ชุดการสอนที่ 2 ต่อมใต้สมอง อาบ ok

ชดการสอนวชาชววทยา ว32241 เรอง ระบบตอมไรทอกบฮอรโมน ชนมธยมศกษาปท 5

ชดการสอนท 2 เรอง ตอมใตสมองกบฮอรโมน

2

แบบทดสอบกอนเรยน เรอง ตอมใตสมองกบฮอรโมน

ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงขอเดยว

(คะแนนเตม 10 คะแนน ตอบถกได 1 คะแนน ตอบผดได 0 คะแนน)

1. ตอมใตสมองสวนใดทสรางฮอรโมนควบคมอวยวะอนๆ มากทสด ก. สวนหนา ข. สวนกลาง ค. สวนหลง ง. ขอ ก และ ข

2. ฮอรโมนในขอใดควบคมการเจรญเตบโตของรางกายมากทสด ก. เอนดอรฟน ข. โพรแลกตน ค. โกนาโดโทรฟน ง. โกรทฮอรโมน

3. ฮอรโมนทสรางขนมามากในขณะทหญงใหนมบตร คอขอใด ก. ออกซโทซน ข. โพรแลกตน ค. ลตไนซงฮอรโมน ง. ฟอลลเคลสตมวเลตงฮอรโมน

4. โกรทฮอรโมนทสรางมากเกนไปในผใหญท าใหเกดอาการใด ก. กระดกเสอม ข. รางกายเตย แคระ ค. รางกายใหญโตผดปกต ง. มอ เทา ขากรรไกรใหญโตอยางไมไดสดสวน

5. ในสตวเลยงลกดวยนมฮอรโมนโพรแลกตนท าหนาทใด ก. กระตนการสรางโพรเจสเทอโรน ข. สรางเมอกในทางเดนอาหาร ค. สรางเอนไซดในล าไสเลก ง. กระตนการสรางน านม



3

6. ขอใดถกตองเกยวกบ เมลานน ก. มมากจะท าใหสผวซด ข. มนอยสผวจะเขม หมองคล า ค. มมากสผวจะเขม หมองคล า ง. เปนฮอรโมนทสรางมาจากตอมใตสมองสวนกลาง

7. ฮอรโมนในขอใด เปนสารทมฤทธคลายมอรฟน ก. เอนดอรฟน ข. โพรแลกตน ค. โกนาโดโทรฟน ง. โกรทฮอรโมน

8. ออกซโทซนและแอนตไดยเรตกฮอรโมนถกสงไปยงอวยวะเปาหมายทางใด ก. แอกซอน ข. เสนเลอด ค. ทอน าเหลอง ง. ตอมใตสมองสวนหนา

9. ขณะทผหญงปวดทองคลอด จะหลงฮอรโมนชนดใดออกมามากทสด ก. โพรแลกตน ข. ออกซโทซน ค. วาโซเพรสซน ง. เมลาโทนน

10. เบาจด คอ อาการใด ก. รางกายดดน ากลบคนทอหนวยไตไดนอย ข. รางกายดดน าตาลกลบคนรางกายไดนอย ค. รางกายดดน ากลบคนทอหนวยไตมากเกนไป ง. รางกายดดน าตาลกลบคนรางกายมากเกนไป



4

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน เรอง ตอมใตสมองกบฮอรโมน

ขอท ค าตอบ 1 ก 2 ง 3 ข 4 ง 5 ง 6 ค 7 ก 8 ข 9 ข 10 ก

ถกกขอครบ ถาไดนอยไมเปนไร เขาไปศกษาเนอหากนกอนนะครบ



5

จดประสงคการเรยนร

เพอใหนกเรยนสามารถ 1. อธบายลกษณะของตอมใตสมองได 2. บอกชนดและหนาทของฮอรโมน

จากตอมใตสมองได 3. บอกผลของการขาดฮอรโมน

จากตอมใตสมองได



6

บตรค าสงท 2.1

ลกษณะของตอมใตสมอง

โปรดอานบตรค าสงใหเขาใจ แลวปฏบตตามล าดบขนตอนดวยความตงใจ 1. หวหนากลมแจกบตรทงหมดใหสมาชก ยกเวนบตรเฉลย 2. หวหนากลมใหสมาชกอานบตรค าสง พรอมกบปฏบตตามค าสง 3. สมาชกศกษาบตรเนอหาท 2.1 ใชเวลา 20 นาท 4. สมาชกอานบตรค าถามท 2.1 แลวตอบค าถามลงในสมด ใชเวลา 8 นาท 5. หวหนาอานบตรเฉลยท 2.1 นกเรยนตรวจค าตอบพรอมกน ใชเวลา 2 นาท 6. เวลาท ากจกรรมทงหมด ประมาณ 30 นาท เมอปฏบตกจกรรมเรยบรอย

