THỰC PHẨM CHỨC NĂNG & SỨC KHỎE SINH SẢN

#

PHẦN I:

CHỨC NĂNG SINH DỤC CỦA CON NGƯỜI

#

1. Sinh s¶n: SX ra con ng êi ®Ó duy tr× gièng nßi

2. Khao kh¸t (ThÌm muèn)

3. Kho¸i l¹c

4. Th«ng tin

5. Mong muèn thay ®æi t×nh dôc (míi, l¹): cÇn ® îc chÕ ngù

6. Khö c¨ng th¼ng.

#

Ph ¬ng ph¸p chÕ ngù chøc n¨ng thø 5Ph ¬ng ph¸p chÕ ngù chøc n¨ng thø 5

1)1) TuÇn tù theo quy tr×nh ®Ó nam giíi ®¹t ® îc tø TuÇn tù theo quy tr×nh ®Ó nam giíi ®¹t ® îc tø khÝ khÝ (hoµ khÝ, c¬ khÝ, cèt khÝ, thÇn khÝ) & n÷ (hoµ khÝ, c¬ khÝ, cèt khÝ, thÇn khÝ) & n÷ giíi ®¹t ® îc cöu khÝ (phÕ khÝ, t©m khÝ, tú khÝ, giíi ®¹t ® îc cöu khÝ (phÕ khÝ, t©m khÝ, tú khÝ, thËn khÝ, cèt khÝ, c©n khÝ, huyÕt khÝ, nhôc thËn khÝ, cèt khÝ, c©n khÝ, huyÕt khÝ, nhôc khÝ vµ tuû khÝ)khÝ vµ tuû khÝ)

2)2) Thay ®æi ®Þa ®iÓm thêi gianThay ®æi ®Þa ®iÓm thêi gian3)3) Thay ®æi t thÕ: Thay ®æi t thÕ:

Rång bay uèn khócHæ r×nh måiV în trÌo c©yVe sÇu b¸m cµnhRïa bayPh îng bay l înThá liÕm l«ngC¸ giao v·yH¹c quÊn cæ

#

T¸c dôngT¸c dông1)Th êng xuyªn ®¹t cùc kho¸i: gi¶m tØ lÖ chÕt = 1/2

ng êi kh«ng ®¹t nh trªn.2) 3 lÇn/ tuÇn: gi¶m 1/2 nguy c¬ ®ét quþ tim.3)Gi¶m c©n, fitness (QHTD = bµi tËp thÓ dôc: tiªu hao

200 Kcal) Víi ®iÒu kiÖn: ®¶m b¶o quy tr×nh qua 4 giai ®o¹n:

+ Giai ®o¹n kÝch thÝch+ Giai ®o¹n cao nguyªn+ Giai ®o¹n cùc kho¸i+ Giai ®o¹n håi phôc.

4)Ph¸t triÓn c¬: ®ïi, m«ng, chËu, c¸nh tay, cæ, ngùc.

#

5) KTSX Testosterone: khoÎ c¬, x ¬ng

6) Gi¶m ®au (do t¹o: Endorphin Estrogen).

7) Gi¶m trÇm c¶m cho phô n÷, gi¶m c¶m l¹nh, c¶m cóm (IgA t¨ng 30%)

8) §iÒu khiÓn c¬ bµng quang khoÎ lªn.

9) KhoÎ r¨ng-miÖng: Tinh dÞch nhiÒu Zn, Ca gi¶m s©u r¨ng vµ gi¶m ung th tuyÕn tiÒn liÖt

T¸c dôngT¸c dông(TiÕp theo)

#

HORMONE SINH DỤC NAM OESTROGEN

• Do TB Leydig sản xuất• Nguyên liệu: Cholesterol

Phát triển các CQ sinh dục

Chuyển hóa protein và cơ

Chuyển hóa protein và cơ

Kích thích sản xuất tinh trùng

Tăng HC 20%, tăng nhẹ hấp thu Na ở ống thận

•Cốt hóa + phát triển xương•Lắng đọng Ca + P ở xương

#

HORMONE SINH DỤC NỮ ESTROGEN

• Do buồng trứng sản xuất• Nguyên liệu: Cholesterol

Tăng kích thước, mạch máu TC

Tăng sinh niêm mạc vòi trứng

Phát triển vú

Tăng tiết dịch cổ tử cung

Tăng chuyển hóa đạm, mỡ ở da(vú, đùi, mông…)

•Tăng sinh niêm mạc âm đạo•Tăng tiết dịch có pH acid

•Tăng cốt hóa và pt xương•Lắng đọng Ca + P

Tăng nhẹ giữ H20 + muối

Phát triển cơ quan sinh dục nữ

#

HORMONE SINH DỤC NỮ PROGESTERON

•Do hoàng thể sx•Rau thai sx

Tăng tiết nhày ở cổ tử cung

Tăng tiết dịch ở niêm mạc vòi trứng

•Phát triển chiều dài – cuộn tròn niêm mạc TC.•Tăng bài tiết ở niêm mạc.

Phát triển tuyến vúchuẩn bị tiết sữa

Tăng thân nhiệt 0,5oC

Nguyên liệu:Cholesterol

#CHU KỲ KINH NGUYỆT CỦA HORMONE SINH DỤC NỮ

Estrogen

#

Điều hòa chức năng tinh hoàn

Tinh hoàn(+)

Hypothalamus

Gn RH

Tuyến Yên

FSH LH

Ống sinh tinh

Tế bào Sertoli

Tế bào Leydig

Inhibin Testosteron

XS tinh trùng

Tăng HC 20%

Tăng CHCB 5% -10%

PT chắc xương

Tăng chuyển hóa protein

Đặc tính sinh dục nam

PT giới tính nam

(-)

(-)

(+)

(+)

#

Các yếu tố ảnh hưởng tới sinh sản tinh trùng1. Hormone: GnRH (Hypothalamus), LH, FSH

(Tuyến Yên)2. Nhiệt độ: o Tinh trùng được sản xuất ở nhiệt độ < T0 cơ

thể 1-20 o Cơ Dartos của bìu co, giãn để đảm bảo nhiệt

độ thuận lợi cho SX tinh trùng.3. pH: tinh trùng hoạt động mạnh trong môi

trương kiềm và trung tính. Ở môi trường axit dễ bị giết chết.

4. Kháng thể: - TT có thể bị tiêu diệt khi có KT trong máu.- Ở nữ:

• Có KT cố định tinh trùng: dễ thụ thai• Có KT tiêu diệt tinh trùng: khó thụ thai

#

5. Rượu, ma túy: làm giảm sản xuất tinh trùng

6. Tia X, phóng xạ, bức xạ: làm tổn thương tế bào dòng tinh

7. Căng thẳng thần kinh: làm giảm SX tinh trùng

8. Chế độ ăn uống: ảnh hưởng SX tinh trùng

9. Ô nhiễm môi trường: ảnh hưởng SX tinh trùng

10. Virus: Virus quai bị

#

Đặc điểm tinh trùng1. Số lượng:• Hai tinh hoàn sản xuất 120.000.000 TT/d• Mỗi lần giao hợp phóng ra : 2-5ml với

200.000.000 đến 500.000.000 TT2. Hình thể :+ Đầu được cấu tạo từ nhân TB, trước đầu

có một lớp dày nên được gọi là cực đầu, chứa lượng lớn men Hyaluronidase (men phân giải các sợi của mô) và men phân giải Protein.

+ Thân+ Đuôi: giúp cho tinh trùng chuyển động và

di chuyển

#

3. Đời sống:- Tinh trùng được SX ra ở ống sinh tinh và lên mào

tinh hoàn 18-14h mới vận động được.- TT phải vận động qua ống mào tinh hoàn dài 6m.- TT được dự trữ 1 phần ở ống mào tinh hoàn phần

lớn ở ống dẫn tinh. Tại đây: thời gian sống được 1 tháng.

- Khi được phóng vào đường sinh dục nữ: thời gian sống được từ 24-48h.

- Ở nhiệt độ thấp tinh trùng sống lâu hơn.4. Chuyển động: tốc độ 4 mm/phút

#

PHẦN II:

CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI SỨC KHỎE SINH SẢN

#

I. Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG VÀ Ô NHIỄM THỰC PHẨM

#

Nghiªn cøu cña GS. Nghiªn cøu cña GS. N.SkakkebackN.Skakkeback

(§¹i häc Copenhagen - §an (§¹i häc Copenhagen - §an M¹ch)M¹ch)

•N¨m 1940: L îng tinh trïng nam giíi Ch©u ¢u trung b×nh: 113tr con/ml

•N¨m 1990: chØ cßn 66tr con/ml gi¶m 41,6%

•Sè l îng tinh dÞch: gi¶m 25%

•Theo WHO: sè ng êi cã l îng tinh trïng d íi 20tr con/ml (dÉn ®Õn v« sinh) t¨ng tõ 6% ®Õn 18%

