HI K L QUANG DIU

Thng tin sch:

Tn sch: H I K L Q UA NG DIU

Tc gi: L Q uang Diu

Dch gi: P hm V im Phng Hunh V n Thnh

S trang: 687

Xut bn: thng 9/2000NXB TP H C h M inh

Kh 14,5x20,5cm

Gi tin: 69.000

HoikyLyQuangDieu1.00

S ha bi A BBYY FineReader 11

C hp hnh: bodauphong

Hiu nh v ng sch bi bun_oc_girl

Ngun: ethuvien.com

Ebook: daotieuvu.blogspot.com

Thi gian hon thnh: thng 2/2013

Danh sch cc tn chuyn m:

Lee Kuan Yew L Q uang Diu

Kwa Geok C hoo Kha Ngc C hi

Lee Hs ien Loong L H in Long

Lee Hs ien Yang L H in Dng

Lee Wei Ling L V Linh

Toh C hin C hye T in Ti

Goh Keng Swee Ng Khnh Thy

Goh C hok Tong Ng Tc ng

O ng Teng C heong V ng nh Xng

Wee Kim Wee Hong Kim Huy

Lim C hin Siong Lm Thanh Tng

Fong Swee Suan P hng Thy Song

Lim Yew Hock Lm Hu Phc

Lee Siew C hoh L Thiu T

C hiang Kaishek (Tng Gii Thch)

MC LC

LI NH XUT BN

Cu chuyn Singapore" l hi k ca Th tng L Q uangDiu vit v qu trnh c lp ca t nc Singapore v nhngn lc phn u ca bn thn ng lnh o t nc .

Khi u t nhng ngy o quc ny cn l thuc a canc A nh, ri n nhng nm thng ngi dn Singapore phisng di s chim ng ca qun Nht.

C th ni iu u tin m t nc nh b ny rt ra ct hon cnh thc t ca t nc mnh chnh l s qu gi cac lp t do. Mc d Singapore c c lp trong mt honcnh ht sc c bit, nh Th tng L Q uang Diu phtbiu: Mt s quc gia c c lp t khi lp quc , mt s khcphi ginh mi c , Singapore th b bt phi c lp.

Singapore b bt phi c lp, tht ra s bt buc chnhl h qu ca mt hon cnh khng th khc ca mt qu trnhu tranh ht sc kin tr, mu tr v cng khng phi l khngc mt mt hy s inh! Trn con ng ginh c lp, t do cho tquc , nhng ngi lnh o v nhn dn Singapore cng phi triqua nhng bc d dm t u tranh sp nhp vi lin bangMalays ia ri tch ra khi lin bang l c mt on ng nhiucay ng, th thch.

iu th hai chng ta c th rt ra c t hi k ca LQ uang Diu chnh l qu trnh phn u v rn luyn ca tc gi t nhng quyt tm c gng trong thi k hc tp v nhng nlc vt bc ca bn thn ng trong sut thi k tham gia chnhtrng, u tranh hon thin bn thn, thc hin vai tr cangi lnh o t nc ng khng ch l s quyt tm kintr ca ch m cn l s thng minh, mu tr v nht l s khluyn t c mc ch cui cng. Bi hc y tht cn thitcho mi ngi. C hnh tc gi c kt:

Nhn t quyt nh l con ngi vi nhng n lc t nhincng vi hc vn v rn luyn ca h".

Q ua hi k, mc d nhiu lc tc gi c cch nhn nhn, nhgi nhng s vic , vn x hi trn nhng quan im, lptrng khng ng nht vi chng ta, thm ch c lc hon ton

tri ngc; nhng hi k ca ng l mt ngun t liu qu gi chng ta tm hiu v mt t nc tuy nh b nhng c mt trnh pht trin cao trong khu vc .

V nhng bi hc v s rn luyn ch, nhng n lc honthin bn thn mu cu nhng li ch chung cho dn tc baogi cng l bi hc qu gi ng cho chng ta trn trng.

Nh Xut bn Thnh ph H Ch M inh xin trn trng giithiu vi c gi Hi k ca L Q uang Diu v mc ch .

NH XUT BN THNH PH H CH MINH

1T NHIN, C

LP

Ba cng nh mi bui sng th Hai

khc Singapore cho n khi nhc ngng li. Lc 10

gi sng, giai iu nhc pop trn

i pht thanh b ct ngang bt

thn. Nhng thnh gi y hoang mang nghe ngi

xng ngn vin long trng c li tuyn b

90 ch lm thay i cuc i

ca nhn dn Singapore v Malaysia.

Xt v quyn ng nhin ca mt dn

tc l c t do v c

lp, ti, Lee Kuan Yew, Th tng

Singapore, thay mt nhn dn v chnh

ph Singapore, xin tuyn b v khng

nh rng t hm nay, ngy

9/8/1965, Singapore l mt quc gia c lp,

dn ch v c ch quyn, c xy dng trn cc

nguyn l v t do, cng bng v

mu tm kim an sinh v hnh phc

cho nhn dn trong mt x hi cng

bng v bnh ng hn.

C ch hai trm dm v pha Bc , trn bn o

Malaysia, Tunku Abdul Rahman cng ang a ra li tuyn b cang, xc nh

rng: Singapore s thi l mt

bang ca Malaysia v s vnh vin l

mt quc gia c lp, c ch

quyn, tch khi v c lp

i vi Malaysia, v chnh ph

Malaysia cng nhn chnh ph Singapore l

chnh ph c lp v c

ch quyn v s lun lun lm

vic trong tinh thn hu ngh v hp

tc vi chnh ph .

C hia tch! iu m ti u tranh gian kh

ginh ly nay c

gii quyt. Ti sao? V ti sao li bt ng nh th? o Singaporemi tr

thnh mt b phn ca Lin bang

Malays ia (vn bao gm c lnh th Sarawak v Sabah

trn o Borneo) mi c hai nm nay. Lc 10 gi

sng cng ngy, ti Kuala Lumpur, th

Malaysia, Th tng gii thch

vi quc hi:

Sau cng chng ta thy rng ch c hai phng

sch cho chng ta: dng bin php

p ch chnh quyn hay cc lnh

o Singapore v nhng hnh vi ca

mt s lnh o , v

phng sch hin chng ta ang

thc hin, ct la chnh quyn

bang Singapore vn thi khng cn

by t lng trung thnh vi chnh

quyn trung ng na.

H vin lng nghe trong im lng hon ton. Th tng angtrnh

by trong cuc tho lun vng u

v mt d lut do Ph th tng

Tun Abdul Razak xut thng

qua D tho Tu chnh n Singapore 1965 ngay

lp tc. Lc 1 gi 30 pht, cuc

tho lun vng hai v ba kt

thc v d tho c chuyn

qua Thng vin. Thng vin khi

s tho lun vng u lc

2 gi 30 v kt thc tho lun

vng ba lc 4 gi 30 cng ngy. Ch

tch nc, quc vng Yang

diPertuan Agong ph chun d lut cng

trong ngy hm , kt thc cc

th tc hin nh. Singapore c

tch ra.

Theo phong tc Hi gio Malays ia, ngi chng, ch khng

phi ngi v, c th tuyn

b Talak (Ti li d b) v th l ngi

ph n b li d. H c th

ha gii v ngi chng c

th ti hn ngi v, nhng

khng th lm th sau khi ngi

chng ni Talak ba ln. Ba vng tho lun ti lng

vin quc hi chnh l ba ln

tuyn b talak, qua Malaysia li d

Singapore. Dn chng, ngi Malay chim

a s Malaysia v ngi Hoa a

s Singapore, khng th tn

ti ha hp. S kt hp ca

h b cn tr v s bt

ng ngy cng tng v vn

Lin bang Malaysia mi thnh lp

phi l mt x hi a chng

tc hay l mt nc do ngi

Malay thng tr.

Singapore la chn hnh thc li d, ch khng phi

cc th tc php l ca vn

. Nu m phi li d,

th ti mun bo m rng cc iu khon phi thc t, kh

thi v dt khot.

chc chn rng tuyt i khng cn

cht h nghi no v tnh cht

dt khot ca n, chnh ph

Singapore cho ng hai li tuyn b trn t cng bo c

bit pht hnh sng hm .

Ti hi xin v Th

tng Malaysia chp thun

vn bn tuyn b ca ng c

km ch k bo m

khng c chuyn lt ngc vn

, cho d cc nh lnh o

khc hay i biu quc hi

Malaysia c bt ng vi bn

tuyn b ny. P.S. Raman, Gim c

i pht thanh v truyn hnh

Singapore nhn c cc

vn kin ny t tay th k Vn

phng chnh ph. ng ta quyt nh

cho c li ton vn, bng ting

Malay, Quan thoi v ting Anh, trn ba ln

sng ring cho tng th ngn ng

v c na gi th lp li

mt ln. Ch vi pht sau, cc

hng thng tn chuyn tin ny

i khp th gii.

Ti khi u cng vic ngy hm

, th Hai ngy 9/8, bng mt lot nhng bui hp vi cc cngchc cao

cp, nht l cc v c thm

quyn cp lin bang, thng bo

vi h rng cc b trng

Singapore by gi s nm quyn kim

sot. Lc gn 10 gi, khi bn tuyn

b sp c pht i, ti

i gp cc vin chc thuc cc

ngoi giao on ti Singapore m h

c th ti d hp gp c.

Ti ni vi h v vic chia tch

v nn c lp ca Singapore, v

ngh chnh quyn ca h

cng nhn.

Khi cc nh ngoi giao ra v, ti mi v ph

t cao y n v tng lnh s

Ai Cp nn li v a cho h

l th gi Th tng Shastri v

Tng thng Nasser. n v Ai

Cp hi , cng vi Indones ia, l nhng nc lnh

o phong tro Phi. Trong nhng th

y, ti yu cu h cng nhn

v ng h. Vi n , ti

yu cu gip c vn

hun luyn qun i, v vi

Ai C p, ti xin mt c vn xy

dng lc lng phng v duyn

hi.

Gn tra, ti n i pht thanh v truyn

hnh Singapore m cuc hp

bo. Cuc hp ny c mt kt

qu bt ng ngoi d kin. Sau

mt vi cu hi v tr li

m u, mt phng vin

hi: ng c th s lc

cho chng ti v chui s kin

dn ti bn tuyn b

sng nay khng?

Ti k

li nhng cuc hp vi Th tng

Malaysia ti Kuala Lumpur trong hai ngy trc :

Nhng Th

tng Malays ia ni rt n gin rng

khng c cch no khc , v s

c rt nhiu rc ri nu chng

ta c nht nh tip tc th ny. V ti mun

ni thm Ngi thy ,

y l mt thi im mi khi chng ti nhn li thi

im y khi chng ti k tha

c, vn c li cho c Malaysia

ln Singapore, s l mt thi

im y bn khon v c

i mnh ti tin tng

vo s hi nhp v thng nht

ca hai min lnh th ny.

l mt dn tc c ni

kt nhau v a l, kinh t v

nhng mi dy thn thuc Cc

v c phin khng nu chng ta

ngng mt lt?

V o lc , nhng xc cm dng tro trong ti

v phi hai mi pht sau ti mi c th ly li

bnh tnh v tip tc cuc hp bo.

khng phi bui truyn hnh trc tip,

v i ch pht sng t 6 gi ti. Ti yu cu P .S.

Raman ct b on ti b xc

ng.

ng ta tch cc khuyn ti

ng lm th. ng ta ni bo

ch chc chn s tng thut

s kin , v nu ng ct

b th nhng tng thut ca

h s khin s kin c v

ti t hn. Ti nhn ra Raman, mt

tr thc ngi Tamil sinh Madras v

l mt cng dn Singapore trung thnh,

qu l mt c vn khn ngoan.

Ti theo li khuyn ca ng

ta. V do , nhiu ngi

Singapore v nc ngoi thy

cnh ti khng kim ch c

xc cm ca mnh. Ti hm ,

i pht thanh v truyn hnh

Malaysia Kuala Lumpur pht hnh cuc hp

bo, c c on phim y. Vi

ngi Hoa, l ra s km cng ci

l mt vic khng nn. Nhng ti

khng km mnh c.

C iu cng an i l nhiu

khn gi Anh, c v New Zealand

ny sinh thin cm vi ti v Singapore. H ang quan tm

ti Malaysia v qun i ca h ang bo v lin

bang ny chng li lc lng i

u", mt m t m Tng

thng Sukarno ca Indonesia dng gi cuc chin khng tuyn

b v quy m nh ca ng ta nhm chng li ci Lin bang thc

dn mi ang bnh trng

ny.

Ti b

qu cng thng v mt tnh cm,

tri qua ba ngy m trn tr kh s. Thiu

ng mi t ti th Su ti

Kuala Lumpur, th lc ca ti hu nh

kit qu. Ti b nng

bi mt mc cm phm ti. Ti

thy mnh lm tht vng

hng triu ngi Malaysia: nhng

kiu dn n, Hoa, u v

thm ch c mt s ngi

Malay na. Ti khi dy hy vng

cho h, v h ng cng

dn Singapore chng li quyn

lnh o ca ngi Malay, ngun

gc cuc tranh u ca chng ti.

