Service Innovation တြင အငတ၏ အေရးပါမႈ

Author: Sai Lin Naung

စကားခး

၂၀၁၆ အလြန ျမနမာႏငငက ျမငၾကညမယ ဆရငျဖင ပြငလငးျမငသာတ ႏငငတစႏငင၊ စးပြားေရး အရ

ၿပငဆငမႈေတြ ျပငးထနလာေတာမယ ႏငငတစႏငင အျဖစ ကၽြနေတာျမငမပါတယ။ သသာျမငသာတ ဥပမာ

တစချပရ မယဆရငျဖင ဆကသြယေရးလပငနးပငးေတြမာ ၾကညရငသပါတယ။ တယလေနာ၊ အရဒး၊

ျမနမာဆကသြယေရး လပငနးတ႔ ဟာ ၄ငးတ႔ရ႕ ဆကသြယေရး ၀နေဆာငမႈ ၿပငပြႀကးက ၂၀၁၄ ကစခတာ

အခ ၂၀၁၆ မာ ျပငးျပငးထနထနျဖစလာၿပး ပရမးရငးလ႔ ေခၚတ စားသးသကလကယကေခၚတ

အထး၀နေဆာငမႈေတြ ေပးၿပးေတာ အဟနျပငးျပငး ၿပငဆငလာတာက ေတြ႔ျမငရမာ ျဖစပါတယ။

တျခားတျခားေသာ Industry ေတြမာ လညး ဒလသေဘာတရားမးေတြ ေတြ႔ရပါလမမယ။ အထးသျဖငေတာ

၀နေဆာငမႈ အေျချပတ စးပြားေရး လပငနး (Service Industry) ေတြ မာ အမားအားျဖင သတထားမရင

သႏငပါတယ။ Service Industry ေတြမာ ၿပငဆငမႈေတြမားလာရတာကလညး တေန႔တေန႔ ဒ Industry

ထက ၀ငလာတ စြန႔ဥးတထြငေတြကလညး ထန႔ ထညးန႔ ။ ကၽြနေတာတ႔ ပတ၀နးကငမာ

အေသးစားအလတစား စးပြားေရးလပတ သေတြ “စးပြားေရးလပရတာ အရငလမလြယေတာဘး”

ဆတာမးေတြ ခဏခဏ ေျပာတာၾကားဖးၾကမာပါ။ ေနာကတခ ကၽြနေတာတ႔ ႏငငမာ ထးဆနးတာက

စးပြားေရးလပငနးသစ ေပၚလာၿပး သပမၾကာပါဘး သလဆငတ႐းမား စးပြားေရးေတြက တရစပ

2

ေပၚလာေတာတာပါပ။ ဒါဟာ စတညစစရာေတာ မဟတပါဘး၊ ေကာငးတလကၡဏာပါ။ ဒါဟာ ႏငငမာ

အခြငအလမးကေစာငေနတသေတြ ေတာေတာကေပါတယ ဆတ လကၡဏာပါ။ ဒလ ၿပငဆငမႈေတြ မားတ

အတြကေၾကာငလညး ေဟာတေန႔ ေပၚလာျပနၿပ ကမၺဏတခ ေဟာပတသြားျပနၿပ တခ။ ေဟာဆငတဆင

ေဟာေပာကသြားျပနၿပ။ တကယေတာ ဒါဟာ အေသးစားအလတစား စးပြားေရး ၿပငဆငမႈ ဖအား

(Competitive Pressure of SMEs) လ႔ေခၚပါတယ။

အေသးစားအလတစား စးပြားေရး ၿပငဆငမႈ ဖအား (Competitive Pressure of SMEs)

