CANKURTARAN CANKURTARAN EĞİTİMİ SUNUMUEĞİTİMİ SUNUMU

KONU: KONU:

SUDA BOĞULMALARSUDA BOĞULMALAR

TERMİNOLOJİTERMİNOLOJİ

boğulma = asfiksiboğulma = asfiksi

suda boğulma: “suda boğulma: “drowning”drowning”

boğulayazma: boğulayazma: “near drowning”“near drowning”

DROWNİNG – NEAR DROWNİNGDROWNİNG – NEAR DROWNİNG

Suda boğulma (drowning) suya battıktan sonra nefessiz kalma sonucu gelişen ölüm olarak tanımlanmaktadır.

Yarı boğulma (hemen hemen boğulma, near drowning,boğulayazma) ise suda kaldıktan sonra hayatta kalan veya en azından bir süre hayatta kalan olgular için kullanılmaktadır.

Su-içi olaylar

İmmersiyon sendromu Su-içi kaza

boğulma boğulayazma kurtulma

aspirasyonlu veyaaspirasyonsuz

aspirasyonlu veyaaspirasyonsuz

şifa ikincil boğulma

GENEL SIKLIKGENEL SIKLIK

100 000’de 2-5100 000’de 2-5

140-150 bin/yıl boğulma140-150 bin/yıl boğulma

tahmini 2 milyon/yıl boğulayazma tahmini 2 milyon/yıl boğulayazma

kazalara bağlı ölümlerde 1. – 4. sıradakazalara bağlı ölümlerde 1. – 4. sırada

tüm ölüm nedenleri arasında (WHO), tüm ölüm nedenleri arasında (WHO), – 5-14 yaş arasında 4. 5-14 yaş arasında 4. – 15-44 yaş arasında 10. 15-44 yaş arasında 10. – 0-4 yaş arasında 11. sırada0-4 yaş arasında 11. sırada

•Türkiye: ?

ABD İSTATİSTİKABD İSTATİSTİK

ABD’de kaza sonucu ölümlerin 3. sırada gelen ABD’de kaza sonucu ölümlerin 3. sırada gelen sebebidir (çocuklarda 2. sırada).sebebidir (çocuklarda 2. sırada).

• • 8000 Boğulma / yıl 8000 Boğulma / yıl 80.000 Boğulayazma/ yıl (8-9 / 10 Erkek)80.000 Boğulayazma/ yıl (8-9 / 10 Erkek)• • Çoğunluğu genç erkek ve emekleme Çoğunluğu genç erkek ve emekleme

dönemindeki çocuklardır (erkek/kadın = 5/1)dönemindeki çocuklardır (erkek/kadın = 5/1)• • Şehirdeki boğulmaların çoğunluğu özel Şehirdeki boğulmaların çoğunluğu özel

havuzlarda olmaktadırhavuzlarda olmaktadır• • Şehir dışındaki boğulmaların çoğunluğu nehirler, Şehir dışındaki boğulmaların çoğunluğu nehirler,

kanallarda olur (nadiren okyanuslarda)kanallarda olur (nadiren okyanuslarda)

GENEL İSTATİSTİKGENEL İSTATİSTİK

Tuzlu su %1-2Tuzlu su %1-2Tatlı su % 98Tatlı su % 98

Yüzme havuzları % 53Yüzme havuzları % 53Göller, nehirler, dereler, akıntılar % 20Göller, nehirler, dereler, akıntılar % 20Banyo küvetleri % 15Banyo küvetleri % 15Su kovaları % 4Su kovaları % 4Balık tank ve havuzları % 4Balık tank ve havuzları % 4Tuvaletler % 1Tuvaletler % 1Çamaşır makineleri % 1Çamaşır makineleri % 1

Yaş ile boğulma ortamı Yaş ile boğulma ortamı ve tarzı arasında belirgin ve tarzı arasında belirgin bir ilişki bulunmaktadır. bir ilişki bulunmaktadır.

Su birikintileri, yüzme Su birikintileri, yüzme havuzları ve kanal havuzları ve kanal ölümleri genellikle ölümleri genellikle çocuklarda görülür.çocuklarda görülür.

