ชุดการสอนที่ 7 ต่อมไทมัสและเนื้อเยื่ออื่นๆ

ชดการสอนวชาชววทยา ว32241 เรอง ระบบตอมไรทอกบฮอรโมน ชนมธยมศกษาปท 5

ชดการสอนท 7 เรอง เนอเยอกระเพาะอาหาร ล าไสเลก รกและตอมไทมส กบฮอรโมน

2

แบบทดสอบกอนเรยน

เรอง เนอเยอกระเพาะอาหาร ล าไสเลก รกและตอมไทมส กบฮอรโมน ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงขอเดยว (คะแนนเตม 10 คะแนน ตอบถกได 1 คะแนน ตอบผดได 0 คะแนน)

1. ขอใดตอไปน ไมใช หนาทของฮอรโมนทสรางจากรก ก. เตรยมเยอบมดลกเพอรบตวออน ข. ท าใหกลามเนอมดลกมขนาดโตขน ค. กระตนการสรางและหลงฮอรโมนโพรแลกทน ง. กระตนตบออนใหหลงเอนไซมและโซเดยมไฮโดรเจนคารบอเนต

2. ฮอรโมนชนดใดสรางมาจากตอมไทมส ก. secretin ข. secretin ค. thymoxin ง. Progesterone

3. ฮอรโมนใดสรางจากเนอเยอชนในของกระเพาะอาหาร ก. gastrin ข. secretin ค. heparin ง. ถกทงขอ ก และ ข

4. ฮอรโมนใดกระตนคอรปสลเทยมใหหลงฮอรโมน ก. HCG ข. gastrin ค. secretin ง. heparin

5. ฮอรโมนทมมากในขณะทเพศหญงตงครรภคอ ขอใด ก. HCG ข. อสโทรเจน ค. แอนโทรเจน ง. โพรเจสเตอโรน



3

6. ขอใดตอไปน ไมใช หนาทของรก

ก. แลกเปลยนอาหาร อากาศและของเสยจากทารกในครรภ ข. เปนตอมไรทอชวคราวในมดลก ค. ผลตฮอรโมนแอนโทรเจน ง. ผลตฮอรโมนโพรเจสเทอโรน

7. เราสามารถตรวจพบฮอรโมน HCG ในปสสาวะของมารดา เมอใด ก. ไดตงแตวนแรกของการตงครรภ ข. ไดตงแตวนท 9 ของการตงครรภ ค. ระหวางสปดาหท 9 ของการตงครรภ ง. ถกทกขอ

8. primary lymphoid organ เมอโตขนจะถกแทนทดวยเนอเยอชนดใด ก. ไขมน ข. โปรตน ค. คารโบไฮเดรต ง. กรดอะมโน

9. วลไล เปนบรเวณพนทผวในการสมผสอาหารพบมากทบรเวณใด ก. รก ข. ล าไสเลก ค. ตอมไทมส ง. กระเพาะอาหาร

10. กระเพาะอาหารจะหลงเอนไซมและ กรดไฮโดรคลอรกมาก เมอใด ก. มแกสตรนมาก ข. มแกสตรนนอย ค. มซครทนมาก ง. มซครทนมาก



4

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน เรอง เนอเยอกระเพาะอาหาร ล าไสเลก รกและตอมไทมส กบฮอรโมน

ขอท ค าตอบ 1 ง 2 ค 3 ก 4 ก 5 ง 6 ค 7 ข 8 ก 9 ข 10 ก

ไดกขอครบ ไมเปนไร เขาไปศกษาเนอหากนกอนนะครบ



5

จดประสงคการเรยนร

เพอใหนกเรยนสามารถ 1. บอกลกษณะของเนอเยอกระเพาะอาหาร ล าไสเลก รก และตอมไทมสได 2. บอกชนดและหนาทของฮอรโมนจากตอมไทมส และเนอเยอกระเพาะอาหาร ล าไสเลก และรก ได 3. บอกผลทเกดจากความผดปกตของฮอรโมน จากตอมไทมสและเนอเยอกระเพาะอาหาร ล าไสเลก และรก ได



