ULUSLARARASI TİCARET

ve TÜRKİYE

Bahman Huseynliideamanbahman.com

ULUSLARARASI TİCARETİN BOYUTLARI

Uluslararası Ticaret

Ticaret Blokları

Gelişmiş Ülkeler

Gelişmekte Olan Ülkeler

Küresel Üretim

Sanayileşmiş

Ülkeler

1996 20120%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

7867

2233

Küresel Üretim Dünya Ticareti

ideamanbahman.com

İhraç Mallarının içinde İthal Girdi Oranı

oHer ülkenin ihraç mallarının içinde ithal girdi oranı artmakta

oUluslararası tedarik ve üretim zinciri giderek karmaşık hale gelmekte

o İhracatla ithalat arasındaki fark o ülkenin yarattığı değeri saptamakta yetersiz kalmakta. En azından sektör bazında ülkede yaratılan katma değeri saptamak gerekiyor.

o İhraç ürünlerin içinde farklı ülkelerden ithal edilmiş birçok girdi bulunmakta

Çin Amerika Meksika0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

60

89

39

40

11

61

2009

Kendi Sağladığı İthal Girdisi

ideamanbahman.com

ULUSLARARASI TİCARETİ ENGELLEYİCİ KOŞULLAR

oHer ülke bazı ürün ve hizmetleri diğer ürün ve hizmetlerden daha verimli şekilde üretebilir.

oÜlkenin teknolojik gücü, nüfusunun eğitim ve kültür düzeyi, doğal kaynakları ona bazı konularda üstünlük sağlar.

oBir ülkenin kaynaklarını en verimli biçimde kullanabilmek için onları avantajlı olduğu sahalara yöneltmesi, bu sahalardan elde edeceği ihraç geliriyle de dezavantajlı olduğu ürün ve hizmetleri ithal etmesi çıkarı gereğidir.

ideamanbahman.com

Uluslararası Ticareti Engelleyici Koşullar

Gümrükler

Kotalar

Kambiyo Sınırlamaları

Ambargo ve Baykotlar

Diğer Engeller

ideamanbahman.com

ULUSLARARASI TİCARET BLOKLARI

oAralarındaki ticareti engelleyen koşulları kaldırıp, ticaret hacmini ve dolayısıyla ekonomilerinin boyutlarını ve verimini artırmak isteyen bazı ülkeler bölgesel ticaret blokları oluşturmaktadır.

oUlaştırma maliyetioCoğrafi bağlaro Tarihi ilişkileroBölgesel nitelik

Ticaret Blokları

Avrupa Birliği

Serbest Ticaret

Anlaşmaları

ASEAN

APEC

NAFTA

MERCOSUR

ideamanbahman.com

Avrupa BirliğiKuruldu1957

• Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET)

Yeniden yapılandı1967• Avrupa Topluluğu (AT)

Son düzenlenme1992• Avrupa Birliği (AB) –

European Union (EU)

ideamanbahman.com

Avrupa Birliğinin AMAÇLARI ve İHRACATI

1980 1990 20110

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

821

1547

7616

Toplam İhracat (Milyar Dolar)

Toplam İhracat (Milyar Dolar)

İşgücü, hizmet, sermaye SERBEST DOLAŞIM

Üye Ülkeler KANUN ve MEVZUATI

Ekonomi politikaları, Rekabet Koşulları

Yaşam Standartları ve İstihdam

Avrupa Yatırım Bankası

Sosyal ve ekonomik gelişmeler

ideamanbahman.com

Avrupa Birliği ve TÜRKİYE

1959 Ortaklık

Başvurusu

1963 Ankara

Antlaşması

1970 Katma

Protokol

1980 İlişkilerin Donması

(askeri darbe)

1987 Tam Üyelik Başvurusu

(Turgut Özal)

1995 Gümrük

Birliği Antlaşması

2005 Tam Üyelik

Müzakereleri

2016 ...

