Dış kuvvetler 2

Mehmet Ali ERCAN Balıkesir Merkez G.M.Bolluk Anadolu Lisesi Coğrafya Öğretmeni

GÜNEŞ’TEN GELEN GÜÇ:DIŞ KUVVETLER - 2

Bu Sunu En İyi Ofis 2007 Yüklü Bilgisayarlarda Görüntülenir

Mehmet Ali ERCANBalıkesir Merkez G.M.Bolluk Anadolu Lisesi

www.cografyakulubu.comwww.cografya.biz

mehmetaliercan@hotmail.com

KARSTİK YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ ÇÖZÜNEBİLEN KAYAÇLARDA OLUŞAN YERŞEKİLLERİ

Kalker (Kireçtaşı)Jips (Alçıtaşı)Kaya tuzugibi suda çözünebilen kalsiyum karbonatlı kayaçların yaygın olduğu bölgelerde oluşan şekillere KARSTİK ŞEKİLLER denilir.

Karstik Şekillerin Oluşabilmesi İçin;

Karstik yapının saf olması,

Karstik ŞekillerKARSTİK ŞEKİLLER● KARSTİK AŞINIM● LAPYA● DOLİN● UVALA● POLYE● MAĞARA● DÜDEN● OBRUK● KARSTİK BİRİKİM● TRAVERTEN● SARKIT● DİKİT● SÜTUN

KARSTİK AŞINIM ŞEKİLLERİ

Karstik arazilerde sular, kireçtaşlarını aşındırarak oyuklar ve yarıklar oluşturur. Bunlara LAPYA denir. En küçük karstik aşınım şeklidir

Lapyalar zamanla genişleyip birleşerek dolinleri oluştururlar.

Derinlikleri birkaç metredir. Çapları ise birkaç yüz metreyi

bulabilir.

Dolinlerin birleşmesiyle uvalalar meydana gelir.

PolyeBirkaç uvalanın birleşmesiyle polyeler meydana gelir.

Polyelerin genişliği birkaç km’yi bulabilir.

Llanos de Libar Polje

Piano Grande Polje

Mağara

Karstik arazide yer altına sızan sular burada çatlaklar boyunca kendisine yol bulur ve çözünmeyle bu yolu genişletir. Çatlakların zamanla büyüyüp genişlemesi ile mağaralar meydana gelir.

Mağara

Galeriler

Birden fazla mağaranın birleşmesiyle de galeri adı verilen daha büyük mağaralar oluşur.

Düden

Karstik bölgelerdeki sular düden adı verilen çukurluklardan yer altına sızar. Yağışın bol olduğu dönemlerde ise sular düdenlerden yeryüzüne çıkar.

Mağara tavanlarının veya derinliği artan dolinlerin çökmesi ile meydana gelen çukurluklara obruk adı verilir.

Obrukların tabanlarında suların birikmesiyle obruk gölleri meydana gelir.

KARSTİK BİRİKİM ŞEKİLLERİ

Traverten

Yeryüzüne çıkan suların bünyesindeki kalsiyum

karbonatın çökelmesi ile TRAVERTEN adı verilen yer şekilleri meydana

gelir.

Travertenler ihtiva ettikleri minerallerin özelliğine bağlı olarak farklı renk alır.

Pamukkale

Sarkıt

Su damlacıkları içindeki kalsiyum karbonatın mağara tavanında tortulanmasıyla sarkıt oluşur

DikitSu damlacıkları içindeki kalsiyum

karbonatın mağara tabanında tortulanmasıyla dikit oluşur

Sütun

Sarkıt ve dikitin birleşmesiyle sütun

oluşur

BUZULLARIN OLUŞTURDUĞU ŞEKİLLER

Soğuk iklim bölgelerinde ya da soğuk havanın etkili olduğu yerlerde her yıl düşen kar üst üste

birikerek kalın tabakalar oluşturur ve alttaki tabakayı sıkıştırmasıyla buzullar oluşur

Kutuplarda ve yüksek dağlar üzerinde yağışlar genellikle kar halinde olur. Sıcaklık çok düşük olduğu için yağan karlar erimeden üst üste birikir. Biriken bu karlara toktağan (kalıcı) kar denir.