Ti thy xu h v

mc cc ng minh v ngi

ng h chng ti phi t thn

vn ng, trong c c

cc lnh t ng phi ti

nhiu tiu bang ca Malaysia nh Sabah,

Sarawak, Perak, Selangor v Negeri Sembilan. Chng ti cngnhau thnh lp Minh c

on kt Malaysia tp trung v

phi hp cc hot ng ca

chng ti nhm huy ng nhn dn

u tranh cho mt x hi phi sc

tc. Chng ti khi s

xy dng mt lin minh c th

i hi chnh quyn Lin hip

Kuala Lumpur phi to mt nc

Malaysia cho ngi Malaysia, ch khng phi

ring cho ngi Malay mt cng

vic khng d dng g, bi v

chnh ph Lin hip ng

quyn ang nm di s khng

ch ca ng UMNO (United Malays National

Organization T chc quc gia thng

nht ngi Malay) ca Th tng

Malaysia.

Ti cng cm thy ray rt v n hn v giu dim cc th

tng Anh, c v New Zealand.

Trong ba tun qua, trong khi h dnh mt s ng h lng l vmnh m

cho ti v Singapore

tm mt gii php ha bnh cho cc vn

sc tc ca Malaysia, th ti b mt thng tho

v vic chia tch.

Nhng ngh

ny giy v ti trong sut

ba tun l m phn vi Razak,

Ph Th tng Malaysia. Khi m cuc

u tranh ch y cn tip

tc th ti cn gi c

bnh tnh. Nhng khi cng vic

xong th cm xc li hon ton

ch ng ti.

T rong khi ti xc ng nh th th cc thng

gia ti Chinatown (Ph Tu) ca Singapore

li qu i vui mng. H t

pho cho mng vic c

thot khi nn cai tr sc tc

ca ngi Malay Kulua Lumpur v ri

giy hoa rc cc ng

ph. T bo ting Hoa Sin Chew Jit Poh tng thut rng dnchng t

pho nh du ngy

trng i ny v vit theo li

bng gi tiu biu ca ngi

Hoa: "C l rng h tin

hnh sm l cng C hn.

T bo cng thm mt on

kh hiu: "Trong tm can mi ngi

l li cu nguyn ca ring

mnh. Cn t Nanyang Siang Pau vit: "T ri tim c th hiu m

khng cn ni ra.

Soon P eng Yam, C h

tch Phng thng mi Hoa kiu

Singapore, cng khai cho mng vic

Singapore tch khi Malaysia. y ban ca ng ta s hp vo ngyhm sau

tho lun vic bo tr mt bui

l mng nn c lp ca hn

o ny chung cho tt c cc

nghip on, hip hi, phng

hi v cc t chc dn s.

ng ta ni: Gii doanh nghip ni

chung cm thy rt nh nhm trc

nhng bin chuyn chnh tr gn

y.

C c nh u t cng khng cm thy ni bn

khon ca ti. Vic chia tch

lm bt pht hot ng ca

th trng chng khon. Ngay ngy

hm , cc phng giao dch ca

S giao dch chng khon SingaporeMalaysia

(cha i tn kp) ti Singapore v

Kuala Lumpur ghi nhn mt mc tng

gp i khi lng giao dch

so vi nhng ngy hot ng mnh

nht ca tun trc. Ngy k

, cc nh u t

xc nh c lp l thun

li cho kinh t v vn lun

chuyn mnh hn na. Gi ca 25

trong s 27 chng khon cng nghip

tng mnh.

Ti trung tm thnh ph, ngc li, ng

ph vng hoe vo bui chiu ngy

9/8. Ti hm trc, ti

thng bo cho John Le Cain, qun trng

cnh st Singapore, v bn tuyn b

sp ti, v a cho ng

ta mt l th ca Ismail bin Dato Abdul

Rahman, B trng ni v lin

bang, yu cu ng t y nhn

lnh t chnh ph Singapore. Le Cain

trin khai cc n v cnh st

d b, cc lc lng bn

qun s chuyn i ph vi

bo lon, phng trng

hp nhng ngi Malay ng h ng

UMNO ti Singapore gy lon chng

i vic chia tch. Dn chng

mau chng cm nhn c nguy him

nh vo kinh nghim t hai v bo

ng ca ngi Hoa v Malay vo

nm trc, 1964. S c mt ca

cc lc lng chng bo ng

vi nhng xe chuyn dng, trang b vi

rng v c li st bo v

ca knh chng tc n,

li cng nhc nh ngi ta cn

thn. Nhiu ngi dn

quyt nh ri s v nh

sm hn thng l.

Hm tri nng v m, kiu thi tit

tiu biu ca thng 8. Lc chiu

ti, tri du i v ti rt

mt mi. Nhng ti quyt tm gi

n np vn ng hng ngy

gim cng thng. Ti b ra

hn mt gi qut 150 pht

banh gn trong bi tp trc Sri

Temasek, ta nh lu tr chnh thc

ca ti thuc khun vin Istana (trc

y l Dinh chnh ph). Vic ny

khin ti thy khe hn v n

ti ngon ming hn trc khi gp g

ngi Head, Cao y Anh ti Kuala Lumpur.

Th k ca ti nhn c in

thoi gi t vn phng ngi

Antony Head vo 9 gi 30 sng hm ,

v bi v lc y l ch

c 30 pht trc khi a ra bn

tuyn b nn th k ca ti

bo rng ti rt bn. Head

hi l c th gp ti vo

chiu ti c khng. Ti

gi in sang ngh

gp lc 8 gi. Ri chng ti

nht tr gp g lc 7 gi 50.

V o gi , ng ta ti Sri Temasek (v l do an ninh

ti khng v nh ring

ng Oxley) v thy Wei Ling,

con gi 10 tui ca ti trong b o

thun qun short ang chi ngng

ca.

ng mun gp ba chu h? n hi ngi

Head.

qu l mt li cho khng kiu cch

nhng thch hp, v cng vi

nn c lp, nhng quan h ca

ti vi ng ta t nhin tr

nn m h hn. Ti bc ra

ng lc cho n

khi ng ta bc ra khi xe, v ti

hi: ng s ni chuyn nhn

danh ai y?

, d nhin ng ta p ng bit

, ti c c lm

i din ti mt chnh ph

nc ngoi.

C hnh xc l th. ng c c giao thm

quyn ni chuyn vi ti

v quan h ca Singapore vi nc

Anh khng?

Khng.

V y y l cuc gp hai ngi, ch ni

chuyn phim thi.

Nu ng mun n nh th.

V n nh th.Khi m t cuc gp g ny cho mt nhm cc

phng vin Anh v c vo cui

thng , ti c gng

to n tng y l cuc

chm trn ca hai i th. S

thc, sut thi gian lng ti

nng tru. Thi ca Head khin

ti c n tng. Cung cch ca

ng xng ng vi mt s

quan V binh xut thn t trng

V b Sandhurst. ng tng l B

trng quc phng hi lin qun

AnhPhp chim ng knh Suez

nm 1956, v t chc cng lc

vi Anthony Eden1, chp nhn trch nhim cho v trit

thoi. ng thuc gii thng lu

Anh, rt gii vic gi bnh thn

trong mi tnh hung.

ng ta c ht sc ngn cn vic

chia tch ny. ng tn lc

thuyt phc Th tng

Malaysia v chnh ph lin bang theo cc

chnh sch c th xy dng s

thng nht ti Malaysia. C ng ta, v

Cao y Anh lm vic trc tip vi

Th tng Malays ia v cc b trng, cng

nh Th tng Anh Harold Wilson ti

London dnh cho ti s ng h

v hn tm mt gii php

hp hin cho cuc tranh chp gia

Singapore v Kuala Lumpur. H kin

nh, mt cch thnh cng, rng

tuyt khng nn dng v lc. Nu

h khng lm th th hn kt

qu i khc. Nhng chia

tch chc chn khng phi gii

php m h lao tm kh tr

tm kim.

Nhng bt k

s c mt ca khong 63.000 lnh

Anh, hai hng khng mu hm, 80 chin

hm v 20 phi i ti ng

Nam phng v Lin bang, ng

ta cng khng th chng li sc

mnh ca tinh thn sc tc Malay. Cc

lnh t Malay, k c Th tng

Malaysia, e rng nu chia s quyn lc

chnh tr vi cc sc tc khc,

th ngi Malay s b nut gn.

chnh l mu cht ca

vn . ng Head khng

hiu iu ny. Chnh ti ban u

cng khng hiu, nhng ti

dn hiu ra trc ng y v

ti c nhiu thi gian tip

xc hn vi Tunku, Razak v Ismail. V

ti ni c ting Malay, cn

Head th khng. Ti cn nh c

nhng s kin biu hin s rn

nt v th nghch gia ngi

Malay v cc sc tc khc trong qu

kh ca ti, nht l nhng ngy

hc i hc Raffles vo nm 1940

v 1941. Ti hiu ngi Malay r

hn. Nn vo cui thng 6/1965, ti

c c tin rng Th tng

Tunku ng bnh herpes (mn rp do vi khun)

ti London, ti e rng ng s

khng chu ni na.

Head v ti gp g trong khong mt ting, v ti

c trnh by r mi

chuyn cho ng. Nhng lm sao ti gii

thch vi ng c rng, sau

cuc gp g tay i gia ti

v Razak ngy 29/6 ti vn phng ca

ng y ti Kuala Lumpur, ti

thy chng cn hy vng g my

v mt gii php ha bnh cho

cc vn ca chng ti?

Head v ti u t kim ch

trong cuc trao i. ng ta khng a

ra li trch c no, m ch t

ra rt tic l ti khng

thng bo kp thi cho ng ta v

chnh ph Anh v nhng din bin,

v phn mnh, ti cm thy rt

bun v phi giu kn vi ng

ta v nhng din bin trong ba tun

trc khi kt thc bng vic chia

tch. Ti ngh ng trng cng bun

b vy. Nhng nu ti ni vi

Head rng Tunku mun chng ti tch

khi Malaysia, mc d iu ti

mun l mt lin bang rng ri

hn, th chc hn ng ta

tm c cch ngn chn

Tunku v vic Singapore tch ring v

c lp l i ngc li

quyn li ca Anh. Ri nhng bo

lon sc tc c th

phi c tnh ti. Mi

by gi sau cuc gp g, chnh

ph Anh cng nhn Singapore c

lp.

Sau khi Head ra v, ti c rt nhiu tho

lun qua in thoi vi cc ng

s trong ni cc trao i

kin v vic tnh hnh

ra sao v kim im li cc din

bin. E ngi mt s rn nt su

xa trong ni cc v trong nhng i

biu quc hi, ti yu

cu tng B trng k vo

Tha c chia tch ngay v ti

bit rng mt s ngi s

kch lit chng i.

Nhng ti phi tip tc vi vic iu hnh

t nc Singapore mi m ny.

Gn nh sut ngy hm

ti lm vic vi cng s thn

tn l Goh Keng Swee, chng ti phi

gii quyt cc vn an ninh v

quc phng. Ti quyt nh

sp nhp B Ni v vi B

Quc phng v giao cho ng ta ph

trch. Nhng ri ai s thay ng ta lm

B trng ti chnh? Chng ti

nht tr chn Lim Kim San. Vn

k tip l s cng nhn quc

t v nhng quan h tt p

vi nhng nc c th h

tr gi gn an ninh v sinh tn cho

Singapore. Chng ti nht tr

rng S. Rajaratnam, thnh vin sng lp

ca ng PAP (Peoples Action Party

ng hnh ng nhn dn) ca

chng ti, s m trch B

Ngoi giao. Chng ti vn trong tnh

trng ri lon, cha thch nghi vi

thc t mi m v lo s nhng

bt trc pha trc.

C hng ti i mt vi mt tng lai u m.

Singapore v Malaysia, ni vi nhau bng mt con ng p bngqua eo Johor, vn

do ngi Anh cai tr nh mt

lnh th thng nht. Malaya l ni

a ca Singapore, cng nh ca

Sarawak, Brunei v Sabah trn o Borneo vy.

Tt c l b phn ca

quc Anh ti ng Nam , vi

Singapore ng vai trung tm hnh chnh

v thng mi. By gi chng

ti phi ng mt mnh, cn

chnh ph Malaysia li mun dy chng

ti mt bi hc v

cng u, khng chu tun

theo cc tiu chun v tp qun

ca h v thch nghi vi c cu

ca h. Chng ti c th ch

i h loi chng ti khi

v tr ca ng xut nhp khu

hng ha v ngun cung cp nhiu

dch v khc. Trong mt th gii

y nhng quc gia mi, mi nc

u theo ui cc chnh sch

kinh t quc gia, ai cng mun t mnh

lm ly mi th v trc tip

lm vic vi nhng khch mua khch

bn chu u, Bc M hay Nht

Bn, lm sao Singapore ng vng khi

khng c ni a pha sau? Nh

th, lm sao chng ti sng c?

Ngay c ngun nc sinh hot ca

chng ti cng n t bang Johor

ca Malaysia. Ti cn nh rt r

ngi Nht chim nhng h

d tr nc vo

u thng 2/1942 nh th no, ri

nh tiu dit lc lng

phng th Anh ra sao, tuy rng lc

vn cn nc trong cc h cha

ti Singapore.

Mt s quc gia c c lp t khi lp

quc, mt s khc phi ginh

mi c. Singapore th b bt

phi c lp. Khong 45 cu thuc

a ca Anh t chc trng

th cc bui l chnh

thc ha v cho mng vic

chuyn giao quyn lc t ngi Anh

sang chnh quyn bn x. Cn

Singapore, ngy 9/8/1965 chng l dp l

nghi g c. Chng ti chng h

mu cu c lp. Trong mt cuc

trng cu dn ba nm trc

, chng ti thuyt

phc 70% c tri on b phiu tn

thnh sp nhp vi Malaya. K t

, nhu cu ca Singapore mun tr

thnh mt phn ca Lin bang trong mt

chnh th chnh tr, kinh t v

x hi khng h thay i.

khng c g thay i

ch c iu chng ti b

loi ra ngoi. Chng ti ni

rng mt Singapore c lp l

khng th ng vng. By gi

nhim v chng ai mun ca chng

ti l lm cho Singapore sng c.

