ปัญหา ในเด็กวัยเรียน Problems.pdf · ร างกาย ท...

ปญหา ในเดกวยเรยน

ส าหรบบคลากรทางการศกษา

1

เอกสารประกอบการบรรยายท 2

• โรคทสงผลตอปญหาการเรยนและแนวทางการชวยเหลอ

– โรคสมาธส น (Attention-Deficit Hyperactive Disorder : ADHD)

– ภาวะบกพรองทางการเรยนร (Learning Disorders: LD)

– ภาวะบกพรองทางสตปญญา (Intellectual Disabilities)

– โรคออทสตก (Autism Spectrum Disorder)

• ปญหาพฤตกรรม-อารมณในเดกวยเรยนและแนวทางการชวยเหลอ

Outline

2

ปญหาในเดกวยเรยน

ปญหาทาง

พฤตกรรม

อาการ

ทางกาย

ปญหา

การเรยน

ปญหาทาง

อารมณ

3

โรคทสงผลตอ

ปญหาการเรยนและ

แนวทางการชวยเหลอ

4

โรคทสงผลตอปญหาการเรยนและแนวทางการชวยเหลอ

• โรคสมาธส น (Attention Deficit

Hyperactive Disorder: ADHD)

• ภาวะบกพรองทางการเรยนร (Learning Disorders: LD)

• ภาวะบกพรองทางสตปญญา

(Intellectual Disabilities: ID)

• โรคออทสตก (Autism Spectrum

Disorders)

5

โรคสมาธส น Attention Deficit Hyperactive

Disorder: ADHD

6

อาการทครสงเกตได

• ไมคอยตงใจเรยน

• ขาดความรบผดชอบ ขาดระเบยบวนย

• ชอบคยในหองเรยน

• ขาดความรอบคอบ ท างานไมเรยบรอย

• วอกแวกงาย ตองคอยกระตนบอยๆ

• อยไมนง ชอบลกเดนในหองเรยน

7

โรคสมาธส น คออะไร?

เปนความผดปกตของสมอง (neuropsychiatric disorder) ทท าใหเดกมความบกพรองของสมาธและความสามารถในการควบคม ตวเอง

8

พบโรคนบอยแคไหน?

- 3-5% ของเดกวยเรยน :

-เดกชาย> เดกหญง

20 คน พบ 1 คน

9

รไดอยางไรวาเปนสมาธส น ?

10

แพทยสามารถวนจฉยโรคสมาธส นไดโดย

• รวบรวมประวตอยางละเอยด

(จากคร และผปกครอง)

• ตรวจรางกาย การมองเหน การไดยน

(กรณจ าเปน)

• ตรวจความจ า สมาธ ความสามารถในการวเคราะห

• ไมมการทดสอบทางหองปฏบตการ หรอ เอกซเรยทใชในการวนจฉย

11

อาการของโรคสมาธส น

1.ขาดสมาธ ( Attention Deficit)

2. ซน อยไมน ง ( Hyperactivity)

3. หนหนพลนแลน ววาม (Impulsivity)

12

กลมอาการขาดสมาธ

1. ไมมสมาธ

2. ไมรอบคอบ ท างานผดพลาด สะเพรา

3. ขาดความตงใจเวลาท างาน

4. ดเหมอนไมฟงเวลาพด

5. ท างานไมเสรจ ไมมระเบยบ

6. วอกแวกงาย

7. หลงลม

8. ท าของใชสวนตวหายเปนประจ า

9. หลกเลยงงานทตองใชความคด

13

กลมอาการซนอยไมน ง

1. ยกยก อยไมสข

2. ชอบลกจากทนง

3. วง, ปนปาย, เลนโลดโผน

4. ไมสามารถเลนหรออยเงยบๆได เลนเสยงดง

5. พลงงานเหลอเฟอ ซนมากตงแตตนนอนจนเขานอน

6. พดมาก พดไมหยด

14

กลมอาการหนหนพลนแลน

1. โพลงค าตอบออกมากอนค าถามจบ

2. ใจรอน รอคอยอะไรไมคอยได

3. ชอบพดแทรกขณะผอนก าลงพดอย

15

• มอาการใน 2 กลมอาการ คอ

– ไมมสมาธ [6ขอขนไป (5 ขอขนไป ส าหรบวยรนและผใหญ

อาย ≥ 17 ป)]

และ/หรอ

– ซน อยไมนง หนหนพลนแลน [6ขอขนไป (5 ขอขนไป ส าหรบวยรนและผใหญอาย ≥ 17 ป) ]

ตดตอกนมากกวา 6 เดอน

• เกดอาการกอนอาย 12 ป

• มอาการทแสดงออกใหเหนชดเจน อยางนอย 2

สถานท ขนไป เชน โรงเรยนและบาน

การวนจฉยโรค

16

• รบกวนชวตประจ าวน

– เมอเสยหายตอการเรยน

– รบกวนการใชชวตรวมกบผอ น

– ท าใหคนอนร าคาญ

• อาการไมไดเกดขนในชวงทมอาการของโรคทาง

จตเวชอน และไมสามารถอธบายไดดกวาดวยโรคทาง

จตเวชอนๆ

การวนจฉยโรค

17

การวนจฉยแยกโรค

• พฤตกรรมซนปกตตามวย

• ปญหาการเลยงด เชน

ถกตามใจ ขาดการฝกระเบยบวนย

• ภาวะสตปญญาบกพรอง

มพฒนาการชาทกดานแต

อาจมอาการสมาธสนรวม

ดวยได

• โรคออทซม จะพบ

พฒนาการชาทางดาน

ภาษาและสงคม

• โรคทางกายทมผลตอ

สมาธ

• ผลขางเคยงจากยา

• ภาวะบกพรองทางการ

เรยนร (LD)