แลวใหทกคนเกบบตรทกใบใสในซองใหเรยบรอยและถกตอง



7

บตรเนอหาท 2.1


ตอมใตสมอง

ทมา:http://www. endocrinesystem409.blogspot.com 883 × 351 (15 มนาคม 2555)

พ ๆ รหรอไมวาตอมใตสมองมลกษณะอยางไร และตอมใตสมองมกสวน อะไรบาง ถาอยากรตามมาทางนซ



8


ลกษณะของตอมใตสมอง ตอมใตสมอง ( pituitary gland ) มขนาดประมาณ 1 - 1.5 เซนตเมตร

เปนตอมทอยตดกบสวนลางของสมองสวนไฮโพทาลามส แบงได 3 สวนคอ 1. ตอมใตสมองสวนหนา (anterior pituitary) 2. ตอมใตสมองสวนกลาง (interior pituitary) 3. ตอมใตสมองสวนหลง (posterior pituitary)

ตอมใตสมองสวนหนาและสวนกลาง มตนก าเนดมาจากเนอเยอชนดเดยวกน

ทเรยกวา Adenohypophysis ซงสามารถสรางฮอรโมนไดเอง ดงนนจงกลาวไดวาเปนหนวยเดยวกนซงถอไดวาเปนตอมไรทอแทจรง ตอมใตสมองสวนหลง เปนสวนหนงของเนอเยอประสาท ทเรยกวา

Neurohypophysis

ภาพแสดงลกษณะของตอมใตสมอง

ทมา : http://watchawan.blogspot.com/534 × 401 (15 มนาคม 2555)



9

การหลงฮอรโมนจากตอมใตสมอง

ตอมใตสมองสวนหนา : เซลลของตอมใตสมองสวนหนาจะสรางฮอรโมนได

ตองถกกระตนจากฮอรโมนประสาทหรอ รลสซงฮอรโมน ( releasing hormone ) ทสรางจากนวโรซครทอรเซลล ( neurosecretory cell ) ทมตวเซลลอยทสมองสวนไฮโพทาลามสเสยกอน

ภาพแสดงการสรางฮอรโมนจากตอมใตสมองสวนหนา ทมา : http://www.pibul.ac.th 225 × 204 (15 มนาคม 2555)

ตอมใตสมองสวนหลง : ไมไดสรางฮอรโมนไดเอง แตมปลายแอกซอน ของนวโรซครทอรเซลล จากสมองสวนไฮโพทาลามสมาสนสด และหลงฮอรโมนประสาทออกมาสกระแสเลอดเขาสเสนเลอดทมาเลยงตอมใตสมองสวนหลง ดงนนฮอรโมนทหลงออกมาจากตอมใตสมองสวนหลงกคอ ฮอรโมนประสาทนนเอง

ภาพแสดงการสรางฮอรโมนจากตอมใตสมองสวนหลง ทมา : http://www.pibul.ac.th 482 × 400 (15 มนาคม 2555)



10

บตรค าถามท 2.1


ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกอกษร ดานลางใสลงในชอง ทมขอความสมพนธ กบขอความทางดานบน เพยงค าตอบเดยว (คะแนนเตม 5 คะแนน ตอบถกได 1 คะแนน ตอบผดได 0 คะแนน)

1. รลสซงฮอรโมน 2. ตอมทไมไดสรางฮอรโมนเอง 3. ตนก าเนดของตอมใตสมองสวนหนาและสวนกลาง 4. ฮอรโมนทหลงออกมาจากตอมใตสมองสวนหลง 5. จะสรางฮอรโมนไดตองถกกระตนจากฮอรโมนประสาท

ก. ตอมใตสมองสวนหนา ข. ตอมใตสมองสวนหลง ค. ฮอรโมนประสาท ง. สรางจากนวโรซครทอรเซลล จ. Adenohypophysis