ကၽြနေတာတ႔ ျမနမာႏငငရ႕ စးပြားေရးက အဓကေမာငးႏငသမားကေတာ အေသးစားန႔ အလတစား

တပငတႏင လပငနးမားပ ျဖစပါတယ။ ႏငငရ႕ စးပြားေရး ႀကးထြားမႈမာ အေရးပါတ သမားပျဖစပါတယ။

ႏငငမာ အေသးစားအလတစား လပငနးေတြမားျပားျခငးဟာ ႏငငရ႕ စးပြားေရးျမငမားမႈက ျပသေနျခငးျဖစ

ေသာျငားလညး ထသ႔ လပငနးတေတြမားျပားျခငးတ႔ေၾကာင ၿပငဆငမႈတ႔ကလညး ျမငမားလပါတယ။

အထကကတငျပထား တအတငး ဒါက အေသးစားအလတစား စးပြားၿပငဆငမႈ ဖအား လ႔ေခၚပါတယ။ ႏငငမာ

အေသးစားအလတစား လပငနးအေရအတြကမားေလေလ ဒလၿပငဆငမႈေတြ မားေလေလျဖစပါတယ။

အဒါရ႕ ရလဒ အေနန႔ တခါတေလ ကၽြနေတာတ႔တေတြ ျမငေတြ႔ႏငရတာက ေစးကြကတခမာ အၿပငအဆင

ေစးေတြေလာခ၊ စားသးသကစြေဆာငၾကန႔ ေတာေတာက ဖအားမားေနတာ ျမငရမာ ျဖစပါတယ။ စားသးသ

အတြကကေတာ အျမတခညး ပါဘ။ ေအာကေဖာျပပါပမာ အေသးစားအလတစား လပငနးမားရ႕

ျဖစေပၚေနတ စးပြားၿပငဆငမႈ ဖအားက သ႐ပျပထားျခငးျဖစပါတယ။ လက႐ရပတညေနတ

လပငနးအေရအတြက ဟာ အသစျဖစေပၚႏႈနး န႔ ပကစးႏႈနး ႏစခၾကားမာ ရၿပး ရပတညေနတ

လပငနးေတြဟာ ႏငငသားပင လပငနးေတြရယ၊ ႏငငျခားက ၀ငေရာကလာတလပငနးေတြန႔ပါ ၿပငဆငရပ

တညရပါေတာတယ။ ပမာ ျပထားတ အတငး မမတ႔ ထတကန၊ ၀နေဆာငမႈေတြအတြက

ေစးႏႈနးေလာချခငး၊ စားသးသ စြေဆာငလယျခငးတ႔ ျဖစေပၚလာပါေတာတယ။

3

https://en.wikibooks.org/wiki/Small_and_Medium_Enterprises_and_ICT/SME_Adoption_of_ICT

ေအာကကပမာကေတာ စနမနာျပ လပငနးတစခရ႕ စးပြားၿပငဆငမႈ ဖအားက တန႔ျပနတ ျဖစစဥက

ျပထားတာဘျဖစပါတယ။ ဒလေစးကြကရ႕ ဖအားက ပမနအားျဖင ေအာကပါအခကေတြန႔ တန႔ျပန

တတၾကပါတယ။

• မမတ႔ ထတကန၊ ၀နေဆာငမႈတ႔က ပ႐မးရငးလပျခငး

• ေစးေလာချခငး၊ ကာလအခနတစခ(သ႔) ရာခငႏႈနး အတငးအတာတစခ အထ ေလာေစးေပးျခငး

• ရၿပးသား ထတကန၊ ၀နေဆာငမႈတ႔အေပၚ ဆနးသစတထြငမႈျပလပျခငး

• အေရာငးဆငခြမား၊ ကယစားလယမားေပး၍ ခ႕ထြငျခငး

4

• မမတ႔၏ လပငနးပငးဆငရာ ေဆာငရြကရန လပငနးေဆာငတာမားက ဆနးသစပစေျပာငး

ေဆာငရြကျခငး

https://en.wikibooks.org/wiki/Small_and_Medium_Enterprises_and_ICT/SME_Adoption_of_ICT