¤ nhiÔm m«i tr êng

Th©m nhiÔm ®éc tè vi l îng

MÊt c©n b»ng Hormone

Suy gi¶m l îng & chÊt tinh trïng ë ♂

Ung th tö cung ë ♀

Teo c¬ quan sinh dôc

Ô NHIỄM VÀ VÔ SINH

#

Ô NHIỄM THỰC PHẨMÔ NHIỄM THỰC PHẨM

1. ¤ nhiÔm sinh

häc

3. ¤ nhiÔm vËt lý

2. ¤ nhiÔm ho¸

häc

#

T¸c nh©n sinh T¸c nh©n sinh hächäc

C¸c con ® êng g©y « nhiÔm sinh häc vµo thùc phÈm

Sóc vËt bÞ bÖnh

M«i tr êng

Sinh vËt cã ®éc tè

ChÕ biÕn thùc phÈm

B¶o qu¶n thùc phÈm

¤ nhiÔm:§Êt N ícKh«ng khÝ

Mæ thÞt

NÊu

kh«ng kü®éng vËt

cã ®éc

Thùc vËt cã ®éc

®éc tè nÊm mèc

VÖ sinh c¸ nh©n

(Tay ng êi lµnh mang trïng, ho

h¾t h¬i…)

• §iÒu kiÖn mÊt vÖ sinh.• Kh«ng che ®Ëy ruåi, bä, chuét…

Thùc phÈm

¤ nhiÔm sinh häc

#

C¸c t¸c nh©n sinh häc g©y « nhiÔm thùc phÈm

1. Vi khuÈn: C¸c vi khuÈn cã trong thùc phÈm cã thÓ g©y bÖnh nhiÔm khuÈn hoÆc ngé ®éc thùc phÈm.

BÖnh nhiÔm khuÈn thùc phÈm lµ do ¨n ph¶i vi khuÈn g©y bÖnh, chóng ph¸t triÓn vµ sinh ®éc tè trong c¬ thÓ ng êi, th êng ë trong ruét.

Ngé ®éc thùc phÈm do ¨n ph¶i chÊt ®éc h×nh thµnh tõ tr íc (chÊt ®éc do VK sinh ra trong thùc phÈm tõ tr íc khi ¨n).

#

C¸c t¸c nh©n sinh häc g©y « nhiÔm thùc phÈm

1. Vi khuÈn: (TiÕp theo)

Th êng ng êi ta chia ra 2 lo¹i vi khuÈn h×nh thµnh bµo tö vµ vi khuÈn kh«ng h×nh thµnh bµo

tö.

C¸c loµi vi khuÈn h×nh thµnh bµo tö: (VD: Cl. botulinum; Cl.perfringens; Bacillus cereus)

C¸c loµi vi khuÈn kh«ng h×nh thµnh bµo tö: (VD: Vibrio cholerae; Vibrio parahaemolyticus; Shigella; Salmonella; Campylobacter; Listeria; Staph.aureus; Streptococcus; E.coli; yersinia enterocolitica; Proteur)

#

C¸c t¸c nh©n sinh häc g©y « nhiÔm thùc phÈm

2. Vi rus:

Virus viªm gan A Virus viªm gan E Rotavirus Norwalk virus Virus b¹i liÖt…

#

C¸c t¸c nh©n sinh häc g©y « nhiÔm thùc phÈm

3. Ký sinh trïng:

Ký sinh trïng ®¬n bµoGiun ®òaGiun tãcGiun mãcGiun xo¾nS¸n l¸ gan nháS¸n l¸ phæiS¸n d©y lînS¸n d©y bß

#

C¸c t¸c nh©n sinh häc g©y « nhiÔm thùc phÈm

4. C¸c sinh vËt cã ®éc tè:

§éc tè nÊm ®éc: aflatoxin: Lµ ®éc tè cña nÊm aspergillus flavus vµ aspergilus parasiticus, hay cã trong ng«, ®Ëu, cïi dõa kh«… lµ ®éc tè g©y ung th gan, gi¶m n¨ng suÊt s÷a, trøng. ochratoxin: Lµ ®éc tè cña nÊm aspergillus ochraccus vµ Penecillium viridicatum, hay cã trong ng«, lóa m×, lóa m¹ch, bét ®Ëu, h¹t cµ phª. §éc tè nµy còng cã kh¶ n¨ng g©y ung th .

#

KÕt qu¶ xÐt nghiÖm AFLATOXIN BKÕt qu¶ xÐt nghiÖm AFLATOXIN B11

L¹c nh©n: 7/55 mÉu (13%)

X× dÇu: 2/6 mÉu (33%)

T ¬ng: 9/30 mÉu

(30%)

Cµ phª: 30%

§Ëu phéng: 68%

#

C¸c t¸c nh©n sinh häc g©y « nhiÔm thùc phÈm

4. C¸c sinh vËt cã ®éc tè: (TiÕp theo)

§éng vËt cã chÊt ®éc: Cãc C¸ nãc (tetradotoxin). C¸c loµi c¸ ®éc kh¸c. §éc tè trong nhuyÔn

thÓ: •DSP (Diarrhetic ShellfÝh Poisoning): G©y tiªu ch¶y•NSP: G©y liÖt thÇn kinh•ASP (Amnesic Shellfish Poisoning): G©y ®·ng trÝ•PSP (Paralytic Shellfish Poisoning): G©y liÖt c¬.

#

C¸c t¸c nh©n sinh häc g©y « nhiÔm thùc phÈm

4. C¸c sinh vËt cã ®éc tè: (TiÕp theo)

Thùc vËt cã ®éc: (Pyrrolizidine, Alkaloids, Lipin alkaloids): S¾n (HCN). L¸ ngãn M¨ng…

#

¤ nhiÔm ho¸ häc

1. Nh÷ng chÊt ho¸ häc cho thªm

vµo thùc phÈm theo ý muèn.

2. Nh÷ng ho¸ chÊt lÉn vµo thùc

phÈm.

3. Ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc phÈm.

Gåm cã:

#

Nh÷ng chÊt ho¸ häc cho thªm vµo thùc phÈm theo ý muèn:

§Ó b¶o qu¶n thùc phÈm:- ChÊt s¸t khuÈn: muèi nitrat, nitrit, acid benzoic, natri benzoat, natri borat (hµn the)…- C¸c chÊt kh¸ng sinh: chloramphenicol, tetracycllin, streptomycin, penicillin.- C¸c chÊt kÝch thÝch, t¨ng träng.- C¸c chÊt chèng oxy ho¸: acid ascobic, a.citric, a.lactic, -Tocophenol…- ChÊt chèng mèc: natri diaxetat, diphenyl...T¨ng tÝnh hÊp dÉn cña thøc ¨n:- ChÊt t¹o ngät tæng hîp: saccarin- C¸c phÈm mÇu: phÈm mÇu v« c¬, h÷u c¬, phÈm mÇu tæng hîp.C¸c chÊt cho thªm vµo ®Ó chÕ biÕn ®Æc biÖt:- C¸c chÊt lµm tr¾ng bét: khÝ chlor, oxyt nit¬…- ChÊt lµm t¨ng kh¶ n¨ng thµnh b¸nh, dai, dßn cña bét: bromat, hµn the…- C¸c chÊt lµm cøng thùc phÈm: canxi chlorua, canxi citrat, canxi phosphat…- T¨ng khÈu vÞ: m× chÝnh (natri monoglutamate)…

#

C¸c hãa chÊt c«ng nghiÖp, c¸c hãa chÊt trong ®Êt: dioxin, PCBs, vinyl chloride, acrylonitrile, benzopyrene, styrene…C¸c kim lo¹i nÆng: thñy ng©n, ch×, cadimi, kÏm, arsen, ®ång, s¾t.ChÊt « nhiÔm trong nÊu n íng, chÕ biÕn: acrylamide, chloropropanols.

Nh÷ng ho¸ chÊt lÉn vµo thùc phÈm:Nh÷ng ho¸ chÊt lÉn vµo thùc phÈm:

#

¤ nhiÔm thùc phÈm do ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt (HCBVTV) ë n íc ta ngµy cµng gia t¨ng.

Nguyªn nh©n do ch a kiÓm so¸t ® îc t×nh tr¹ng nhËp lËu, bu«n b¸n c¸c lo¹i HCBVTV cÊm qua biªn giíi, ch a h íng dÉn vÒ c¸ch dïng HCBVTV ®Õn n¬i ®Õn chèn cho ng êi d©n, chÝnh quyÒn c¸c cÊp, nhÊt lµ c¬ së còng nh c¸c ngµnh chøc n¨ng ch a thùc sù cã biÖn ph¸p qu¶n lý nghiªm ngÆt.

T×nh tr¹ng rau qu¶, kÓ c¶ chÌ xanh, bÞ nhiÔm HCBVTV cßn kh¸ phæ biÕn.

Ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt:Ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt:

#

§Þa ph ¬ng Lo¹ i Thùc phÈm Tû lÖ (%)

Rau muèng 83

Rau ngãt 68 B¾c Ninh

§ Ëu ®òa 100

ChÌ bót kh« - 83,3 (Sherpa) - 50 (Monitor)

B¾p c¶i 26,6 - 30 (Monitor)

Hµ Né i

Hµ Nam

Th¸ i Nguyª n

Ninh ThuËn Nho t ¬i - 100 (Sherpa)

- 100 (Monitor)

Rau muèng 87

Rau ngãt 91 Hµ Né i

§ Ëu ®òa 50

Qu¶ng Ng· i Rau c¶i 44,4

Rau muèng

Rau c¶i Th¸ i Nguyª n

§ Ëu ®òa

70,0

T©y Nguyª n Rau xanh 60,0

VTCCP: 22,5

tû lÖ thùc phÈm nhiÔm ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËttû lÖ thùc phÈm nhiÔm ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt

#

§Þa ph ¬ng Lo¹ i Thùc phÈm Tû lÖ (%)

Hµ Néi Thøc n ngay 13,6

Th i B×nh Thøc n ngay 87,0

B¸nh møt kÑo 44,6 R îu 35,3

N í c gi¶i kh t 35,3 S¶n phÈm thÞt 30,9

Gia vÞ 30,9 T ¬ng í t 51,0

Thanh Ho

Kem 35,0

T©y Nguyªn Thøc n ® êng phè 42,5 - 60,6

sö dông phÈm mÇu ngoµi danh môcsö dông phÈm mÇu ngoµi danh môc

#

§Þa ph ¬ng Lo¹ i Thùc phÈm Tû lÖ (%)

Hµ Néi - B¸nh cuèn 60 - 70

- Giß, ch¶ 83,6

(> 1mg%)

H¶i Phßng

- B¸nh cuèn, b nh ®óc 100

Phó Thä - Giß, ch¶

- B¸nh tÎ 78- 94

Tp. Hå ChÝ Minh

Vµ mét sè tØnh Nam Bé

Thøc n ® êng phè 80,0

T×nh h×nh sö dông hµn the trongT×nh h×nh sö dông hµn the trongchÕ biÕn thùc phÈmchÕ biÕn thùc phÈm

#

KÕt qu¶ ®iÒu tra d l îng ho¸ chÊt BVTV trong mét sè rau qu¶ ë Hµ Néi, Ninh ThuËn, B¾c Ninh, Hµ Nam, Th¸i Nguyªn, Qu¶ng B×nh

Tt Tªn rau qu¶ Tû lÖ nhiÔm hcbvtv (%)

1. Rau muèng 83,0

2. Rau ngãt 68,00

3. Rau c¶i 91,00

4. B¾p c¶i 30,00

5. §Ëu ®òa 50,00

6. D a chuét 100

7. Nho néi 50,00

8. T¸o Trung Quèc 50,00

9. Lª Trung Quèc 50,00

#

¤ nhiÔm vËt lý

C¸c dÞ vËt: C¸c m¶nh thuû tinh, s¹n, ®Êt sái, m¶nh vôn vËt dông kh¸c lÉn vµo thùc phÈm. C¸c m¶nh kim lo¹i, chÊt dÎo… C¸c yÕu tè phãng x¹: do sù cè næ lß ph¶n øng nguyªn tö, c¸c nhµ m¸y ®iÖn nguyªn tö, rß rØ phãng x¹ tõ c¸c Trung t©m nghiªn cøu phãng x¹, hoÆc tõ c¸c má phãng x¹. C¸c ®éng vËt, thùc vËt trong vïng m«i tr êng bÞ « nhiªm phãng x¹, kÓ c¶ n íc uèng, sÏ bÞ nhiÔm c¸c chÊt phãng x¹ vµ g©y h¹i cho ng êi sö dông khi ¨n ph¶i chóng.

#

II. ĐẶC ĐIỂM TIÊU DÙNG THỰC PHẨM HIỆN NAY

#

1. Tính toàn cầu:Ưu điểm:Ưu điểm:– Toàn cầu hoá là xu thế không thể tránh khỏi, là quy luật của sự phát Toàn cầu hoá là xu thế không thể tránh khỏi, là quy luật của sự phát

triển của nhân loại. triển của nhân loại. – Tiếp cận và mở rộng thị trường.Tiếp cận và mở rộng thị trường.– Tạo cơ hội cho liên kết, liên doanh trong SX, KD và phân phối sản Tạo cơ hội cho liên kết, liên doanh trong SX, KD và phân phối sản

phẩm.phẩm.– Có cơ hội được lựa chọn các loại TP đa dạng, đáp ứng thị hiếu và Có cơ hội được lựa chọn các loại TP đa dạng, đáp ứng thị hiếu và

cảm quan ngày càng phát triển.cảm quan ngày càng phát triển.

#

Nguy cơ:Năng lực kiểm soát ATTP còn hạn chế:

– Hệ thống tổ chức quản lý: chưa đầy đủ và đồng bộ

– Hệ thống văn bản pháp luật về ATTP: thiếu, trồng chéo.

– Hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật: thiếu, lạc hậu và bất cập.

– Các cơ sở xét nghiệm: phân tán, trình độ thấp.

Điều kiện VSATTP của các cơ sở SX, CB thực phẩm phần lớn chưa đảm bảo.

Các mối nguy ATTP dễ phát tán toàn cầu

#

2. Ăn uống ngoài gia đình:2. Ăn uống ngoài gia đình:

+ Ưu điểm:+ Ưu điểm:- - Xu thế ăn uống ngoài gia đình tăng lên.Xu thế ăn uống ngoài gia đình tăng lên.- Thuận lợi cho công việc- Thuận lợi cho công việc- Có cơ hội lựa chọn TP và dịch vụ theo nhu - Có cơ hội lựa chọn TP và dịch vụ theo nhu cầu.cầu.

+ Nguy cơ:+ Nguy cơ:- Không đảm bảo CLVSATTP do nguyên liệu - Không đảm bảo CLVSATTP do nguyên liệu và giá cảvà giá cả- Nhiều nguy cơ ô nhiễm từ môi trường và từ - Nhiều nguy cơ ô nhiễm từ môi trường và từ dịch vụ chế biến, phục vụdịch vụ chế biến, phục vụ- Dễ sử dụng lại thực phẩm đã quá hạn- Dễ sử dụng lại thực phẩm đã quá hạn

#

3. Sö dông thùc phÈm chÕ biÕn s½n, ¨n ngay.3. Sö dông thùc phÈm chÕ biÕn s½n, ¨n ngay.+ + ¦u ®iÓm:¦u ®iÓm:

- - Xu thÕ sö dông TP chÕ biÕn s½n, ¨n ngay ngµy cµng gia t¨ng.Xu thÕ sö dông TP chÕ biÕn s½n, ¨n ngay ngµy cµng gia t¨ng.

- TiÕt kiÖm ® îc thêi gian cho ng êi tiªu dïng.- TiÕt kiÖm ® îc thêi gian cho ng êi tiªu dïng.

- ThuËn tiÖn cho sö dông vµ c«ng viÖc.- ThuËn tiÖn cho sö dông vµ c«ng viÖc.

+ + Nguy c¬:Nguy c¬:

- - DÔ cã chÊt b¶o qu¶n.DÔ cã chÊt b¶o qu¶n.

- ThiÕu hôt c¸c chÊt dinh d ìng: Vitamin, ho¹t chÊt sinh häc- ThiÕu hôt c¸c chÊt dinh d ìng: Vitamin, ho¹t chÊt sinh häc

- DÔ « nhiÔm tõ vïng nµy sang vïng kh¸c theo sù l u th«ng cña - DÔ « nhiÔm tõ vïng nµy sang vïng kh¸c theo sù l u th«ng cña thùc phÈm.thùc phÈm.

#

+ ¦u ®iÓm:+ ¦u ®iÓm:

- Trång trät, ch¨n nu«i theo quy m« c«ng - Trång trät, ch¨n nu«i theo quy m« c«ng nghiÖp, tËp trung ngµy cµng ph¸t triÓn.nghiÖp, tËp trung ngµy cµng ph¸t triÓn.

- C¸c gièng cã n¨ng suÊt chÊt l îng cao ® îc ¸p - C¸c gièng cã n¨ng suÊt chÊt l îng cao ® îc ¸p dông ngµy cµng réng r·i.dông ngµy cµng réng r·i.

- Chñng lo¹i c©y, con ngµy cµng phong phó.- Chñng lo¹i c©y, con ngµy cµng phong phó.

4. C¸c thay ®æi trong s¶n xuÊt thùc phÈm.4. C¸c thay ®æi trong s¶n xuÊt thùc phÈm.

+ Nguy c¬:+ Nguy c¬:

- Sö dông ho¸ chÊt BVTV bõa b·i cßn phæ biÕn.- Sö dông ho¸ chÊt BVTV bõa b·i cßn phæ biÕn.

- Sö dông thøc ¨n ch¨n nu«i, thuèc thó y cßn nhiÒu vi ph¹m.- Sö dông thøc ¨n ch¨n nu«i, thuèc thó y cßn nhiÒu vi ph¹m.

- Cßn h¹n chÕ trong b¶o qu¶n, s¬ chÕ n«ng s¶n thùc phÈm, - Cßn h¹n chÕ trong b¶o qu¶n, s¬ chÕ n«ng s¶n thùc phÈm, trªn mét nÒn t¶ng n«ng nghiÖp l¹c hËu, ph©n t¸n.trªn mét nÒn t¶ng n«ng nghiÖp l¹c hËu, ph©n t¸n.