11

บตรเฉลยค าถามท 2.1


9vตอ

1. ง 2. ข 3. จ 4. ค 5. ก

ตอบถกหมดเลยใชไหมครบ เกงทสดเลย



12


ฮอรโมนจากตอมใตสมองสวนหนา

โปรดอานบตรค าสงใหเขาใจ แลวปฏบตตามล าดบขนตอนดวยความตงใจ

1. หวหนากลมแจกบตรทงหมดใหสมาชก ยกเวนบตรเฉลย 2. หวหนากลมใหสมาชกอานบตรค าสง พรอมกบปฏบตตามค าสง 3. สมาชกศกษาบตรเนอหาท 2.2 ใชเวลา 20 นาท 4. สมาชกอานบตรค าถามท 2.2 แลวตอบค าถามลงในสมด ใชเวลา 8 นาท 5. หวหนาอานบตรเฉลยท 2.2 นกเรยนตรวจค าตอบพรอมกน ใชเวลา 2 นาท 6. เวลาท ากจกรรมทงหมด ประมาณ 30 นาท เมอปฏบตกจกรรมเรยบรอย

แลวใหทกคนเกบบตรทกใบใสในซองใหเรยบรอยและถกตอง



13


ฮอรโมนจากตอมใตสมองสวนหนา ฮอรโมนจากตอมใตสมองสวนหนา เซลลของตอมใตสมองสวนหนาจะสรางฮอรโมนไดตองถกกระตน จากฮอรโมนประสาทหรอ รลสซงฮอรโมน ( releasing hormone ) ทสรางจาก นวโรซครทอรเซลล ( neurosecretory cell) ทมตวเซลลอยทสมองสวนไฮโพทาลามส ตอมใตสมองสวนหนาสรางและหลงฮอรโมน 7 ชนด คอ

1. ACTH (Adenocorticotropic hormone or Corticotropin) กระตนการเจรญเตบโตสงเคราะหฮอรโมนจากตอมหมวกไต คอ ฮอรโมนคอรตซอล กระตนการกระจายตวของเมลานนใตผวหนง กระตนการสลายตวของ ไขมน กระตน การสงผานกรดอะมโนและกลโคสทกลามเนอ

2. ไทรอยดสตมวเลตงฮอรโมน ( thyroid stimulating hormone : TSH ) ท าหนาท กระตนตอมไทรอยดใหสรางและหลงฮอรโมนตามปกต

3. โกรทฮอรโมน (Growth hormone : GH) หรอ โซมาโตรโทรฟน (Somatotrophin/ somatotrophic hormone : STH) มหนาทควบคม การเจรญเตบโตของรางกายใหเปนปกต (การแบงเซลล การสงเคราะหโปรตน และสรางกระดก กระตนการท างานของเซลลสรางกระดก (Osteoblast)) มผลตอเมแทบอลซมของคารโบไฮเดรตและไขมน กระตนการสลายไกลโคเจนเปนกลโคส เดกทก าลงเจรญเตบโตมฮอรโมนนสงกวาในผใหญ อวยวะเปาหมาย : อวยวะทกสวนของรางกาย ไดแก กระดก กลามเนอทเปนสวนประกอบของรางกายทงหมดโดยฮอรโมนจะมผลท าใหเซลล เพมการน ากรดอะมโนเขาสเซลลและเพมการสงเคราะหโปรตนของเซลล

พ ๆ รหรอไม ตอมใตสมองสรางฮอรโมนชนดใดบาง และฮอรโมนแตละชนดท าหนาทอะไร อยากรตามผมมาทางนครบ



14

4. โกนาโดโทรฟน (Gonadotropin / Gonadotrophic hormone) ประกอบดวยฮอรโมน 2 ชนด คอ ฟอลลเคล สตมวเลตงฮอรโมน (follicle stimulating hormone; FSH) และลทไนซงฮอรโมน (Lutinizing hormone; LH) เพศหญง FSH จะกระตนการเจรญเตบโตของฟอลลเคล (Ovarian follicle) ออกฤทธรวมกบ LH ใหสรางและหลงฮอรโมนอสโทรเจน (estrogen) LH กระตนใหไขสกและการตกไข หลงการตกไขจะชวยกระตน ใหเซลลในฟอลลเคลใหกลายเปนคอรปสลเทยม (corpus luteum) เพอสรางฮอรโมน โพรเจสเทอโรน (progesterone) ซงมผลตอการเปลยนแปลงของเยอบมดลก เพอรองรบการฝงตวของเอมบรโอ เพศชาย FSH กระตนการเจรญเตบโตของหลอดสรางอสจ (seminiferous tubule) ในอณฑะและกระตนการสรางอสจ (Spermatogenesis) LH กระตนกลมอนเตอรสตเชยลเซลลของอณฑะใหสรางและหลง ฮอรโมนเทสโทสเทอโรน (Testosterone) เรยกอกชอหนงวา ฮอรโมนกระตนอนเตอร สตเชยล (interstitial cell stimulating hormone หรอ ICSH)

