23
Шийдвэр гаргалт Шийдвэр гаргалт Багш Багш

Gargalt shiidver/ Шийдвэр гаргалт

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Gargalt shiidver/ Шийдвэр гаргалт

Шийдвэр гаргалтШийдвэр гаргалт

БагшБагш

Page 2: Gargalt shiidver/ Шийдвэр гаргалт

Шийдвэрийн тодорхойлолтШийдвэрийн тодорхойлолт

Yйл явдлын хөгжих чиг шугамын олон хувилбараас хийх сонгон авч тодорхойлохыг шийдвэр гаргалт гэнэ.

Байгууллагын шийдвэр гэдэг нь байгууллагын зорилгод хүрэхийн төлөө эрхэлж буй албан тушаалын хүлээх хариуцлагыг биелүүлэхийн тулд хийж буй сонголт юм.

Page 3: Gargalt shiidver/ Шийдвэр гаргалт

Шийдвэрийн төрлүүд Шийдвэрийн төрлүүд

Нобелийн шагналт Герберт Саймон Нобелийн шагналт Герберт Саймон шийдвэрийг 2 ангилсан.шийдвэрийг 2 ангилсан.

Программчлагдсан Программчлагдсан Программчлагдаагүй Программчлагдаагүй

Программчлагдаагүй шийдвэр

Программчлагдсан шийдвэр

Дээд

Анхан шат

Уди

рдла

гын

түвш

ин

Асу

удал

Бүтэцчилэгдээгүй

Бүтэцчилэгдсэн

Page 4: Gargalt shiidver/ Шийдвэр гаргалт

Программчлагдсан шийдвэрПрограммчлагдсан шийдвэр

Тодорхой дараалал бүхий үйлдэл, Тодорхой дараалал бүхий үйлдэл, алхамуудын хэрэгжүүлэлтийн үр дүн ба алхамуудын хэрэгжүүлэлтийн үр дүн ба дахин давтагддаг шийдвэр юм. дахин давтагддаг шийдвэр юм.

Урьдаас хийх алхмуудын дарааллыг Урьдаас хийх алхмуудын дарааллыг тооцох боломжгүй, шинэ үл мэдэх тооцох боломжгүй, шинэ үл мэдэх орчинд гаргаж буй шийдвэр юм. орчинд гаргаж буй шийдвэр юм.

Программчлагдаагүй шийдвэрПрограммчлагдаагүй шийдвэр

Page 5: Gargalt shiidver/ Шийдвэр гаргалт

Шийдвэр гаргах алхмуудШийдвэр гаргах алхмууд

Нөхцөл байдлыг судалж бэрхшээлийг Нөхцөл байдлыг судалж бэрхшээлийг тодорхойлохтодорхойлох

Зорилго ба шалгууруудыг гаргахЗорилго ба шалгууруудыг гаргах Боломжит хувилбаруудыг илрүүлэхБоломжит хувилбаруудыг илрүүлэх Хувилбаруудыг үнэлэхХувилбаруудыг үнэлэх Хамгийн боломжит шийдлийг сонгохХамгийн боломжит шийдлийг сонгох Шийдвэрийг хэрэгжүүлж үнэлэхШийдвэрийг хэрэгжүүлж үнэлэх

Page 6: Gargalt shiidver/ Шийдвэр гаргалт

Бэрхшээлийн ангилалБэрхшээлийн ангилал

Бэрхшээлтэй үе- энэ нь зайлшгүй Бэрхшээлтэй үе- энэ нь зайлшгүй шийдвэрлэвэл зохих нөхцөл байдлыг шийдвэрлэвэл зохих нөхцөл байдлыг хэлнэ. хэлнэ.

Хямралд орсон үе- нэн яаралтай Хямралд орсон үе- нэн яаралтай шийдвэрлэхгүй бол маш хүнд болж шийдвэрлэхгүй бол маш хүнд болж байгаа нөхцөл байдлыг хэлнэ. байгаа нөхцөл байдлыг хэлнэ.