#

C¸c nguy c¬ trong C¸c nguy c¬ trong trång trättrång trät

Nguån « nhiÔm

¤ nhiÔm t¹i chç§Êt trång

Ph©n h÷u c¬

Ph©n ho¸ häc (v« c¬) Ph©n bãn

N íc t íiN íc th¶i sinh ho¹t

N íc th¶i c«ng nghiÖp

Kh«ng ®óng thuèc

Kh«ng ®óng thêi gian

Phßng trõ s©u bÖnh

Kh«ng ®óng kü thuËt (PHI)

Kh«ng ®óng liÒu l îng

#

C¸c nguy c¬ trong C¸c nguy c¬ trong cung cÊp rau xanhcung cÊp rau xanh

Thu gom Thu gom ph©n t ¬i tõ ph©n t ¬i tõ

néi thµnhnéi thµnh

T íi bãn ph©n t ¬i T íi bãn ph©n t ¬i t¹i vïng rau ngo¹i t¹i vïng rau ngo¹i

««

Rau tr íc khi vµo chîRau tr íc khi vµo chî

Rau t¹i chî, cöa Rau t¹i chî, cöa hµng, nhµ hµnghµng, nhµ hµng

#

C¸c nguy c¬ trongC¸c nguy c¬ trong ch¨n nu«I ch¨n nu«I

Lîn con: 25 – 30 Kg

Sau 1 th¸ng t¨ng tõ 25 – 30 kg

Hµng ngµy: ¡n 1 Hµng ngµy: ¡n 1 mu«i c¸m t¨ng mu«i c¸m t¨ng träng “con cß” + träng “con cß” + 1 chËu n íc + 1 Ýt 1 chËu n íc + 1 Ýt rau th¸i, c¸m, rau th¸i, c¸m, ng«.ng«.

- B¸n ngay- NÕu kh«ng sÏ chÕt

Sau 10 ngµy t¨ng vïn vôt tõ 80 – 90 kg

¡n c¸m t¨ng ¡n c¸m t¨ng

träng HM cña träng HM cña

Trung QuècTrung Quèc

#

5. C«ng nghÖ chÕ biÕn thùc phÈm5. C«ng nghÖ chÕ biÕn thùc phÈm+ + ¦u ®iÓm:¦u ®iÓm:- NhiÒu c«ng nghÖ míi ® îc ¸p dông (gen, - NhiÒu c«ng nghÖ míi ® îc ¸p dông (gen, chiÕu x¹, ®ãng gãi…).chiÕu x¹, ®ãng gãi…).

- NhiÒu thiÕt bÞ chuyªn dông ® îc ¸p dông: tñ - NhiÒu thiÕt bÞ chuyªn dông ® îc ¸p dông: tñ l¹nh, lß vi sãng, lß hÊp, nåi c¸ch nhiÖt…l¹nh, lß vi sãng, lß hÊp, nåi c¸ch nhiÖt…

- NhiÒu c«ng nghÖ thñ c«ng, truyÒn thèng ® îc khoa - NhiÒu c«ng nghÖ thñ c«ng, truyÒn thèng ® îc khoa häc vµ hiÖn ®¹i ho¸häc vµ hiÖn ®¹i ho¸

#

+ + Nguy c¬ :Nguy c¬ :- - T¨ng sö dông nguyªn liÖu th« tõ nhiÒu n íc T¨ng sö dông nguyªn liÖu th« tõ nhiÒu n íc nguy nguy c¬ lan truyÒn FBDsc¬ lan truyÒn FBDs

- §¸nh gi¸ nguy c¬ tiÒm Èn liªn quan ®Õn viÖc ¸p - §¸nh gi¸ nguy c¬ tiÒm Èn liªn quan ®Õn viÖc ¸p dông c«ng nghÖ míi cßn h¹n chÕ, ch a dùa trªn dông c«ng nghÖ míi cßn h¹n chÕ, ch a dùa trªn nguyªn t¾c tho¶ thuËn vµ héi nhËp quèc tÕ vµ cã sù nguyªn t¾c tho¶ thuËn vµ héi nhËp quèc tÕ vµ cã sù tham gia cña céng ®ång.tham gia cña céng ®ång.- - ChÕ biÕn thñ c«ng, l¹c hËu, c¸ thÓ, ChÕ biÕn thñ c«ng, l¹c hËu, c¸ thÓ, hé gia ®×nh cßn kh¸ phæ biÕn.hé gia ®×nh cßn kh¸ phæ biÕn.

#

Vai trßVai trß tÝch cùctÝch cùc

Vai trßVai trßtrong trong vsattpvsattp

Lao ®éngLao ®éng

V¨n häc, nghÖ thuËtV¨n häc, nghÖ thuËt

Th«ng tin, liªn l¹cTh«ng tin, liªn l¹c

Qu©n sùQu©n sù

KiÕn trócKiÕn tróc®iÒu khiÓn®iÒu khiÓn

ThÓ dôc, thÓ thaoThÓ dôc, thÓ thao

Y häcY häc

©m nh¹c©m nh¹c

T×nh c¶mT×nh c¶m

ChuyÓn t¶i mÇm bÖnh:•Vi khuÈn•Virus•Ký sinh trïng

Hµnh vi:• ChÕ biÕn thùc phÈm• Chia thøc ¨n• CÇm, n¾m• B¸n hµng• ¡n uèng• Thãi quen quÖt tay vµo miÖng• Thu ®Õm tiÒn

Ph©n, n íc tiÓu,vËt dông « nhiÔm,

kh«ng khÝ...

Thùc phÈm

C«ng nghiÖp

N«ng nghiÖp

Thñ c«ng

Ng êi ¨n uèngNg êi ¨n uèng

1. DiÔn ®¹t c¸c ý niÖm ho¹t ®éng + quyÒn lùc (bµy tay Vua, PhËt, móa, ®iªu kh¾c).2. Ng«n ng÷ bµn tay: cö chØ t thÕ, cÇu khÈn, trao göi, nãi chuyÖn...

3. BiÓu hiÖn cña ph©n biÖt: ®å vËt, t¹o d¸ng , kh¼ng ®Þnh hoÆc ®Çu hµng

Bµn tay vµ vÖ sinh ¨n uèngBµn tay vµ vÖ sinh ¨n uèng

#

TTTT C¬ quanC¬ quan TÇn suÊtTÇn suÊt MÉu bÖnh cã MÉu bÖnh cã thÓ cã / 1 thÓ cã / 1 ®¬n vÞ®¬n vÞ

1 Mòi 100 106

2 ®Çu (tãc) 100.000

50 105

3 C»m (r©u) 40 104

4 N¸ch 30 103

5 L«ng mµy, mi 20 102

6 Ch©n tay 10 10

7 Kh¸c 30 106

#

Receptor xúc giác

Tận cùng TK Đĩa Merkel

Tiêu thể Pacini

Tiêu thể Meissner

Tận cùng TKchân lông

Lớpbiểu

bì

Lớp trung

bì

#

XÐt nghiÖm bµn tay ng êi XÐt nghiÖm bµn tay ng êi lµm dÞch vô thùc phÈmlµm dÞch vô thùc phÈm

TTTT §Þa ph ¬ng§Þa ph ¬ng Tû lÖ nhiÔm E.coli (%)Tû lÖ nhiÔm E.coli (%) 1.1.

Hµ Néi Hµ Néi - T¡ §P: 43,42- T¡ §P: 43,42- KS-nhµ hµng: 62,5- KS-nhµ hµng: 62,5- BÕp ¨n TT: 40,0- BÕp ¨n TT: 40,0

2.2. TP. Hå ChÝ Minh TP. Hå ChÝ Minh 67,5 67,5 3.3. Nam §Þnh Nam §Þnh 31,8 31,8 4.4. H¶i D ¬ng H¶i D ¬ng 64,7 64,7 5.5. Th¸i B×nh Th¸i B×nh 92,0 92,0 6.6. Thanh Ho¸ Thanh Ho¸ 66,6 66,6 7.7. HuÕ HuÕ 37,0 37,0 8.8. Phó Thä Phó Thä 19,3 19,3 9.9. B×nh D ¬ng B×nh D ¬ng 56,5 56,5

10.10. Long An Long An 60,060,0 11.11. §µ N½ng §µ N½ng 70,7 70,7

#

• Tû lÖ bèc thøc ¨n b»ng tayTû lÖ bèc thøc ¨n b»ng tay :67,3 :67,3

%%

• Tû lÖ kh«ng röa tayTû lÖ kh«ng röa tay :46,1%:46,1%

• Tû lÖ mãng tay dµiTû lÖ mãng tay dµi :22,5%:22,5%

• Tû lÖ nhæ n íc bät, xØ mòiTû lÖ nhæ n íc bät, xØ mòi :26,7%:26,7%

• V¨n ho¸ ®Õn trung häc c¬ sëV¨n ho¸ ®Õn trung häc c¬ së :64,6%:64,6%

• Tõ n«ng th«nTõ n«ng th«n :57,8%:57,8%

• Kh«ng ®eo khÈu trangKh«ng ®eo khÈu trang :95,3%:95,3%

#

KÕt qu¶ xÐt nghiÖm mét sè mÉu tiÒn cã KÕt qu¶ xÐt nghiÖm mét sè mÉu tiÒn cã E. E. colicoli cña c¸c c¬ së dÞch vô thøc ¨n cña c¸c c¬ së dÞch vô thøc ¨n

® êng phè® êng phè

MÖnh gi¸ (Vn®)MÖnh gi¸ (Vn®) Tû lÖ nhiÔm E. Tû lÖ nhiÔm E. colicoli

500 100%

1000 100%

2000 100%

5000 94,8%

10.000 86,7%

20.000 75,5%

50.000 64,4%

#

thùc phÈm chÝn nhiÔm e.coli (« nhiÔm ph©n)thùc phÈm chÝn nhiÔm e.coli (« nhiÔm ph©n)

§Þa ph ¬ng§Þa ph ¬ng Lo¹i thùc phÈmLo¹i thùc phÈm Tû lÖ (%)Tû lÖ (%)Nam §Þnh - Giß

