75
Uirbiú: Daoine ag bogadh ó cheantair tuaithe go dtí ceantair uirbeacha. Uirbiú (Urbanisation)

Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Uirbiú: Daoine ag bogadh ó cheantair tuaithe go dtí

ceantair uirbeacha.

Uirbiú(Urbanisation)

Page 2: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Le foghlaim sa chaibidil seo:

An fhorbairt a tháinig ar Bhaile Átha Cliath le himeacht ama.

Áiteanna feidhmiúla i gcathracha. Costas na talún agus airde na bhfoirgnimh. Caighdeán, cineál agus aois na bhfoirgnimh sa chathair. Na pátrúin laethúil iompair. Fadbhanna uirbeacha i dtíortha forbartha. Réiteach ar fhadbhanna uirbeacha i dtíortha forbartha. Fadbhanna uirbeacha i dtíortha i mbéal forbartha. Réiteach ar fhadhbanna uirbeacha i dtíortha i mbéal

forbartha.

Page 3: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

An fhorbairt a tháinig ar BÁC le himeacht ama

Page 4: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Baile Átha Cliath na LochlannachBaile Átha Cliath na NormannachBaile Átha Cliath Seoirseach, 18ú hAois

1800-19001900-1970

1970…..

Page 5: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Céimeanna a bhain le forbairt Bhaile Átha Cliath

Céim 1: Na Lochlannaigh i mBaile Átha Cliath.Céim 2: Na Normannaigh i mBaile Átha Cliath.Céim 3: Baile Átha Cliath Seoirseach (Georgian), an 18ú

hAois.Céim 4: Baile Átha Cliath sa 19ú haois.Céim 5: Baile Átha Cliath na 20ú haoise.

Page 6: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Céim 1: Na Lochlannaigh i mBÁC841 AD: Lonnaigh na

lochlannaigh cóngarach do linn dubh (black pool – Dubh Linn) ar Abhainn an Life.

Ba thrádálaithe agus mairnéalaigh (seafarers) iad na Lochlannaigh, mar sin d’fhorbair BÁC mar chalafort.

Page 7: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Dubh Linn

Abhainn an Life

Page 8: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Céim 2: Na Normannaigh in Éirinn

Rinne na Normannaigh ionradh ar Éirinn in 1169.Cathair mheánaoiseach a bhí i mBÁC tar éis dó ionradh a

dhéanamh air.Thóg siad ballaí mórthimpeall na cathrach le clocha.Chomh maith leis sin, d’iompar siad ionfhabhtú na Plá

Móire leo go Baile Átha Cliath agus bhásaigh an t-uafás dá bharr.

Ba é BÁC lárionad riaracháin na Sasanach a bhí i gceannas in Éirinn.

Thóg siad go leor foirgnimh éagsúla: Caisleán Bhaile Átha Cliath, Ardeaglais Naomh Pádraig agus Ardeaglais Theampall Chríost.

Page 9: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Caisleán Bhaile Átha Cliath agus Dubh Linn

An Taipéis Bayeux

Page 10: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Céim 3: An séú haois déag go dtí an t-ochtú haois déag

Tógadh an chuid ba mhó de lár na cathrach a fheicimid inniu i rith an Tréimhse Seoirseach (1714-1830).

Tógadh Coláiste na Tríonóide i rith an an séú haois déag, chomh maith le Faiche Stiabhna agus Cearnóg Mhuirfean (Merrion Square) san ochtú haois déag.

Bhíodh daoine saibhre le saol sóisialta den scoth ina gcónaí sna tithe Seoirseacha.

Page 11: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta
Page 12: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Céim 4: BÁC na 19ú haoise

Acht an Aontais, 1801: Fuaireadar réidh le Pharlaimint na hÉireann i mBÁC agus bhog baill den pharlaimint chuig Londain.

I ndiaidh cur i bhfeidhm an acht seo, bhí BÁC ina phraiseach. Bhí an chuid bá mhó de na daoine ina gcónaí i mbloic árasáin ar a dtugtaí dtionóntáin (tenements).