Page 7: Gargalt shiidver/ Шийдвэр гаргалт

Бэрхшээлийн ангилалБэрхшээлийн ангилал

Хямралд хараахан ороогүй үе- асуудал Хямралд хараахан ороогүй үе- асуудал хурцдаж байгаа нөхцөл байдлыг хэлнэ. хурцдаж байгаа нөхцөл байдлыг хэлнэ.

Боломжийг бий болгох бэрхшээл- Боломжийг бий болгох бэрхшээл- байгууллага энэ асуудлыг нэн даруй байгууллага энэ асуудлыг нэн даруй оновчтой шийдвэрлэвэл байгууллага оновчтой шийдвэрлэвэл байгууллага хөгжих юм уу ямар нэгэн дэвшилтэй хөгжих юм уу ямар нэгэн дэвшилтэй алхам хийх нөцлийг хэлнэ. алхам хийх нөцлийг хэлнэ.

Page 8: Gargalt shiidver/ Шийдвэр гаргалт

Бэрхшээлийн хэлбэрБэрхшээлийн хэлбэр

Боломжийн бэрхшээл: Бэрхшээлийг Боломжийн бэрхшээл: Бэрхшээлийг шийдвэрлэх арга зам нь байгууллагад шийдвэрлэх арга зам нь байгууллагад үр дүн үзүүлэх гүйцэтгэл болноүр дүн үзүүлэх гүйцэтгэл болно

Хямралтай бэрхшээл: Тухайн байдалд Хямралтай бэрхшээл: Тухайн байдалд яаралтай шийдвэр гаргах шаардлагатайяаралтай шийдвэр гаргах шаардлагатай

Page 9: Gargalt shiidver/ Шийдвэр гаргалт

Бэрхшээлийн хэлбэрБэрхшээлийн хэлбэр

Хямрал багатай бэрхшээл: Тухайн Хямрал багатай бэрхшээл: Тухайн бэрхшээлийг шийдвэрлэх хэрэгтэй бэрхшээлийг шийдвэрлэх хэрэгтэй

Боломжийн бэрхшээл

Хямрал багатай

Хямралтай бэрхшээл

Бага Хугацааны дарамт Их

Page 10: Gargalt shiidver/ Шийдвэр гаргалт

Шийдвэр гаргах орчинШийдвэр гаргах орчин

Тодорхой нөхцөл - удирдагч хүн Тодорхой нөхцөл - удирдагч хүн шийдвэр боловсруулах мэдээлэлээр шийдвэр боловсруулах мэдээлэлээр бүрэн хангагдсан, тулгарч буй асуудлыг бүрэн хангагдсан, тулгарч буй асуудлыг оновчтой тодорхойлж чадсан байдлыг оновчтой тодорхойлж чадсан байдлыг хэлнэ.хэлнэ.

Тодорхойгүй нөхцөл - шийдвэрлэвэл Тодорхойгүй нөхцөл - шийдвэрлэвэл зохих асуудлын талаархи мэдээлэл зохих асуудлын талаархи мэдээлэл хомс, шалтаг шалтгааныг тодорхойлох хомс, шалтаг шалтгааныг тодорхойлох боломжгүй байдлыг хэлнэ. боломжгүй байдлыг хэлнэ.

Page 11: Gargalt shiidver/ Шийдвэр гаргалт

Шийдвэр гаргах орчинШийдвэр гаргах орчин

Шийдвэр боловсруулах эрсдэлтэй Шийдвэр боловсруулах эрсдэлтэй нөхцөл - удирдагч хүн асуудлыг нөхцөл - удирдагч хүн асуудлыг шийдвэрлэх мэдээлэл хангалттай бус, шийдвэрлэх мэдээлэл хангалттай бус, байдлыг бүрэн ойлгож чадахгүй байгаа байдлыг бүрэн ойлгож чадахгүй байгаа байдлыг хэлнэ. байдлыг хэлнэ.