5

အထကေဖာျပပါ အခကေတြထကမ Innovation လ႔ေခၚတ ဆနးသစတထြငမႈရတ အေသးစားအလတစား

လပငနးမားကသာ ရငသနရပတည ႀကးထြားသြားၾကတာ ျဖစပါတယ။

ဒါေၾကာင ဒလၿပငဆငမႈေတြရ႕ အဓကေသာခကကေတာ Innovation ဆနးသစတထြငမႈပ ျဖစပါတယ။

ပၿပးတတကက ေျပာရမယဆရငျဖင ၀နေဆာငမႈ ဆနးသစတထြငျခငး (Service Innovation) ပ

ျဖစပါတယ။ ၀နေဆာငမႈ ဆနးသစတထြငျခငး (Service Innovation) က အေသအခာ

လပေဆာငႏငသေတြက ေစးကြကမာ ကနခၿပး၊ ေသခာမေဖာေဆာင ႏငသေတြကေတာ ႐ႈးနမရပါတယ။

ဆနးသစတထြငမႈ မရတ လပငနးေတြဟာ ဆနးသစတထြငမႈ ရတလပငနးေတြရ႕ ၿပငဆငမႈက ေရရညမာ

ဘယလမ ေတာငခ မထားႏငပါဘး။

ေအာကပါပက ၾကညပါ။ Service Innovation က လပငနးမားမာ အလငစလ လအပလာရျခငး

အေၾကာငးရငး အဆငဆငက တငျပထားျခငးပ ျဖစပါတယ။

6

Service Innovation ဟာၿပငဆငမႈရ႕

အဓကေသာခက ျဖစလာသည

အႀကဥာဏေကာငးမားဟာ

အျမနကးယခရၿပး၊ အသစဖနတးဖ႔

ဖအား အစဥျဖစေနသည

ေစးကြကျဖစေပၚမႈန႔ ေျပာငးလႏႈနးဟာ

ပၿပးလငျမန လာသည

စားသးသေတြရ႕ လအပခကက

ပမ႐ႈပေထြးၿပး

ေတာငးဆမႈမားျပားလာသည

စားသးသကသကေရာကမ

နညးပညာမားဟာ

ျမနျမနထြကေပၚလာရသည

လပငနးတ ထတကနန႔ ၀နေဆာငမႈပငး ေတြက

ကြျပားမႈ နညးပါးလာျခငး၊ အားလးတနးတ လလ

ျဖစလာသည ထတကနန႔ ၀နေဆာငမႈတ႔ရ႕

သကတမးတလာၿပး အသစမားျဖင

အစားထး ခရလာသည

7

Innovation န႔ ပတသကလ႔ ေနာကတခကက ဒေန႔ေခတဟာ အငတလ႔ေခၚတ သတငးနညးပညာေခတပါ။

အငတက ဘယလမ ေမထားလ႔ မရေတာတ ေခတပါ။ အငတဟာ စးပြားေရးနယပယေတာေတာမားမား ရ႕

အေျခခ အေဆာကအဥ ျဖစေနပါၿပ။ အငတက အသးမျပဘ မရးဖလာအတငး စးပြားရာေနမယဆရင

အျခားၿပငဘကေတြန႔ ယဥႏငဖ႔ ေတာေတာက ႀကးစားရပါလမမယ။ ျပတျပတသားသား ေျပာရရင ဘယလမ

မျဖစႏငပါ။ ေစးကြကထးေဖာကမႈ အပငး၊ မမလပငနးက စာရငးဇယားမားန႔ ျပနလညသးသပျခငး အပငး

စတ စတ အပငးေတြမာ အငတ မပါလ႔ ဒေခတထမာ မျဖစေတာပါ။

ေနာကၿပး ယေန႔ေခတ အငတဟာ လြနခတ ၁၀ႏစေကာတနးကန႔ အေရးႀကးပျခငး၊ ရပတညပျခငး

အလြနကြာဟ ခပါၿပ။ အငတရ႕ အခနးကဏဟာ တျဖညးျဖညးခငး ေျပာငးလေနပါၿပ။ ေအာကပါႏႈငးယဥ

ဇယားမာ ေဖာျပထားပါတယ။

လကရကနရစေနေသာ အငတ ေျပာငးလေရြ႕လားလာေသာ အငတ ယခငတနးကန႔ လကရ ကနေနေသးတ အငတရ႕ ပစကေတာ အငတဟာ စးပြားေရးလပငနးမားရ႕ လအပခကေပၚ မတညၿပး လပေဆာငေနရပါတယ။ အငတက ေထာကပေရး ဌာန တစခ အေနန႔ပ ျမငၾကလ႔ပါ။