Kalıcı Kar

Yaz ve kış karla örtülü olan böyle yerlerin alt kısımlarına ise, toktağan (kalıcı) kar sınırı adı verilir. Kalıcı kar sınırı;Bakıya,Enleme,Yüksekliğe bağlı olarak değişir

BUZUL ÇEŞİTLERİ

Vadi BuzuluYükseklerdeki vadi içlerinde oluşan buzullardır

Aletsch Glacier, Switzerland

Vadi Buzulu

Karakoram Mountains, Pakistan.

Sirk Buzulu

Dağlardaki çukurluklara yerleşmiş buzullardır

Sirk Buzulu

The Lower Curtis Glacier in North Cascades National Park

Sirk Gölü

Upper Thornton Lake Cirque in North Cascades National Park

Buzul ve Buzul Gölleri Bhutan

Örtü Buzulu

Kutuplara yakın sahalarda, deniz seviyesine kadar inerek geniş alanları kaplayan buzullardır.

Antarktika ve Grönland gibi

Perito Moreno Glacier Patagonia Argentina

Örtü Buzulu

Grönland'daki buzul kütlesinin kenarı

Takke Buzulu

Yüksek dağların zirvelerini örten buzullara takke buzulu denir

BUZUL AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ

Buzul Vadisi

Eğim boyunca inen vadi buzullarının aşındırması ile oluşmuş “U” profilli vadilerdir

Mount Hood Wilderness'ta kendine has U şeklinde ve düz tabanlı buzul vadisi.

Hörgüç Kaya

Yüksek dağ doruklarında buzul aşındırması sonucu oluşan kaya tepeleridir

Roche moutonnée in the Cwm Cau valley near

Sirk (Buz yalağı)

Buzul aşındırması sonucu oluşmuş çukurluklardır. Buzulların erimesiyle bu çanaklar suyla dolunca sirk gölleri oluşur

Sirk Buzulu

The Lower Curtis Glacier in North Cascades National Park

Sirk Gölü

Upper Thornton Lake Cirque in North Cascades National Park

Sirk Gölü

BUZUL BİRİKTİRME ŞEKİLLERİ

Lateral moraines of the reducing glacier in Engadin

Buzulların eridiği yerde

taşıdığı malzemeyi biriktirmesiyle oluşur

Drumlin

Clew Koyu'nda drumlin.

Buzul hareketi sonucu oluşan uzun ve balina şeklinde bir tepeciktir.

Drumlin

Sander Ovası

Eriyerek çekilen buzul sularının oluşturduğu düzlüklerdir.

İzlanda

Sander Ovası

İzlanda

DALGA VE AKINTILARIN OLUŞTURDUĞU YERŞEKİLLERİ

Deniz yüzeyinde rüzgârların etkisi ile meydana gelen salınım hareketine dalga adı verilir.

Dalgaları oluşturan nedenler;

Rüzgârlar,

Akıntılar

Deniz yüzeylerindeki suların, bulundukları yerlerden başka alanlara doğru taşınmasına AKINTI denir.

Akıntıların oluşmasına neden olan faktörler şunlardır

Sürekli rüzgârlar (akıntıların en önemli nedeni)Gel - git olayıSeviye farkıYoğunluk farkıa. Sıcaklık farkıb. Tuzluluk farkı

Dalgalar, çarptıkları kıyıları aşındırarak şekillendirir. Aşınan malzeme taşınarak denizin sığ kesimlerinde biriktirilir.Böylece dalga aşınım ve birikim şekilleri oluşur.

DALGA VE AKINTI AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ

Falezler (Yalıyarlar)

Yüksek kıyılarda dalgaların etkisiyle kıyıların alt kısımları aşındırılır ve bazı oyuklar oluşur. Bu oyuklar büyüdüğü zaman tavanları çöker ve denize dik kıyılar meydana gelir. Bu dik kıyılara FALEZ ya da yalıyar adı verilir.