6

บตรค าสงท 7.1

ลกษณะของเนอเยอกระเพาะอาหาร ล าไสเลก และรก

โปรดอานบตรค าสงใหเขาใจ แลวปฏบตตามล าดบขนตอนดวยความตงใจ 1. หวหนากลมแจกบตรทงหมดใหสมาชก ยกเวนบตรเฉลย 2. หวหนากลมใหสมาชกอานบตรค าสง พรอมกบปฏบตตามค าสง 3. สมาชกศกษาบตรเนอหาท 7.1 ใชเวลา 10 นาท 4. สมาชกอานบตรค าถามท 7.1 แลวตอบค าถามลงในสมด ใชเวลา 3 นาท 5. หวหนาอานบตรเฉลยท 7.1 นกเรยนตรวจค าตอบพรอมกน ใชเวลา 2 นาท 6. เวลาท ากจกรรมทงหมด ประมาณ 15 นาท เมอปฏบตกจกรรมเรยบรอย

แลวใหทกคนเกบบตรทกใบใสในซองใหเรยบรอยและถกตอง



7

บตรเนอหาท 7.1


ลกษณะของกระเพาะอาหาร

ทมา:http:// www.sopon.ac.th441 × 380 (10 เมษายน 2555)

พ ๆ รไหมครบวาเนอเยอกระเพาะอาหาร ล าไสเลก และรก มลกษณะอยางไร และท าหนาทอะไรบาง อยากรตามมาทางนนะครบ



8



กระเพาะอาหาร (stomach) กระเพาะอาหารเปนอวยวะทเชอมตอจากหลอดอาหาร อยบรเวณดานบนซาย ของชองทองถดจากกระบงลมลงมามความยาวประมาณ 10 นว กวาง 5 นว จงถอวาเปน สวนของทางเดนอาหารทมขนาดใหญทสด แบงออกไดเปน 3 สวนคอ

1. สวนบนสด หรอสวนใกลหวใจ (Cardiac Region หรอ Cardium) อยตอจากหลอดอาหารมกลามเนอหรด (Cardiac Sphincter) 2. ฟนดส (Fundus) เปนสวนท 2 มลกษณะเปนกระพง 3. ไพโลรส (Pylorus) เปนสวนปลายทตดตอกบล าไสเลก เปนสวนทแคบกวา สวนอนๆ ตอนปลายของกระเพาะอาหารสวนนมกลามเนอหรด เรยกวา ไพโลรด สฟงกเตอร (Pyloric Sphincter) ปองกนมใหอาหารเคลอนเลยกระเพาะอาหารขณะยอย กระเพาะอาหารมกลามเนอหนาแขงแรงมาก และยดหยนขยายขนาดบรรจไดถง 1000-2000 ลกบาศกเซนตเมตร

ภาพแสดงลกษณะกระเพาะอาหาร ทมา : http://www. bknowledge.org 283 × 222 (13 เมษายน 2555)



9

ล าไสเลก (Small Intestine) ล าไสเลก เปนสวนทยาวทสดของทางเดนอาหาร ตอมาจากกระเพาะอาหาร มความยาวประมาณ 7 - 8 เมตร ผนงดานในของล าไสเลกมลกษณะเปนลอนตามขวาง มสวนยนเลก ๆ มากมายเปนตม เรยกวา วลลส (Villus) พหพจนเรยกวา วลไล (Villi) เพอเพมพนทผวในการดดซมสารอาหารทยอยแลวไดอยางมประสทธภาพ ภายในกระเพาะอาหารและล าไสเลกจะมการหลงฮอรโมน โดยการท างาน รวมกบตอมไทมส และฮอรโมนทหลงออกมากคอ แกสตรน และ ซครทน

ภาพแสดงลกษณะของล าไสเลก ทมา : http:// pornsudazzzz.wordpress.com279 × 367 (8 เมษายน 2555)



10

รก ( Placenta ) รก (Placenta) เปนอวยวะส าหรบการชวยเหลอใหอาหารแกตวออน และท าหนาทเปนตอมไรทอสรางฮอรโมนขณะตงครรภ โดยท างานรวมกบฮอรโมนเพศอนๆ ทเกยวของกบการตงครรภ นอกจากนพบวา ฮอรโมนจากรก ขณะตงครรภจะมปรมาณมาก จงมสวนเกนขบออกมากบน าปสสาวะ ท าใหเราสามารถทดสอบไดวา ผนนก าลงตงครรภอย รกเปนบรเวณทระบบไหลเวยนโลหตของมารดาและทารกมาพบกน โดยเชอมตอสายสะดอของทารกกบมดลก ของมารดา รกท าหนาท 2 ประการคอ

1. ท าหนาทแลกเปลยนอาหาร อากาศและของเสยจากทารกในครรภ 2. ท าหนาทเปนตอมไรทอชวคราวในมดลก ซงสามารถผลตฮอรโมน มากมายทจ าเปน ระหวางตงครรภและเปนฮอรโมนทเกยวของกบกลไกการเจบครรภ รวมทงฮอรโมนเอสโทรเจนและฮอรโมนโพรเจสเทอโรน