အငတဟာ စးပြားေရးလပငနးတစခရ႕ ဥးေဆာငအဖြ႔အစညး အေနန႔ ရပတညလာၿပး ၀နေဆာငမႈ အသစ၊ နညးစနစ အသစေတြန႔ ေစးကြကတနဖး အသစေတြက ဥးေဆာငၿပး ေဖာေဆာငလာတာက ေတြ႔ျမငရမာ ျဖစပါတယ။

အငတဟာ လပငနးပငးဆငရာ စးပြားေရးအဖြ႕မား (ဥပမာ- စမကြပကေရးအဖြ႔၊ မာကတတငးအဖြ႔မား၊ ေရာငးချခငးႏင ျဖန႔ခေရးအဖြ႕႔မား စသည) ရ႕ လအပခကေတြ အတငးသာ တေသြမတမး လပေဆာငၾကရပါတယ။

အငတဟာ ရၿပးသား ဆကစပမႈေတြ၊ လပငနးသဘာ၀ေတြ အေပၚ မတညၿပး ၀နေဆာငမႈ အသစေတြန႔ ၀နေဆာငမႈအရ ေပးႏငတ အေတြ႔ႀက အသစေတြက ေဖာေဆာငၿပး စားသးသထသ႔ တကရကတငဆက ၾကပါတယ။ လပငနး လအပခကေတြ အငတ ကယတငရာေဖြတငျပၾက ပါတယ။

အငတဟာ ထတလပသ၊ ေထာကပသ အေတြးအေခၚ န႔ Systems ေတြ Solutions ေတြ ကထတလပ တညေဆာက ပါတယ။ Requirement လ႔ေခၚတ လအပခကေတြန႔ စးပြားေရးေအာငျမငမႈ ေတြဟာ အငတန႔ မဆငပါဘး ဆတ Mindset အေတြးအေခၚန႔ ေနပါတယ။

Service Logic ၀နေဆာငမႈဆငရာ ယတေဗဒ အေတြးအေခၚဟာ Goods Dominant ဆတ ထတကနအဓကထား အေတြးအေခၚမ Service Dominant (ထတကနေပၚမ) ၀နေဆာငမႈ အဓကထား အေတြးအေခၚ အျဖစေျပာငး လလာပါတယ။ အငတန႔ အျခားဌာနေတြရ႕ ဆကစပမႈေတြ၊ ပးေပါငး ဆနးသစမႈေတြဟာ ေျပာငးလခပါၿပ။ အတတကြ လပေဆာငေနရပါၿပ။

8

အငတဟာ ကန႔လာကာ ေနာကကြယမာ တတတတေလးရခၾကတယ။

အငတဟာ ေ႐႕တနးက ေရာကရလာပါတယ။ ကမၺဏေတြ အဖြ႔အစညးေတြရ႕ ယဥေကးမႈန႔ ရရငးစြတနဖးထားမႈေတြ အားလး ေျပာငးလ သြားပါၿပ။ အငတအေပၚ အဖြ႔အစညးေတြရ႕ အျမငဟာ အေရးပါတ ႐ႈေထာင မးန႔ ေျပာငးလခပါၿပ။

အငတဟာ ယခငက မမတ႔ ကမၺဏ အဖြ႔အစညး အတြကသာ လပလပခၾကပါတယ။ တနညး ေျပာရရင အထကက အခကႏစမာ တငျပခ သလပါဘ မမတ႔ အဖြ႔အစညးရ႕ ဥးေဆာငမႈ ေအာကမာ ေဘာငကဥးကဥး န႔ လပေဆာငၾကပါတယ။ တခ႕ေတြကေတာ ဒါက အထကမေအာက (Tod Down Approach) စမကြပကနညး အေနန႔ ျမငပါတယ။

အငတဟာ စားသးသေတြအတြက လပေဆာင ေပးၿပး ထတကနတနဖးေျပာငးလမႈ (သ႔) တနဖးကြနယက (Value Chain/ Value Network) က ေဖာေဆာငပါတယ။ မမတ႔ ကမၺဏအဖြ႔အစညးက ေကာလြနၿပးေတာ စားသးသက ၀နေဆာငမႈ အေတြ႔အႀက အသစေတြ တက႐ကေပးပါတယ။