- Nem, ch¹o, chua- Lßng lîn chÝn- Ch¶ quÕ

100

HuÕ Thøc ¨n chÝn ¨n ngay ë ® êng phè 35 - 40 Th¸i B×nh - Rau sèng 100

Qu¶ng B×nh - Thøc ¨n ¨n ngay ® êng phè 25

TP. HCM - Thøc ¨n ¨n ngay ® êng phè 90 - Kem b¸n rong ë cæng tr êng häc 96,7

Thanh Ho¸ - Thøc ¨n lµ thÞt- Thøc ¨n lµ c¸- Thøc ¨n lµ rau

78,969,778,1

Cµ mau - X«i- B¸nh m× kÑp thÞt

82,377,2

#

Nguy c¬ « nhiÔm tõ m«I tr êng

c«n trïng

thøc ¨nthøc ¨n

nguån n íc bµn tay

cung cÊp n íc

Rau qu¶

#

.RÊt thÝch sèng gÇn ng êi, ¨n thøc ¨n cña ng êi, rÊt tham ¨n. ¡n t¹p tÊt c¶ c¸c lo¹i thøc ¨n tõ ngon lµnh ®Õn h«i tanh, mèc háng..MÇm bÖnh vµo c¬ quan tiªu ho¸ vÉn tån t¹i, ph¸t triÓn..Mét ruåi c¸i giao hîp 1 lÇn cã thÓ ®Î suèt ®êi. ®Î 1 lÇn 120 trøng. trong 5 th¸ng mïa hÌ cho ra ®êi: 191.010 x 1015 con ruåi, chiÕm thÓ tÝch 180 dm3..Ruåi cã thÓ bay xa 15000m, b¸m theo tÇu, xe, thuyÒn bÌ, m¸y bay ®i kh¾p c¸c ch©u lôc..Ruåi chuyÓn t¶i mét sè l îng lín mÇm bÖnh:- mang trªn l«ng ch©n, vßi, th©n: 6.000.000 mÇm bÖnh.- Mang trong èng tiªu ho¸: 28.000.000 mÇm bÖnh c¸c mÇm bÖnh cã thÓ lµ: t¶, th ¬ng hµn, lþ, lao, ®Ëu mïa, b¹i liÖt, viªm gan, than, trïng roi, giun, s¸n

#

6. Đặc điểm sử dụng thực phẩm

+ Sử dụng TP chế biến sẵn tăng

+ Khẩu phần: tăng TP nguồn gốc ĐV, giảm dầu gluxit (gạo, ngô, khoai,sắn)

+ Cách ăn uống: nhiều bữa, “nhậu lai rai”, nhiều TP rán, chiên, nướng...

+ “Uống lai rai”• Tỷ lệ người 15-60 tuổi uống hết 1 đơn vị rượu/ ngày: chiếm 92,5• Tuổi bắt đầu uống rượu: 17,2 tuổi• 23,1% nam giới uống rượu hàng ngày• 81% sau uống rượu vẫn làm việc bình thường, 33,9% vẫn lái xe.• Các tầng lớp uống rượu:

– Nông dân: 73,7%– Công chức: 68,4%– Không nghề nghiệp: 66,7%

#

III. ẢNH HƯỞNG CỦA LÃO HÓA

#

ĐẶC ĐIỂM QUÁ TRÌNH LÃO HÓA

Giảm sút chức năng mọi cơ quan, hệ thống.

Tăng cảm nhiễm với bệnh tật: Tăng theo hàm số mũ khả năng mắc bệnh và tử vong

• Suy giảm cấu trúc• Suy giảm khả năng bù trừ, khả năng dự trữ.• Suy giảm thích nghi• Suy giảm chức năng.

#

Quá trình phát triển cơ thể: 4 giai đoạnC

hứ

c n

ăng

Thời gian

I. Phôi thai

II. Ấu thơ dậy thì

III.Trưởng thành (sinh sản)

IV.Già – chết

#

Phân loại lão hóa theo quy mô:

1. Lão hóa tế bào:Hạn chế, tiến tới mất khả năng phân chia tế bào.

2. Lão hóa cơ thể:Suy thoái cấu trúc, chức năng các cơ quan, tổ chức dẫn tới già và chết.

#

BIỂU HIỆN CỦA LÃO HÓA:BIỂU HIỆN CỦA LÃO HÓA:

1. Biểu hiện bên ngoài:- Yếu đuối- Đi lại chậm chạp- Da dẻ nhăn nheo- Mờ mắt, đục nhân mắt(chân chậm, mắt mờ)- Trí nhớ giảm, hay quên.- Phản xạ chậm chạp.

#

+ Khối lượng não giảm.+ Các tuyến nội tiết nhỏ dần, giảm tiết hormone+ Các chức năng sinh lý giảm:

- Chức năng tiêu hóa.- Chức năng hô hấp.- Chức năng tuần hoàn.- Chức năng bài tiết.- Chức năng thần kinh- Chức năng sinh dục.

+ Khả năng nhiễm bệnh tăng:- Bệnh nhiễm trùng.- Bệnh không, nhiễm trùng: tim mạch, xương khớp,

chuyển hóa, thần kinh…

2. Biểu hiện bên trong:

#

3. Các mức độ thay đổi trong lão hóa:

3.1. Thay đổi ở mức toàn thân:- Ngoại hình: dáng dấp, cử chỉ.- Thể lực: giảm sút.- Tăng tỷ lệ mỡ (các thuốc tan

trong mỡ sẽ tồn lưu lâu hơn và chậm hấp thu).

- Giảm tỷ lệ nước (các thuốc tan trong nước nhanh bị đào thải).

#

3.2. Thay đổi ở mức cơ quan hệ thống:3.2.1. Hệ thần kinh:• Giảm số lượng tế bào thần kinh• Trong thân tế bào TK tích tụ sắc tố:

Lipofuchsin (chất đặc trưng quá trình lão hóa).

• Giảm sản xuất chất dẫn truyền TK ở đầu mút TK. Do đó gây tăng ngưỡng và giảm tốc độ dẫn truyền.

• Giảm sản xuất Cathecholamin do đó giảm hưng phấn. Nếu đến mức trầm cảm thì là bệnh.

• Giảm sản xuất Dopamin khiến dáng đi cứng đờ. Nếu đến mức run rẩy (Parkinson) thì là bệnh.

• Giảm trí nhớ.• Chức năng vùng dưới đồi giữ được ổn

định nhưng dễ mất cân bằng.

#

3.2.2. Hệ nội tiết:• Giảm sản xuất Hormone.• Giảm mức nhạy cảm cơ quan đích các

thay đổi rõ rệt là:- Suy giảm hoạt động tuyến sinh dục.- Suy giảm hoạt động tuyến yên.- Suy giảm hoạt động tuyến thượng thận.- Suy giảm hoạt động tuyến Giáp (ảnh

hưởng thân nhiệt – khó duy trì khi nóng – lạnh).

- Tuyến tụy: Thiểu năng tế bào Beeta (do già và sau thời gian dài tăng tiết), giảm cảm thụ với Insulin, dẫn tới RLCH glucid → nguy cơ đái đường.

- Tuyến ức: Giảm kích thước và chức năng ngay khi cơ thể còn trẻ, đến trung niên thì thoái hóa hẳn, góp phần làm suy giảm miễn dịch ở người già.

#

3.2.3. Hệ miễn dịch trong lão hóa:

• Giảm hiệu giá và đáp ứng tạo kháng thể.

• Tăng sản xuất tự kháng thể (gặp 10 – 15% người già): KT chống hồng cầu bản thân, KT chống AND, KT chống Thyroglubin, KT chống tế bào viền dạ dày, yếu tố dạng thấp…

• Giảm đáp ứng miễn dịch tế bào.• Giảm khả năng chống đỡ không

đặc hiệu.

#

3.2.4. Mô liên kết trong lão hóa:

• Phát triển quá mức về số lượng• Giảm chất lượng và chức năng

hay thấy ở gan, tim, phổi, thận, da…

• Xơ hóa (Sclerose) các cơ quan, tổ chức: vách mạch, gan, phổi, cơ quan vận động…

• Hệ xương ở người già cũng bị xơ, giảm lắng đọng Ca, dễ thoái hóa khớp, loãng xương. Sự thay đổi về lượng và chất của tổ chức liên kết là đặc trưng của sự lão hóa!

#

3.2.5. Hệ tuần hoàn trong quá trình lão hóa

• HA tăng theo tuổi.• Xơ hóa tim và mạch.• Cung lượng và lưu lượng tim

giảm: mỗi năm tăng lên gây giảm 1% thể tích/phút và 1% lực bóp tim.

• Giảm mật độ mao mạch trong mô liên kết, dẫn tới kém tưới máu cho tổ chức, đồng thời màng cơ bản mao mạch dày lên, dẫn tới kém trao đổi chất qua mao mạch.

• Hệ tuần hoàn kém đáp ứng và nhạy cảm với điều hòa của nội tiết và thần kinh.

#

3.2.6. Hệ hô hấp:

• Phát triển mô xơ ở phổi, mô liên kết phát triển làm vách trao đổi dày hơn.

• Nhu mô phổi kém đàn hồi.

• Mật độ mao mạch quanh phế nang giảm.

• Dung tích sống giảm dần theo tuổi già.

#

3.2.8. Hệ tạo máu và cơ quan khác.

• Sự tạo máu của tủy xương giảm rõ rệt.