ภาพแสดงลกษณะของรก ทมา : http:// www.beautyfullallday.com450 × 150 (18 เมษายน 2555)



11

บตรค าถามท 7.1


ค าชแจง ใหนกเรยนท าเครองหมาย ใน หนาขอความทถกตอง และท าเครองหมาย ใน หนาขอความทผด (คะแนนเตม 5 คะแนน ตอบถกได 1 คะแนน ตอบผดได 0 คะแนน)

1. กระเพาะอาหารมลกษณะเปนกระพง เรยกวา ฟนดส 2. วลไล พบในกระเพาะอาหาร เปนบรเวณพนทผวในการสมผสอาหาร 3. กระเพาะอาหารเปนอวยวะทถอวาเปนสวนของทางเดนอาหารทมขนาด

ใหญทสด 4. ล าไสเลก เปนสวนของทางเดนอาหารทสนทสด ตอมาจากกระเพาะอาหาร

มสวนยนเลก ๆ มากมายเปนตม เรยกวา วลลส (Villus) 5. รก (Placenta) เปนตอมไรทอสรางฮอรโมนขณะตงครรภ



12

บตรเฉลยค าถามท 7.1


9vตอ

1. 2. 3. 4. 5.

ปรบมอใหคนเกงกนหนอยครบ



13


ลกษณะของตอมไทมส





14




ทมา:http:// www.balavi.com180 × 167 (18 เมษายน 2555)

พ ๆ รไหมครบวาตอมไทมส มลกษณะอยางไร และท าหนาทอะไรบาง อยากรตามมาทางนนะครบ



15


ลกษณะของตอมไทมส ลกษณะของตอมไทมส ( Thymus gland )

ตอมไทมส (thymus gland) เปนตอมไรทอชนดหนง อยในระบบน าเหลอง

อยบรเวณหลงกระดกหนาอก (sternum) โดยจดเปนอวยวะน าเหลองทพบไดเพยงชวงวยหนงเทานน (primary lymphoid organ) ภายหลงจะถกแทนทดวยเนอเยอไขมน (fat tissue) ตางๆจนไมสามารถมองเหนตอมไทมสไดอก ตอมไทมสเปนททท าใหเกดการเจรญเตบโตของ T cells ตอไป โดยลกษณะของตอมไทมสนน จะม capsule มาหม ซงสวนทมาหมนนเปน loose connective tissue และยงแทรกเขาไปในเนอของตอมดวย เราลกษณะแบบนเรยกวา trabeculae หรออาจเรยกวา septum หรอ septa กได โดย septum หรอ septa น จะแบงออกเปน lobule เลกๆ ภาพแสดงลกษณะของตอมไทมส ทมา : http://th.wikipedia.org/wiki/ (18 เมษายน 2555)



16


ลกษณะของตอมไทมส ลกษณะของตอมไทมส ( Thymus gland )

ตอมไทมสเปนตอมขนาดเลก เปนพของเนอเยอทคลายกบตอมน าเหลอง ม 2 พ

อยทขวหวใจ เมอเปนเดกตอมไทมสจะมขนาดใหญ เมอเขาสวยรนขนาดของตอมจะเลกลง เมอเขาสวยผใหญ (adulthood) ตอมนจะเหยวไป (atrophy) และเมอเขาสวยชราจะกลายเปนพงผด (fibrous) ดงนนตอมไทมสจงเปนตอมไรทอทมเฉพาะในเดกเทานน ถงแมวาบทบาทของตอมไทมส ในระบบภมคมกนของคนเรา จะมนอยในผใหญ แตกไมไดหมายความวา ตอมไทมสจะไมจ าเปนตอรางกาย เพราะมนอาจมหนาท อกหลายอยางทเราไมทราบ เราจงไมสามารถตดตอมไทมสทงไปได รางกายของคนเรานน ถกควบคมดวย 2 สง คอ สมองและตอมไทมสหรอตอมอก โดยสมองเปนสวนทสงงานใหอวยวะตางๆ เคลอนไหว ในขณะทตอมไทมส จะมหนาท ในการควบคม การท างานของของเหลวในรางกาย ภาพแสดงลกษณะของตอมไทมส ทมา : http:// www.pibul.ac.th862 × 313 (18 เมษายน 2555)



17




1. ตอมไทมสเปนตอมขนาดเลก คลายกบตอมน าเหลอง ม 2 พ อยทขวหวใจ

2. ในเดกตอมไทมสจะมขนาดเลก เมอเขาสวยรนขนาดของตอมจะใหญขน 3. ลกษณะของตอมไทมส จะม capsule มาหม อยในระบบน าเหลอง 4. primary lymphoid organ จะถกแทนทดวยเนอเยอโปรตน 5. ตอมไทมสจะเหยวไปเมอเขาสวยชราและจะกลายเปนพงผด (fibrous)



18

บตรเฉลยค าถามท 7.2 ลกษณะของตอมไทมส

9vตอ

1. 2. 3. 4. 5.