အငတက ကန႔သတေဘာငထမာပ လႈပ႐ားခၾကတယ။ တနညးေျပာရရင ကမၺဏန႔ သ႔ရ႕ ၀နထမးမားသာ သကေရာက ပါ၀ငခၾကတယ။

Web 2.0 တ႔၊ Cloud Services တ႔၊ Open Innovation စတ လတငးပါ၀ငလ႔ရတ Platform မား ေပၚေပါကလာျခငးဟာ အငတမာ Service Dominant Logic ျဖစထြနးလာမႈက ျပပါတယ။ သက မညသမဆ စတ၀ငစားတသတင ပါ၀ငလ႔ရတ ပလကေဖာငးေတြပါ။ ဒါေၾကာင Enterprise Boundaries ဆတ အဖြ႔အစညးရ႕ ေဘာငဟာ ေရြလားခပါၿပ။

မတခက။ ။ Service Dominant Logic (SDL) အေၾကာငးက ေနာကအခနးမားတြင႐ငးလငးတငျပထားပါသည။

ICT နညးပညာအသးျပ SME မား၏ အားသာခကမား

လက႐ ႏစအနညးငယ အတြငးမာပင ကၽြနေတာတ႔ႏငငမာ နညးပညာတးတကမႈ၊ Mobile Penetration

(မဘငးဖနးတ႔ရ႕ ေစးကြကအတြငး ထးႏက၀ငေရာကလာမႈ)၊ လဥးေရ ေတာေတာမားမား Facebook ၊

Twitter စတလမႈကြနယကမားက အသးျပမႈ ျမငတကလာမႈမားမာ ICT ၏ အခနးကဏၬက

ေဖာေဆာငေနျခငးပငျဖစပါေတာသည။ ကၽြနေတာတ႔ အမနးခငး ႏငငျဖစတ Singapore ၊Vietnam ၊

Malaysia တ႔က ေလလာၾကညမယ ဆရငလညး ဒႏငငေတြရ႕ တးတကမႈဟာ ICT အေပၚမာ အမားႀကး

9

အေျချပထားတာကေတြ႔ရပါလမမယ။ Singapore ႏငငမာ ဆရင ၁၉၇၀ ေလာကကစၿပး အစးရကယတင

ကမကထျပၿပး ICT အေျချပ eGovermant ေဖာေဆာငမႈေတြက ၁၀ စႏစ မဟာဗဟာ

စမကနးေတြခမတခတာ လက႐မာဆ Collaboration မဟာဗဟာက ကငသးၿပး Smart City ဆတ

နညးပညာျမင ၿမ ႕ေတာ ရညရြယခကန႔ လမးတကေနၿပျဖစပါတယ။

က … ကၽြနေတာတ႔ေတြ အမနးခငးႏငငေတြန႔ ဘယလရငေပါငတနးၾကမလ…။

SME (သ႔) အေသးစားအလတစား တစပငတစႏင စးပြားေရးလပငနးမား အေနန႔ မမလပငနးမာ ICT ကစတင

အေျခခ အတျမစခေတာမယဆရင … မားေသာအားျဖင ျဖစတတ ၾကတာက … ဟလက ဟလအႀကေပးလ႔

ဟ Software ၀ယသးလကတယ အဆငမေျပဘး၊ ဒအဖြ႕က ဒလလပဖ႔ ေျပာၿပး သတ႔

လပသလလပလကတယ လပငနးအတြက ထးထးျခားျခား ဘာမ ေျပာငးလ သြားျခငးမ႐န႔ ျဖစတတ

ၾကပါတယ။

ဒေတာ ဒမာ ကၽြနေတာတငျပခငတာက မမလပငနးက ICT န႔ မေျပာငးလခင ေျပာငးလရမ၊ သတထားရမ

အခကေလးေတြတငျပလပါတယ ခငဗာ။

• Process Listing လပငနးေဆာငတာမား စာရငးျပျခငး။ ။ပထမဆး လပေဆာငရမယ နပါတတစ

အခကကေတာ မမ လပငနးရ႕ Process လ႔ေခၚတ လပငနးေဆာငတာ အဆငမားက

စာရငးျပလကပါ။

• Process Categorization လပငနးေဆာငတာမား အပငးလကခြျခငး။ ။အထက ေဖာျပပါ အခကက

