Մարտի 8-ը ամբողջ աշխարհը նշում է որպեսկանանց իրավունքների պաշտպանության միջազ -գային օր, ուստի շնորհավորում եմ կանանց ևաղջիկներին տոնի առթիվ, ցանկանում եմ առողջու -թյուն, հաջո ղություններ կյանքում և աշխա տանքում,սեր և ջերմու թյուն, շատ ու շատ գեղեցիկ գարուններ։Սակայն այս տոնի կապակ ցությամբ բոլորիդուշադրությունն եմ հրավիրում այն իրողությանը, որխոսվում է կանանց իրա վունքների միջազգային պաշտ -պանության մասին այն դեպքում, երբ 3500 և ավելի

եզդի կանայք ու աղջիկներ դեռևս գտնվում են ԴԱԻՇահաբեկչական խմբա վորման ճիրաններում՝ այդպիսովենթարկվելով բազմապիսի սեռական և ֆիզիկականոտնձգու թյունների։ Այս ամենից, բնականաբար գալիսենք այն եզրա հանգ ման, որ մարդու իրավունքներիպաշտպա նության միջազգային կոնվենցիա ները զուտթղթի վրա գրված բառեր են։

Եզդիների ազգային միության նախագահԱ. Թամոյան

կանանց միջազգային պաՇտպանության օր

թերթը լույս է տեսնում 1990թ. նոյեմբերից

2017Մարտ

¹ 3 (151)

« Խո րհր դա րա նը մատ նան շո ւմ է, որ ցե ղաս պա նու -թյու նը մի ջազ գային ի րա վո ւն քի և բո լոր քա ղա քա կի րթազ գե րի օ րե նք նե րի հա մա ձայն հա մար վո ւմ է հան ցա -գոր ծու թյո ւն»,- աս ված է խո րհր դա րա նա կան շա րժ մանկող մի ց։ «(Շոտ լան դա կան խո րհր դա րա նը) ճա նա չո ւմ ևդա տա պար տո ւմ է եզ դի ժո ղո վր դի ցե ղաս պա նու թյու նըԴաեշ-ի կող մից», ճա նա չո ւմ է բազ մա քա նակ մա րդ -կային տա ռա պա նք նե րը և կո րո ւստ նե րը, ո րո նք պատ -ճառ վել են մո լե ռան դու թյա մբ, դա ժա նու թյա մբ ևկրո նա կան ան հան դո ւր ժո ղա կա նու թյա մբ»։

Խո րհր դա րա նը այն պես էլ ող ջու նել է ԱՄՆ Կո նգ -րեսի, Եվ րա խո րհր դա րա նի, Ֆրան սի այի Սե նա տի,ՄԱԿ-ի և այ լոց գոր ծո ղու թյո ւն նե րը եզ դի նե րի ցե ղաս -պա նու թյու նը պաշ տո նա պես ճա նա չե լու վե րա բե րյա լ։

Ա վե լին, Շոտ լան դի այի խո րհր դա րա նն ու շադ րու -թյուն է հրա վի րել Մեծ Բրի տա նի այի կա ռա վա րու թյանկո չե րի ն՝ պա հան ջով, որ ՄԱԿ-ի Անվ տան գու թյան խոր -հո ւր դը եզ դի ժո ղո վր դի հան դեպ ի րա գո րծ ված ցե ղաս -պա նու թյու նը տրա մադ րի Մի ջազ գային քրե ա կանդա տա րա նին:

«Ես ցան կա նո ւմ եմ պաշ տո նա պես հայ տա րա րել այնմա սին, որ Շոտ լան դի այի կա ռա վա րու թյու նը դա տա -պար տո ւմ է հան ցա գոր ծու թյո ւն նե րը, ո րո նք ի րա գո րծ -վել են եզ դի ժո ղո վր դի դե մ՝ դա տա պար տո ւմ, ո րըխո րհր դա րա նի ան դամ նե րի կող մից այ սօր հն չել է, ևորը, մի ան շա նակ, հա մար վո ւմ է այս խո րհր դա րա նիտե սա կե տը», բա նա վե ճի ըն թաց քո ւմ ա սել է մի ջազ -գային զար գաց ման և Եվ րո պայի հար ցե րով նա խա րար՝դոկ տոր Ա լաս դեյր Ա լա նը ։

« Մեր կա ռա վա րու թյու նը և խո րհր դա րա նը իր ան մի -ջա կան զո րակ ցու թյո ւնն է հայտ նո ւմ Եզ դի ժո ղո վր դի ն։

Ի րա կա նո ւմ, մեր եր կի րը իր պա րտքն է հա մա րո ւմկանգ նել ի պա շտ պա նու թյո ւն մար դու ի րա վո ւնք նե րի,հա վա սա րու թյան, մա րդ կային ար ժա նա պատ վու թյան ևամ բո ղջ աշ խար հի ազ գային փոք րա մաս նու թյո ւն նե րիի րա վո ւնք նե րի պա շտ պա նու թյան հա մար», հա վե լել էնա ։

« Սա կայն, Դաեշ-ը եզ դի նե րի դեմ իր ա տե լու թյանքա րո զար շա վո ւմ ա վե լի հե ռո ւն գնաց և գե րա զան ցեցնույ նի սկ իր դա ժա նու թյան աս տի ճա նը։ Նա ի րա կա -նաց րել է վե րջ նա կան և ան նե րե լի հան ցա գոր ծու թյո ւն։Իր մո լե ռա նդ ձգ տո ւմ նե րով պար տադ րել իր կո ռո ւմ -պաց ված և այ լա խոհ մեկ նա բա նու թյո ւն նե րը աշ խար հիգե րա գույն կրո նա կան ա վան դույթ նե րից մե կի ն՝ նպա -տակ հե տա պն դե լով ոչն չաց նե լու փոք րա մաս նու թյան միամ բո ղջ մշա կույթ, մի ողջ հա վա տք և մի ողջ ազգ»,-հայ տա րա րել է նա ։