แผนภาพแสดงการหลงฮอรโมน LH และ FSH ในเพศหญงและชาย ทมา : http://www.scimath.org 300 × 449 (15 มนาคม 2555)



15

5. โพรแลกทน (prolactin inhibiting hormone : PRL) เปนโปรตนสายเดยวทโครงสรางคลายกบโกรทฮอรโมน ประกอบดวยกรดอะมโน ประมาณ199 หนวย หลงจากตอมใตสมองสวนหนา หนาทของโพรแลกทน 1. กระตนใหมการสรางน านมในหญงทมลกออน 2. กระตนการสงเคราะหน านม (lactogenesis) ซงเปนแหลงอาหาร ทส าคญของทารก 3. กระตนใหตอมน านมหลงน านมออกมา ซงจะหลงออกมา วนท 3-4 หลงคลอดมความส าคญในระบบสบพนธ ไดแก เปนฮอรโมนทส าคญ ในชวงการตงครรภของสตวบางชนดเชน สนข โรเดนท (rodent) และเปนฮอรโมน ทส าคญในสญชาตญาณของการเปนมารดาในสตวบางชนด(maternal behavior) เชน การท ารง เปนตน นอกจากนโพรแลกทนมสวนเกยวของกบการท างานของระบบภมคมกน (immune function) โดยจากการศกษาพบวาหนททดลองเอายนโพรแลกทนออก จะมความผดปกตของภม คมกน ทงนเนองจากพบตวรบสญญาณโพรแลกทนในเซลล ของระบบภมคมกน เชน ลมโฟไซด(lymphocytes) บางชนด

ภาพแสดงการหลงฮอรโมนโพรแลกทน ทมา : http://www. thaigoodview.com 586 × 346 (15 มนาคม 2555)



16

6. เอนดอรฟน ( Endorphin ) เปนสารทมฤทธคลายมอรฟน พบวามแหลงสรางจากตอมใตสมองสวนหนา และอาจสรางจากเนอเยอสวนอนๆ อกดวย เปนสารทท าหนาทระงบความเจบปวดและเชอกนวาเอนดอรฟนยงเปนสารทท าใหเรา มความคดในทางสรางสรรค ชวยเพมความตนตวมชวตชวาและความสข สารนจะหลงเมอเราออกก าลงกายหรอเมอเรามอารมณแจมใส จงเรยกสารทหลงมานวา สารแหงความสข

แผนภาพสรปหนาทฮอรโมนทสรางจากตอมใตสมองสวนหนา ทมา : http://www.scimath.org 300 × 449 (15 มนาคม 2555)



17


ฮอรโมนจากตอมใตสมองสวนหนา ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงขอเดยวแลวเขยนค าตอบ ก ข ค ง ลงในสมด (คะแนนเตม 5 คะแนน ตอบถกได 1 คะแนน ตอบผดได 0 คะแนน)








18


ฮอรโมนจากตอมใตสมองสวนหนา

1. ง 2. ข 3. ง 4. ง 5. ก

ตอบถกหมดเลยใชไหมเกงมากครบ



19


ฮอรโมนจากตอมใตสมองสวนกลางและสวนหลง

โปรดอานบตรค าสงใหเขาใจ แลวปฏบตตามล าดบขนตอนดวยความตงใจ 1. หวหนากลมแจกบตรทงหมดใหสมาชก ยกเวนบตรเฉลย 2. หวหนากลมใหสมาชกอานบตรค าสง พรอมกบปฏบตตามค าสง 3. สมาชกศกษาบตรเนอหาท 2.3 ใชเวลา 20 นาท 4. สมาชกอานบตรค าถามท 2.3 แลวตอบค าถามลงในสมด ใชเวลา 8 นาท 5. หวหนาอานบตรเฉลยท 2.3 นกเรยนตรวจค าตอบพรอมกน ใชเวลา 2 นาท 6. เวลาท ากจกรรมทงหมด ประมาณ 30 นาท เมอปฏบตกจกรรมเรยบรอย แลวใหทกคนเกบบตรทกใบใสในซองใหเรยบรอยและถกตอง