• ปญหาทางอารมณ

18

โรคทพบรวม

• กลมอาการดอ ตอตาน (ODD) 60%

• กลมอาการพฤตกรรมเกเร กาวราว 40%

(Conduct disorders)

• ภาวะบกพรองทางการเรยนร (LD) 30-70%

• กลมความผดปกตทางอารมณ 15-75%

(Affective disorders)

• กลมโรควตกกงวล (Anxiety disorders) 10-30%

• Tourette’s disorder 2%

19

สาเหต

• สมองสวนหนาทมหนาทควบคม

เรองการสมาธจดจอ การยบยงชง

ใจและการเคลอนไหวของ

รางกาย ท างานนอยกวาเดกปกต

• ความไมสมดลของสารเคมใน

สมอง (Dopamine and Norepinephrine turnover ต า

กวาปกต )

เพราะอะไรถงเปนเชนน ? ยงไมทราบสาเหตท

แนนอน 20

ปจจยทางพนธกรรม

• ถามพอหรอแม 1 คนเปนโรคสมาธสน พบวาลกจะ

เปนโรคนรอยละ 57

ปจจยทางสงแวดลอม

• มารดาสบบหรหรอใชสารเสพตดชวงตงครรภ

• น าหนกแรกเกดนอยกวาเกณฑ

• ไดรบพษสารตะกว

• ฯลฯ

ปจจยทอาจเกยวของ

21

เดก • กาย

• จตสงคม

ครอบครว • ความสมพนธ

• จตสงคม

โรงเรยน • ระบบการเรยน

• ครผสอน

สมาธส น

ผลกระทบ

22

ไมรกษา...จะเปนอยางไร

0

10

20

30

40

50

60

ตดยาเสพตด

ไมจบมธยม

จบปรญญาตร

ไดต าแหนงงานด

มธรกจเลกๆ

กลมวยเดกสมาธสน

กลมวยเดกปกต

23

โตขนจะเปนอยางไร หายหรอไม?

คงท

แยลง

หายเอง

24

ครอบครว พอแม

ตวเดก

โรงเรยน คร

การดแลรกษา

25

• การปรบพฤตกรรม + ปรบวธการเลยงด

• การปรบสงแวดลอมของเดก

• การปรบการเรยนการสอน

• การใชยา

• การรกษาทางเลอกอนๆ เชน นงสมาธ กฬา

การรกษาทไดผลดทสด คอ

การผสมผสานหลายๆวธเขาดวยกน

การดแลรกษา

26

การอยกบเดกสมาธส น

1. เขาใจเดก

– ธรรมชาตเดก

– ไมไดแกลง

– ไมใชนสยเสย

– ไมใชดอ หรอ ไมอดทน

– ไมใชสอนไมจ า

– ไมใชไมรบผดชอบ

27

2. หลกเลยงการต าหน เพมการชนชม

3. ชวยเดกคดวธแกจดออน เชน ขลม

4. ชวยใหใชพลงงาน • กฬา

• ดนตร

• ชวยงานผใหญ

5. จดสงแวดลอมใหเหมาะสม

6.แบงชวงเวลาท างานใหสน

การอยกบเดกสมาธส น

28

การรกษาดวยยา

• Psychostimulant : Methylphenidate

– Ritalin ออกฤทธ 4 ชวโมง

– Concerta ออกฤทธ 12 ชวโมง

ผลขางเคยง

– เบออาหาร

– ปวดมนศรษะ

– นอนไมหลบ

– หงดหงด วตกกงวล นอยใจงาย 29

• Non-stimulant : Atomoxetine

– Strattera

ผลขางเคยง

– เบออาหาร คลนไส อาเจยน

– ปญหาการนอนหลบ

การรกษาดวยยา

30

• เหมอ ใจลอย ไมสนใจเรยน วอกแวกงาย

• อ ยดยาด เฉอย ท างานชา ท างานไมเสรจ

• หลงลมงาย

• ขาดการวางแผนลวงหนา

• แบงเวลาไมเปน

• ขาดระเบยบ

วธการชวยเหลอในปญหาเฉพาะ

31

วธแกปญหาเหมอ ใจลอย วอกแวกงาย

• จดทนงใหเหมาะสม ลดสงทจะท าใหวอกแวก

• ตกลงวธเตอนกบเดก หลกเลยงการเรยกชอบอยๆ

• สอนใหเราใจ สนก ท าเนอหาใหนาสนใจ นาตดตาม

• สลบใหเดกไดมการเคลอนไหวบาง

32

วธแกปญหาอ ยดยาด เฉอย ท างานชา ท างานไมเสรจ

• ก าหนดเวลา

• สรางแรงจงใจ

• เรมตนงานกบเดก

• ใชการสมผสทนมนวล • แบงงานเปนสวนเลกๆ พกสนๆบอยๆ

• ใหเวลาท างานนานกวาเดกปกต

33

วธแกปญหาหลงลมบอย

• เขยนค าสงใหชดเจน ท าเปนเอกสารใหเดกทบทวน

• ใหเดกทบทวนค าสง หรอเนอหาบอยๆ

• มวธเตอนความจ าทเหมาะสม เชน ปาย, post-it, นาฬกาปลก

• มตารางก ากบ ฝกบอยๆใหเคยชน

• ฝกใหเดกรจกการท า check-list

• อนญาตใหเดกใชอปกรณบนทกเสยง

34

35

36

วธแกปญหาการขาดการวางแผนลวงหนา

• สอนใหเดกรจกใช planner

• ฝกใหเดกหยดตวเอง...คดกอนท า

37

วธแกปญหาการแบงเวลาไมเปน

• สอนใหเดกรจกการ “กะ” เวลา ฝกบอยๆ เลนเปนเกม

• บนทกเวลาการท างานของตวเอง

• ท าตารางเวลาเพอก ากบแตละกจกรรม

• สอนใหยอยงาน แลวก าหนดเวลาการท างานแตละสวน

• สอนใหรจกใชนาฬกาปลก, timer

• เตอนเดกลวงหนาถงเวลาทเหลอ

• สอนใหท า “to do list”