«Այն, որ եզ դի նե րը տու ժել են, ար ժա նի է դա տա -պարտ ման ա մե նա վճ ռա կան ձևով, և այ սօր վա բա նա -վե ճերը ցույց տվե ցին, որ Շոտ լան դի այի խո րհր դա րա նըսույն հար ցո ւմ չու նի կաս կած նե ր։ Դաեշ-ը ի րա գոր ծել ևդե ռևս շա րու նա կո ւմ է ի րա կա նաց նել ցե ղաս պա նու թյունընդ դեմ եզ դի նե րի և այլ էթ նիկ և կրո նա կան փոք րա -մաս նու թյո ւն նե րի։ Ինչ պես մե նք լսե ցի նք, կան հա մո զիչև հս տակ ա պա ցույց ներ այն մա սին, որ եզ դի նե րը՝ կա -նայք և ե րե խա ներ, Ի րա քո ւմ և Սի րի այո ւմ Դաեշ-ի կող -մից դար ձել են սպա նու թյո ւն նե րի ար շա վի,բռ նա բա րու թյան, առ ևա նգ ման, սե ռա կան ստր կու թյան,դա ժա նու թյո ւն նե րի և ա հա բե կու թյան զո հեր»,- եզ րա -փա կել է նա։

Ը ստ ՄԱԿ-ի տվյալ նե րի, հի նգ հա զար եզ դի նե ր մա -հա պատ ժի են են թա րկ վել, իսկ հա զա րա վոր ներ հա -

մար վո ւմ են ան հայտ կո րա ծ։ Ա վե լին, ա վե լի քան 3500եզ դի կա նայք Ի ԼԻՊ-ի (Դաեշ) կող մից առ ևա նգ վել են,և ե ղել են մի շա րք հա ղոր դագ րու թյո ւն ներ կա նա նցնկատ մա մբ սե ռա կան ոտնձ գու թյո ւն նե րի մա սին, կա -նայք, ո րո նք գտն վո ւմ են ի րե նց վե րա հս կո ղու թյաններքո։

Նա դյա Մու րադ Բա սե Տա հան, ազ գու թյա մբ եզ դիիրա վա պա շտ պան, ՄԱԿ-ի բա րի կամ քի դես պան և Նո -բե լյան մր ցա նա կի թեկ նա ծո ւն իր շնոր հա կա լու թյո ւնն էհայտ նել Շոտ լան դի այի խո րհր դա րա նին իր ա ջակ ցու -թյան հա մա ր։

«Ես կցան կանայի իմ խո րին ե րախ տա գի տու թյու նըհայտ նել Շոտ լան դի այի խո րհր դա րա նի բո լոր ան դամ -նե րին եզ դի նե րի ցե ղաս պա նու թյու նը ճա նա չե լու հա մարև իմ ժո ղո վր դիս կող քին կա նգ նե լու հա մար: Ես շնոր -հա կալ եմ Շոտ լան դի այի ժո ղո վր դից ի րե նց հս կայա կանա ջակ ցու թյան հա մար»,- ա սել է նա: ԱշխարհիԵզդիների ազգային միությունը՝ ի դեմս նախագահ Ա.Թամոյանի իր երախտագիտությունն է հայտնումՇոտլանդիայի խորհրդարանի անդամներին,կառավարությանը եզդիներին զորակցելու և եզդիներիցեղասպանությունը ճանաչելու և դատապարտելուհամար։

Խդր Հաջոյան25.03.2017

Շոտ լան դի այի խո րհր դա րա նը հի նգ շաբ թի օ րը՝ մար տի 23-ին, ճա նա չել է ի րա քի հյու սի -սային մա սո ւմ «իս լա մա կան պե տու թյո ւն» ա հա բեկ չա կան խմ բա վոր ման կող մից եզ դի նե րիդեմ ի րա կա նաց ված ցե ղաս պա նու թյու նը։ ճա նաչ մա նը հա ջոր դել է բա նա վե ճեր եզ դի փոք րա -մաս նու թյան հա մար ար դա րու թյան մա սի ն։

Շոտլանդիայի խորհրդարանը ճանաչել էեզդի ժողովրդի դեմ իրականցվածցեղասպանությունը

հայաստանում ազգայինփոքրամասնություններն ու Շահինմիրզոեվը կլոր սեղանի Շուրջ

« Մե նք` ինք նե րս, այդ դժ բախ տու թյո ւն նե րին ա կա -նա տես ե ղա նք ապ րի լ յան պա տե րազ մի ըն թաց քո ւմ:Եղան գոր ծո ղու թյո ւն ներ, ո րո նք դրս ևոր վե ցին դա ժա -նու թյո ւն նե րով, խոշ տան գո ւմ նե րով: Այ սօր վաքննարկման նպա տա կն է հաս կա նալ ազ գային պատ -կա նե լու թյան պատ ճա ռով խտ րա կա նու թյան դրսևո -րում նե րի է ու թյու նը, նաև դի տար կել, թե ինչ պատ կերու նե նք տա րա ծա շր ջա նո ւմ ազ գային փոք րա մաս նու -թյուն նե րի ի րա վո ւնք նե րի պա շտ պա նու թյան տե սան -կյու նից»,- ա սաց Ար ման Թա թոյա նը:

Ար ցա խի Հան րա պե տու թյան մար դու ի րա վո ւնք նե -րի պա շտ պան Ռու բեն Մե լի քյա նը նշեց, որ ընտր վածթե ման ար դի ա կան է ոչ մի այն Հայաս տա նի, նաև Ար -ցա խի Հան րա պե տու թյան հա մար:

« Մեր գոր ծու նե ու թյան ըն թաց քո ւմ մե նք ու շադ րու -թյո ւն ենք դա րձ նո ւմ այս ուղ ղու թյա նը: Ապ րի լյան պա -տե րազ մից հե տո Ար ցա խի մար դու ի րա վո ւնք նե րիպա շտ պա նն իր զե կույ ցո ւմ ան դրա դա րձ կա տա րեց այ -լա տյա ցու թյա նը վե րա բե րող հար ցե րի ն՝ որ պես ապ րի -լյան պա տե րազ մի բո ւն նա խա հի մք»,- ա սաց նա:

Ռ. Մե լի քյա նի խոս քով, ի րե նք շա րու նա կո ւմ ենհետևել Ադր բե ջա նի բաց աղ բյո ւր նե րի ն՝ հաս կա նա լուհա մար, թե ինչ վի ճակ է տի րո ւմ այդ երկ րո ւմ այ լա տյա -ցու թյան տե սան կյու նից:

«Որ քան էլ լա վա տես լի նե նք, դրա կան տե ղա շա րժ,ա մեն դեպ քո ւմ, չե նք կա րող ար ձա նագ րել: Այս ըն թաց -քո ւմ տե սա նք դեպ քեր, երբ դա սըն թա ցի ժա մա նակ երե -խա նե րին ներ կայաց վո ւմ է այն պես, որ հայե րը ի րե նցթշ նա մի նե րն են: Տես նո ւմ ենք ի րա վի ճակ, երբ հայի ազ -գա նո ւն կրող ան ձը գնո ւմ է Ադր բե ջան և 10 ժամ պահ -վո ւմ է, և դա այն դեպ քո ւմ, երբ այդ ան ձը 10 տա րե կանե րե խա է»,-ա սաց նա: Նա նշեց, որ հա վա նա կան էառա ջի կայո ւմ այս ուղ ղու թյա մբ ա ռան ձին զե կույց լի նի,փաս տա հա վաք գոր ծու նե ու թյու նը շա րու նակ վո ւմ է:

Ե ՊՀ Ար ևե լա գի տու թյան ֆա կո ւլ տե տի Ի րա նա գի -

տու թյան ամ բի ո նի վա րիչ Վար դան Ոս կա նյա նը նշեց,որ Ադր բե ջա նո ւմ ձո ւլ ման քա ղա քա կա նու թյու նից չի կա -րո ղա ցել խու սա փել մահ մե դա կան որ ևէ տե ղաբ նիկ ժո -ղո վր դի ներ կայա ցու ցիչ:

«Ա դր բե ջա նո ւմ սե փա կան էթ նի կա կան պատ կա նե -լի ու թյան մա սին խո սե լը, դի տա րկ վո ւմ է որ պես հան -ցանք: Մե նք տես նո ւմ ենք, որ Ադր բե ջա նո ւմ ինչճն շո ւմ ներ են թա լիշ ակ տի վի ստ նե րի նկատ մա մբ:Մենք ու նե նք դե պք, երբ թեր թի խմ բա գի րը, ով ազ գու -թյա մբ թա լիշ էր, սպան վել է բան տո ւմ: Մեկ այլ խմ բա -գիր ձեր բա կալ վել է շին ծու պա տր վա կով: Բո լո րո վինվեր ջե րս էլ` մի քա նի օր ա ռաջ, ու նե ցա նք դե պք, երբձեր բա կալ վեց թա լիշ ակ տի վիս տը: Նա ձեր բա կալ վել է,թե քա ղա քա կան, թե էթ նի կա կան պատ կա նե լի ու թյանհիմ քով»: Վ. Ոս կա նյա նն ընդ գծեց նաև, որ նման դեպ -քեր կան մյուս տե ղաբ նակ ժո ղո վո ւրդ նե րի, մաս նա վո -րա պես, կով կա սյան պար սիկ նե րի նկատ մա մբ:

ՀՀ մար դու ի րա վո ւնք նե րի ա ռա ջին պա շտ պան Լա -րի սա Ա լա վեր դյա նն էլ ա վե լաց րեց, որ Ադր բե ջա նը ոչմի այն չի տար բեր վո ւմ «Իս լա մա կան պե տու թյո ւն»-ից,ա վե լին, այդ պի սի գոր ծե լա կե րպ է ու նե ցել դեռ տա րի -ներ ա ռաջ:

« Տա րի ներ ա ռաջ` խո րհր դային ժա մա նա կա շր ջա -նում, Ադր բե ջա նը հան դես է ե կել նման դա ժան գոր ծո -ղու թյո ւն նե րով, ցու ցադ րա կան սպա նու թյո ւն նե րով,պար զա պես այն ժա մա նակ հա մա ցա նց չի ե ղել: Ադրբե -ջա նո ւմ ե ղած ան պատ ժե լի ու թյու նը, դա ժա նու թյու նըբնու թագ րո ւմ են հետ ևյա լը` ցե ղաս պա նու թյո ւն, քա ղա -քա կր թու թյու նից դե պի բար բա րո սու թյո ւն»,- ա սաց Լ.Ա լա վեր դյա նը:

Քն նա րկ մա նը ներ կա է ին Հայաս տա նո ւմ ազ գայինփոք րա մաս նու թյո ւն նե րի ներ կայա ցու ցիչ ներ, վեր ջե րսՀայաս տա նից քա ղա քա կան ա պաս տան խնդ րած,Ադր բե ջա նից ժա մա նած թա լիշ ընդ դի մա դիր լրագ րո ղ՝Շա հին Միր զո ևը: Քն նա րկ մա նը ներ կա եզ դի ա կան հա -

մայն քի ներ կայա ցու ցիչ, Եզ դի նե րի ազ գային մի ու թյանփոխ նա խա գահ Խդր Հա ջոյա նի կող մից ներ կայաց վեցՀայաս տա նո ւմ ազ գային փոք րա մաս նու թյո ւն նե րի մշա -կու թային, կր թա կան զար գաց ման հա մար ստե ղծ վածբազ մա պի սի հնա րա վո րու թյո ւն նե րի ցան կը, ինչ պեսնաև ներ կա նե րին ա ռա ջար կեց ստեղ ծել ձեռ նա րկ,որում հա մը նդ հա նո ւր ներ կայաց նել Հայաս տա նի Հան -րա պե տու թյու նո ւմ ազ գային փոք րա մաս նու թյո ւն նե րիմշա կույ թի և այլ նի զար գաց ման համար իրականաց -ված քայ լե րը, ինչ պես նաև դրա նց հա մե մա տա կանանցկա ցու մը Ադր բե ջա նո ւմ գոր ծող ազ գային փոք րա - մաս նու թյո ւն նե րի (բ նիկ ժո ղո վո ւրդ նե րի) մշա կու թային,կր թա կան հնա րա վո րու թյուն նե րի հե տ։