Lm sao chng ti xy dng c

mt quc gia t mt tp hp a

ngn ng gm cc kiu dn t

Trung Quc, n , Malaysia, Indonesia v

nhiu nc chu khc?

Singapore l mt hn o vi din tch 214 dm

vung lc triu thp. N pht

trin v n l trung tm ca

quc Anh ti ng Nam ,

sau chia tch, n tr thnh mt tri

tim m khng c thn th. 75% ca

s dn 2 triu ngi y

l ngi Hoa, mt thiu s nh

xu trong mt qun o c ti

30.000 o vi c dn gm hn

100 triu ngi Malay hoc ngi

Indonesia Hi gio. Chng ti l mt

hn o ngi Hoa gia mt

bin ngi Malay. Lm sao chng ti

tn ti c trong mt mi

trng th ch nh th?

T nh trng th ch l qu r rng:

gy thm kh khn, ngi Indonesia

cn tin hnh phong tro i

u chng li Malaysia khi Lin

bang ny hnh thnh vo thng

9/1963, l mt cuc chin cp

thp bao gm s ty chay kinh t, nhng

hnh ng khng b do nhng bit

kch xm nhp vo Singapore

nh bom v nhng tn cng qun

s bng cch nhy d vo

Johor. Ngi Hoa Malaya v Singapore bit

rng chnh quyn Indonesia cng chn

p ngay c ba triu Hoa kiu sng trn

t Indonesia.

T rong khi , khng nhng hot ng nhp v

ti xut vn l ch da ca

Singapore t khi c thnh lp

nm 1819, phi i mt vi mt

tng lai bt trc, m ngay v tr

chin lc ca n i vi

ngi Anh trong vic kim sot khu vc

ny ca quc cng bin

mt khi quc Anh tan r. Nn

kinh t ca Singapore s b nh hng

nghim trng khi s hin din ca

ngi Anh t ngt ct gim.

Chi ph qun s ca Anh ti Singapore

em li n 20% GDP, qun i

ny to cng n vic lm trc

tip cho 30.000 cng nhn v cng vic

gin tip cho 10.000 nhn cng na,

cha k nhng ngi cung ng cho h

nhng dch v khc. Qun i

Anh to cng n vic lm

cho hn 10% lc lng lao ng vo

thi im mc tng dn s

2,5% mi nm ang gy p lc ln

vi chnh ph v vn

nhn dng cng nh gio dc, y t

v nh .

Nhng trong lc ny, ti thy an tm v nh

nhm l chng ti tri

qua ngy hm m khng gp

ri lon g. Qu na m

ti mi ln ging, mt mi

nhng khng bun ng. Mi n

2 hay 3 gi sng ti mi kit sc

ng thip i, thnh thong vn

git mnh khng an gic khi tim thc

ca ti vt v vi cc u

t. Lm sao ti gii quyt c

chng? Ti sao chng ti li i

ti ch ng tic ny? Phi

chng y l kt qu sau cng

ca 40 nm hc tp, lm vic v

u tranh? Tng lai s c g

cho Singapore? Ti s dnh 40 nm k

tip tm cho ra cu tr li

cho cc cu hi hc ba y.

2LN LN

Hi c sng ng v xa xa nht ca ti

l chuyn b xch l tai trn

ming ging trong khun vin mt ta

nh gia nh ti sng hi ,

ni by gi l ng

Tembeling ca Singapore. Lc y, ti c chng 4 tui.

Ti rt nghch ngm v ph phch hp

du chi u hiu 4711 mu xanh

nht thm phc v t tin

ca cha ti. Tnh tnh ca ng

rt nng ny v ti hm

cn gin ca ng n tung c

mi nh. ng tm ly gy ti,

li t trong nh ra ging v xch

ti l lng trn . Lm

sao tai ti li dai n ni khng

toc ra cho ti ri xung ging nh

th? Nm mi nm sau, vo thp

nin 1970, ti c trong t Scientific American mt bi bo giithch s

au n v chn ng

tit cht peptit vo no b th

no, ri ghi du n su m

trong cc t bo thn kinh nn chc

chn rng bin c s

c ghi nh mi rt lu sau

ny.

Ti cho i Singapore ngy 16/9/1923 trong mt cn nhln hai tng s 92 ng Kampong

Java. M ti, b Chua Jim Neo lc

16 tui. Cha ti, ng Lee Chin Koon, mi 20.

ng b hai bn ca ti

t chc m ci cho cha m

ti mt nm trc . C

hai gia nh hn ngh nh

th l mn ng h i,

v sau ny h cn ci em gi

cha ti cho em trai m ti na.

C ha ti l con nh giu c. ng thng t

ho k vi chng ti rng khi

cn nh, cha ca ng, tc ng

ni ti, cho ng mt s

n v gii hn ti hai ca hng

bch ha hng u trong thng

x Raffles hi l Robinson v

John Little, ti y ng c th ghi s bt c b qun

o hay mn hng no m ng

mun c. ng c hc chng

trnh Anh ti Hc vin Thnh Joseph, mt trng

hc Thin cha gio do cc ng

cha dng De La Salle thnh lp nm 1802. ng k rng ng utiu

hc, sau ng thi hc khin

c ng ln m ti cn tic

mi. Khng ngh nghip, ng ch

c th xin c chn bn

hng cho Cng ty xng du Shell khi ti sn ca c hai nh ni ngoiu

tan tnh v cuc Khng hong kinh t

th gii.

Lch s gia nh ti ti Singapore bt u vi ng

c ni ca ti, Lee Bok Boon, mt ngi Hakka (ngi H). NgiHakka l

ngi Hn min ng bng Hoa

trung v Hoa bc di c n Fujian (Phc Kin), Guangdong (Qungng) v cc

tnh khc Hoa Nam khong 700 n

1.000 nm trc, v v l k

n sau, h ch c th sng

chen chc trn nhng mnh t i

km mu m khng c dn a

phng c ng. Theo vn bia trn m

ng c sau cn nh ca ng

ti Trung Quc, Lee Bok Boon ra i nm 1846 ti lng Tangxi,qun Dabu, Guangdong. ng theo tu di c sang Singapore. Gianh chng bit g v ng t sau

n nm 1870 khi ng ci mt

c gi ngi Hoa, Seow Huan Neo, sinh ti Singapore trong gia nhmt tiu thng.

Nm 1882, ng c

ti quyt nh rng mnh

kim c tin

tr v lng qu Trung Quc,

xy mt ci nh ln v tr

thnh quan chc trong lng. Tuy nhin, b c ni ti khng munxa gia nh

b Singapore ti mt ni

cha tng bit ti. Theo li ng

ni ti, lc mi 10 tui,

cc con ci v b c ni ti

sang trn bn nh gia nh

b trn ng Ah Hood. ng c

Lee Bok Boon tr v Trung Quc mt mnh.

ng ly v khc, xy

mt cn nh ln v ng

hong mua mt chc quan nh. ng cho

v chn dung mnh trong quan phc ri

gi sang Singapore cng mt bc khc

v mt ngi nh kin trc kiu

Trung Quc truyn thng cng mt

khong sn v nhng mi ngi

xm. Bc tranh v cn nh th

nay mt, nhng bc chn dung

ng c ti th cn.

ng ni ti, Lee Hoon Leong m ti vn quen gi

l Kung, trong ting Trung Quc ngha l ng sinh ra Singaporenm 1871, cha ti ni ng ni hc ti Hc vin

Raffles ti lp 5, tng ng

vi nm u cp trung hc ngy

nay. ng ni k cho ti nghe l ng

lm vic pha ch thuc trong tim

thuc khi thi hc, nhng vi nm

sau, ng i lm qun l trn mt

con tu ch hng i li gia

Singapore v vng ng n thuc

H Lan2.

Con tu ny thuc mt i tu

ca hng Heap Eng Moh Shipping Line m ng ch l Oei TiongHam, mt triu ph

ngi Tu lm vua ngnh ng

ma Java.

T rong mt t ngh, ng ci b ni ti,

Ko Liem Nio, ti Semarang, mt thnh ph

min trung Java. C mt vn bn bng

ting H Lan, ghi ngy 25/3/1899, do Ta m ci Semarang3 cppht, cho php Ko Liem N io, 16 tui,

c ci Lee Hoon Leong, 26 tui.

Phn bi th ghi mt lng cho

bit hn l c c

hnh ngy 26/3/1899. Cha ti ra i

ti Semarang nm 1903. Nhng ng l thn dn Anh theo dng di,v cha ca

ng Kung l dn Singapore. Sau khi c con, Kung mang v contr v Singapore v sinh sng sut i .

Ti sn ca ng tng dn khi ng c O ei

Tiong Ham tin cy v y quyn cho ng

qun l mi cng vic ca hng

ti Singapore. Kung ni cho ti nghe ng c tin cn th non

nm 1926, bng quyn hn ca

mnh, ng tng 150.000 la,

hi l s tin rt ln,

t qu ca ng Oei cho vic xy

dng i hc Raffles.

Gia cha ti v ng ni ti th khng th xc

nh ti knh trng ai hn. ng

ni thng v nung chiu ti.

Cn cha ti, ngi gi k lut

trong gia nh, th kh tnh vi

ti. ng ni ti gy

dng c mt gia sn ln.

Cha ti ch l cu con nh giu,

chng c g k v chnh

ng.

Khi ti sn gia nh suy kit trong thi khng hong

kinh t th gii vn lm gi

cao su gim t 80 xu mt cn Anh (khong 450gr) nm 1927 xungcn 20 xu nm 1930, Kung b thit hi nng. R

rng ng khng khn ngoan trong kinh doanh bng ng ngoi ti lChua Kim Teng.

Ti sn ca ng ngoi Chua cng

b thit hi v ng u

t vo n in cao su v

u c trong th trng cao su.

Nhng ng cng thm nhp th trng

bt ng sn na. ng s hu

nhiu sp ch v ca hng nn

khng b sp hon ton

nh ng ni Kung ca ti. Nn nm

1929 cha m ti dn t nh

ng ni sang trong cn nh ln

m ba bn ca ng ngoi trn

ng Telok Kurau.

ng ni ti b Ty phng ha, do

nhiu nm lm vic trn tu bun

chung vi ngi Anh, t thuyn trng, my trng ti cc nhnvin.

ng thng k li cho ti nghe

nhng kinh nghim v chuyn trn tu

th ngi ta k lut ti mc

no. Th d, d cho kh hu

nhit i nng v m, thuyn

trng v cc thuc vin vn

phi mc b vi trng gi

nt kn c n ti vi

y dao mung na v khn

n c by dn ng

hong. Qua li ng k v nhng

chuyn hi hnh trong khu vc th r

rng cc s quan Anh y

li trong ng du n su m

v tnh trt t, sc mnh v

hiu nng.

Khi ti ra i, gia nh hi mt

ngi quen thng tho chuyn con ci

tm tn tt t cho ti.

ng ngh ch Kuan

Yew, trong ting Quan thoi l guang yao, ngha l thng minhv sng lng.

Nhng ng ni ti, v lng

ngng m nc Anh, thm

cho ti tn Harry, nn tn ti thnh

Harry Lee Kuan Yew. Hai em trai ti, Kim Yew v Thiam Yew,cng c tn thnh Ty phng

nh th ln lt l Dennis

v Freddy. Thi t c ngi

Hoa khng theo o Thin cha li

c tn thnh nh th, nn sau

ny i hc ti thy mnh k

cc vi ci tn Harry. Khi em t ca

ti, Suan Yew, ra i nm 1933, ti thuyt phc cha m ting t

tn thnh lm g v gia nh

u c theo o Thin cha.

Tuy ng ni ti khng cn tin sng

v n mc ng cung cch na,

nhng ng vn cn gi c

nhng du tch ca thi sung tc

trc y, trong c my

mn ni tht rt p

nhp t Anh hi thp nin 1910. Hn

na, ng cn l tay snh n.

Mi ba n vi ng l mt

nghi thc. B ni ti nu n cng

gii. B c th chin tht b

vi nhc u khu ti vng

sm mng nc, dn chung vi khoai

ty c chin vng m

nhng khng nhy m, vn l chi

tit m ng ni ti rt

. Ti c n tng r

rng rng ng ni ti l ngi

vn ln trong cuc sng

v bit sng sao cho ra sng.

ng khc bit rt r vi ng ngoi ti. ng

Chua Kim Teng khng hng nn gio dc Anh v cng khng lmn hp tc

vi cc vin chc Anh hay cc triu

ph ngi Hoa trong ngnh ng.

ng sinh ra Singapore nm 1865 trong gia nh gc Hakka Malacca. ng giu ln nh

lm lng chm ch v sng tit

kim, dng tin dnh c

u t mt cch thn trng

vo ngnh cao su v bt ng

sn.

ng ly v ba ln. Hai ngi v u

mt v b v th ba l

b ngoi ti, Neo Ah Soon, mt ph n

Hakka vai rng qu Pontianak trong vng o Borneo thuc HLan. B ni

c ting Hakka v ting Malay

ca ngi Indonesia. Khi b ly ng

ngoi ti, b c mt

i chng vi hai con ring, ngi

chng trc cht t lu

sau khi c a con th hai. B c

vi ng Chua by ngi con trc

khi cht vo nm 1935. Cn ng ngoi

ti cht nm 1944, thi ngi Nht

chim Singapore.