Falez (Yalıyar)

Falaise de Moher

Falez (Yalıyar)

Irlande Les célèbres falaises de Moher

Aşınım Düzlüğü (Abrazyon Platformu)

Derin kıyılardaki aşınmanın devam

etmesi sonucu, kıyı boyunca uzanan

falezlerin gerilemesiyle

oluşmuş, sığ sularla kaplı olan düzlükler

Cap Blanc (France),

Mağara ve Köprüler

Derin kıyılardaki aşınma faaliyetleri

sırasında mağara ve doğal köprüler

oluşur

Mağara ve Köprüler

DALGA VE AKINTI BİRİKTİRME ŞEKİLLERİ

Kıyı Okları ve Setleri

Dalgalar ve akıntıların taşıdıkları malzemelerin hemen kıyının önünde

setler halinde yığılmasıyla kıyı setleri ya

da okları oluşur.

Farewell Spit, New Zealand

Ölüdeniz

Tombolo

Kıyı oklarının gelişerek, açıktaki bir adayı karaya bağlamasıyla oluşan şekillerdir

Tombolo

Paximadhi Eboea - Yunanistan

Tombolo

Lâgün

Kıyı oklarının gelişerek bir koyun ağzını kapatmasıyla oluşan göllere lagün ya da deniz kulağı denir

Lâgün

Kara bogaz gol lagoon in Turkmenistan.

Kıyı Kumsalları (Plajlar)

Dalga biriktirmesi sonucu kıyıya paralel şekilde biriken kum yığınlarıdır

Shoal Bay Beach, Anguilla

Secret Beach, Kauai, Hawaii

Natural Bridges State Beach, Santa Cruz, California

KIYI TİPLERİ VE OLUŞUM SÜREÇLERİ

Boyuna KıyılarDağların kıyıya paralel uzandığı, girinti çıkıntının

az olduğu kıyılardır

Enine Kıyılar

Dağların kıyı çizgisine dik

uzandığı, girinti ve çıkıntılı kıyılardır

Ria Tipi Kıyılar

Kıyıya dik uzanan akarsu vadilerinin

sular altında kalmasıyla oluşur

İspanya

Ria Tipi Kıyılar

İspanya

Ria Tipi Kıyılar

İrlanda

Ria Tipi Kıyılar

İrlanda

Limanlı Kıyılar

Limans black sea coast

Kıyı oklarının koy önlerini kapatmasıyla oluşur

Limanlı Kıyılar

Odessa Limanı

Dalmaçya Kıyıları

Kıyıya paralel uzanan dağ sıraları arasındaki vadilerin sular altında

kalmasıyla oluşur

Hırvatistan

Dalmaçya Kıyıları

Kaş- Antalya

Fiyortlu Kıyılar

Grönland

Buzul vadilerinin sular altında kalmasıyla

oluşur

Fiyortlu Kıyılar

Sogne Fiyordu - Norveç

Fiyortlu Kıyılar

Norveç

Skyer Tipi Kıyılar

Hörgüç kayaların ve moren yığınlarının sular altında

kalmasıyla oluşan çok adacıklı kıyılardır

Baltık Denizi Kıyıları

Haliçli Kıyılar

Gel-git olayının kuvvetli olduğu kıyılarda akarsu

ağızlarının tortullardan temizlendiği

kıyılardır

Kuzey Denizi Kıyıları

Haliçli Kıyılar

Amazon Nehri Ağzı

Resifli (Mercanlı) KıyılarTropikal bölgelerde

deniz suyu sıcaklığının yüksek olduğu sığ kıyılarda gelişen

mercan iskeletlerinin üst üste birikmesiyle

oluşan kıyı tipidir.

