การจดการขามวฒนธรรมเพอการเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยนCross - cultural Management for Entering ASEAN Economic Community

สานตย หนนล1 Sanit Noonin

บทคดยอ ปจจบนองคการตาง ๆ ตองเผชญกบการเปลยนแปลงทเกดขนตลอดเวลาท งทสามารถคาดการณไดและไมสามารถคาดการณได ในป พ.ศ. 2558 ประเทศไทยจะเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ซงถอเปนการเปลยนแปลงทส าคญอกครงหนง การเปลยนแปลงดงกลาวจะสงผลกระทบท งในดานบวกและดานลบตอประเทศไทยรวมท งประเทศอน ๆ ในภมภาคนอยางหลกเลยงไมได โดยเฉพาะดานการคา การลงทน รวมท งการเคลอนยายแรงงานอยางเสร ท าใหองคการตองเตรยมรบมอกบการจดการในดานตาง ๆ รวมท งการจดการดานความแตกตางทางวฒนธรรมหรอการจดการขามวฒนธรรมโดยเปนการศกษาทใหความส าคญกบเรองการจดการภายใตสงแวดลอมทมความแตกตางทางวฒนธรรมเปนตวก าหนด เพอใหการด าเนนงานภายใตความแตกตางทางวฒนธรรมประสบความส าเรจ รวมท งเพอสรางความไดเปรยบในการแขงขน บทความนจงตองการทจะน าเสนอแนวคดทส าคญเ กยวกบการจดการข ามวฒนธรรม โดยเฉพาะในบรบทของประชาคมเศรษฐกจอาเซยน เพอทจะไดเขาใจแนวคดการจดการขามวฒนธรรม และสามารถน าไปประยกตใชในองคการไดตอไป

ค าส าคญ : การจดการขามวฒนธรรม ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน

Abstract At the present, organizations are faced with the changes that have occurred over time; both

predictable and unpredictable, and in 2015 Thailand will enter the ASEAN Economic Community (AEC), which is a major change once again. Such changes will certainly impact Thailand and other countries in the region both positively and negatively, especially in trade, investment and labor mobility. The organizations must be prepared to handle different aspects including the handling of differences in cultural

1 อาจารยประจ าภาควชาบรหารธรกจ คณะอตสาหกรรมบรการ วทยาลยดสตธาน E-mail : sanit.no@dtc.ac.th

ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2558 วารสารวทยาลยดสตธาน

177

or cross - cultural management that focus on the management of different cultural environments. To succeed in operating under different cultures and to create a competitive advantage. This article aims to present the key concepts on cross - cultural management, especially in the context of the AEC, in order to understand the concept of cross - cultural management and can apply to manage the cross - cultural differences in organizations further.

Keywords : Cross - cultural Management, ASEAN Economic Community

บทน า ความเปลยนแปลงอยางรวดเรวในทก ๆ ดานของโลกปจจบนท าใหองคการตาง ๆ ตองมการ

ปรบตวเพอใหทนกบการเปลยนแปลงทเกดขน รวมท งการปรบตวตอการเ ปดเสรในดานตาง ๆ ขององคการธรกจ และเปนททราบกนดวาในป พ.ศ. 2558 ประเทศไทยจะเขาสยคประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community : AEC) ซงมเปาหมายเพอการเปนตลาดและเปนฐานการผลตเ ดยวทสามารถแขงขนกบภมภาคอน ๆ ได โดยมการเคลอนยายสนคา บรการ แรงงานฝมอ และเงนทนไดอยางเสร ท าใหองคการตาง ๆ ตองมการเตรยมตวเพอรบมอกบการเปดเสรดงกลาว สงส าคญประการหนงทองคการจะตองใหความส าคญและตองตระเตรยมนนกคอ การเรยนร การจดการขามวฒนธรรม (Cross - cultural Management) ซงถอเปนเรองทมความส าคญอยางยงตอการบรหารจดการในยคปจจบน

เนองจากความแตกตางดานวฒนธรรมจะสงผลโดยตรงตอธรกจท งทางตรงและทางออม ผลเชงบวกและเชงลบ อาท ท าใหเกดแนวคด และวธการท างานใหม ๆ และเกดความขดแยงเนองจากวฒนธรรมทตางกนท าใหมความเขาใจทแตกตางกนได (Dong and Liu, 2010) นอกจากน นจากการศกษาของนกวชาการยงพบวา การจดการขามวฒนธรรมมผลโดยตรงตอประสทธภาพและความสามารถในการแขงขนขององคการ (Sultana et al., 2013) ท าใหท งนกวชาการและนกบรหารมออาชพเ รมหนมาใหความส าคญในเรองความแตกตางดานวฒนธรรมกนมากขน และมการคนควาเพมเตมในเรองนอยางมาก โดยมการศกษา วจยเพอเขาใจตวแปรหลกทส าคญ และความสมพนธระหวางตวแปรนนทม อทธพลในการอธบายความแตกตางดานวฒนธรรม และผลกระทบทมตอการจดการ การจดการทางการตลาด การบรหารการปฏบตการ และการจดการทางดานการเงน ซงลวนสงผลตอการด าเนนธรกจระหวางประเทศท งสน (ผลน ภจรญ, 2548 : 110)

ส าหรบวฒนธรรมของประเทศในกลมอาเซยนนนกมท งความเหมอนและความแตกตาง ดานความเหมอนคอ เปนลกษณะวฒนธรรมแบบรวมกลม (Collectivism) ตางจากชาวตะวนตกโดยสวนใหญทมความเปนปจเจก (Individualism) สง ส าหรบความแตกตางทเดนชดในภมภาคนสบเ นองจากความ

Dusit Thani College Journal Vol.9 No.2 July – December 2015

178

หลากหลายทางดานเชอชาต และศาสนา แมแตประเทศเดยวกน เ ชน ประเทศอนโดนเซย มชนชาต (Ethnicities) มากกวา 300 ชนชาต (สมชนก (คมพนธ) ภาสกรจรส, 2556 : 80) ซงความแตกตางดงกลาวสงผลใหเกดความแตกตางดานคานยม ความคด รวมถงเรองอน ๆ ดวยเชนกน

