ระบบประสาทส่วนกลางและรอบนอก

ระบบประสาทแบงเปน1.ระบบประสาทสวนกลาง

(Central nervous system; CNS): สมอง(brain) และไขสนหลง(spinal cord) ท าหนาทรวบรวมและแปลผลขอมล

2.ระบบประสาทรอบนอก (Peripheral nervous system; PNS) : เสนประสาทสมอง(cranial nerve) เสนประสาทไขสนหลง(spinal nerve) และปมประสาท (ganglia) ท าหนาทน าสญญาณประสาทเขา-ออก CNS และควบคมการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมภายในรางกาย

ระบบประสาทในสตวมกระดกสนหลง

คณครธนยมลธ จตรวทยกล 1กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา

1.สวนทรบสญญาณเขา (sensory input) จาก sensory receptor2.สวนทรวบรวมและแปลผล (integration center) : CNS3.สวนทสงสญญาณออก (motor output) ไปยง effector cells

การท างานของระบบประสาท

PNS

คณครธนยมลธ จตรวทยกล 2กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 3

สมองและไขสนหลง เปนศนยกลางหรอศนยควบคมระบบประสาทของคน พฒนามาจากหลอดประสาท (neural tube) ซงเปนโครงสรางทมลกษณะเปนหลอดยาวไปตามแนวสนหลงของตวออน (embryo) สวนหนาพองออกเปนสมอง สวนทายเปลยนไปเปนไขสนหลง

ศนยกลางของระบบประสาท(Central nervous system; CNS)

Embryonic Development of the Brain

คณครธนยมลธ จตรวทยกล 4กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 5

สมองและไขสนหลง มเยอหม 3 ชน คอ1.ชนนอก (dura mater) เปนเยอหนา เหนยว แขงแรง มหนาทปองกน

การกระทบกระเทอนแกสมองและไขสนหลง2.ชนกลาง (arachnoid mater) เปนเยอบางๆ ท าหนาทกนการกระทบ

กระเทอนตอระบบประสาทกลาง3.ชนใน (pia mater) เปนเยอทแนบสนทกบรอยโคงเวาของสมองและไข

สนหลง เปนชนทมหลอดเลอดมาหลอเลยงเพอน าอาหาร และออกซเจนมาใหสมองและไขสนหลง

ระหวางเยอหมสมองชนกลางและชนในเปนทอยของน าเลยงสมองและไขสนหลง (cerebrospinal fluid) มหนาท หลอเลยงสมองและไขสนหลงใหชนอยเสมอ น าออกซเจนและอาหารมาเลยงเซลลประสาท และน าของเสยออกจากเซลล

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 6

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 7

สมอง (Brain)สมอง (brain) เปนอวยวะทส าคญและซบซอนทสดของระบบประสาท

และมขนาดใหญกวาสวนอนๆ มคลนหรอรอยหยก (convolution) มาก เพอเพมพนทในการคดและการจ า สมองมหนาทส าคญ คอ เปนตวผสมผสานกระแสความรสกทรบเขามาจากอวยวะสมผสตางๆ และน าออกไปทเอฟเฟกเตอร และมหนาทในการผสมผสานเชอมโยงกจกรรมตางๆ ทงทอยนอกอ านาจจตใจ และภายใตอ านาจจตใจในทกสวนของรางกาย สมองมสองซกคอซกซายและซกขวา โดยสมองซกซายจะควบคมการท างานของอวยวะทางซกขวา สวนสมองซกขวาจะควบคม การท างานของอวยวะซกซาย

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 8

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 9

สมองแบงเปน 2 ชนคอ1. ชนนอกมเนอสเทา (Grey matter) เปนทรวมของตวเซลลประสาท

และแอกซอนชนดไมมเยอไมอลนหม 2. ชนในมสขาว (White matter) เปนสารพวกไขมน ตวเซลลประสาทม

เยอไมอลนหม

คณครธนยมลธ จตรวทยกล 10กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา

สมองของคนแบงเปน 3 สวน คอ สมองสวนหนา (fore brain) สมองสวนกลาง (mid brain) และ สมองสวนทาย (hind brain)

