EKONOMIAREN GARAPEN ETA LEHIAKORTASUN SAILA

DEPARTAMENTO DE DESARROLLO ECONÓMICO Y COMPETITIVIDAD

EKONOMIA GARAPEN ETA LEHIAKORTASUNAREN SAILBURUA, ARANTZA TAPIAREN AGERRALDIA LEGEBILTZARREKO

BATZORDEAN

Vitoria-Gasteiz, 2013ko otsailaren 8an

Egunon,

Hasi aurretik, esan nahi dizuet niretzat ohore handia dela, benetan, Eusko

Jaurlaritzako Ekonomia Garapen eta Lehiakortasunaren Batzorde honen

aurrean agertzea. Asko eskertzen dizuet hemen egotea eta niri arreta ematea;

nik neuk ere harreman hurbila, solasa eta elkarlana eskaini nahi dizkizuet. Gure

arteko harremanaren bidez, jakina, politikaren jokoan bakoitzak dauzkan lekua

eta eginbeharrak errespetatuz, Euskadiko jendearen mesederako izango diren

oinarrizko akordioak lortu nahi nituzke.

Horrexegatik, esan beharrik ere ez dago: ni neu, sailburua, eta nire lan-talde

osoa, zuen esanetara gauzkazue behar gaituzuenerako. Gobernuaren egitura

berriak Garapen Ekonomikoa eta Lehiakortasuna izenean bildu ditu

ekonomiako hiru sektore produktiboak: industria eta energia, merkataritza eta

turismoa, nekazaritza eta arrantza.

Kontu horiek guztiak multzo bakar batean jarrita, administrazioa murrizteko eta

kargu publikoak gutxitzeko gobernuak hartutako erabakia betetzeaz gain,

elkarrekiko laguntza eta lankidetza bultzatu nahi ditugu, eta gure produkzio-

sareko sektore guztiek norabide berean egin dezatela lan. Industria,

merkataritza, turismoa, nekazaritza eta arrantza, denak elkarrekin lanean sail

berdinean, eta elkarrekin lotuta; gure jardun bateratua ez dadin izan batzuen

eta besteen lan-arloa biltze hutsa, baizik sinergiak sortzeko abagunea.

2

Utzidazue, arren, gaurkoan nirekin dauzkadan lau sailburuordeak aurkezten.

Estibaliz Hernaez, Berrikuntza, Teknologia eta Lehiakortasunekoa; Juan

Ignacio García de Motiloa, Industriakoa; ; Itziar Epalza, Merkataritza eta

Turismokoa, eta Bittor Oroz, Nekazaritza, Arrantza eta Landa Garapenekoa.

Ez gara oraintxe hasi. Euskadi hobeto ari zaio aurre egiten krisiari Espainia

baino, gu baino lehenagoko eusko jaurlaritzek erabilitako estrategiei esker,

nagusiki.

80ko hamarkadan, euskal ekonomia modernizatzearen alde egindako apustuak

aukera eman zigun ekonomia abarkatuz, sektoreko krisien aurrean hain ahul ez

izateko, eta, aldi berean, gure enpresak teknifikatzeko eta nabarmentzeko,

langile kualifikatuak erakartzeko eta nazioartekotze-prozesu geldiezina martxan

jartzeko.

Horretan ibili ziren arduradun politikoek eta orduko industria-politikek ondo

merezia dute gure esker ona.

Garai hartan bezala, lana erruz daukagu egiteko orain; eta, halere, lanerako

grinak ez digu eragozten egoeraren larria ikustea. Irrikaz ekin diogu erronkari,

baina itsutu gabe; etorriko zaigun borroka latzaren jakitun gara. Batez ere,

langabeziaren kontra jardun beharko dugulako, eta krisiak euskal herritarron

artean zartatu duen arraila ixten.

Horretara jarri behar ditugu indarrak eta ahaleginak. Lana eta aberastasuna

sortuz besterik ez baitago gaurkoa konpontzerik. Edo beste era batera esanda:

ekonomia berpiztuz. Ez dira herri-administrazioak lana sortzen dutenak.

Enpresei dagokie zeregin hori. Gure ardura enpresentzat giro egokia sortzea

da, hazkundea eta enplegua errazago etor daitezen.

Eta, horretarako, ezinbestekoa da administrazioek eta eragile ekonomiko eta

sozialek elkarrizketaren eta adostasunerako jarreraren alde egitea. Batzuen

eta besteen ahaleginak batu behar ditugu, sinergiak eratu eta eraginkorragoak

izan.

3

Horiek esanda, nire agerraldiaren mamiari helduko diot orain, hiru zatitan

banatuta:

Lehenik eta behin, gure estrategia zein testuinguru ekonomikotan aplikatu

beharko dugun azalduko dizuet, zein joko-zelai egokitu zaigun gure politikak

abian jartzeko.

Horren ondoren, gure sailaren jardun-asmoaren nondik norako orokorrak

azalduko dizkizuet.

Eta, amaitzeko, laburxeago, sailaren lan-ildo zehatzagoak, sailburuordetzaka.

1. Sailaren estrategiaren testuinguru ekonomikoa

Munduko ekonomiaren aldaketa bat-bateko honek kolokan utzi ditu duela gutxi

arte balekoak zitzaizkigun hazkunde-, berrikuntza- eta kudeaketa-paradigmak .

Globaliazioa errealitatea da, bai lehia eta bai hedatzeko aukerak mundu-

mailakoak dira orain; alegia, munduko beste iturburu batzuetara zabaltzen dira

orain. Industria-merkatuetako eskariaren sofistikazioa eta azken merkatuetako

kontsumitzaileen polarizazioa direla-eta, enpresak behartuta daude negozio-

eredu berriak sortzera, lehiatzen jarraitzeko aukerarik izango badute.

Aukerak zabaltzeko asmoz, jarduera berriak sortu dira, planteamendu sektorial

lineal eta elkarrekiko loturarik gabekoak alde batera utzita. Teknologia eta

bateratasun teknologikoa gero eta garrantzi handiagoa hartzen ari dira enpresa-

jardueretan, eta besteengandik nabarmentzeko bereizgarri bihurtzen ari dira.

Negozioa egiteko erak berraztertzeko eta berriak sortzeko premia eragin digu horrek, are gehiago: politika publikoan jarduteko era berritu beharra.

