Upload
aj-por
View
487
Download
3
Embed Size (px)
Citation preview
กฎหมายทใชในชวตประจำาวน
การบรรยายครงท 2
• ความหมายและลกษณะของกฎหมาย• ววฒนาการของกฎหมายในสงคม• สำานกกฎหมาย• ระบบกฎหมาย
ความหมายและลกษณะของกฎหมายความหมายของกฎหมาย
กฎหมาย คอ กฎเกณฑทเปนแบบแผนความประพฤตของมนษยในสงคมซงมกระบวนการบงคบทเปนกจจะลกษณะ
ลกษณะของกฎหมาย1 .กฎหมายตองมลกษณะเปนขอบงคบ2. ตองเปนขอบงคบของรฐ3. กฎหมายตองกำาหนดความประพฤตของมนษย4. กฎหมายตองมสภาพบงคบ5. กฎหมายตองมกระบวนการบงคบทเปนกจจะลกษณะ
1. กฎหมายตองมลกษณะเปนกฎเกณฑ หมายความวากฎหมายตองเปนขอบงคบทเปน
มาตรฐานทใชวดและใชกำาหนดความประพฤตของ สมาชกของสงคมไดวาถกหรอผด ใหกระทำาการไดหรอ
หามกระทำาการ ในกรณใหกระทำาการ เชน ชายทมอายครบ 20 ปบรบรณตองไปรบการ
เกณฑทหาร ในกรณทหามมใหกระทำาการ เชน หามทำารายผอนหรอเอาทรพยของผอนไปโดยเขาไม
อนญาต ซงหากผใดฝาฝนไมยอมปฏบตตามกฎเกณฑทกำาหนดไวถอเปนสงทผดและจะถกลงโทษ
2. ตองเปนขอบงคบของรฐ3. กฎหมายตองกำาหนดความประพฤตของบคคล
ความประพฤต ในทนไดแกการเคลอนไหวหรอ ไมเคลอนไหวรางกายภายใตการควบคมของจตใจ
รวมไปถงกระทำาการหรองดเวนกระทำาอยางใดทตองอาศยรางกายเคลอนไหว
กฎหมายตองกำาหนดถงความประพฤตของคนถาเปนสตวกระทำาใหคนเสยหายกฎหมายไมลงโทษ
สตว แตอาจลงโทษคนผเปนเจาของสตวนนได
4. กฎหมายตองมสภาพบงคบ เพอใหมนษยปฏบตตามกฎเกณฑ จงจำาเปนตองม
สภาพบงคบ ในกรณทมการฝาฝนกฎเกณฑใดแตไมม สภาพบงคบ ไมเรยกกฎเกณฑนนวาเปนกฎหมาย
สภาพบงคบ(SANCTION) ของกฎหมายคอโทษ ตางๆในกฎหมาย
สภาพบงคบอาญา ไดแกประหารชวต จำาคก กกขง ปรบ รบทรพยสน
สภาพบงคบของกฎหมายแพง ไดแกการกำาหนดใหการกระทำาทฝาฝนกฎหมายนนตกเปนโมฆะหรอโมฆยะ
5. กฎหมายตองมกระบวนการบงคบทเปนกจจะลกษณะ
นอกจากกฎหมายตองมสภาพบงคบแลว สภาพบงคบของกฎหมายนนจะตองมกระบวนการทแนนอนโดย
เจาหนาทของรฐดวย เพราะกฎหมายไมสามารถใหประชาชนดวยกนเองเปนผใชบงคบกฎหมายได
จากการทกฎหมายมกระบวนการบงคบทเปนกจจะลกษณะเชนนจงทำาใหกฎหมายมลกษณะเปนกฎเกณฑควบคมความประพฤตของมนษยซงแตกตางจาก
