View
214
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
7/31/2019 9Kap.KMPI
1/36
KOMPLEKSI MADHOR IPAJTUESHMERISE INDORE:
GENET, STRUKTURAMOLEKULARE, FUNKSIONET
7/31/2019 9Kap.KMPI
2/36
Prkufizimet:
Kompleksi madhor i pajtueshmerise indore (KMPI)shtnj kompleks genesh q kodohen n krahun e shkurtr t
kromozomit t gjasht (6) tek njeriu (tek i cili ky kompleksnjihet dhe me emrtimin HLA = Human LeucocyteAntigens.
Karakteristik kryesore e ktyre geneve sht polimorfizmialelik i tyre, pra brnda t njjtes specie, grupe t
ndryshme individsh bartin alele t ndryshme t te njjtevelokuse.
Funksioni i ktij kompleksi sht kodimi pr molekulamembranore n siprfaqen e mjaft qelizave t organizmit,te cilat molekula luajn nj rol t rndsishm nprgjigjen imunitare.
KMPI e ndajm n 3 regjionekryesore gjenetike:
Sipa vendosjes 5' - 3' n genome dhe pra duke u nisur ngaafersia me centromerin kta regjione jane:
1. Regj. t klass II ; 2. Regj. t klass III ; 3. Regj i klass
7/31/2019 9Kap.KMPI
3/36
Downloaded from: StudentConsult (on 29 October 2006 11:36 AM)
2005 Elsevier
7/31/2019 9Kap.KMPI
4/36
Figure 5-11
7/31/2019 9Kap.KMPI
5/36
N klasn I t KMPI kemi 3 lokuse kryesore: B,C, A
Shumllojshmeria alelike sht me e shprehur pr lokusin Bpastaj A dhe me pak pr lokusin C.
Kto gjene kodojn pr nj varg polipeptidik q quhet vargualfa (P.M. rreth 43000 dalton) dhe q sht i shprehur nsiprfaqen e t gjitha qelizave me brthame t organizmit.
Ky varg prbhet nga 3 domene ekstraqelizore (homologe medomenet e imunoglobulinave) q duke filluar nga domeni me
distal quhen alfa 1, alfa2, alfa3. N nivelin e domenit alfa 3, ktij vargu i sht asociuar me
lidhje jo kovalente por hapesinore nj varg me P.M. rreth 12000dalton q quhet beta-2-mikroglobulin dhe q sht i koduarn nj kromozom tjetr nga kromozomi 6.
. Shumllojshmeria alotipike e vargut alfa bartet nga ana
molekulare nga domeni alfa1 dhe alfa2. Karakteristike e t tre domeneve t vargut alfa si dhe e beta-2-
mikroglobulines sht homologjia e tyre me domenet evargjeve t Ig si dhe me ata t vargjeve t TCR.
T gjthe kta domene kan rreth 110 aminoacide si dhe nj
lidhje kovalente bisulfurore q sht e vendosur brndadomenit.
7/31/2019 9Kap.KMPI
6/36
Figure 3-14
7/31/2019 9Kap.KMPI
7/36Downloaded from: StudentConsult (on 29 October 2006 11:36 AM)
2005 Elsevier
7/31/2019 9Kap.KMPI
8/36
Downloaded from: StudentConsult (on 29 October 2006 11:36 AM)
2005 Elsevier
7/31/2019 9Kap.KMPI
9/36
Figure 3-20
7/31/2019 9Kap.KMPI
10/36
Shperndarja e molekulave te KMPI KL. I
Te gjitha qelizat me brthame t organizmit bartinn siprfaqen e tyre molekulat e klass se I.
Me tepr ato jan shprehur me qelizat limfoide,me pak n ato hepatike, mushkeri dhe veshka
dhe mjaft rralle n tru dhe muskujt skeletike.
Tek njeriu, siprfaqja e trofoblastit viloz nukshpreh Antigent HLA-A, B ose C; n vend t tyre
ai shpreh HLA-G i cili nuk shprehet n asnj llojindi tjetr.
Antigent me shum t shprehur t njeriu jan
HLA-A dhe HLA-B.
7/31/2019 9Kap.KMPI
11/36
Klasa e II e KMPI
Molekulat e klass II jan glikoproteina transmembranore t
prbra nga nj nj varg alfa dhe nj beta secili me nj peshemolekulare prkatesisht prej 34 dhe 28 kD.
Ekziston nj homologji n sekuencat e ktyre vargjeve meklasn I.