M ti l con ln nht ca hai ng b, v

khi m ti ly cha ti nm 1922 lc

b 15 tui th tnh hnh ca

gia nh c hai bn cn rt sung

tc. B cn mang theo c, nh

mt phn ca hi mn, mt c

hu nh c nhim v gip b

tm, lau chn, tho hoc i giy

cho b. Tt c nhng biu hin

giu sang y u bin

mt khi ti nhn thc c

mi trng xung quanh mnh vo nm

4 hoc 5 tui. Nhng k c v

thi k tt p y vn cn

trong nhng nh chp xa ca ti

mt cu b mc th o

qun nhp t Anh, hay nm trong mt

chic xe ni sang trng. Nh ca ng

ngoi Chua Telok Kurau l mt cn nh trt rt rng bng g vgch.

ng v tt c con ci ca b

v th ba sng trong cn nh ,

m ti, con gi ln, cng vi

cha ti v nm anh em ti chim mt

phng ng ln. Tt c hp thnh

mt i gia nh trong

mi ngi sng ha hp ngoi

tr nhng xung t nho nh, ch

yu v nhng a chu nghch

ngm v a gu . C th

ti ln ln cng vi ba em trai v

mt em gi cng su anh em h trong

cng mt ngi nh. Nhng v tt

c chng n u nh tui

hn ti, nn ti thng chi

vi nhng a tr con nh ng

dn ngi Hoa hay ngi Malay sng

trong khu gn , mt cm chng

hai ba chc ngi nh l hay g c

mi tn trong mt ng i din

nh ng ngoi ti. Nhng ng dn

ny kim n dc bi bin Siglap

cch chng 200 thc.

qu l mt th gii n gin. C hng

ti chi diu, bng v, bi v c

c na. Nhng tr chi

hun c mt tinh thn chin

u v kht khao chin thng.

Ti khng bit c phi nhng

chuyn chun b bn

thn ti cho nhng cuc u tranh

sau ny trong lnh vc chnh tr hay

khng. Chng ti khng mm yu,

m cng khng h hng. L mt

cu b, ti khng c nhng th

qun o giy dp l k nh

ca nhng a chu ti ngy

nay.

C hng ti khng ngho nhng chng ti cng khng

trn ngp nhng chi, v

cng khng c TV. Nn chng ti

phi tho vt, phi s dng tr

tng tng. Chng ti c,

v iu c li cho ng

vng ca chng ti, nhng hi

chng c my sch hnh cho tr

con, v li t tin na. Ti

mua nhng truyn rng rn r tin

v theo di nhng cuc phiu lu

ca cc ch nh Harry Wharton,

Billy Bunter v cc bn. Ti st rut

ch i con tu bu in t

Anh mi tun n u ti bn

Tanjong Pagar vo th Su, mang theo cc tp ch v truyn tranhca Anh.

Nhng nhng th ny cng khng r.

Khi ln hn mt cht, ti s dng

th vin Raffles, ni c th mn

sch c trong hai tun. Ti c

th sch nhng thch truyn

min vin ty hn truyn trinh thm.

T rong nhng t ngh, gia nh ti c th n

chi c tun l trong ngi nh g

ca ng ngoi ti n in

cao su ca ng Chai Chee. T ng

Changi, chng ti ln ng i

n in trn mt chic xe b

thng hai con b do ngi lm vn

ca b ngoi ti iu khin.

Chic xe c bnh g bc ning

st v khng c dn nhn, nn

na dm trn con ng t

l y nhng c dn xc

rt bun ci. Nm mi nm

sau, 1977, khi ti p my bay Concord t

London i New York bng qua i Ty Dng trong vng ch cba gi,

ti t hi khng bit c

ngi khch ng hnh no

ca ti tng bit n nim

vui ca vic ngi xe b khng.

Tuy nhin cuc sng khng ch l nhng nim vui

n s. Thnh thong cha ti li

v nh vi tm trng bc bi

v thua x dch hay th bi bc

no ti Cu lc b bi

li ngi Hoa ng Amber,

v i m ti a mn

n trang no em cm

ri tr li chiu bc th thi

vn ln na. Th l c ci

nhau kch lit v i khi cha ti

rt th bo. Nhng m ti l

mt ph n can m quyt tm

gi ly ti sn v ci

ca ng b ngoi cho. L mt

con ngi mnh m vi ti tho

vt v nng lc ln lao, b

b g chng qu sm. thi

ca b, ngi ta mun ph n

phi l mt ngi m tt,

sinh nhiu con ci ri nui

dy chng thnh nhng ngi

chng ngi v tt. Nu b

ra i chm mt th h v

c hc cao hn bc trung hc

th b d dng tr

thnh mt nh qun tr gii

ri.

B dnh c i lo cho con ci

c hc hnh t t v

c ngh chuyn mn, v b

ng u vi cha ti

bo v tng lai cho con ci. Ti

v cc em ti thc r s

hy sinh ca b, chng ti hiu mnh

khng c lm b tht vng

v c ht sc

xng ng vi b v t

c nhng iu b mong mun.

Khi ti ln hn, b bt u

hi kin ti, a con c,

v mi chuyn quan trng trong nh,

nn tuy mi mi my tui, ti

thc s ng vai ngi

u no ca gia nh. iu

ny dy ti cch a ra nhng

quyt nh.

B ngoi ti c quan im rt r v vic

hc hnh ca ti. Nm 1929, khi ti

cha c 6 tui, b

nht nh ti phi cng cc

tr con nh ng dn i hc mt

trng gn ; mt ngi

trng bng g v l vi

nn t nn. Ngi trng ch

c mt phng hc vi nhng bng

gh g, mt bn l tm vn

th v mt phng na dng lm

ch cho ng thy ngi Hoa trung

nin gy g ca chng ti. ng

bo chng ti c theo ng m

chng ti chng hiu ngha g c

nu ng c gii thch th

ti cng khng hiu.

Ti phn nn vi m v b ni li vi

b ngoi. Nhng b m 22 tui

ca ti th khng th ci c

b ngoi hai ln ly chng,

nui ln n chn a con v

li quyt tm l ti phi hc

c cht nh ting Hoa.

Nhng b ngoi ti cng cho php

i trng v ti sang hc

trng Choon Guan khu Joo Chiat cch nh ti mt dm v tiphi i

b n mi ngy. Ngi

trng ny th ng hong

hn, mt ta nh g hai tng c

nn xi mng, v khong 10 phng hc

ng quy cch c bn gh ri

cho 35 ti 40 hc sinh. Nhng bi hc

bng ting Hoa th vn gian nan nh

vy. nh ti ni ting Anh

vi cha m ti, ting Malay bi

pha trn gia ting Malay vi ting Hoa vi ng b ngoi, riting

Malay pha mt t ting Hakka vi bn

b v nhng a tr con nh

ng dn. Ting Quan thoi th hon

ton xa l vi ti, v chng

dnh dng g ti cuc sng ca

ti. Ti chng hiu g lm nhng

iu cc thy gio ni.

Sau hai ba thng nh

th, ti li xin m ti cho chuyn

sang mt trng dy bng ting

Anh. Ln ny th b thuyt phc

c b ngoi v thng

1/1930 ti vo hc trng ting

Anh Telok Kurau. By gi ti hiu cc

thy gio ni g v ch c

gng cht nh l c tin

b. Hc sinh a s l ngi

Hoa, c mt t ngi n v

mt t ngi Malay chuyn t

trng Telok Kurau ting Malay qua.

C ha m ti e rng ti km chuyn cn, v m

ti giao cho ch Keng Hee mt nhim v

l buc ti chun b bi ngy

mai cho chu o. Mi tun ba ln trc gi n ti, ti phi ngi vi

ch mt ting. Ngay t hi

ti thy tht k cc khi

ng ch t hc nht trong cc

ch ca ti li c giao

nhim v kim tra vic lm bi

nh ca ti.

Ti c php nhy thng t lp ng

u 1 ln lp 1, khng phi qua lp

ng u 2. n ht nm lp

5, sau by nm tiu hc m ti

ch hc trong 6 nm chng ti

d mt k thi t chc cho ton

o c tuyn vo

cc trng trung hc cng lp.

Trong nm cui y, 1935, ti c

gng hn nhiu, c ng

u trng v c tuyn

vo Hc vin Raffles vn ch thu nhn

nhng hc sinh xut sc.

Hc vin Raffles , hi cng nh by gi,

l trng trung hc ting Anh hng

u Singapore v mang tn ngi

sng lp ra n. N sn sinh ra tng

t t i nhng con ngi

xut sc v c hc vn tt,

rt nhiu ngi trong c

hc bng N hong i hc

Cambridge, Oxford, London, Edinburg v nhiu hc vin khc caAnh, v y khoa, lut v

c kh.

Nm 1936, ti vo Hc vin Raffles cng vi khong 150

hc sinh hng u ca 15 trng

tiu hc cng lp. Vic tuyn

chn hon ton da trn ti

nng. Hc sinh thuc mi chng

tc, giai cp v tn gio, v

c c nhiu hc sinh t lc a

Malaya ra na. Cc v hiu trng

u tin ca hc vin ny

l ngi Anh v m

phng n theo cc trng cng

lp Anh.

Hc trnh

y chun b cho cc hc sinh

tham d nhng k thi ton quc

Anh ly bng Trung hc

nht cp Cambridge v Trung hc

nh cp Cambridge. Cc sch gio

khoa, nht l sch v ngn ng

Anh, vn chng Anh, lch s

quc Anh, ton v a l l

loi tiu chun cho mi thuc a

m ti chc l cng phng theo

sch gio khoa chun ca Anh. Vic

ging dy hon ton bng ting

Anh. Nhiu nm sau, bt c lc no

ti gp cc nh lnh o

trong Khi Thnh vng chung4 t nhng x xa xi nh qun o

Caribbean hay vng Thi Bnh Dng,

ti u khm ph ra rng h

cng tng i qua mt qu trnh

rn luyn nh ti vi cng nhng

cun sch gio khoa v c th

trch ra cng nhng on th ca

Shakespeare.

C bn cp lp trong trng trung hc: lp 6 v

lp 7, ri nht cp Cambridge

v nh cp Cambridge. Ti

khng phi loi chm ch lm nhng

ti kh mn ton, khoa hc v

c cn bn ting Anh vng chc.

Do , cui nm lp 6, ti nm

trong s nhng hc sinh gii v c

xp vo lp 7A, y ti

khng cn c gng lm cng nm

trong tp ba ngi dn u lp.

Ti vn khng ch lm trong

lp hc v c gng bt kp

bng cch lic vo tp ca bn

ngi cnh. Teo Kah Leong khng nhng ng u lp m bn ycn gi

tp v rt p. Nhng n

thng ly tay che v li. Tuy vy,

gio vin ph trch lp ca

ti, ng M.N. Campos ngi n, vn

ph trong hc b ca ti nhng

li khen v khuyn khch: Harry Lee

Kuan Yew c quyt tm ginh mt v

tr ni bt, c th t

a v cao trong cuc sng.

Ti ln lp nht cp A , lp gii nht

trong khi. Ph trch l mt thy

ngi Anh, A.T. Grieve, l mt ngi

tt nghip Oxford vi mi tc vng

hoe rt dy v phong thi thn thin

ci m. Gn ba mi m ng

vn c thn v lm vic

hi ngoi ln u. Thy Grieve

khng c thnh kin chng tc,

c l v ng x thuc

a cha lu hiu

rng phi gi mt khong cch

vi dn bn x, tc phong ny

vn c coi nh cn thit

ngi ta phi tn trng s cai tr

ca ngi Anh. ng ci

thin ting Anh ca ti rt nhiu

v ti tin b r rt, ng

u trng trong k thi ca cp

lp ny. Bi thi quan trng u

tin ca ti c trng

Cambridge ra v chm. Ti cng

t hai phn thng trong nm

l hc bng Tan Jiak Kim v hc bng

Raffles. Tng cng, chng em li cho

ti 350 la Straits. S tin ny

d cho ti mua c mt chic

xe p Raleigh gi 70 la, c b

bnh rng ba a thay i

tc v dy xch chy

trong hp kn. Ti ng hong

p xe ti trng m vn cn

tin dnh. Nhng tng lai

cn nhng iu tt p hn.

Ti quyt tm ginh v tr cao trong cc

k thi nh cp Cambridge, v

ti tht sung sng khi kt qu

c thng bo u nm

1940 l ti ng nht trng

v ng nht trong tt c hc

sinh ti Singapore v Malaya.

Ti rt sung sng vi thi gian hc Raffles ,

gii quyt vic hc hnh kh

nhn h v tch cc trong phong tro

hng o sinh, chi qun vt

v cricket, bi li v tham d nhiu

cuc trn thuyt. Nhng ti cha

tng l mt hc sinh hon ho,

ch ng ni ti mt hc

sinh ng u lp hon ho.

ti vn cn thi tinh nghch

ham chi. Ti thng b bt gp

khng tp trung nghe ging bi, lo vit ci g cho bn hay nhi

theo iu b ca ng thy no

. Vi mt ng thy ngi

n kh chm chm dy khoa hc,

ti b bt gp ang v

ci gy ca ng vi mng u

hi.

