثضسي فشا هچو یتػق ػبصبب

تػظ واػت یلب یب سل اختشاؿ ػذیپشا ثجت اختشاؿ

ؿد یآسذ اختشاؿ داد ذ یب پذیث ختشؿ یدت یػؼ ا

دس استجبط ثب ػبخت، فشؽ ی ق ی حمق بدیثذا ػ یتب

ث دػت آسد. یاص اختشاؿ سا دس ذت صب ق یب ؼخ ثشداسی

19

ختف تفبت اػت ثؼت ث ؿ یـسبوت دس ی حبیذت ا

.ش اػتیؼت ػب تغی تب ثیسل اختشاؿ اص ػ ػب

یطىاتمب ت یحك اختشاؿ دس لشاسدادب یزاسا 5-1

چبچ وشد وتخ یؼتیثب یطىاتمب ت یدس لشاسدادب

اختشاؿ ثجت ؿذ اػت، ـخلبت سل اختشاؿ دس لشاسداد ث

ختشؿ اختشاؿ و ییـسبو اؿبس ث یش ؿد. چوكشاحت ر

ض اسائ یثجت خد سا دس آب ث ثجت سػبذ اػت ذت افتجبس

ذ یت یظ ثشای اش ثیبثذ. ای یـسب ضشست و یاص ا یكست

ضؿ فمذ لشاسداد یطى ثب اػتفبد اص تو ییبالبوذ و

.ؿد الص اػت یـسب كبدس وش یػبخت ؿذ ث ػب

یطىشذ تیت حمق ىیس ضؿ بوفال ثش اسد ز

ؿد ییش دس لشاسداد تقیح ؿد. ث فجبست دیث ضح تلش یؼتیثب

ت اػت حمق ىیب حك بیشذ ثش ضؿ اختشاؿ آی حك و

تب یطىشذ تی ىیب ایتم ؿذ اػت یاختشاؿ ث یبد

.سا داسد یحك اتفبؿ اػتقب خبسخ

س لجب ختشؿ د ییت پبػخی ؼئوشد وذ تخ یب ثبیدس پب

اؿخبف ثبث ثش ضؿ اختشاؿ یادفب ب حمق احتب

ث ش و یدس كست یطىشذ تی خجشا خؼبست یچ

یذ اص اػتفبد اص حمق بؿوب ازاس ی سل اختشاؿ ثبع ید

.ؿد ییؾ ثیذ دس لشاسداد پیاص آ ـ ؿد، ثب

یداؾ ف 2-

یذ، حشب، اثذافیف یاص اعالفبت كقت یث دف ا یداؾ ف

ب یاص آب ی ث شا آ دف اوؿد ی ثباسصؽ فت

20

بت یش فی، ػبخت ػبی دس عشاحو یش فی غ یف یبستب

بص سد ی اد سد یب تیذ حل یث ؾس ت یاحذ كقت

دف دس احلبس یشد، خد داسد. ای یلشاس یثش ثشداس

.ؿد یبس شفت وث ی یاػت ث ػ یطىداسذ ت

یشد، یلشاس یطىت یبس تمبضی دف دس اختیچبچ ا

سد ؾش خد سا یذیلبدس خاذ ثد ثب اػتفبد اص آ احذ ت

دس ی قیسا ثب اد ا یذ حل خبكوغ ی تبػ یعشاح

ذ.)چش وذ یت ی ؿذ اییثب ـخلبت تق حد ـخق

(13، ف 3119شا، ی د ییآلب

یالؼب داؾ ف -1-2

یا یف ی ؿب اعالفبت بستبو: حل یداؾ ف 1-

ثخؾ تقذاد یبص اػت. دس ایحل سد ی دس عشاحواػت

مـ یك لغقبت، تبیبس سفت دس حل، ـخلبت دلولغقبت ث

.ؿد یب یاثقبد ث یحل دس تب یبیظیض یب عشحب

حل تب یبس داؿت داؾ فی: ثب دس اختػبخت یداؾ ف 2-

یوػبخت حل، یتا حل سا ؿبخت. اب داؾ ف ی

ییاػتبذاسدب ی آالت، لبجب، دػتساقب تبیضات، بؿیتد

یػبصذ سا دس ثش یش یب پزىتبط حل سا اذ ی تو

.شدی

دس یف یاعالفبت بستب ی: ؿب تبذیفشا یداؾ ف 3-

ش یذ ... اػت. ث فجبست دیب شدؽ اد، شاح تیساثغ ثب خش

ذ ثشداؿت یحل ثب ییذ بی تب تو یی شح ببیدس ا

.ؿد یؿد سؿ

ی یبس داؿت ش ػ ثخؾ داؾ فیثب دس اخت یطىخاب ت