ปรบมอใหคนเกงกนหนอยครบ



19


ฮอรโมนจากเนอเยอกระเพาะอาหาร ล าไสเลก รก และตอมไทมส





20


ฮอรโมนจากเนอเยอกระเพาะอาหาร ล าไสเลก รกและตอมไทมส

ฮอรโมนจากกระเพาะอาหารและล าไสเลก กระเพาะอาหารและล าไส (Gastrointestinal tract )จดเปนอวยวะทท าหนาท เปนทงตอมมทอคอสรางเอนไซมทใชยอยอาหารและเปนตอมไรทอคอสรางฮอรโมน เยอชนในของกระเพาะอาหารและล าไสมเซลลส าหรบสรางฮอรโมนหลายชนดแตฮอรโมน ทส าคญ ไดแก Gastrin Secretin เปนตน ซงมผลตอการท างานของอวยวะเกยวกบ การยอยอาหาร และท างานรวมกบระบบประสาทอตโนมต ฮอรโมนจากกระเพาะอาหาร ฮอรโมนทสราง : แกสตรน ( gastrin ) สรางจากเซลลบรเวณกระเพาะ สวนทเรยกวา แอนทรม อวยวะเปาหมาย : เซลลกระเพาะอาหารทสราง เอนไซมหรอน ายอย และ กรดไฮโดรคลอรก ซงพบบรเวณกระเพาะอาหารสวนทเรยกวา คอรปส หนาท : กระตนใหเซลลกระเพาะอาหารทสราง น ายอย และ กรดไฮโดรคลอรก หลงเอนไซมหรอน ายอย และ กรดไฮโดรคลอรก ออกมาเพอยอยอาหาร

รหรอไม……ตอมไทมส และเนอเยอกระเพาะอาหาร ล าไสเลก และรกมความส าคญอยางไร อยากรเชญทางนนะครบ



21

ภาพแสดงการควบคมหลงฮอรโมนของกระเพาะอาหาร ทมา : http://www. pibul.ac.th 603 × 537 (30 มนาคม 2554)

ฮอรโมนจากล าไสเลก

ฮอรโมนทสราง : ซครทน ( secretin ) สรางจากบรเวณล าไสเลกสวนตน ทเรยกวา ดโอดนม ( duodenum ) อวยวะเปาหมาย : ตบออน ทอน าด หนาท : 1. กระตนตบออนใหหลงเอนไซมและโซเดยมไฮโดรเจนคารบอเนต

(NaHCO3) เขาสล าไสเลกสวนตน 2. กระตนทอน าดใหบบตวหลงน าดเขาสล าไสเลกสวนตน

แผนภาพแสดงการสรางฮอรโมนล าไสเลก ทมา : http://www.endocrine-gland-505.exteen.com 603 × 537 (18 เมษายน 2555)



22

ฮอรโมนจากรก

ขณะตงครรภรกจะสรางฮอรโมนทจ าเปนส าหรบการตงครรภ

หลายตวจากชนเซลลซนซทโอโทรโฟบลาสต ดงน 1 . โกนาโดโทรฟน (Human chorionic Gonadotropin) สามารถวด HCG ในปสสาวะของมารดาไดตงแตวนท 9

ของการตงครรภและระดบจะสงขนระหวางสปดาหท 9-12 หลงจากนนจะลดลง การตรวจพบ HCG ในปสสาวะหรอเลอดใชเปนดชนบงชถงการตงครรภ HCG ท าหนาทยดอายการท างานของคอรปสลเทยม กระตนการสรางและหลงฮอรโมน โพรแลกทนเพอยบยงการหดตวของมดลก

2. Human chorionic somatomammotropin (HCS) เปนฮอรโมนชนดเปปไทดประกอบดวยกรดอะมโน 191 หนวย

มโครงสรางเหมอนฮอรโมนโซมาโทโทรฟนหรอโกรทฮอรโมน และโพรแลกทน แตมผลแบบโพรแลกทนสงกวาโกรทฮอรโมน ขณะทระดบ HCG ลดต าลง หลงจาก 3 เดอนของการตงครรภ รกจะสราง HCS ในสปดาหท 4 และจะเพม ระดบขน เรอยๆ จนถงระดบสงสดเมอใกลคลอด