• Weekly, Monthly Planner

38

วธแกปญหาขาดระเบยบ

• สอนใหเดกใชแฟมเจาะรส าหรบเกบเอกสาร

• สอนใหเดกท าปายตดบนแฟม, หนงสอ, สงของ

• ปายควรเปนรหสส หรอตวเลขทเดกดรและเขาใจงาย

• มแฟมส าหรบใสการบานทตองท า, การบานทท าเสรจ

แลว, การบานทตองสง

39

วธแกปญหาขาดระเบยบ

• สอนใหเดกจดโตะเรยนทกวนกอน

กลบบาน จดกระเปานกเรยนทกวน

กอนนอน

• เลอกใชกลองดนสอ, กระเปา

นกเรยนทแบงเปนชองๆไวแลวอยาง

เปนระเบยบ

• จดหองเรยนใหเปนระเบยบ เปน

ตวอยางหรอหาตวอยางของเดกทเปนระเบยบใหเดกไดเลยนแบบ

40

• กฬา การละเลน ดนตร ศลปะ

• การฝกสต นงสมาธ

• Neurofeedback (EEG, HEG Biofeedback)

• Horse therapy

การรกษาทางเลอก (Alternative Treatments)

41

ชวยพอแม และคร

• เขาใจเดก

• เขาใจตนเอง

• จดการกบความทกข

• เหนใจกนและกน

• เตมพลงใหตนเอง

• อดทนกบเดก

• พฒนาเดก

42

ภาวะบกพรองทางการเรยนร (Learning Disabilities: LD)

43

ลกษณะทพบ

• ดฉลาดหรอปกตในทกเรอง ยกเวนเรองการเรยน

• หลกเลยงวชาทตองใชการอาน เขยน หรอค านวณ

• สะกดค าไมไดหรอไมถก

• อานชา อานขาม หรออานเพมค า

• สบสนกบตวอกษร เชน ค - ด, ถ – ภ, ม – น, พ – ผ, b – d, p – q, 6 - 9 ฯลฯ

• ไมเขาใจคาของจ านวน เชน หนวย สบ รอย พน ....

• มความบกพรองในการรบร การจบใจความ

• ผลการเรยนไมคงเสนคงวา

44

• เปนความผดปกตในการเรยนรในทกษะบางอยางต ากวาเดกวยเดยวกนอยางชดเจน โดยทกษะทบกพรองน นต ากวาระดบเชาวนปญญาทเดกมและเรยนรได

ภาวะบกพรองทางการเรยนร คออะไร ?

45

• อตราการเกดโรค ประมาณ 5-10 %

พบบอยแคไหน ?

46

• ประวต

• การประเมนเพมเตมโดยแบบทดสอบทางจตวทยา

– IQ test

– WRAT test (the wide range achievement test)

แพทยวนจฉยไดโดย

47

• ความผดปกตจ าเพาะของการอาน (Reading Disorder/ Dyslexia)

• ความผดปกตจ าเพาะของการสะกดค า (Specific Spelling Disorder)

• ความผดปกตจ าเพาะของทกษะทางคณตศาสตร (Mathematics Disorder/ Specific disorder of arithmetical skills)

อาจพบมความบกพรองทกษะดานใดดานหนง หรอพบรวมกน

พบไดกแบบ ?

48

• มปญหาในการจดจ าและสะกดค าตามเสยงพยญชนะ สระ ตวสะกด และวรรณยกต

• อานหนงสอไมออก อานชา มความยากล าบากในการอานหนงสอ

อานค าศพทยากๆ ไมได

• เดกสามารถเขาใจภาษาไดด หากเดกฟงหรอมคนอานหนงสอให ฟง หรอฟงจากเทป แตถาใหอานเองเดกจะอานไมได อานไม

เขาใจหรอจบใจความไมได

• อานค าโดยสลบตวอกษร เชน กบ เปน บก

• อานค าศพทผดเพยนจากค าเดม เดาค าจากตวอกษรแรก เชน เพอนอานเปนพ เทยวอานเปนท เขาอานเปนขา

อาการ ความบกพรองของการอาน

49

• ไมเขาใจวาตวอกษรใดมากอน มาหลง ตวอกษรใดอยซายหรอขวา

• ไมสามารถแยกเสยงสระในค าไดหรอ แยกค าศพทในการอานไมได เชน แมลง อานวา แม – ลง หรอ มะ – แลง – ลง

• สรปใจความของการอานไมได

• ขาดความสนใจและหลกเลยงการอานหนงสอ เพราะการอานเปน

เรองยากส าหรบเดก

• เมออานวชาภาษาไทยไมได วชาอนๆทตองใชทกษะการอานกจะมปญหาเชนเดยวกน

อาการ ความบกพรองของการอาน

50

• ไมสามารถแยกขนาด รปทรงเรขาคณตได

• ใชสายตาในการจดจ าสงของไมได หรอไดไมด

• เขยนพยญชนะทง 44 ตว ไดไมครบ

• เขยนสระทง 32 ตว ไดไมครบ เขยนไดเฉพาะสระงายๆ เสยงเดยว

• สะกดค าผด มกเขยนไดเฉพาะพยญชนะตน แตเลอกใชสระ

ตวสะกด และวรรณยกตไมถกตอง ท าใหเขยนแลวอานไมออก

• การเขยนค าทสะกดไมตรงตามมาตรา การใชการนต ค ายากหรอค าทมหลายพยางค เดกจะเขยนตามเสยงทไดยน เชน พสจน – พสด ธรรมชาต – ท ามะชาด