20



ฮอรโมนจากตอมใตสมองสวนกลาง ตอมใตสมองสวนกลางมความส าคญและหนาทเดนชดเฉพาะในสตว ทมกระดกสนหลงบางชนดเทานน โดยท าหนาทผลตและหลงเมลาโนไซตสตมวเลตงฮอรโมน (melanocyte stimulating hormone : MSH ) จะท าหนาทกระตนเซลลเมลาโนไซต (melanocyte) ซงเปนเซลลทแทรกอยระหวางหนงก าพรา (epidermis) และหนงแท (dermis) ใหสงเคราะหรงควตถสน าตาล-ด า ทเรยกวา เมลานน (melanin) นอกจากนน MSH ยงท าหนาทกระตนใหเมลานนภายในเมลาโนไซตกระจายตว ออกไปทวเซลล เปนใหสผวเขมขน ในสตวจ าพวกปลา สตวครงบกครงน าและสตวเลอยคลานบางชนดสามารถ เปลยนสผวใหเขากบสภาพแวดลอมเพอการพรางตวไดอยางรวดเรวการเปลยนสผวดงกลาว เกดจากการกระจายตวของเมลานนภายในเมลาโนไซตซงไดรบการกระตนจาก MSH นนเอง ในคนตอมใตสมองสวนกลางจะมขนาดเลกมาก และจดเปนสวนหนงของ ตอมใตสมองสวนหนา ท าหนาทผลตและหลง MSH ซงมสตรโครงสรางคลายกบACTH มาก แตไมมบทบาทหนาททชดเจน

พ ๆ รหรอไมวาตอมใตสมองสวนกลาง และตอมใตสมองสวนหลง สรางฮอรโมนไดอยางไร อยากรเชญทางนครบ



21

ภาพแสดงการกระจายตวของผวทมเมลานนนอย ทมา : http://www. sites.google.com 700 × 293 (15 มนาคม 2555)

ภาพแสดงการกระจายตวของผวทมเมลานนมาก ทมา : http://www. sites.google.com 700 × 293 (15 มนาคม 2555)



22

ฮอรโมนจากตอมใตสมองสวนหลง

ตอมใตสมองสวนหลง : เจรญมาจากเนอเยอประสาท ตอมใตสมองสวนหลงเปนทเกบฮอรโมนสองชนดทหลงจากของใยประสาท

แอกซอน (axon) ของนวโรซครทอรเซลลทตวเซลลอยทสมองสวนไฮโพทาลามสฮอรโมนจะเคลอนทตามเสนประสาทแอกซอนและมาเกบไวทตอมใตสมองสวนหลง

เมอเซลลประสาทไดรบการกระตน ฮอรโมนทเกบไวจะถกหลงเขาสกระแสเลอด ไปยงอวยวะเปาหมายเปนพวกโปรตนฮอรโมน ตอมใตสมองสวนหลง สรางฮอรโมน 2 ชนด คอ

1. วาโซเพรสซนหรอแอนตไดยเรตกฮอรโมน (vasopressin) หรอ แอนตไดยเรตก ฮอรโมน (antidiuretic hormone : ADH) ท าหนาท : กระตนการดดน ากลบเขาสทอหนวยไตเมอปรมาณน าในเลอดลดลง

จงควบคมการเกดน าปสสาวะ อวยวะเปาหมาย : ทอหนวยไตและหลอดเลอดแดง

2. ออกซโทซน (oxytocin) ท าหนาท : กระตนกลามเนอมดลกใหบบหรอหดตวเปนระยะๆเพอใหทารกคลอด กระตนการหดตวของกลามเนอรอบๆตอมน านมท าใหมการหลงน านมเพอเลยงทารก

การดดนมของทารกชวยกระตนใหมการหลงออกซโทซนมากขน ท าใหกลามเนอรอบๆ ตอมน านมมการบบตวขบน านมออกมามากขน อวยวะเปาหมาย : กลามเนอมดลกและกลามเนอรอบๆตอมน านม