4

Logika ekonomiko berrira egokitu behar hau, alabaina, krisi ekonomiko bihurtu

den finantza-krisiaren testuinguruan tokatu zaigu. 4 urtez apurka gero eta

gehiago ahuldu ondoren, Euskadi berriro ere atzeraldian sartu zen 2012.

urtean; BPG % 1,2 murriztu zen, eta oraingoz testuinguru ekonomiko latza

izango du aurrean, 2013an BPGk oraindik ere atzera egiteko aurreikuspena

baitago (beste % 1,1). Gaur-gaurkoz, krisian gaude, lana eta esfortzua egitea

besterik ez dugu, eta halaxe izango da hurrengo urteetan ere. Hona hemen

egungo egoeraren adierazgarri batzuk:

o Ekonomia globala eta, batez ere, europarra moteltzen ari direnez,

esportazioak ere indarra galdu du, eta esportazioa zen, hain justu, gure

ekonomiaren habea azkeneko urteetan.

o Zor subiranoak eta kredituak ekonomia errealean eragin dituzten arazo

finantzarioek hor diraute oraindik, gure enpresak eta familiak itotzen.

o Kontsumorik ez dago eta inbertsioek behera egin dute, ezertan ziurtasunik ez

dagoelako, ezkortasuna nagusitu delako eta behar besteko finantzaziorik ez

delako.

o Ekintza publikorako marjina txikia dago. Egonkortasun eta Hazkunderako

Itunak eta Europako Itun Fiskalak taxutu dute arau-multzo hori, aurrekontu-

egonkortasunerako arau-multzo berriaren eraginez.

o Enpresa-sarea eta enplegua galdu dira, orain arte aipatutakoen ondorioz eta

gure ekonomiaren lehiakortasuna, itxuraz, gero eta txikiagoa delako, are

txikiagoa globalizazioa zenbat eta handiagoa izan.

Egoera larria izanagatik ere, zorionez Euskadin berme bi ditugu gure burua sendotzeko, batetik, autogobernua ondo baliatzen asmatu dugula eta, bestetik, eredu sozio-ekonomiko gure-gurea sortu dugula, lehen ere krisi

latzak gainditzen lagundu diguna eta oinarrirako habe sendoa ematen diguna,

krisia nolabait laburtu eta arintzeko, eta herrialde lehiakorra, elkartua eta

bizimodu onekoa eraikitzeko.

5

Denbora luzean egindako ahaleginari esker, gaur egun ekonomia emankorra

gara, dibertsifikatua, mundura zabaldua, langile kualifikatu askokoa, eta apustu

gogorra egina daukagu berrikuntzaren eta teknologiaren alde.

Hona hemen gure ekonomiaren abiapuntuaren bereizgarri nagusiak:

o Industria da euskal ekonomiaren motorra. Gure industriek, Barne Produktu

Gordinaren % 25a sortu ez ezik, enplegu guztiaren % 22a ematen dute,

nagusiki, manufakturazko enpresen eskutik (BPGren %19). Esportazioaren

hein handienaren oinarri dira, eta gure herriko zerbitzu aurreratuen eta

hirugarren sektoreko jardueren iturburu. Horrexek ematen digu aukera erabat

ezkor jarri gabe begiratzeko etorkizunari, industria delako enplegua eta

aberastasuna sortzeko motor eragilea, nola zuzenean hala zeharrean.

80ko hamarkadatik aurrera modernizatzen hasi izanari esker, euskal

industria gero eta sakonago errotu da, eraginkortasuna, kalitatea,

teknifikazioa eta nazioartekotzea landuz, eta lehiakortasun handiko

klusterrak osatu ditugu, hainbat arlotan: metalak eta manufaktura,

automozioa, makineria astuna, energia edo aire-espazioko ontzigintza.

Halere, 2008an hasitako krisi honek agerian utzi du baditugula zenbait gaitz,

industria-ehuna oraindik ere gehiago landu behar dugula adierazten dutenak.

Besteak beste, gure enpresak ez direlako behar bezain handi beren

sektorean gogor borrokatzeko, ez dutelako beren lana kanpoko merkatuetan

ondo zabaltzerik lortu, eta ez dutelako asmatu berrikuntza eta teknologia

beren mesedetan erabiltzen produktuei balio gehiago emateko. Gaitz horiek

gutxi ez, eta, gainera, industriaren sektore guztia gure enpresen

bideragarritasuna kinka larrian daukan kreditu-falta beraren mendean dago.

6

o Gure enpresa-sarearen barruan, Euskadik baditu mundu mailan lehiatzen

diren enpresa traktore batzuk. Gure ekonomian berebiziko garrantzia dute

enpresa horiek, balio erantsia sortzen, eragindako enplegua eta jakintza

sortzen eta abar.

Baina, nahiz etengabe handitzen ari diren eta nazioarteko merkatuetan

sartuta dauden, gure enpresa traktore horiek ere ezin izan diote izkina egin

mundu mailako ekonomiako lehia gero eta handiagoari eta aldaketa

bizkorrei, eta besteetatik bereiziko dituzten lehiakortasun-estrategiak behar

dituzte, adibidez, bakoitzaren zein herrialde osoko balio-kateak ematen

dituen gaitasunak burua erabiliz baliatuz.

o Garapen ekonomikoaren nahiz industria lehiakorragoaren bila, Euskadi

gogor ari da jakintzaren eta berrikuntzaren alde. Ahalegin horren emaitzak

barne-produktu gordinaren % 2 inbertitu izanean ikusten dira, bai eta, 2011.

urtean, Euskadin I+G+b arloan 11.000 ikerlari jardun izanean ere; hori guztia

Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzarako Euskal Sistema konplexu eta ondo

eratuari esker, betiere, enpresen lehiakortasuna areagotzeko jakintza-

estrategiaren barruan.

Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzako Euskal Sistema ondo errotzeko behar

zen denbora pasatzen utzi eta gero, eta jakinda jakintza sortzea eta

egokitzea etenik gabe egin beharreko kontua dela, gaur egungo erronka zera

dugu, jakintza zabaltzeko ahalmena handitzea, irabazi ekonomiko eta soziala

ateratzeko.

o Krisia hasi zenetik hona, eta bereziki gogor azkeneko bi urteotan, euskal

salerosleak eskariaren gainbeherari eta sektoreko lehiari aurre egin

beharrean dabiltza; hori nahiko lan ez, eta gainera kreditua bildu ezinik

dabiltzanez, dendak ixteko kinka larrian daude asko eta asko.