อาการ ความบกพรองของการเขยน -สะกดค า

51

• เรยงล าดบตวอกษร พยญชนะ สระ ตวสะกด วรรณยกต ตวการนต ผดต าแหนง

• สบสนในการเขยนและการสะกดค าทพองเสยง

• มความบกพรองในการใชค าศพท การแตงประโยค การเวนวรรค

เรยงค าไมถกตอง การใชไวยากรณและการเรยบเรยงเนอหาไมด

• ไมสามารถลอกค าทครเขยนบนกระดานลงสมดของนกเรยนได อยางถกตอง หลกเลยงการเขยนหนงสอและการจดงาน หรอจด

งานชา

• เขยนไมเปนค า รปของตวอกษรทเขยนอาจไมแนนอน ตวอกษรทเดกเขยนแตละครงอาจมรปทรงทแตกตางกนไป

อาการ ความบกพรองของการเขยน -สะกดค า

52

53

• ไมเขาใจความหมายของจ านวน

• ไมเหนความสมพนธระหวางสงทไดยนกบสงทมองเหน

• มปญหาในการจดเรยงล าดบ

• ไมสามารถจ าแนกวสดทมขนาดตางกนทกองรวมกนอยได

• ไมเขาใจปรมาณ เมอขนาดเปลยนไป

• ไมเขาใจความหมายการชง การตวง การวด

• ไมสามารถปฏบตตามขนตอนในการค านวณได

• ไมเขาใจล าดบตวเลข พดตวเลข 1-20 กลบไปมาไมได

• ไมเขาใจค าของตวเลข ไดแก หลกหนวย สบ รอย พน หมน

อาการ ความบกพรองทางคณตศาสตร

54

• จ าสตรคณ สตรคณตศาสตร และสญลกษณคณตศาสตรไมได

• มปญหาความเขาใจพนฐานทางคณตศาสตร (บวก ลบ คณ หาร)

• มปญหาในการวเคราะหโจทย เปนขนตอนยอยๆ

• มปญหาในการวเคราะหโจทยปญหาจากภาษาเขยนเปนสญลกษณทางคณตศาสตร

• เขยนตวเลขกลบกน เชน 35 เขยนเปน 53

• คดเลขชา ผดพลาด สบสนในการยม การทดเลข

• มปญหาในการนบเงน การทอนเงน

• มปญหาในการอานแผนทและกราฟ

อาการ ความบกพรองทางคณตศาสตร

55

56

ลกษณะงานของนกเรยน ดานการคดค านวณ

การวนจฉยโรค

57

สาเหต

• ความผดปกตของการท างานของสมอง

– ท าใหความสามารถในการรบร การเรยบเรยง การ

แปลความขอมลทไดรบ และการประมวลผลขอมล

เพอสงออกหรอโตตอบเสยไป

– เดกไมสามารถเรยนรไดเตมศกยภาพ ทง ๆ ทเดกกลมนไมไดมภาวะบกพรองทางสตปญญา ไมไดม

ความพการ และไมไดเปนเดกทอยในวฒนธรรมหรอ

สงแวดลอมทมลกษณะดอยโอกาสในการเรยนรแต

อยางใด

58

ปจจยเสยง

1) การไดรบบาดเจบทางสมอง อาจจะเปนการไดรบ

บาดเจบกอนคลอด ระหวางคลอด หรอหลงคลอดก

ได การบาดเจบนท าใหระบบประสาทสวนกลางไม

สามารถท างานไดเตมท อยางไรกตามการไดรบบาดเจบอาจไมรนแรงนก (Minimal brain

dysfunction)

2) กรรมพนธ สามารถถายทอดทางพนธกรรมได

3) สงแวดลอม เชน การไดรบสารพษบางอยาง การสอนของครทไมมประสทธภาพ การขาดโอกาสทาง

การศกษา

59

60

• เดกในกลมนมกถกมองวาเปนเดกขเกยจ ไมสนใจเรยน เนองจาก ไมยอมอาน ไมยอมเขยน ทงๆทดเหมอนพดคยโตตอบดวยปากเปลาแลวเดกกเขาใจ และตอบไดถกตอง

• หากปลอยทงไวอาจจะมปญหาทางอารมณ และพฤตกรรมตามมาได

ผลกระทบ

61

62

การดแลรกษา

• ควรไดรบการประเมนโดยจตแพทยเดกและวยรนหรอกมารแพทย

• สรางความเขาใจกบครอบครว โรงเรยน

• การชวยเหลอดานการเรยน

• คนหาและสงเสรมจดเดนดานอนๆ นอกเหนอไปจากการเรยน เชน ศลปะ ดนตร กฬา เปนตน

• การจดหลกสตรส าหรบเดกทม

ความบกพรองดานการเรยน

(Individualized Education Plan=IEP)

• การออกหนงสอรบรองความพการ

63

การชวยเหลอเดกทมปญหาทางการเรยนรในช นเรยนปกต

• พยายามใหเดกท างานทสอดคลองกบความสามารถของ

เดก

• ใหค าสง ค าชแจงงานหรอค าสงชแจงในบทเรยนทชดเจน เขาใจงาย ไมซบซอนและตองแนใจวาขอความ

ทครถายทอดใหกบเดกเปนทเขาใจของเดก

• ถาเดกไมอยนงและมททาจะรบกวนการเรยนของเพอน

คนอน ๆ ครตองแยกเดกออกไปตางหาก

• ยอมรบเดก เขาใจเดกและพยายามหาทางชวยเหลอให ดทสดเทาทจะท าไดตามหนาทของคร

64

ภาวะบกพรองทางสตปญญา (Intellectual Disabilities)

65

ภาวะบกพรองทางสตปญญา Intellectual Disabilities

• ในปจจบน ใชค าวา “บกพรองทางสตปญญา (Intellectual Disabilities)” แทน

“ภาวะปญญาออน (Mental Retardation)”

66

ภาวะบกพรองทางสตปญญา คออะไร?

