Нярай судлал

Нярайн асаргаа сувилгаа, амьдралын эхний 28 хоногт тохиолддог өвчин эмгэгийн оношлогоо эмчилгээ, нөхөн сэргийлэх зохистой аргуудыг эрж хайх, хүний амьдралын чанарыг хэрхэн бүрдүүлэхийг судлах шинжлэх ухаан юм.Нярай хүүхэд насан туршдаа эрүүл байх нөхцлийг хорвоод мэндэлсэн цагаас нь бүрдүүлэх оновчтой арга замыг эрж хайх, судлахад оршино.

Перинаталь үеЖирэмсэний тээлтийн бүтэн 22 долоо хоногоос

эхлэн төрсний дараах 7 хоног хүртлэх хугацаа

Дотор нь Антинаталь - Жирэмсэний 22 долоо хоногоос

төрөлтийн үйл ажиллагаа эхлэх хүртлэх хугацааИнтранаталь - төрөлтийн үйл ажиллагаа эхлэх

хүртлэх үеэс нярайн хүй таслах хүртлэх хугацааПостнаталь – төрсний дараах амьдралын эхний 7

хоног буюу 168 цагийн доторхи хугацаа

Нярай үеТөрсний дараах амьдралын эхний 28 хоногНярайн эрт үе- төрсний дараах амьдралын

эхний 7 хоног буюу 6 хоног 23 цаг 59 минутНярайн хожуу үе- амьдралын 8 дахь хоногоос

28 хоногийг дуустал

Нярай судлалТээлтийн нас-үр хөврөл бүрэлдэн тогтсон

цагаас эхлэн тооцох ургийн жинхэнэ насДутуу нярай-жирэмсэний тээлтийн бүтэн 37

хоногоос (252) дотогш хугацаанд төрсөнГүйцэд нярай- жирэмсэний тээлтийн бүтэн 37

хоногоос 42 долоо хоног (259-293) хугацаанд төрсөн

Илүү тээлттэй нярай- жирэмсэний тээлтийн 42 долоо хоног (294) ба түүнээс дээш хугацаанд төрсөн

Нярай судлал

Бага жинтэй нярай- төрөх үеийн биеийн жин 2500 граммаас бага байх

1500 граммаас бага- хэт бага1000 граммаас бага- туйлын бага

Ургийн өсөлтийн хоцрогдол- нярайн төрсөн жин ба урт нь тухайн тээлтийн насны хэвийн үзүүлэлтээс бага байх

Амьд төрөлт- ураг эхээс бүрэн салсны болон салгасны дараа амьдралын шинжийн аль нэг нь илэрвэл (тээлтийн хугацаа, хүй тасалсан, эхэс ховхорсон эсэхээс үл хамаарна)

Нярай судлалАмьгүй төрөлт буюу ургийн нас баралт- ураг

эхээс бүрэн салсны болон салгасны дараа амьдралын шинжийн аль нэг нь илрээгүй бол (тээлтийн хугацаанаас үл хамаарна)

Нярайн дасан зохицолт

Нярай эхээс төрмөгц агаарын даралт, орчны дулаан, дуу чимээ,хүрэлцэхүй,нян зэрэг эхийн хэвлийгээс өөр орчинд орох бөгөөд энэ бүхэнд тодорхой хугацааны дотор дасан зохицох ба дээрхи үйлчлэлийн үр дүнд нярайн бие мах бодид гарч буй өөрчлөлтүүдийг эрүүл эмгэгийн зааг байдлууд гэнэ.Эрүүл эмгэгийн зааг байдлууд нь эхийн хэвлийд болон төрсний дараа үүсээд хэсэг хугацааны дараа арилдгаараа бүтэц үйлийн онцлогоос ялгаатай

Физиологийн жин бууралт

Амьдралын 3-4 дэхь хоногоос төрөх үеийн жин 6% буурна.7-10 дахь хоногт нөхнө.Шалтгаан нь:

Эхний хоногуудад шаардлагатай сүүгээ хөхөж чаддаггүй

Хүүхэд хангалттай шингэнээ авч чаддаггүйТөрөлт огцом цочрол учир глюкокортикойдын

ялгаралт ихэсдэг.

Эрт амлуулсан, дааврын өөрчлөлттэй, эмэгтэй хүүхэд жингээ бага алддаг бол дутуу, анхны төрөлт, төрөлтийн гэмтэлтэй, халуун тасалгаанд байгаа, даарсан, чийглэг орчинд байгаа хүүхэд жингээ илүү алддаг.

