SEZA SONGUR

20120123

Kırgızistan Cumhuriyeti

KIRGIZISTAN'INKÜNYES

I

Başkenti: Bişekek

Yönetim Şekli: Parlamenter Sistem

Dil: Rusça, Kırgızca

Para Birimi: Som, Amerikan Doları

Başkan: Almazbek Atambayv

Başbakan: Coomart Otorboyev

Meclis Başkanı: Asylbek Jeenbekov

IÇINDEKILER

Orta Asya

Kırgızistan'ın Kısa Tarihçesi

Kırgızistan Cumhuriyeti

Kültürel ve Sosyal Yapı

Dış Poletika

ORTA ASYA

KIRGIZLARIN ETNIK KÖKENI

VE ADININ ANLAMI

Çin kaynaklarında “Kien-ku,

Ki-ku, Hsiachia-sou ” şeklinde

Kırgız adı telaffuz edilir.

Kırgız adı Göktürkçe yazılı

metinlerde «kırkız», Tibetçe

kaynaklarda is Gir-kis şeklinde

ifade edilmektedir.

KIRGIZLARIN TARIHÇESI

VE BAĞIMSIZLIĞI

Kırgız adına ilk kez MÖ 1-2. yüzyıllarda Hunlar zamanın da

rastlıyoruz.

840 yılında biri Kansu'da diğeri Beşbalık ve Karahoca da (Sincan)

iki ayrı Kırgız Devleti kuruldu. 924 yılında Moğolistan tarafında

bugünkü yurtlarına yerleştiler.

Daha sonra Kırgızlılar sırasıyla Göktürk ve Uygur hâkimiyetine

girdiler

KIRGIZLARIN TARIHÇESI

VE BAĞIMSIZLIĞI

Asi Kırgız kavimi ,Göktürklüler hakimiyetinde de barınamayıp

ayrılmışlar ve daha sonra 2. Göktürk zamanında tekrar hakimiyet

altına girmişlerdir.

Uygurlar hakimiyeti altında da duramayıp bu büyük kavime son

vermişler ve yerlerine yerleşmişlerdir.

Kırgızistan Cumhuriyeti 31 Ağustos 1991 yılında bağımsızlığını ilan

etmiştir.

SOVYET RUSYA HAKIMIYETI

ALTINDA KIRGIZLILAR

Daha Sovyet Sosyalist

Cumhuriyetler Birliği hakimiyeti

altına girmeden önce Kırgızlılar

1830 yılında Hokhand hanlığının

yönetimi altına girmişlerdir.

1865-1876, Rus işgali sonucu

Kırgızlılar Rus hakimiyetine

girmişlerdir.

31 Ağustos 1991 yılında

bağımsızlığını kazanan Kırgızistan, 1

Eylül 1991 yılında Cumhuriyetini ilan

etmiştir.

Diğer Orta Asya Devletleri gibi

cumhuriyetin ilanından sonra da genç

Kırgızistan Cumhuriyetini il tanıyan

ülke Türkiye olmuştur.

KIRGIZISTAN

CUMHURIYETI

BAĞIMSIZLIĞIN İLANI CUMHURİYETİN İLANI

SIYASAL YAPI VE

HÜKÜMETLER

Orta Asya Cumhuriyetleri içinde batı demokrasisine en yakın yönetim

sistemi Kırgızistan'da bulunmaktadır.

İlk çağlarda Kırgızistan'ın yönetimi üç şekildeydi;

Uluğ Yüz, Orta Yüz ve Küçük Yüz

Bağımsızlık ve Cumhuriyetin ilanından sonra Kırgızistan'da çok partili

hayata geçilmiştir.

Kırgızistan da 12 parti ve pek çok siyasal grup ve hareket mevcuttur.

SIYASAL YAPI VE

HÜKÜMETLER

Kırgızistan bünyesinde üç hareket mevcuttur.

Milli Radikal Eğilim: Bu grup İşçiler ve öğrencilerden

oluşmaktadır.