C ln ti b n roi ca ng hiu trng,

D.C. McLeod, mt con ngi k lut

nghim ngt nhng cng bng, lun

thi hnh k lut mt cch cng

minh, v c mt quy nh

rng hc sinh no i hc tr ba

ln trong mt hc k s phi chu

ba roi. Ti l a thng dy

tr, thc khuya gii hn dy sm,

v khi ti i hc tr ln th

ba th gio vin ph trch buc

ti ln vn phng hiu trng.

Thy hiu trng bit ti do tng

c hc bng v ot

nhiu phn thng. Nhng ti cng

khng c tha vi li cnh

co qua loa, ti phi ci xung gh

v lnh ba roi ch ng. Ti

khng ngh l thy c nng

tay, v cng chng bao gi hiu c

ti sao cc nh gio dc phng

Ty li tch cc chng vic

trng pht thn th n th.

Chuyn khng gy tn thng

g cho ti cng nh cc bn hc

sinh khc.

Tuy nhin ti hiu ra rng phi sng nghim tc

hn. Cha m ti ch cho ti

thy mt s bn b ca ng

b sng sung tc nh th no

nh h tr thnh bc

s hay lut s. H hnh ngh c

lp nn khng b nh hng

ca Khng hong kinh t. Cha ti cng

tic cho tui tr lu lng ca

ng v h thc p ti phi

tr thnh dn c chuyn mn.

Nn ngay t hi cn nh y, ti

nhm ti vic tr thnh

lut s, mt ngi hnh ngh

chuyn mn, ch khng phi k lm

thu. K hoch ca ti l hc

lut London.

Nhng nm 1940, chin tranh chu u tr nn gay

gt hn. Nc Php b e da

v sp b chim. K hoch i

hc lut London tt nht l

nn hon li. Nh u u

Singapore v Malaya trong k thi Cambridge

nh cp, ti c hng

hc bng Anderson, thuc loi cao gi

nht thi , theo hc

ti i hc Raffles. Ti quyt

nh nhn hc bng ny. N

cao hn cc phn thng khc ca

chnh ph khong 200 la, d

trang tri hc ph, sch v, ch

v cn dnh c

t nhiu na.

i hc Raffles c chnh quyn C c

thuc a vng eo bin5 thnh lp vo nm 1928. Ni y

ngi ta dy nhiu mn x hi

(ting Anh, s, a, kinh t) v

khoa hc (l, ho, ton l thuyt

v ng dng). Chnh quyn

xy nhiu ta nh p cho n

vi kin trc b tng chy chung

quanh to thnh khong sn gia, mt

tin gi , ging kiu i

hc Oxford v Cambridge nhng c iu

chnh cho hp vi kh hu nhit

i.

L s inh vin c hc bng, ti phi trong khu k

tc. qu l mt vic

kh khn. thch nghi vi kh

hu nng v m ca Singapore, cc

kin trc s thit k

nhng k tc x rng ln, trn

nh rt cao. Mi khu chia lm 20 phng c ca s lp knh chy t

trn xung gn sn m ra hng

hin rng. Vch ngn gia cc

phng ch cao ngoi 2 mt, hn u

ngi mt cht, khng kh

lu thng d dng. iu ny

c ngha l ting n cng truyn

i thoi mi sut 20 phng v

20 hng hin dnh cho 20 sinh vin tr

tui.

Mi s inh vin phi hc ba mn. Ti hc ting

Anh, vn l mn bt buc i

vi mi sinh vin khoa hc x hi,

v tp trung vo

tng kh nng s dng v

gip ti hc lut sau ny, k

l ton, v ti thch

v cng gii mn y, v kinh t

hc v ti ngh n c th

dy ti cch kim tin trong kinh

doanh v th trng chng khon.

Ti tht ngy th! Sau nm th

nht, sinh vin phi chn mt mn

lm mn chnh. Ti chn

ton.

C ui mi hc k, trong ba hc k ca nm hc ,

u c k thi, v trong k thi

u tin ca ti y,

ti v nht mn ton,

t hn 90 im. Nhng ti

chong vng khi thy mnh khng t

im cao nht trong mn ting Anh v

kinh t, m ng th hai, di

mt c tn l Kwa Geok Choo. Ti

gp c Kwa ny hi cn hc

Hc vin Raffles. Nm 1939, l hc sinh n duy nht trong mt

lp ton l

nam, c c hiu trng

mi trao phn thng trong l pht

thng hng nm, v ti

nhn t tay c ba cun sch. C

hc trong mt lp c bit chun

b ginh hc bng N

hong hai nm lin tip. Ti tht

bi ri v lo lng. Mi nm ch

c hai hc bng N hong cho ton

b Cc thuc a vng eo bin,

v khng nht thit l chng

s lt vo tay hai sinh vin t

im cao nht. Trn ht l ti

s mt kiu phn chia ng u

v mt a l nhm to c

hi cho cc sinh vin Malacca v Penang.

Hi ng xt hc bng c

th khng mun trao c hai hc bng

cho sinh vin Singapore, trong trng hp th ng th nh lkhng

xong ri.

Ti khng thoi mi vi nm th nht ca ti

y nh nm u Hc

vin Raffles. Bt nt v n hip

hi l mt phn trong bc

khi u ca sinh vin nm th

nht v ko di sut hc k.

L sinh vin ng u, tn

tui ti cn ti trc c

ti, v ti ngh rng ti cng

l mt trong nhng sinh vin nm u

cao ln v ni bt, nn mt s

sinh vin n anh x p

ti.

Ti phi ht, phi b quanh sn trng

dng mi y mt vin bi. Ti

phi i dn u tp th sinh

vin nm u, tht mt c

vt xanh l cy t ti v cm

mt cy c cng xanh l cy. Ti

ngh nhng tr tht ngu ngc,

nhng tri qua tt c nh

mt phn ca ci gi phi tr

ha vo mt ngi trng

thiu trng thnh v ang pht

huy nhng truyn thng lch lc. Nm

th hai, khi tr thnh n anh, ti

chng bng tr bt nt v c

gng ngn cn tr , nhng

khng thnh cng. Ti ht sc

phn i nhng sinh vin lm tr

vi nhng sinh vin nm u

b li nhng g m h

phi chu ng khi cn

l ma mi.

Khi ln ging ng, chng ti phi mc o

ln, c vt. Ging ng li

khng c my lnh nn mt

trong nhng phng hc ca khi khoa

hc tr thnh ci l vo bui

chiu v n quay v pha Ty.

Gp gi lnh khi c ngi m

a m hi l chc chn

ti b cm v ho. Li cn tnh

trng mt qun bnh do phi sng

trong mi trng xa l, nhi nht

cng 19 sinh vin khc trong mt khu v n nhng thc n nu dca

k tc x.

Sau nm th nht, ti chuyn t khu C sang khu E c v

tr tt hn, ti c

c mt phng mt m v

thoi mi hn. Nhng s mt qun

bnh hn nh hng cht

lng hc tp ca ti. Ti

nh trong mt k thi hc k, ngay c

vi mn ton ti cng khng chim

ni hng u. Tuy nhin trong cc

k thi cui nm hc y (thng

3/1941), ti lm bi tt v

ng u v mn ton l

thuyt. Nhng c Kwa Geok Choo li ng u mn ting Anh vkinh t, v

c l trong mn s, mn th ba

ca c, cng vy. Trong bi thi thng

k, mt phn ca mn kinh t, ti

t im cao hn c cht

nh. Ti hiu rng mnh s

phi ganh ua quyt lit ginh

hc bng N hong.

C n c nhng vn khc na. C hnh nh

hi tng m ti nhn ra rng

i hc Raffles l bc u

ca ti i vo lnh vc chnh

tr v chng tc v tn gio.

Trong mt thuc a Anh khng c

phn bit chng tc, ngi Malay

Singapore quen c i x

nh mi ngi khc. Nhng vo

thng 6/1940, ln u tin ti

gp mt s ng k nhng

ngi Malay c sinh ra v

ln ln trong mt ch khc.

Trong cc tiu bang lin minh ca ngi Malay (Federated MalayStates FMS) nh Perak, Selangor, Penang v Negeri Sembilan, vhn th na ti nhng bang ca ngi Malay khng

lin minh (Unfederated Malay States) nh Johor, Kedah, Perlis,Kelantan v Terengganu, ngi Malay bn x c c nhng uquyn

chnh tr v kinh t. Ti nhng

bang FMS, ch c nm hc bng theo hc i hc Raffles l dnh

cho nhng

ngi khng thuc chng Malay, trong khy sinh vin Malay c lachn nhiu hn, cng nh ti cc bang khng lin

minh. Trong s hng trm sinh vin c nhp hc hng nm th ckhong

20 ngi Malay t lc a vi

hc bng do chnh quyn bang ca h

cung cp.

C mt tinh thn on kt rt mnh trong s

nhng ngi Malay, m sau ny ti

hiu ra l xut pht t cm

gic b e da, t ni lo s

b ln t bi nhng sinh vin

ngi Hoa v ngi n nng

ng v chm ch hn. Mt

sinh vin Malay cng nm vi ti sau

ny s tr thnh th tng

Malaysia, Abdul Razak bin Hussain, hc chung lp ting Anh vkinh t vi ti, nhng chng

ti khng phi bn thn. Anh ta l

dng di qu tc Malay ti bang

Pahang, nn do t nhiu xa cch

cc sinh vin Malay khc, m nhng

ngi ny cng knh trng anh.

Nhng ngi m ti d thn

cn hn l nhng sinh vin bnh

thng, trong c hai bn chi

trong i cricket ca trng. V

ti c nhiu bn Malay t hi

nh nn ting Malay ca ti rt

lu lot. Nhng ri ti nhn ra

thi ca h i vi

ngi khc chng Malay, nht l

ngi Hoa, th hon ton khc

thi ca ngi Malay

Singapore.

Mt s inh vin bang Kedah ni vi ti vo nm th

hai, sau khi chng ti tr thnh

bn. Ngi Hoa cc anh qu nng

ng v khn ngoan so vi chng

ti. Kedah chng ti c

qu nhiu ngi Hoa. Chng ti

khng chu ni sc p y.

anh mun ni l sc p cnh

tranh kim vic lm,

kinh doanh, tm ch ng trong

cc trng trung v i hc.

Ngi Malay l cc ch t,

vy m cng c nguy c b nhng

ngi nhp c ht vng khi

cc a v quan trng, nhng

ngi nhp c ny lanh li, c

ch tin th v quyt tm hn.

C l bi v hc gii hn

v t tin hn, nn sinh vin ngi

Hoa v ngi n thiu tinh thn

on kt ny. Khng c s

thng nht trong bn h v h

khng cm thy b e da.

C mt s

kin in r trong tr nh ca ti.

Vo nm th hai, c nhiu iu

khng vui trong cch sp xp ba tic

hng nm ca Hi sinh vin Raffles ti Khch sn Seaview. Nhng

sinh vin khng phi ngi Malay ly lm tc gin

trc nhng cu tr li gay gt

v bt cn ca th k danh d

Ungku Aziz bin Abdul Hamid trc nhng phn nn ca h. Mts sinh vin bt

u vn ng mt i hi

bt thng phn i

anh ta v y anh ta khi chc v

trn. Nhng anh ta l ngi Malay. Khi nhng ch k i t chc

i hi bt thng tng dn,

cc sinh vin Malay on kt

chung quanh anh ta, v tuyn b rng nu anh ta b bi chc, h sng

lot rt khi Hi sinh vin. iu

ny tr thnh mt thch thc

cho nhng sinh vin cn li. Ti c

h n gp v yu cu c

bi din vn khai mc trnh by

nhng phn i ca h i

vi Ungku Aziz. Ti khng d bui tic v cng khng c xungt

c nhn g vi anh ta. Nhng v

chng c ai mun m ng

cng vic kh chu ny, nn ti

quyt nh nhn lnh. i

hi din ra vo mt chiu th

By, v sut c ngy sinh vin

b i, c l v h

mun trnh chuyn tranh ci. Trong cc khu k tc, nhng sinhvin Malay t

li rt ng. Tnh hnh rt

cng thng v t tng chng

tc dng ln hng hc.

l kinh nghim u tin ca ti v

tinh thn chng tc Malay, mt tnh

cm su v rng bnh vc ngi

Malay v chng li dn nhp c.

Ti trnh by s v bng li

l chng mc, kin nh nhng,

ti hy vng, khng qu khch. Ungku

Aziz pht biu bc b mi dn

chng v cch c x th l

ca anh. Ti c th cm thy m

ng khong 80 sinh vin cm thy

rt kh chu v s i u

ny. Khi b phiu, nhng sinh vin

Malay ginh c thng

li cho Ungku Aziz, nn khng c v

ng lot rt ra khi hi. Nhng

nhng sinh vin cn li cm thy

ni ln c quan im

ca h. Chuyn y ri cng phai m

trong ti. Ch n sau ny, khong

19631965, khi chng ti Malaysia v cng ng phi nhng vn

vi tinh thn chng tc Malay y th

ti mi nh li.

Nhng nu l thi k ch,

th n cng l thi k to

nn nhng tnh bn lu di.

Nhiu ngi ti quen bit ln u

ti i hc Raffles sau ny

tr thnh ng s chnh tr

thn cn vi ti, trong c

Toh Chin Chye, mt sinh vin khoa hc trn ti mt nm, chmch, c h

thng, trm lng v kin nh,

ri Goh Keng Swee, mt gio s kinh t

vi tr tu siu hng, km hng

bin nhng c ngi bt sc bn.