• เปนความผดปกตทเกดขนใน developmental period สงผลใหเกดความบกพรอง มขอจ ากดดานสตปญญาและความสามารถในการปรบตว ใน 3 domains หลก ไดแก

– The conceptual domain (ความคด)

– The social domain (สงคม)

– The practical domain (การกระท า)

67

A. มความบกพรองดานสตปญญา ซงครอบคลม

ความสามารถดานตางๆ เชน การใหเหตผล การแกไข

ปญหา การวางแผน การคดเชงนามธรรม การ

ตดสนใจ การเรยนร การเรยนรผานประสบการณ

ความบกพรองดงกลาว ถกยนยนโดยการประเมนทาง

คลนกและการท าแบบทดสอบสตปญญาทมมาตรฐาน

คะแนนต ากวามาตรฐาน 2 SD ซงแสดงใหเหนวาม

ความบกพรองทางสตปญญาชดเจน มกจะมIQ ต ากวา 70 คะแนนลงมา

การวนจฉยโรค

68

B. มความบกพรองดานการปรบตว (Adaptive functioning)

• เปนผลใหไมสามารถมระดบพฒนาการ การด ารงชวตอสระและการ

รบผดชอบตอสงคมทเปนปกตได

• รวมไปถงทกษะเรองด ารงชวตตามล าพงหรอการรบผดชอบตนเอง มความจ ากดในการด ารงชวต ตงแต 1 ดานขนไป จากทงหมด 3 ทกษะ คอ ทกษะการสอสาร การมสวนรวมในสงคม และการด ารงชวตโดย

อสระในสงแวดลอมหลายแหง เชน บาน โรงเรยน ทท างานและชมชน

C. ความจ ากดเหลาน เกดขนตงแตเรมมพฒนาการ

การวนจฉยโรค (ตอ)

69

การแบงภาวะบกพรองทางสตปญญาตามระดบความรนแรง ระดบความชวยเหลอทตองการและรอยละทพบ

ระดบความรนแรง ระดบ IQ

ระดบความชวยเหลอท ตองการ รอยละ ทพบ

- บกพรองทางสตปญญาเลกนอย

(Mild Intellectual disability)

- บกพรองทางสตปญญาปานกลาง (Moderate Intellectual disability)

- บกพรองทางสตปญญารนแรง

(Severe Intellectual disability) - บกพรองทางสตปญญารนแรง

มาก (Profound Intellectual disability)

50-70

35-49

20-34

<20

ตองการความชวยเหลอเปนครงคราว ตองการความชวยเหลอปานกลาง ตองการความชวยเหลอมาก ตองการความชวยเหลอตลอดเวลา

85

10

3-4

1-2

70

Mild Intellectual Disabilities

• พบไดประมาณ 85 % ของ ID ทงหมด

• มกไดรบการวนจฉยเมอเดกเขาสวยเรยนแลว

• สวนใหญเรยนไดถงชนประถมศกษาปท 6 หรอสงกวา

• เมอเปนผใหญสามารถท างาน แตงงาน ดแลครอบครว

ได แตอาจตองการความชวยเหลอบางเปนครงคราวเมอ

มปญหาชวตหรอหนาทการงาน

• มกไมพบสาเหตทางพยาธสภาพ

71

Moderate Intellectual Disabilities

• พบประมาณ 10 % ของ ID ทงหมด

• มกไดรบการวนจฉยตงแตวยกอนเรยน เมออายประมาณ

2-3 ป

• มกจะมทกษะในการสอสาร แตจะมขอจ ากดในการสอสาร

ทมความซบซอน

• กจวตรประจ าวนมกจะท าไดภายใตการควบคมดแล

• ตองการการดแลชวยเหลอ โดยเฉพาะในสวนของ Social

cues, social judgment และ social decisions

72

• สามารถเรยนไดถงชนประถมศกษาปท 2-3 ในวยเรยน

• มกตองการ การจดการศกษาพเศษ

• สามารถเรยนรการเดนทางตามล าพงไดในสถานททคนเคย

• ใชชวตในชมชนไดดทงการด ารงชวตและการงาน

• ตองการความชวยเหลอปานกลาง ตลอดชวต

• ประมาณรอยละ 20 ด ารงชวตอยไดดวยตนเอง

Moderate Intellectual Disabilities (ตอ)

