View
149
Download
11
Category
Preview:
DESCRIPTION
Հայաստանի Բագրատունիների թագավորություն. Բագրատունի Հայոց թագավորների արքայացանկը Աշոտ Ա 885-890 Սմբատ Ա 890-91 4 Աշոտ Բ Երկաթ 914-929 Աբաս 92 8 -953 Աշոտ Գ Ողորմած 953-977 Սմբատ Բ Տիեզերակալ 977-989 Գագիկ Ա 989-1020 Հովհաննես–Սմբատ 1020-1041 Աշոտ Դ 1022-1040 Գագիկ Բ 1043-1045. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Հայաստանի Բագրատունիներիթագավորություն
Բագրատունի Հայոց թագավորներիարքայացանկը
885-890 Աշոտ Ա 890-91Սմբատ Ա 4
914-929 Աշոտ Բ Երկաթ 92Աբաս 8-953
953-977 Աշոտ Գ Ողորմած 977-989 Սմբատ Բ Տիեզերակալ
989-1020 Գագիկ Ա– 1020-1041 Հովհաննես Սմբատ 1022-1040 Աշոտ Դ 1043-1045 Գագիկ Բ
• 855– ին փոխարինել է Հայոց սպարապետ Սմբատ ԱԲագրատունուն։
• 862– ին խալիֆայությունից ստացել է Հայոց իշխանաց իշխանի տիտղոսը։ Նույն թվականին Աշոտ Ա
սպարապետությունը հանձնել է եղբորը՝ Աբասին։ • , Աշոտի ձեռքում կենտրոնացավ երկրի վարչական
, ռազմական և տնտեսական իշխանությունը արաբական տիրապետությունը դարձավ ձևական։ Աշոտը ձախողեց
Արմինիայի ոստիկանի դավադրությունը՝ վտարելով նրան Հայաստանից։
• 870– . Դեռևս ական թթ կեսերին Արծրունյաց և մյուս իշխանները Հայոց կաթողիկոսի հետ միասին արաբական խալիֆայից պահանջել էին ճանաչել Աշոտի
, թագավորությունը։ Հայերին սիրաշահելու Բյուզանդիայից վանելու նպատակով խալիֆայությունը
. 885–կատարել է նրանց պահանջը Մութամիդ խալիֆան ին թագ է ուղարկել Աշոտին։
Աշոտ Ա 885-890
- Աշոտ Ա ի թագադրումը
890-91Սմբատ Ա 4
• - , Աշոտ Ա Մեծի քաղաքականությունը շարունակել է որդին և հաջորդը՝ Սմբատ Ա ն ( ): որը մայրաքաղաքը Բագարանից տեղափոխել է Երազգավորս Շիրակավան Նա
` չեզոք դիրք է գրավել խալիֆության և Բյուզանդիայի միջև նպաստելով : 893 - Հայաստանի քաղաքական և տնտեսական զարգացմանը թ ին
: բարեկամության և առևտրական նոր դաշինք է կնքել Բյուզանդիայի հետ - Սմբատ Ա ն ամրապնդել է թագավորական իշխանությունը ողջ Հայաստանում և
, ` : Եգերքում՝ մինչև Սև ծովի ափերն ու Վիրք ընդհուպ Ալանաց դուռը• 908 - թ ին արաբների աջակցությամբ Բագրատունյաց թագավորությունից
. անջատվել է Վասպուրականը և վերածվել առանձին թագավորության : 909 - առժամանակ ջլատվել է երկրի միասնությունը թ ին Ատրպատականի ամիրա
Յուսուփը Վասպուրականի Գագիկ և Գուրգեն Արծրունի իշխանների օգնությամբ : ներխուժել է Բագրատունյաց թագավորություն Հնգամյա պայքարից հետո
- , , , Սմբատ Ա ն հարկադրված հանձնվել է Յուսուփին որը դրժելով խոստումը : գլխատել է արքային
• 910–Մուշեղի հետ թ դուրս է եկել , Յուսուֆ ամիրայի դեմ Ձկնավաճառի