7

Euskadin, merkataritzak BPGren %11,33 ematen du: 45.000 denda inguru

dira guztira eta bakoitzean, bataz beste, 3 lagun dabiltza lanean. Dendek,

aberastasuna sortzeaz gain, izugarri laguntzen dute herri eta hiriak

antolatzen, gizartea diseinatzen. Krisia gainditzeaz gain, sektoreak

bestelako egiturazko aldaketa batzuei ere egin beharko die aurre, adibidez,

aldatu egin direlako kontsumitzaileek ordutegiarekin, kalitatearekin, prezio

egokiekin, zerbitzuekin, kontratazio-sistemekin eta beste kontu batzuekin

zituzten ohiturak, eta apurka-apurka hirietan firma gutxi batzuetan ari delako

kontzentratzen salerosketa.

o Gure ekonomiaren alderdi positiboena nabarmentzearren, esan behar dugu

turismoa asko sendotu dela azken urteen, eta oso sektore dinamikoa dela.

Turismoko gastu totala igo eta igo ari da 2000. urtetik: BPGaren % 5,6 izan

zen 2010ean; nahiz bilakaera ez den orokorra, lurralde bakoitzean bere erara

garatu delako.

Turismoa etenik gabe hazten ari da, ikono bultzatzaile batzuei esker, eta

erreferentziazko bisita-leku bilakatu da. Halere, turismoari ere arazoak ari

zaizkio agertzen, eskaintza oso barreiatua delako, gehiegi atomizatua,

sektore publikoa garatzeko lana bikoiztuta dagoelako eta bertako

bereizgarririk ez duelako eskaintzen. Horiek horrela, argi ikusten dugu

Euskadik bisitarientzat dauzkan bereizgarriak (berrikuntza, tradizioa, kultura

eta abar) nabarmentzeko moduko ekintza turistikoa eskaini behar dela; hots,

orain arte arlo horren euskarri ziren oinarriak aztertu behar dira, ea zer

dagoen aldatzeko eta zer sendotzeko.

o Baserri-inguruak, lurretan, gure lurraldearen % 87 badira ere, baserritarrak

biztanleriaren % 9 besterik ez dira. Eta, halere, gure altxorra dira,

ekonomiari eta enpleguari ematen diotenagatik ez ezik, gure herriaren

izanarekin batzen gaituztelako eta gure lurren orekari eusten diotelako.

8

o Euskal ekonomian egundoko pisua ez badu ere (2010. urtean, BPGren

%0,4), 16.416 ustiategi jarduten dira nekazaritzan, guztira, 16.500 langile,

horretan bakarrik. Merkaturatze-kooperatibetan oinarritutako jarduera da

nekazaritza, eta produktuen kalitatea du lehiarako tresna zorrotzena;

alabaina, nekazaritzako elikagaien katean gero eta negoziatzeko gaitasun

gutxiago daukate baserritarrek. Are eta gutxiago, zahartu ahala zeinek

ordezkatu ez dutelako.

o Arrantza ere ez da oso oparoa barne-produktu gordinari egiten dion

ekarpenaren aldetik (2011. urtean, % 0,2 besterik ez), baina leku

batzuetan oso indar handia du: itsasertzean, BPGaren % 7 eta

enpleguaren % 20. Gainera, azkeneko urteetan, asko eta sakon ari da

berregituratzen eta modernizatzen.

o Elikaduraren industria BPGaren % 1,6 izan zen 2011n. Baserritar eta

arrantzaleen ekoizpenaren % 90 eraldatzen du, eta, nagusiki, enpresa

txikiek eta ertainek osatzen dute. Multzo honen barruan, denetan

dinamikoenak eta produktiboenak, edarien azpisektoreko enpresak.

Hazten ari da sektore hau azkeneko 10 urteetan, bai enpleguetan bai balio

erantsian.

Egungo testuinguru sozial eta ekonomikoa abagune ezin hobea da

Euskadirentzat aurrerapauso itzela egiteko lehiakortasunean eta ekonomia

nahiz gizartea garatzen. Pausoa luzatzeko, baina, gaur egungo egoeraren latzaz jabetu behar dugu, eta politikak eta erakundeak aldatu, berriztatu eta bereizi. Lehen ere eginda gaude, badakigu egiten, eta egingo dugu berriro ere.

9

2. Sailaren jarduera-planaren nondik norako orokorrak.

Azken hamarkada hauetan Euskadik aurrera egin baldin badu, izan da denon

ahaleginari esker eta, lehiatzeko orduan, neurri handi batean, geure eredua

izan dugulako. Hona hemen eredu horri eusten dioten elementuetako batzuk:

• Industria produktiboaren lehiakortasunaren alde egitea, tinko;

• proiektuak sortzearren eta balio bereziko proposamenak sortzearren,

jarduerak klusterretan biltzea;

• estrategia eta proiektu traktoreak sortzearren, arlo publikoaren eta

pribatuaren arteko lankidetza eta erakunde arteko lankidetza; edo

• autogobernu-gaitasuna hauspo-indar modura erabiltzea, lehiakorragoak

izateko tresna berriak inguratzeko.

Uste dugu eredu hori, funtsean, orain ere baliokoa dela, baina egokitu egin

behar dela, Euskadi gaur egun beste lehia-leku batean dagoelako, eta hasiak

garelako ikusten etorkizunean munduan zer-nolako joko-lekuak izango ditugun,

egokitu egin behar, haietara ere.

“Eredu berri" hori eraikitzeko, egin behar dena da honaino ekarri gaituen

orain arteko lehia-eredua indartu eta hobetu. Hori dela-eta, sail honen eta

jaurlaritza honen asmoa da, gure autogobernuak ematen dizkigun ahalmenei helduta, jarduteko orduan inposatzen zaizkigun mugei aurre egitea eta Euskadi, atzera, ekonomia-hazkundera eramatea eta , gure herriaren lehiakortasunaren eta garapen sostengarriaren norabidean, beste etapa batera salto egitea lortzea.