• Ống tiêu hóa kém tiết dịch

• Khối cơ và lực co cơ đều giảm.

#

3.3. Thay đổi ở mức tế bào:

• Giảm số lượng tế bào (Tế bào gốc).• Giảm khả năng phân chia• Kéo dài giai đoạn phân bào• Ở những tế bào phân chia không được

thay thế (biệt hóa cao), tồn tại suốt cuộc đời cá thể (tế bào cơ tim, cơ vân, tế bào tháp thùy trán…): ở người già: các tế bào này đáp ứng kém với sự tăng tải chức năng, cấu trúc tế bào thay đổi, thu hẹp bộ máy sản xuất protein (Ribosom), tăng số lượng và kích thước thể tiêu (Lysosom), giảm chuyển hóa năng lượng, giảm dẫn truyền, giảm đáp ứng kích thích…

#

3.4. Thay đổi ở mức phân tử trong lão hóa:

• Tăng tích lũy các loại phân tử trong trạng thái bệnh lý:

- Chất Lipofuscin trong nhiều loại thế bào.

- Chất Hemosiderin trong đại thực bào hệ liên vòng.

- Chất dạng tinh bột (Amyloid)• Các phân tử Collagen trở nên trơ, ỳ,

kém hòa tan, dễ bị co do nhiệt.• Các Men (Enzyme): giảm dần hoạt

động và mất dần chức năng đặc hiệu.

• Các biến đổi ADN, ARN, sai lệch nhiễm sắc thể.

#

4. Các yếu tố ảnh hưởng tới tốc độ lão hóa:

(1) Tính cá thể.(2) Điều kiện ăn uống(3) Điều kiện ở, môi trường sống(4) ĐIều kiện làm việc.(5) Hai yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng tới tốc độ lão

hóa:- Sự giảm thiểu Hormone.- Sự phá hủy của các gốc tự do.(6) Sử dụng TPCN bổ sung các chất dinh dưỡng và hoạt

chất sinh học:- Bổ sung các Hormone- Bổ sung các chất AO- Bổ sung các Vitamin- Bổ sung các chất Adaptogen (chất thích nghi).- Bổ sung các chất vi lượng.- Bổ sung các hoạt chất sinh học, amino acid, hợp

chất lipid…

#

5. Lão hóa và bệnh tật:5.1. Cơ chế:(1) Lão hóa làm giảm chức năng và thay đổi cấu trúc do

đó: hạn chế khả năng thích ứng và phục hồi, đưa đến rối loạn cân bằng nội môi. Đó là tiền đề cho bệnh tật xuất hiện.

(2) Lão hóa dẫn tới tình trạng kém bảo vệ: Thông qua biểu hiện “Ngũ giảm tam tăng”:

+ NGŨ GIẢM:- Giảm tái tạo, giảm phục hồi.- Giảm đáp ứng với Hormone, các kích thích…- Giảm sản xuất: kháng thể, Hormone, tế bào máu, các

dịch, tổng hợp protein…- Giảm tỷ lệ nước trong tế bào, cơ quan, tổ chức.- Giảm chuyển hóa năng lượng.+ TAM TĂNG:- Tăng sinh chất xơ, tổ chức liên kết dẫn tới tăng xơ

hóa các cơ quan tổ chức.- Tăng tích lũy các chất trở ngại và độc hại, tăng số

lượng và kích thích thể tiêu trong tế bào:- Tăng độ dày và độ xơ các màng mạch, màng tế bào.

#

5.2. Bệnh đặc trưng cho tuổi già:

• Ung thư• Bệnh tim mạch• Bệnh tiểu đường• Loãng xương• Rối loạn chuyển hóa• Bệnh thần kinh• Bệnh hô hấp• Bệnh nhiễm trùng• Bệnh tiêu hóa…• Qua thống kê cho thấy: Người già ≥ 65 tuổi có 1 – 3 bệnh mạn tính.

#

CƠ CHẾ LÃO HÓA

1. Học thuyết chương trình hóa (Program Theory):• Lão hóa được lập trình về mặt di truyền bởi các gen lão hóa nhằm loại trừ tế bào, cơ

thể hết khả năng sinh sản và thích nghi, thay thế bằng các thế hệ mới.• Cơ thể có các gen phát triển (giúp cơ thể phát triển, mau lớn) và các gen lão hóa

(giúp cơ thể già đi và chết ) theo quy luật tiến hóa và chọn lọc (chọn lọc để tiến hóa).

2. Học thuyết Gốc tự do (Free Radical Theory)• Gốc tự do là các Gốc hóa học (nguyên tử, phân tử, ion) mang 1 điện tử tự do (chưa

cặp đôi) ở vòng ngoài nên mang điện tích âm nên có khả năng oxy hóa các tế bào, nguyên tử, phân tử khác.

• Tác động của FR:(1) Làm tổn thương hoặc chết tế bào.(2) Làm hư hại các AND(3) Gây sưng, viêm các tổ chức liên kết.

#

CÁC GỐC TỰ DO ĐƯỢC TẠO RA NHƯ THẾ NÀO?

1. Quá trình hô hấp bình thường và quá trình thoái hóa.2. Các chất ô nhiễm trong không khí.3. Ánh nắng mặt trời.4. Bức xạ ion (ví dụ : tia X).5. Thuốc.6. Virus.7. Vi khuẩn.8. Ký sinh trùng.9. Mỡ thực phẩm.10. Stress.11. Các tổn thương.

#

SƠ ĐỒ: THUYẾT GỐC TỰ DO (FREE RADICAL THEORY OF AGING)

Hàng ràoBảo vệAO

FR-Nguyên tử-Phân tử-Ion

e lẻ đôi, vòng ngoài

1. Hệ thống men2. Vitamin: A, E, C, B…3. Chất khoáng4. Hoạt chất sinh hóa: (chè, đậu tương,rau-củ-quả, dầu gan cá…)5. Chất màu thực vật (Flavonoid)

1. Hô hấp2. Ô nhiễm MT3. Bức xạ mặt trời4. Bức xạ ion5. Thuốc6. Chuyển hóa

FRmới

Phản ứnglão hóa

dây chuyền

Khả năng oxy hóa cao

Phân tử acid béo

Phân tử Protein

Vitamin

Gen

TB não

TB võng mạc

VXĐM

Biến đổi cấu trúc

Ức chế HĐ men

K

Parkinson

Mù

7. Vi khuẩn8. Virus9. KST10. Mỡ thực phẩm11. Các tổn thương12. Stress.

#

Các chất chống oxy hóa: chủ yếu do thực phẩm cung cấp hàng ngày:

1. Hệ thống men của cơ thể.

2. Các Vitamin: A, E, C, B…

3. Các chất khoáng: Zn, Mg, Cu, Fe…

4. Hoạt chất sinh học: Hoạt chất chè xanh, thông biển, đậu tương, rau - củ - quả, dầu gan cá…

5. Các chất màu trong thực vật: Flavonoid…

#

SỰ CÂN BẰNG AO – FR, QUYẾT ĐỊNH TỐC ĐỘ LÃO HÓA:

• Gốc tự do (FR) được tạo ra trong cơ thể hàng ngày khoảng 10.000.000 FR

• Các FR bị phân hủy bởi các chất chống oxy hóa (Antioxydant – AO).

• Tốc độ lão hóa phụ thuộc vào sự chênh lệch giữa AO & FR.

- Nếu AO chiếm ưu thế: trẻ lâu – thọ lâu.

- Nếu FR chiếm ưu thế : già nhanh – chóng chết.

#

IV. ẢNH HƯỞNG CỦA STRESS:

#

• Stress là tình trạng căng thẳng của cơ thể trước những tác động quá mức của ngoại cảnh và bệnh lý (stressor) biểu hiện bằng một phức hợp các phản ứng không đặc hiệu.

#

Hội chứng thích ứng

Phản ứng báo động

Pha sốc

Pha chống sốc

Giai đoạn sung kiệt

Giai đoạn đề kháng

o Giảm trương lực cơo Giảm HAo Giảm thân nhiệto Giảm Glucose huyếto Cô máu, tăng tính thấmo Tổn thương loét (dạ dày) ....

o Các thay đổi ngược lạio Tăng tiết và hormone: ACTH và Corticosteroid.

o Phì đại vỏ thượng thận o Hoạt hóa quá trình đồng hóao Tăng tân tạo Glucose.

o Cạn kiệt các nguồn dự trữo Teo, xuất huyết, giảm HA, giảm chuyểnhóa, giảm chức năng

#

Ý nghĩa của stress

Ý nghĩa quan trọng là giai đoạn II là phải được duy trì và hỗ trợ để có thể vượt qua được tác nhân stress

Các stress yếu và ngắn mà thường xuyên có thể trải qua có tác dụng tăng cường khả năng đề kháng như một sự rèn luyện

#

Stressor: Chấn thương, nhiễm khuẩn quá lạnh, ngộ độc, gây mê, bỏng, xúc động,

mệt mỏi quá độ ...

Cơ thểPhản ứng báo động

- Pha sốc- Pha chống sốc

Giai đoạn đề kháng

Giai đoạn suy kiệt

#

V. ẢNH HƯỞNG CỦA BỆNH TẬT

#

1. Sức khỏe là gì? Theo WHO:

Sức khỏe là tình trạng:

• Không có bệnh tật

• Thoải mái về thể chất

• Thoải mái về tâm thần

• Thoải mái về xã hội.