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 11

แบงเปน 3 สวน ไดแก เซรบรม ทาลามส และไฮโพทาลามส1. เซรบรม (cerebrum) เปนสมองสวนหนาสด ใหญทสด

และเจรญมากทสด มหนาท เกบขอมลสงตางๆ มความจ า ความคด เชาวน เปนศนยรบความรสก มองเหน ไดยน กลน รส สมผส เจบ-ปวด รอน-เยน และควบคมการท างานของกลามเนอ

แบงออกเปน 4 สวน คอ frontal lobe, parietal lobe,temporal lobe และ occipital lobe

สมองสวนหนา (fore brain)

โครงสรางและหนาทในสมองซรบรมสวนตางๆ

คณครธนยมลธ จตรวทยกล 12กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 13

2. ทาลามส (thalamus) เปนบรเวณทรวมกลมของตวเซลลประสาท และเนอเยอ ท าหนาทเปนศนยรวมกระแสประสาททผานเขามา แลวแยกกระแสประสาทสงไปยงสมองทเกยวของกบกระแสประสาทนนๆ3. ไฮโพทาลามส (hypothalamus) เปนรปกรวยอยสวนลางสดของสมองสวนหนา เปนสวนทเชอมระหวางระบบประสาทกบระบบตอมไรทอ โดยปลายสดเปนตอมใตสมอง (pituitary gland) เซลลประสาทบรเวณนสรางฮอรโมน ซงมหนาทเปนศนยควบคมอาการและพฤตกรรมของรางกาย รวมถงควบคมสมดลตาง ๆ ในรางกาย เชน อณหภม ความดนเลอด อารมณ ความรสกทางเพศ ความสมดลของน าในรางกาย ความกลว การเตนของหวใจ

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 14

The Limbic System

คณครธนยมลธ จตรวทยกล 15กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยาThe limbic system generates the feeling; emotion and memory

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 16

มหนาทเกยวของกบการควบคมการเคลอนไหวของนยนตาท าใหลกตากลอกไปมาได ควบคมการเปดปดของมานตา

สมองสวนกลาง (mid brain)

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 17

แบงเปน 3 สวนไดแก1. เซรเบลลม (cerebellum) เปนสมองทควบคมและประสานงานเกยวกบการท างานของกลามเนอ ควบคมการทรงตวและควบคมการเคลอนไหวของกลามเนอลาย ท าใหท างานประณตละเอยดออน เทยงตรง สตวทเคลอนท 3 มต มสมองสวนนเจรญด2. เมดลลาออบลองกาตา (medulla oblongata) เปนสวนทเชอมตอระหวางสมองกบไขสนหลงมรปรางคลายไขสนหลง เมดลลาออบลองกาตาเปนทางผานของกระแสประสาทระหวางสมองกบไขสนหลง มหนาทควบคมอวยวะภายในและควบคมระบบประสาทอตโนวต

สมองสวนทาย (hind brain)

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 18

3. พอนส (pons) อยดานหนาของเซรเบลลม มหนาทควบคมเกยวกบการเคยวอาหาร การหลงน าลาย การหายใจ การฟง การเคลอนไหวบรเวณใบหนา และถายทอดความรสกระหวางเซรบรมกบเซรเบลลม

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 19

คอ สวนของสมองสวนกลาง พอนส และเมดลลาออบลองกาตารวมกน ภายในกานสมองมกลมเซลลประสาท และใยประสาทเชอมโยงระหวางเมดลลาออบลองกาตากบทาลามส ท าหนาท เปนศนยควบคมการนอนหลบ ความรสกตนตวและสตสมปชญญะ ควบคมการหายใจ ความดนเลอด ควบคมอณหภมและการหลงเอนไซม

กานสมอง (brain stem)

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 20

ไขสนหลง (spinal cord)เปนเยอประสาททมไซแนปส (synapse) มากทสด เมอตดตามขวางจะเหนบรเวณตอนกลางเปนรปคลายผเสอ ม gray matter อยดานใน และ white matter อยดานนอก ดานบน(dorsal horn) มปมประสาท (dorsal root ganglion) และดานลาง (ventral horn) ซงเปนบรเวณทมไซแนปสมากทสด