10

Zehatzago esanda, eredu berria honako printzipio hauen gainean eraiki nahi

dugu:

1. Epe laburrerako eta ertainerako ekintzak eta emaitzak: Gure sailak

helburu bikoitza izango du: alde batetik, berehalakoan, krisiak euskal

enpresetan eragiten dituen ondorioak indargabetzea edo zuzentzea; eta,

beste alde batetik, gure ehun ekonomikoaren lehiakortasunaren aurrerabidea

sendotzea, horixe baita, batez ere hori, gure ongizatea etenik gabe eta

sostengarritasunez hobetzeko modua.

2. Industria produktiboaren aldeko apustua. Zalantzarik gabe, gure sailak

industria produktiboaren alde egiten du, hura baita gure zutarria. Zergatik?

Daukan pisua daukalako eta, ikusia denez, herresta–ahalmen handia

duelako; aberastasuna eta enplegua sortzeko motorrik indartsuena delako;

eta nazioarteratzearen eta I+G+Bren palanka nagusia delako. Horregatik,

eboluzioan aurrera egiten lagundu nahi diogu, beste fabrikazio-modu bat

lortu arte, aurreratuagoa, eraginkorra, sostengarria, teknologia eta material

berriak inguratzeko gai baina gai, era berean, diseinua berritzeko,

produktuak hobeto merkaturatzeko, zerbitzu eta konponbide hobeak

emateko eta negozio-eredu eta kudeaketa-sistema berriak aurkitzeko.

3. Guretzat, ekonomia zehar-bide bat da: Sail honen menpe dauden arlo

guztiak dira ekonomia-gai, denak dira aberastasuna eta ongizatea sortzeko

gai. Ekonomiaren Garapen eta Lehiakortasun Saila sortu baldin badugu, izan

da (egiturak mehetzeko premiari erantzuteaz gainera) seguru gaudelako

Jaurlaritzaren/Sailaren esku dauden ekonomia-jarduera guztiak zeharka

landu behar direla, buruan, beti, lehiakortasuna hobetu beharra edukita.

Enpresa-ikuspuntua izan behar dugu, aberastasuna eta enplegua sortu

beharra, eta ez, soilik, industria (eta hari loturiko zerbitzuak) lantzeko orduan,

baita turismoa, merkataritza, nekazaritza, abeltzaintza, arrantza eta

nekazaritzako elikagaien industria jorratzeko orduan ere, ahaztu gabe -jakina

ezetz- beste arlo batzuetan ere ikaragarri ondorio positiboak eragiten

dituztela, hala nola, lurraldea garatzeko, nortasuna indartzeko eta abar.

11

4. Ahaleginak fokalizatzea: Egoera ekonomikoak eta herrialde modura

daukagun tamainak berak ere baliabideak mugatu egiten dizkigu, eta,

horregatik, zalantzarik gabe, politikak eta jardunak fokalizatu egin behar

ditugu, hain justu, emaitzak lortzeko indar handiagoa edukiko dugun

lekuetan. Horrek esan nahi du proiektu berritzaileak eta bultzatzaileak behar

ditugula, enplegua eta eskaintza bereizgarriak sortzeko modukoak, baina

esan nahi du orobat Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzako Euskal Sarea

espezializatu egin behar dugula eta nazioarteko gobernu-ekintzak bereziki

lurralde jakin batzuetan indartu.

5. Politikak zatika antolatzea: Politikak diseinatzeko orduan, enpresak banan-

banan edo ezaugarri bereko enpresa-taldeak hartuko ditugu gogoan,

kontuan hartuta zein garapen- eta heldutasun-estadiotan dauden, zein

tamaina duten eta zein arlo edo azpiarlotan diharduten, hartara, ad-hoc

konponbideak diseinatu ahal izateko. Ekonomia sustatzeko sistemako beste

eragile batzuekin lankidetzan, sailak zatikatze-lan horretan aurrera egiteko

asmoa du, bai politikak diseinatzeko orduan eta baita ekintzaileei eta

enpresei laguntasuna emateko orduan ere (ETEei eta handiei).

6. Pertsonak erdigunean: Ez daukagu inolako zalantzarik pertsonak direla

enpresek duten aktiborik funtsezkoena. Enpresek, lehiakortasuna

hobetzearren, langileek gehiago parte hartzeko prozesurik abiarazten

badute, sailak lagundu egingo die. Helburua izango da pertsonei hazten

laguntzea, lanbidean eta pertsona modura garatzeko tarteak edo moduak

sortzea. Epe luzerako horrelako proiektuak sortzen laguntzeko asmoa

daukagu.

7. Lurralde arteko oreka: Euskadi lurralde orekatua da, eta, hain zuzen ere,

horixe du indargunerik handienetako bat. Jaurlaritza honen ustez,

lehentasunetako beste bat da gure lurralde, eskualde eta udalerrietako kale,

baserri eta itsas bazterrak garatzea. Gure ustez, merkataritza, nekazaritzako

elikagaien arloa eta arrantza funtsezko baloreak dira Euskadirako eta

euskaldunontzat, eta ez, soilik, ekonomiarako eta enplegurako dakarten

12

guztiarengatik, baita gure nortasunarekin duten loturarengatik eta lurraldeari

eusteagatik ere. Horretarako, garbi dago zer egin behar den: lurralde,

eskualde edo herri bakoitzera egokitutako ekoizpen-ereduak indartu behar

ditugu;, eredu horiek bata bestearen bide-lagun izan behar dute; hurrengo

belaunaldiek ere lan horietan jarraitzea lortu behar dugu; eta pertsonak izan

behar du denetan gauzarik garrantzitsuena, politika, ekonomia edo gizarte-

arloko beste ezeren aurretik.

8. Eragile arteko lankidetza: Erakunde arteko lankidetza eta lankidetza

publiko-pribatua behar ditugu, jarritako helburuak lortuko baditugu.

Horretarako, orain arteko formuletako batzuk atzera berriro asmatu beharko

ditugu, agortzen hasiak ez ote dauden itxura baitute. Lankidetza-bide

horietan aitzindari-lana egin nahi dugu, ea lortzen dugun helburuak

bizkorrago jotzea eta baliabideak zuzenago erabiltzea.