Liberal Demokratik Eğilim: İş adamları partisi, eğilimi ve hareketi

olarak adlandırılmaktadır. Sosyal bilim ve teknoloji hareketidir.

İki Eğilim Arasında Kalanlar: Komünist parti eğiliminden sonra en

büyük harekettir

EĞITIM SISTEMI

Kırgızistan da nüfus artışından dolayı her geçen gün daha da

okullara ihtiyaç duyulmaktadır.

Ülkede 44 devlet okulu ve bunun yanı sıra özel okullarda

bulunmaktadır.

Kırgızistan eğitim açısından Orta Asya'nın İsviçre'si olarak

nitelendirilir.

EĞITIM SISTEMI

Okul öncesi eğitim

Genel öğretim okulları

Yatılı özel okullar

Okul dışı eğitim ve öğretim tesisleri

Mesleki Teknik eğitim

Orta dereceli meslek eğitim okulları

Yükseköğretim kurumları

GÜ NÜ M Ü ZDE KIRGIZISTAN'DAKI

Ü NIVERSITEL ER

Kırgızistan'da karasal iklim

görülmektedir.

Narin ,Tar, Kuşab, Talas,

Alas, Çu ve Kızıl Su

Kırgızistan'ın en önemli

nehirleridir.

En son 2013 yılında yapılan

nüfus sayımına göre Kırgızistan

nüfusu 5,72 olarak tespit

edilmiştir.

KÜLTÜREL VE SOSYAL YAPI

COĞRAFİ KONUM NÜFUS

BAYRAĞI

MILLI MARŞI

Kırgızistan Cumhuriyetine ait milli marşı Calil Sadıkov ve Şaban

Kuluyev yazmıştır.

Bu marş düzenlenen bir yarışma ile seçilmiş ve kabul edilmiştir.

EKONOMIK YAPI

Kırgızistan ekonomisi köy ekonomisine dayalıdır.

Ülkedeki sorunlu fergana vadisi de ekonomiye, ithalat ve ihracat

yönünden katkı sağlamaktadır.

Tabi k i turizmde istenilen seviyede olmasa da ülke ekonomisine

büyük katkıda bulunmaktadır.

EKONOMIK YAPI

1. Devletin sahip olduğu geri kalmış sanayi kuruluşlarının ıslah,verimliliğinin artırılması, özel teşebbüse devri

2. Sanayi ve ticaret reformu için gerekli yasal altyapınınoluşturulması.

3. Tekelciliğin ve devlet tavsiyesi, yabancı sermayenin teşviki,özel sektörün açılması.

4. Mevcut ticaret ve sanayi teşekküllerinin yenidenyapılandırılarak özel sektörün gelişmesine göre ayarlanmasıve finans politikalarının ortaya konulması.

5.Etkili ve verimli bir sosyal güvenlik ağı oluşturulması

PARA BIRIMI

KIRGIZİSTAN SOMU AMERİKAN DOLARI

KÜLTÜR VE DİN

OBA (AVUL) TEŞKİLATI KIRGIZ EDEBİYATI

Destan çok çeşitli bilgiler

içerir.

İnsan yaşantısının her yönüyle

ilgilidir.

Manas adında bir kişinin

kahramanlık hikayeleri anlatır.

MANAS DESTANI

DIN

İlk çağlarda Kırgız halkı putperestti.

Daha sonra İslamiyet'i kabul edip İslam dinini kendilerine

uyarlamışlardır.

Sünni'dirler. Hanefi mezhebine mensupturlar.

Az da olsa Hristiyan ve Budist olanlarda vardır.

Kırgızlar inanışları ve hayat

şartları gereği sabah erken

kalkmaktadırlar.

Kırgızistan'da sabah vakti

uğurlu sayılırdı.

Kırız kültüründe selamlaşma

«sana barış, esenlik dilerim, barış

olsun» anlamına gelir.