Genç yaştakiler Genç yaştakiler genellikle su ile ilişkili genellikle su ile ilişkili eğlence ve sportif eğlence ve sportif faaliyetlerde; erişkin faaliyetlerde; erişkin erkeklerse genellikle erkeklerse genellikle profesyonel işleri profesyonel işleri sırasında boğulurlar.sırasında boğulurlar.

YAŞ GRUPLARI SIKLIKYAŞ GRUPLARI SIKLIK

Boğulayazma, boğulmadan daha fazla sıklıkta görülür.

Suda Boğulma Olayları

Çocuklarda (<5 yaş) en sıkGenç yetişkinlerde (15-29 yaş) Erkeklerde (tüm gruplarda) daha sık karşılaşılmaktadır.20-44 yaş arasındaki erişkinlerde kaza ile ölümlerin ikinci sıklıktaki sebebidir..

TİPİK BOĞULMA SÜRECİTİPİK BOĞULMA SÜRECİ (Karpovich 1933, Lowson 1903)(Karpovich 1933, Lowson 1903)

Suya düşünce panik ve çabalamaSuya düşünce panik ve çabalama

Soluk tutmaSoluk tutma

Su yutmaSu yutma

Aspirasyon Aspirasyon

Bilinç kaybı ve ölümBilinç kaybı ve ölüm

TATLI SUDA BOĞULMA TATLI SUDA BOĞULMA FİZYOPATOLOJİFİZYOPATOLOJİ

(hayvan deneyleri)(hayvan deneyleri)

Boğulma sırasında akciğerlere giren tatlı Boğulma sırasında akciğerlere giren tatlı su kandan daha az tuzlu olduğundan su kandan daha az tuzlu olduğundan akciğer alveollerinden kana geçmektedir. akciğer alveollerinden kana geçmektedir.

Bilindiği gibi yarı geçirgn bir zarda suyun Bilindiği gibi yarı geçirgn bir zarda suyun daha yoğun tarafa geçişi OSMOZ olarak daha yoğun tarafa geçişi OSMOZ olarak adlandırılır. adlandırılır.

Bu olay akciğerlerden kana doğru Bu olay akciğerlerden kana doğru olduğundan kanın miktarı artar ve olduğundan kanın miktarı artar ve yoğunluğu azalır.yoğunluğu azalır.

Kan miktar olarak artmış ancak daha sulu Kan miktar olarak artmış ancak daha sulu bir hal almıştır. bir hal almıştır.

Böylece kan içinde bulunan Sodyum(Na), Böylece kan içinde bulunan Sodyum(Na), Klor (Cl), Kalsiyum(Ca) ve kan Klor (Cl), Kalsiyum(Ca) ve kan proteinlerinin yoğunluğu azalır. proteinlerinin yoğunluğu azalır.

Bu arada su alyuvarların içine girerek Bu arada su alyuvarların içine girerek onları şişirir ve patlatır. onları şişirir ve patlatır.

Alyuvarların içinde bulunan fazladan Alyuvarların içinde bulunan fazladan Potasyum(K) kana karışır ve miktarı artar.Potasyum(K) kana karışır ve miktarı artar.

Parçalanan alyuvarlardaki hemoglobin Parçalanan alyuvarlardaki hemoglobin kana geçer bu sırada kanın oksijen taşıma kana geçer bu sırada kanın oksijen taşıma kapasitesi düşer.kapasitesi düşer.

Kan elektrolitlerinde ki bu değişim kalbin Kan elektrolitlerinde ki bu değişim kalbin ileti sistemine etki ederek çalışmasında ileti sistemine etki ederek çalışmasında aksaklıklara yol açarak erken dönemde aksaklıklara yol açarak erken dönemde ölümlere yol açar. ölümlere yol açar.

TUZLU SUDA BOĞULMA TUZLU SUDA BOĞULMA FİZYOPATOLOJİFİZYOPATOLOJİ

(hayvan deneyleri)(hayvan deneyleri)

Deniz suyu kandan 3.5 – 4 kat daha Deniz suyu kandan 3.5 – 4 kat daha tuzludur.tuzludur.

Bu nedenle su geçişi alveollerden kana Bu nedenle su geçişi alveollerden kana doğru olmaz. Tam tersine kandan doğru olmaz. Tam tersine kandan akciğerin alveollerine doğru gerçekleşir.akciğerin alveollerine doğru gerçekleşir.