Horiexek printzipioak, eta, jarraian, azal ditzagun lanean erabiliko ditugun

palanka sendoenak, lehiakortasun-eredu berri hori legegintzaldi honetan

gauzatzen hasteko:

1. Finantzazioa indartzea: Kreditua emateko gaur egun dauden mugak direla-

eta, garaiotan, enpresen finantzaketari arreta berezia eskaini behar zaio, bai

haien errekuperazioa erraztearren -plan bideragarrietan oinarrituta-, bai eta

hobeto lehiatu ahal izan daitezen, balio erantsi handiagoa lortuz,

merkatuetan aurrera eginez eta enpresa-proiektu berriak abiaraziz. Hortaz,

derrigorra da eskura ditugun finantzaketa-bideak zabaltzea eta hobetzea.

Berehala egin beharrekoa da.

Hori dela eta, gutxi barru, ETEen zirkulatzaile-premiak finantzatzeko funtsa

jarriko dugu martxan. Baina, haren osagarri, beste hainbat tresna ere

plazaratuko dugu, batzuetan, orain artekoak egokituz (arrisku-kapitala,

partaidetza-kredituak, abalak, aurrerakin itzulgarriak, interesen hobariak eta

abar), eta tresna berriak sortuz.

13

2. Teknologia eta Berrikuntzarako Euskal Sistemaren berrantolaketa:

Gure ekonomia garatzeko giltzarrietako bat I+G+Bren aldeko apustua izan

da, eta apustu hori indartu egin behar da, gure enpresa-ehunak eta gizarte

osoak aurrera egitea nahi baldin badugu. Borondatea argia eta sendoa da,

baina, borondate horrek, bidea argitzeko irizpide batzuk ere behar ditu,

alegia, bikaintasuna; esparru bereizi batzuen inguruan ikerketa-masak

finkatzea; eta, batez ere, sail honen ikuspuntutik, emaitzen transferentzia eta

aplikazioa hobetzea. Badugu nahikoa ezaguera metaturik, eredua ondo

sendotuta dago; eginkizun horietan oso aurreratuta gaude; eta, orain,

Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzarako Euskal Sistema berriro errebisatu

eta antolatu behar da, helburu horiek gogoan hartuta.

3. Dibertsifikazioa, gure ahalmenetan oinarriturik: Ondo dago betiko gure

industria-arloen lehiakortasuna hobetzen saiatzea, berrikuntzarako eta

nazioarterako bidea zabaltzea, baina, ahalegin horrekin batera, derrigorra da

egitura dibertsifikatzeko ahalegina egitea, hazteko leku asko duten arlo edo

esparru berrietara abiatzea (ekonomia berdea, energia, "hiri adimentsuak"

edo bizitzaren inguruko esparrua) edo Espezializazio Adimenduen

Estrategia. Dibertsifikazio-prozesu horrek gure ekoizpen-ehunaren eta

eragile zientifiko-teknologikoen ahalmenetan oinarritu behar du, eta,

lagungarri modura, besteak beste, teknologia konbergenteak erabili behar

ditu (bio, nano-mikro, IKTak).

4. Jarduera-kate osoak bultzatzea: Gure sailak, esandako horren haritik,

ekonomia-arloko jarduera-kate osoak indartzeko ahalegina egingo du

(ikerketa-lanetik merkaturaino), hori bai, kate-begien edo kateen arteko

harremanak ahaztu gabe.

Esate baterako, berrikuntza lortu nahi badugu eta nazioartera iritsi nahi

badugu, enpresa traktoreek enpresa txiki eta ertainen sarea herrestan

eramateko duten gaitasuna indartuz; nekazaritzan eta arrantzan, ekoizleen,

eraldatzaileen eta merkaturatzaileen arteko harremana erraztuz; edo

elikagai-industria horren eta turismo-arloaren eta energia-arloaren arteko

14

loturak biziberrituz). Azken batean, gure herrialdearen jarduera ekonomikoa

josten duten balio-kateen multzo askaezin hori klusterizatzeko beste ekinaldi

batera abiatu nahi dugu, atzera klusterraren jatorrizko filosofiari helduz, gure

lehiakortasuna garatzeko eragile biziak eta bizkorrak izan daitezen.

5. Nazioarteratzea: Sailak lurrera ondo lotuta utzi nahi duen lehiakortasun

horretan, hauxe da indargarri modura erabili beharreko funtsezko

bektoreetako bat. Enpresa askok dute, lehenagotik, beren estrategietara eta

praxira bilduta, baina, kasuan kasu, ikusiko dugu alde handiak daudela

nazioarteratzearen mailan eta norainokoan.

Gainera, krisia dela-eta, are eta premiazkoagoa da, are eta larriagoa,

merkatuak eta arriskuak dibertsifikatzea eta kanpoko merkatuetako aukerak

alferrik galtzen ez uztea, hartara, balio-katearen barruko jarduera guztiak

indartzeko. Aipa ditzagun, jarraian, nazioartera zabaltzeko politika berria

diseinatzeko orduan kontuan hartuko ditugun beste oinarri batzuk:

segmentazioa; enpresen premiei hobeto erantzutearren, sistemako beste

eragile batzuekiko lankidetza-tresnak aurkitzen saiatzea; eta, gobernu-lana

egiteko orduan, batez ere herrialde eta eskualde batzuk hartzea begitan,

euskal enpresetarako balio handienekoak, hain justu.

Nazioartera zabaltze hau ez da, soilik, enpresek egin beharreko zerbait,

herrialde osoak baizik. Kultura-aldaketa bat dakar, eta ez nolanahikoa.

Horretarako, herrialde-ikur bat sortzeko estrategia oso bat behar dugu,

nazioartean ibiltzeko aterpe moduko bat, Euskadi ikus errazagoa egingo

duena, eta kokaleku bat emango diona. Aterpe horrek, gainera, hazten ari

diren arloetan oinarritu behar du, hala nola, turismoan edo gastronomian,

baina ez ditugu ulertu behar tokian tokiko ekonomia eta enplegua

dinamizatzeko faktore modura soilik, aitzitik, ekonomia-eredua nazioartera

zabaltzeko eta sostengarritasunean garatzeko tresna gisa.