Bhíodh róphlódú iontu siúd.Bhí an chuid ba mhó postanna ar fáil sna calafoirt mar gur

nasc na canálacha BÁC leis an gcuid eile d’Éirinn.D’iompraítí earraí ón gcalafort ar an gcanáil nó ar na

hiarnróid chuig áiteanna eile in Éirinn.

Page 13: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Parlaimint na hÉireann roimh Acht an Aontais

Parlaimint na Breataine

Page 14: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Sasana An Albain Brat an Aontais (1801)

Aontas 1801

Éire An Ríocht Aontaithe

Page 15: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Céim 5: BÁC na fichiú haoise

Tá bruachbhailte nua tógtha níos faide amach faoin tuath.

Tosaíodh le tógail na bailte saitilíte ó na 1970í ar aghaidh. Samplaí de na bailte seo iad Cluain Dolcáin agus Tamhlacht.

Sa lá atá inniu ann, tá daonra de 1.2 milliún i mBaile Átha Cliath, sna bruachbhailte (suburbs) agus sna bailte dórtúir (dormitory towns).

Page 16: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Baile saitilíte a thugtar ar mhion-bhaile uirbeach a thógtar atá cóngarach go leor don

phríomh-bhaile uirbeach.M.sh: Cluain Dolcáin, Tamhlacht, Leamhcán,

Sord, Baile Brigín agus Na Sceirí.

Baile Saitilíte (satellite town):

Page 17: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Aerfótagraf de Thamhlacht

Page 18: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Ceisteanna achoimire

1.Déan cur síos ar fhás Bhaile Átha Cliath agus dean tagairt díobh seo a leanas:

• Nithe a tháinig ó na Lochlannaigh• Foirgnimh ó na Meánaoiseacha• Ailtireacht Sheoirseach• An tábhacht a bhaineann leis an gcalafort

2.Mínigh trí chúis ar fhás Baile Átha Cliath sna blianta tar éis d’Éirinn a saoirse a fháil sa bhliain 1922.

Page 19: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

ÁITEANNA FEIDHMIÚLA SNA CATHRACHA

Laistigh de gach cathair, is féidir pátrún a aithint maidir leis na háiteanna éagsúla feidhmiúla:An CBD (Lárcheantar Gnó)Croílár na siopadóireachtaCeantair siopadóireachta níos lú Ionaid siopadóireachtaCeantair thionsclaíochaCeantair chónaitheSpás oscailte do chaitheamh aimsire

Page 20: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

An chathair laistighBruachbhailte

Ceantar athnuachan shóisialta

LCG (Lárcheantar Gnó)

Ionad siopadóireachtaEastát tionsclaíochta

Page 21: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Áiteanna feidhmiúla sna cathracha1) An LCG/CBD (Lárcheantar Gnó/ Central Business District)

• Croílár na cathrach• Ann bíonn, na bainc, na cumainn foirgníochta, na siopaí ollmhóra agus

príomhoifigí na comhlachtaí ar fad.• Bíonn luach na talún an-ard sa Lárcheantar Gnó.

2) Siopadóireacht • Láithreacha siopadóireachta: Ní théann daoine ag siopadóireacht sa CBD gach lá. Téann siad chuig ionaid siopadóireachta ina mbíonn atmaisféar deas.

• Bíonn carrchlóis ann agus tógtar in aice le bóithre iad chun inrochtaineacht a fheabhsú.

3) Tionsclaíocht • Sa chathair: Tionscail throma (déanamh carráistí agus innill traenach). Uaireanta tionscail in aice leis an gcalafort (scagadh ola, coireáil uisce).

• Imeall na cathrach: Eastáit tionsclaíochta le tionscail éadroma. Cúis le lonnú ar an imeall; níos saoire, inrochtaineacht níos fearr do dhaoine agus leoraithe.

4) Spás oscailte -caitheamh aimsire

• Páirceanna glasa poiblí chun do leanaí agus chun éalú ón gcathair agus ón trácht. Sampla ná Páirc an Fhionnuisce, Co. Bhaile Átha Cliath.