o Tam üyelik müzakere sürecinin başlamasıyla bilim, araştırma, eğitim, kültür, tarım, kırsal kalkınma, malların serbest dolaşımı, fikri mülkiyet hukuku, işletme ve sanayi politikası, mali hizmetler alanı, balıkçılık politikası, çevre alanı, enerji politikası ve mali kontrol alanında tarama süreçlerine başlanmıştır.

o Almanya, Fransa ve Avusturya başta olmakla bazı üye ülkeler Türkiye`nin üyeliğine karşı olmaktalar.ideamanbahman.com

TÜRKİYE`nin AB`ye İHRACATI

Tüketim Malları Ara Mallar Yatırım Malları

57

31

11

İhracat (faizle)

İhracat (faizle)

oAvrupa Birliği Türkiye`nin en önemli dış ticaret ortağı.

o2011 yılı sonu verilerine göre Türkiye ihracatının %50`si, ithalatının ise %38`i AB iledir.

ideamanbahman.com

Serbest Ticaret Anlaşmalarıo Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA),

taraflar arasında ticareti kısıtlayan veya engelleyen gümrük vergileri ve tarife dışı engellerin kaldırılarak bir serbest ticaret alanı oluşturulmasını sağlayan, ancak üçüncü ülkelere ortak bir tarife uygulama yükümlülüğünü içermeyen bir anlaşmadır.

o STA`nın gümrük birliklerinden en önemli farkı üçüncü ülkelere ortak bir gümrük tarifesinin uygulanmamasıdır.

ideamanbahman.com

ASEANoAssociation of South East Asian

Nations –Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği

o1967`de kurulmuşo10 üye ülkeye ulaşmışo0.5 milyar toplam nüfusoGelişmekte olan ülkelerin kurmuş

oldukları çeşitli ticaret toplulukları arasında en başarılısı olarak görülmektedir.

ideamanbahman.com

APECoAsia-Pacific Economic Cooperation –

Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliğio1989`da kurulmuşo21 üyesi varo2.1 milyar nüfuso Temel hedefleri, ticaret ve yatırımları

serbestleşdirmek, üretim ve ticareti teşvik etmek ve ekonomik ve teknik işbirliğini güçlendirmektir.

o Yakın gelecekte üyeleri arasında serbest ticaret ortamı yaratmayı da hedefliyor.

ideamanbahman.com

NAFTAoNorth American Free Trade Area –

Kuzey Amerika Serbest Ticaret Bölgesio1980o3 üyesi varoABD ve Kanada`nın ihracatı önemli

büyümese de Meksika`nın ihracatı önemli düzyde artmıştır.

oAmacı üyeleri arasında ticaret ve yatırım koşullarını serbestleştirip teşvik etmektir.

ideamanbahman.com

MERCOSURoMercado Commun del Sur – Güney

Ortak Pazarı (Southern Common Market)

o1991`de kurulmuş (Arjantin, Brezilya, Paraguay ve Uruguay)

o2006`da Venezuela katılmışoDaha sonra bazı LA ülkeleri ortaklık

statüsü kazanmış ve Meksika da gözlemci ülke olmuştur.

o En büyük ihracatı Brezilya (250 milyar $), Venezuela (92 milyar $) ve Arjantindir (84 milyar $).

ideamanbahman.com

Diğer Bloklar

AVRUPA

• EFTA • Avrupa

Serbest Ticaret Bölgesi

• İzlanda, Norveç, İsviçre, Lihtenşteyn

GÜNEY AMERİKA

• LAIA• Andlar Grubu• CACM• CARICOM• UECS

(Karayipler)

AFRİKA

• CEMAC• ECOWAS• CEPGL

TÜRKİYE

• KEİB (Karadeniz Ekonomik İşbirliği Bölgesi)

• ECO (Ekonomik İşbirliği Teşkilatı)

oBu blokların entegrasyon düzeyleri zayıf, performansları ise çok yetersizdir.

o Lakin bazı ülkelerin daha iyi yönetilmesine, az da olsa iyileşmelere neden olmuştur.

ideamanbahman.com

GATToGeneral Agreement on Tariffs and Trade

– Gümrükler ve Ticaret Genel Anlaşmasıo1947`de kurulmuşo Temel amaçları gümrük tariflerini

azaltmak ve ticaret kotalarını kaldırmaktır.