บทความนจงตองการทจะน าเสนอประเดนเกยวกบการจดการขามวฒนธรรมโดยเฉพาะในบรบทของประชาคมเศรษฐกจอาเซยน เพอจะไดเปนประโยชนตอการน าไปประยกตใชจรงในการจดการขามวฒนธรรมในองคการตอไป

การจดการขามวฒนธรรม วฒนธรรมนนแบงออกเปนหลายระดบ อาท วฒนธรรมภายในกลม วฒนธรรมในองคการ วฒนธรรมระดบชาต เปนตน กอนทจะกลาวถงการจดการขามวฒนธรรมนนควรจะตองท าความเข าใจค าวา วฒนธรรม (Culture) และวฒนธรรมองคการ (Organizational Culture) เปนล าดบแรก

ค าวา วฒนธรรม พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 ไดอธบายความหมายไววาหมายถง พฤตกรรม และสงทคนหมมากไดผลตหรอสรางขนมาดวยกน และรวมใชหรอปฏบตตามกนอยในหมพวกตน

ส าหรบ วฒนธรรมองคการนน มนกวชาการไดใหความหมายไวหลากหลาย มความหมายทส าคญสรปได ดงน Schein (2004 : 17) อธบายความหมายของวฒนธรรมองคการ วาหมายถงแบบแผนของฐานคตพนฐานรวม ซงไดรบการเรยนรจากองคการในฐานะทเปนสงทสามารถแกปญหาของการปรบตวใหสอดคลองกบสงแวดลอมภายนอก สวน เพชร รปะวเชตร (2554 : 84) ไดสรปความหมายของวฒนธรรมองคการวา คอ รปแบบ (Pattern) ระเบยบแบบแผน (Norm) ความคด (Thinking) ความเชอ (Belief) พฤตกรรม (Behavior) ทแตละองคการก าหนดขนมา และสมาชกในองคการมการถายทอดเรยนรกนจากคนรนหนงไปสอกรนหนง โดยวฒนธรรมองคการแตละองคการจะกอใหเกดเอกลกษณเฉพาะของแตละองคการ สวนการจดการขามวฒนธรรม เปนการศกษาทใหความส าคญกบเ รองการจดการภายใต สงแวดลอมทมความแตกตางทางวฒนธรรมเปนตวก าหนด มอทธพลตอปจจยในการจดการ โดยมแกนสารในการศกษาทสามารถสรปแบงออกไดเปนประเดนทส าคญ 3 ประเ ดน ไดแก (ผลน ภจ รญ , 2548: 117-118) 1) การสรางใหเกดความระมดระวงในความแตกตางของวฒนธรรม ความระวงระไวทจะตองจดการในประเทศทมความแตกตางในทางวฒนธรรมเมอเทยบกบวฒนธรรมของบรษทแม ท งในเรองของ

ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2558 วารสารวทยาลยดสตธาน

179

ปรชญาการจดการ คานยม บรรทดฐาน ความเชอ และแนวทางปฏบตในการด าเ นนธรกจทแตกตางกน โดยเฉพาะในการท างานกบคนทมสญชาตและเชอชาตทแตกตางกน

2) การสรางใหเกดความเขาใจในความแตกตางของวฒนธรรม การสรางใหเกดความเขาใจในวฒนธรรมนนอยางลกซงเพอประโยชนในการเขาถงแกนและสาระของปรากฏการณทเกดขน เขาใจถงสาเหต และปญหาทเกดขนในการจดการไดอยางแทจรง

3) ความสามารถในการท างานในวฒนธรรมทแตกตาง พฒนาใหผบรหารมความสามารถจดการธรกจอยางมประสทธภาพ แมในวฒนธรรมทแตกตางจากวฒนธรรมเดมของตวเอง

ในการจดการขามวฒนธรรมนนจะตองพจารณาถงปจจยตาง ๆ หลายประการทจะตองด าเนนการควบคกนไป โดยจะตองค านงถงความคดของแตละบคคล ตองใหความส าคญกบการสอสารแบบไมเ ปนทางการ รวมท งจะตองใหความส าคญกบการจดการดานอารมณอกดวย (Xiao and Boyd, 2010) นอกจากนน Lussier and Archua (2004 : 440-444) ไดน าเสนอหลกการจดการขามวฒนธรรมขององคการใหประสบความส าเรจไว ดงน

1) องคการตองมปรชญาวาเปนองคการทมความหลากหลาย 2) ผบรหารระดบสงตองใหการสนบสนนและมพนธะสญญาวาความแตกตางทางวฒนธรรม

เปนสวนหนงของพนธกจขององคการ 3) ฝายบรหารทรพยากรมนษยตองสนบสนนใหองคการทมความหลากหลายทางวฒนธรรม

เชน มวธการทเหมาะสมในการคดเลอกบคลากร และการเลอนข นเลอนต าแหนง นอกจากนนตองมการสมมนาดานวฒนธรรม มแนวทางในการปฏบตทย ตธรรมตอบคลากร

4) มการสอสารเกยวกบความหลากหลายทางวฒนธรรม เชน ขาวสาร แผนพบ ปฏทน ถวยชามทมสญลกษณของความส าเรจในการสรางความเขาใจทดตอกนระหวางวฒนธรรมทหลากหลาย ขณะเดยวกนองคการจะตองรบฟงปญหาและทศนคตของบคลากรเกยวกบวฒนธรรมตาง ๆ และท าใหความหลากหลายนกลายเปนสวนหนงในชวตประจ าวน

5) ใชความหลากหลายทางวฒนธรรมเปนมาตรวดหนงทแสดงถงความส าเ รจขององคการหากองคการสามารถท างานรวมกนอยางมความสข