ճակատամարտում գլխավորել հայոցբանակը։
• 915 . թ Յուսուֆը կրկին ներխուժեց, Հայաստան Աշոտ Բ մեկնեց
, Բյուզանդիա բանակցեց ԿոստանդինVII կայսեր հետ։ Բյուզանդիան նրան
ճանաչեց Հայոց թագավոր և տվեց օգնական զորք։ Աշոտ Բ ծավալեց իր պայքարը բոլոր կենտրոնախույսու
ժերի դեմ՝ ճգտելով ստեղծել քաղաքականապես միասնական
– Հայաստան։ Աշոտ Բ ի հորեղբոր , որդին՝ Աշոտ Շապուհյանը որ դեռ – Սմբատ Ա ի օրոք հարում էր
, 915– Յուսուֆին վերջինիս կողմից ին ճանաչվեց որպես Հայոց թագավոր։ – Դառնալով Աշոտ Բ ի հակառակորդը ՝
նա պայքար սկսեց օրինական թագավորի դեմ։
• 922– – ին Աշոտ Բ ին շնորհվեց« » Շահնշահ Հայոց և Վրաց տիտղոսը։
914-92Աշոտ Բ Երկաթ 8
Ծովամարտ• Սևանա
կղզում ամրացած
Աշոտ Երկաթը փայլուն
հաղթանակ է տանում :թշնամու դեմ
92Աբաս 8-953
• Նախքան թագավորելը՝ սպարապետը, նստում էր Կարսում ։ Եղբոր՝ Աշոտ Բ Երկաթի
մահից հետո գահ բարձրացավ որպես« » Շահնշահ Հայոց և Վրաց ։ Կարսը հռչակեց
, թագավորանիստ կառուցեց եկեղեցի՝ կանգուն ցայսօր։ Աբասը վարում էր
948– կենտրոնաձիգ քաղաքականություն։ ին կաթողիկոսական աթոռը Աղթամարից
, փոխադրեց Արգինա երկիրը մասմբ ազատեց արաբ հողատերերից զսպեց աբխազական
թագավորների ոտնձգությունները Հայաստանի և Քարթլիի թագավորության նկատմամբ։ Աբասի օրոք հայկական զորքերը
շարունակում էին լեռնականների ներխուժումներից պաշտպանել Ալանաց
դուռը։ Աբաս ը զբաղվել է երկրիվերաշինությամբ:
Աբաս Բագրատունինի փորել է տալիս Բեր թագավորի աչքերը
• « Ահա սա է Տիրոջ, տաճարը որը
ցանկանում էիր: , օրհնել Այդ այժմ
բաց աչքերով տես նրա վայելուչ
, գեղեցկությունը քանի որ այլևս չես
»:կարող տեսնել
953-977 Աշոտ Գ Ողորմած
• – Աշոտ Գ ի թագավորելու տարիներին Հայաստանն ապրում էր տնտեսական և , մշակութային վերելք երկրում տիրում էր
համեմատաբար խաղաղ իրավիճակ։• 953– ին փորձել է Դվինն ազատագրել
, արաբներից բայց հաջողություն չի 961– ունեցել։ ին արքունիքը Կարսից
տեղափոխել է Անի, , որը պարսպապատել է կառուցել տվել պալատներ և այլ
, շինություններ հռչակել Հայաստանիմայրաքաղաք։
• Աշոտ Գ հաջողությամբ ետ է մղել Կովկասի լեռնականների և Աղձնիքի արաբ ամիրայի
հարձակումները։
953-977Աշոտ Գ Ողորմած• 973– 80 ին հազարանոց բանակով դուրս է եկել
Տարոնով դեպի Միջագետք արշավող բյուզանդական զորքերի դեմ՝ հեռացնելով
Հայաստանին սպառնացող վտանգը։• Հովհան Չմշկիկ կայսեր առաջարկով հաշտություն
է կնքվել Հայաստանի և Բյուզանդիայի միջև։• – Աշոտ Գ ի օրոք Հայաստանում ընդարձակվել են
, հին քաղաքները կառուցվել նորերը։• , 966– Նրա կինը՝ Խոսրովանուշ թագուհին ին հիմնել է