ภาพแสดงการหลงฮอรโมนจากตอมใตสมองสวนหลง ทมา : http://www. endocrine .com 455 × 438 (15 มนาคม 2555)



23


ฮอรโมนจากตอมใตสมองสวนกลางและสวนหลง ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงขอเดยวแลวเขยนค าตอบ ก ข ค ง ลงในสมด (คะแนนเตม 5 คะแนน ตอบถกได 1 คะแนน ตอบผดได 0 คะแนน)








24



1. ก 2. ข 3. ข 4. ค 5. ก

ตอบถกหมดเลยใชไหมเกงมากครบ



25


ผลทเกดจากความผดปกตของฮอรโมนจากตอมใตสมอง

โปรดอานบตรค าสงใหเขาใจ แลวปฏบตตามล าดบขนตอนดวยความตงใจ 1. หวหนากลมแจกบตรทงหมดใหสมาชก ยกเวนบตรเฉลย 2. หวหนากลมใหสมาชกอานบตรค าสง พรอมกบปฏบตตามค าสง 3. สมาชกศกษาบตรเนอหาท 2.4 ใชเวลา 20 นาท 4. สมาชกอานบตรค าถามท 2.4 แลวตอบค าถามลงในสมด ใชเวลา 8 นาท 5. หวหนาอานบตรเฉลยท 2.4 นกเรยนตรวจค าตอบพรอมกน ใชเวลา 2 นาท 6. เวลาท ากจกรรมทงหมด ประมาณ 30 นาท เมอปฏบตกจกรรมเรยบรอย แลวใหทกคนเกบบตรทกใบใสในซองใหเรยบรอยและถกตอง



26



ความผดปกตทเกดจากฮอรโมน ฮอรโมน (hormone) คอ สารเคมจากทสงมชวตหลายเซลล (multicellular organism) ทงมนษย สตวและพชสรางขนมาจากตอมไรทอ (endocrine gland) และเนอเยอตาง ๆ ของรางกาย แลวไหลเขาสกระแสเลอด ไปยงอวยวะเปาหมาย มหนาทดงน กระตนหรอยบยงการเจรญเตบโต กระตนหรอยบยง โปรแกรมการสลายตวของเซลล กระตนหรอยบยงระบบภมคมกน ควบคม กระบวนการ สรางและสลาย (metabolism) และเตรยมพรอมส าหรบบทบาทใหมๆ เชน การตอส หน ถารางกายขาดฮอรโมนหรอมฮอรโมนในรางกายมากเกนไปอาจท าใหเกดความผดปกต ภายในรางกาย ดงตอไปน

พ ๆ รหรอไมวาถารางกายขาดฮอรโมน จากตอมใตสมอง จะเกดอะไรขนบาง อยากรตามมาทางนครบ



27

ความผดปกตทเกดจากฮอรโมนจากตอมใตสมอง

1. ฮอรโมนโกรท (GH)

มฮอรโมนมากเกนไปในเดก จะท าใหการเจรญเตบโตของรางกาย สงผดปกตเรยกวา ไจแอนทซม(gigantism)

ภาพแสดงลกษณะของอาการ gigantism ทมา : http://www. thaigoodview.com 200 × 319 (10 มนาคม 2555)

มฮอรโมนโกรทมากในผใหญ รางกายจะไมสงใหญกวาปกตมากนกแตสวนทเปน กระดกตาม แขน ขา คาง กระดกขากรรไกร และกระดกแกมยงตอบสนองตอฮอรโมนนอย ท าใหเกดความผดปกตของกระดกตามบรเวณใบหนา นวมอ นวเทา เรยกอาการดงกลาว วา อะโครเมกาล (acromegaly)

ภาพแสดงลกษณะของอาการอะโครเมกาล ทมา : http://www. pibul.ac.th 592 × 545 (10 มนาคม 2555)



28

มฮอรโมนโกรทนอยเกนไปในเดก ท าใหการเจรญเตบโตของรางกายนอยผดปกต เกดลกษณะเตยแคระเรยกวา Dwarfism มฮอรโมนนอยเกนไปในผใหญ จะไมมอาการปรากฏเดนชดแตพบวาระดบน าตาลกลโคสในเลอดจะต ากวาคนปกตท าใหรางกายไมสามารถทนตอความเครยดตางๆ ทางอารมณและสมองอาจไดรบอนตรายจากการขาดน าตาลกลโคสไปเลยงหากเปนมากอาจถงแกชวตได