6) องคการตองจดใหมการฝกอบรมเกยวกบความหลากหลายทางวฒนธรรมแกบคลากรและใหการศกษาเกยวกบวฒนธรรมแกผน า นอกจากนน ผลน ภจรญ (2548 : 120) ยงไดเสนอแนวทางปฏบตในการจดการขามวฒนธรรมทส าคญไววา แนวคดการจดการขามวฒนธรรมตองเปนแนวคดทเนนการจดการทรพยากรมนษยทใหความส าคญกบความแตกตางทางวฒนธรรม เพราะเปนปจจยหลกส าคญทเปนกลไกในการท างานและ

Dusit Thani College Journal Vol.9 No.2 July – December 2015

180

ประสานงาน การใหความส าคญในเรองนจะท าใหการท างานภายใตความแตกตางทางวฒนธรรมลดนอยลง โดยจะสงเสรมใหเกดความเขาใจในการด าเนนงานระหวางกนในระยะยาว โดยสรป ในการจดการขามวฒนธรรมนนทกฝายทเกยวของจะตองรวมมอกนโดยเฉพาะผน าหรอผบรหารองคการจะตองตระหนกและใหความส าคญกบเรองดงกลาว มการก าหนดเ รองการจดการขามวฒนธรรมไวในนโยบายขององคการ มการจดท าแผนการด าเนนการในเรองดงกลาวอยางเปนรปธรรม นอกจากนนผบรหารองคการจะตองสรางความตระหนกรวมท งการใหความรในเรองดงกลาวกบพนกงานในองคการผานชองทางตาง ๆ อาท การจดฝกอบรม การไปศกษาดงานในองคการทมการจดการข ามวฒนธรรมประสบความส าเรจ การจดท าเอกสารเพอใหความรเกยวกบวฒนธรรมของประเทศตาง ๆ เปนตน ซงหนวยงานบรหารทรพยากรมนษยถอเปนหนวยงานทมบทบาทส าคญในเรองดงกลาว ส าหรบพนกงานทปฏบตงานในองคการทมความหลากหลายทางวฒนธรรมกตองมการปรบตว เรยนร ในเรองของความแตกตางดานวฒนธรรม ตองหมนศกษาหาความความรเพมเตมในประเดนทเกยวของอยเสมอ เนองจากความแตกตางดานวฒนธรรมดงกลาวจะสงผลตอการด าเนนงานในองคการอยางหลกเลยงไมได

มตความแตกตางทางวฒนธรรม ศาสตราจารย Hofstede ไดท าการศกษาวจยวฒนธรรมของคนในประเทศตาง ๆ โดยพยายาม

ศกษาวา มมตหลกของวฒนธรรมส าคญอะไรบางทสามารถสรปผลออกมาไดในทางทฤษฎ โดยศกษาถงอทธพลของวฒนธรรมของประเทศนน ๆ ตอการปฏบตงาน เพอน ามาอธบาย ความเชอ ประเพณ บรรทดฐาน และกรอบแนวคดของคนในประเทศนน ๆ และสรางใหเกดความเขาใจทสามารถน ามาใชเปรยบเทยบระหวางกนโดยอธบายไดอยางมหลกการและเหตผลวาท าไมคนทมสญชาตตางกนจงมการแสดงออกถงคานยม และทศนคตทมลกษณะแตกตางกนไป ซงมตทางวฒนธรรมจากการศกษาของ Hofstede แบงออกเปน มตตาง ๆ ดงน (Hofsted and Hofsted, 2005 : 45-238)

1) ระยะหางของอ านาจ (Power Distance) เปนดชนทใชวด ลกษณะการยอมรบความเหลอมล าของอ านาจ หรอหมายถงการทสมาชกในสงคมหนง ๆ มอ านาจนอยกวา สามารถยอมรบไดวาสงคมทตนอยนนมการกระจายอ านาจอยางไมเทาเทยมกน นนคอ ในสงคมทมการแบงแยกคนออกเปนกลม ๆ ตามอ านาจทเขาไดมา ไมวา อาย เพศ ฐานะทางการเงน การศกษา ต าแหนงหนาทการงาน พนฐานครอบครว หนาตา เปนตน ถาเปนคนในวฒนธรรมทมลกษณะการยอมรบความเหลอมล าของอ านาจสง จะเ ปนผ ตดสนใจแตเพยงผเดยว ผทอยในระดบต ากวามหนาทเพยงปฏบตตามค าสงการท างาน ไมต งแงสงสยและมกยอมรบอ านาจลกษณะน โดยไมคาดหวงใหมการเปลยนแปลงใด ๆ ในทางตรงกนขามวฒนธรรมทมลกษณะการยอมรบความเหลอมล าของอ านาจต าจะยนดรบฟงความคดเหนจากเพอนรวมงานทกระดบ มความเสมอภาคและเทาเทยมกนในการแสดงความคดเหน

ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2558 วารสารวทยาลยดสตธาน

181

2) การหลกเลยงความไมแนนอน (Uncertainty Avoidance) เปนดชนทบงบอกถงระดบความไมแนนอนหรอความผดปกตทสงคมหนง ๆ ยอมรบได หรอหมายถงระดบทคนในสงคมจะยอมรบสภาพของสถานการณทคลมเครอไมแนนอนไดมากนอยเทาไร หากในสงคมทมดชนการหลกเ ลยงความไมแนนอนสง กหมายความวาคนในสงคมนนไมชอบความไมนอน ไมยอมรบสภาวะ “ผดปกต” หรอ “แตกตาง” ใด ๆ สงคมทมวฒนธรรมทมลกษณะหลกเลยงความไมแนนอน จะพยายามสรางกฎระเบยบจ านวนมากเพอเปนกรอบใหกบสมาชกในองคการไดปฏบตตาม ประชาชนในวฒนธรรมนอาจเกดความเครยดสง การตดสนใจตาง ๆ จะใชมตของกลมเปนหลกหรอตามล าดบข นตอน ในทางตรงกนขามวฒนธรรมทมลกษณะการหลกเลยงความไมแนนอนต า จะมโครงสรางองคการทไมซบซอน มการสนบสนนใหหวหนางานตดสนใจในลกษณะทกลาเผชญกบความเสยง ประชาชนไมคอยมความเครยด กลายอมรบในความคดเหนทแตกตาง และมความคดสรางสรรค