Page 12: Gargalt shiidver/ Шийдвэр гаргалт

Шийдвэр гаргах орчинШийдвэр гаргах орчин

Шийдвэр гаргах орчин

Тодорхой байдал

РискТодорхой бус

байдал

Оновчтой бус, сул шийдвэр гаргах боломж

Бага Өндөр

Page 13: Gargalt shiidver/ Шийдвэр гаргалт

Шийдвэр гаргалтад нөлөөлөх Шийдвэр гаргалтад нөлөөлөх хүчин зүйлсхүчин зүйлс

ЭвсэлЭвсэл Интуиц буюу зөн билигИнтуиц буюу зөн билиг Цаг хугацааЦаг хугацаа Удирдагчийн хувийн үнэлэмжУдирдагчийн хувийн үнэлэмж Шийдвэрийн сөрөг үр дагаварШийдвэрийн сөрөг үр дагавар

Page 14: Gargalt shiidver/ Шийдвэр гаргалт

Шийдвэр гаргах аргуудШийдвэр гаргах аргууд

Ганцаар шийдвэр гаргахГанцаар шийдвэр гаргах Бүлгээр шийдвэр гаргахБүлгээр шийдвэр гаргах

Page 15: Gargalt shiidver/ Шийдвэр гаргалт

Давуу талДавуу тал Сул талСул талХангалттай мэдээлэл, Хангалттай мэдээлэл, олон хүний туршлагаолон хүний туршлагаОлон хувилбарОлон хувилбарИдэвх оролцоог +Идэвх оролцоог +Эцсийн шийдвэрийг Эцсийн шийдвэрийг гаргах хувилбаргаргах хувилбар

Бүлгийн дотор ганц Бүлгийн дотор ганц гишүүн давамгайлахгишүүн давамгайлахӨөрийн бодолгүй Өөрийн бодолгүй зарим гишүүд бусдын зарим гишүүд бусдын саналыг дагадагсаналыг дагадагЗорилгоосоо хазайдагЗорилгоосоо хазайдагЦаг хугацаа зардагЦаг хугацаа зардагӨртөг өндөрӨртөг өндөр

Бүлгээр шийдвэр гаргахБүлгээр шийдвэр гаргах

Page 16: Gargalt shiidver/ Шийдвэр гаргалт

Ганцаар шийдвэр гаргахГанцаар шийдвэр гаргах

Жиших (туршлагадаа тулгуурлан)Жиших (туршлагадаа тулгуурлан) Интуицад (зөн билиг) тулгуурланИнтуицад (зөн билиг) тулгуурлан

РациональРациональ

Page 17: Gargalt shiidver/ Шийдвэр гаргалт

Бүлгээр шийдвэр гаргахБүлгээр шийдвэр гаргах

Сэтгэл зүйн аргуудСэтгэл зүйн аргууд Танин мэдэхүйн аргуудТанин мэдэхүйн аргууд Математик аргуудМатематик аргууд

Page 18: Gargalt shiidver/ Шийдвэр гаргалт

Сэтгэл зүйн аргуудСэтгэл зүйн аргууд

Программчлагдаагүй шийдвэр гаргахад Программчлагдаагүй шийдвэр гаргахад хэрэглэнэ. хэрэглэнэ.