o1950-60 yıllarında bir çok üründe kotoların kalkmasında anlaşmalar olsa da, son yıllarda bazı üyelerin ödemeler dengesi sorunları ve yerli sanayilerini koruma nedenleri ile kotolar uygulamalarını engelleyemiyor.

ideamanbahman.com

Dünya Ticaret Örgütü – WTOoWorld Trade Organisation - Dünya Ticaret

Örgütüo1994`de kurulmuşoGATT`ın çatışmaları nedeniyle tam olarak

uluslararası örgüt olmamasından dolayı «Uruguay Round» görüşmelerinde yaratıldı.

oGATT WTO`nun alt yapısını oluşturmakta.o157 üyesi bulunmakta (Aralık 2012)o Türkiye WTO`ya 26 Mart 1995`de üye olmuştur.oÜye ülkeler dünya ticaretinin %97`sini

gerçekleştirmekte.ideamanbahman.com

UNCTAD

IMF

IBRD

OECD

G20

ULUSLARARASI TİCARETİ TEŞVİK EDEN DİĞER KURULUŞLAR

ideamanbahman.com

UNCTAD

o United Nations Conference on Trade and development – Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı

o 1964`de ilk kez toplanmışo Amacı, uluslararası ticarette gelişmekte

olan ülkelerin çıkarlarını koruyabilmek, sanayileşmiş ülkelerden gelişmekte olanlarasürekli ve sistemli şekilde yardım akışını organize edebilmek.

o Amaçlarına erişmese de çalışmalarını sürdürmektedir.

o Eski devlet Bakanı Kemal Derviş 2005-2009`da UNCTAD Başkanlığı yapmıştır

ideamanbahman.com

IMFo International Monetary Fund – Uluslararası Para Fonuo İkinci Dünya Savaşı sonra yaranmışo Amacı uluslararası mali işbirliğini kuvvetlendirmek ve

uluslararası ticareti geliştirmektir.o IMF geçici güçlükler nedeniyle döviz sıkıntısına giren ülkelere

ödemeler dengelerini düzeltecek döviz kredileri verir. o Bu kredilerin kaynağı üye devletlerin ödedikleri kotalardır.

Kotaların miktarı ülke ekonomisinin boyutuna göre saptanır.o IMF kredi verirken o ülkelerin bankalarına yeşil ışık yanıyor ve

borç alan ülkelerin bunu geri ödeye bilmeleri için ekonomilerini istikrara kavuşturacak önlemler almalarını şart koşuyor.

ideamanbahman.com

IBRD (Dünya Bankası)o International Bank for Reconstruction and

Development – Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankasıo IMF`nin kardeş kuruluşuo İkinci Dünya Savaşından sonra Washington`da

kurulmuşdur.o IMF`den farkı, ödemeler dengesi açıkları yerine, belirli

kalkınma projelerini ve bu projelerin ithalat girdilerini finanse etmektedir.

oAlt kuruluşları: IFC - International Finance Corporation; IDA - International Development Association;

o EBRD - European Bank for Reconstruction and Development ideamanbahman.com

OECD

oOrganization for Economic Cooperation and Development – Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü

oMerkezi Paris`deoÜyeleri Türkiye ve sanayileşmiş

kapitalist ülkeleroAmaçı, üyelerin üretiminin ve üyeler

arasındaki ticaretin artırılmasıdır.oÜyelerin durumunu incelemekte,

gerekirse kredi vermekte.oKur istikrarını korumaya çalışmakta

ideamanbahman.com

G6o 1973 petrol krizio ABD, Japonya ve Avrupa üst liderlerio 1975`de Fransa Başbakanı sanayileşmiş

ülkelerin devlet bakanlarını toplantıya davet etmesiyle süreklilik kazanmış

o Fransao Batı Almanyao İtalyao Japonyao İngiltereo ABD

ideamanbahman.com

G8o1976`da Kanadanın ve 1991`de de

Rusyanın katılımlarıyla G6 adı yerini G8`e vermiştir.