Avusralya’nın Büyük Set Resifleri

Resifli (Mercanlı) Kıyılar

Maldivler

Resifli (Mercanlı) Kıyılar

Jaluit Atoll Lagoon, Marshall Islands

Atol (Mercanada)

Mercan iskeletlerinin su altındaki volkanik bir adanın üzerinde birikip yüzeye çıkmasıyla dairemsi atoller oluşur

Nukuoro, Federated States of Micronesia

Atol (Mercanada)

Atafutrim Atafu Atolls

YER ŞEKİLLERİNİN DİĞER OLUŞUM SÜREÇLERİ

KÜTLE HAREKETLERİ

Kütle Hareketleri

Ana kaya üstündeki toprak kütlesinin bir yamaç boyunca eğim doğrultusunda yer değiştirmesi toprak kayması, Toprak tabakasının ana kaya ile birlikte yer değiştirmesi de heyelan olarak adlandırılır.

Kütle Hareketleri

Toprak Kayması ve Heyelanı Etkileyen Faktörler

Eğim fazlalığı

Kütle Hareketleri

El Salvador

Guatemala’da Heyelan - Uydudan

Heyelan Gölü Oluşumu (Tibet Platosu)

Pareechu Nehri (Tibet) üzerinde heyelan gölü

oluşumu,

Heyelan Gölü Oluşumu (Tibet Platosu)

ÇÖZÜLMENİN YER ŞEKİLLERİNE ETKİSİ

Fiziksel(Mekanik) Çözülme

Kayaçların dış kuvvetlerin etkisi ile ufalanması, dağılması ve parçalanmasıdır. Mineral yapılarında bozulma olmaz

EN ÖNEMLİ FAKTÖRDÜR

SICAKLIKFARKI

Buz çatlatması

ETKİLİ OLMAKTADIR

Fiziksel Çözülmenin Daha Çok Görüldüğü İklimler

Çöl İklimi

Step İklimi

Tundra İklimiKarasal İklim

Salt Flats, Badwater, Death Valley, California

Fiziksel Çözülme

İzlanda

Fiziksel Çözülme

Jumbo Rocks, Joshua Tree National Park, California

Fiziksel Çözülme

Fog Bow Over Tundra, Siberia

Death Valley, California

Salar de Uyuni Salt Pan, Altiplano, Potosi District, Bolivia

Kök Çatlatması

Kimyasal Çözünme

Çözünmeyi Hızlandırır

KİMYASAL ÇÖZÜNME

SICAKLIK

Kayaları Eritir

Su ve sıcaklığın etkisiyle kayaçların eriyerek mineral yapılarının değişmesine kimyasal çözünme adı verilir.

Kimyasal Çözünmenin Daha Çok Görüldüğü İklimler

Ekvatoral İklim

Muson İklimiOkyanusal İklim

Akdeniz İklimi

Kimyasal Çözünme

Iguassu Falls, Brazil

BölgeGündüz Sıcaklığı Ortalama (oC)

Gece Sıcaklığı Ortalama (oC)

Yıllık Yağış Miktarı (mm)

I 28 7 350

II 20 13 1000

III 26 24 1500

IV 30 15 750

V 17 10 425

Buna göre, tablodaki bilgilerden yararlanarak fiziksel ve kimyasal çözünmenin EN ŞİDDETLİ OLDUĞU BÖLGELER hangisidir.

Kayaların kimyasal yapısı bozulmadan daha küçük parçalara bölünmesiyle gerçekleşen fiziksel çözülme günlük sıcaklık farkının fazla olduğu bölgelerde, kayaların yapısındaki minerallerin erimesi sonucu gerçekleşen kimyasal çözünmeye ise yağış ve nemliliğin fazla, sıcaklığın yüksek olduğu gölgelerde etkilidir

Kaynaklar

Komisyon, Coğrafya 9 MEB Ders Kitabı, İstanbul 2007M. Köroğlu- S. Köroğlu, 9. Sınıf Coğrafya, Esen Yayınları, Ankara, 2007 Komisyon, ÖSS Coğrafya, Güvender Yayınları, Ankara, 2008Doğu Ateş, 9. Sınıf Coğrafya, Ekip Yayınları, Ankara, 2008Cumhur ABAY, ÖSS Coğrafya, Esen yayınları, Ankara 2006Prof. Dr. İ. ATALAY, İ. TOLUNAY, B. SEYMAN, Coğrafya 9, Farklı Yayıncılık, İstanbul 2006 Prof. Dr. Reşat İZBIRAK, Coğrafya Terimleri Sözlüğü, MEB Basımevi, İstanbul 1992Akademedia 99 Bilgisayar Destekli Eğitim Paketi, Sebit, 1998www.wikipedia.org www.webshots.com