, 976– , Սանահինի իսկ ին՝ Հաղբատի վանքերը որոնք – շուտով գիտա կրթական կենտրոններ են դարձել։
• Աշոտ Գ երկրի գլխավոր քաղաքներում բացել տվեց, , , դպրոցներ հիվանդանոցներ անկելանոցներ
նրանց պահպանման համար հատկացրեց որոշ, եկամուտներ որ բացառիկ երևույթ էր այդ
ժամանակի համար։ Աշոտ Գ « »,բարեգործ էր որի համար էլ անվանել են « »Ողորմած ։
Հայերը Անին պաշարող բյուզանդական զորքերին
փախուստի են մատնում
977-989 Սմբատ Բ Տիեզերակալ
• 958– ին դարձել է հոր ՝ Աշոտ Գ Ողորմածի, գահակիցը մասնակցել երկրի կառավարմանը։
– Սմբատ Բ ի գահ բարձրանալուն և Բագրատունյաց շահնշահ տիտղոսը ժառանգելուն փորձել է
խոչնդոտել հորեղբայրը՝ Կարսի թագավոր Մուշեղ–Ա ն։
• 982– – ին Սմբատ Բ ի դեմ արշավանքի է դրդել , Ատրպակարանի Սալարյանների ամիրայությունը
, 988– սակայն ինչպես այդ այնպես էլ ին Ատրպատականի Ռավվադյանների ամիրայության
արշավանքը չեն սասանել Անիի թագավորությանը։ Ընդհանուր առմամբ Սմբատ Բ վարել է խաղաղ
արտաքին քաղաքականություն՝ ձգտելով հարևան մահմեդական ամիրայությունների և
Բյուզանդական կայսրության հետ վեճերը լուծել դիվանագիտական ճանապարհով։
• – Սմբատ Բ ի գահակալումը նշանավորվել է Անիի Բագրատունիների հետագա հզորացմամբ և
կենտրոնական իշխանության ուժեղացմամբ։
989-1020Գագիկ Ա • – « Հաջորդել է եղբորը՝ Սմբատ Բ ին։ Կրել է Հայոց և
» վրաց շահնշահ տիտղոսը։ Հենվելով երկրի տնտեսական և ռազմաքաղաքական հզորության
, վրա հաջողությամբ շարունակել է պայքարը՝ Հայաստանը միասնական թագավորության մեջ
միավորելու համար։ Կազմակերպել է արքունի , 100 մշտական զորք զինվորների թիվը հասցնելով
հազարի։ • Գրավել է Բագրատունիների թագավորությունից
անջատված հայկական մի քանի գավառներ և Դվինը։ • X . , դ վերջին Ատրպատականի ամիրա Մամլունը
, դաշնակցելով հարևան արաբական ամիրաների հետ – արշավել է Դավիթ Կյուրապաղատի և Գագիկ Ա ի
, – , դեմ մտել Ծաղկոտն գավառը։ Գագիկ Ա ի Կարսի , Աբաս թագավորի Դավիթ Կյուրապաղատի և
Բագրատ թագավորի դաշնակից զորքերը ետ են մղելթշնամուն։
989-1020Գագիկ Ա
• 998– ին միացյալ բանակները Ծումբ գյուղի մոտ պարտության են մատնել թշնամուն՝ կանխելով նրա ասպատակությունը։ Գագիկ Ա օգնել
է Լոռու Դավիթ թագավորին՝ ետ շպրտելու Գանձակի ամիրա Փադլունի 1000–զորքերը։ թ, երբ Տայքի գրավումից հետո բյուզանդական կայսր
II– Վասիլ ի մոտ են գնացել և հնազանդություն հայտնել հայ և վրաց, իշխանները սակայն Գագիկ Ա չի գնացել Վասիլի մոտ։
• 1001– ,թ , երբ Լոռու թագավորը փորձել է չենթարկվել Գագիկ Ա-ն խլել է նրա տիրույթները և միայն հնազանդության երաշխիքներ ստանալուց