بثذ ی یبال آبوػبخت آ یتاذ حل سا ثـبػذ، اص چ

21

.ذ آ آؿب ؿدیذ تی ثب فشا

اص اعالفبت ی دف اىث ؿ یداؾ ف -2-2

ؼت یقال ثجت ؿذ یثش خالف اختشافبت ثجت ؿذ، داؾ ف

خبف اختشافبت ثش ذ یلب یتبیداسذ آ اص حب یثبثشا

ظ داؾ ی یت حشب داؿت خج بی اش ایؼت. ای

ش دس اختشافبت یػبصد. ث فجبست د یبس ى حفؼ اػشاس سا آؿ یف

كذس سل اختشاؿ ث ب یحك ختشؿ ثش ضؿ اختشاؿ ث ػ

فذ تقك اختشاؿ ث یقیؿد اثجبت خالف آ یثجت ی

ؼت، دس ی ثجت ؿذ واص آدب یاػت. اب داؾ ف یختشؿ ثب ذف

داؾ یشد، ذفیشا سد اػتفبد لشاس ثی تػظ دو یكست

ذ تب ثتاذ وآ سا ث ب خد ثبثت یذ تقك احلبسیاثتذا ثب یف

.شا اص آ ؿدیبـ اػتفبد د

ناتمب ذاس -3-2

واص اعالفبت اػت یدف ا ی فت ؿذ داؾ فوبغس

یؿد. ثبثشا یثجت ؼتذ یتجو اػبد نقال دس ذاس

ؼب، ى، فیی اخشا یف یبت، مـ بیتت، ـشواص یدف ا

ت ییسا ف یت اد ... داؾ فویتش ی، فشبیـبیح آصبیتب

.ثخـذ ی

ن اػبد ذاسیؿشط اتمب ا یطىاتمب ت یدس لشاسدادب

حؼبع یتش ی حب اص اػبػی دس ف یی ثذیاص اك ا

اػبد ؼب دش ث یذاؿت ث ا ی الذابت اػت. دػتشػیتش

آ خاذ یفویب مق یدس ػبخت حل سد ؾش یبتا

.ثد

سد یطىثش ؿ ت یطىشذ تیب و اؿشاف یثبثشا

22

یضبت اخشاب ییؾ ثی ؼتذات شثط پ ناتمب ذاس

یب دس ازاسوشد ىب اسائ یش دس اسائ یتبخ یالص ثشا

.سد ؾش ضشست داسد یطىت

حفؼ اػشاس -4-2

یاص اسصؽ داؾ ف یثخؾ یطىذ توذ ازاسیاص د

ازاس یبسیدس حشب ثد آ فت اػت. دس اسد ثؼ ی

ذ حل سد ؾش یض ث تی اػت خد یب یطىذ تو

اعالفبت، ی حشب داؿت ای ث ػیادا دذ چ

ت یفوی، ثبال ثد یداؿت لذست تدبس یذ ذفوازاس

دػت یاص ا یذ اسدیت ی بیبؾ ضوحل،

.خاذثد

ثش خالف ی قال داؾ فو كست ثخلف اص آدب یدس ا

ث یذ بوؼت، ازاس یسل اختشاؿ یاختشاؿ ثجت ؿذ داسا

یسا تض یطى افـب ـذ تواػت یجبتیتشت ییؾ ثیاتخبر پ

ؿشط یطىاتمب ت یاص لشاسدادب یبسی س دس ثؼیذ. اص او

اش یتحمك ا یثشا یب لشاسداد خذاب ایحفؼ اػشاس، دسج ؿذ

یقمذ یبفتیدس یطىث حفؼ اػشاس ت یطىشذ تیاضا

.ؿد

فمظ ث یؼتیب حشب داؿت ثبیثد یاضا دس سد ػش

: وبثذ یؼتشؽ یاعالفبت

بص یبس اتیلبث لج دس اخت یش سؿبیب ػبی یتجوث كست 1-

ی اسائ یب اش ث كست ؿفبیشذ لشاس شفت اػت ی

.شدیذ لشاس ییذ تبویؿد ثقذا سد تب

.ؿذ ثبؿذ یحشب تم 2-

.شذ آ لج اص افـب ؿبخت ؿذ جد ثبؿذیاص عشف 3-

23

.ف شد دس آ صب ؿبخت ؿذ جبؿذ یثشا 4-

بص ی ث اتو یشذ اص اؿخبف ثبثیبص ی اتیتقبلجب ث ػ 5-

ذاسذ، لبث یحشب داؿت اعالفبت تقذ یدذ ثشا

.بفت جبؿذیدس

ثد ییذ ثب تخ ث پبیثب یشذ داؾ فی واػت ییثذ

ییذ، دسخ پبوتالؽ یحفؼ اػشاس كقت یبییاػتبذاسدب تاب