แผนภาพแสดงการสรางฮอรโมนจากรก ทมา : http:// www3.ipst.ac.th 590 × 450 (18 เมษายน 2555)



23

3. โพรเจสเทอโรน (Progesterone) รกจะเรมสรางโพรเจสเทอโรนในสปดาหท 6 ของการตงครรภ

ถงระดบสงสดเมอใกลคลอด โพรเจสเทอโรนถกขบทงทางปสสาวะ โพรเจสเทอโรนเปนฮอรโมนทส าคญส าหรบการตงครรภโดยเตรยมเยอบมดลก เพอรบตวออน ท างานรวมกบฮอรโมนรแลกซน ลดการตอบสนองของระบบ ภมคมกนของแมไมใหตอตานการมทารกซงเปรยบเสมอนเซลลแปลกปลอม ในรางกายของแม

4. อสโทรเจน (Estrogen) รกสรางอสโทรเจนไดทงเอสทราไดออล เอสโทรนและ

เอสไทรออล แตสรางเอสไทรออลไดมากกวาฮอรโมนอก 2 ชนดและมระดบ เพมขนในระหวางการตงครรภคอชวยในการพฒนาเตานมและท าใหกลามเนอ มดลกมขนาดโตขน ท าใหเอนยดตางๆในองเชงกราน และ หวหนาว ชวยใหบรเวณชองคลอดขยายออกไดกวางขน

ภาพแสดงการท างานของฮอรโมนอสโทรเจนและโพรเจสเทอโรน ทมา : http://www. il.mahidol.ac.th 557 × 522 (18 เมษายน 2555)



24

ฮอรโมนจากตอมไทมส ตอมไทมสเปนตอมขนาดเลก เปนพของเนอเยอทคลายกบตอมน าเหลอง ม 2 พ อยทขวหวใจ เปนตอมไรทอทมเฉพาะในเดกเทานน สรางฮอรโมน 2 ชนด คอ

1. ฮอรโมนไทโมซน ( thymoxin ) เพอกระตนการสรางแอนตบอดจากพลาสมา เซลลในมาม และตอมน าเหลอง กระตนการแบงเซลลเมดเลอดขาวประเภทลมโฟไซท (lymphocyte หรอ T cell) ทยงออนอย (immature lymphocyte) แลวปรบสภาพ ไปเปนลมโฟไซททเจรญเตมท (mature lymphocyte) ลมโฟไซททเจรญเตมทแลวจะออกจากตอมไทมสไปอยบรเวณมามและ ตอมน าเหลองทวรางกาย ท าหนาทสรางภมคมกนโรคเนองจากการกระท าของเซลล (cellular immunity) คอท าหนาทเกยวกบปฏกรยาภมแพ และการไมยอมรบเนอเยอแปลกปลอมทปลกถายกบรางกาย ปองกนการตดเชอจากเชอโรคตางๆ เชน เชอแบคทเรย ไวรส เชอรา

2. ฮอรโมนไทโมวดน ( thymovidin ) ยบยงการเจรญของอวยวะสบพนธ ( คลายฮอรโมนเมลาโทนนจาก ตอมไพเนยล )

ภาพแสดงการท างานของตอมไทมส ทมา : http://www.pibul.ac.th 600 × 293 (18 เมษายน 2555)



25


ฮอรโมนจากเนอเยอกระเพาะอาหาร ล าไสเลก รกและตอมไทมส ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงขอเดยวแลวเขยนค าตอบ ก ข ค ง ลงในสมด (คะแนนเตม 5 คะแนน ตอบถกได 1 คะแนน ตอบผดได 0 คะแนน)








26


ฮอรโมนจากเนอเยอกระเพาะอาหาร ล าไสเลก รกและตอมไทมส

1. ง 2. ค 3. ก 4. ก 5. ง

ตอบถกหมดเลยใชไหมเกงมากครบ



27


ความผปกตจากฮอรโมน ในเนอเยอกระเพาะอาหาร ล าไสเลก รก และตอมไทมส

โปรดอานบตรค าสงใหเขาใจ แลวปฏบตตามล าดบขนตอนดวยความตงใจ 1. หวหนากลมแจกบตรทงหมดใหสมาชก ยกเวนบตรเฉลย 2. หวหนากลมใหสมาชกอานบตรค าสง พรอมกบปฏบตตามค าสง 3. สมาชกศกษาบตรเนอหาท 7.4 ใชเวลา 10 นาท 4. สมาชกอานบตรค าถามท 7.4 แลวตอบค าถามลงในสมด ใชเวลา 3 นาท 5. หวหนาอานบตรเฉลยท 7.4 นกเรยนตรวจค าตอบพรอมกน ใชเวลา 2 นาท 6. เวลาท ากจกรรมทงหมด ประมาณ 15 นาท เมอปฏบตกจกรรมเรยบรอย แลวใหทกคนเกบบตรทกใบใสในซองใหเรยบรอยและถกตอง