Akciğer içinde sıvı birikimi oluşur. Akciğer içinde sıvı birikimi oluşur.

İçine kandan geçen proteinlerinde olduğu İçine kandan geçen proteinlerinde olduğu bu sıvı akciğer ödemini oluşturur ve bu sıvı akciğer ödemini oluşturur ve solunum daha fazla bozulur. solunum daha fazla bozulur.

Kanın suyunu kaybetmesi sonucu yapısı Kanın suyunu kaybetmesi sonucu yapısı giderek yoğunlaşır. giderek yoğunlaşır.

Deniz suyunda fazla miktarda bulunan Deniz suyunda fazla miktarda bulunan klor, magnezyum ve sodyumun kana klor, magnezyum ve sodyumun kana geçişi ve kanda ki yoğunluğu artar. geçişi ve kanda ki yoğunluğu artar.

Alyuvarlar içlerindeki suyu kaybederek Alyuvarlar içlerindeki suyu kaybederek küçülür ve büzülürler, oksijen taşıma küçülür ve büzülürler, oksijen taşıma kapasiteleri düşer.kapasiteleri düşer.

Akciğere giren tuzlu su akciğer iç çeperi Akciğere giren tuzlu su akciğer iç çeperi tarafından salgılanan ve alveollerin iç tarafından salgılanan ve alveollerin iç direncini koruyarak yapışmasını engelleyen direncini koruyarak yapışmasını engelleyen surfaktan maddesinin yapısını bozar. surfaktan maddesinin yapısını bozar.

Alveollerin yapışmasına neden olur. Alveollerin yapışmasına neden olur.

Bütün bu anlatılanlara Bütün bu anlatılanlara paralel olarak paralel olarak akciğerlerine su giderek akciğerlerine su giderek boğulanlarda bu suyun boğulanlarda bu suyun tatlı veya tuzlu olmasına tatlı veya tuzlu olmasına bakılmaksızın üç temel bakılmaksızın üç temel durum ortaya çıkar.durum ortaya çıkar.

Bunlardan ilki, solunumun bozulmasına Bunlardan ilki, solunumun bozulmasına bağlı olarak dokularda oksijen azalması bağlı olarak dokularda oksijen azalması (HİPOKSİ) (HİPOKSİ)

Diğeri kandaki karbondioksit artışına bağlı Diğeri kandaki karbondioksit artışına bağlı HİPERKARBOKSİ (hiperkapni)HİPERKARBOKSİ (hiperkapni)

Üçüncüsü ise her iki duruma bağlı olarak Üçüncüsü ise her iki duruma bağlı olarak kanın asitiğinin artışı(asidoz)dur. kanın asitiğinin artışı(asidoz)dur.

Üç temel durum Tatlı su yada tuzlu suda Üç temel durum Tatlı su yada tuzlu suda gerçekleşse de olayın aslını oluşturur ve gerçekleşse de olayın aslını oluşturur ve yaşamsa öneme sahiptir. yaşamsa öneme sahiptir.

Bu nedenle tedavide ana amaç Bu nedenle tedavide ana amaç dokuların dokuların oksijenlenmesini sağlamak, oksijenlenmesini sağlamak, karbondioksidin kandan atımını ve kanın karbondioksidin kandan atımını ve kanın asitliğinin azaltılmasınıasitliğinin azaltılmasını sağlamaya yönelik sağlamaya yönelik olmalıdır. olmalıdır.

SUDA BOĞULMA FİZYOLOJİK SEBEPLERSUDA BOĞULMA FİZYOLOJİK SEBEPLER

Baş su üzerindeyken oluşan boğulma Baş su üzerindeyken oluşan boğulma ve/veya boğulayazmada ve/veya boğulayazmada neden vücut neden vücut sıcaklığının düşmesi (hipotermi) veya kalp sıcaklığının düşmesi (hipotermi) veya kalp durması, aritmidurması, aritmi gibi nedenlerdir. Hastanın gibi nedenlerdir. Hastanın başı su altında iken olan boğulmalar başı su altında iken olan boğulmalar larinksin spazmı ve kanda oksijen larinksin spazmı ve kanda oksijen düşmesi-hipoksiyedüşmesi-hipoksiye bağlı gelişir. bağlı gelişir.