73

Severe Intellectual Disabilities

• พบไดประมาณ 3 - 4 % ของ ID ทงหมด

• มกพบความผดปกตของพฒนาการตงแตขวบปแรก

• มกมพฒนาการลาชาทกดาน โดยเฉพาะพฒนาการดานภาษา สอความหมายไดเพยงเลกนอยหรอพด

ไมไดเลย

• บางรายเรมพดไดเมอเขาสวยเรยน

• มปญหาในการเคลอนไหว

• สวนใหญพบความเสยหายของระบบประสาทสวนกลาง

• สวนใหญตองการการดแลอยางใกลชด หรอตองชวย

ในทกๆดานตลอดชวต

74

Profound Intellectual Disabilities

• พบประมาณ 1 – 2 % ของ ID ทงหมด

• มกทราบตงแตแรกคลอด

• ตองการการดแลตลอดเวลา

• ทกษะการสอสารมจ ากด

• มกพบความผดปกตของระบบประสาทสมผสและความ

พการอนๆรวมดวย

75

สาเหต

• เกดจากปจจยตางๆ ในดานชวภาพ สงคม จตวทยา

• อาจเกดจากหลายๆ ปจจยรวมกน

• ประมาณ รอยละ 30-50 ของภาวะบกพรองทางสตปญญาเทานนททราบสาเหต

• สาเหต แบงเปน

1. กรรมพนธ

2. ทางชวภาพ

3. สงแวดลอม 76

สาเหตทางกรรมพนธ

• เปนความผดปกตทไดรบการถายทอดมาแตก าเนดท าให

เกดความพการทางสตปญญา รวมกบความพการทางกาย

• พบไมเกน 40% ของสาเหตความบกพรองทางสตปญญา

• ตวอยาง เชน กลมอาการดาวน (Down syndrome)

กลมอาการโครโมโซมเอกซเปราะ (Fragile X syndrome)

77

กล มโรคทเกดจากความผดปกตของโครโมโซม

Down syndrome

William syndrome Angelman syndrome

Trisomy 18 (Edwards' syndrome) Fragile X syndrome

Prader - willi syndrome 78

สาเหตทางชวภาพ

• สาเหตทเกดจากสงตางๆ ทมผลกระทบตอชวต สงผล

ใหพฒนาการของสมองบกพรองหรอหยดชะงก

ซงเกดขนในระหวางการเจรญเตบโตในระยะใดระยะหนง เชน

– ขณะตงครรภ สาเหตของความพการทางสตปญญาในขณะ

ตงครรภ เชน มารดาตดเชอ มารดาดมสราหรอไดรบสารพษขณะตงครรภ เปนตน

– ขณะคลอด ท าใหเกดความพการทางสตปญญาได เชน การ

คลอดกอนก าหนด หรอการบาดเจบขณะคลอด เปนตน

– หลงคลอด ท าใหเกดความพการทางสตปญญาได เชน การตดเชอทางระบบประสาท ขาดสารอาหาร ไดรบความกระทบกระเทอนทางสมอง เปนตน 79

Fetal Alcohol Syndrome

เดกทเกดจากมารดาทด มแอลกอฮอลชวงต งครรภ

80

การตดเชอระหวางต งครรภ

Congenital Toxoplasmosis

Congenital CMV

Congenital Rubella

Congenital Syphilis

81

โรคเออ หรอ ภาวะขาดฮอรโมนไทรอยด

(Cretinism)

82

สาเหตจากสงแวดลอม

• การขาดสงแวดลอมทมสวนชวยใหเกดการเรยนร เชน

– ในเดกทถกละเลยทอดทง

– เดกทถกทารณกรรม

– ในครอบครวทพอแมมฐานะยากจน ขาดการศกษาขาดความร

83

การดแลรกษา

• เปาหมาย มใช มงรกษาใหหายจากโรค

เพอใหสามารถด าเนนชวตในสงคมไดใกลเคยงกบคนปกตมากทสด ใหชวยเหลอตวเองได ไมเปนภาระแกครอบครวและ

สงคมมากเกนไป

84

การดแลรกษา

• เมอเกดภาวะบกพรองทางสตปญญาแลว จะไมอาจ

รกษาสมองสวนทเสยไปใหกลบคนมาท างานได

ตามปกต

• สามารถจะคงสภาพ หรอฟนฟสภาพทางสมองสวนท

คงเหลออยใหท างานไดเตมท

• เนนการฟนฟสมรรถภาพของสมองและรางกาย

• การวนจฉยใหไดเรวทสดและการฟนฟสมรรถภาพทนท

ทวนจฉยได จะชวยหยดยงความพการมใหเพมขน

85

• การฟนฟสมรรถภาพทางการแพทย

(Medical Rehabilitation)

• การฟนฟสมรรถภาพทางการศกษา

(Educational Rehabilitation)

• การฟนฟสมรรถภาพทางอาชพ

(Vocational Rehabilitation)

การดแลรกษา

86

การฟนฟสมรรถภาพทางการแพทย (Medical Rehabilitation)

• การสงเสรมปองกน บ าบดรกษาและฟนฟสมรรถภาพ

• การสงเสรมสขภาพเชนเดกปกต

• การบ าบดรกษาความผดปกตทอาจพบรวมดวย

• ควรไดรบการดแลโดยทมสหวชาชพ เชน อรรถบ าบด

กายภาพบ าบด กจกรรมบ าบด เปนตน

87

การฟนฟสมรรถภาพทางการศกษา (Educational Rehabilitation)

• ชวงอาย 7 – 15 ป จดการการศกษาโดยมแผนการศกษา

ส าหรบแตละบคคล (Individualized Educational

Program : IEP)

• อาจเปนการเรยนในชนเรยนปกต เรยนรวม หรอมการจด

การศกษาพเศษ

88

การฟนฟสมรรถภาพทางอาชพ (Vocational Rehabilitation)