6. Enpresaren eta jende ekinaren zeregina indartzea: Lanari ekiteko jarrera

eta lana bera atzera biziberritu egin nahi baldin baditugu, derrigorra da

gizarteak enpresa eta enpresa-buruak balioestea, funtsezkoak baitira

aberastasuna eta ongizatea sortzeko. Ekonomia osasuntsu garatuko bada,

15

enpresa berriak sortu behar; eta, horretarako, ekin egin behar, ezinbestean;

eta, batez ere, "etxe barruan ekin behar", hau da, enpresaren egitura,

baliabide eta indarguneetan oinarrituta, enpresa balioa, enplegua eta

aberastasuna sortzeko kontzeptu modura ulerturik.

7. Maila askotako aginte-lana: Enpresen lehiakortasuna hobetzen saiatzeaz

batera eta aldi berean, herri-administrazioek ere bide horretan aurrera egin

behar dute. Are eta garbiago gaur egungo egoera ekonomiko zail honetan.

Hori dela-eta, guk, gure aldetik, agintzen dugu hobetuko dugula gure sailaren

eraginkortasuna eta eragimena, aginte-lana maila askotan hobetuz:

a. Barruan, hau da, sailean, gure egoitzetan, administrazio-erakunde

autonomiadunetan, eta erakunde eta sozietate publikoetan.

b. Sailen artean. Hau da, Jaurlaritzan, badira beste arlo batzuk ere

lehiakortasuna lortzeko eta ekonomia garatzeko berebiziko garrantzia

dutenak, eta derrigorra da haiekin lankidetzan aritzea. Gogoan ditugu,

adibidez: Hezkuntza, Enplegua, Garraioa eta Mugikortasuna,

Ingurumena, Lurralde Antolamendua eta Lehendakaritza.

c. Kanpoan. Hau da, badira beste eragile batzuk ere oso-oso

garrantzitsuak ekonomia sustatzeko eta berrikuntza lortzeko politikak

diseinatzeko eta exekutatzeko, eta derrigorra da haiekin helburuak

adostea eta lankidetzan aritzea, beste kultura bat sustatuz: errazkeriatik

urrunduz, etenik gabeko ebaluaketa eginez, eta jarritako helburuen eta

konpromisoen jarraipena eginez.

8. Euskadi lurralde erakargarria: Datozen lau urteetan, gure sailak lortu nahi

duena da, azken batean, Euskadi enpresa-proiektuak garatzeko lurralde

erakargarria bihurtzea, bai gure antolakunde eta ekintzaileentzat eta baita

atzerriko inbertsiogileentzat ere, aurretiaz zehaztutako lehentasunezko

jarduera-esparru ekonomikoetan. Helburu hori lortzen baldin badugu,

errazagoa izango da erreferentziazko gure enpresen egoitzei hemen bertan

eustea eta nazioarteko enpresa-proiektuak eta/edo inbertsioak erakartzea,

gure balio-kate nagusiak osatzera etor daitezen.

16

Eta lehiakortasuna bultzatzeko ekintza horien osgarri modura, proiektu eta

inbertsio estrategikoak erakartzeko eta gure artean lotzeko ekintza berezi

batzuk ere bultzatuko ditugu.

3. Sailaren jarduera-ildoak

Beste lehiakortasun-eredu baten aldeko apustua eginik, orain, Ekonomiaren

Garapen eta Lehiakortasun Sailean, guk kudeatu beharreko programa, plan,

egitura eta aurrekontu guztiak errebisatzen eta eredu berri horren arabera

egokitzen ari gara. Denbora beharko dugu, eta legegintzaldian zehar apurka-

apurka egin beharko dugu, eragile publikoekin eta enpresa-eragileekin

lankidetzan.

Edonola ere, krisi-garai honetan gure enpresa-ehunari lagundu ahal izateko,

indarrean dauden gure programa nagusiak 2013an ere indarrean mantenduko

ditugu, eta krisiari aurre egiteko berariazko neurri batzuk ere hartuko ditugu.

Jarraian, legegintzaldian zehar gure sailaren lana bideratuko duten jarduera-ildo

nagusiak azalduko ditugu. Zirriborro bat besterik ez da, baina, edonola ere,

ekainean, Sailaren Jarduera Plana aurkeztuko dugu, eta han zehatzago

azalduko ditugu gure lanaren oinarrizko ildoak: 2013-2016 bitarterako ekintzak,

proiektuak eta beharrezko baliabideak eta guzti.

Berrikuntza, Teknologia eta Lehiakortasuna Sailburuordetza

1. Gure sailarekin zerikusia duen neurrian, Zientzia Teknologia eta Berrikuntzarako Euskal Sarea berrantolatzea, enpresetarako

transferentzia errazago egin dadin eta emaitzak errazago lor ditzagun, eta

baita ikerketa-lanean bikaintasuna lortzeko eta espezializazioa lortzeko ere.

17

Zehatzago, gai hauek landuko ditugu:

• ZTBESren helburuak argitzea eta barruko eragile bakoitzaren rola

zehaztea.

• Sarea ebaluatzea, emaitzak lortzen ote diren ikusteko, eta jakiteko ea

zenbateraino den bikaina hainbat eremutan.

• Gobernu-lana egiteko eskema eta finantzaketa-eredua eta nazioartera

zabaltzeko eredua errebisatzea.

• Konbergentzia teknologikoa errazteko bideak zabaltzea.

• Gure sailarekin duen harremanean Innobasque-k betetzen duen rola

errebisatzea.

2. Klusterizazio-politika egokitzea, eta, horretarako, kluster bakoitzaren

heldutasun-maila kontuan hartzea. Jarduera ekonomikoa eta sailaren

helburuak dinamizatzeko funtsezko tresna da.

Zehatzago, gai hauek landuko ditugu:

• Oraingo klusterrak ebaluatzea eta, beharrezkoa bada, berriro definitzea,

eta baita haiekiko harreman- eta finantzazio-eredua ere.

Kluster arteko esparru berriak identifikatzea eta ustiatzea: balio-kate ezberdinak

bata bestearekin lotzen diren puntuak.

3. Enpresen negozio-ereduaren barruko osagaiak berritzeko ahalegina indartzea (diseinua, merkaturatzea, produktua, sarreren/kostuen egitura).

Horretarako, sailaren programak eguneratu eta doitu egin beharko ditugu,

arlo bateko eta besteko errealitatera eta enpresen dimentsioetara hurbilduz.