Peripheral Nervous System

ในสตวเลยงลกดวยนมม cranial nerve 12 ค spinal nerve 31 ค

คณครธนยมลธ จตรวทยกล 21กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 22

เปนเสนประสาททออกมาจากสมองโดยตรง สตวแตละชนดจะมจ านวนไมเทากน เชน ปลาและสตวครงบกครงน าม 10 ค สวนสตวเลยงลกดวยน านม นก และสตวเลอยคลานม 12 ค โดยเสนประสาทสมองของมนษยแบงเปน 3 ประเภทคอ

1. เสนประสาทรบความรสก (sensory nerve) ไดแก คท 1 2 และ 8ท าหนาทรบความรสกจากอวยวะสงไปยงสมอง

2. เสนประสาทสงความรสก (motor nerve) ไดแก 3 4 6 11 และ 12ท าหนาทสงความรสกจากสมองไปยงอวยวะตางๆ

3. เสนประสาทผสม (mixed nerve) ไดแก 5 7 9 และ 10ท าหนาทรบความรสกและสงความรสก

เสนประสาทสมอง (Cranial nerves)

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 23

คท ชอ หนาท อวยวะทเกยวของ123456789

101112

Olfactory nerveOptic nerveOculomotor nerveTrochlear nerveTrigeminal nerveAbducent nerveFacial nerveAuditory nerveGlossopharyngealnerveVagus nerveAccessory nerveHypoglossal nerve

รบความรสกรบความรสกสงการสงการรบความรสกและสงการสงการรบความรสกและสงการรบความรสกรบความรสกและสงการ

รบความรสกและสงการสงการสงการ

จมกตาสมองสมองสมองสมองสมองห

ลน,คอหอย

ชองอก ทอง หว ล าคอ สมอง สมอง

สมองสมองกลามเนอยดลกตากลามเนอยดลกตาหนาและฟนกลามเนอยดลกตากลามเนอใบหนาสมองสมอง

สมองไหลกลามเนอลน

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 24

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 25

เสนประสาทไขสนหลง (spinal nerves)เปนเสนประสาทแบบผสม(mixed nerve) คอมทงสวนทรบความรสกและสงการ ตรงโคนของเสนประสาทไขสนหลงแยกเปนรากบน (dorsal root) ตออยกบดอรซลฮอรนของไขสนหลงท าหนาทรบความรสก เนองจากมปมประสาทรากบน (dorsal root ganglion) ซงตวเซลลรบความรสกมเดนไดรตและแอกซอนจากรากบนยนเขาไปในไขสนหลงและรากลาง(ventral root) ตออยกบเวนทรลฮอรน ท าหนาทสงการออกจากไขสนหลง เสนประสาทไขสนหลงของคนม 31 ค ดงน บรเวณคอ 8 ค บรเวณอก 12 ค บรเวณเอว 5 ค กระเบนเหนบ 5 ค กนกบ 1 ค

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 26

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 27

1. เสนประสาทบรเวณคอ (cervical nerve) 8 ค สงไปดานหลงของศรษะ คอ อกสวนบน และแขน2. เสนประสาทบรเวณอก (thoracic nerver) 12 ค สงไปบรเวณล าตว อกสวนบนถงทองนอย และแขนดานใน3. เสนประสาทบรเวณเอว (lumbar nerve) 5 ค สงไปขาหนบ หนาแขง และหลงเทา4. เสนประสาทบรเวณกระเบนเหนบ (sacral nerve) 5 ค สงไปสะโพก ขาดานหลง และเทาดานนอก5. เสนประสาทบรเวณกนกบ (coccygeal nerve) 1 ค สงไปอวยวะสบพนธ และทวารหนก

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 28

เสนประสาทไขสนหลงบรเวณ ตงแตคท 2 ลงไปไมมไขสนหลง เปนบรเวณทแพทยสามารถฉดยาเขาไขสนหลงและเจาะน าเลยงสมองได โดยท าอนตรายแกไขสนหลงนอยมาก