Page 22: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

• Príomhchathair na fraince.• Daonra i bPáras: Os cionn 2

milliún duine• Daonra sa mhórcheantar: Os

cionn 11 mhilliún• Daonra i Lyon (an dara cathair is

mó sa Fhrainc): 2.5 milliún duine.• Cathair dhomhanda is ea Páras.

Cás Staidéar: Páras

CATHAIR DHOMHANDA: Cathair

a bhfuil tionchar domhanda aici i réimse

faoit leith. M.sh airgeadas, polataíocht

etc.Faisean i gcás Páras.

Page 23: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

LCG i bPáras Tá príomhoifigí na cuideachtaí baincéireachta

tráchtála, na hoifigí polaitiúla agus na hoifigí riaracháin atá ag rialtas na Fraince suite sa LCG.

Tá an Stocmhalartán (stock exchange) sa LCG – Bourse de Paris.

Ritheann an Meitreo faoi thalamh ar fud an LCG, rud a chiallaíonn gur féidir le daoine dul isteach is amach ón gcathair go héasca.

Síneann an LCG chomh fada le La Défense – ceantar nua ardstórach oifigí.

Page 24: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Siopadóireacht i bPárasTá go leor ceantair shiopadóireachta sa LCG ar nós

Galerie Lafayette agus Printemps.Is ceantair shiopadóireachta iad na sráideanna thart ar

an Champs Elysées agus Boulevard Hausmann.Tá ceantar siopadóireachta bheag sna bruachbhailte

taobh amuigh de Pháras.Déanann muintir na bruachbhailte a siopadóireacht ann.Tá brainsí éagsúla ann, ar nós Champion agus Carrefour.

Page 25: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Ceantair chónaithe agus bailte satailíte

Tá cónaí ar go leor daoine i mbloic árasáin ilstóracha, le suasgo 10 n-úrlár iontu. Tá dlúis arda daonra sa chathair.

Tá trí aicme (classes) ann; an uasaicme (saibhear), an mheánaicme agus an aicme oibre (bocht). Uaireanta bíonn concierge in árasáin an uasaicme.

Cónaíonn go leor den mheánaicme sna bailte nua a tógaíodh mórthimpeall Páras – bailte satailíte.

Sna bailte sin bíonn tithíocht (tithe sraithe, scoite, leathscoite etc.) agus áiseanna caithimh aimsire (Disneyland Paris i Marne-la-Valée).

Page 26: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Ceantair thionsclaíocha

Is é Páras an réigiún déantúsaíochta is tábhachtaí sa Fhrainc:Tionscail an fhaisin: Lonnaithe ar bhruacha na Séine ina

dtáirgtear earraí faisin, m.sh na brandaí (Gucci, Louis Vuitton, Coco Chanel etc.), seodra & cumhráin (perfume).

Comhlachtaí clódóireachta 7 foilsitheoireachta – lonnaithe sa Quartier Latin.

Tionscail Nua-Aimseartha: Aeraspás, trealamh cosanta, cúram sláinte, radharceolaithe lonnaithe sna páirceanna teicneolaíochta.

Tionscal cóimeála carranna (car assembling)

Page 27: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

- Páirceanna poiblí, m.sh an Bois de Boulonge i gceartlár na cathrach agus an Champs de Mars.

- Gáirdíní éagsúla, m.sh an Jardin de Luxembourg agus an Jardin de Plantes.

- Siúlann daoine ar feadh na gcéanna (quays) ar bhruach na Séine ina mbíonn taispeantaisí ealaíne ann.

Na spásanna oscailte

Page 28: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta
Page 29: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

LAND VALUES

Luach na talún

Page 30: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Luach na talún i lár na cathrach

Talamh an-daor le ceannach nó le tógáil ar cíos, mar go mbuaileann bóithre le chéile ann. Bíonn níos mó custaiméirí i lár na cathrach.

Foirgnimh ilstórach le híoslach (urlár faoi thalamh) iontu uaireanta.

Siopaí lonnaithe ann a dhíolann táirgí, m.sh éadaí, seodra agus fóin phóca.

Freisin, bíonn pictiúrlanna, bainc agus óstáin agus tuilleann siad airgead ó chustaiméirí na cathrach. Bíonn siad in ann an costas ard a íoc.