ՀՀ մար դու ի րա վո ւնք նե րի պա շտ պան Ար ման Թա -թոյա նի հա մոզ մա մբ` ադր բե ջա նա կան քա րոզ չու թյա նըՀայաս տա նն ու Ար ցա խը կա րող են հա կադ րել մեկ հիմ -նա կան փա ստ՝ կայա ցած ժո ղո վր դա վա րա կան եր կիրԼՂՀ-ի գոյու թյու նը: « Մար դու ի րա վո ւնք նե րի տե սան -կյու նից կա րող են բաց վել դռ ներ և բաց վո ւմ են: Պա րզօ րի նա կը Ար ցա խի ՄԻՊ-ի ա սու լի սն էր Ստ րաս բո ւր -գում, ո րը նաև ու ղիղ ե թե րով էր հե ռար ձակ վո ւմ: Սաան նա խա դեպ եր ևույթ էր: Հետ ևա բար, ես կար ծո ւմ եմ`մե նք ինք նու րույ նու թյան աս տի ճա նով զար գա ցած եր -կի րը քա ղա քա կի րթ աշ խար հին ցույց տա լու խն դիրունե նք»,- ա սաց Ա. Թա թոյա նը: Ար ցա խի ան կա խու -թյան ճա նա չու մը, Ա. Թա թոյա նի կար ծի քով, պե տք էսկս վի ժո ղո վր դա վա րա կան ճա նա չու մից, որ տեղ լո ւրջհա ջո ղու թյո ւն ներ ար ձա նագ րե լու շան սե րը, պա շտ -պանի հա մոզ մա մբ, մեծ են:

03.03.2017

վեր ջին շր ջա նո ւմ հա րա վային կով կա սո ւմ, ինչ պես նաև տա րա ծա շր ջա նո ւմ նկատ վո ւմ էա տե լու թյան, բռ նու թյան քա րոզ չու թյան աճ: եր ևա նո ւմ կազ մա կե րպ ված «այ լա տյա ցու թյու նըև դրա հետ ևա նք նե րը մար դու ի րա վո ւնք նե րի տե սան կյու նից» քն նա րկ ման ժա մա նակ նմանկար ծիք հայտ նեց հհ մար դու ի րա վո ւնք նե րի պա շտ պան ար ման թա թոյա նը:

սիրիայի եվ իրաքի եզդիները, հայերը պետք էամն մուտքի արտոնություն ունենան

Սի րի այի և Ի րա քի հայե րը, ինչ պես նաև բո լոր քրիս -տո նյա նե րն ու եզ դի նե րը պե տք է Մի ա ցյալ Նա հանգ -ներ մո ւտ քի ար տո նու թյո ւն ներ ու նե նան, «Ա մե րի կայիՁայն»-ի հետ հար ցազ րույ ցո ւմ ա սաց ազ դե ցիկ «Իպաշտ պա նու թյո ւն քրիս տո նյա նե րի» կազ մա կեր պու -թյան գոր ծա դիր տնօ րեն Ֆի լիպ Նա սի ֆը.

«Այդ բո լոր եզ դի նե րը, բո լոր քրիս տո նյա նե րը,

հայերը, ցե ղաս պա նու թյու նից են փախ չո ւմ և պե տք էԱՄՆ-ի մո ւտ քի ար տո նու թյո ւն ներ ու նե նան»:

Նա սի ֆի խոս քով, ար տո նու թյո ւն նե րի պա հա նջնառա ջին հեր թին պայ մա նա վոր ված է ոչ թե վե րա բեր -մո ւն քի տար բե րու թյան այլ՝ ան վտան գու թյան նկա տա -ռո ւմ նե րով.

« Խո սքն այն մա սին չէ, որ նրա նք ա վե լի լա վն են, այլո րով հե տև նրա նք երկ րի ե րե սից ոչն չա նա լու վտան գիտակ են հայտն վել»:

Իր ե լույ թո ւմ հայ ար մատ ներ ու նե ցող կո նգ րե սա կանԱն նա Է շո ւն հի շա տա կեց նաև Ա մե րի կայի հայ հա -մայնքը, մաս նա վո րա պե ս՝ Ա մե րի կայի Հայ դա տի գրա -սե նյա կը.

«Իմ հայ եղ բայր նե րն ու քույ րե րը լավ են գի տակ -ցում, թե ինչ է նշա նա կո ւմ տա ռա պան քը, քա նի որիրենք ի րե նց վրա են դա զգա ցել»:

Ցե ղաս պա նու թյու նից փրկ ված ազ գու թյա մբ եզ դիՆա դյա Մու րա դը հի շեց րեց հա վաք ված նե րին, որ դեռևսհա զա րա վոր եզ դի ներ և քրիս տո նյա ներ գտն վում ենահա բե կիչ նե րի ձեռ քո ւմ.

« Շո ւրջ 1000 եզ դի ե րե խա ներ շա րու նա կո ւմ են գտն -վել Դաե շի ձեռ քե րո ւմ: Նրա նք են թա րկ վո ւմ են ուղե ղիլվաց ման, նրան ցից մա հա պա րտ ներ են ա ճեց նո ւմ: Այդե րե խա նե րն ա պա գայո ւմ ի րե նց պայ թեց նե լու են, ե թենրա նց չփր կեք»:

Ան նա Է շո ւն այդ կա պակ ցու թյա մբ նշեց, որ ցե ղաս -պա նու թյան ճա նաչ մա մբ աշ խա տան քը չի ա վա րտ վում.

« Մե նք ոտ քը ոտ նա կից չե նք կա րող հա նել: Պե տք էշա րու նա կե նք աշ խա տան քը: Նա դյան մեզ հի շեց րեց,որ քան շատ աշ խա տա նք ու նե նք դե ռևս»:

Կո նգ րե սա կան Ջեֆ Ֆոր տեն բե րին նշեց, որ եզ դի -նե րի և քրիս տո նյա նե րի հա մար կա րևոր է նաև Սի րի -այո ւմ և Ի րա քո ւմ ան վտա նգ տա րա ծք ներ ա պա հո վել,որ տեղ նրա նք ո րո շա կի ինք նա վա րու թյո ւն կու նե նան,կը նտ րեն տե ղա կան իշ խա նու թյո ւն ու սե փա կան ոս տի -կա նու թյո ւն կկազ մա վո րեն.