3) ความเปนปจเจกชนและการรวมเปนกล ม ( Individualism & Collectivism) มตนแบงออกเปน 2 ข วใหญ ๆ คอ Individualism หมายถง แนวโนมทคนในสงคมหนงจะสนใจดแลตวเอง หรอครอบครวทอยวงใกลชดเปนหลก ในขณะท Collectivism หมายถง แนวโนมทคนในสงคมหนงจะใหความสนใจกบการเขารวมเปนสมาชกในกลม ประเทศทมความเปน Individualism หรอเนนความเ ปนปจเจกชนสง ระบบการศกษาไดปลกฝงใหสมาชกในสงคมรบผดชอบตออนาคตของตนเอง และตองพยายามพฒนาความสามารถของตนเองตลอดเวลา ขยนขนแขงในการท างานและมความคดรเรมสรางสรรคสงกวา รวมท งยงนยมระบบการเลอนข นเลอนต าแหนงทพจารณาจากผลการท างานเปนหลก ในขณะทประเทศทมความเปน Collectivism สง คนจะมความขยนขนแขงในการท างานนอยกวา มความคดรเ รมสรางสรรคนอยกวา รวมท งนยมระบบอาวโส (Seniority System) ในการเลอนข นเปนหลก 4) ความเขมแขงและความนมนวล (Masculinity & Femininity) มตนแบงออกเปน 2 ข วทมความหมายตรงกนขาม คอ วฒนธรรมทมลกษณะเข มแขง มความเ ปนชาย (Masculinity) หมายถง วฒนธรรมทสงคมเนนการแขงขนแกงแยงชงเดน ใหคณคากบความส าเ รจ เ งนทองและวตถสงของ ตรงกนขาม คอ วฒนธรรมทมความนมนวล (Femininity) หมายถง วฒนธรรมทสงคมใหความส าคญกบการใสใจผอน รวมท งคณภาพชวตมากกวาความส าเรจในหนาทการงาน เงนทองหรอวตถสงของ ประเทศทมดชนดานนยงมาก แปลวาผชายมบทบาทมากกวาผหญง มการแขงขนสงกวา ไมวาจะเปนผหญงหรอผชายกตาม ในขณะทสมาชกของสงคมทมดชนดานนต า จะคอนขางถอมตนและเอาใจใสซงกนและกน เพราะเปนคานยมของสงคมซงเนนการใหความสนใจผอน

Dusit Thani College Journal Vol.9 No.2 July – December 2015

182

5) มมมองระยะยาวและระยะส น (Long & Short-term Orientation) มตสดทาย นไดรบอทธพลจากลทธขงจอ (Confucian Dynamism) พบวา Long-term Orientation คอ วฒนธรรมทมองผลระยะยาวเปนหลก ใหความส าคญกบอนาคต ซงท าใหมคานยมบางประการทท าใหการด าเ นนชวตดวยความระมดระวง เชน ความมธยสถ ความอดทน เปนตน เวลาวางส าหรบการพกผอนไมใชสงส าคญ ความเพยรพยายามเปนอปนสยทส าคญยง ในทางตรงกนขาม Short-term Orientation คอ สงคมทใหความส าคญกบปจจบน เชน การเคารพกฎกตกา และการปองกนการเสยหนา เวลาวางส าหรบการพกผอนเปนสงส าคญ ความเพยรพยายามเปนอปนสยทไมส าคญนก การท าความเขาใจในมตทางวฒนธรรมดงกลาวถอเปนสงทจ าเปน และมประโยชนอยางยง โดยเฉพาะในยคปจจบนทการด าเนนธรกจตองมการตดตอกบประเทศตาง ๆ ทมความแตกตางทางวฒนธรรม ถอเปนยคของการไรพรมแดน มการรวมกลมประเทศเพอสรางความไดเปรยบทางดานเศรษฐกจ และเพอความเขมแขงทางการเมอง มการเปดเสรทางการคาการลงทนกนอยางกวางขวาง รวมท งการเปดประชาคมเศรษฐกจอาเซยน

ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน การจดต งประชาคมเศรษฐกจอาเซยน หรอทมกเรยกกนสน ๆ วา AEC เปนหนงใน 3 เสาหลกในการทจะท าใหอาเซยนบรรลการเปน “ประชาคมอาเซยน” ภายในป 2558 มฐานมาจากการน าความรวมมอและความตกลงทางเศรษฐกจทอาเซยนไดด าเนนการมาระยะหนงแลว มาตอยอดใหมผลเ ปนรปธรรมและมความเปนแบบแผนมากยงขน อาท ความตกลงวาดวยการจดต งเ ขตการคาเสรอาเซยน (AFTA) ความตกลงดานการสงเสรมการลงทนอาเซยน ความตกลงดานการทองเทยวของอาเซยน และความตกลงวาดวยความรวมมอดานอตสาหกรรมอาเซยน โดยประชาคมเศรษฐกจอาเซยนเปนเครองมอส าคญทจะชวยขยายปรมาณการคาและการลงทนภายในภมภาค ลดการพงพาตลาดในประเทศทสาม สรางอ านาจการตอรองและศกยภาพในการแขงขนของอาเซยนในเวทเศรษฐกจโลก เพมสวสดการและการยกระดบความเปนอยของประชาชนในประเทศสมาชกอาเซยน ท ง 10 ประเทศ บนหลกการของการจดต งประชาคมเศรษฐกจ ซงไดแก การประหยดตอขนาด การแบงงานกนท า และการพฒนาความช านาญในการผลตของประเทศสมาชกอาเซยน สามารถสรปจดมงหมายของการจดการต งประชาคมเศรษฐกจได ดงน (ไพรสทธ ศรสทธเกดพร, 2555 : 75-78)

1) มงทจะจดต งใหอาเซยนเปนตลาดเดยวและเปนฐานการผลตรวมกน 2) มงใหเกดการไหลเวยนอยางเสรของสนคา บรการ การลงทน เ งนทน การพ ฒนาทาง