• อาย 15-18 ป

• การฝกวชาชพและลกษณะนสยทดในการท างาน

• เมอเขาวยผใหญควรชวยเหลอใหไดมอาชพทเหมาะสม

89

การปองกน

ระยะกอนต งครรภ

• ประชาชนควรไดรบความรเรองภาวะบกพรองทางสตปญญา และสาเหตทสามารถปองกนได เชน

– การตรวจรางกายและรบวคซนของคสมรส

– การใหค าแนะน าคสมรสในการตงครรภ

– การวางแผนครอบครว

90

การปองกน

ระหวางต งครรภ

• การฝากครรภทมคณภาพ

• หญงตงครรภไดรบวคซนทจ าเปนครบถวน ไดรบสารอาหารทเปนประโยชนอยางเพยงพอ

• หลกเลยงการดมเหลา สบบหร การใชสารเสพตด และการซอยารบประทานเอง ในระหวางตงครรภ

• แนะน าการสงเสรมสขภาพจตในครอบครว

• การวนจฉยกอนคลอด

91

การปองกน

ระยะคลอด

• ควรคลอดในสถานบรการสาธารณสข เพอปองกนภาวะแทรกซอนตางๆ ทอาจเกดขน

92

การปองกน

ระยะหลงคลอด • ความรกและเอาใจใสในครอบครว • การใหลกไดดมนมแมซ งมภมคมกนโรคตางๆและมสารอาหารทจ าเปนตอการเจรญเตบโตและพฒนาการของสมองของลก

• ระวงภาวะแทรกซอนหลงคลอด เชน ตวเหลอง • ใหวคซนปองกนโรค • ตดตามภาวะโภชนาการและพฒนาการเดก • ใหความรแกพอแมในการดแลลกยามเจบปวย ระวงโรคตดเชอ สารพษ และการกระทบกระเทอนตอศรษะลก

• การเลยงดทเหมาะสมตามวยและระดบพฒนาการ

93

โรคออทสตก (Autism Spectrum Disorder)

94

• ความผดปกตของ

พฒนาการทมลกษณะ

ส าคญคอ มความผดปกต

ของพฒนาการทางดานความสมพนธกบผอ น

รวมทงการสอความหมาย

และ พฤตกรรมหรอ

ความสนใจซ าๆ

โรคออทสตก คออะไร ?

95

พบบอยแคไหน

96

แนวทางการวนจฉยของแพทย

• ประวต

– ประวตพฒนาการ

– ประวตทแสดงใหเหนถงความบกพรองในพฒนาการ

ดานสงคมและการสอสาร รปแบบของพฤตกรรม

ความสนใจ หรอกจกรรมทจ ากด ท าซ าๆ และคงรปแบบเดม ซงเปนอาการหลก

– แบบคดกรองออทสตกสเปกตรม

• PDD SQ (Pervasive Developmental Disorders

Screening Questionnaire)

• KUS-SI

ใชในการคดกรองเบองตน เพอสงตอวนจฉยตอไป

97

• การตรวจรางกายและสภาพจต

– การตรวจรางกายทวไป เพอใหการดแลรกษาเปน

ลกษณะองครวม และควรตรวจละเอยดในบางระบบ

เชน ระบบประสาท แตสวนใหญไมพบวามความ

ผดปกตทางรางกาย

– ตรวจประเมนระดบพฒนาการ และตรวจ สภาพจต

แนวทางการวนจฉยของแพทย

98

• การทดสอบระดบสตปญญา (Intelligence Test)

– พจารณาตามความเหมาะสม เพอประกอบในการประเมน

ความรนแรง วางแผนดแลชวยเหลอตามความจ าเปน

• การประเมนระดบพฒนาการ (Developmental Test)

– พจารณาตามความเหมาะสม เพอประกอบในการประเมน

ความรนแรง วางแผนดแลชวยเหลอตามความจ าเปน

แนวทางการวนจฉยของแพทย

99

• ตรวจการไดยน

– เพอคดแยกปญหาการไดยน

• การตรวจคลนไฟฟาสมอง (Electroencephalography - EEG)

– พจารณาตามความเหมาะสม

• การตรวจทางหองปฏบตการ

– เชน การตรวจเลอด ปสสาวะ การถายภาพรงส

พจารณาตามความเหมาะสม

แนวทางการวนจฉยของแพทย

100

อาการและอาการแสดง

• ดานปฏสมพนธกบบคคลอน (Social Interaction)

– ไมใชภาษาทาทาง เชน ไมสบตา ไมแสดงสหนา – สรางความสมพนธกบเพอนไมเหมาะสมกบอาย

– ไมอยากเขารวมสนก รวมท าสงทสนใจ กบคนอนๆ

– ไมมอารมณตอบสนองกบสงคม

101

• ดานภาษาและการสอสาร (Language and

Communication)

– พฒนาการในการพดชา หรอไมพดเลย

– ไมสามารถเรมพด หรอสนทนาตอเนองได – ใชค าพดซ าๆ หรอใชภาษาทไมมใครเขาใจ – ไมมการเลนสมมต หรอเลนตามจนตนาการ

อาการและอาการแสดง (ตอ)

102

• ดานกจกรรมทท าและความสนใจ (Activities and Interest) – หมกมนกบพฤตกรรมซ าๆ และมความสนใจอยางจ ากด

–ตดกบกจวตร หรอย าท าบางอยางทไมมประโยชน โดยไมยดหยน

–ท ากรยาซ าๆ เชน เลนสะบดมอ หมน โยกตว เขยงเทา

–สนใจหมกมนกบเพยงบางสวน ของวตถ

อาการและอาการแสดง (ตอ)

103

104

105

การพฒนาของสมองตงแตอยในครรภ

พนธกรรม

สารสอประสาท

การท างานของเซลลสมอง

ภาวะแทรกซอนกอน/หลงคลอด

พยาธสภาพทสมอง

สารเคม

โรคทางสมอง

เชน ลมชก

สาเหต

106

ครอบครว

คร

(การศกษา)