ภาพแสดงลกษณะของอาการ Dwarfism ทมา : http://www. suriyothai.ac.th 400 × 320 (10 มนาคม 2555)

2. วาโซเพรสซน (Vasopressin) หรอฮอรโมนแอนตไดยเรตก ADH

ถาขาดฮอรโมนนจะเกดอาการเบาจดท าใหปสสาวะบอย เนองจากทอหนวยไตดดน ากลบ เขาสทอไดนอย

กลไกควบคมการหลงฮอรโมน ADH ทมา : http://www. vcharkarn.com 500 × 271 (10 มนาคม 2555)



29

3. ฟอลลเคลสตมวเลตงฮอรโมน (FSH) ถาขาดจะท าใหการเจรญของอณฑะ

และการสรางอสจของเพศชายลดนอยลงอาจเปนหมนได ในเพศหญงจะท าใหฟอลลเคล เจรญและสรางฮอรโมนอสโทรเจนไดนอยลงท าใหเพศหญงมรปรางและผวพรรณไมเตงตง เหยวยน

กลไกควบคมการหลงฮอรโมนเพศ ทมา : http://www. vcharkarn.com 400 × 353 (10 มนาคม 2555)

4. ลทไนซซงฮอรโมน (LH) ท าใหเพศหญงเกดการตกไข เกดคอรปสลเทยม และสรางฮอรโมนโพรเจสเทอโรน (progesterone) ไดนอยกวาปกต ในเพศชายการกระตนกลมเซลลอนเตอรสตเชยลใหหลงฮอรโมนเทสโทสเตอโรน (testosterone) ลดลง

ภาพแสดงการหลงฮอรโมนโพรเจสเทอโรน ทมา : http://www. skinrelax.com 806 × 532 (10 มนาคม 2555)



30

5. ฮอรโมนอะดรโนคอรตโคโทรฟน (adrenocorticotrophin hormone)

หรอ ACTH ท าใหการกระตนอะดรนลคอรเทกซของตอมหมวกไตใหสรางฮอรโมน ผดปกตจากภาวะสมดล

ภาพแสดงการหลงACTH จากตอมหมวกไต ทมา : http://www. myfirstbrain.com 380 × 250 (10 มนาคม 2555)

6. ฮอรโมนกระตนไทรอยด (thyroid stimulating hormone) หรอ TSH ท าใหการกระตนตอมไทรอยดใหหลงฮอรโมนผดปกต อาจท าใหตอมไทรอยดสรางฮอรโมน มากขนหรอท างานหนกซงสงผลใหตอมไทรอยดโตผดปกต

ภาพแสดงการหลงฮอรโมน TSH ทมา : http://www. www3.ipst.ac.th 400 × 523 (10 มนาคม 2555)



31

7. ออกซโทซน ( oxytocin ) ถาขาดการหลงออกซโทซน ท าใหกลามเนอ

รอบๆตอมน านมมการบบตวนอยขบน านมออกมาไดนอยไมเพยงพอตอการเลยงทารก

ภาพแสดงการหลงฮอรโมนออกซโทซน ทมา : http://www. thaigoodview.com 487 × 382 (10 มนาคม 2555)



32


ผลทเกดจากความผดปกตของฮอรโมนจากตอมใตสมอง ค าชแจง ใหนกเรยนท าเครองหมาย ใน หนาขอความทถกตอง และท าเครองหมาย ใน หนาขอความทผด (คะแนนเตม 5 คะแนน ตอบถกได 1 คะแนน ตอบผดได 0 คะแนน)

1. คอรปสลเทยมสรางฮอรโมนโพรเจสเทอโรน 2. ลทไนซซงฮอรโมนกระตนกลมเซลลอนเตอรสตเชยลในเพศหญง

ใหหลงฮอรโมนเทสโทสเตอโรน 3. ACTH ท าใหการกระตนอะดรนลคอรเทกซของตอมหมวกไต

ใหสรางฮอรโมน 4. ฟอลลเคลสตมวเลตงฮอรโมน (FSH) ถามมากจะท าใหการเจรญ

ของอณฑะและการสรางอสจของเพศชายลดนอยลงอาจเปนหมนได 5. ถาขาดการหลงออกซโทซน ท าใหกลามเนอรอบๆตอมน านม

มการบบตวนอยขบน านมออกมาไดนอย

ท าดวยความตงใจ และซอสตยนะครบ



33



1. 2. 3. 4. 5.