Bloic oifigí do ghnólachtaí dlí, do ghnólachtaí cuntasaíochta, comhlachtaí nuachtáin agus gníomhaireachtaí fógraíochta (advertising).

Page 31: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta
Page 32: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Luach na talún sna bruachbhailte (suburbs)

Lonnaíonn eastáit thionsclaíocha sna bruachbhailte mar go mbíonn spáis ag teastáil uathu, m.sh cead díoltóireachta gluaisteáin (car dealership), clós admhaid, ionaid siopadóireacht.

Lonnaíonn siad sna bruachbhailte mar gheall ar an gcostas íseal iontu (talamh i lár na cathrach ró-dhaor dóibh).

Page 33: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Luachanna arda talún CBD

Titim ghéar i luachanna talún - Lár

na Cathrach

Luachanna íseal talún – monarcha tréigthe agus droch-

chuma ar thithe

Talamh beagáinín níos

daora

Laghdaíonn luach na talún ar

imeall na cathrach

CBD: Siopaí. Oifigí, siamsaíocht

An chathair istigh – Tithíocht agus tionscail

Sean-tithe ar ardchaighdeán

Tithe nua-aimseartha agus eastáit tionsclaíochta

Page 34: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Déantar comparáid idir lóistín éagsúla in Éirinn de réir:• Aois an lóistín• Na cineálacha lóistín• Caighdeán an lóistín

Lóistín in Éirinn

Page 35: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Aois an lóistín

• Bailte beaga ba ea cathracha na hÉireann, ach mhéadaigh siad ina gcathracha móra thar na céadta bliain.

• Athraíonn stíl an lóistín agus an chaoi ar tógadh ag brath ar aois an lóistín.• M.sh: Bíonn cuma difriúil ar thithe Seoirseacha, a tógadh níos mó ná 200

bliain ó sin, ná mar a bhíonn ar tithe nua-aimseartha sna bruachbhailte.

An cineál lóistín

• Sna cathracha: Árasáin tógtha i lár na cathrach atá ilstórach, le dlús ard daonra agus an-chostasach. Freisin tá tithe sna cathracha a bhfuil an-chostasach chomh maith.

• Tithe sraithe: Sna bruacbhailte, le gairdín chúl bheag agus doras buailte ar thaobh an bhóthair.

• Tithe leathscoite: Sna bruachbhailte do theaghlaigh. Tithe nua-aimsearta le gairdín chúl agus chun tosaigh.

• Tithe den scoth: Tógtha cóngarach do cheantar áilleachta, m.sh an fharraige nó talamh ard.

Caighdeán an lóistín

• Athruithe ar chaighdeán an lóistín – 1. Méid (size) agus 2. Ábháir tógála (construction materials).

• Meid na bhfoirgneamh: Nuair a raibh an tír níos boichte, bhí tithe sraitha déanta as brící i lár na cathracha de dhá sheomra thíos agus dhá sheomra thuas agus leithreas ar chúl an tí. Rinneadh athchóiriú orthu de réir a chéile agus tá siad níos mó de bharr deontais an Tíogair Cheiltigh.

• Ábhair nua-aimseartha: Praghas breoslaí ardaithe go mór = teámh an tí níos costasaí. Tá tábhacht faoi leith le hinsliú balla, insliú áiléir, déghloiniú & coirí gáis + ola.

Page 36: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

AG TAISTEAL CHUIG AN OBAIR I GCATHRACHA

Urban Transport Use

0%

10%

20%

30%

40%

50%

Buses

Cars/Van

sBike

s

Motorb

ikes

Walki

ngTra

in

Mode of Transport

Perc

enta

ge o

f Peo

ple

Series1

Page 37: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Buaicthráth tráchta (rush hour)

Buaicthráth tráchta: An tréimhse laethúil ina bhfuil an trácht ina mbíonn níos mó trácht ná aon am eile – 9 a.m. agus 5 p.m. de ghnáth.

Is dushlán é an bhuaicthráth tráchta a bhainistiú mar go n-osclaíonn scoileanna agus oifigí, den chuid is mó, ag a 9 a chlog ar maidin.