Domenet me afer membrans qelizore, ato alfa 2 dhe beta 2,kan palosjen karakteristike t Ig ndrsa ato alfa1 dhe beta1 ingjajn domeneve alfa1 dhe alfa2 t Kl I duke formuar nj"gropz" ku vendoset polipeptidi antigenik.
Molekulat e Klass II jan t shprehura n limfocitet B,
qelizat dentritike, dhe makrofagt; sidoqofte dhe qeliza ttjera si endoteliumi kapilar, dhe shum qeliza epiteliale kuraktivizohen nga gama-interferoni psh. mund t shprehinmolekulat e klass II ashtu sic bjn dhe limfocitet T taktivizuar.
7/31/2019 9Kap.KMPI
12/36
Figure 3-21
7/31/2019 9Kap.KMPI
13/36
Figure 3-23
7/31/2019 9Kap.KMPI
14/36
Figure 3-19
7/31/2019 9Kap.KMPI
15/36
Downloaded from: StudentConsult (on 29 October 2006 11:36 AM)
2005 Elsevier
7/31/2019 9Kap.KMPI
16/36
Downloaded from: StudentConsult (on 29 October 2006 11:36 AM)
2005 Elsevier
7/31/2019 9Kap.KMPI
17/36
Downloaded from: StudentConsult (on 29 October 2006 11:36 AM)
2005 Elsevier
7/31/2019 9Kap.KMPI
18/36
Figure 3-15
7/31/2019 9Kap.KMPI
19/36
Figure 3-16
7/31/2019 9Kap.KMPI
20/36
Klasa e III e KMPI
Ne kt regjion kodohen nj sr
molekulash t komplementit kryesisht sidhe t TNF, molekula kto q nuk jan nsiprfaqet qelizore, por n serum ose
sekretohen nga qeliza t ndryshme.
o mor zm g eneve
7/31/2019 9Kap.KMPI
21/36
o mor zm g eneve .
Ndryshe nga imunoglobulinat t cilat kan 3 nivelevariabiliteti: idiotipik, izotipik dhe alotipik, sistemi HLA ka vetm 2nivelet e fundit (izotipik dhe alotipik).
Ai izotipik shprehet n lokuset e ndryshme t sistemit HLA (A,B,C, DR, DQ, DR etj).
Karakteristika kryesore e HLA sht polimorfizmi alelik (neindivid t ndryshm, alele t ndryshme t te njjtit lokus).
HLA-B dhe A jan shum polimorfike po kshtu dhe peptidet e
klass II : DR beta, DQ beta dhe DQ alfa , me pak DP beta ndrsaDR alfa dhe beta-2-mikroglobulina jan molekula invariante.
Ndryshimet e aminoacideve prgjegjs pr kt polimorfizemndodhin n domenet alfa1 dhe alfa2 t klass I si dhe n ato alfa1dhe beta1 t klass II.
Gjenet e sistemit HLA kan ekspresion kodominant dhesegregojn n mnyr mendeliane (si grupet e gjakut p.sh.).
Trsia e geneve KMPI q ndodhen n nj nga kromozomet ciftformjne haplotipin.
Pra cdo individ ka 2 haplotipe (teresia e tyre quhet genotipi HLA)dhe fmija trashegon nj haplotip nga cdo prind.
7/31/2019 9Kap.KMPI
22/36
Figure 5-13
7/31/2019 9Kap.KMPI
23/36
Figure 5-15
7/31/2019 9Kap.KMPI
24/36
Figure 5-16
7/31/2019 9Kap.KMPI
25/36
Figure 5-14
7/31/2019 9Kap.KMPI
26/36
Funksionet e molekulave t KMPI Kl I.
. Ato funksionojn si shnues qelizor q i mundsojn qelizat einfektuara t organizmit t njihen nga limfocitet T helper dhe
citotoksik. Polimorfizmi i pasur alelik i HLA paraqet nj prgjigje t species pr t
amplifikuar mbrojtjen ndaj mikroorganizmave t ndryshm. Funksioni kryesor i molekulave t Kl I sht restriksioni alotipik i
veprimit t limfociteve T citotoksik.
Ky funksion ka t bj me faktin q limfocitet T citotoksik t nj
organizmi mund t realizojn vrasjen e nj qeliz q bart nj antigen thuaj vetm nqs ky antigen sht i shoqruar me molekulat e KMPI tklass I t alotipit t ktij organizmi.