เศรษฐกจ และการลดปญหาความยากจนและความเหลอมล าทางสงคมภายในป 2020

ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2558 วารสารวทยาลยดสตธาน

183

3) ท าใหอาเซยนเปนตลาดและฐานผลตเดยว (Single Market and Production Base) 4) มงใหเกดการเคลอนยายเงนทน สนคา การบรการ การลงทน แรงงานฝมอระหวางประเทศ

สมาชกโดยเสร 5) ใหความชวยเหลอแกประเทศสมาชกใหมของอาเซยน (กมพชา ลาว พมา และเ วยดนาม

หรอ CLMV) เพอลดชองวางของระดบการพฒนาของประเทศสมาชกอาเซยน 6) สงเสรมความรวมมอในนโยบายการเงนและเศรษฐกจมหภาค ตลาดการเงนและตลาดทน

การประกนภยและภาษอากร การพฒนาโครงสรางพลงงาน การทองเทยว การพฒนาทรพยากรมนษยโดยการยกระดบการศกษาและการพฒนาฝมอแรงงาน

ประชาคมเศรษฐกจอาเซยนกบการเปดเสรแรงงาน วตถประสงคส าคญประการหนงของประชาคมเศรษฐกจอาเซยนคอ ตองการทจะเปดเสรดานแรงงาน โดยเฉพาะแรงงานฝมอ (Skilled Labor) จากการประชมสดยอดอาเซยนครงท 9 เมอวนท 7 ตลาคม 2546 ทประเทศอนโดนเซย ไดก าหนดจดท าข อตกลงรวมกน (Mutual Recognition Arrangements : MRAs) เกยวกบคณสมบตของวชาชพหลก แรงงานเชยวชาญ หรอผมความสามารถพเศษ เพออ านวยความสะดวกในการเคลอนยายไดอยางเสร โดยจะเรมตนในป 2558 ในเบองตนทไดท าขอตกลงรวมกนแลว 7 สาขา คอ วศวกรรม พยาบาล สถาปตยกรรม การส ารวจ แพทย ทนตแพทย และบญช (ไพรสทธ ศรสทธเกดพร, 2555 : 162) ซงการเคลอนยายแรงงานโดยเสรนนกมท งขอด และขอก าจด ดงน (กรรณกา แทนค า, 2557) ขอดของการเคลอนยายแรงงานเสร

1) เกดความยดหยนในตลาดแรงงานมากขน โดยเฉพาะอยางยงเศรษฐกจทมแนวโนมจะผนวกเขากบการคาโลก แรงงานท งหลายจงมโอกาสเลอกท างานในสถานททแสดงศกยภาพไดสงสด ซงในทสดกจะน ามาสการสรางรายไดทสงขน

2) สงผลทางบวกตออตสาหกรรมทมความสามารถในการแขงขนสง และเพมอ านาจตอรองใหกบแรงงาน

3) ประเทศทมเปนแหลงเปาหมายของแรงงานจะไดประโยชนจากกจกรรมทางเศรษฐกจทขยายตวจากผลตผลทมประสทธภาพสงขน

ขอจ ากดของการเคลอนยายแรงงานเสร 1) บางอตสาหกรรมอาจไดรบผลกระทบจากการไหลบาของแรงงานทเขามาแขงขนเพมข น

และสงคมอาจเกดความวตกเรองปญหากลวชาวตางชาต และการเหยยดเชอชาต

Dusit Thani College Journal Vol.9 No.2 July – December 2015

184

2) ท าใหปญหาแรงงานของไทยเพมขนนอกเหนอจากทปจจบนมการขาดแคลนแรงงานระดบกลางประมาณ 1 แสนคน

3) เกดปญหาการเคลอนยายแรงงานมฝมอออกไปท างานในตางประเทศ 4) จ านวนแรงงานจากจนและอนเดยทมสงมากจะไหลเขาสอาเซยนทมโอกาสดกวาและย ง

เปนแรงงานทไดรบการพฒนาอยางมากโดยเฉพาะรฐบาลจนไดใชงบประมาณจ านวนมากปรบปรงมหาวทยาลยและระบบการศกษาอยางมหาศาล ซงการรวมกลม AEC จะท าใหตลาดแรงงานเพมขนเ ปน 300 ลานคน สงทตามมาจากการเปดเสรดานแรงงานในประชาคมเศรษฐกจอาเ ซยนกคอ ท าใหมการแลกเปลยนทางวฒนธรรมเกดขน ดงนนผทปฏบตงานในองคการทมแรงงานทมาจากวฒนธรรมทมความแตกตางกนจ าเปนอยางยงทจะตองมความรความเขาใจดานการจดการขามวฒนธรรม ตลอดจนเขาใจถงวฒนธรรมของประเทศตาง ๆ โดยเฉพาะวฒนธรรมของกลมประเทศอาเซยนท ง 10 ประเทศ รวมท งวฒนธรรมของประเทศอน ๆ ในเอเชย อาท จน ญปน เกาหลใต อนเดย เปนตน ซงประเทศเหลานถอเปนประเทศทมความส าคญตอการด าเนนธรกจของประเทศไทย โดยในอนาคตมแผนทจะเปดเสรกบประเทศดงกลาวอกดวย

การจดการขามวฒนธรรมในยคประชาคมเศรษฐกจอาเซยน การจดการขามวฒนธรรมในการเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยนนอกจากองคการตองด าเนนการตามหลกการของการจดการขามวฒนธรรมดงทไดกลาวไปแลวนน สงส าคญทสดอกประการหนงกคอการท าความเขาใจถงมตความแตกตางทางวฒนธรรมของประเทศในกลมอาเซยน สรปลกษณะทส าคญของวฒนธรรมในกลมประเทศอาเซยนรวมท งประเทศในเอเชยได ดงน (สมชนก (คมพนธ) ภาสกรจรส, 2556 : 99-102)