18

4. Berrikuntza lankidetzaren bidez bultzatzea, hainbat formula erabiliz, esate baterako, saiakerak egin behar ditugunerako, denon artean erabiltzeko lekuak eta azpiegiturak; zeharkako konponbide berritzaileak

diseinatzeko eta merkaturatzeko programak; eremu estrategikoetan,

demostrazioak egiteko proiektuak martxan jartzea, eta abar.

5. Ekintzailetza Euskal Zerbitzua benetan garatzea, izapideak arintzearren,

eta esparru honetan diharduten eragile guztien arteko lankidetza

ahalbidetzearren.

6. Erreferentziako eskualde-kopuru mugatu bat aukeratu, eta haiekiko harremanak indartzea. Proiektuak hainbat eskualderekin batera garatuz,

gure ekonomiari nazioartera zabaltzen lagunduko diogu, negozio-aukera

gurutzatuei errazago antzemango diegu, politika publikoan metatu ditugun

esperientziak trukatu, eta abar.

ETE sarean IKTak erabiltzen laguntzea, 2015eko Agenda Digitalean gai hori

dela-eta jasotako lerroetatik irten gabe.

Industria Sailburuordetza

1. Fabrikazio-estrategia aurreratu bat martxan jartzea, arlo honen garapen

zientifikoa, teknologikoa eta industriala garatzeko, eta, hartara, Euskadik

posizio hobea izan dezan industria-ekonomien artean, ezagueran eta balio

erantsietan oinarrituriko fabrikazio intentsiboa baliaturik.

2. Ezagueretan oinarriturik, ekoizpen-egitura lehiakorragoa, berritzaileagoa

eta intentsiboagoa sustatzea, honela:

19

• Eragin handiko proiektu estrategikoak aukeratzea eta sustatzea.

• Enpresa traktoreek beren hornitzaile-kateak herrestan eramateko duten

gaitasuna indartzeko baliabideak definitzea.

• Ehuna dibertsifikatzen laguntzea, balio erantsi handiagoko teknologia,

produktu eta/edo merkatuetara.

• Enpresetan erabakiak hartzeko dituzten zentroek Euskadin jarrai dezaten

laguntzea, lehiatzeko lurralde erakargarria eraikiz.

• Atzerriko inbertsioak eta proiektuak erakartzeko politika aktibo bat

garatzea, izan baditugun balio-kateak osatu ditzaten, enplegua sor

dezaten eta tokian kokiko lehiakortasuna bidera dezaten.

3. Industria-sareari finantzen aldetik laguntzea, kreditu-mugak gainditu ditzaten, proiektu bideragarrietan oinarriturik.

• ETEen zikulatzailea Finantzatzeko Funtsa martxan jartzea.

• Finantza-erakundeekiko eta elkarrekiko berme-sozietateekiko

hitzarmenak egokitzea, premien arabera.

4. Industria garatzeko proiektuak finantzatzeko berariazko tresnak eguneratzea eta indartzea, egitura lehiakorragoak eraikitzen lagundu

dezaten, eta Zailtasunak dituzten proiektuak ernetzeko berariazko beste tresna batzuk indartzea, merkatu orokorrean lehiatzeko baldintzetara

egokitzen lagunduz.

5. Euskadi 3E2020 energia-estrategia garatzea. Garaiotan, teknologia eta

industria behetik gora datozen energia-esparruen inguruan garatzeari

emango diogu garrantzirik handiena.

• Enpresa traktorea erabiliz, jarduera teknologikoa eta industriala

bultzatzea, lehentasunezko 3 eremutan: Offshore, Sareak Elektriko

adimenduak eta energia biltegiratzea.

• Energia aurreztearekin eta zuhur erabiltzearekin eta, EEE bitartez,

horniketa-azpiegiturekin zerikusia duten jardun-ildoak garatzea.

20

6. Euskal enpresei nazioarteko merkatuan hobeto lehiatzen laguntzea, nazioartera zabaltzeko fase guztiak jorratuz.

Nazioarteratzea dela-eta sailak egiten dituen jarduerak ikuspuntuaren arabera

banatzea: enpresa esportatzaile berriak, enpresa nazioarteratuak eta kokapen

anitzeko enpresak.Jarduera-kate traktore osoei eta etorkizuneko esparru berriei

nazioarteratzen laguntzea; eta naziorteratzeko proiektuetan lankidetzan

aritzeko aukerak

Nazioarteratzen laguntzeko euskal sistema sendotzea, irizpide modura

eraginkortasuna eta kokapena hartuta.

• Nazioarteratzeko herrialde/eskualde egokienak aukeratzea, eta

Jaurlaritzaren egiturak eta baliabideak haietara egokitzea.

• Merkataritza-ganberekin, arlokako elkarteekin eta klusterrekin

lankidetzan aritzea, eta eragile bakoitzaren jardun-esparruak

koordindatzea.

7. Antolakundeetan, pertsonak osorik garatzen laguntzea.

• Talentua gaitzen, atzematen eta lotzen laguntzea, enpresak nazioartean

hobeto lehia daitezen.

• Euskal talentuarekin, nazioarteko sare bat bultzatzea (Red Basque-

Talentia), mundu osoan ezagunak diren enprsetan eta zentroetan.

• Langileek antolakundeetan gehiago parte hartu dezaten laguntzea.

21

Merkataritza eta Turismo Sailburuordetza

1. Nazioartean, Euskadik, destino modura, besteen artetik bereizgarria izan behar du, geure nortasuna erakusten duten gauzak indartuz.

• Esparru honetako eskumenak dituzten erakundeek eta organismoek

(lurraldeetako agentziek, Basquetourrek, CiTourgunek eta abarrek)

komunikatzen eta turismoa sustatzen egiten dituzten ahaleginak

errebisatzea, koordinatzea eta arrazoiz antolatzea.

• Turismo-baliabide traktoreen inbentarioak egiteko bultzada.

• Tresna berriak garatzea, errazagoa izan dadin Euskadin dugun

turismoaren ebaluaketa eta jarraipena egitea.

2. Turismo-industria indartzea eta sendotzea, Euskadi erreferentziazko destino modura garatu beharra hartuz ardatz gisa, eta, aldi berean, arlo honetako enpresa-sarea apurka-apurka nazioartera zabaltzeko oinarriak jarriz, industriarako zehaztu ditugun lehiakortasun-parametroak erabilita.