GELENEKLER VE HALK

INANIŞLARI

SABAH NASİBİ SELAMLAŞMA

Kırgız kültüründe büyüklere

saygı ve hürmet gösterilmesi çok

önemlidir.

Kırgızlılarda yedi atayı bilme

geleneği çok önemlidir.

Kırgızlılarda ata-erkil bir aile

yapısına sahiptirler.

GELENEK VE HALK

INANIŞLARI

BÜYÜKLERE SAYGI YEDİ ATAYI BİLME

MISAFIRPERVERLIK

Kırgızlılarda misafirperverlik

çok önemlidir.

Kırgızlılarda «konok»(misafir)

«Allah'ın bir adı» olarak kabul

edildiği için misafir ulu ve

kutsal sayılmaktadır.

Kırgızistan'ın komşularıyla

ilişkileri dışında Almanya, Fransa,

Japonya, Avusturalya, Avusturya,

Amerika Birleşik Devletleri, İtalya,

Arap Emirlikleri, İngiltere, ,İsviçre,

Belçika, Lüksemburg ve Rusya'yla

ilişkileri vardır.

DIŞ POLITIKA

KOMŞULARI İLE İLİŞKİLERİ DİĞER ÜLKELERLE İLİŞKİLERİ

TÜRKIYE ILE ILIŞKILERI

Ankara hükümeti Kırgızistan'ı

hep Orta Asya da ki partneri

olarak gördü.

Günümüzde, Kırgızistan

cumhurbaşkanı Türkiye'yi çok

seven ve er alanda birlik kurmak

isteyen bir liderdir.

ORTAK PROJELER

1. Bişekek’te ve Issık göl kıyısında 100 odalı ve 4 yıldızlı bir otelin yapımı içini Türk

Yatırımcıları ve muta hitleri ile işbirliği.

2. Kırgızistan da maden ve Rafınızaysan için ortak girişim.

3. Sulu Terek, Bozalt hafızasında süper Rafine, Bozalt fiberi üretim tesisi

kurulması.

4. Bir Çin’i üretim tesisi kurulması .

5. Cam işleme ve cam mamülleri üretim tesisinin ortak girişim yolu ile kurulması.

6. Çu ve Oş bölgelerinde kuru işleme yönetimi kullanan çimento fabrikaları inşası

için ortak girişimde bulunması.

7. Sığır, Domuz, Koyun ve Keçi derisi işleme ve deri üretimi için ortak girişim

kararı.

8. Wolkostorite çıkarma ve rafinerisi için ortak girişim kararı.

9. Porselen üretimi tesisi kurulması

HANGI KURUM VE

KURULUŞLARA ÜYE

BM, AGİT, Avrupa Atlantik Ortaklık Konseyi(AAOK), Bağımsız Devletler

Topluluğu(BDT), Şanhay İşbirliği Örgütü(ŞİÖ), Ortak Güvenlik Anlaşması

Örgütü(OGAÖ), AİGK-CICA, EİT, İKÖ, Avrasya Ekonomi Teşkilatı(Av ET),

Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı(ICAÖ), UNİPO, WHO, UNESCO, Uluslararası

Enerji Ajansı, Uluslararası Yenilebilir Enerji Ajansı, BM Asya Pasifik Ekonomik ve

Sosyal Komisyonu(ESCAP), Dünya Bankası, IMF, Avrupa Kalkınma ve İmar

Bankası(EBRD), Uluslararası Finans Kuruluşu(IFC), İslam Kalkınma Bankası, Asya

Kalkınma Bankası, Dünya Ticaret Örgütü(WTO), Bağlantısızlar Örgütü(Gözlemci),

Türk Dili Konuşan İş Birliği Konseyi.

KIRGIZISTAN'IN BUGÜNÜNE

GENEL BIR BAKIŞ

BAKAN- ALMAZBEK ATAMBAYEV BAŞBAKAN- COOMART OTORBAYEV

MECLİS BAŞKANI-

ASYLBEK JEENBEKEV

Günümüzde Kırgızistan

Cumhuriyeti her açıdan git

gide gelişen bir ülke

konumundadır.