– հետո ետ վերադարձրել։ Գագիկ Ա ի օրոք Բագրատունիների թագավորության սահմանները տարածել են Կուր գետից մինչև
, Ապահունիք Շամքորից մինչև Վաղարշակերտ։ Զարգացել է, , , տնտեսությունը մշակույթը արհեստագործությունը ներքին և
արտաքին առևտուրը։
Գագիկ Ա
– 1020-1041 Հովհաննես Սմբատ• , Հայ իշխանների կաթողիկոսի և ափխազաց ու վրաց
– թագավորի միջամտությամբ Հովհաննես Սմբատի ու եղբոր , – միջև համաձայնություն է կայացել և Հովհաննես Սմբատը
մնացել է Հայոց թագավոր։ Նրա իրավասության տակ էին մնում– , , , Անի Շիրակը Այրարատը Աշոցք և Տավուշ գավառները
, , , Ամբերդ Կայան Կայծոն բերդերն իրենց շրջակայքով իսկ , թագավորության մնացած տարածքին տիրելու էր Աշոտը որը
« »եղբոր մահից հետո դառնալու էր Ամենայն հայոց թագավոր ։ • Գահակալական պայքարի հետագա արման պայմաններում
II Աշոտը դիմում է Բյուզանդիայի Վասիլ կայսրին և ռազմական – օգնություն ստանում նրանից ընդդեմ Հովհաննես Սմբատի։
Բյուզանդական զորքի հարձակումը Հայաստանի վրա կանխելու – II– նպատակով Հովհաննես Սմբատը Վասիլ ի հետ բանակցելու
համար Տրապիզոն է ուղարկում Պետրոս Ա Գետադարձկաթողիկոսին։
– 1020-1041 Հովհաննես Սմբատ
• 1022– ի հունվարին կնքված, –պայմանագրով համաձայն Հովհաննես
, Սմբատի թողած կտակի նրա մահից հետո Բագրատունյաց թագավորության
II– հողերը տրվելու էին Վասիլ ին։ –Պայմանագրի ելքից դժգոհ Հովհաննես
Սմբատը Պետրոս Ա Գետադարձի փոխարեն կաթողիկոս նշանակեց Սանահնի ուսուցչապետ Դիոսկորոսին։
• 1032– – ին Հովհաննես Սմբատը ամուսնացել է Բյուզանդիայի Ռոմանոս
1038–Արգիրոս կայսեր եղբոր դստեր հետ։ ին վերանորոգել է տվել Հռոմոսի վանքը։
1022-1040 Աշոտ Դ
• Իշխանությանը տիրանալու հավանականությամբ1020– ին ապստամբել է ավագության իրավունքով
– գահը ժառանգած եղբոր՝ Հովհաննես Սմբատի դեմ։ Օգնական զորք ստանալով Վասպուրականի
թագավոր Սենեքերիմից՝ պաշարել է Անին։ Ճակատամարտում հաղթել է եղբորը։
• 1022– Հայ իշխանի միջնորդությամբ ին , – հաշտություն է կնքվել որով Հովհաննես Սմբատը թագավորելու էր Անիում և շրջակա, գավառներում իսկ Աշոտ Դ՝ Պարսկաստանին և
Վրաստանին սահմանակից գավառներում։ Հաշտությունից հետո էլ եղբայրների միջև
շարունակվել է պայքարը։ Աշոտ Դ օգնություն է II ստացել նաև Բյուզանդիայի կայսր Վասիլ
կողմից։
1043-1045 Գագիկ Բ
• – , Հովհաննես Սմբատի մահից հետո բյուզանդական զորքերը ներխուժել են
– Հայաստան՝ գրավելու Հովհաննես Սմբատի՝1023– ին Բյուզանդիային կտակած հողերը և
պաշարել Անի մայրաքաղաքը։ Հայկական , զորքը և Անիի բնակչությունը սպարապետ