« Հե նց այդ տա րա ծք նե րը ա պա հով դառ նան, մար -դիկ կա րող են վե րա դառ նալ ի րե նց տնե րը և այն տեղսե փա կան հո ղո ւմ սե փա կան ղե կա վա րու թյո ւն ընտ րել»:

Մի ջո ցառ ման մաս նա կից նե րի խոս քով, չնայածդժվա րու թյո ւն նե րին, Մի ա ցյալ Նա հա նգ նե րի հա սա րա -կա կան կար ծի քի օգ նու թյա մբ նաև հնա րա վոր ե ղավհա զա րա վոր մա րդ կային կյան քեր փր կել:

«Ե րբ մեր օ րե րի մա սին պատ մող գր քեր թեր թեն,առա ջին հեր թին որ պես ձե ռք բե րո ւմ հիշ վե լու է այն, որմե նք ժա մա նա կին ար ձա գան քե ցի նք այդ սար սա փե լիի րա դար ձու թյո ւն նե րին»,- եզ րա կաց րեց Ան նա Է շո ւն:

«Ամերիկայի Ձայն»18 Մարտ, 2017

1992թ. սահ ման վել է նաև «Եզ դի ժո ղո վր դի ազ -գային հե րոս» պատ վա վոր կո չու մը, ո րին տար բերառիթ նե րով ար ժա նա ցել են.

Դավ րե շե Ավ դին, Հա մե Շա րոն, Մը ճոյե շեխ Ի սայեն,Ա լի Բա գե Մի րե շե խան, Կայ մա զե եզ դին, շեխ Միր զան,Օ նե Շըբ լին, Բը րա հիմ ա ղան, Ա մըր ա ղան, Ջա վո բե կը,Ա թա րե Հա սոն, Օզ մա նե Գը զոն, Ավ դա լե Քո չոն, Ա մը րեՆա դոն, Հո սե Շա վե շը, Ա մա րե Թա մոն, Հա սոյե Սա դեն,Քյա լա շե Խու դե դան, Թե մու րե Դա ղին, Ա զիզ Թա -մոյանը, Միր զա Բա քոյա նը, Մշիր Նա դոյա նը, Հա սանԹա մոյա նը, շեխ Բը րո Շա մոյա նը ։

Նաև տար բեր ա ռիթ նե րով մե նք մեր ար դար կո մի -տե ի նա խա գահ Ռո մի ե Շա բաբ Սար դա րյա նին, խնդ րե -լով օգ նել մե զ։ Իս կա պես շնոր հա կալ եմ նրամա րդ կային զգայո ւն վե րա բեր մո ւն քի ց։ Ո րոշ ժա մա նական ց Ռո մի կն ար դեն օ դա նա վա կայա նո ւմ էր, ես տե ղո ւմա ռա ջին բու ժօգ նու թյո ւնն ստա ցել է ի, բայց նա գտավ,որ լավ կլի նի զնն վել հի վան դա նո ցո ւմ և ինձ հա սց րեցբո ւժ հիմ նա րկ։ Քն նե ցին, կո նկ րետ դե ղեր նշա նա կե ցին,բայց չպառ կեց րի ն։ Մի քա նի շա բաթ մնա ցի նք Սար դա -րյա նի տա նը, ամ բող ջո վին շր ջա պատ ված հո գա տա րու -թյա մբ և մար դա մե ծար վե րա բեր մո ւն քով: Բայցա ռող ջա կան վի ճա կս չկար գա վոր վեց և, ի վեր ջո, բժիշկ -նե րի պնդ մա մբ, Ռո մի կն ինձ տե ղա փո խեց Մին դեն քա -ղա քի հի վան դա նո ց։ Այդ տեղ ևս բժի շկ նե րի հույ սե րըչար դա րա ցան, քա նի որ ա պա քին վե լու փո խա րեն, ա վե -լի վա տա ցա, այն աս տի ճան, որ վի րա հա տու թյան հա րցդր վե ց։ Ախ տո րո շե ցին հա ստ ա ղի քի պո լի պ։

Բայց վի րա հա տու թյո ւնն էլ չօգ նե ց։ Ջեր մու թյո ւնս չէրիջ նո ւմ։ Ուղ ղա կի տա նջ վո ւմ է ի ա հա վոր ցա վե րի ց։ Եվքնազ գա ցո ղու թյա նս վրա ա հա վոր ճն շո ւմ էր գոր ծո ւմօտար ա փե րո ւմ լի նե լու հան գա ման քը։ Վի րա հա տու թյան9-րդ օ րը դրու թյո ւնս ա վե լի բար դա ցավ, և բժի շկ նե րիկոն սի լի ու մը ո րո շեց երկ րո րդ վի րա հա տու թյու նը կա տա -րե լ։ Կի նս՝ Խա զա լն, ինչ պես ա սո ւմ են, մե ռած էր՝ թա -ղած չէ ր։ Պտտ վո ւմ էր չո րս կո ղմս, բայց ա նօ գո ւտ։ Ես

ամ բո ղջ կյան քո ւմ ե րախ տա պա րտ եմ նրա ն՝ ինք նա մո -ռաց նվի րու մի, աստ վա ծային հո գա տա րու թյան հա մա ր։