3. Turismo-arloko arauak eguneratzea, eta euskal turismo-administrazioa ondo antolatzea eta tamaina egokia ematea (aldundiekin, udalekin, toki-

erakundeekin eta eskualde-erakundeekin lankidetzan).

4. Likidezia Funtsa izeneko ekimena merkataritzaren premia berezietara egokitzea (enpresen tamaina, kudeaketa egiteko gaitasuna eta abar),

proiektu bideragarrietan oinarrituz.

5. Merkataritzari laguntza osoa ematea, euskal merkataritza-sarearen lehiakortasuna eta produktibitatea hobetzeko.

• Kudeaketa-gaitasuna areagotzea eta euskal merkataritza-sarean

teknologia berriak sartzea.

22

• Belaunaldi-txandaketa eta enpresa-eskualdaketa bultzatzea (berrenpresa

proiektua).

• Merkatarien artean elkarteak osatzeko eta lankidetzan aritzeko ohitura

indartzea.

• Euskadiko herri nagusietan merkataritza-planak egiten laguntzea, eta

gainbehera dauden lekuetan plan bereziak egiten laguntzea.

EUDELekin lankidetzan, merkataritzari buruzko udal-ordenantza ezberdinak

eguneratzen eta bateratzen laguntzea.

Nekazaritza, Arrantza, Elikagaiak eta landa-garapena Sailburuordetza

1. Ekoizleen lehiakortasuna indartzea eta nekazaritzako elikagaien katean duten zeresana ere indartzea, balio erantsi handiagoa izan dezaten.

a. Nekazaritzako elikagaien katean parte hartzen dutenen arteko

kontratazioak sustatzea

b. Produktuen eskaintzaren egitura sustatu horien negoziazioa

indartuz

c. Enpresen arteko lankidetza bultzatzea, nekazarien eta

arrantzaleen sareak eta elkarteak erabiliz, unibertsitatea eta Azti

eta Neiker berrikuntza-zentroak erabiliz.

d. Elikagaien industria garatzen laguntzea, tokian tokiko

produktuetara loturik eta Euskadi markara loturik, kalitate-berme

gisara.

e. Gertuko eta bertakoen arteko komertzializazioa sustatu.

f. Baso-sektoreari bultzada eman

23

2. Enpresa berriak martxan jartzen laguntzea, enplegua sortzeko, jendeari

herrian bertan lana emateko, eta arrantzale- eta nekazari-herriak atzera

berriz bizkortzeko, orain arteko tradizioak eta lan egiteko modua galdu gabe.

3. Arlo honek, lehiatzeko dituen egitura-gabeziak zuzentzea.

a. Belaunaldi gazteei aurrekoen lekua hartzen laguntzea.

b. Arloa hobeto gobernatzea, erakunde arteko koordinazioa bultzatuz

eta inguruko eragile nagusiekiko koordinazioa bultzatuz. Ekoizle-

elkarteak, zentro teknologikoak, landa-garapenerako agentziak

eta abar.

c. Landa-inguruko azpiegiturak hobetzea.

d. Mendi-Indemnizazio konpentsatzaileak sustatu.

e. Nekazari-lurrak babestu eta sustatu. Nekazari-lurren bankuak

sustatu eta Nekazaritza Sektorearekiko Erasanerako Protokoloa

garatu.

4. Nekazaritzan eman daitezkeen arriskuak kudeatzeko sistema garatu eta

sustatu.

5. Nekazaritza eta arrantza neurriz (sostengarritasunean) garatzea sustatzea. Oreka behar da, ingurumena hobetzearen eta ekoizpen-kostuak

garestitzearen artean.

a. PAC 2014-2020 barruan ingurumenerako jasota datozen laguntzak

garatzea, laguntza horiek nekazari-arloarekin egituratuz.

b. Arrantza sostengarria eta berrizalea baloratzea, hau da, zer harrapatua

zaintzen ere jakingo duena eta ontzi eraginkorrak eta bideragarriak

izango dituena.

6. Garatuko diren politiketan genero irizpideak kontutan hartuz, Emakume

Nekazarien Estatutuaren garapena.

24

Bukatzeko.

Enplegu-maila bere onera ekartzeko, lehiakortasuna hartu behar dugu

ezinbestean erronka nagusitzat Euskadin. Lehiakorrak izan behar dira gure

enpresak eta euskal ekonomia osoa; guztiok, eragile instituzional, sozial eta

ekonomiko guztiak ere barruan gaudela. Eusko Jaurlaritzak lehiakortasuna

hobetzeko ahalegin guztiak egingo ditu, betiere, aintzakotzat hartuta helburu

horrek bateragarri izan behar duela iraunkortasunaren eta gizarte-babesaren

printzipioekin, oinarri-oinarrizkoak baitira euskal gizartearentzat.

Lehiakortasuna hobetzea, oinarrizko erronka kolektibotzat hartu behar dugu,

eta horixe da gure apustua.

Guztion artean aurrera atera behar dugu erronka hori, gure enpresen oraina eta

geroa bermatzeko.

Guztion artean aurrera atera behar dugu erronka hori, gure gazteei kalitatezko

enplegua eta aukera profesionalak eskaintzeko.

Guztion artean aurrera atera behar dugu erronka hori, gure ongizate eta bizi-

kalitate mailari eusteko.

Aurrean ditugun erronka guztiak ikusita, fede osoa izan behar dugu geure

buruarengan etorkizunari aurre egiteko orduan; gure arteko banaketak gainditu

behar ditugu eta topaguneak bilatu, guztion artean dugun proiektu hori sendotu

eta indartzeko.

25

Beste garai berri batzuk datozkigu, eta uste dut, benetan, politikaren ikuspegi

tradizionala atzean geratuko dela, eta herritarrei zerbitzu emateko modu berriak

sortuko direla. Dimentsio berri horretan ez dago elkarren aurka egoterik, gure

arteko ezberdintasunek eraikigarri izan behar baitute; ez dago inor baztertzerik,

integraziorako ordua iritsi baita. Ez da berekoiak izateko garaia, eta eskuzabal

jokatu behar dugu denok, begirada harantzago daukagula, urrutiagora begira.

Horixe da nire asmoa, eta abiaburu horretatik ekingo diot legegintzaldi honetan

aurrean dugun lanari.

Eskerrik asko guztioi.