ศลธรรม ศาสนา หรอจารตประเพณ กระบวนการบงคบใช กฎหมายทรวมศนยอยทรฐนกระทำาโดยผานองคกรตางๆ
เชน ตำารวจ อยการ ศาลราชทณฑ เปนตน
บอเกดของกฎหมายบอเกดของกฎหมายทมไดบญญตขน เปนบอเกดของกฎหมายทไม
ไดเกดจากความจงใจแตเปนบอเกดของกฎหมายทเกดขนเองตามธรรมชาต หรอเกดจากการปรงแตงการใหเหตผลทางนตศาสตร และการตความกฎหมาย1 กฎหมายจารตประเพณ2 แนวคำาพพากษาของศาล3 หลกกฎหมายทวไป
บอเกดของกฎหมายทบญญตขน เปนกฎหมายทเกดขนโดยกระบวนการนตบญญตซงผบญญตจะตองมอำานาจและความชอบธรรมทจะบญญตขนมา1 กฎหมายนตบญญต2 กฎหมายบรหารบญญต3 กฎหมายองคการบญญต
กฎหมายจารตประเพณ กฎหมายจารตประเพณเปนบอเกดกฎหมายแรกสดทปรากฏในสงคมมนษย
จารตประเพณเกดจากพฤตกรรมการเลยนแบบของมนษยหรอเกดจาก ความเคยชนทคนมกกระทำาตามคนสวนใหญ เมอการกระทำานนถกปฏบต
ตอเนองกนมาเรอยๆ เปนเวลานาน กกลายเปนจารตประเพณ จารตประเพณทกลายเปนกฎหมายจารตประเพณนนจะปรากฏออกมาในรปของ
จตสำานกเรองถกผด มใชจตสำานกธรรมดา แตเปนจตสำานกทมลกษณะบงคบทางกฎหมายดวย
ลกษณะ- ตองเปนการกระทำาของคนหลายๆ คน ทไดรบการปฏบตมาอยางยาวนาน- ตองไดรบการถอปฏบตอยางตอเนอง- ตองมการปฏบตอยางไมมการคดคาน- ตองมความชดเจนแนนอน- ความสมำาเสมอ- มความรสกเชอมนวาเปนกฎหมาย ดวยเหตนหากฝาฝนแลวยอมมความผดและถกลงโทษ
ววฒนาการกฎหมาย 3 ยค/ ทฤษฎกฎหมาย 3 ชนยค รปแบบ
ของกฎหมาย
เหตผล หมายเหต
ยคกฎหมายชาวบาน
ศลธรรม/ จารตประเพณ
เหตผล ธรรมดา
ของสามญชน
กฎหมายยคนเปนเรองความรสกผดชอบชวดทเกดจากการ
ประพฤตปฏบต กฎหมายกบศลธรรมไมไดแยกออกจากกนยค
กฎหมาย นกกฎหมาย
หลกกฎหมาย/ หลกนตศาสตร
เหตผลปรง แตง
ทางกฎหมาย
ยคนใชเหตผลชงตรองในการ ชขาดขอพพาท หลกกฎหมายท
เกดขนเรยกวากฎหมายของนก กฎหมาย เชน อายความ การ
ครอบครองปรปกษ การปองกน การกระทำาโดยจำาเปน ฯลฯ วชา
นตศาสตรและวชาชพนกกฎหมายเกดขนในยคน
ยคกฎหมายเทคนค
กฎหมาย ลายลกษณอกษร
เหตผลทางเทคนค
กฎหมายยคนเกดจากการ บญญตขน เพอแกไขปญหา
เฉพาะในบางเรอง กฎหมายจง เกดไดในทนททนใด โดยเหตผล
ทางเทคนค เชน กฎหมายจราจร กฎหมายภาษอากร กฎหมายปาไม
เปนตน
• คนปา ก. ฆา คนปา ข. เพราะตองการจะชงหนอไมของคนปาข.
