1

Wstęp do tłumaczeń

prawniczych

2

Life path of translators• Our profession is based on knowledge and experience. It has the longest

apprenticeship of any profession. Not until thirty do you start to be useful as a translator, not until fifty do you start to be in your prime.The first stage of the career pyramid –the apprenticeship stage– is the time we devote to investing in ourselves by acquiring knowledge and experience of life. Let me propose a life path: grandparents of different nationalities, a good school education in which you learn to read, write, spell, construe and love your own language. Then roam the world, make friends, see life. Go back to education, but to take a technical or commercial degree, not a language degree. Spend the rest of your twenties and your early thirties in the countries whose languages you speak, working in industry or commerce but not directly in languages. Never marry into your own nationality. Have your children. Then back to a postgraduate course. A staff job as a translator, and then go freelance. By which time you are forty and ready to begin. [Lanna Castellano in M.Baker]

3

Basic TS terminology: strategies

• SL-oriented strategy

• SL-oriented equivalent

• Ekwiwalent ukierunkowany na język źródłowy

• TL-oriented strategy

• TL-oriented equivalent

• Ekwiwalent ukierunkowany na język docelowy

Ekwiwalencja / equivalenceEkwiwalencja / equivalence

4

Translation

Literary General LSPSpecialised

TechnicalLanguage for Special PurposesTłumaczenia specjalistyczne

5

LSP Translation

• Legal Translation

• Business & Financial Translation

• Scientific Translation

• Technical Translation

• Medical Translation

• Audiovisual Translation

• ...

6

Najstarsze znane tłumaczenie prawnicze:

egipsko-hetycki traktat pokojowyz 1271 r. p.n.e. zawarty między Egiptem Ramzesa II a imperium hetyckim

Dla porównania: pierwsze tłumaczenia Biblii - III w. p.n.e. (Nida)

Źródło: Wikipedia

7

Kamień z Rosetty:

dekret z 196 roku p.n.e. wydany

przez kapłanów egipskich dla

uczczenia faraona Ptolemeusza V

tekst dwujęzyczny w trzech wersjach

po egipsku pismem hieroglificznym

i demotycznym oraz po grecku

Źródło: http://www.britishmuseum.org/explore/highlights/highlight_objects/aes/t/the_rosetta_stone.aspx

Źródło: Wikipedia

8

język prawa język prawniczy

• Język prawa (preskryptywny): język aktów prawnych

• Język prawniczy (deskryptywny): język orzeczeń sądowych, język umów, dokumentów, broszur informacyjnych - metajęzykWróblewski 1948

Tłumaczenia prawnicze

9

TEKSTY PRAWNE

• Tłumaczenie aktów prawnych

• Tłumaczenie prawa wielojęzycznego (np. unijne, Kanada, Belgia, Szwajcaria)

TEKSTY PRAWNICZE

• Tłumaczenie umów, dokumentów spółek, aktów notarialnych itp.

• Tłumaczenia poświadczone (np. sądowe)

10

Na czym polega specyfika tłumaczenia prawniczego?

11

Terminy i pojęcia

całka

integral (EN), Integral (DE), intégrale (FR), интеграл (RU)

• uniwersalność pojęć w pewnych dziedzinach język matematyki, medycyny, techniki, informatyki

12

Terminy prawnicze

Spółka jawna

• Wymaga rejestracji• Niezbędne zawarcie

umowy spółki w formie aktu notarialnego

Partnership

• Nie wymaga rejestracji

• Może być utworzona na mocy pisemnej lub ustnej umowy spółki

13

Różnice między pojęciamiz dwóch systemów prawnychOrganizacja pola semantycznego

14

Instytucje prawne, które nie mają odpowiedników w TL

Terminy bezekwiwalentowe

• Trust

• Equity

• Common law

• użytkowanie wieczyste ( EN)

15

Nieprzystawalność pojęć prawnych

• Pojęcia (instytucje) prawne są osadzone w konkretnym systemie prawnym, w systemie prawnym danego kraju - w jego realiach kulturowych, społecznych, historycznych

• Asymetria systemów prawnych: nie ma dwóch identycznych systemów prawnych na świecie; różnice między systemami, np. system common law a system civil law; łatwiej tłumaczyć w obrębie tej samej grupy systemów, np. PL>DE, PL>FR niż PL>EN

• Ścisły związek języka z prawem

16

(Gizbert-Studnicki 2001)• Instytucje prawne mają funkcję skrótów łączących zbiór

stanów faktycznych ze zbiorem konsekwencji prawnych:

Jeżeli A kupił/odziedziczył/zasiedział S, to jest właścicielem S.Jeżeli A jest właścicielem S, to może sprzedać/podarować/

wydzierżawić S.

Dla żadnego porządku prawnego te zbiory stanów faktycznych i skutków prawnych nie są identyczne.Gizbert-Studnicki: nazwy instytucji prawnych są nazwami własnymi; zdania o faktach instytucjonalnych są nieprzetłumaczalne. Prawnicy spoglądają na świat przez okulary instytucji prawnych, właściwych danemu porządkowi prawnemu. Powoduje to niemożliwość osiągnięcia adekwatności przekładu (2001).