RİSK FAKTÖRÜ OLUŞTURAN RİSK FAKTÖRÜ OLUŞTURAN ETMENLERETMENLER

SU TAŞITI KAZALARISU TAŞITI KAZALARI

1972 yılında Maryland’ deki tüm boğulmaların 1972 yılında Maryland’ deki tüm boğulmaların % 29’ u ve Sacramento’ da % 18’ i su taşıtı % 29’ u ve Sacramento’ da % 18’ i su taşıtı kazası sonucu olmuştur. Bu vakaların çoğunu kazası sonucu olmuştur. Bu vakaların çoğunu batmış yada alabora olmuş motorlu su batmış yada alabora olmuş motorlu su taşıtları veya daha küçük kayık yolcuları taşıtları veya daha küçük kayık yolcuları oluşturuyorlardı.oluşturuyorlardı.

SU SPORLARISU SPORLARI

Su ile ilgili aktiviteler yılda yaklaşık 140.000 Su ile ilgili aktiviteler yılda yaklaşık 140.000 yaralanmaya yol açmaktadır. Su sporlarının yaralanmaya yol açmaktadır. Su sporlarının oluşturduğu yılda ortalama 700 spinal kord oluşturduğu yılda ortalama 700 spinal kord yaralanmasının , % 77’ sini dalma, surf ve su yaralanmasının , % 77’ sini dalma, surf ve su kayağı gerçekleştirmektedir. Sığ sularda dibe kayağı gerçekleştirmektedir. Sığ sularda dibe çarpma ile oluşan dalma kazaları önemli bir çarpma ile oluşan dalma kazaları önemli bir yer tutmaktadır. yer tutmaktadır.

İSTEMLİ HİPERVENTİLASYONİSTEMLİ HİPERVENTİLASYON

Su altında yüzen genç erkekler sıklıkla suya Su altında yüzen genç erkekler sıklıkla suya dalmadan önce hiperventilasyon yaparlar. Bu Pa dalmadan önce hiperventilasyon yaparlar. Bu Pa CO2’ yi düşürür ve suyun altında kalma CO2’ yi düşürür ve suyun altında kalma sürelerini uzatır. Bu kişiler tipik bir hipoksi (o2 sürelerini uzatır. Bu kişiler tipik bir hipoksi (o2 azalması) seviyesine ulaşabilir ve bilinçlerini azalması) seviyesine ulaşabilir ve bilinçlerini kaybedebilirler çünkü hipoksinin nefes alma kaybedebilirler çünkü hipoksinin nefes alma dürtüsüne yardımı hiperkapniden (Co2 artışı) dürtüsüne yardımı hiperkapniden (Co2 artışı) daha zayıftır. Böylece istemli hiperventilasyon daha zayıftır. Böylece istemli hiperventilasyon (derin ve sık nefeslenme) boğulma için bir risk (derin ve sık nefeslenme) boğulma için bir risk oluşturmaktadır. Bilincini kaybettikten sonra oluşturmaktadır. Bilincini kaybettikten sonra yüzeye çıkan vakalar bildirilmiştir.yüzeye çıkan vakalar bildirilmiştir.

ERİŞKİNLERİN DENETİM YETERSİZLİĞİERİŞKİNLERİN DENETİM YETERSİZLİĞİ

Çocuklarda suda boğulmaların en önemli Çocuklarda suda boğulmaların en önemli yerleri bahçe havuzu ve küvetleridir. Bu yerleri bahçe havuzu ve küvetleridir. Bu vakalarda dikkat ve denetim eksikliği önemli vakalarda dikkat ve denetim eksikliği önemli rol oynamaktadır. Bir çalışmada banyo rol oynamaktadır. Bir çalışmada banyo küvetiyle ilgili , beş yaş altı çocuklardaki küvetiyle ilgili , beş yaş altı çocuklardaki boğulmaların tümünün çocuk yalnızken veya boğulmaların tümünün çocuk yalnızken veya başka çocukla yıkanırken görüldüğü rapor başka çocukla yıkanırken görüldüğü rapor edilmiştir.edilmiştir.