(กฎหมายชาวบาน)• ก. ฆา ข. เพราะเหนวา ข. กำาลงจะฆาลกของตน หลกปองกนโดยชอบดวยกฎหมาย ม. 68 ประมวลกฎหมาย
อาญา (ยคกฎหมายของนกกฎหมาย)• ก. ฆา ข. เพราะ ค. จะฆาลกและภรรยาของ ก. หาก ก. ไมฆา ข. หลกการกระทำาโดยจำาเปน ม.67 ประมวลกฎหมายอาญา
(ยคกฎหมายของนกกฎหมาย)- ประเทศ ก กำาหนดใหมการจดเกบภาษประชาชน เปนจำานวน
รอยละ 50 ของรายไดทงหมด (ยคกฎหมายเทคนค)
สำานกกฎหมาย
สำานกกฎหมาย คอ สถาบนทางกฎหมายอนเปนท รวมของนกนตปรชญา ทใหความเหนเกยวกบ
กฎหมาย• สำานกกฎหมายประวตศาสตร• สำานกกฎหมายบานเมอง• สำานกธรรมนยม• สำานกกฎหมายธรรมชาต
สำานกกฎหมาย
• สำานกกฎหมายประวตศาสตรแนวคด กฎหมายมววฒนาการไปตามประวตศาสตร ปรากฏในรปของจารต
ประเพณ และววฒนาการเปนกฎหมายของแตละชนชาต• สำานกกฎหมายบานเมองแนวคด กฎหมายคอ คำาสงของรฐาธปตย เมอไมปฏบตตามยอมมโทษ• สำานกธรรมนยมแนวคด กฎหมายทแทจรง คอเหตผลทถกตอง ความมอยจรงของอำานาจทาง
กฎหมายมอำานาจเหนอคำาสงของรฐาธปตย เชน หลกสญญาประชาคม หลก ประชาธปไตย หลกนตรฐ หลกประชาธปไตย
สำานกกฎหมายธรรมชาต แนวคด กฎหมายเปนสงทมอยแลวตามธรรมชาต เรยกวา กฎหมายธรรมชาต และ
เกดจากธรรมชาตโดยตรงเหมอนปรากฏการณอนของโลก บางกเชอวา ธรรมชาตนนคอพระผเปนเจา ทำาใหหลกเกณฑทางศาสนา เหตผลและศลธรรม
จงเปนสงทกฎหมายเชอวาเปนทมาของกฎหมาย เพราะกฎหรอระเบยบใดทขดตอเหตผลและศลธรรมยอมไรสภาพบงคบทางกฎหมายทงสน
ระบบลายลกษณอกษร (Civil Law)
ระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law) หรอ ระบบประมวลกฎหมาย หรอระบบ
กฎหมายภาคพนยโรป คอ ระบบกฎหมายทถอวา ประมวลกฎหมายเปนบอเกดของกฎหมาย
ทมา• กฎหมาย 12 โตะ• ความเหนของนกกฎหมาย• ประมวลกฎหมายแพงของพระเจาจสตเนยน
ระบบลายลกษณอกษร (Civil Law) (ตอ)
ประมวลกฎหมาย คอ กฎหมายทรวบรวมกฎหมายใน เรองเดยวกนหรอเกยวพนกน มาไวในทเดยวกน แลวจด
หมวดหมใหเปนระเบยบ มขอความคลองจอง มลกษณะเปน กฎหมายหลกและเปนกฎหมายทวไป เชน ประมวลกฎหมาย
อาญา ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยคำาพพากษาของศาลเปนเพยงคำาอธบายในการใชตวบท
กฎหมายปรบใชกบคดความ คำาพพากษาใหมอาจตดสนเปลยนแปลงคำาพพากษาเดมไดโดยวางหลกเกณฑหรออางเหตผลใหม
ประเทศสวนใหญใชระบบน เชน ฝรงเศส ไทย ญปน เกาหล
ระบบ common law กฎหมายจารตประเพณ
คอ ระบบกฎหมายทอาศยแนวคำาพพากษาของ ศาลเปนทมาหลกของกฎหมาย จงกลาวไดวา บอเกด
ของกฎหมาย มาจากคำาพพากษาของศาล หรออาจ กลาวไดวาคำาพพากษาเปนตวบทกฎหมาย ดงนน
เมอมคดในกรณอยางเดยวกนเกดขนศาลยอมตอง ตดสนตามแนวคำาพพากษากอนๆ นนเสมอ
มแหลงกำาเนดทประเทศองกฤษ สวนมากใชใน ประเทศในเครอสหราชอาณาจกร และสหรฐอเมรกา