การสอสารทางออม (Indirect Communication) วฒนธรรมของคนอาเซยนสวนใหญนยมการตดตอสอสารแบบไมเปนทางการ คอ การไมพดตรง ๆ สวนหนงเปนเพราะคนอาเซยนมคานยมในการรกษาหนา (Face Saving) การปฏเสธหรอการ Say “No” บางครงถอเปนเรองทไมสภาพ ไมใหเกยรตกบคสนทนาอกฝาย ซงการสอสารในลกษณะดงกลาวอาจท าใหเกดการเขาใจผดได ดงนนจงจ าเปนตองเรยนรถงภาษากาย สหนา ทาทาง เพอจะไดเขาใจความหมายทแทจรงของคสนทนาดวย

การรกษาหนา (Face Saving) คนอาเซยนหรอคนเอเชยโดยท วไปจะมคานยมทคลายคลงกนประการหนง คอ การรกษาหนา จะเหนไดจากการทคนเอเชยสวนใหญนยมใชสนคาแบรนดเนมจากตะวนตกทมราคาแพง เพอเปนการแสดงถงสถานะทางสงคมของตนเอง เมอกลาวถงในดานการท าธรกจ

ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2558 วารสารวทยาลยดสตธาน

185

กบคนอาเซยน กมขอค านงวาจะตองไมพดหรอแสดงอาการใด ๆ ใหอกฝายรสกเสยหนา การพดจาถนอมน าใจและการออนนอมถอมตน (Being Humble) และการใหเกยรตผอนจงเปนสงส าคญมาก ในขณะทการพดยกตนขมทานเปนสงทไมควรกระท าอยางยง

การรกษาความกลมกลนและการหลกเลยงความขดแยง (Maintaining Harmony-avoiding Conflict) คนอาเซยนจะรกษาความกลมกลน ไมแสดงความแตกแยกหรอพดงาย ๆ วา พยายามหลกเลยงความขดแยงระหวางกน การเจรจาตอรองสวนใหญจะออกมาในรปแบบ Win-win เพอใหทกฝายรสกถงความกลมกลนเปนหนงเดยว

การใหความเคารพ (Showing Respect) วฒนธรรมของประเทศในอาเซยนหรอเอเชยโดยท วไปมระยะหางของอ านาจทสง และคนจะใหความส าคญกบระบบอาวโส (Seniority System) คอนข างมาก การแสดงความนบถอและการใหเกยรตแกผอาวโสจงเปนพฤตกรรมทพงประสงคในประเทศอาเซยนและประเทศในเอเชยโดยท วไป และในความเปนจรงกไมจ ากดวาจะตองเปนพฤตกรรมทกระท ากบผอาวโสเทานน แตการใหเกยรตกบผอนแมจะเปนในระดบเดยวกนหรอผนอยกจดเปนสงทพงกระท าในสงคมอาเซยนและเอเชยโดยท วไปดวยเชนกน

ความอดทน (Patience) คนอาเซยนโดยท วไปมกจะมลกษณะใจเยน อดทน แตอาจยกเวนพวกทมเชอสายจนทมกใจรอนและชอบท าอะไรเรว ๆ แตหากเปนเรองธรกจแลว ไมวาจะเ ปนคนอาเซยนพนเมองหรอคนทมเชอสายจนจะนยมใช Slow Approach ในการด าเนนธรกจและเขาจะไมชอบใหมการกดดนหรอเรงรดในการเซนสญญาใด ๆ แตจะนยมใชวธการสรางความสมพนธในระยะยาว ๆ มการไปทานขาว เพอสรางความรจกกนในฐานะเพอน กอนทจะลงมอท าธรกจใด ๆ ขอดของการท าธรกจแบบอาเซยนนคอความสมพนธทสรางขนมาในฐานะเพอนทไวใจไดจะคงอยนาน ท าใหการท าธรกจในล าดบตอ ๆ ไปสะดวกงายดายมากขน

การสรางความสมพนธ (Building up Relationships) การสรางความสมพนธทดในการท าธรกจนนมไดจ ากดอยแคหนสวนหรอลกคาเทานน แตผประกอบการหรอนกธรกจทจะประสบความส าเ รจจะตองรจกสรางความสมพนธ ความกลมเกลยวกนกบคนในองคการดวย เพราะคนเอเชยสวนใหญแลวจะชอบบรรยากาศการท างานทเปนเหมอนครอบครวอยกนเหมอนพนอง การท าความรจกไปถงครอบครวของเขานบเปนจดทดของการสรางความสมพนธ ถอเปนการสรางบรรยากาศการท างานใหเปนไปอยางราบรน เปรยบเสมอนกบคนในครอบครวเดยวกน ซงจะเหนไดวาบรษททมธรกจในเอเชยมกจะจดใหม Family Outing เพอใหความสมพนธทกระชบแนนแฟน เพราะถอวาเมอเรารจกกบสมาชกในครอบครวเขาแลวจะรสกเสมอนเปนครอบครวเดยวกน ซงตางกบบรษทของยโรปหรออเมรกาทมกแยกเ รองงานกบเรองสวนตวออกจากกน