#

Sức khỏe là tài sản quý giá nhất:- Của mỗi người

- Của toàn xã hội

Fontenelle: “Sức khỏe là của cải quý giá nhất trên đời mà chỉ khi mất nó đi ta mới thấy tiếc”.

Điều 10 trong 14 điều răn của Phật:

“ Tài sản lớn nhất của đời người là sức khỏe”.

#

2. Giá trị của sức khỏe:

• Có tiền có thể đến khám bác sĩ nhưng không mua được sức khỏe tốt!

• Có tiền có thể mua được máu nhưng không mua được cuộc sống!

• Có tiền có thể mua được thể xác nhưng không mua được tình yêu!

• Có sức khỏe, sỏi đá cũng thành cơm!

1 0. …0 0 0 00 0 0 0 0 0 0. . .

SK T N V C X CV ĐV ƯM TY

Tiêu chí cuộc sống

#

3. QUAN ĐIỂM VỀ CHĂM SÓC SỨC KHỎE

Đầu tư, chăm sóc khi còn đang khỏe.• Phòng ngừa các nguy cơ bệnh tật.• Hiệu quả và kinh tế nhất.

Do chính mình thực hiện

#

Ba loại người:• Người ngu gây bệnh (Hút thuốc, say rượu, ăn uống vô

độ…).• Người dốt chờ bệnh (ốm đau

rồi mới đi khám, chữa).• Người khôn phòng bệnh (chăm

sóc bản thân, chăm sóc cuộc sống.)

#

• Nội kinh hoàng đế (Thời Xuân-Thu-Chiến-Quốc):

” Thánh nhân không trị bệnh đã rồi, mà trị bệnh chưa đến, không trị cái loạn đã đến mà trị cái loạn chưa đến”.

• “Khát mới uống, đói mới ăn, mệt mới nghỉ, ốm mới khám chữa bệnh – Tất cả đều là muộn!”

• “Tiền bạc là của con, Địa vị là tạm thời, Vẻ vang là quá khứ, Sức khỏe là của mình!”.

#

4. Nguy cơ về sức khỏeXã hội quá độ về kinh tế - Đang mới

Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa

Thay đổi phương thức làm việc

Thay đổi lối sống sinh hoạt

Thay đổi tiêu dùng TP

Môi trường

HẬU QUẢ

1. Tăng cân quá mức và béo phì.2. Ít vận động thể lực.3. Chế độ ăn:- Khẩu phần TP nghèo chất xơ, rau quả và ngũ cốc toàn phần.- Khẩu phần ít cá – thủy sản.- Khẩu phần nhiều mỡ, đặc biệt mỡ bão hòa.4. Stress thần kinh.5. Ô nhiễm môi trường, ô nhiễm TP.6. Di truyền.

#

CÁC TẦNG KHÍ QUYỂN

•Chiếm ¾ khối lượng KK của KQ•KK luôn chuyển động cả ngang và dọc

•Áp suất và nhiệt độ giảm theo độ cao.-↑ 100m→↓0,6oC-↑ 10,5m→↓1mmHg

S5-

6 K

m 11-1

8 K

m

7-8

Km

N

30-3

5 K

m35

-80

Km

60-8

0 K

m80

-600

Km

600-

6.00

0 K

m6.

000-

60.0

00 K

m

Vành đaiphóng xạ

Tầng điện ly

Tầng bình lưu

Tầng đối lưu

Lớp đẳng nhiệtToC = -55oC

Lớp nóngToC = 65-75oC

Lớp lạnh

•KK loãng•Có các ion do bức xạ UV, tia vũ trụ ion hóa các nguyên tử khí.

Vành đai phóng xạ trong

Vành đai phóng xạ ngoài

#Ghi chú: 1Nm = 10-9m

CÁCYẾUTỐ

VẬT LÝ

CỦAKHÔNG

KHÍ

Nhiệt độ(lên cao 100m

↓ 0,6oC)

Độ ẩm

Các bức xạ

Tốc độ chuyểnđộng KK

Áp suất khí quyển:- Ở 0oC, ngang mặt biển: 760mmHg.- ↑ 10,5m →↓ 1mm Hg

Điện tích khí quyển-Ion nhẹ: 400-2000/ml-N/n > 10-20: Ô nhiễm

Bức xạ vô tuyến(100.000km-0,1mm)

Nhiệt

Nhiệt

Kích thích

Kích thích

Phóng xạ

Bứ

c xạ

mặt

trờ

i

Hồng ngoại(2.800-760 Nm)

Nhìn thấy(760-400 Nm)

Tử ngoại(400-1 Nm)

Bx

ion

hóa Tia Rơnghen

(1-0,001 Nm)

Tia Gamma(≤0,001 Nm)

#

CÁC THÀNH PHẦN HÓA HỌC CỦA KHÔNG KHÍ

TT Chất khí Tỷ lệ % thể tích

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

Nitơ (N2)

Oxy (O2)

Acgon (A)

Thán khí (CO2).

Hydro (H2).

Neon (Ne).

Heli (He).

Kripton (Kr)

Xê non (Xe)

Ozon (O3)

Chất khác:

• Hơi nước

• Bụi

• VSV

• CO, NH3, N2O5, N2O4, NO, SO2, H2S.

78,000000

20,930000

0,940000

0,030000

0,010000

0,001500

0,000150

0,000100

0,0000050

0,000007

#

4.1. Trạng thái sức khỏe hiện nay:

• Trạng thái I (khỏe hoàn toàn) : 5 – 10%.

• Trạng thái II (ốm) : 10 – 15 %.

• Trạng thái III (nửa ốm nửa khỏe): 75%.

#

4.2. DALE (Disability – adjusted life expectancy) Kỳ vọng sống điều chỉnh theo sự tàn tật.

Là số năm kỳ vọng sống khỏe (khỏe hoàn toàn).

+ Nhật Bản: 74,5.+ Australia: 73,2.+ Pháp : 73,1.+ Thụy sĩ: 72,5.+ Anh: 71,7.

+ Đức: 70,4.+ Mỹ: 70,0.+ Trung Quốc: 62,3.+ Thái Lan: 60,2.+ Việt Nam: 58,2.

+ Ấn Độ: 45,5.+ Nigeria: 38,3.+ Ethiopia: 33,5.+ Zimbabwe: 32,9.+ Sierra Leone : 25,9.

#

4.3. Các bệnh cấp tính: Vẫn còn nhiều nguy cơ:

Ví dụ:• NĐTP do hóa chất + vi sinh vật• Bệnh bò điên (BSE)• Bệnh cúm gia cầm: H5N1, H1N1…• Bệnh liên cầu khuẩn, tai xanh ở

lợn.• Bệnh nhiễm trùng thực phẩm…

#

4.4. Các bệnh mạn tính: “Thế giới đang phải đối đầu với cơn thủy

triều các bệnh mạn tính không lây!”.

• Tiểu đường: Top ten nước có số người lớn bị tiểu đường cao nhất thế giới.

Mỗi năm thế giới có 3,2 triệu người chết vì tiểu đường ~ HIV/AIDS.

• 8.700 người chết/d.• 06 người chết/phút.• 01 người chết/10s.

TT Nước 1995 (mill.) 2025 (mill.)

123456789

10

Ấn ĐộTrung QuốcMỹNgaNhật BảnBrazilIndonesiaPakistanMexicoUkraine

19,416,013,98,96,34,94,54,33,83,6

57,237,621,914,512,412,211,711,68,88,5

Các nước khác 49,7 103,6

Việt Nam 2007: 2,1 4,2

Tổng cộng 135,3 300,0

#

Xương – khớp • Viêm khớp• Thoái hóa khớp• Loãng xương:- Hoa Kỳ: 25.000.000 người/năm.- Việt Nam: Phụ nữ sau mạn kinh:

28-36%.- Thế giới: 1,7 triệu ca gãy cổ

xương đùi do loãng xương.Năm 2050: tăng lên 6,3 triệu ca.- Phụ nữ: + 45 tuổi: 20% bị loãng xương.+ 65 tuổi: 80% bị loãng xương.

#

Tim mạch• 1/3 tổng số ca tử vong trên

toàn cầu là do tim mạch (17.000.000 ca/ năm).

• Cao HA:

- Thế giới: 18-20%

- Châu Á : 11-32%

- Việt Nam: 18-22%.

#

Ung thư:• Thế giới: - Mỗi năm mắc mới:

10.000.000 ca.- Tử vong: 6.000.000 ca.- 3 – 6 ca/ 1.000 dân.

• Gia tăng K: dạ dày, vú, phổi, ruột, tử cung, miệng hầu, gan…và trẻ hóa mắc mới.

#

Chứng, bệnh khácHội chứng chuyển hóa

Nội tiết

Thần kinh – Tâm thần

TMH - RHM

Da

Suy giảm miễn dịch

Xương khớp

Béo phì

Tiêu hóa

#

Phát triển giống nòi Trí lực.

Khả năng thích nghi.

Thể lực: cao, nặng, sức bền.

Chiều cao trung bình người trưởng thành VN:•Năm 1938: 160,0 cm •Năm 1975: 160,0 cm•Năm 2000: 162,3 cm•Năm 2003: 163,7 cm

37 năm 62 năm2,3 cm 65 năm

3,7 cm( 56,9% so TB).