มาเลเซย สงคโปร
ระบบจารตประเพณ (Common Law) (ตอ)
ทมา ทสำาคญมอย 2 ประเภท คอ1. หลกกฎหมายทเกดจากแนวคำาพพากษาของศาล เปนบอ
เกดของกฎหมาย common law ทสำาคญทสด หมายถง เหตผล ทางกฎหมายทศาลวนจฉยคดหนงๆ ยอมมผลผกพน หรอไดรบการ
ยอมรบนบถอเปนกฎหมาย มผลใหหากมขอเทจจรงเดยวกนในอนาคตศาลยอมผกพนทจะวนจฉยไปตามแนวทางเดม
2. กฎหมายลายลกษณอกษรทตราโดยฝายนตบญญต จะม ลกษณะเปนกฎหมายพเศษ เพราะเปนกฎหมายทวางหลกในเรอง
หนงเรองใดโดยเฉพาะ มลกษณะเปนกฎเกณฑรายละเอยดปลกยอย เทยบไมไดกบประมวลกฎหมายของ civil law ประมวลกฎหมาย
จะมลกษณะเปนขอความธรรมดาทวไป มงวางหลกกฎหมายเปน สำาคญ พรอมทจะใหผพพากษาตความตวบทไดอยางกวางขวาง
ขอแตกตางระหวางระบบกฎหมาย common law และ civil law
บอเกดของกฎหมาย- ระบบ civil law บอเกดกฎหมายทสำาคญทสด คอ ประมวลกฎหมาย และ
กฎหมายลายลกษณอกษรอนๆ สวนคำาพพากษานนมไดถอวาเปนบอเกด ของกฎหมาย แตเปนเพยงตวอยางของการตความและการใชกฎหมาย
เทานน- ระบบ common law บอเกดกฎหมายทสำาคญทสดคอ หลกกำาหมายทเกด
จากการตดสนหรอแนวคำาพพากษาของศาล สวนกฎหมายลายลกษณอกษรจะมบทบาททสำาคญนอยกวา
บทบาทความสำาคญของนกกฎหมาย- ระบบ civil law นกกฎหมายทมบทบาทสำาคญ ไดแก นกนตศาสตร หรอ
ศาสตราจารยในมหาวทยาลยตางๆ ผพพากษาเปนเพยงผปรบใชและตความ กฎหมายเทานน ผพพากษาไมคอยมบทบาทมากนกในเชงวชาการ หรอการ
พฒนาองคความรใหม- ระบบ common law ผพพากษาจะมบทบาทความสำาคญมาก กลาวไดวา ผ
พพากษาเปนผทรงไวซงกฎหมายและความยตธรรม เพราะวาระบบกฎหมายcommon law เกดขนไดดวยการวนจฉยโดยผพพากษาเปนเวลาหลายรอยป
ขอแตกตางระหวางระบบกฎหมาย common law และ civil law (ตอ)
การแบงแยกกฎหมายเอกชนออกจากกฎหมายมหาชน- ระบบ civil law มการแบงแยกกฎหมายเอกชนออกจากกฎหมาย
มหาชน ประเทศทใชระบบ civil law จงมกใชระบบศาลค คอมทงศาล ยตธรรม และศาลปกครอง
- ระบบ common law ไมมการแบงแยกกฎหมายเอกชนออกจาก กฎหมายมหาชน และไมมการแบงขอพพาทเปนคดเอกชนออกจากคด
ปกครอง ซงเปนระบบศาลเดยวการศกษาเลาเรยนวชากฎหมาย
- ระบบ civil law การศกษาจะใหความสำาคญกบประมวลกฎหมายและ ทฤษฎระดบสงทเปนนามธรรม เชน สญญาคออะไร แบงออกเปนก
ประเภท- ระบบ common law จะใหความสำาคญกบคำาพพากษาของศาลโดย
เฉพาะคำาพพากษาของศาลสง โดยผสอนจะสอนใหนกศกษาอานคำา พพากษาของศาล โดยเฉพาะศกษาการใหเหตผลของศาล
ระบบของกฎหมายของประเทศไทย ประเทศไทยใชระบบกฎหมาย civil law แตม
ธรรมเนยมปฏบตทางกฎหมายเปน common law - ศาสตราจารยในมหาวทยาลย- ตำารากฎหมาย- การใหความสำาคญระหวางนกวชาการกบผ
พพากษา