oGrubun bir merkezi yoktur ve toplantılar her sene devlet başkanlarının katılımıyla değişik ülkelerde gerçekleştirilmektedir.

ideamanbahman.com

G20o G8`in üyelerine aşağıdaki devletler de katılarak

G20 oluşmuştur.o Türkiyeo Güney Afrika Birliğio Brezilyao Hindistano AB`nin maliye bakanı ve merkez bankası başkanıo 2008`den beri toplanmaktao Dünya üretim ve ticaretinin %80`nini kapsamaktao Danışma ve eşgüüm platformuduro 2015`de Antalyda`da (Türkiye) toplanmıştır.

ideamanbahman.com

ÖDEMELER DENGESİ ve TÜRKİYE

oUluslararası ödemeler dengesinin cari işlemleri açık veren bir ülke, ürettiğinden çok tüketiyor demektir.

o Türkiye ithalatının %70`ni sanayi hammaddeleri olan ara malları oluşturmaktadır. Bu ise ekonominin büyümek için ithalatı gerektiriyor.

oBu ise develüasyon ve enflasyon gibi riskleri kendisi ile getirmektedir.

ideamanbahman.com

ÖDEMELER DENGESİ ve TÜRKİYEo Türkiye`de işçi dövizlerinin yerini

turizm aldığı söylenebilir. Ama «turizm» yerine «tüm hizmet» ihracına bakılırsa durumun iyi olmadığı görülebilir.

o Türkiye bir yarımada devleti olsa da deniz ticaret filosunun toplam taşıma kapasitesi Yunanistan`in yedide biri, İtalya`nın üçte biri, Güney Kore`nin yarısı düzeyindedir.

ideamanbahman.com

ÖDEMELER DENGESİ ve TÜRKİYE• Cari işlemler açığının kapatılması

için öne çıkan bir unsur da doğrudan yabancı yatırımlardır.• Doğrudan yabancı yatırımlar bir

ülkeye yabancıların yaptıkları uzun vadeli (fabrika kurmak gibi) yatırımlardır.• Bir ülkenin dış ticaret

hesaplarındaki fazla, bir başkasının açığını oluşturur. (1970-80`deki OPEC ile Türkiye ve bazı ülkeler)

ideamanbahman.com

TÜRKİYE`NİN İHRACAT ve İTHALAT ANALİZİ

İhracatda Almanya

Rusya`dan sonra ikinci

sırada.

Türkiye`ye yabancı

ülkelerden gelen

doğrudan yatırımın üçte biri Almanya

kaynaklı.

Türkiye`de 5.058 Alman

şirketi var.

Almanya`da 72 bin Türk şirketi

var.

Almanya sanayi ve

tarım ürünlerinin en büyük alıcısı.

oAlmanya Türkiye`nin bir numaralı ihracat pazarı.

ideamanbahman.com

TÜRKİYE – AZERBAYCAN TİCARETİ• Enerji (petrol ve doğalgaz) boru

hatları• Tekstil ve Gıda sektörü

ideamanbahman.com

Türkiye İhracatında Alt Sektörlerin Payı

o Sanayi ürünlerinin en büyük alıcıları:

Almanya İngiltere İtalyaABDFransa

oOECD`nin belirlemelirine göre Türkiye`den yapılan 100$`lık ihracatın $58.50`lık kısmını ithal ediyor, sadece $41.50`lık değeri içeride üretiyor.

Otomotiv Hazır Giyim Hazır Giyim ve Konfeksiyon

Çelik Ürünleri

13.9

16.1

11 11.3

2012 yılı (% ile)

ideamanbahman.com

TÜRKİYE`NİN DÜNYA MARKALARI

Türkiye`nin Dünya Markaları

Arçelik

Efes Pilsen

Kanal D

Migros (Ramstore)