Dusit Thani College Journal Vol.9 No.2 July – December 2015

186

นอกจากนน อรณ เลศกรกจกา (2557) ไดท าการศกษาถงวฒนธรรมธรกจในกลมประเทศอาเซยน (6 ประเทศ ประกอบดวย อนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร ไทย และเวยดนาม) ตามมตทางวฒนธรรมของ Hofstede ท ง 5 มต มขอสรปทนาสนใจ ดงน 1) ระยะหางของอ านาจ พบวา ประเทศในกลมอาเซยนมระดบคะแนนดานนคอนขางสงโดยประเทศทมระดบคะแนนดานนสงสดคอ ประเทศมาเลเซย สวนประเทศทมคาระดบต าสดคอ ประเทศไทย แสดงใหเหนวา สงคมในกลมประเทศอาเซยนในภาพรวมยงยอมรบอ านาจจากเบองบน มการนบถออาวโส ล าดบช นในสงคมและความไมเสมอภาคไดคอนขางสง ประชาชนในประเทศทมการยอมรบความเหลอมล าทางอ านาจสงจะมความพยายามผลกดนตนเองใหเปลยนชนช นตนเองใหอยในระดบทสงขน โดยการพยายามศกษาเลาเรยนหรอท าธรกจใหประสบความส าเรจเพอเปนทยอมรบทางสงคม การสรางความประทบใจและมารยาททดในการท าธรกจในกลมประเทศอาเซยนทมการยอมรบความเหลอมล าทางอ านาจสง นกธรกจจงควรศกษาต าแหนง ฐานะทางสงคม อายของคคาทางธรกจ ใหความส าคญกบอาวโสหรอผมต าแหนงทางสงคมเรยงจากมากไปนอย และตองพจารณาเ รองวรรณะของพนกงาน เชน ไมจางบคลากรคนละวรรณะใหท างานรวมกน 2) การหลกเลยงความไมแนนอน ส าหรบการหลกเลยงความไมแนนอน ในกลมประเทศอาเซยนมระดบคะแนนคอนขางหลากหลาย ประเทศทมระดบคะแนนสงสดคอ ประเทศไทย แสดงใหเหนวาวฒนธรรมทางสงคมของประเทศไทยเนนการหลกเลยงความเสยง ความไมแนนอนและพยายามทจะหาหนทางไมวาจะเปนการสรางความเชอ สถาบนตาง ๆ กฎเกณฑตาง ๆ ขนมาเพอหลกเลยงความไมแนนอนเหลานน สวนประเทศทมระดบคะแนนต าสด คอ ประเทศสงคโปร แสดงวาวฒนธรรมทางสงคมของประเทศสงคโปรยอมรบความแตกตาง ความไมเปนระบบ ความเสยงและความไมแนนอนในการท าธรกจไดสง เปดรบการเปลยนแปลงสงใหม ๆ อดทนตอความหลากหลาย และเชอในความสามารถของตนมากกวาปจจยภายนอก องคการในสงคมทมการหลกเลยงความไมแนนอนสง จะมการจดโครงสรางทแนนอน มการแบงบทบาทหนาทอยางชดเจน กฎระเบยบตาง ๆ จะถกเขยนไวเปนลายลกษณอกษร พนกงานจะมความทะเยอทะยานต ากวา มความคดรเรมสรางสรรคทนอยกวาและมความกลาเสยงทนอยกวาดวย ซงอาจสงผลเสยตอองคการได

3) ความเปนปจเจกชนและการเปนกลม กลมประเทศอาเซยนมความเปนปจเจกชนคอนขางต า ประเทศทระดบคะแนนต าสด คอ ประเทศอนโดนเซย ตามดวยประเทศไทย ประเทศสงคโปร และประเทศเวยดนาม สวนประเทศทมระดบคะแนนความเปนปจเจกชนสงสดในกลมคอ ประเทศฟลปปนส แสดงใหเหนวาสงคมอาเซยนเปนสงคมรวมกลมหรอ Collectivist ทเนนความสมพนธระยะยาว มส านกในความ

ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2558 วารสารวทยาลยดสตธาน

187

เปน “เรา” เนนสรางความปลอดภยในเรองตาง ๆ ใหแกสมาชกในกลมหรอพวกพอง เ ปนสงคมทใหความส าคญตอความภกดตอกลม มการสอสารทใชบรบทสง รวมถงมระบบการตดสนใจทตองไดรบความเหนชอบจากทกฝายในกลม 4) ความเขมแขงและความนมนวล กลมประเทศอาเซยนมความหลากหลายในมตของความเขมแขงและความนมนวล โดยประเทศทมระดบคะแนนดานนสงสดคอ ประเทศฟลปปนส (วฒนธรรมทมความเปนชายสง หรอ Masculinity) ซงการท าธรกจในวฒนธรรมทใหความส าคญกบเพศชายมากกวาเพศหญง ผชายอาจไดเปรยบในการเจรจาทางธรกจมากกวาเพศหญง สวนประเทศทมระดบคะแนนต าสดไดแก ประเทศไทย จดเปนวฒนธรรมทมความเปนหญงมากกวาประเทศอนในอาเซยน เพราะโดยนสยคนไทยมจตใจโอบออมอาร เอาใจใสซงกนและกน ดงนน นกธรกจหญงในประเทศไทยจงไดรบความทดเทยมและโอกาสทางการแขงขนเทากบเพศชาย 5) มมมองระยะยาวและระยะส น ประเทศทมระดบคะแนนสงแสดงวาวฒนธรรมของสงคมประเทศนนใหความส าคญกบอนาคตมาก ประเทศทมระดบคะแนนสงสดคอ ประเทศเวยดนาม ตามดวยประเทศไทย ประเทศสงคโปร และประเทศฟลปปนส ซงการท าธรกจกบกลมประเทศทมระดบคะแนนสงตองใหความส าคญกบการสรางความสมพนธในระยะยาว รวมถงการใหเกยรตและไมกระท าการอนใดทท าใหนกธรกจเสยหนา แมวาวฒนธรรม คานยม ความเชอของคนในกลมประเทศอาเซยนหรอเอเชยจะมความคลายคลงกนโดยเฉพาะการเปนวฒนธรรมแบบรวมกลม เปนสงคมทใหความส าคญกบความแตกตางทางดานชนช น หรอระบบอาวโส แตหากพจารณาในรายละเอยดตามมตทางวฒนธรรม จะพบวาในแตละประเทศกยงมความแตกตางทางวฒนธรรมดงขอมลทไดน าเสนอไป ดงนนถอเปนสงจ าเปนอยางยงในการศกษาเพอท าความเขาใจถงความแตกตางทางวฒนธรรมของแตละประเทศเพอทจะท าใหการจดการขามวฒนธรรมประสบความส าเรจ