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 29

ระบบประสาทรอบนอก (peripheral nervous system : PNS) แบงเปนเสนประสาทรบความรสกและเสนประสาทสงการซงแบงไดเปน 2 ระบบ ไดแก

1. ระบบโซมาตก (somatic nervous system : SNS) เปนระบบประสาททควบคมการท างานของกลามเนอลาย

2. ระบบประสาทอตโนวต (autonomic nervous system : ANS) เปนระบบประสาททควบคมการท างานของกลามเนอเรยบ กลามเนอหวใจ และตอมตางๆ ซงแบงออกเปน ระบบประสาทซมพาเทตก (sympathetic nervous system) และระบบประสาทพาราซมพาเทตก (parasympathetic nervous system)

ระบบประสาทสงการ (motor system)

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 30

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 31

ระบบประสาทโซมาตกเปนระบบประสาททควบคมการท างานของกลามเนอลาย โดยเซลลประสาทรบความรสกจะรบกระแสประสาทจากหนวยรบความรสกผานเสนประสาทไขสนหลง หรอเสนประสาทสมองเขาสไขสนหลงหรอสมอง และกระแสประสาทน าค าสงจากสมองสง ไปยงหนวยปฏบตงาน ซงเปนกลามเนอลายบางครงอาจท างานไดโดยรบค าสงจากไขสนหลงเทานน เชน ปฏกรยารเฟลกซตางๆ

ปฏกรยารเฟลกซ (reflex) เปนปฏกรยาทตอบสนองตอสงเราทมากระตนโดยอตโนมต โดยไมตองไดรบค าสงจากสมอง หมายถง กรยาอาการทแสดงออกมา หรอการท างานของหนวยปฏบตงานของระบบประสาทสวนกลางทเกดขนทนททนใดโดยมไดมการเตรยมตวลวงหนา เปนการสงการของไขสนหลงไมตองอาศยสมองสวนเซรบรม

ระบบประสาทโซมาตก (somatic nervous system หรอ SNS)

Reflex

คณครธนยมลธ จตรวทยกล 32กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา

motor neuron

integration centeror interneuron

sensory receptor

sensory neuron

effector

รเฟลกซ อารค (reflex arc) เปนวงการท างานของระบบประสาท ซงท าหนาทอยางสมบรณไดตองประกอบดวยประสาท 5 สวน (ดงแผนภาพ) หรออยางนอยทสดประกอบดวยประสาท 2 สวน คอ เสนประสาทรบความรสกกบเซลลประสาทสงการ

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 33

ควบคมการท างานของกลามเนอเรยบ กลามเนอหวใจ และตอมตางๆ เพอปรบรางกายใหเขากบสภาพแวดลอม ประกอบดวย 1. ระบบประสาทซมพาเทตก (sympathetic nervous system) เปนระบบทเรมจากบรเวณไขสนหลงถงเหนอกระเบนเหนบ 2. ระบบประสาทพาราซมพาเทตก (parasympathetic nervous system) เปนระบบทอยบรเวณเหนอไขสนหลง และกระเบนเหนบ

เสนประสาทของระบบประสาทอตโนวต ม 2 ตอน คอ 1. เสนประสาทหนาปมประสาทหรอเซลลประสาทกอนปมประสาท เชอมระหวางระบบประสาทสวนกลางกบปมประสาทอตโนวต 2. เสนประสาทหลงปมประสาทหรอเซลลประสาทหลงปมประสาท เปนเสนประสาททเชอมระหวางปมประสาทอตโนวตกบอวยวะตอบสนอง

ระบบประสาทอตโนวต (autonomic nervous system : ANS)

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 34

Parasympathetic and sympathetic nervous system-parasympathetic และ sympathetic มกจะท างานตรงขามกน-sympathetic มกจะกระตนการท างานของอวยวะทท าใหเกดการตนตว หรอเวลาตกใจ และกอใหเกดพลงงาน ในขณะท parasympathetic จะเกดตรงกนขาม

คณครธนยมลธ จตรวทยกล 35กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 36

คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 37