Bíonn tranglam tráchta ann de bharr nach mbíonn daoine ag siúl. Ní shiúlann daoine de bharr go mbíonn na bóithre an-chontúirteach ag an am seo.

Page 38: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Bealaí chun srian a chur le húsáid carannaTá bealaí éagsúla chun úsaid

carranna a laghdú i lár na cathrach:

1. Táillí an-daor le híoc ar charrchlóis in aghaidh na huaire.

2. Clampáil caranna a bhíonn páirceáilte go mídhleathach agus fíneálacha troma, ar an spota, á dtabhairt amach.

3. Sráideanna do choisithe amháin.

Page 39: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Córas iompair poiblí

Cén buntáistí a bhaineann le córais iompair poiblí? Ní bhíonn i gcarr ach an tiománaí, ach is féidir le bus cúig phaisinéir is seachtó a iompar.

Tá sé níos fearr don timpeallacht (ní scaoiltear an méid chéanna CO2).

Cad iad na nithe atá riachtanach le córais iompair poiblí?

Go bhfuil sé cóngarach don áit a chónaíonn tú. Go bhfuil sé saor le n-úsaid. Go bhfuil sé tapa agus go bhfuil tú in ann brath air.

Page 40: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Córas iompair poiblí i mBÁC

1. Busanna: 1,600 bus. Ta sé níos tapa a bheith ag taisteal ar bhusanna. Samplaí ná Bus Éireann agus Dublin Bus.

2. Iarnróid: An DART (Mearlíne Átha Cliath) a thógann daoine ó cheantair cósta agus ó bhruachbhailte go Lár na Cathrach. Chomh maith leis an DART, tá an Luas. Tá dhá líne ag an Luas agus tá siad á nascadh i Lár na Cathracha faoi láthair.

3. Meitreo: Tá sé i gceist córas meitreo a thógáil amach anseo, ón taobh ó thuaidh de lár na cathrach chuig an arfort agus as sin chuig Sord.

Page 41: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

An DART An Luas

Page 42: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Fadbhanna uirbeacha

Page 43: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Don Teastas Sóisearach: Dhá fhadbh le foghlaim chun ceist fhada a dhéanamh.

Céard iad na fadbhanna a bhíonn ann i gceantair uirbeacha?1. Dífhostaíocht2. Meathlú uirbeach (urban decline) agus sraoilleáil

uirbeach (urban sprawl)3. Coiriúlacht4. Cur as don phobal

Fadbhanna uirbeacha

Page 44: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Bíonn ceantair meathlaithe in go leor cathracha, lár na cathrach go hiondúil

Bíonn go leor daoine dífhostaithe ann (chuaigh na tionscail chuig áit eile nó tá siad dúnta anois).

Níos lú daoine ina gcónaí ann. Chuaigh siad chuig na bruachbhailte - Sraoilleáil Uirbeach (urban sprawl).

Go leor áiteanna ann a bhíonn tréigthe. Bíonn go leor de na foirgnimh dúnta & folamh.

Is bloic ollmhóra de thithíocht údaráis áitiúil iad go leor de na tithe a bhíonn i lár na cathrach.

Áiteanna a mbíonn meathlú (decline) i gceist

Page 45: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Meathlú uirbeach (urban decline): Meath (deterioration) i lár na cathrach de bharr easpa cothabhála (maintenance) agus easpa infheistíochta.

Sraoilleáil uirbeach (urban sprawl): Forbairt uirbeach ag leathadh isteach i gceantair tuaithe.

Tearmaíocht

Page 46: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Is iad drugaí agus ídiú ciníoch na príomh-choireanna a tharlaíonn i lár na cathrach.

Is i measc lucht drugaí a tharla roinnt mhaith dúnmharuithe le blianta beaga anuas.

Bíonn dífhostaíocht ard i gceist le handúiligh druga agus ní bhíonn airgead acu ansin chun drugaí a cheannach – tosaíonn siad ag robáil ó dhaoine eile dá bharr.

Le blianta beaga anuas, bíonn ídiú ciníoch i gceist i gceantair uirbeacha le roinnt de na himircigh.