ذ ؿشط افب یل یشؽ ثی س پزی ؿد. اص اییاص شالجت تق یتش

اص لشاسدادب ی دس ثشخو یطىداسذ ت ییا یاػتبذاسدب

دس یبسو خد ذاؿت اضجبط ی بتایؿد ث د یالحؾ

سا ثب ی داؾ ف یطىشذ تی، قال یكقت یظ بیح

یاخ یطىاتمب دذ ت یاص ػ یثضسي ب یادفبب

(311-311، ف 3119ش صاد، یػبصد.)غالشضب ل

یشید یت

خبق یبی شایاص تش یىی یت قىیت اص حمق بیحب

یبسثشدبوت اص آ یضا حبیاشص اػت. ػقت یخب

اتمب ، یطى زاسا اتمب دذب تیػشب یثشا یبسیثؼ

یبالبوذب وضثس، لشف یب ػبصببوبسوشذب ، ی

ی اػت بفقى و یذ ایؼ آ ی ػبصبب حتیا یذیت

.داسد یذ، دس پوؼت وؼ اشص یـشفتبیب پیاص آس

آسا جذفب یثشا یت قىیت اص حمق بیاشص حب

یذب اواسد ی ثشا یبتیح یب اشیثشتش د یطىت

تدبست یبس اػت دس خت تؼىش لبث ایغ یؼئ ا یطىت

24

دس خت بفـ اتمب ی تب ب ثجت ی ای تػق ث یخب

تا ثب ی ىاػت ث یطىشذب تیدذب اتمب

ش یدس ؼ یخب یتوـتش آ سا حشیث یذ شیمتش آیف یذید

.شدوسفب ؿ ثـش حؼة

ث هودس خت یت قىی ب یطىجبحث اتمب ت

ی ایث یتبیت دس فقبوـبس یدس حب تػق ثشا یـسبو

یض ییغشح ؿذ دس ؿبػب یت قىی ب یطىاتمب ت

ـسب ثب و یض ایت آیفم یبػت خت ب یبػیػ یب

.اػت یؤثش هو یالتلبد خب

25

بثـ أخز

، فلب «یشىف یتبىیحمق ب»(، 3133)ی، ساذیاب 1-

.391، كفح11، ؿبس یذ غشیؿ ی ذسػ فبیس، ـش

ض و، ش«یطىاتمب ت»(، 3119، حؼ چش)ییآلب 2-

یؼتشؽ ػبصشا، ػبصب یا ییفبومبت خذبت خدیتحم

.39شا، كفحیـ ایكب

ت حمق شتجظ دس یسا یپو»( ، 3181 )یآصبس، ش 3-

، «یق یتبىیحمق ب یتدبس یافمت ب ساخـ ث خج ب

یخس ی ایث ی دفتش خذبت حملی، ـشید حمل

.353-331تبثؼتب، كفح-، ثبس1شا، ؿبس یا یاػال

حك ؤف :اػتفبد لفب یاػتثب»(، 3181، فجبع)یبیا 4-

یث ی دفتش خذبت حملی، ـشی، د حمل«یشیاص اثش د

-131تبثؼتب، كفح-، ثبس1شا، ؿبس یا یاػال یخس یا

391.

خزة یق یتبىیحمق ب»(، 3131شضب)ی، فیفیحبج ؿش 5-

بس ف، ی ػی، دف مبالت د«ـسودس یطى اتمب ت

ش، یجوش یا یكقت یض ـش داـبو تػق، خذ ا، ش یطىت

.319كفح

ت آ دس ی ضق یت كقتىیب»(، 3118)ی، حذ فیفیؿش 6-

، 39، ؿبس 1، فلب پظؾ دس ف كقت ، ػب «شایا

.11-11كفح

یت قىی، حمق بیطىت»(، 3131پس، افؼب)وخب 7-

، 88-83، ؿبس یالتلبد یبػی، د اعالفبت ػ« ایتدبست ث

.333-331كفح

ی ایح فل ث یسؿب»(، 3181، ضشغب)یجیغش 8-

26

دفتش ی، ـشی، د حمل«یق یتبىیاختالفبت دس حمق ب

، 19ؿبس شا، یا یاػال یخ ی ایث یخذبت حمل

.333-398ض، كفح ییپب

، چبح ا، «یشىت فىیحمق ب»(، 3183شضب)ی، فیسص 9-

.313تشا، ـش چبپبس، كفح

، «یطىثش اتمب ت یمذ ا»(، 3119ش صاد، غالشضب)یل 10-

شا، یا یـ یض آصؽ پظؾ ػبصب كبوچبح ا، ش

.311-311كفح