28



ความผดปกตจากฮอรโมนตอมไทมส ตอมไทมสสรางฮอรโมนไทโมซนท าหนาทกระตนการแบงเซลลเมดเลอดขาว ประเภทลมโฟไซท (lymphocyte หรอ T cell) ทยงออนอย (immature lymphocyte) แลวปรบสภาพไปเปนลมโฟไซททเจรญเตมท (mature lymphocyte) ลมโฟไซททเจรญ เตมทแลวจะออกจากตอมไทมสไปอยบรเวณมามและ ตอมน าเหลองทวรางกาย ท าหนาท สรางภมคมกนโรคเนองจากการกระท าของเซลล (cellular immunity) ท าหนาทเกยวกบ ปฏกรยาภมแพ และการไมยอมรบเนอเยอแปลกปลอมทปลกถายกบรางกาย ปองกน การตดเชอจากเชอโรคตางๆ เชน เชอแบคทเรย ไวรส เชอรา ความผดปกตของตอมไทมส : ถาตอมนตดเชอหรอฝอตงแตแรกเกด รางกายจะผลต ฮอรโมนไทโมซนไมได ท าใหทารกแรกเกดตดเชอถงแกชวตได

พ ๆ รหรอไมวาฮอรโมนจากตอมไทมส เนอเยอในกระเพาะอาหาร และล าไสเลก มผลอยางไรตอรางกายบาง อยากรเชญทางนครบ



29

ความผดปกตทเกดจากฮอรโมนในกระเพาะอาหาร แกสตรนทสรางจากกระเพาะอาหาร มผลตอเซลลกระเพาะอาหารทสรางเอนไซม และกรดไฮโดรคลอรก ถาขาดแกสตรน กระเพาะอาหารจะสรางเอนไซมและ กรดไฮโดรคลอรกไดนอย ท าใหมการยอยอาหารเกดขนไดนอยสงผลใหมอาการแนนทอง ปวดทอง หรอทองผก เปนตน ถามแกสตรนมาก กระเพาะอาหารจะหลงเอนไซมและ กรดไฮโดรคลอรกมาก อาจท าใหเปนโรคกลมอาการโซลลงเจอร-เอลลสน( Zollinger-Ellison syndrome) คอโรคทเกดจากความผดปกตของฮอรโมนแกสตรนทเพมขน ท าใหกระเพาะอาหารหลง กรดไฮโดรคลอรกออกมามากเกนไป ซงมสาเหตมาจากเนองอกตรงบรเวณตบออนทเปน อวยวะทท าหนาทผลตฮอรโมนแกสตรน โรคนถกคนพบและวนจฉยครงแรกในป พ.ศ. 2498 (1955) โดยซอลลงเกอร (Zollinger RM) และเอลลสน (Ellison EH) ในบนทกการแพทย "Primary peptic ulcerations of the jejunum associated with islet cell tumors of the pancreas." ("การเกดแผลบรเวณเจจนมขนแรกรวมกบการเกดกลมเนองอกขนาดเลกบรเวณตบออน")

ภาพการเกดแผลบรเวณเจจนม ทมา : http://www.chaiwbi.com 300 × 200 (18 เมษายน 2555)



30

ความผดปกตจากฮอรโมนในล าไสเลก

ซครทน ( secretin ) เปนฮอรโมนทสรางจากบรเวณล าไสเลกสวนตน ทเรยกวา ดโอดนม ( duodenum ) มหนาท กระตนตบออนใหหลงเอนไซมและโซเดยม ไฮโดรเจนคารบอเนต (NaHCO3 ) เขาสล าไสเลกสวนตน และกระตนทอน าดใหบบตว หลงน าดเขาสล าไสเลกสวนตน ถาม ซครทน มาก จะท าใหตบออนหลงเอนไซมและโซเดยมไฮโดรเจน คารบอเนต (NaHCO3) เขาสล าไสเลกสวนตนมาก และกระตนใหทอน าดบบตวหลงน าด เขาสล าไสเลกสวนตนมาก สงผลใหระบบการยอยไขมนในล าไสเลกผดปกต ถาม ซครทน นอย จะท าใหตบออนหลงเอนไซมและโซเดยมไฮโดรเจน คารบอเนต (NaHCO3) เขาสล าไสเลกสวนตนนอย และกระตนใหทอน าดบบตวหลงน าด เขาสล าไสเลกสวนตนนอย สงผลใหระบบการยอยไขมนในล าไสเลกผดปกต