Pra limfocitet T citotoksik t nj organizmi e kryejn funksionin e tyrecitolitik ndaj qelizave t infektuara me nj virus vetm nqs kto qelizabartin t njjtin alotip t KMPI t atij organizmi ku jan prodhuar dhe
edukuar kto limfocite. Pra kta qeliza T citotoksik s'do t jen n gjndje t kryejn efektin
citotoksik mbi qelizat e nj organizmi tjetr (qe bart alotipe t tjera tKMPI) t infektuara me t njjtin virus.
7/31/2019 9Kap.KMPI
27/36
Antigent Endogjene Fenomeni i restriksionit alotipik realizohet me an t
aftsise se molekulave t klass I t KMPI pr t'u lidhurme antigen endogjene.
Me antigen endogjene quajme antigent virale,autoantigent ose antigent tumorale, q kankarakteristik t prbashkt faktin q ata prdorinaparatin biologjik t vet qelizs pr t'u sintetizuar.
Antigent endogjene sintetizohen n citoplazmn e
qelizs dhe aty ata lidhen me molekulat KMPI t Kl I. Antigent endogjene paraqiten n formn e
polipeptideve prej 9-20 aminoacideve dhe kuypolipeptid vendoset pikrisht n hapsirn qformohet midis domenit alfa1 dhe alfa2.
Me pas molekulat e Kl I bashk me polipeptidin e huajdo t shprehen n siprfaqen e qelizs dhe ktundodh njohja e ktij asociacioni nga limfociti Tcititoksik.
Receptori TCR i ktij limfociti njeh kryesisht
polipeptidin e huaj+domenet alfa1 dhe alfa2 t KMPI tKL I t vet organizmit.
7/31/2019 9Kap.KMPI
28/36
Downloaded from: StudentConsult (on 29 October 2006 11:36 AM)
2005 Elsevier
7/31/2019 9Kap.KMPI
29/36
Figure 5-17
Funksionet e Klass II t KMPI
7/31/2019 9Kap.KMPI
30/36
Funksionet e Klass II t KMPI
Funksioni kryesor imunologjik i ktyre molekulave
sht paraqitja e Antigenve ekzogjene limfociteveT helper, t cilt njohin antigenin + KMPI t klass II.
Kjo paraqitje bhet nga qelizat antigen-paraqitse silimfocitet B, makrofagt apo qelizat dendritike.
Megjithse fillimisht t zbuluar nprmjettransplanteve, molekulat HLA prdoren pr funksionet rndsishme vitale.
Roli i tyre n prgjigjen imune sht shum irndsishm dhe n kt aspekt polimorfizmi i pasuri KMPI paraqet nj prgjigje t species pr t rriturvariabilitetin e prgjigjes imune ndajshumllojshmerise se mikroorganizmave
7/31/2019 9Kap.KMPI
31/36
Figure 5-18
7/31/2019 9Kap.KMPI
32/36
Figure 5-1
7/31/2019 9Kap.KMPI
33/36
Figure 5-2
7/31/2019 9Kap.KMPI
34/36
Figure 5-6
7/31/2019 9Kap.KMPI
35/36
Figure 5-7
Prdorimi klinik i tipizimit t KMPI t njeriu (HLA)
7/31/2019 9Kap.KMPI
36/36
Prdorimi klinik i tipizimit t KMPI t njeriu (HLA)
1. Prdorimi kryesor sht pa dyshim prcaktimi iprshtatshmerise midis dhuruesit dhe marrsit t transplantit.Kjo bhet me metodat klasike t limfocitotoksicitetit ose ato mebashkkohore t biologjise molekulare.
2. N mjeksine ligjore tipizimi i HLA t fmija dhe prindet shtmetoda me e efektshme pr prjashtimin e atesise dhe ekonfirmon at der n 99%.
3. N gjenetiken e popullatave studimi i aleleve t HLA sht njemetode e ndjeshme pr ndjekjen e przjerjes se popullatave tndryshme dhe studimin e origjins se tyre.
4. Disa alele t HLA jan t lidhura me smundje t ndryshme
kryesisht autoimune: kshtu HLA B-27 haset n 95% t tesmurve me Spondiloartrit ankilozant. Po kshtu HLA-DR3 dhe4 hasen n nj frekuence mjaft t rritur n t smurt me diabetjuvenil insulinovartes. Mendohet se agjent infeksioze (Antigent tyre) paraqiten n mnyr t vecant nga sistemi imunitar iindividve me kto alotipe dhe si pasoj reaksioni imun ndaj
antigenit t huaj bhet i demshem edhe ndaj autoAntigenve pr
Recommended