Ե րկ րո րդ վի րա հա տու թյու նից հե տո 16 օր ոչ մի բանչդ րի բե րա նս, սն վո ւմ է ի « սիս տե մայով»։ Գի շե րը ե րազտե սա։ Մի քա նի հո գով կա նգ նած է ի նք մի դռան ա ռաջու հեր թով նե րս է ի նք մտ նո ւմ։ Հան կա րծ ինձ մո տե ցավչսա փր ված դեմ քով, սև կոս տյո ւմ հա գած մի ե րի տա -սարդ և հայտ նեց, որ իմ հար ցը հե տա ձգ վո ւմ է։ Ինձ հա -մար ա սես սպե ղա նի ե ղավ նրա այդ խոս քը։Ա ռա վո տյան հա մե մա տա բար թե թև զգա ցի։ Խա զա լիերե սին ժպի տի նշան ե րևա ց։ Հե տո կա մաց-կա մաց դե -պի լա վը գնա ցի և ինձ տե ղա փո խե ցին Հեր ֆոր դի ճամ -բա րը, որ տեղ էլ ա ռիթ ու նե ցա գտն վել այդ քա ղա քո ւմբնակ վող իմ հո րեղ բոր թոռ նե ր՝ Խու դո և Ա մըր Ավ դա -լյան նե րի հո գա տար ձեռ քե րո ւմ։ Ու հան կա րծ՝ նոր հի -վան դու թյո ւն։ Այս ան գամ լե ղա պար կի սո ւր բոր բո քո ւմ։Ինձ իր մե քե նայով Հեր ֆոր դի հի վան դա նոց հա սց րեցտե ղի բնա կիչ, ազ գու թյա մբ եզ դի Կա րա մա նը, ո րը մի -շտ ինձ օգ նո ւմ էր։ Այս տեղ էլ հե ռաց րին լե ղա պա րկս։Վի րա բույ ժը մի հոյա կապ ան ձնա վո րու թյո ւն էր, բա րձ -րա կա րգ մաս նա գետ և պրո ֆե սոր, ո րին շնոր հա պա րտեմ իմ ողջ կյան քո ւմ։ Այ, Հի պոկ րա տին եր դո ւմ տվածբժի շկ։ 7 ա միս ան ց ինձ նո րից տե ղա փո խե ցին Մին -դենի հի վան դա նո ց՝ ա ղի քիս 3-րդ վի րա հատ մա նը։ Իմ4-րդ վի րա հա տու թյո ւնն ի րա կա նաց րեց իմ նախ կինպրո ֆե սոր Հոֆ մա նը։ Ես ամ բո ղջ կյան քո վս ե րախ տա -պա րտ եմ ի րե ն։

Եվ այս պես, օ տար ա փե րո ւմ դե գե րե ցի ու ղիղ մեկտա րի վեց օր։ Հի վան դու թյան ցա վե րին ու տա ռա -պանք նե րին դի մա նա լը քիչ էր, հո գե պես ու բա րոյա պեսէլ է ի տա նջ վո ւմ, ո րով հե տև լե զու չգի տե ի, ու մյո ւս կող -մից էլ ինձ խեղ դո ւմ էր հայ րե նի քի կա րո տը, թե և շր ջա -պատ ված է ի հայ րե նա կից նե րիս ու բա րե կամ նե րիսհո գա տա րու թյա մբ ու մա րդ կային վե րա բեր մո ւն քով, ևինձ մի քա նի ան գամ այ ցի ե կավ աշ խար հի եզ դի նե րիհո գևոր ա ռաջ նո րդ նե րից՝ Ֆա րո ւկ բե գը, կնոջ հե տ։

Ա սեմ, որ հի վան դա նո ցից դո ւրս գր վե լո ւց հե տո մեկ

ա միս մնա ցի հո րաք րո ջս թոռ Ա լի Ա մա րյա նի տա նը, այ -նու հե տև 26 օր հո րեղ բո րս թոռ Մը հար Թե մու րիՄըհոյա նի տա նը, վեր ջո ւմ էլ՝ իմ որ դի Նո րի կի մոտ, որնայդ տե ղից հե ռու էր 460 կի լո մե տր։ Այդ ըն թաց քո ւմնրա նց օ ջախ նե րո ւմ հյու րըն կալ վե ցին Գյա վազ դո ւստրս(Զուր բայի կի նը), բա րե կամ Դավ րեշ Ավ դա լյա նը,եղբորս տղա ներ Շի րի նն ու Քյա րա մը, քե ռո ւս թոռ Յու -րի կը, շեխ Քյա րա մե Ա սո ն։ Մին դեն քա ղա քո ւմ ինձ շատօգնե ցին Տա հա րե Ռա շոն, Ա բա սե Ա լի ն։

Ան չափ շնոր հա կալ եմ նաև Թա մա զի ու նրա եղ բայր -նե րի հյու րըն կա լու թյու նի ց։ Հեր ֆոր դի հա րևա նու թյա մբէ ին ապ րո ւմ նաև իմ բա րե կամ ներ Սու րիկ, Սա մա նդ,Ազիզ Խան շոյան նե րը, ո րո նց ազ նիվ ու ա ռա քի նի վե րա -բեր մո ւն քը ան կա րե լի է մո ռա նա լ։ Մա նա վա նդ Սու րի կիկնո ջ՝ իմ հո րեղ բոր տղայի աղ ջիկ Կա վե Սա հի դի Ավ դա -լյա նի աստ վա ծային վե րա բեր մո ւն քը։ Էլ չեմ ա սո ւմ մեզհա մար կա տա րած նկա տե լի ծախ սե րի մա սի ն։

Գեր մա նի այո ւմ ան ցկաց րած լավ օ րե րը չլի նե ին, եսդժ վար կա պա քին վե ի նշ ված հի վան դու թյո ւն նե րից ևտխո ւր հու շե րի հոր ձա նու տո ւմ կհայտն վե ի։ Մի նչ դեռհա րա զատ նե րի ու հո գա տար բու ժաշ խա տող նե րի մի -ջա վայրն ինձ շատ օգ նեց, որ պես զի ես ոտ քի կա նգ նեմու մին չև կյան քիս վեր ջը գե ղե ցիկ հու շե րով ու շնոր հա -կա լու թյա մբ հի շեմ նրա նց։

հատված «եզդիների մասնակցությունը ղարաբաղյան պատերազմում» գրքից.հուՇեր ա. թամոյանի կյանքից

նոր դարաՇրջան եզդիների կյանքում

մահացել է եզդի ժողովրդի մեծ բարեկամ, հայտնի գործարարմարատ ջանվելյանը

Այ սօր մար տի 26-ին մա հա ցել է հայ կա կան ար տադ -րու թյան ե րախ տա վոր, եզ դի ժո ղո վր դի լա վա գույն բա -րե կամ նե րից մե կը՝ Մա րատ Գե ղա մի Ջան վե լ յա նը՝«Ա րզ նի» գյու ղա տն տե սա կան մթե րք նե րի ար տադ րու -թյա մբ զբաղ վող ըն կե րու թյան հիմ նա դի րը ։

Տա վու շի մար զի Կո թի գյու ղո ւմ ծն ված Մա րատ Ջան -վե լ յա նը մի շտ էլ պա հել է կա պը ծնն դա վայ րի հե տ։