ภาพแสดงดโอดนมบรเวณทหลงซครทน ทมา : http://www. myfirstbrain.com 306 × 207 (18 เมษายน 2555)



31

ความผดปกตของฮอรโมนจากรก

1. โกนาโดโทรฟน (Human chorionic Gonadotropin : HCG) เปนฮอรโมนทสรางจากรก ซงสามารถวด HCG ในปสสาวะของมารดาไดตงแตวนท 9 ของการตงครรภและระดบจะสงขนระหวางสปดาหท 9-12 หลงจากนนจะลดลง การตรวจพบ HCG ในปสสาวะหรอเลอดใชเปนดชนบงชถงการตงครรภ HCG ท าหนาทยดอายการท างานของคอรปสลเทยม กระตนการสรางและ หลงฮอรโมนโพรแลกทนเพอยบยงการหดตวของมดลกและกระตนการหลงน านมของแม ถารกหลง HCG นอย จะท าใหคอปสลเทยมสรางโพรแลกทนไดนอย สงผลใหการหดตวของมดลกมมากขน อาจท าใหเกดการคลอดกอนก าหนดหรอแทงได และแมจะมน านมส าหรบเลยงลกนอยลงกวาปกต

2. โพรเจสเทอโรนเปนฮอรโมนทส าคญส าหรบการตงครรภโดยเตรยมเยอบ มดลกเพอรบตวออน ท างานรวมกบฮอรโมนรแลกซน ลดการตอบสนองของระบบ ภมคมกนของแมไมใหตอตานการมทารกซงเปรยบเสมอนเซลลแปลกปลอมในรางกาย ของแม ในขณะตงครรถถามโพรเจสเทอโรนนอย เยอบมดลกจะหนามากไมสามารถ รบการฝงตวของตวออนได รกเกาะต าและรอกตวกอนก าหนดท าใหเกดการแทง หรอทารกตายในครรภ

3. ในระหวางการตงครรภรกสรางอสโทรเจนเพมขน ชวยใหการพฒนาเตานม และท าใหกลามเนอมดลกมขนาดโตขน ท าใหเอนยดตางๆในองเชงกราน และ หวหนาว ชวยใหบรเวณชองคลอดขยายออกไดกวางขน ถาในขณะตงครรภขาดฮอรโมนอสโทรเจน จะท าใหเตานมเลกสรางน านมไดนอย กลามเนอมดลกและชองคลอดไมขยายตว ทารกไมกลบหว ท าใหคลอดยากทารกอาจตายในครรภได

ภาพแสดงทารกในครรภ ทมา : http://www. beautyfullallday.com 420 × 252 (18 เมษายน 2555)



32




1. HCG ในปสสาวะหรอเลอดใชเปนดชนบงชถงการตงครรภ 2. รกเกาะต าและรอกตวกอนเกดจากการมโพรเจสเทอโรนนอย 3. โรคกลมอาการโซลลงเจอร-เอลลสน เกดจากการมซครทน มาก 4. ซครทน ( secretin ) เปนฮอรโมนทสรางจากบรเวณล าไสเลกสวนปลาย 5. ถาตอมไทมสตดเชอหรอฝอตงแตแรกเกด รางกายจะไมผลตฮอรโมนไทโมซน



33



ปรบมอใหคนเกงหนอยครบ

1. 2. 3. 4. 5.