Дулааны тэнцвэрийн өөрчлөлтүүд

Биеийн дулаан бууралт- 100% тохиолдоно.Нярайн дулаан алдалт дулаан үүсэлтээс

давамгайлдагХалууцсан тохиолдолд дулаанаа гадагш

ялгаруулах чадвар сулДаарсан үед дулаан алдалтыг багасгах

чадвар сулБиеийн кг жинд оногдох гадаргуугийн талбай

их учир дулаан алдагдал их

Дулааны тэнцвэрийн өөрчлөлтүүдАмьдралын эхний 30 минутанд цусны

хүчилтөрөгч багадах,хүчилшил үүсэх, бодисын задрал арилаагүй учир дулаан үүсэл хангалтгүй явагддаг

Өвчүүний ар, 2 далны завсар,нурууны дагуу байрладаг бор өөх дулаан үүсэхэд чухал бөгөөд энэ өөх насанд хүрэгсдийн биеийн жингийн 16%-ийг эзэлдэг бол ГН-д 8%, ДН-д 1-1,5%-ийг эзэлдэг.

Дулааны тэнцвэрийн өөрчлөлтүүд

Халууралт нийт нярайн 0,5-1%-д тохиолдоно.

Жингийн алдагдал 10%-иас давсан болон

хоногийн жингийн алдагдал 3,5-4,5 байгаа үед

илэрнэ.

Физиологийн шарлалт

Нярайн 60%-д тохиолдоно.Цусан дахь билирубин 3-3,5 мг% давсан тохиолдолд ажиглагдана.Хүйн цусны билирубин 1,5-3мг% байдаг. Физиологийн шарлалтын ид үед ГН-д 105-130 мкмоль/л, Дн-д 170-184 мкмоль/л хүрнэ. 7-10 хоногийн дараа арилна. Шалтгаан:

Эритроцитын амьдрах хугацаа буурснаас билирубин илүү үүсэх

Физиологийн шарлалтЭлэгний хувиргах (коньюгацийн)үйл

ажиллагаа хангалтгүйгээс билирубиныг глюкуроны хүчилтэй холбож гадагшлуулах үйл ажиллагаа буурах

Нярайн гэдэсний ханаар билирубины зарим хэсэг эргэж шимэгдээд Аранциевын сувгаар доод хөндий венд орж улмаар элгэнд очих

Дааврийн хямрал

Нярай эхээс эстроген даавар авч төрдөг ба өөрт нь нийлэгжилт эхлээгүй учир хүүхдийн цусан дахь эстроген төрсний дараа огцом буурдаг. (300-400%) Үүнд хариу урвал үзүүлж дараах өөрчлөлт илэрдэг.

Хөхний булчирхай томрох-нийт нярайн 2/3 тохиолдоно.Амьдралын 3-4 долоо хоногтойд эхэлж 7-8 хоногтойд 1,5-2 см болтлоо томорч аажмаар буурна.

Дааврийн хямралҮтрээний гуужилт үрэвсэл-охидын 60-70%-д

амьдралын эхний 3 хоногт бэлэг эрхтэнээс цагаан юм гарч 1 -3 хоногийн дараа аяндаа алга болно.

Үтрээний цус алдалт –охидын 5-10%-д амьдралын 5-8 дахь хоногт үүсч1 -3 хоногийн дараа зогсоно.

Цагаан батга- хамар духаар 1-2 мм голчтой цайвар өнгийн арьснаас дээш овойсон жижиг тууралт гарна. Нярайн 40%-д амьдралын 4-5хоногт үүсч,14 хоногтойд арилна.

Бөөрний өөрчлөлтүүд

Физиологийн шээс ховордолт- 100% тохиолдоно. Нярайн бие махбод шингэнээ хадгалах үүднээс авч буй үзэгдэл

Шээсээр уураг алдах-бөөрний түүдгэнцрийн нэвчимтгий чанар эхэссэн, төрөх үед бөөрөнд тараагуур цус бөөгнөрсөн зэргээс эхний 7 хоногт шээсээр бага зэрэг уураг ялгарч 12-14 хоногт арилна.

Шээсний хүчлийн инфаркт- 100% тохиолдоно. Бөөрний түүдгэнцрүүд болон цуглуулах хоолойд шээсний хүчлийн давс ялгаран гарна.Шээсэнд зэв шиг улаан тунадас үүсч, зарим тохиолдолд хүүхдийн даавууг толбо болгодог.

Гэдэсний хямралЭхэсээр нян дамждаггүй учир хүүхэд эхээсээ

ариун төрөх ба төрсний дараа хоол боловсруулах замд нян орох явц дараах үе шатыг дамжина.

Ариун үе- 10-20 цагХалдварлагдах үе-амьдралын эхний 3-5 дахь

хоногХувирах үе- бифидумбактер бусад нянг шахаж,

гэдэсний нянгийн үндсэн хэсгийг бүрдүүлнэ.