Nh vy khi ti khi s hnh ngh lut s vo

thp nin 1950, ti c mt mng li

nhng bn b v ngi quen gi

nhng a v quan trng trong chnh

quyn v trong gii chuyn mn ti Singapore v Malays ia. Thmch

c bn khng trc tip bit

nhau, nhng vic c chung mt qu kh

khin chng ti d tip nhn

nhau, v mi dy trng c

rt hu hiu ti Singapore v Malaya,

cho d l trong nhm ngi Hoa, ngi n hay Malay. T rc thiim hot ng

chnh tr tr nn si ni, khi

quyn lc cn nm gn trong tay ngi

Anh, ti khng h cm thy c

him khch hay th ght g v

pha nhng bn gc Malaya.

Ti lm bn vi rt nhiu ngi

trong s h, k c hai v

thm phn ngi Malay m sau ny

ti phi trnh din trc mt

h.

l mng li bn hc c trong mt

thnh phn u t ca nhng ngi

c gio dc Anh c h

thng gio dc thuc a Anh bi

dng nn. Chng ti

cng hc qua nhiu trng, c

cng th sch gio khoa v c

chung mt s c tnh v thi

sng. Trng cng ca

ngi Anh khng phi l h thng

duy nht khuyn khch xy dng mng

li thng qua cch n ni, trang

phc v phong cch, v mt tc

phong lm cc vic trn i.

3QUN

NHT XM LNG

Bn gi sng ngy 8/12/1941 lc ti cn

ng trong khu E k tc x th bng

git mnh v ting bom n m .

Cuc chin vi ngi Nht

bt u. l mt chuyn

hon ton bt ng. n ng

vn sng, khng h nghe c ting

ci bo ng oanh tc cho n

khi nhng my bay Nht trt bom xung,

lm 60 ngi cht v 130 ngi

b thng. Nhng tin tc v v

khng kch ny b giu

bt. B phn kim duyt cn chn

bt tin tc v vic cc tu

cng Keppel, cn c hi qun

Sembawang v cc cn c khng qun

Tengah v Seletar cng b tn cng.

Sinh vin i hc Raffles rt xn xao v chuyn ny.

Nhng sinh vin gc trong ni a

lin chun b p tu v

qu. Hu nh ai cng tin Singapore s l

mc tiu chnh, do cn thn

nht l lui v vng thn qu

trong ni a Malaya l ni hy vng

trnh c my bay th bom ca

Nht. Ban gim hiu ca trng

cng bi ri y ht sinh vin. Chng

ai chun b trc cho chuyn ny

c. Hai ngy sau chng ti nghe tin l

cng trong sng hm , qun Nht

tin vo Kota Bharu bang

Kelantan. Sau cng th ni a Malaya

cng khng thot.

T rong vng vi ngy, khu k tc x hu nh

trng trn. Cc bui hc b nh

li v sinh vin c ku

gi tham gia n v sinh vin tr y

MAS (Medical Auxiliary Service). Ti tnh

nguyn gia nhp n v ny v

mi ngy p xe ba dm t nh

(t 1935 gia nh ti dn

v ng Norfolk) ti n v

ca mnh trong trng i hc.

Chng ti khng c pht

ng phc chng c thi

gian cho vic nhng mi a

c mt ci nn thic, mt

bng eo tay c hnh ch thp

v hng tr cp 60 la mt

thng, th l chng ti lm

vic theo lch phn cng sut ngy

m. Chng ti c chia

thnh tng nhm su ngi.

Chng c g phi s hi, m

ch c s ho hng phi ghm

nn li, s ho hng khi c

sng trong chin tranh v d vo

nhng trn nh thc s.

Nhng cuc chin khng thun li cht no. C hng

bao lu nghe t ni a

Malaya truyn ra tin tc v nhng trn

i bi tin tuyn, chuyn

qun Nht d dng xuyn thng

phng tuyn Anh v trn qua cc n

in cao su tin chim dc bn

o Malaya, dng xung tam bn

b sau phng tuyn Anh v buc h

phi tip tc trit thoi. Rt

nhiu gia nh ngi da trng

ch n in v vin chc

dn s cng v con h bt

u t trong ni a ko ra.

Hn l cng c c nhng gia nh

bn x c quyn th na nhng

h khng xut hin l liu. H

c l dn ti nh bn

b hay b con ri lng l ri

bn cng Tanjong Pagar i khi Singapore v

s ngi Nht s tr th

vic h gip ngi

Anh, hoc ng gp vo

qu ng h Tng Gii Thch

khng Nht ti lc a Trung

Quc.

n thng 1 , lc lng Nht tin n gn

Johor v my bay ca h nm bom

Singapore c ngy ln m. Ti c

nn nhn cu thng u tin

vo bui chiu n trong mt ngi

lng ti Bukit Timah. Mt s n

v MAS i ti bng nhng

chic xe but trang b thnh xe cu

thng. Mt tri bom ri

xung gn n cnh st v

c mt s nn nhn. l

mt hnh nh kinh hong, v ln

u tin ti nhn thy mu

, ngi b thng v

cht.

Khong 8 gi sng ngy 31/1 , ti v Maurice

Baker, mt sinh vin qu Pahang, ngi

trn b ro khu hnh chnh ca

trng i hc trong khi ch i

cng tc cu thng, th t

nhin c ting n rung chuyn mt

t. C hai chng ti u

sng s v ti but ming: Th

l kt thc quc Anh!

Lc gio s Dyer, hiu trng

i hc Raffles, i ngang qua, nghe cu

ti ni, ng nhn ra ch khc,

ri i tip.

C ng bui sng , tt c lc lng A nh t

Johor rt ra o. Hm sau, bo ch

ng hnh binh on Argyll v

Sutherland x Scotland, lc lng cui

cng vt ng ni

Singapore vi t lin, trong ting kn

ca h, tuy rng h ch cn hai

chic kn. N gy cho ti mt

n tng lu di v s bnh

thn ca ngi Anh trong khi i

mt vi mt chin bi gn k.

Lc lng Cng binh hong gia

git mn ph t ng

pha gn Johor. l

ting n m ti v Maurice nghe thy.

Nhng h cng cho n c ng

ng dn nc t Johor ra o.

Cuc phong ta Singapore bt u.

Mt sng n

p xe v nh, vn i ci

nn thic v eo bng tay, ti

gp mt on xe nh binh u

dc ng Stevens. ng cnh

l nhng ngi lnh c

cao ln i th m mm rng

vnh v trng ru r. H c

v hong s v mt tinh thn.

Ti dng li hi mt trn

ti gn c no ri. Mt

ngi lnh ni: Thua ri, y,

cm ly. V a sng ca

anh ta cho ti. Ti hong hn v chn

ng. Khng l tuyt vng

n th ri sao? Ti t chi

khu sng v c gng trn an

vi anh ta l trn nh cha kt

thc th cha phi l thua. Nhng

vi ton lnh , trn nh

y coi nh thua. Ti khng

tng tng c h

nm qua nhng kinh nghim khng khip

th no.

Sau chin tranh ti c c tin l c my

tiu on c c phi

sang Trung ng v tu ca h b

dt vo Singapore. H ti y ch

ba tun trc khi hn o ny

tht th, v c a

vo chin u trong ni a

nhng cng b nh bt ra ngay. H

chun b chin u ti

cc sa mc Bc Phi, c th l

ti Lybia chng li lc lng

ca Rommel. Ri bng dng h thy

mnh b a vo rng gi

nhit i, i mt vi ngi

Nht. l bi kch cho h, v

l iu tai hi cho tinh thn chin

u ca cc i qun Anh v

n c h ti tip vin.

T rong khi , cha ti, vn ang lm qun l

cho kho xng ca hng Shell ti Batu Pahat,

cch b bin Ty Malaya 100

dm v pha Bc, c

lnh rt lui. ng tr li o

bng chic xe hi nh xu trc

khi ng b ph t.

Chng ti vn hy vng pho i

Singapore s cm c c. Ti

ngh rng s c nhiu thit hi

nhn mng nhng ri ngi Anh s

tin cng v sau cng chng ti

c cu thot. Nhng tng

ngy qua hay thc ra l tng gi

qua, sau tun l u ca thng 2 ti ngy cng cm thy, trong

thm tm, rng Singapore chng phi

Malta6 v n chng chu c cuc

phong ta lu di.

Gia thng 1 , cc trng hc ng ca.

Khi n pho kch ngy cng

ri gn trung tm thnh ph, m

ti ngh c nh dn v

ch ng ngoi vn nm ngoi

ngoi v t c nguy c trng

pho kch hn. Ti ng h vic

ny nhng ni vi b rng ti

s li coi chng ngi

nh trn ng Norfolk ny, ng

thi tip tc i lm cng tc

tr y ti i hc Raffles. Ti s

khng mt mnh v ng Koh

Teong Koo, ngi lm vn ca gia

nh, cng li coi sc

nh ca khi ti i cng tc trng.

ng chnh l ngi ko

xe a n m em ti i

hc mi ngy t nm 1937. Chng

ti o mt hm trnh

bom, nc bng g p t,

trong m ti cht y

go, mui, tiu, nc tng,

c mui, hp, sa c

v tt c nhng g chng ti

cn trong mt thi gian di. Tin bc

khng thnh vn v hng

Shell rng ri tr cho cha ti

lin my thng lng khi ng c

lnh rt khi kho xng Batu Pahat.

Gia khung cnh en ti y, ti vn i xem phim

c vi ln mi khi khng

c cng tc. N gip ti qun

i tng lai m m trong vi

gi. Mt chiu cui thng 1, ti rng ngi xem cho ht mt phimhi

rp Cathay. cnh n c mt

tri bom sp n, nhng n ch

ku bp mt ting nh ri r

ra tng mnh. l mt tri

bom h. Khi v bom v, dng nhn hiu

hin ra Made in Japan. Tht tr tru!

Hai thng qua, Singapore nm mi

sc cng ph ca bom v n

pho Nht, vy m ti cn c

xem mt b phim ci ct ngi

Nht m t h nh nhng ngi chn vng king, mt l,

khng th bn cho thng ch hay

ng nhng chic tu c th

chu c mt cn bo v

ch c th ch c nhng

v kh km ci. S tht ng

bun l trong hai thng qua, t 8/12, h chng t rng h c

lng can m v ti nng qun

s to ra nhng thng li

ngon mc trc qun i Anh.

Nhiu nm sau, Th tng Winston

Churchill vit v cuc tht th

Singapore nh mt thm ha trm

trng nht v v u hng

ln nht trong lch s Anh.

Q un i chim ng trng i hc

ngy 10/2 khi lc lng Anh trn ng

trit thoi, v hai ngy sau n

v MAS phi gii th. Nhng ngy

u ti ngi nh ng

Norfolk, nhng khi pho kch ngy cng

gn, ti v vi gia nh

Telok Kurau. Hm sau chng ti nghe ting

sng trng xa xa, ri nhiu hn

v gn hn. Khng c ting sng

i bc, pho kch hay bom. Ti

t m i ng cng sau ra ng

Lorong L, gip vi khu xm ni ti vn

chi vi m tr con nh ng

dn hi xa. i cha c

hai chc thc theo con ng t,

ti thy hai ngi mc qun phc

xm, khc vi th mu xanh pha nu

ca qun Anh. H qun x cp v

i giy vi cao su, mi giy

tch cc ngn chn ra, mt bn

l ngn ci v mt bn l

cc ngn cn li. Sau ny ti

c bit l kiu giy y

gip h bm chc hn trn mt

t ly trn trt. Ci lm

h trng l mt nht l th

nn kp bng vi mm c vt

pha sau ph xung c. l

nhng ngi lnh nh th, l

mt, cm sng trng gn li

l di. Ngi h ta mi

nng nc, th mi m ti s

khng bao gi qun. l mi

ca ngi khng tm git sau hai

thng nh nhau theo nhng con ng

mn trong rng hay n in sut

t Kota Bahru v tn Singapore.

Phi mt vi giy ti mi nhn ra h l ai.

Qun Nht! Mt ni s hi khng

khip chp ly ti. Nhng h ang

lng kim qun ch. R rng

ti khng phi th nn

h chng ch v c i

ti. Ti chy tr v nh v

k li mi chuyn. Chng ti

ng kn ca no, tuy rng ch

c Cha mi bit chng c che

ch g c cho chng ti

hay khng. Qun Nht, sau nhng tr

tn bo ca h ti Trung Quc

nm 1937, khin dn chng rt

s hi, nht l s tr cp

ph v hm hip. Nhng

khng c g ng k xy

ra cho n ht ngy hm .

Lc lng Anh mau l rt

vo trung tm thnh ph m khng

c khng c g my.

Hm sau, ngy 15/2 , l Tt Nguyn n, ngy

l ln nht trong nm ca ngi

Hoa, thng c cho mng

vi qun o, giy dp mi cng

th mn n v bnh tri

c truyn. l ci Tt

u m nht k t khi ngi Hoa c

mt trn o ny nm 1819. Cng

c ting chm sng pha Bc

v gn thnh ph, ri ting

sng ci v i bc n xa

xa, nhng khng c g xy ra

Telok Kurau. Qun Nht tin vo

ni .

m ting sng ngt. Ri c tin rng

ngi Anh u hng. Hm

sau, mt s bn b t ni thnh

ra cho hay ngi ta hi ca khp ni.