Ստա նա լով գյու ղա տնտ սա կան կր թու թյո ւն, նա աշ խա -տան քային գոր ծու նե ու թյու նը սկ սել և շա րու նա կել էտար բեր ար տադ րու թյո ւն նե րո ւմ, եր կար տա րի ներ աշ -խա տե լով Հայաս տա նի թռչ նա բու ծա կան խո շո րա գույն՝Սո վե տա շե նի ֆաբ րի կայո ւմ, ար տադ րու թյան պե տիցհաս նե լով մին չև գլ խա վոր տնօ րե ն։

Մեծ ա ջակ ցու թյո ւն է ցու ցա բե րել հայ րե նի Կո թի իինք նա պա շտ պա նու թյա նը 90-94 թվա կան նե րին, մի ա -ժա մա նակ այն տեղ հիմ նե լով մեծ ար տադ րու թյո ւն։1996թ. Մա րատ Ջան վե լյա նը ստեղ ծել է «Ա րզ նի» ըն կե -րու թյու նը, ո րը հան դի սա նո ւմ է Հայաս տա նի խո շո րա -գույն թռչ նա-ա նաս նա պա հա կան հա մա լի րը: ՀՀնա խա գա հի 2001թ. սեպ տեմ բե րի 20-ի հրա մա նագ րովպար գե ւա տր վել է «Ա նա նի ա Շի րա կա ցի» մե դա լո վ։

Մեջ բե րո ւմ Ա զիզ Թա մոյա նի հե ղի նա կու թյա մբ « Միգեր դաս տա նի պատ մու թյո ւն» գր քի ց.

- «Ար դեն մի քա նի դար է, ինչ եզ դի նե րն ի րե նց ճա -կա տա գի րը կա պել են աշ խար հի մե ծա գույն ժո ղո վո ւրդ -նե րից մե կի՝ հայե րի հետ և չեն սխալ վե լ։ Բո լորժա մա նակ նե րո ւմ էլ հայ ժո ղո վո ւր դը տվել է զա վակ ներ,ով քեր դար ձել են հայե րի և եզ դի նե րի եղ բայ րու թյանամ րա պն դո ղն ու սր բա գոր ծո ղը։ Հայ ժո ղո վր դի նմանլու սա վոր զա վակ նե րից մե կը հայտ նի ձեռ նե րեց ուտնտե սու թյան հմո ւտ կազ մա կեր պիչ Մա րատ Ջան վե -լյա նն է, ում ար մատ նե րը գա լիս են պատ մա կան Ու տի -քի ց։ Ինչ պես ժա մա նա կին գր վել է «Էզ դի խա նա»թեր թո ւմ, Մա րատ Ջան վե լ յա նի նախ նի նե րը պե տա -կան, ազն վա կան մա կար դա կի մար դիկ են ե ղել, լր ջա -

խոհ ու հայ րե նա սեր ան ձնա վո րու թյո ւն ներ, ոք վերպաշտ պա նել են Կո ւր գե տի ա ջափ նյա հա րա կից տա -րածք նե րը։ Այ նու հե տև Մա րա տի պա պը՝ Ջան վե լը,տեղա փոխ վո ւմ է ՀՀ Տա վու շի մար զի Կո թի բնա կա -վայրը, ուր 1948 թվա կա նին ծն վո ւմ է Մա րատ Ջան վե -լյանը։

Բա րձ րա գույն կր թու թյո ւնն ստա ցել է ա վար տե լովԵր ևա նի ա նաս նա բու ժա կան-ա նաս նա բու ծա կան ինս -տի տու տը։ Բո ւհն ա վար տե լո ւց հե տո պա տաս խա նա -տու պաշ տոն ներ է վա րել տն տե սու թյան տար բերճյու ղե րո ւմ, իսկ այ սօր հան րա պե տու թյան տն տե սու -թյան զար գաց ման ջա տա գով նե րից է։

Ճի շտ է, Մ. Ջան վե լա նն ա մե նից ա ռաջ հայտ նի էոր պես տն տե սու թյան հմո ւտ կազ մա կեր պիչ, սա կայնփա ռք է վայե լո ւմ նաև որ պես մեծ բա րե գո րծ։ Եզ դիհա մայն քը հա ճախ է ստա ցել նրա նյու թա կան և բա -րոյա կան օգ նու թյու նը։ Եր կար տա րի ներ, երբ «Էզ դի -խա նա» թեր թի լույս տես նե լը, ֆի նան սա կանդժ վա րու թյո ւն նե րի պատ ճա ռով վտա նգ ված էր, նաիր օգ նու թյան ձեռ քը մեկ նեց եզ դի ա կան մի ակթերթին, որ այն իր գոյու թյու նը չդա դա րեց նի։ Մեծբա րերա րն օգ նել է նաև եզ դի զոհ ված ա զա տամար -տիկ նե րի և բա զում այլ եզ դի կա րի քա վոր ըն տա նիք -նե րի։ Մ. Ջան վե լ յա նի մա սին կա րե լի է ու ար ժե ա սելու գրել, բայց կար ևո րն այն է, որ նման մա րդ կա նցշնոր հիվ է, որ ամ րա պնդ վո ւմ ու հա վեր ժա նո ւմ է հայև եզ դի ժո ղո վո ւրդ նե րի ան դա վա ճան բա րե կա -մությունը»։

Սկիզբը նախորդ համարներում

Me dukujin dizêrînin,Ç’ermê serê me dertînin.Divên: “Gereka hûn bêjin em ÿzdî nînin”.Ew nezan û xwefiroþ qe navînin,Divêjin: “Yan hûn ÿzdî dînin,Yana emê we t’une bikin hûn namînin,Yanê jî hûnê qîz û bûkê xwe mer’a bînin,Wekî dine hûn ne miletin, ne jî dînin,Lê gava hûn bêjin “em k’urd nînin”,Bizanivin, emê k’oka we biqelînin,Qe xema me t’u hukumet û t’eþkîlet nînin.Ewê mer’a divêjin “hûn k’urdin, t’u kes nînin”. Ewê xwefiroþ û “k’urd-ÿzdî” gelo çima wê navînin. P’DK’ û P’K’K’ wan kor dikin, ew r’astyê

nah’evînin.Ew xwefiroþ bê dîn û bê îmanin,Hilbet, ewana r’uh’ê xweva ÿzdî nînin. Gelo çima ewana xwexa xwe dixapînin.Ew gunene, Xwedê jê stendîyê, bê dîn û îmanin,Werin em wana qe dewsa sa daneynin.Gelo ew dîrokê qe nizanin, yan xwe hemeq ew divînin.H’alê hêsîre Þengalê qe navînin,Berzanî û pêþmerge ça ÿzdîya dizêrînin.Bedirxan, Mîrê Kora çi serême anîn,Ew nizanin, bona wir jî ew me nelazimin,

em h’ewceyê wan t’ucar nînin.Me biþewtînin, me bizêrînin, Yeke emê ÿzdî bimînin.Û t’u wextî xwe k’urd-ÿzdî em navînin.Bira ew badilhewa qe necedînin,

EM ŸZDÎNE, ŸZDÎNE Û ŸZDÎ DIMÎNIN!