เกงมาก ๆ ตอบถกหมดเลยใชไหม



34

แบบทดสอบหลงเรยน เรอง ตอมใตสมองกบฮอรโมน

ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงขอเดยว

(คะแนนเตม 10 คะแนน ตอบถกได 1 คะแนน ตอบผดได 0 คะแนน)








35








36

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน เรองตอมใตสมองกบฮอรโมน

ขอท ค าตอบ 1 ค 2 ก 3 ก 4 ข 5 ง 6 ง 7 ข 8 ข 9 ก 10 ก

ถกทกขอใชไหมครบ เกงมาก ๆ ศกษาชดตอไปเลยครบ



37

บรรณานกรม

เกษม ศรพงษ และคณะ. ชววทยา. กรงเทพฯ : ชมรมบณฑตแนะแนว, 2540. ____________. คมอเตรยมสอบ ชววทยา เลม 1 ชวงชนท 4 (ม.4- ม.6). กรงเทพฯ : ภมบณฑตการพมพ, 2537. ธนะชย ทองศรนช และคณะ. คมอชววทยา 6 ว 044. กรงเทพ ฯ : ส านกพมพ ประสานมตร, 2533. นนทยา บญเคลอบ และคณะ. พจนานกรมวทยาศาสตร ฉบบภาพประกอบ. กรงเทพ ฯ : โปรดคทฟ บค จ ากด, 2541. ประพนธ พนธารา. สรปเขมชววทยาพนฐานและเพมเตมใหม . กรงเทพ ฯ : ซแอนดเอนบค. ส านกพมพแมค, 2552. ปรชา สวรรณพนจ และ นงลกษณ สวรรณพนจ. ชววทยา ม.6 เลม 5. กรงเทพฯ: เจรญดการพมพ, 2536. สมาน แกวไวยทธ. คมอเตรยมสอบชววทยา ม.4 – 5 – 6 . กรงเทพฯ : ไทเนรมต อนเตอรโปรเกรสซฟ. 2537. สารานกรมไทยส าหรบเยาวชน, โครงการ. สารานกรมไทยส าหรบเยาวชน เลม 10. กรงเทพ ฯ : ไทยวฒนาพานช, 2531. สมใจ รกษาศร. ชววทยา Essential Atlas of Biology. กรงเทพฯ : สวรยาสาสน, 2547. สงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, สถาบน. กระทรวงศกษาธการ . หนงสอเรยนชววทยา เลม 3. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว, 2548 สงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, สถาบน. กระทรวงศกษาธการ . คมอครชววทยา เลม 3. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว, 2548. สงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย,สถาบน.กระทรวงศกษาธการ. หนงสอเรยนวชา ชววทยา ว044 ชนมธยมศกษาตอนปลาย พทธศกราช 2524 . กรงเทพ ฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว, 2536. http://www. endocrinesystem409.blogspot.com 883 × 351

(15 มนาคม 2555) http://www.pibul.ac.th/vichakan/Biology 534 × 401 (15 มนาคม 2555) http://www.pibul.ac.th 225 × 204 (15 มนาคม 2555) http://www.pibul.ac.th 482 × 400 (15 มนาคม 2555) http://www.scimath.org 300 × 449 (15 มนาคม 2555)



38

http://www. thaigoodview.com 586 × 346 (15 มนาคม 2555) http://www.scimath.org 300 × 449 (15 มนาคม 2555) http://www. sites.google.com 700 × 293 (15 มนาคม 2555) http://www. endocrine .com 455 × 438 (15 มนาคม 2555) http://www. pibul.ac.th 592 × 545 (10 มนาคม 2555) http://www. suriyothai.ac.th 400 × 320 (10 มนาคม 2555) http://www. vcharkarn.com 500 × 271 (10 มนาคม 2555) http://www. vcharkarn.com 400 × 353 (10 มนาคม 2555) http://www. skinrelax.com 806 × 532 (10 มนาคม 2555) http://www. myfirstbrain.com 380 × 250 (10 มนาคม 2555) http://www. www3.ipst.ac.th 400 × 523 (10 มนาคม 2555) http://www. thaigoodview.com 487 × 382 (10 มนาคม 2555)

Technology

ชุดการสอนที่ 2 ต่อมใต้สมอง อาบ ok