ZAGADJIVANJE ŽIVOTNE SREDINE

Zagadjivanje zemljišta

Pedologija-nauka

Zemljište – definicija = tanak – površinski sloj zemljine kore (litosfere) koji nastaje kao proizvod geološke podloge uz učešće klimatskih faktora i živih bića.

Pedologija (grč. πεδον, pedon — zemljište; grč. λόγος, logos — nauka) je nauka o zemljištu u prirodnom okruženju, koja se bavi proučavanjem nastanka zemljišta (pedogeneza), njihovom morfologijom, klasifikacijom, genezom i distribucijom zemljišta. Srodna nauka o zemljištu je edafologija.

Uopšteni podaci

U zemljištu se uzajamno ‘’dodiruju’’ i prožimaju: LITOSFERA, ATMOSFERA, HIDROSFERA, BIOSFERA

Zemljište je biogeno – klimatskog (= biogeno-abiogenog porekla)

Na Mesecu nema zemljišta – zato što nema živih bića

Zemljište – poseban ekološki faktor = EDAFSKI FAKTOR, često tretiran kao abiotički (besmisleno). Biološki kompleks u zemljištu obezbeđuje procese redukcije (humifikacije, mineralizacije) odnosno kruženje supstance. = Kompleks ekoloških faktora

Da nema zemljišta, ne bi bilo ni kruženja supstance u prirodi

Važan proces formiranja

Proces formiranja zemljišta- PEDOGENEZA.

Spor i veoma složen proces.

Četiri zemljišna horizonta

Antropogeni faktori koji u savremenim uslovima ugrožavaju zemljište su

mnogobrojni, ali su među njima najčešći i najopasniji sljedeći

1. Neracionalno i neadekvatno iskorišćavanje zemljišta u poljoprivredne svrhe

2. Neracionalno iskorišćavanje biljnog pokrivača, posebno šumskog

3. Urbanizacija

4. Izgradnja različite infrastrukture

5. Hidrotehnički radovi

6. Različiti (drugi) oblici zagađivanja zemljišta

7. Eksploatacija uglja i ruda iz površinskih kopova

1. Neracionalno i neadekvatno iskorišćavanje zemljišta u poljoprivredne svrhe

Procena UNEP – a prekomernom ispašom ugroženo je 34%

svetskog zemljišta

2. Neracionalno iskorišćavanje biljnog pokrivača, posebno šumskog

Uzrok – kompletno isječene šume

Posljedica – erozija zemljišta

Erozione zone i erozione stope na području Evrope

3. Urbanizacija

Nije utvrdjeno koliko je tačno urbanizacija zauzela plodne površine, ali se radi o velikim površinama.

Najveca odgovornost- prostorno planiranje, urbanisti.

4. Izgradnja različite infrastrukture

Putevi, pruge, kanali, dalekovodi... SAD – 2,5% ukupne površine zemljišta

‘’izgubljeno’’ (zauzeto) urbanizacijom + infrastrukturom

5. Hidrotehnički radovi

Hidroakumulacija na Drini

Zaovinsko jezero

6. Različiti (drugi) oblici zagađivanja zemljišta

Deponije komunalnog otpada

Deponije floatacijske jalovine

Indirektno zagadjivanje - preko vazduha i vode

7. Eksploatacija uglja i ruda iz površinskih kopova

U Svijetu se godišnje (na ovaj način) uništi = ‘’premesti’’ 40 miliona tona plodnog zemljišnog materijala.

Zagadjivanje vazduha i vode

Mora i okeani

Za razliku od kontinenata, svi okeani na Zemlji povezani su u jedinstvenu celinu – povezanost.

Podjela svjetskog mora

Varenius je 1650. podelio svjetsko more na okeane, mora, zalive i morske prolaze:

Tihi, Atlantski,

Indijski, Severni ledeni,

Južni ledeni

Kontaminacija-zagadjenje

Kontaminacija voda (engl. Contamination) - promjena kvaliteta vode koja nastaje unošenjem, ispuštanjem ili odlaganjem hranjivih i drugih materija, uticanjem energije ili drugih uzročnika, u količini kojom se mijenjaju korisna svojstva voda, pogoršava stanje vodenih ekosistema i ograničava namjenska upotreba vode.