KAYNAKÇA;

KITAPLAR

1-Abeşi, Hasan Ata (2001), Türk Kavimleri Tarihi, Şa-to Türkiyat, İstanbul, syf no: (194)

2-Akayev, Askar (2003), Kırgız Devleti ve Manas, Da Yayıncılık, Kırgızistan syf:(91)

3-Arıklı, Dr. Erhan (2007), Günümüzdeki Türk Halkları ve Tarihleri, Nüans Yayınları, Ankara,

syf:(145-158)

4-Avşar, B. Zakir, Ferruh Solak (1998), Türkiye ve Türk Cumhuriyetleri, Vadi Yayınları, Ankara

,syf no:71(139-163)

5-Batholld, V. V., çev: Ufuk Deniz Aşçı (2002), Kırgızlar, Kömen Yayınları, Ankara, syf:(9-17)

6-Behar, E. Büşra, Günay Özdoğan, Nihal İncioğlu Günkul, Şule Kul, Nesrin

Sungur(1994),Bağımsızlığın İlk Yılları, TC Kültür Bakanlığı Başvuru Kitapları, Ankara, syf:(75-

78)

KITAPLAR

7-Caferoğlu, Prof. Dr. Ahmet (1998), Türk Kavimleri, Enderun Kitabevi, İstanbul,syf:(29-31)

8-Devlet, Nadir (2011), Türk Tarihi ve Kültürü, Pegem Yayıncılık, Ankara, syf:(181-182)

9-Gömeç, Saadettin (1999), Türk Cumhuriyetleri ve Toplulukları Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara,

syf:(105-148)

10-Gülcan, Dr. Yılmaz (2003), Türk Tarihi ve Kültürü, İstanbul, syf:(67)

11-Güler, Yrd. Doç. Dr. Ali, Yrd. Doç. Dr. Suat Akgül, Atilla Şimşek (2001), Türklük Bilgisi,

TÜRKAR, Ankara syf:35(460-463)

12-Gürsoy, Emine (2001), Bağımsız Kırgızistan Düğümler ve Çözümler, TC Kültür Bakanlığı,

Ankara,syf:(120)

KITAPLAR

13-Kafesoğlu,İbrahim (2000), Türk Milli Kültürü, Ötüken Yayınları, Ankara, syf:(139-141)

14-Roux,Jean Paul, çev: Galip Üstün (1998), Türklerin Tarihi, Milliyet Yayınları, Ankara, syf:(95)

15-Türk Cumhuriyetleri Kültür Profili Araştırması, TC Kültür Bakanlığı Başvuru Kitapları,(

1995), syf:(75-80)

16-Türkmen, Prof. Dr. Fikret (1995), Manas Destanı, AKM, Ankara, syf:(7-9)

17-Uçar, Fuat (2007), Dış Türkler, Fark Yayınları, İstanbul,syf:(164-200)

18-Yudahin, Prof. K. K. , çev: Abdullah Taymas (1948), Kırgız Sözlüğü, TDK, İstanbul

MAKALELER

1. Abasov, Dr. Rafis, çev: Barış Öngel (2001),”Bağımsız Kırgızistan: Geçiş

Politikaları” Türkler Ansiklopedisi, cilt:19 La Trobe Üniversitesi SiyasalBilimler Bölümü-Avusturalya, syf:(507-517)

2. Abasov, Dr. Rafis, çev: Çağlar Enneli (2009),”Sovyet SistemindeKırgızistan: Milli Devletin İnşaası ve Milli Kimliğin Doğuşu”, Türkler

Ansiklopedisi, cilt:19 , La Trobe Üniversitesi Siyasal Bilimler Bölümü-Avusturalya, syf:(528-536)

3. Akayev, Askar (2005),”Kırgızistan: Geçmişte, Bugün ve Gelecekte”, TürklerAnsiklopedisi, cilt:19 , Kırgızistan Cumhuriyeti Cumhur Başkanı, syf:(451-453)