Удирдлагын үйл ажиллагаанд түгээмэл Удирдлагын үйл ажиллагаанд түгээмэл хэрэглэдэг гол гол аргууд: хэрэглэдэг гол гол аргууд:

оюуны довтолгооны (brainstorming) аргаоюуны довтолгооны (brainstorming) арга дельфи аргадельфи арга номиналь арга юмноминаль арга юм

Page 19: Gargalt shiidver/ Шийдвэр гаргалт

Танин мэдэхүйн аргуудТанин мэдэхүйн аргууд

Удирдагч хүн үйл ажиллагаагаа Удирдагч хүн үйл ажиллагаагаа шийдвэрлэхдээ эрсдэлтэй нөхцөлд, шийдвэрлэхдээ эрсдэлтэй нөхцөлд, программчлагдсан шийдвэр тохирохоо программчлагдсан шийдвэр тохирохоо байгаад программчлагдаагүй шийдвэр байгаад программчлагдаагүй шийдвэр гаргах шаардлагатай үед хэрэглэнэ. гаргах шаардлагатай үед хэрэглэнэ.

индукцын аргаиндукцын арга дедукцын аргадедукцын арга

Page 20: Gargalt shiidver/ Шийдвэр гаргалт

Математик аргуудМатематик аргууд Уг асуудал нь байгууллагын үйл Уг асуудал нь байгууллагын үйл

ажиллагаанд олон дахин гүйцэтгэх ажиллагаанд олон дахин гүйцэтгэх шаардлагатай тохиолдолд математик шаардлагатай тохиолдолд математик аргуудыг хэрэглэдэг. Ө/х мэдээлэл аргуудыг хэрэглэдэг. Ө/х мэдээлэл хангалттай, нөхцөл байдал маш хангалттай, нөхцөл байдал маш тодорхой байна. тодорхой байна.

Математик аргуудыг дотор нь: Математик аргуудыг дотор нь: асуудал дэвшүүлэх аргуудасуудал дэвшүүлэх аргууд магадлал статистик аргуудмагадлал статистик аргууд үйлдлийн программчлалын аргууд гэж үйлдлийн программчлалын аргууд гэж

хуваадаг.хуваадаг.

Page 21: Gargalt shiidver/ Шийдвэр гаргалт

Асуудал дэвшүүлэх аргуудадАсуудал дэвшүүлэх аргуудад

Сүлжээ загварын арга, шийдвэрийн мод Сүлжээ загварын арга, шийдвэрийн мод зурах арга, хүлээлтийн онолын арга, зурах арга, хүлээлтийн онолын арга, тоглоомын онолын арга, нөөцийн тоглоомын онолын арга, нөөцийн удирдлагын арга, төлбөрийн матрицийн удирдлагын арга, төлбөрийн матрицийн арга зэргүүд хамаарна. арга зэргүүд хамаарна.

Page 22: Gargalt shiidver/ Шийдвэр гаргалт

Магадлал статистик аргуудМагадлал статистик аргууд

Корреляцийн шинжилгээ, регресийн Корреляцийн шинжилгээ, регресийн шинжилгээ, олон хүчин зүйлүүдийн шинжилгээ, олон хүчин зүйлүүдийн шинжилгээ, экстрополяцийн шинжилгээ шинжилгээ, экстрополяцийн шинжилгээ зэрэг юм. Энэ аргыг ихэвчлэн аливаа зэрэг юм. Энэ аргыг ихэвчлэн аливаа тулгамдсан асуудлыг авч үзэхэд хоёр тулгамдсан асуудлыг авч үзэхэд хоёр хүчин зүйлийн хамааралтай тохиолдолд хүчин зүйлийн хамааралтай тохиолдолд хэрэглэнэ. хэрэглэнэ.

Page 23: Gargalt shiidver/ Шийдвэр гаргалт

Шийдвэр боловсруулах Шийдвэр боловсруулах алдааны эх үүсвэралдааны эх үүсвэр

Буруу таамаглалБуруу таамаглал Магадлалыг зөв тооцоогүйМагадлалыг зөв тооцоогүй Хүсэлт хүлээлт дээр тулгуурлахХүсэлт хүлээлт дээр тулгуурлах Хэмжигдэх боломжгүй өгөгдөлүүдХэмжигдэх боломжгүй өгөгдөлүүд Урьчилсан судалгаа алдаатай байхУрьчилсан судалгаа алдаатай байх