Баас устай залхагтай шингэн болж тоо нь олширно.

Цусны эргэлтУраг хөгжлийн үед хүйн судсаар эхээс урагт

очих цусны урсгал Аранциев суваг, зууван цонх, артерийн сувгаар дамжин бага эргэлтийг алгасч аортад дамжин улмаар их эргэлтэнд ордог. Анхны амьсгал авмагц бага эргэлт ажиллаж эхэлнэ.

Амьсгалын өөрчлөлтХэт сэлгэцэл-нярай хүчилшилтэй төрөх ба

эхний хоногуудад шээс ялгаралт бага байдаг тул зөвхөн хэт сэлгэцлийн тусламжтай хүчилшилээс гардаг. Эхний 2-3 хоногт минутын амьсгал 1 сартай хүүхдийнхээс 1,5-2 дахин их байна.

Гасп амьсгал-Амьдралын эхний5 хоногт ажиглагдана.Энэ нь гүнзгий амьсгал аваад гүйцэд гаргахгүй байхыг (амьсгал богино)хэлнэ. 3-4 мөчлөгийн дараа амьсгалаа хэвийн гаргана.

Бодисын солилцооны өөрчлөлтХүчилшил –хүйн цусны рН- 7,27 ВЕ (-)10 ммоль/л

байдаг.Төрсний дараа рН- 7,35 болох ба эхний 6 хоногт бодисын солилцооны хүчилшил хадгалагдана.7 хоногийн эцэст ВЕ хэвийн болно.

Цусны чихэр багадалт-эхний 3 хоногт хүүхэд өлссөний улмаас элэг,булчинд хуримтлагдсан гликоген илчлэгийн нөөц болгон ашигладаг тул цусны чихэр багадалт үүсдэг. 6-12 цагийн дараа элэг гликогены нөөцгүй болдог. ДН-д 1%, ГН-д 4%-д тохиолдох ба энэ нь тархинд эргэлтгүй өөрчлөлт үүсгэдэг аюултай.

Бодисын солилцооны өөрчлөлтЦусны кальц, магни багасах- хүйн цусны Са

2,59-2,74 ммоль/л, Мg 0,85-0,95 ммоль/л байдаг ба 1 хоногийн эцэст Са 2,2-2,25ммоль/л, Мg 0,66-0,75 ммоль/л хүртэл буурч 2-5 хоног үргэлжлээд аажим хэвийн хэмжээндээ хүрдэг.

Цусны хямралНярайн эргэлдэх цусны хэмжээ дундажаар

биеийн жингийн 11% байх ба ургийн, насанд хүрэгсдийн гэсэн 2 төрлийн гемоглобин агуулагдана.Ургийн гемоглобин хоногт 1%-иар буурна.

Амьдралын 1дэхь хоногт Er 1мм3-т 6,09 сая, Hв 21,2 г/л, Ht 54% байдаг бол 7 дахь хоногт Er 1мм3-т 5,63 сая, Нв 19,7 г/л, Ht 52,15% болж буурна. L 1мм3-т 10000-30000 байснаа 10-12 хоногтойд 10000-12000 болно. Моноцит 6-10% тромбоцит 150000-300000 байна.УЭТХ- 2 мм/цаг

Цусны хямрал

К аминдэмээс хамаарах цус бүлэгнэлтийн II(протромбин),VII(проконвертин),IX(кристмасX хүчин зүйлс амьдралын 3-4 хоногтойд байх ёстой хэмжээний 30-50%-тай тэнцүү байдаг.

Цусны бөөмт эсийн зөрлөг

нярай 5 хоног 1сар 1 нас 5 нас 15 нас

Нейтрофиль 60% 60% 60% 60%

45% 45%

Лимфоцит 30% 30% 30% 30%

Арьсны өөрчлөлт

Арьсны улайлт-100% тохиолдоно.Даарсны улмаас амьдралын эхний хэдэн цагийн дотор үүснэ. 2-3 хоног үргэлжилнэ.

Төрөхийн хаван-толгой түрүүлсэн үед хураагуур судасны цусны бөөгнөрөлөөс болж үүснэ. 1-2 хоног хадгалагдана.

Хордлогот улайлт- амьдралын эхний 2-3 хоногт үений эргэн тойрон, гар хөлний гадна хэсэг, хэвлий, цээжээр эхлээд ягаан толбо гарснаа улмаар овойж зарим тохиолдолд оройд нь шар толбо үүсдэг.Энэ нь эхийн хөхний сүү болон бусад бодисоор дамжиж орсон уурагт өгч буй харшлын урвал бөгөөд амьдралын 4-6 долоо хоногт үе үе давтан гарч болно. (демидрол,глюканат кальц)