ရလာတ လပငနးေဆာငတာမားက တညတ အမးအစားအလက ခြေ၀လကပါ။

• Data Analysis အခကအလက သးသပျခငး။ ။အဆင ၃ အေနန႔ ရလာတ လပငနးေဆာငတာ

အမးအစား အလက အဒ Process Category မာ သးတ စာရြကစာတနးမား၊ စာေပးစာယစနစမားမာ

သးတ ေဖာငပစမား၊ စာ၀ငစာထြကမား၊ စသညမား ထမာပါတ အခကအလကျဖန႔ေ၀မႈ

ပစကေလလာ စာရငးျပပါ။ အခကအလကေတြျပညစ မႈမ႐ေသးရင ျပနလညဆနးစစပါ။ (အကယ၍

မမ လပငနးက ႐းလပငနးပစ သပမဆနတ အတြက စာေပးစာယစနစ မ႐လညး ဒအဆငေတြက

လပေဆာငလ႔ရပါတယ။ မမ Process မာ ဘာေတြပါတယ၊ ဘယအခကေတြက

ဘယသ႔ဆကေနလာၿပး ဘယသ႔ဆကသြားတယ ဆတာသရင ရပါၿပ။ ဥပမာ-စားေသာကဆငမာ

10

စားပြထးက အစားအေသာကမာတ ေအာဒါမားက ေငြစားရငး႐ငးဆ ေျပာျပတာမး၊ ေနာက

စားဖေဆာငက ေအာဒါလမးမာတာမး။)

• Filing ဖငတြျခငး၊ စာရငး ထမးသမးျခငး။ ။အထကက အခကအလကေတြ သးသပလ႔ ထြကလာတ

စာရငးေတြ၊ စာ၀ငစာထြကပစေတြ ဘယလဖငတြလညး ကေလလာမာျဖစပါတယ။ ဖငတြျခငး

စနစမ႐ရင စတငၿပးလပ ေဆာငႏငပါတယ။

• ဘယ Process က IT ေျပာငးခငတာလ၊ ေျပာငးမာလ။ ။ HR process လား၊ Purchasing process

လား၊ Payroll process လား၊ Retail process လား၊ Reporting process လား၊ Operation process

လား၊ Finance process လား၊ စသည စသညလားေပါငးမားစြာ ကစဥးစားရမာ ျဖစပါတယ။

ဒေနရာမာ ကၽြနေတာ အႀကျပလ တာကေတာ တတသ ပညာ႐င Business - IT Process

Consultancy စးပြားန႔နညးပညာ အႀကေပးမားန႔ တငပငရငေတာ အေကာငးဆးျဖစပါလမမယ။

မဟတရင မမ လပငနးက Website လပ႐၊ Facebook Page လပ႐ ေလာကန႔ ICT အသးခမႈက

ရပတန႔ သြားပါလမမယ။

• ေနာကဆး တစခကေတာ IT Solution Purchasing ပါ။ မမလပငနးန႔ ကကမ ICT အသးျပမႈ စနစက

၀ယယျခငးပျဖစပါတယ။ ဒေနရာမာလညး သတေပးလတာက မမန႔ တကယကကမ

၀ယယရနျဖစပါတယ။

အထကတငျပပါ အခကေတြက ေလလာၿပးေဆာင႐ြကမယ ဆရငေတာ ကၽြနေတာတ႔ေတြရ႕ လပငနးေတြဟာ

ICT အရ အဆငမ စနစကတ အေျခခအေဆာငအဥက ရ႐မာ ျဖစပါတယ။

ဒလ အဆငျမငတငၿပးသား လပငနးေတြဆရငေတာ အျခားေသာၿပငဘကလပငနးမားန႔ Service

Innovation ၀နေဆာငမႈ ဆနးသစတထြငတ အပငးမာ သႏငကယႏင ရငေဘာငတနး ယဥၿပငႏငမာပ

ျဖစပါေၾကာငး ဒအခနးရ႕ နဂး အေနန႔ ေျပာၾကားလပါတယ။