Dilik ÿþya, agir t’eqya, dayik h’iþyar bû ji xewê.Qîz û kur, bav û bira serjêkirin ew nebendeyê

bê Xwedê.Ser Þengalê e’wr r’eþ bû û bayê gelya t’op bibûn.H’evtê çar care dîsa dinya bona ÿzdîa xirav dibû,Ewê qir’êj û r’û direj h’icûmî ser wet’anê

min kiribûn.Çima, Xwedê, gereka h’ert’im em bivne zelûl û sirgûn.Tu divînî, ça xûna zar’a, qîz û bûka, kal û pîra.Kevir, kuç’ik, rez û gîya berev kiribû, van gelyada

dik’iþya. Xortê desth’ene, qîzê kezî, bûkê xêlî dine’lyan. Bêjî av dik’þîya, serjêdikirin ew dayik û xûþk

dergûþan.Dîl hildidin jin û zar’a, dîna xwe didêy van e’cêva

û gosulmeta.Bêje gunê me çibû, Xwedê mino, çima gereka wa serême

bihata.Ew dayka hane t’ev t’ifale, malbeta wê t’une, giþt

kuþtine.H’erd mane bê xwey xudan, kes hewera wan nîne.Tu dinhêr’î, kuç’ik vêxistine, ew beraza goþtê zar’a

ser dik’elîne.Bivîne, wî goþtî pê destê xwe berva dayika wê tîne,Wê hîngê Xwedê jî teyax nekir, got usa nîne. Got “berxê min, ez divînim, min bende çêkir, anî

dinê”.Ne ku bona wê yekê, wekî hev serjêkin û bikin zinê.Min ew xuliqand bona qencîyê, azayê, t’enê r’e’mê.Lê wan kir xiravî zinêk’arî, ez t’ucar ewê qebûl

nakim, lawê.Û Xwedê got: “Ÿzdî, merivo, min ya e’wil tu

xuliqandî bi vê r’onayê.Ez divînim wê zar’ û dê, min aqil derxist serê wê

jinê, wekî ew fe’mneke wê zulmê. Lê çima boy wê t’ifal-zar’ê, min r’uhê wê birye hila

h’etanî wê demê “.Tu bizanive, ÿzdî bê xwey û bê guman wê nemîne

t’ucar û zemane”.Wekî usane, tu mer’a bêje, felekê me k’uda bive

r’ojpêþe.Min kir teweqî, min kire lavayî, bêje, Xwedêyo, Xwedê min nihêr’î ç’e’vekî r’em û zelal got: “Her’e,

lawo”.

Xwedêdayê Gurcîs Bek’oyan 25.03.2017

Шәрфәдин дине щьмә’та Эздиайә. А ләма жиqәwьл у бәйт’ада те готьне: ‘‘Шәрфәдин дине мьнә’’.Шәрфәдин пьсе Шихьсьни мәзьнә. Шехе Шәрфәдиначаwа әрмәнистане, ьсажи Гöрщьстанеда дьжин.

Бәйт’А ШәрфәдинШәрфәдинә хәрзе гöле,дә бьхәмьләй, дә бьхәмьли,әw сöнәта соти дьли.

Хивәта Мәләк Шәрфәдинә,Мьн вәдайи ль ньсебине,Сәре т’әрәфа чу ә’зминә.

Щаве бьдьнә ЭздиханеБьра qайимкьн имане,Шәрфәдин мирә ль диwане.

Щаве бьдьнә һoри-п’әрийа,Бьра бәрдьн р’әш хöмрийа,Шәрфәдин мире ә’дәбийа.

Шәрфәдин ьж мьг’аре һатә дәрә,Сәд һ’әзар qәwшәни ль бәрә,нури а’ләм һәйә ль сәрә.

Шәрфәдин ьж мьг’аре дәрк’әт,Сәд һ’әзар qәwшән ль бәр к’әт,нури а’ләм һәй ль сәр к’әт.

Шәрфәдин бәре хwә ьж мьг’аре wәргәр’а,Сәд һ’әзар qәwшәни вер’а,Һ’әсп дьбәзьн, зин зер’ә.

Шәрфәдин wе те ьж г’әрбә,р’аст у ч’әп дь һьнгевьт дәрбә,Хафьл дьмьрьн ьж к’әрбә.

Шәрфәдин ьж г’әрбе тейә,р’аст у ч’әп дьһьнгевьт дьрбейә,Хафьл дьмьрьн к’әрбейә.

EM ŸZDÎNE, ŸZDÎNE ÛŸZDÎ DIMÎNIN!

ÞENGALA ÞEWITÎ Шәрфәдин

-1-H’ersal- meha sivatê,E’yda Xidir Nevî tê.Ew mêrê mirazbexþT’ev xwe tîne gelek nexþ.

-2-Þiklê ar’îka û dîwêr-Dik’iþandin- pê dar û ÿr.Ar sinîêda elekdikin,Ser istêr’ê malê datînin.

-3-Çaxê cîyê sola h’espê Xidir NevîSer arê sinîêda hevî,Ew male bexteware,Döa’yê mêrê gaz-gêdûka lê heye.

-4-Kal-pîra gönê xwe dadweþand,Zar’a dolîdang diger’and,Agirê gör’îkê dadidan,Eþq û þa serr’a banzdidan.

03.02.2014

H’esenê Þêx-Me’mûdê

E’YDA XIDIR NEVÎ