#

PHẦN III:

THỰC PHẨM CHỨC NĂNG VỚI SỨC KHỎE SINH SẢN

#

I. TPCN TĂNG CƯỜNG CHỨC NĂNG SINH SẢN

#

- Chã- Bß (80g protein bß méng cho 1g tinh trïng)- H ¬u- cõu

1. ThÞt ®éng vËt vµ s¶n phÈm ®éng vËt

Protein cao

- Trøng

- Tinh hoµn NhiÒu Arginin

Chøa chÊt cã trong

tinh dÞch

THỰC PHẨM TĂNG CHỨC NĂNG SINH DỤC

#

ThÞt gia cÇm* gµ trèng* vÞt c¹n* chim cót* chim sÎ* Bå c©u ®ùc

1. ThÞt ®éng vËt vµ s¶n phÈm ®éng vËt

Chøa chÊt cã trong

tinh dÞch- Dª

- H¶i CÈu, h¶i m·, MÉu lÖ

- T¾c kÌ, hæ cèt

- Léc nhung, léc gi¸c (h ¬u, nai)

#

- Rau c¸c lo¹i:(b¾p c¶i, sóp l¬...)

2. Thùc vËt:

NhiÒu vitamin E

- Qu¶ kh« c¸c lo¹i(võng, l¹c, h íng d ¬ng) NhiÒu Arginin

Thùc phÈm t¨ng chøc n¨ng Sinh DôcThùc phÈm t¨ng chøc n¨ng Sinh Dôc

- Gi¸ ®ç

#

2. Thùc vËt:

Thùc phÈm t¨ng chøc n¨ng Sinh DôcThùc phÈm t¨ng chøc n¨ng Sinh Dôc

Tõ c¸c nguyªn liÖu trªn, ng êi ta chÕ ra c¸c s¶n phÈm TPCN tïy theo nhµ s¶n xuÊt

Ba kÝch (c©y ruét gµ)C©y sép (cßn gäi c©y Tr©u cæ, v¶y èc)Ph¸ cã chØCÈu tÝch (c©y l«ng khØ)Chi ma (mÌ, võng)D©m d ¬ng ho¾c§¶ng s©m

§«ng trïng h¹ th¶oHµ thñ «Hµnh, hÑNh©n s©m§Ëu ®enKû tö Hoµi s¬n…

#

3. C¸c thøc ¨n thuèc3. C¸c thøc ¨n thuèc

Thùc phÈm t¨ng chøc n¨ng Sinh DôcThùc phÈm t¨ng chøc n¨ng Sinh Dôc

•Trµ §an s©m c©u kû•ChÌ nh©n s©m•ChÌ h¶i s©m•Ch¸o hÑ•Ch¸o Hµ thñ «•§u«i heo hÇm §ç träng•Trøng gµ ch ng h¹ th¶o

•Ch¸o gµ nh©n s©m•Ch¸o chim sΕBå c©u hÇm nh©n s©m•§u«i bß hÇm § ¬ng quy•NgÊu pÝn ch ng C©u kû•ThÞt dª hÇm tái•Rïa hÇm Sa nh©n...

#

R îu nhung h ¬u

r îu léc tiªn (c¬ quan sinh dôc ngoµi h ¬u ®ùc)

r îu h¶i cÈu thËn (c¬ quan sinh dôc ngoµi h¶i cÈu ®ùc)

4. R îu:4. R îu:

r îu h¶i m· (c¸ ngùa)

Thùc phÈm t¨ng chøc n¨ng sinh dôcThùc phÈm t¨ng chøc n¨ng sinh dôc

r îu d©m d ¬ng ho¾c

Ba kÝch d©m d ¬ng töu

C¸p giíi s©m nhung töu (t¾c kÌ, nh©n s©m, léc nhung, ba kÝch, tang phiªu tiªu)

#

Håi xu©n töu (LÖ chi nhôc, nh©n s©m)

Léc nhung s¬n d îc töu (Léc nhung, S¬n d îc)

4. R îu:4. R îu:

cæ tÝch töu (thôc ®Þa, kû tö, ® ¬ng quy)

Thùc phÈm t¨ng chøc n¨ng sinh dôcThùc phÈm t¨ng chøc n¨ng sinh dôc

S©m b¸ch tuÕ töu (Nh©n s©m, Hµ thñ «)

Trïng xu©n töu (§«ng trïng h¹ th¶o)

(tiÕp)

#

E (vitamin t×nh yªu): d©u t©y, gi¸, rau

C : uèng 4 ly cam v¾t/ngµy t¨ng kh¶ n¨ng t×nh dôc

B12 : T¨ng s¶n l îng

Thùc phÈm nhiÒu vitaminThùc phÈm nhiÒu vitamin

A : kÝch thÝch vµ b¶o vÖ tÇng b× c¬ quan sinh dôc

Thùc phÈm t¨ng chøc n¨ng Sinh DôcThùc phÈm t¨ng chøc n¨ng Sinh Dôc

#

§Ëu nµnh (nitrofuran)

r îu liÒu cao: Lµm gi¶m s¶n l îng

Cafein : (T¨ng s¶n l îng tinh trïng bÊt th êng)

II. TPCN ỨC CHẾ CHỨC NĂNG SINH DỤCII. TPCN ỨC CHẾ CHỨC NĂNG SINH DỤC

DÇu gan c¸ (lµm chËm ph¸t triÓn dôc t×nh, lµm tinh trïng co róm l¹i)

Tinh dÇu vá cam (cã Hesperridin)

#

III: HAI SẢN PHẨM TPCN TĂNG CƯỜNG CHỨC NĂNG SINH SẢN CÓ CHẤT

LƯỢNG CAO:

#

1. Viên nén Man - Link

+ Thành phần:1) Bạch tật lê2) Dâm dương hoắc3) Nhân sâm4) Delta – Immune5) Creatine6) Arginin7) DHEA8) Đông trùng hạ thảo9) Mẫu lệ (hào)

#

+ Tác dụng:1. Tăng cường chức năng sinh dục cho

nam (khỏe tận gốc, bốc tận ngọn! )

2. Tăng sức đề kháng

#

2. Viên nén Ỷ Lan

+ Thành phần:1) Delta – Immune2) Hà thủ ô đỏ

3) Mầm cải củ

4) Cát căn

5) Cao lá dâu non

6) Cao lá sen bánh tẻ

7) Cao Broccoli ( Súp lơ xanh)

8) Iso flavonoid (từ đậu nành)

9) Pregnenolone

10) DHEA

#

+ Tác dụng:1. Tăng cường chức năng sinh

dục nữ (khỏe tận gốc, bốc cả lá cành !)

2. Hỗ trợ bổ sung Hormone, cân bằng nội tiết, kéo dài tuổi xuân, chống lão hóa.

3. Tăng cường sức khỏe, da dẻ mịn màng.

#

IV. “KỸ NĂNG GIAO TIẾP KHÔNG THỂ BỎ QUA” !

#

Các giai đoạn giao

hợp

I. Giai đoạn kích thích:1. Toàn thân: tuần hoàn tăng, giãn mạch ngoại vi, huyết áp tăng, cơ căng dần2. Tại chỗ:cương cứng, tiết dịch

II. Giai đoạn cao nguyên:1. Toàn thân: các dấu hiệu giai đoạn 1 mãnh liệt hơn: HA, tim, căng cơ2. Tại chỗ:

• Cương cứng• Tiết dịch nhờn • Nam: cương cứng, đỏ tía• Nữ, Măng xéc khoái cảm..)

III. Giai đoạn cực khoái:1. Toàn thân:

• Co giật vô thức• HA, nhịp tim, hơi thở tăng• Ý thức bị lu mờ• Rên la vô ý thức

2. Tại chỗ :• Co giật từng cơn• Nam: phóng tinh• Nữ: co thắt cơ SD, cơ bụng, đùi, ngực, co thắt

măng-sec khoái cảm, cảm giác nóng ướt trào ra

IV. Giai đoạn hồi phục: các cơ giãn ra, tuần hoàn, hô hấp bình thường, hết cương, buồn ngủ

#

PHÓNG TINH !• Dương vật có cấu trúc đặc

biệt: 2 thể hang, 1 thể xốp, cấu tạo bởi các mô liên kết – cơ, chứa các hốc máu và các động mạch lò xo (gọi là mô cương). Các tiểu động mạch và tĩnh mạch có cấu trúc hãm tạo thành các van.

• Trạng thái bình thường: các hốc máu hình V, H, X, Y

#

• Khi kích thích: (sờ, nắn, va, chạm) hoặc tâm lý (nhìn, nghĩ, nghe): các sợi cơ trơn của các tiểu động mạch co lại, kéo các vòng chun giãn ra, làm máu tràn vào các hốc máu,làm dương vật to, dài ra. Các bó cơ xung quanh hốc máu co lại, ép vào các tĩnh mạch. Các sợi chun không bị các bó sợi cơ dọc kéo nữa nên co lại, bịt các tĩnh mạch lại, Máu trong các hốc không có lối thoát, lại bị ép bởi bó cơ nên dương vật trở lên cứng chắc.

• Khi giao hợp: khoái cảm lên cực độ, có sự phóng tinh do cơ ngồi hang và cơ hành hang co bóp nhịp nhàng. Tinh dịch được phóng ra, các cơ giãn ra, máu thoát bằng đường tĩnh mạch, dương vật mềm trở lại.

#

Nữ

INam

II

III

IV

Sự hòa hợp các giai đoạn giữa nam và nữ