Dış kuvvetler 2

Career

2. ünite iç ve dış aydınlatma

SİLAHLI KUVVETLER VE DEMOKRASİ - Serdargunes' Blog...dış güvenlik bakımından, sivil otoritenin üstünlüğü, yönetim ve denetim yetki ve sorumluluğuna sahip olduğu tereddüde

KUVVETLER AYRILIĞI TEMELİNDE DEVLET TEŞKİLAT YAPISI

STATİK - selcuk.edu.tr Ders Notlari - 2 1 İki... · Kuvvet vektörü, kendi tesir çizgisi üzerinde kaydırılırsa incelenen sisteme etki eden dış kuvvetler değişmez. Fakat

İç - Dış Kuvvetler 100 Soru

Dış ticaret işlemleri 2

JEOLOJİYE GİRİŞyunus.hacettepe.edu.tr/~resat/Sunum1_H_Alan.pdfkimyasal bileşimini, iç ve dış kuvvetler etkisi ile uğradığı değişiklikleri, beş milyar senelik süre içindeki

İÇ KUVVETLER VE OLUŞTURDUĞU YERŞEKİLLERİ

Dış ve İç Kuvvet; - sevikhuseyin.comsevikhuseyin.com/Books/STATIK-mukavemet 3. ve 4. Hafta.pdf · İvme, gravitasyon, manyetik alan, sıcaklık gibi etkilerden doğan kuvvetler

KAZANIM TESTİ YER ŞEKİLLERİNİN OLUŞUM SÜRECİ - lV ( Dış Kuvvetler ... · 2019-11-08 · ( Dış Kuvvetler: Rüzgarlar, Yeraltı Suları ve Buzullar ) akillicografyadefteri.com

Dış kuvvetler

Kullanım Kılavuzu Safe Torque Off VLTfiles.danfoss.com/download/Drives/MG37D542.pdf · olun. Dış kuvvetler motor eksenini (örneğin asılı yükler) etkilediğinde, tehlikeleri

ADAYLARIN A TAKIMLARI§kanlık-Seçimlerine...mıştı. Mook ayrıca Senato, Silahlı Kuvvetler ve Dış İlişkiler Komitesi’nin üyesi, New Hamps-hire eyaletinin Demokrat Senatörü

İstinat Duvarlarıgtrend.com.tr/pdf/İstinat Duvarları Dizayn ve Uygulama...başka deyişle, duvarın yıkılmasına neden olabilecek dış kuvvetler ve duvarın şeklinin bozulmasına

STATİK Ders... · 2016-08-20 · Serbest cisim diyagramı çizerken, incelenecek cisme etki eden bütün dış kuvvetler diyagram üzerinde gösterilir. Kuvvetlerin tesir çizgilerinin

İç Kuvvetler - EBAimg.eba.gov.tr/153/6d8/3dd/177/a39/4a4/887/9f4/f2e/... · Dış kuvvetler tarafından sürüklenen maddeler , okyanus , göl ,deniz gibi çukur alanlarda birikirler

DOĞAL SİSTEMLER - Your Pocket Libraryyourpocketlibrary.weebly.com/uploads/3/9/4/4/39442719/coğrafya_1-4.pdf · atmosfer olayları , iç ve dış kuvvetler ile yeryüzündeki canlılar

Turhan feyzioglu - kuvvetler ayriligi

Kafes Sistemler - DEUkisi.deu.edu.tr/mehmet.zor/muhmeksoru/SUNU5_Kafes_Sistemler.pdf · Kafes Sistemler Ders kapsamında amacımız: Dış kuvvetler belli iken, herbir çubuğa veya

7 Manyetik Alan Ve Kuvvetler