4. Akseki, U.(2014) ,”Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinde Kent NüfusBüyüklerinin Dağılımı”, Online Dergi

MAKALELER

5-Asker A. (2010),”Kırgızistan: Devrim Bitti Mi?”, Online Dergi

6-Butareyev, Prof. DR. Viktor (2011), “Moğol-Cungar Döneminde Yenisey

Kırgızları” Türkler Ansiklopedisi, cilt:2, Ahmet Yesevi Üniversitesi-Kazakistan,

syf:(381-400)

7-Cholev, Zakir (2010),” Kırgızistan Cumhuriyetinin Dış Politikasına Genel Bir

Bakış”, Türkler Ansiklopedisi, cilt:19 Ankara Üniversitesi-Sosyal Bilimler

Enstitüsü-Türkiye, syf :(492-506)

8-Demirci, L. (2012) , “Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan’ın Kesişimindeki

Sorunlu Vadi: Fergana”, Savunma Bilimleri Dergisi, sayı:2, syf: (12-19)

9-Demiroğlu, H. (2007) ,”İdil-Ural Türk Gazetelerinde(1905-19129) Kırgız ve

Kazaklar” Tarih Dergisi, sayı: 98, syf:(17-21)

MAKALELER

10. Drompp, Michael (2011), “Erken Dönemlerden Moğol İstilasına

Yenisey Kırgızları”, Rhodes College-ABD, syf:(61-70)

11. Ergin, G. , F. Türk (2010), “Türkiye de Öğrenim Gören Orta Asyalı

Öğrenciler”

12. -FÜSUN, K.(2013) ,”Kırgız Sovyet Sosyalist Cumhuriyetinin

Ekonomik Durumu” İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, sayı: 32,

syf:(13-19)

13. -Gündoğdu, A.(2011) ,”Kırgızistan: Dün, Bugün, Yarın”, HÜTAD,

sayı: 6, syf:(8-15)

MAKALELER

14. Gürbüz, Y.(2011) , “Orta Asya’nın Ortasında Bir Ada: Kırgızistan”,

HÜTAD, sayı:5, syf:(9-14)

15. Halidov İ. (2013), “Kırgızistan Devrimlerinde Son Durum”,

Akademik Bakış Dergisi, sayı:4,syf: (13-17)

16. Japarov, Anatur, çev: Leysen Şahin (2005), “Göçebe Kırgızların Oba

(Avul) Teşkilatı”, Türkler Ansiklopedisi, cilt:19, Kırgızistan Milli Bilimler

Akademisi Sosyal Bilimler Bölümü-Kırgızistan, syf:(538-543)

17. Karluk, Serkan (2011), “Küresel Krizin Kırgızistan Ekonomisine

Etkisi ve Türkiye Kırgızistan Ekonomik İlişkilerindeki Gelişmeler

, syf:(10-17)

MAKALELER

18. Kartallıoğlu, N. , H. Karaday (2012), “Kırgız Öğrencilerinin Türkiye

Türkçesi Öğrenmeye İlişkin Tutumları”, Türkçe Eğitim ve Öğretimi

Araştırmaları Dergisi, sayı:5, syf:(10-17)

19. Karatev, Oljobay, çev: Nurgül Moldoieva (2010), “Eski Türk

Devrindeki Kırgız Etnik İsimleri”, Kırgız Milli Üniversitesi Tarih Fakültesi,

sayı:12, syf:(75-81)

20. - Karateyv, Oljobay (2011), “Türk Boylarında Tamgalar ve Eski

Kırgız Oğuz Etik Bağlantıları”, Kırgız Milli Üniversitesi , sayı:15, syf:(71-78)

MAKALELER

21. Koçlunov, Prof Dr. Aydarbek, çev: Sadık Sadıkov (2001),

“Kırgızistan Halkı ve Geleneksel Kültürleri”, Türkler Ansiklopedisi, cilt:19,

Kırgız-Kuveyt Üniversitesi Beşeri Bilimler Fakültesi Dekanı-Kırgızistan,

syf:(544-550)