บทสรป ความทาทายของการบรหารจดการองคการในปจจบนและในอนาคตคอ การจดการกบการเปลยนแปลงทเกดขนอยางรนแรงและรวดเรว การเปลยนแปลงทส าคญอกครงหนงทก าลงจะเกดขนในประเทศกลมอาเซยนกคอ การเปดประชาคมเศรษฐกจอาเซยน หรอทมกเรยกกนสน ๆ วา AEC การเ ปดประชาคมเศรษฐกจอาเซยนดงกลาวสงผลใหเกดการเปลยนแปลงทจะตามมามากมาย หลายองคการไดเตรยมความพรอมในดานตาง ๆ เพอรองรบกบการเปลยนแปลงดงกลาว ประเดนทส าคญอกอยางหนงทองคการในปจจบนใหความส าคญและมการพดถงกนมากขนกคอ การจดการขามวฒนธรรม ซงหมายถง

Dusit Thani College Journal Vol.9 No.2 July – December 2015

188

การบรหารจดการบนพนฐานของความแตกตางในดานตาง ๆ อาท เชอชาต ศาสนา ภาษา ความเชอ คานยม จารต ประเพณ เปนตน ความแตกตางดงกลาวจะสงผลตอการด าเนนงานขององคการทมความหลากหลายดงกลาว อยางหลกเลยงไมได ซงประเทศในกลมอาเซยนเองกมวฒนธรรมท งเหมอนและแตกตางกน ดงนนจงเปนเรองส าคญอยางยงทองคการจะตองตระหนกและเหนถงความส าคญในเรองดงกลาว การจดการขามวฒนธรรมใหประสบความส าเรจนนจะตองประกอบดวยความรวมมอของผทมสวนเกยวของทกฝายโดยเรมจากผน าหรอผบรหารองคการจะตองใหความส าคญในเรองดงกลาว โดยอาจก าหนดเปนวาระเรงดวน หรอก าหนดเปนนโยบายขององคการทจะตองด าเนนการ โดยหนวยงานดานการบรหารทรพยากรมนษยในองคการควรจะเปนเจาภาพหลกในการด าเนนการในเ รองดงกลาวโดยจะตองมการวางแนวทางในการสรางความร ความเขาใจในเรองของการจดการขามวฒนธรรมใหกบบคลากรในองคการ ผานกระบวนการตาง ๆ อาท ฝกอบรมและพฒนา การจดกจกรรมประชาสมพนธ เ ปนตน สวนพนกงานในองคการกจะตองเปดรบกบความเปลยนแปลงทจะเกดขน พฒนาความร ความสามารถของตนเองอยตลอดเวลา รวมท งศกษาวฒนธรรมของชาตตาง ๆ ทเปนสมาชกในองคการ นอกจากนนหนวยงานทเกยวของอน ๆ ไมวาจะเปนหนวยงานภาครฐ รวมท งสถาบนการศกษากจะตองชวยกนเ ตรยมความพรอมในดานตาง ๆ ผานการเผยแพรความร การใหการศกษา การวจย เปนตน หากองคการตาง ๆ สามารถทจะจดการบนพนฐานของความแตกตางดานวฒนธรรมไดอยางราบรน และประสบความส าเรจกจะสงผลดท งตอพนกงานผปฏบตงานทมาจากวฒนธรรมทแตกตางกน ตอองคการ รวมท งตอระบบเศรษฐกจ และตอประเทศชาตโดยรวมอกดวย

ปท 9 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2558 วารสารวทยาลยดสตธาน

189

บรรณานกรม

กรรณกา แทนค า. การเปดเสรดานแรงงานและงานความปลอดภย. (ออนไลน). เขาถงไดจาก : http://www.oshthai.org/files/16free%20trade_labor.pdf วนทเขาถง : 13 มนาคม 2558. ผลน ภจรญ. การจดการรวมสมย. กรงเทพฯ : เอกพมพไท, 2548. พจนากรมฉบบราชบณฑต. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน, 2552. เพชร รปะวเชตร. การเรยนรลกษณะการจดการ : การจดการขามวฒนธรรม. กรงเทพฯ :

ดวงกมลพบลชชง, 2554. ไพสทธ ศรสทธเกดพร. อาเซยน 2558 (2015). กรงเทพฯ : ปญญาชน ดสทรบวเตอร, 2555. สมชนก (คมพนธ) ภาสกรจรส. อาเซยน เซยนธรกจ. กรงเทพฯ : แมคกรอ-ฮล, 2556. อรณ เลศกรกจจา. วฒนธรรมธรกจในกลมประเทศอาเซยน. (ออนไลน). เขาถงไดจาก :

http://www.researchgate.net/publication/258836411_Business_Culture_in_ASEAN_Countries/file/504635291e7f1ef4e9.pdf วนทเขาถง : 13 มนาคม 2558.

Dong, K. & Liu, Y. Cross - cultural management in China. Cross Cultural Management : An International Journal. 17,3 (2010) : 223-243.

Hofstede, G. & Hofstede, G., J. Cultures and Organizations: Software of the mind. 2nd ed. New York: McGraw-Hill, 2005.

Lussier, R., N. & Achua, C. F. Leadership : Theory, application, skill development. Mason, Ohio: Thomson/South-Western, 2004.

Schein, E., H. Organizational Culture and Leadership. San Francisco: Jossey-Bass, 2004. Sultana, A., Rashid, M., Mohiuddin, M. & Mazumder, M. N. H. “Cross - cultural Management and

Organizational Performance: A Content Analysis Perspective.” International Journal of Business and Management. 8,8 (2013) : 133-146.

Xiao, H. & Boyd, D. “Learning from cross - cultural problems in international project: a Chinese case.” Engineering, Construction and Architectural Management. 17,6 (2010) : 549-562.

Dusit Thani College Journal Vol.9 No.2 July – December 2015

190

นายสานตย หนนล วฒการศกษาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาการพ ฒนาทรพยากรมนษยและองคการ คณะพฒนาทรพยากรมนษย สถาบนบณฑตพฒน บรหารศาสตร ปจจบนศกษาระดบดษฎบณฑต สาขาการจดการ คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยศลปากร ปจจบนด ารงต าแหนง อาจารยประจ าภาควชาบรหารธรกจ คณะอตสาหกรรมบรการ วทยาลยดสตธาน