LINENS

Silk& CashmireMADO

Simit Sarayı

THY

Mavi Jeans

Ülker

ideamanbahman.com

oAlmanyada Blomberg fabrika ve markasını, İngiltere`de Leisure ve Flavel markasını, Avusturya`da Elektrain Bregenz şirketi ve markasını, Romanya`da ünlü Arctic`I markasını satın aldı

oArçelikoBekooDoğu Avrupa, Baltık Cumhuriyetler,

Bağımsız Devletler Topluluğu

ARÇELİK

ideamanbahman.com

oRusya, Romanya, Moldova, Sırbistan ve Kazakistan`da 15 bira, 6 malt fabrikası ve 1 şerbetçiotu üretim fabrikası

oAvrupa`da en çok tüketilen 10 biradan biri

oDünyada 50`den çok ülkede tüketilmektedir

oBazı ülkelerde Coca-Cola ürünlerinin distribütörlüyünü yapmakta

EFES PİLSEN

ideamanbahman.com

oDoğan Yayın Holding Romanaya`da «Kanal D Romanya» kurarak yurtdışında faaliyete geçen ilk Türk TV kanalı olmuştur.

KANAL D

ideamanbahman.com

oMigrosTürk T.A.Ş.`nin yurtdışında ilk yatırımı Azerbaycan`da «Ramstore» mağazasının açılması idi.

oRusya, Kazakistan, Bulgaristan, Kırgızistan ve Makedonya`da 77 adet Ramstore mağazaları vardır.

MİGROS (RAMSTORE)

ideamanbahman.com

oTürkiye dışında 8 ülkede 23 adet mağazası vardır.

o2000 yılı başlarında Zorlu Tekstil Grubu bünyesinde kurulan LINENS mağazalar zinciri, Türkiye`den yurtdışına açılan ilk ev tekstili zinciri olma özelliğini taşımaktadır.

LINENS

ideamanbahman.com

oSaf kaşmir, saf ipek ve bu ikisinin karışımından ibaret koleksiyonları vardır.

oYutriçi ve yurtdışında mağazaları, corneaları ve bayileri ile iddialı bir şekilde büyümekte olan marka zengin müşterileri hedef almakta ve buna uygun ürün, fiyat ve dağıtım politikası izlemektedir.

SILK&CASHMERE

ideamanbahman.com

oDubai, Kuveyt, Umman, Suudi Arabistan, Güney Kore, Avustralya ve Azerbaycan`da şubeleri vardır.

oTürk dondurma ve tatlılarını dünya tüketicileri ile buluşturmaktadır.

MADO

ideamanbahman.com

• New York, Vancouver, Montreal, Londra, Frankfurt, Münih, Kopenhag, Brüksel, Sidney, Zürih, Paris, Toronto, Milano ve Amsterdam şehirlerinde showroomları aracılığı ile tüketicilerle buluşmakta• 2006`da Style&Design sayısında

dünyanın en iyi 16 jeans markasından biri olmuştur.

MAVİ JEANS

ideamanbahman.com

oÜlker grubu dünyaca ünlü lüks çikolota üreticisi Godiva`yı 850 milyon dolara satın aldı

oArtık dünyada lider markalar arasında

Ülker

ideamanbahman.com

THYideamanbahman.com

SİMİT SARAYI

ideamanbahman.com

SONUÇ

Türkiye`nin ihracatı 152.5 milyar dolar

olmuştur. (2012)

Türkiye`nin ithalatı 240.3 milyar dolar

olmuştur. (2012)

Türkiye dünya ihracatının

1000`de 74`nü oluşturmuş.

(2012)

Türkiye AB ihracatının %1.77`sini

oluşturmuştur. (2012)

Türkiye gelişmekte olan

ülkelerin ihracatının %1.48`ni

oluşturmuş. (2012)

ideamanbahman.com

TEŞEKKÜRLER

İstanbul ÜniversitesiSosyal Bilimler Enstitüsü

Pazarlama Tezli Yüksek Lisans

«Uluslararası Pazarlama» dersi«Uluslararası Ticaret ve Türkiye» konusuÖğretim Görevlisi: Doç.Dr. Cenk A.YükselÖğrenci: Bahman Huseynli

Kaynakça: Farklı kaynaklar kullanılmıştır.

Website: ideamanbahman.com

14 Mart 2016, İstanbul