Coiriúlacht (crime)

Page 47: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta
Page 48: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Taispeánann na fótagraif thuas feidhmeanna difriúla uirbeacha. Ainmnigh agus déan cur síos ar aon DÁ fheidhm a thaispeántar sna fótagraif.

Ainmnigh agus mínigh DHÁ fhadbh a d’fhéadfadh cur isteach ar dhaoine a mhaireann i gcathair.

Obair bhaile

Page 49: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

I gcathracha sa domhan thiar, rinne na húdaráis phleanála iarracht na fadbhanna sóisialta agus eacnamaíochta a mhaolú trí thabhairt faoi thionscnaimh faoi leith:◦1) Athnuachan (renewal) agus forbairt i lár na cathrach

◦2) Bailte nua a phleanáil

Forbairtí uirbeacha

Page 50: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Athnuachan Uirbeach: Nuair a leagtar seantithe a bhíonn ar chaighdeán íseal i lár na cathrach agus nuair a thógtar tithe nua-aimseartha ina n-áit do mhuintir na háite ar na suíomhanna céanna. Bíonn feidhm chónaithe fós leis an áit.

Athfhorbairt Uirbeach: Nuair a leagtar foirgnimh agus tithe a bhíonn tréigthe i lá na cathrach agus nuair a thógtar oifigí, óstáin agus árasáin ina n-áit. Athraíonn an fheidhm a bhíonn leis an gceantar.

TEARMAÍOCHT

Page 51: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Na cásanna-staidéir: Athnuachan uirbeach: Fatima Mansions i mBÁC.Pleanáil agus tógail bhaile nua: Baile Adaim

Page 52: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Le blianta fada anuas, tá údaráis uirbeacha ag athnuachan agus ag athfhorbairt limistéir mhóra i lá na gcathracha in Éirinn.

Fuarthas airgead i mblianta An Tíogair Cheiltigh ó chistí rialtais agus ó chistí phríobháideacha do na tionscadail seo.

Page 53: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Cás-staidéar:Athnuachan uirbeach in Fatima Mansions sa Charnán i mBÁC

Page 54: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta
Page 55: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Lonnaithe ar an taobh ó dheas de lár na cathracha i mBÁC. Bhí ar an bpobal in Fatima Mansions dul i ngleic le dúshláin

(challenges) go leor ag tús na haoise seo: 44% tuismitheoirí aonair = bochtanas. 38% faoi 15 bliana d’aois, níos mó ná dhá oiread an mheáin

náisiúnta. Ní raibh aon cháilíochtaí foirmiúla (oideachas) ag 61% de

dhaoine fásta. 39% deb phobal dífhostaithe go dtí 2005. Drochshláinte, fágáil na scoile luath agus drugaí.

Fatima Mansions

Page 56: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

An Carnán

Page 57: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Bord Athghiniúna Fatima Mansions agus an pobal áitiúil ag cabhrú le todhchaí an cheantair a phleanáil.

2005: Athnuachan tosaithe Tithíocht mheasctha inniu 2008: 600 teaghlach ina gcónaí sa cheantar nua-thógtha.

Athnuachan an cheantair

Page 58: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Pleanáil an bhaile

Page 59: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

1. Pobal inbhuanaithe (sustainable) – caint idir an pobal agus na gardaí.

2. Leibhéil oideachais a ardú – Oifigigh oideachais do dhaoine3. Sláinte a fheabhsú – Daoine a chur ar an eolas faoi sláinte4. Traenáil d’fhostaíocht – Scéimeanna traenála áitiúla5. Béim ar na healaíona (arts) agus ar chultúr6. Forbairt ar áiseanna – Áiseanna caithimh aimsire chun

daoine óg nó aosta a spreagadh le tabhairt faoi spórt.7. Áiseanna don phobal a thógail8. An timpeallacht – Cur ar an eolas maidir le hathchúrsáil

Athnuachan shóisialta in Fatima Mansions

Page 60: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Click icon to add picture

Baile nua a phleanáil Tamhlacht

Page 61: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Tamhlacht Taobh thiar theas de BÁC 1960í – Sráidbhaile le

talamh feirme. Tógtha sna 1970í Inniu – Ceantar cónaithe

(60,000 duine).