Nhng ngi nh ca ngi Anh v

ngi u khc b chnh bn

ti x v lm vn dn

sch. Chuyn ny lm gia nh

ti lo lng. Cn nh ng

Norfolk vi th thc phm d

tr rt cn cho chng ti trong thi

gian di na, by gi ra sao ri? M

ti ng ti vi

Teong Koo, ngi lm vn, i b

tm dm t Telok Kurau v Norfolk. Chng

ti i hai ting mi ti. Dc

ng ti thy nhng ngi

Malay khing c v

th mn ra khi nhng cn nh

ln. Ngi Hoa th lng sc cc

kho hng tm nhng mn t

cng knh nhng li c gi tr

hn. Mt khu nh g c k cch

nh chng ti hai cn

b c hai chc gia nh chim c.

n ng trong l cc

ti x. Nhng h cha tn cng

nh chng ti. C th ly c

nhiu mn tt hn trong cc ngi

bit th lc ny sch

bng ngi u v h

b tp trung v tng giam. Ti

tr v ng lc.

Sut hai ting i b t Telok Kurau v Norfolk, ti

trng thy mt Singapore vi gung my

an ninh trt t b dng li. Qun

Anh u hng. Cnh st

a phng gm cc h

s quan ngi n v ngi

Hoa cng cc binh s ngi Malay

u bin mt, h s

ngi Nht s xem h nh phn

t trong gung my qun i Anh.

Lnh Nht th cha xc lp s

c mt ca h trong thnh ph.

Mi ngi t c lut ca

mnh.

Do thi quen, a s dn chng vn tn trng php

lut. Nhng khi cc ng ch

bin mt, nhng k to tn

tha c hi cp ph

cc nh kho, cc ca hng bch

ha v ca hiu ca cc cng

ty Anh, ly i nhng ca ci m

h coi nh chin li phm hp

php, tnh trng ny ko di

vi ngy cho n khi ngi Nht

phc hi c trt t; h

khin dn chng khip s bng

cch bn hay cht u vi k

hi ca h tnh c bt c

v bu u chng trn nhng

cy cu ln hay ng t ng

chnh.

Q un Nht cng i trn lt. T rong nhng ngy u,

bt k ai i trn ng c

mt ci bt my hay ng h

cng c th b tc mt.

Lnh trng c th chnh thc

vo nh lc sot, hoc

gi v lm nh th, nhng thc

ra l ly i nhng mn

nho nh c th mang theo bn mnh.

Ban u, h cng ly c nhng

chic xe p tt nht, nhng vi

tun sau th h ngng. H ch

Singapore t lu ri s i Java hay mt

o no trong khu qun o

chin u v ginh nhng

lnh th mi. H khng th mang

nhng chic xe p theo.

V ic cp ph nhng bit th v nh kho

ca cc ng ch ngi Anh

biu tng cho s kt thc mt

thi k. Nhng ngi ra i

sau nm 1945 kh m hiu ht

ngha su xa ca vic ngi Anh

tht th, v nhng ngi tr

y khng c k c g v

ch thuc a b ngi

Nht nh vo ngy

15/2/1942. T nm 1819, khi Raffles xy dng

Singapore thnh mt thng im cho

Cng ty ng n ca Anh, v tr

thng ng ca ngi da trng

l mt iu ng

nhin. Ti khng hiu iu

xy ra th no, nhng khi ti

bt u i hc nm 1930, ti

thc rng ngi Anh l

ng ch ln, v nhng ai da trng

cng l ch nt c th

ln, c th km hn cht, nhng

tt c u l ch. Bn h

khng ng, ch tm ngn.

H c li sng thng lu v

xa cch hn ngi chu . Cc

quan chc chnh quyn c nhng cn

nh ln ti nhng khu sang trng, c

xe hi vi ti x ring v nhiu

k hu ngi h. H dng

thc phm thng hng vi rt

nhiu tht v cc sn phm sa.

Ba nm mt ln, h li v qu

bn nc Anh ngh t ba ti su

thng phc hi sau khi

mt mi v kh hu xch o

Singapore. Con ci h cng v chnh

quc hc hnh, ch khng

hc cc trng Singapore. Bn

con ci ny cng sng mt i

thng lu.

Ti i hc Raffles , ban ging hun u l ngi

da trng. C hai ngi gii nht

trong s sinh vin a phng

tt nghip, c bng hng u v

ha v l, th cng ch c

lm nhn vin phng th nghim

v lnh lng thp hn rt

nhiu, ri h phi i London

hc ly bng BS (c nhn khoa hc)

gi c v tr .

Mt trong nhng sinh vin gii nht

tt nghip ngnh khoa hc x hi

vo thi , vi bng hng

u v kinh t, tn l Goh Keng Swee

(sau tr thnh Ph th tng),

cng ch lm tr ging, ch khng

c lm ging vin.

Khng c vn bt mn y. V

th thng ng ca ngi

Anh trong chnh quyn cng nh trong x

hi l chuyn ng

nhin. Xt cho cng, h chnh l

dn tc hng cng nht th

gii. H c mt quc ln

nht trong lch s, tri khp mi

mi gi trn a cu, trn

khp nm chu bn b. Chng ti

bit iu khi hc s

trong trng. cai tr, h ch

c vi trm i qun ti

Singapore phc v lun phin. Nhng

ton qun thng gp nht l

ng ti n Canning gn trung tm

thnh ph. C l ch c

mt hai nghn lnh tt c

duy tr nn cai tr thuc a vi

khong su hay by triu dn ti

Cc thuc a vng eo bin v

cc bang Malay.

Ngi A nh ru rao rng h cn c mt Malaya

bo v ngi Malay, nu

khng h s b nhng ngi

nhp c cn c hn ln lt.

Nhiu ngi Hoa v ngi n

c mang n y lm

nhn cng hp ng v c

chp nhn v ngi Malay khng

thch nhng cng vic trong hot ng

thng mi hay n in, nh co m cao su, xy cu

ng, lm th k, k ton

hoc bn hng.

Mt thiu s

nhng ngi chu ni bt

c php ha nhp

vi cc ng ch da trng, mt s

c ch nh lm thnh

vin khng chnh thc trong y ban

hnh php hoc T php ca

Thng c Anh. Hnh nh ca h

cng cc b v xut hin trn

bo ch, chp cnh h tham d

nhng ba tic trong vn, nhng

ba ti trong Dinh chnh ph, ci u

hoc gp ngi trc Thng

c Anh v b v, cc b

th mang gng tay trng theo ng nghi

thc v tt c u c cung

cch ht sc lch s. Mt s

cn c phong tc, nhng k

khc th mong rng sau mt thi gian

di phc v trung thnh, h cng

s c nh vy. H c

cc quan chc da trng bo tr, nhng

cng chp nhn thn phn thuc cp

ca mnh mt cch rt t tin,

v h cng ngh mnh cao qu hn

nhng ngi chu khc. Ngc

li, bt k ngi Anh, ngi

u hay M no c x li thi

hay trng nh dn du th du thc lp

tc s b tng kh v h

s lm bi bc ton th dn

da trng, m ngi ta mun khng

ai c h nghi g v tnh

thng ng ca sc dn ny.

C ha m v ng b ti nui ti ln

quen thy y l trt t bnh

thng ca mi s. Ti khng

nh ra tng c ngi bn

x no, bng li l hay hnh

ng, tng nghi vn v chuyn ny.

Khng ngi no tip nhn nn

gio dc Anh li c xu hng u

tranh i bnh ng cho ngi

chu . Hi ti khng

bit rng c nhiu ngi Hoa,

c hc trong trng Hoa ng

v khng hi nhp vi ch

thuc a. Thy gio ca h

t Trung Quc ti, v h khng

tha nhn s ti thng ca

ngi da trng, v h khng b

gio dc v nhi s i

ti ch tha nhn tnh u vit

v s mng ca quc Anh.

Sau chin tranh ti mi bit nhiu hn

v h.

l

tnh hnh Singapore v Malaya m 110.000

lnh Nht chim c,

ng thi bt gi hn 130.000 qun

Anh, n v c. Trong vng 70 ngy

b bt ng lng tng v sai

lm, x hi thuc a Anh tan r,

ko theo n l huyn thoi v

tnh u vit ca ngi Anh. Ai

cng ngh ngi chu s

hong lon khi c ting sng n,

vy m h li l nhng ngi

gan d, n nhn chuyn b thng

hay cht chc m khng s hi.

Chnh nhng ng ch da trng mi l k rc di

gm bn khi bom hay n pho kch

n. Nhng ngi da trng dn s

hoc vin chc chnh quyn ti

Penang, trong m khuya ngy 16/12/1941,

b chy v lnh ti Singapore, b

mc ngi dn bn x t lo

thn. Binh s Anh trit h mi cng

s h c th ph ri rt

lui. Bnh vin, cc c s dch v

cng v cc dch v cn thit

khc b b trng khng ngi

iu hnh. Khng c lnh cu

ha cha chy v khng

c vin chc coi sc vic

cp nc. Nhng ngi da trng

iu hnh b i. Nhng

chuyn v vic h cung cung p

ln ngi khc cu ly

thn mnh khin ngi

chu ngh rng h ch k

v hn nht. Nhiu ngi d

nhin l c cng iu v

khng trung thc khi k li nhng

chuyn y, nhng h cng c

d kin lm nh th.

Ngi da trng cng s hi v

hoang mang khng bit phi lm g nh

ngi chu vy, nu khng

mun ni l cn thm t hn.

Ngi chu trng ch

h lnh o v h

lm mi ngi tht vng.

Ngi A nh xy dng mt huyn thoi v tnh

u vit c hu ca h mt

cch y thuyt phc n ni

hu ht dn bn x cho rng khng

c li h l v vng. Nhng

by gi mt dn tc chu

dm thch thc h v

p tan huyn thoi. Tuy nhin, mt

khi ngi Nht nm quyn cai tr

nh nhng ngi chin thng, h

mau chng cho ngi bn x

thy rng h cn tn bo, bt

cng v h khc hn c ngi

Anh. Trong ba nm ri chim ng,

bt c lc no ti cng thy

ngi Nht hnh h, nh

p hay bc i ngi dn,

ti li mong rng ngi Anh vn

cn ti v. L dn chu

vi nhau, h khin chng ti

tnh ng, nhng ri ngi Nht

cng thy xu h khi b ng

ha vi cc dn tc chu

khc m vn h coi nh h ng

v chng tc v thp km v

trnh vn minh. H l con chu

ca Thi Dng thn n, Amaterasu

Omikami Sama, mt dn tc c

tuyn chn, khc bit v tch

bch khi m ngi Hoa, n

v Malay ngu dt.

Ln u tin ti ng chm vi ngi

Nht l trong mt ln ti n

thm b d, em gi ca m ti,

ng Kampong Java, bn kia cu

Red bc qua con knh Bukit Timah. Khi n gn

cy cu, ti thy mt lnh Nht

i ti i lui trn cu. C bn

nm lnh khc ang ngi gn ,

c l cng ton gc cu vi

anh ta. Ti ang i mt chic m

mm rng vnh, th ca lnh c,

vn qung y ng trong nhng

ngy trc khi h u hng.

Ti nht mt ci, ngh

rng n c th gip ti che

nng trong qung thi gian gian nan sp ti.

Khi ti i ngang qua ch m lnh, ti c lm

ra v ht sc bnh thng. Nhng

chng khng chu ai i qua m

khng thm cho hi chng nh

vy. Mt tn lnh qut ln:

Kore, Kore! ri ra hiu cho ti. Khi

ti ti gn, hn thc li

l vo vnh m ca ti v

ht n vng i, hn tt ti

n xoay c ngi ri ra hiu

bo ti qu xung. Hn p

chn vo ngc ti khin ti t

thng cng trn mt ng.

Khi ti b dy, hn ra hiu bt

ti phi quay tr v. Ti

thot nn mt cch nh nhng.

Nhiu ngi khc khng bit cch

c x mi v khng ci cho

cc lnh Nht cc ng t

hay trn cu b bt qu

gi hng gi di nng v

gi cao mt cc nng trn

u cho n khi r ri c

hai tay.

Mt bui chiu, ngi hng hin cn nh ca

chng ti trn ng Norfolk, ti

thy mt lnh Nht tr tin cho

mt phu ko xe. Ngi phu xe phn nn,

xin thm g . Tn lnh nm

ly tay ng ta, qung qua vai phi ca

hn v bng mt n judo, hn

qut vng ng ta ln khng trung. ng

ta ri sp mt xung ng.

Mt lt sau, ng ta lm cm b

dy, ng vo gia hai cng xe

v lo o ko xe i. Ti

chong vng trc cnh nhn tm

.

Ngy hm sau, ti cn hc c mt bi

hc na trn cu Red. Mt chic

xe mi chim ot c chy

ngang qua, xe c mt l c nh mu

xanh, c hiu cp thp nht c

vng dnh cho tng lnh, c

cho cp t v c xanh cho cp y.

Tn lnh hi chm tr trong vic

ng nghim cho. Chic xe

chy qua nhng n thng li v

quay u. Mt s quan chui ra, bc

ti ch tn lnh v tt hn

ba ci tht mnh, cm tay tn lnh

a qua vai, v cng bng mt n

judo nh ti thy hm trc,

g s quan qung tn lnh ln

tri. Tn lnh cng t sp mt

xung nh ng phu xe n vy. Ln

ny ti t chong vng hn.