Uticaji zagađenja na organizme, zajednice i

ekosisteme Zagađujuće materije se koncentrišu u

tijelima organizama u lancima ishrane (proces bioakumulacije).

Uticaj pojedinih zagađujućih materija se može manifestovati na velikim prostorima i u dugom vremenskom periodu.

Uticaj ne samo na jedinke već na čitave zajednice i morske ekosisteme.

Zagađivanje Jadranskog mora

Neke vrste zagađujućih materija u moru:

1. Organske materije2. Sedimenti3. Buka4. Strane (nove) vrste5. Patogeni organizmi6. Termalni otpad 7. Postojani toksini (PCB, teški metali,

DDT ...)8. Plastika 9. Radioaktivne materije10. Ulje (Nafta)

1. Organske materije Iz kanalizacije 50%, s poljoprivrednih

površina 50%. Posljedice: cvjetanje algi u priobalnim

područijma.2. Sedimenti Izvori: erozija tla, sječe šuma... Posljedice: zatrpavanje ekosistema,

zamućivanje vode.3. Buka Veliki broj brodova na moru. Posljedice: ometanje života u moru.

4. Strane (nove) vrste Problemi: -konkurišu starim vrstama -šire bolesti u moru

5. Patogeni organizmi Kontaminiraju obalu i hranu u moru.

6. Termalno zagađenje Izvor: razhladjene vode iz fabrika i raznih

postrojenja Posljedica: Ubijaju organizme u vodi

osjetljive na temperaturu.

7. Postojani toksini (PCB, teški metali, DDT ...) Izvori: fabrike, kanalizacija, otpad... Posljedice: truju, ubijaju morske organizme,

zagadjuju hranu iz mora...

8. Plastika Izvori: Otpad s teretnih brodova, ribarske

mreže s brodova, otpad s plaže, industrijski otpad.

Posljedice: Morski organizmi greškom otpad smatraju

za hranu ili se u njega zapliću. Služi kao zamka za ribu. Vizualno zagadjuje plaže i može trajati 200

do 400 godina.

9. Radioaktivne materije – otpad (RAO)

Izvori: Nuklearni otpad, nuklearne probe, havarije nuklearnih podmornica.

Posljedice: mutageneza, mogu ući u lanac ishrane i prouzrokavti razne bolesti morskih organizama.

10. Ulje (nafta)

Problemi: Pluta po površini Sprečava fotosintezu, disanje i ishranu Nakon izliva nafte aromatični

ugljovodonici prouzrokuju neposrednu smrt mnogih organizama

Smanjenje kiseonika u moru.

Procjene ukupnog unosa nafte u morsku sredinu

(u hiljadama tona godišnje)

Zaštita atmosfere – očuvanje klime

Očuvanje klime jedan je od osnovnih strateških pravaca na globalnom nivou, pored očuvanja biodiverziteta.

U Rio de Žaneiru je 1992. godine održana Konferencija UN o životnoj sredini i razvoju, pod nazivom “Samit o planeti Zemlji”, na kojoj je usvojena čuvena Rio deklaracija o životnoj sredini i održivom razvoju.

Globalni efekti zagađivanja atmosfere

Globalno zagrijevajne ili povećanje efekta staklene bašte.

Smanjenje ozonskog omotača, i pojavljivanje ozonskih rupa.

Sve češća pojava kisjelih kiša.

Globalno zagrijevanje

Topljenje lednika

Topljenje lednika na polovima i planinama

Povećanje nivoa mora

Potapanje velikih povšina na obalama

Potapanja priobalnih gradova i nestajanje ostrva

Zaključak

Treba smanjiti broj fabrika i ugraditi razne vrste filtera.

Smanjiti otpuštanje otpadnih voda iz fabrika.

Smanjiti iznošenje freona u životnu sredinu.

Prezentaciju napravio Saša Lekić Bar, Crna Gora