Page 62: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Dlús an-íseal de thithe Achar fada ó stad an bhus Easpa áiseanna caithimh aimsire, siopaí agus iompair

Leibhéal ard dífhostaíochta sna 1980í (cúlú eacnamaíochta)

Drochsheirbhísí i dTamhlacht

Page 63: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Ionad siopadóireachta – An Chearnóg Ospidéal réigiúnach Stad deireanach de líne dhearg an Luas Eastát tionsclaíochta Ollscoil – IT Tallaght Áiseanna spóirt – Láthair Náisiúnta Chispheile, cumainn CLG

agus club sacair Ruagairí na Seamróige. Tionscadail chultúrtha Infheistíocht – ardú i bhfostaíocht Forbairt ar bhaile nua – BAILE ADAIM

TAMHLACHT INNIU

Page 64: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

An 1ú bhaile san 20ú haois in Éirinn

Baile nua a rinne mé staidéar air i rith mó chúrsa.

Baile Adaim

Page 65: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta
Page 66: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Baile Adaim• 16km siar ó lár chathair BÁC.• Tógtha i 2004.• Lonnaithe in aice le hianród Chill Dara-Heuston – nasc leis an CBD.• Forbairt le dlús ard (trí úrlár i ngach foirgneamh).• Seirbhísí ar fáil go tapa.• 2008 - Stáisiún traenach, dhá mhórlána bus, bunscoileanna agus

áiseanna crèche, ionad siopadóireachta, cead pleanála do lár an cheantair i mBaile Adaim, le siopaí, oifigí, áiseanna caithimh aimsire agus 600 árasán.

Page 67: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Baile Adaim

Page 68: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Ceist scrúdaithe, 2014

Page 69: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

UIRBIÚ SA DOMHAN ATÁ I MBÉAL FORBARTHA

Page 70: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Fadbhanna le huirbiú sa domhan atá i mbéal forbartha

• Éagothroime eacnamaíocha agus sóisialta

• Forbairt nach mbíonn pleanáilte

• Easpa seirbhísí infreastruchtúir

Page 71: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

Sampla: Kolkata san Ind1. Éagothroimí sóisialta agus eacnamaíocha

Daoine saibhre Daoine bochta

• In ann fanacht in óstáin ghalánta sa CBD.

• Siopadóireacht i New Market.

• Ráschúrsa an Kolkata Turf Club in Maidan.

• Clubanna oíche• Gníomhaíochtaí spóirt

• Ina gcónaí i mbailte seantáin i gceantair uirbeacha (árasáin ilstóracha le 3 ghlúin nó níos mó).

• Tiománaithe tacsaí, lucht ceirde, oibrithe monarchan, agus oibrithe leathair.

• 2007: D’ardaigh praghas an ghráin agus bhí ardú 50% de phraghas rise thar thréimhse 12 mhí

Page 72: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta
Page 73: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

• Téann daoine ar imirce chucu – dlús daonra ard.

• Le fáil in aice le stáisiúin traenach, ar fhánaí géara, ar an bhféar in aice le bóithre, faoi uasbhealaí (flyovers), ar thalamh gan rath (wasteland) agus ar imeall na cathrach.

• Ní bhíonn aon chóras séarachais ná aon uisce reatha iontu. Bíonn baol galar i gceist, go háirithe i measc leanaí óga.

• Stádas sóisialta íseal ag na daoine.• Ag obair ar ricseá, i dtionscal na tógála agus

ag iompar earraí troma ó áit go háit.

2. Forbairt nach mbíonn pleanáilte (ceantair uirbeacha)

Page 74: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta

3. Seirbhísí infreastruchtúir

Infreastruchtúr maith Droch-infreastruchtúr

• Córas teileafóin phoiblí• Ríomhphoist agus

leathanbhanda• Córas iarnróid faoi

thalamh (meitreo)

• Busanna ag truailliú • Infreastruchtúr an leictreachais

(teipeann an sóláthar leictreachais go minic)

• Diúscairt dramhaíola

Page 75: Uirbiú - Tíreolas Sóisialta