22. Koldoys, Dr. George, çev: Barış Öngel (2001), “Kırgızların Siyasal

Tarihsel Bir İncelenmesi”, Türkler Ansiklopedisi,cilt:19 Amerikan Uluslararası

Kalkınma Ajansı-Özbekistan, syf:(518-525)

23. Ligeti, L.(2013) ,”Kırgız Kavim İsminin Menşei”, Türkiye

Mecmuası, sayı: 101 ,syf: (12-20)

MAKALELER

24. Osmanov, Prof. Dr.Asans, çev: Mefture Adıgüzelova (2011),

“Kırgızistan’ın Diplomatik İlişkileri”, Türkler Ansiklopedisi,cilt:19 , Kırgızistan-

Kuveyt Üniversitesi Rektörü, syf:(485-491)

25. -Özdil, T .(2011) , “Girişimciliği Etkileyen Sosyo-Kültürel

Değişkenler Kırgızistan ve Türkiye’de ki Üniversite Öğrencilerinin

Girişimlerinin Karşılaşmasına Dayalı Bir Araştırma ”

26. Pay, S. (2008),”Misyonerlerin Kıskacındaki Ülke: Kırgızistan”,

Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı:5, syf: (12-20)

MAKALELER

27. Polat, Kemal (2005),”Kırgız Türklerinin Günlük Hayatında

Gelenekler ve Halk İnanışları” ,Türkler Ansiklopedisi, ,cilt:19 Atatürk

Üniversitesi-İlahiyat Fakültesi-Türkiye,syf:(551-557)

28. Radollf, Wilhelm (2009) ”Kazaklar ve Kırgızlar”, Türkler

Ansiklopedisi, cilt:2, Kırgızistan-Kuveyt Üniversitesi, syf:(340-344)

29. Sanayır, B.(2014) ,”Çinin Orta Asya Poletikası”, Elektronik

Siyaset Bilimi Araştırmaları Dergisi

MAKALELER

30. Sarı, Y. (2010) ,”Kırgızistan da İktidarın El Değiştirmesi:

Akayev ve Bakiyevin Düşüşü”, Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları

Dergisi, sayı:32 ,syf:(10-17)

31. Sesli, M. , Ş. Demir (2010),”Türk Siyasi Elitlerin Toplumsal

Kökeni (1920-1950)”, Akademik Bakış Dergisi, sayı: 19, syf:(17-22)

32. Skbelev,Sergey , Vlademir Nechiporenko, Stephen Pankin

(2011) “Arkeolojik Kaynaklara Göre Orta Yenisey Kırgızları ”, Novojibms

Devlet Üniversitesi Dergisi, sayı:11, syf:(35-51)

MAKALELER

33. Tasagıl,Prof. Dr. Ahmet (2010), ”İslam Öncesi Devrede Orta Asya da Yaşayan

Türk Boyları”, Türkler Ansiklopedisi, cilt:2, Ahmet Yesevi Üniversitesi-Kazakistan, syf:(373-376)

34. Topbaş, E. , Hasan Baran (2011), “Türk Dünyasında Coğrafyasında Yer Alan

Ülkeler Arasındaki Kültürel İlişkilerin Güçlendirilmesinde Kırgızların Rolü”

35. Tutar, H.(2006) ,”Kırgızistan’daki Son Gelişmeler Üzerine Bir Değerlendirme”

HÜTAD, sayı:4, syf:(15-20)

36. URAYİMOVA, Ş.(2001) , “Manas Destanının Tarihi Tabakaları”, Ege Üniversitesi

37. Yalçınkaya, A.(2006) ,”Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan Cumhuriyetleri

Arasında Fergana Serbest Ticaret Bölgesi Projesi”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Dergisi

sayı:7 , syf:(10-15)

BENI DINELDIĞINIZ IÇIN

TEŞEKKÜRLER