İLAÇLAR VE UYUŞTURUCUİLAÇLAR VE UYUŞTURUCU

Sakramento’ daki 247 ilaç alımı sonrası görülen Sakramento’ daki 247 ilaç alımı sonrası görülen boğulmaların 22’ sinde bir veya daha fazla SSS boğulmaların 22’ sinde bir veya daha fazla SSS etkili ilaçların alımı söz konusuydu. Bunların bazı etkili ilaçların alımı söz konusuydu. Bunların bazı tanımlananları diazepam, anfetamin, morfin, tanımlananları diazepam, anfetamin, morfin, kodein, hidroksizin, doksepin ve desipramin’ di. kodein, hidroksizin, doksepin ve desipramin’ di. Santral etkili ilaçlar sadece Santral etkili ilaçlar sadece algılamayı algılamayı bulanıklaştırıp uykuya yol açmakla kalmıyor, bulanıklaştırıp uykuya yol açmakla kalmıyor, ayrıca koordinasyonu bozup, yüzme yeteneğini ayrıca koordinasyonu bozup, yüzme yeteneğini azaltabiliyor.azaltabiliyor.

ALKOLALKOL

Boğulma ile sonuçlanan kazalarda ALKOL Boğulma ile sonuçlanan kazalarda ALKOL kullanımı temel risk faktörüdür. Boğulmaların % kullanımı temel risk faktörüdür. Boğulmaların % 37-47’ si alkol tüketimi ile ilgilidir. Alkol kullanımı 37-47’ si alkol tüketimi ile ilgilidir. Alkol kullanımı 30-64 yaş arası erkeklerde ve ergenlik 30-64 yaş arası erkeklerde ve ergenlik dönemindeki yaş gruplarında boğulmalarda dönemindeki yaş gruplarında boğulmalarda yüksek orana sahiptir. Önceden alkol almış yüksek orana sahiptir. Önceden alkol almış kişilerde boğulma sıklığı almamışlara oranla kişilerde boğulma sıklığı almamışlara oranla

10 – 15 kat daha fazladır. 10 – 15 kat daha fazladır.

Alkollü içkiler , Alkollü içkiler , refleksleri ortadan kaldırarak refleksleri ortadan kaldırarak

ve uyarıları fark etmeyi azaltarak, kişinin acil ve uyarıları fark etmeyi azaltarak, kişinin acil durumlarda ilgilenme yeteneğini azaltırlardurumlarda ilgilenme yeteneğini azaltırlar. .

ALKOLÜN FİZYOLOJİK ETKİLERİ

–Risk almaya yol açar–Tehlikeler karşısında mantıklı

davranışı bozar– Isı kaybını arttırır (hipotermi)–Larinks refleksini azaltır–Bulantı/kusmaya yol açar– İntihara eğilimi arttırır

COĞRAFİK KONUM VE DENİZ YAPISICOĞRAFİK KONUM VE DENİZ YAPISI

Dalgaların meydana getirdiği Rip Dalgaların meydana getirdiği Rip akıntıları ülkemizde karadeniz sahillerinde akıntıları ülkemizde karadeniz sahillerinde (özellikle Şile) etkisini göstermektedir ve (özellikle Şile) etkisini göstermektedir ve her yıl yaşanan boğulma olaylarının her yıl yaşanan boğulma olaylarının %90’ının sebebini açıklar.%90’ının sebebini açıklar.

RİP CURRENTS

HASTANIN YAŞAM ŞANSINI HASTANIN YAŞAM ŞANSINI ETKİLEYEN FAKTÖRLERETKİLEYEN FAKTÖRLER

Yaşı Yaşı Suda kalma süresi Suda kalma süresi Genel sağlık durumuGenel sağlık durumuAspire edilen sıvı miktarıAspire edilen sıvı miktarıSuyun sıcaklığıSuyun sıcaklığıSuyun tonisitesiSuyun tonisitesiBeraberindeki yaralanmalarBeraberindeki yaralanmalar

Hava durumu ve su soğukluğu boğulmayı Hava durumu ve su soğukluğu boğulmayı etkileyen faktörlerdir. etkileyen faktörlerdir.

Soğuk su hipotermiye neden olarak Soğuk su hipotermiye neden olarak boğulmayı çabuklaştırmakta diğer yandan boğulmayı çabuklaştırmakta diğer yandan ise boğulayazma olgularında kurtarma ise boğulayazma olgularında kurtarma girişimlerinin sonucunu olumlu olarak girişimlerinin sonucunu olumlu olarak etkilemektedir. etkilemektedir.

TEŞEKKÜRLER