34

แบบทดสอบหลงเรยน

เรอง เนอเยอกระเพาะอาหาร ล าไสเลก รกและตอมไทมส กบฮอรโมน ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงขอเดยว (คะแนนเตม 10 คะแนน ตอบถกได 1 คะแนน ตอบผดได 0 คะแนน)



3. ขอใดตอไปน ไมใช หนาทของรก ก. แลกเปลยนอาหาร อากาศและของเสยจากทารกในครรภ

ข. เปนตอมไรทอชวคราวในมดลก ค. ผลตฮอรโมนแอนโทรเจน ง. ผลตฮอรโมนโพรเจสเทอโรน

4. เราสามารถตรวจพบฮอรโมน HCG ในปสสาวะของมารดา เมอใด ก. ไดตงแตวนแรกของการตงครรภ ข. ไดตงแตวนท 9 ของการตงครรภ ค. ระหวางสปดาหท 9 ของการตงครรภ ง. ถกทกขอ

5. primary lymphoid organ เมอโตขนจะถกแทนทดวยเนอเยอชนดใด ก. ไขมน ข. โปรตน ค. คารโบไฮเดรต ง. กรดอะมโน



35

6. วลไล เปนบรเวณพนทผวในการสมผสอาหารพบมากทบรเวณใด

ก. รก ข. ล าไสเลก ค. ตอมไทมส ง. กระเพาะอาหาร

7. กระเพาะอาหารจะหลงเอนไซมและ กรดไฮโดรคลอรกมาก เมอใด ก. มแกสตรนมาก ข. มแกสตรนนอย ค. มซครทนมาก ง. มซครทนมาก






36

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน เรอง เนอเยอกระเพาะอาหาร ล าไสเลก รกและตอมไทมส กบฮอรโมน

ขอท ค าตอบ 1 ก 2 ง 3 ค 4 ข 5 ก 6 ข 7 ก 8 ง 9 ค 10 ก

เกงมากครบ ถกทกขอเลย ศกษาชดการสอนตอไปนะครบ



37

บรรณานกรม

เกษม ศรพงษ และคณะ. ชววทยา. กรงเทพฯ : ชมรมบณฑตแนะแนว, 2540. ____________. คมอเตรยมสอบ ชววทยา เลม 1 ชวงชนท 4 (ม.4- ม.6). กรงเทพฯ : ภมบณฑตการพมพ, 2537. ธนะชย ทองศรนช และคณะ. คมอชววทยา 6 ว 044. กรงเทพ ฯ : ประสานมตร, 2533. นนทยา บญเคลอบ และคณะ. พจนานกรมวทยาศาสตร ฉบบภาพประกอบ. กรงเทพ ฯ : โปรดคทฟ บค , 2541. ประพนธ พนธารา. สรปเขมชววทยาพนฐานและเพมเตมใหม . กรงเทพ ฯ : ซแอนดเอนบค. แมค, 2552. ปรชา สวรรณพนจ และ นงลกษณ สวรรณพนจ. ชววทยา ม.6 เลม 5. กรงเทพฯ: เจรญดการพมพ, 2536. สมาน แกวไวยทธ. คมอเตรยมสอบชววทยา ม.4 – 5 – 6 . กรงเทพฯ : ไทเนรมต อนเตอรโปรเกรสซฟ. 2537. สารานกรมไทยส าหรบเยาวชน, โครงการ. สารานกรมไทยส าหรบเยาวชน เลม 10. กรงเทพ ฯ : ไทยวฒนาพานช, 2531. สมใจ รกษาศร. ชววทยา Essential Atlas of Biology. กรงเทพฯ : สวรยาสาสน, 2547. สงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, สถาบน. กระทรวงศกษาธการ . หนงสอเรยนชววทยา เลม 3. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว, 2548 ____________. คมอครชววทยา เลม 3. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว, 2548. ____________. หนงสอเรยนวชาชววทยา ว044 ชนมธยมศกษาตอนปลาย พทธศกราช 2524 . กรงเทพ ฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว, 2536. http://www. pibul.ac.th 862 × 313 (18 เมษายน 2555) http://www. watchawan.blogspot.com 428 × 325 (18 เมษายน 2555) http://www. pibul.ac.th 946 × 344 (8 เมษายน 2555) http://www. elib-online.com 506 × 286 (18 เมษายน 2555) http://www.pibul.ac.th 600 × 293 (18 เมษายน 2555) http:// www.pibul.ac.th 600 × 293 (18 เมษายน 2555) http://www. pibul.ac.th 603 × 537 (30 มนาคม 2555) http://www.endocrine-gland-505.exteen.com 603 × 537

(18 เมษายน 2555)



38

http:// www3.ipst.ac.th 590 × 450 (18 เมษายน 2555) http://www. il.mahidol.ac.th 557 × 522 (18 เมษายน 2555) http://www.chaiwbi.com 300 × 200 (18 เมษายน 2555) http://www. myfirstbrain.com 306 × 207 (18 เมษายน 2555) http://www. beautyfullallday.com 420 × 252 (18 เมษายน 2555)

Technology

ชุดการสอนที่ 7 ต่อมไทมัสและเนื้อเยื่ออื่นๆ