, Վահրամ Պահլավունու գլխավորությամբ քաղաքի պարիսպների տակ ջախջախել են
բյուզանդական բանակը։ Դրանից հետո գահ է – 18– բարձրացել Աշոտ Դ ի որդին՝ ամյա Գագիկ
Բ։ • Բյուզանդական զորքերի երեք անհաջող
արշավանքներից հետո Կոստանդին Մոնոմախ կայսրը բանակցությունների պատրվակով իր
–մոտ է հրավրել Գագիկ Բ ին։
1043-1045 Գագիկ Բ
• Թագավորությունը պահպանելու կողմնակիցները զգուշացրել են
– , Գագիկ Բ ին՝ չընդունել հրավերը սակայն բյուզանդական
կողմնորոշման պարագլուխներ Վեստ Սարգիսը և Պետրոս Ա
Գետնադարձ կաթողիկոսները – համոզել են Գագիկ Բ ին մեկնելու։
• – Կայսրը Գագիկ Բ ից պահանջել է հրաժարվել գահից՝ հօգուտ
Բյուզանդիայի։ Գագիկ Բ երկար , դիմադրել է բայց երբ Վեստ
Սարգիսը և Պետրոս Ա Գետնադարձ կաթողիկոսները
կայսրին են ուղարկել Անիի , բանալիները ու հայտնել որ իբր
հայերը որոշել են Անին տալ, Բյուզանդիային Գագիկ Բ
1045– հրաժարվել է գահից։ ին բյուզանդական զորքերը չորրորդ
, անգամ խուժել են Հայաստան , գրավել Անին Կորշանելով հայ
Բագրատունիների թագավորությունը։Գագիկ Բ եղել է
, կրթված գրասեր անձնավորություն։ Սպանվել է բյուզանդացիների ձեռքով։
Դվինի երկրաշարժը
Անիի զինանշանը• ` Այս դեպքը պատահել է տասներորդ դարում
– մոտավորապես ինը հարյուր վաթսուներեք , ինը հարյուր վաթսունչորս թվականներին երբ
« » կառուցվում էին Անիի Աշոտաշեն կոչվող:պարիսպները
• Աշոտ երրորդ Բագրատունի արքան :պարիսպներից դուրս մի հովազ էր պահում
• ` Մի օր արշալույսին թշնամու վայրագ հրոսակախմբերը հայտնվում են
: մայրաքաղաքի քարակոփ պարիսպների տակ Ընչաքաղց զինվորները վայրենի
աղաղակներով հարձակվում են հովազի : կացարանի վրա Նրանք սուրսայր նիզակներով
` կրնկահան են անում կացարանի դուռը, : հուսալով թե այնտեղ ավար կգնա Դուռն ընկնելուն պես հովազը սարսռազդու մռնչյունով
: ոստանում է ու սկսում հոշոտել զինվորին : Թշնամին սարսափահար փախչում է Ամրոցի
-բարձր աշտարակին կանգնած արքան քահ ` քահ ծիծաղում է տեսնելով մազապուրծ
:փածչող ելուզակներին• Այդ դեպքից հետո Գագիկ արքայի
հրամանով Անիի գլխավոր դարպասին քանդակում են թշնամու հալածող հովազի
:պատկերը• Միջնադարյան Հայաստանի ամենագեղեցիկ և
: ամենաշքեղ քաղաքը եղել է Անին Այստեղ է փայլատակել հայ մեծահանճար վարպետների
: կառուցողական արվեստը Ոչ մի տեղ չեն եղել , այնպիսի հոյակերտ տաճարներ ոչ մի քաղաք
չի ունեցել այնպիսի ուղիղ ու երկարաձիգ, , փողոցնելր սալապատ գետնուղիներ
: ինչպիսիք Անիում էին Կարկաչուն, ցայտաղբյուրները սաղարթախիտ
, ծառուղիները գմբեթարդ եկեղեցիները առանձին շուք ու փայլ էին հաղորդում
:չքնաղագեղ քաղաքին
Recommended