Ti bt u hiu ra rng s

tn bo l mt phn trong h

thng qun i Nht, n su

bn r qua nhiu ln nh p

v nhng vi phm nh.

C ng trong ngy hm , mt h s quan Nht

v vi tn lnh vo nh ti.

Chng xem xt qua loa, thy rng ch

c ti v Teong Koo nh v

quyt nh y l ch tr

thch hp cho mt trung i. Th

l m u mt cn c mng.

Ti tng cha rng mt

nha s Nht trn ng Bras Basah,

ng ta v cc y t u cc

k sch s v ngn np. Nhng

nhn vin bn hng ngi Nht

trong cc ca hng 10xu trn ng M iddle cng vy. Ti

khng h chun b i ph

vi th mi tm lm ca qun

o v thn th khng tm git

ca bn lnh Nht ny. H lng

sc khp ngi nh. H tm thc

n, thy kho d tr ca m ti

v n sch nhng g chng

thch, nu nng ngay ngoi tri.

Ti chng bit ting Nht

trao i vi h. H th t

mun bng cch ra du v

ting m trong hng. Khi ti chm

chp khng hiu ra ca h, ti

b chi ra v tt tai thng

xuyn. H l nhng con ngi k

l, khng co ru chi tc, ni

mt th ngn ng cc cn hung

hn. H lm ti pht s v

ng chp chn khng yn. Sau ba ngy

khn kh, h b i.

T rong khi trung i ny ng ti nh ti, th

lc lng Anh, n v c xp

hng i vo tri giam. Cuc diu

hnh ca h bt u vo

ngy 17/2/1942, v sut hai ngy mt

m h c nn gt ngang qua nh

ti, vt qua cu Red i v hng

Changi. Ti vn ngi ngoi hng hin

c my ting ng h nhn

h i qua, tri tim ti nng nh

ch. Nhiu ngi trng bun b,

tuyt vng, bi ri v h

b nh bi qu d dng

v qu dt khot. Hnh nh

on qun u hng qu l

mt cnh no lng.

V n c mt s ngi khin ti knh trng

v ngng m. Trong s h c

nhng ngi Scotland m ti d

dng nhn ra qua ci m ca h.

Cho d bi trn, h vn gi

thng ngi v i u bc

Tri, phi, tri, phi,

tri! Ngi Gurkha7 cng ging ngi Scotland. H bc

i thng ngi, mnh m v

bnh thn ngay trong cnh chin bi.

Ti thm ln ting cho h. H

li trong ti mt n tng

lu di. Sau ny chnh ph Singapore

c s dng mt i i

cnh st ngi Gurkha chuyn

chng bo ng, sut t thp

nin 1960 n nay.

Lnh c trng nn ch, i khng u bc .

Lnh n cng vy, trng bun b

v mt tinh thn. C l h ngh

y chng phi cuc chin ca

h.

Ngay sau khi bn lnh Nht ri khi nh ti, c tin

n truyn ming rng tt c

ngi Hoa phi ti ng k

trnh din ti sn vn ng

Jalan Besar. Ti thy gia nh ngi

hng xm i v ngh mnh cng

nn i th hay hn, v nu ti

b bt gp ti nh, Kempeitai,

qun cnh Nht, s trng pht

ti. Nn ti vi Teong Koo cng i.

Ha ra, cn bung ca ng y

trong khu nh tr dnh cho cc phu ko

xe li nm trong mt khu c

ro dy km gai. Mi nghn gia

nh ngi Hoa b nhi nht

trong khu vc cht hp . Mi

li ra vo u c lnh

Kempeitai ng gc. C mt vi

nhn vin dn s, ngi bn

x hoc dn i Loan, cng lm

vic vi h. Sau ny ti c

cho hay rng nhiu ngi trong bn h

l ch im, mc d ti

khng nh c nhn ra ai khng.

Sau khi ng mt m trong cn bung ca Teong Koo, ti

quyt nh i ra qua mt cht kim

sot, nhng thay v cho ti qua, tn

lnh gc ra hiu cho ti

nhp bn cng mt nhm thanh nin

ngi Hoa. Ti linh cm thy y

l im xu nn ra du xin v

bung thu dn c v tn

lnh ng . Ti tr v v

trn k trong bung ca Teong Koo sut

mt ngy ri. Ri ti th

i qua cht kim sot ln

na. Ln ny, v l do g

khng r, ti c cho i qua

v nhn mt du ng trn

b vai tri v trc ngc o.

Con du c ch kanji, hoc c theo ting Hoa l j ian, ngha l kim tra in

bng mt th mc khng phai, s

l bng chng rng ti v ti.

Ti vi Teong Koo i b v nh,

lng nh nhm.

Ti s chng bao gi hiu c lm sao nhng

quyt nh nh hng sinh t

ti con ngi li c a

ra mt cch ty tin v ngu

nhin nh vy. Ti thot

trong ng t k tc khi

mt chin dch c gi l

Sook Ching, ngha l qut sch bn

ni lon, theo lnh ca i t

Masanobu Tsuji, ngi hoch nh chin

dch Malaya. K hoch ca ng ta c

li ph chun ca tng Tomoyuki

Yamashita, ch huy lc lng Nht, ng

cho ng ta tin hnh trng pht

ngi Hoa Singapore v gp

qu ng h phong tro khng Nht

ca Trung Quc, v v tr ty

chay hng Nht ca h.

ng ta cn chuyn khc phi thanh ton vi

Dalforce, mt b phn ca lc lng

ch nguyn 1.000 ngi Hoa do cc th lnh cng

ng a phng ti Singapore

thnh lp chng li ngi

Nht. c i t John Dalley

ca Lc lng c bit Malaya

tp hp li, b phn ny

thu ht ngi Hoa thuc mi thnh

phn, nhng ngi ng h Quc

Dn ng ca Tng Gii

Thch, ng h ng Cng sn

Malaya k c mt nhm chng 500 ng

vin cng sn ang trong t v

c ngi Anh phng thch

vo gi cht. Mt khi c

v trang, nhng qun ch nguyn ny

c phi ti phng th

pha ng sng Kranji bn cnh L

on 27 ca qun c. H

chin u in cung, nhiu

ngi cht, nhng cng lm

ngi Nht thit hi nng. H

lm tn gi Dalforce thnh

mt huyn thoi, ng ngha vi

lng dng cm.

Ngy 18/2, ngi Nht a ra cc thng bo, v

cho lnh vc loa phng thanh i khp

thnh ph ra lnh cho tt c ngi

Hoa trong tui t 18 n 50 n

trnh din ti nm im tp

trung c iu tra. Bn

Kempeitai i tng nh thc li l

la nhng ngi Hoa chm chn ti

nhng im tp trung, nhiu ngi

gi, tr con v ph n cng b

la vo .

Sau ny ti khm ph ra rng nhng ngi b

chn li ti cht kim sot m

ti qua c, b

a ti trng Victoria v giam

n 22/2, ri c bn nm chc chic xe ti

ti ch h i. H b tri

tay ra sau lng, ch ti bi bin Tanah

Merah Besar, cch y 10 dm v pha

b bin pha ng, gn nh

t Changi. Ti y h b la

xung, tri vo nhau v b buc

i xung bin. Khi h i, ngi

Nht cho n sng my. Sau ,

chc chn rng h

cht, mi ci xc cn b ,

m li l v lm nhiu

tr khc. Chng ai bun chn xc

h v chng thi ra dn khi b

sng nhi ti nhi lui trn bi.

Mt vi ngi, nh php l

k diu, sng st v

k li chuyn ny.

Ngi Nht cng nhn git khong 6 .000

ngi Hoa trong chin dch Sook Ching t

18 n 22/2/1942. Sau chin tranh, mt y

ban ca Phng thng mi Trung Quc

khai qut nhiu h chn tp

th ti Siglap, Punggol v Changi. Ngi

ta c lng s ngi b

git l khong t 50 n 100

nghn ngi.

T rn l thuyt, qun Nht c th bin minh hnh

ng ny nh mt chin dch

nhm vn hi an ninh trt t v

n p phong tro khng Nht.

Nhng y ch l s tr th

n thun, khng xy ra trong lc

chin trn m xy ra khi Singapore

u hng. Ngay c sau Sook Ching, vn cn nhng chin dch thanhtrng trong

vng nng thn, nht l khu pha

ng Singapore, v thm hng trm

ngi Hoa na b hnh hnh. Tt

c u l nhng ngi tr

tui v khe mnh, c th gy

ri lon sau ny.

Khi tr li Norfolk, cn nh vn trong tnh

trng ba bn nh lc bn lnh

Nht b i, nhng n khng b

hi ca v nhiu mn d tr

vn cn. Vi ngy sau, gia nh

ti t Telok Kurau tr v. Chng ti

cng nhau dn dp nh ca. Chng

ti hiu ra tnh trng bt trc,

nhng cc nhc hng ngy v s

khn kh ca thi Nht chim ng

m ngi dn Singapore s phi

chu ng trong ba nm ri k

.

Hai tun sau khi tht th, ti nghe ni ngi Nht cho

dng hng ro g quanh nhng cn

ph trn ng Cairnhill, trc

y l nh ca nhng

ngi u hay thng nhn chu

nay ri Singapore hoc b

cm t. l khu ca dn

trung lu lp trn. Ti p xe qua

v thy nhng lnh Nht

xp hng di theo vng xoay Cairnhill bn

ngoi hng ro. Ti nghe dn c

gn ni rng bn trong khu y

l nhng ph n Nht hay Hn

Quc theo chn qun i

phc v cho binh lnh trc

v sau trn nh. l

mt cnh tng k l, mt

hai trm thanh nin xp hng ch ti

phin mnh. Ti khng nhn thy

ph n no vo ngy .

Nhng c mt bng thng bo vit

bng ch Hn, ngi ln cn

cho hay n ni v mt khu nh

gii tr. Nhng nh gii tr

nh vy c lp ra

Trung Quc. By gi n n

Singapore. t nht c bn khu nh

khc nh vy. Ti nh mnh c

p xe qua mt khu nh ln trn

ng Tanjong Katong, vi mt hng

ro g bao quanh chng hai ba chc ngi

nh.

Hi ti ngh rng qun i Nht

c mt gii php thc t v

hu hiu cho nhng vn nh

th, hon ton khc hn cch

ca qun i Anh. Ti nh n

nhng c gi n sng g gm

m lnh Anh ng ti n

Canning. Gii ch huy Nht tha nhn

nhu cu tnh dc v cung cp iu

cho lnh ca h. Kt qu

l chuyn hm hip t xy ra.

Trong hai tun u sau khi u hng,

dn Singapore s rng qun

Nht s phng tay cp ph. Mc

d cng c chuyn hm hip

nhng ch yu l vng nng

thn, nhng khng xy ra tnh

trng nh Nam Kinh nm 1937, ti ngh

nhng khu nh gii tr y l

cu tr li. Hi ti

khng bit rng chnh quyn Nht

bt cc v cng bch

cc ph n Hn Quc, Philippines v

Trung Quc phi tha mn nhng nhu cu

ca lnh Nht ti mt trn Trung

Quc v ng Nam . H cng

buc cc ph n H Lan gii tr

cho cc s quan Nht.

Nhng ngi thuc th h chng ti vn tng

thy nhng lnh Nht bng xng

bng tht chc khng th no

qun thi hu nh khng

c tnh ngi ca h trc

ci cht trong chin u. H

khng s cht. H l nhng i

th ng s v khng cn

g nhiu cng c th tip tc

chin u: nhng hp thic eo

tht lng ca h ch cha

t cm, u nnh v c

mui. Sut thi chim ng, hnh

nh thng thy l nhng lnh

Nht tp s dng li l

ngoi bi trng. Ting qut ca

h khi m li l vo cc

hnh nm nghe tht kinh ngi. Nu

ngi Anh tr li v tn cng

xung dc theo bn o Malaya th

hn thit hi s rt ln.

Khi trng thy h hng ngy, ti chc chn

rng ch cn tinh thn chin u

thi, h l nhng chin

s thuc loi gii nht th gii.

Nhng h cng c s tn bo

v h khc i vi k th

y nh qun Hung N. Qun Mng c

ca Thnh Ct T Hn cng khng

th tn bo hn. Ti khng h

nghi vn chuyn hai tri bom nguyn t

Hiroshima v Nagasaki l c cn

thit hay khng. Khng c chng, hng

trm nghn thng dn Malay v

Singapore, v hng triu ngi na

ngay nc Nht hn b

tiu dit.

C i g khin h thnh nhng chin binh nh

th? Ngi Nht gi l

v s o, hay Nippon seishin, tinh thn Nht Bn. Ti tin rng

l s gio dc nhi s c

h thng v lng tn sng Nht

hong, v tnh u vit ca chng

tc mnh nh mt dn tc

c la chn chinh phc

mi dn tc khc. Tt c bn

h u tin rng cht trong chin

trn v phc v Nht hong

ngha l s c ln thng

gii v tr thnh thn, trong khi tro

thiu xc h c gi trong

n Yasukuni ngoi Tokyo.

C uc sng hng ngy vn din ra di thi Nht

chim ng. Ban u mi ngi

u thy hoang mang. Cha ti khng c

vic lm, ti khng i hc, ba em

trai v a em gi ti cng khng

i hc. C rt t hot ng

trong x hi. Chng ti cm thy

nguy him vy quanh. Quen bit ai c

chc quyn, d l mt ngi

Nht hay mt ng thng ngn ngi

i Loan lm vic cho ngi Nht,

cng tr