แพทย

(สาธารณสข)

เดก

การดแลรกษา

107

แนวทางการรกษาและฟนฟสมรรถภาพ

• สงเสรมพฒนาการ ทกษะการเรยนรดานตางๆ

ปรบเปลยนพฤตกรรม กจกรรมบ าบด แกไขการพด

ฯลฯ

• เสรมสรางทกษะสงคม เสรมสรางความภาคภมใจใน

ตนเอง และพฒนาศกยภาพดานอนๆ

• ใหค าปรกษา จตบ าบด ครอบครวบ าบด ตามสภาพ

ปญหาและความจ าเปน

• เสรมสรางศกยภาพการอบรมเลยงดของผปกครอง ชวยเหลอครอบครว

108

• การรกษาดวยยา และรกษาโรคทพบรวมดวย ทพบ

บอย เชน สมาธสน ปญหาทางจตใจ อารมณ และ

พฤตกรรม โรคลมชก

• การบ าบดรกษาทางเลอกอนๆ และการใชเทคโนโลย

สงอ านวยความสะดวกส าหรบคนพการ

• ฟนฟสมรรถภาพทางการศกษา จดท าแผนการศกษา

รายบคคล

• ฟนฟสมรรถภาพทางสงคม อาชพ และการดแลในชมชน

แนวทางการรกษาและฟนฟสมรรถภาพ (ตอ)

109

• การตดสนใจเลอกใชโปรแกรมใดกตาม ขนอยกบอาการ

ทางคลนก (Clinical Judgment) เปนส าคญ เชน

แยกตว ไมรวมมอ ไมนง ไมมสมาธ ไมรกาลเทศะ ขาด

ทกษะสงคม เปนตน และปจจยดานทรพยากรสนบสนน (Available Local Resources) ทมอย

• ผลลพธ ขนอยกบ

– ดแลรกษาเรว และตอเนอง (Early Intervention,

Continuity)

– ศกยภาพ (Level of Function) ไดแก ระดบสตปญญา

ภาษาพด ทกษะสงคม

แนวทางการรกษาและฟนฟสมรรถภาพ (ตอ)

110

การรกษาดวยยา

• ไมชวยในเรองการเสรมสรางทกษะสงคม ซงเปน

ปญหาหลกในกลมออทสตก

• มกไดผลในปญหาดานตางๆ ดงน

– สมาธสน (Short Attention Span)

– อยไมนง (Hyperactivity)

– กาวราวรนแรง (Aggressive)

– หมกมน (Obsessive Preoccupation)

111

Risperidone

• องคการอาหารและยา ประเทศสหรฐอเมรกา ยอมรบ

ส าหรบการรกษา ดงตอไปน

– ภาวะอารมณไมคงท ในผปวยออทสตก ทงเดกและวยรน

– ภาวะกาวราว

– การท ารายตนเอง

– การอาละวาดเมอไมไดดงใจ

• ผลขางเคยงทพบบอย ไดแก น าหนกขน, เจรญอาหาร,

ออนเพลย, งวงซม, เวยนศรษะ, น าลายยด, อาการสน

และทองผก แตความรนแรงนอย และมกหายไปใน 2-3 สปดาห

112

Methylphenidate

• น ามาใชในการรกษาอาการอยไมนงในเดกออทสตก

พบวาไดผลด โดยเฉพาะในกลมออทสตกทมศกยภาพ

สง (higher-functioning ASD) มอตราการตอบสนอง

49% ซงนอยกวาการน าไปใชในกลมสมาธสน ซงมอตราการตอบสนอง 70-80%

• ผลขางเคยงจากยาทพบไดบอยคอ อาการหงดหงด

งาย (irritability) พบไดถง 18% และเมอใชยาขนาด

สง มกพบอาการ เบออาหาร นอนยาก และไมสบายทอง บางรายพบอาการแยกตวมากขนดวย

113

SSRIs (selective serotonin reuptake inhibitors)

• มการน ามาใชในเดกออทสตก เพอลดอาการพฤตกรรม

ซ าๆ หรอพดซ าๆ ทมความสมพนธกบความวตกกงวล

(rituals associated with anxiety) และชวยลด

พฤตกรรมกาวราว (aggression)

• ยงไมมผลการศกษาวจยเปรยบเทยบยนยนประสทธภาพ

การรกษาในกลมเดกออทสตก

114

115

116

ปญหา

พฤตกรรม-อารมณ

ในเดกวยเรยนและ

แนวทางการชวยเหลอ

117

เม อไหรท ตองใหการชวยเหลอ?

• ปญหาน นเกดขนบอยๆ เปนประจ า

• ปญหาน นไมเคยเกดขน แตเกดขนบอยๆในชวงน

• ปญหาน นสงผลเสยตอตวเดก และคนรอบขางอยางชดเจน เชน เดกหรอเพอนบาดเจบ ผลการ

เรยนตกลงอยางมาก

• ปญหาทเกดข นน นไมเหมาะสมกบวยและ

พฒนาการ

• ปญหาน นมความรนแรงมากขน

• มปญหาหลายอยางรวมกน

118

• เดกทมภาวะวตกกงวล

• ภาวะกลวในเดกวยเรยน

• เดกกลวการไปโรงเรยนหรอเดกปฏเสธการไปโรงเรยน

• เดกทมปญหาพฤตกรรมท ารายตวเองหรอพยายามฆาตวตาย

เดกทมปญหาอารมณ

119

เดกทมภาวะวตกกงวล

120

• ภาวะวตกกงวล เปนภาวะอารมณทเกดจากความคดทคาดเดาเหตการณลวงหนาวาอาจเกดเหตการณทไมพงประสงคขน

• เกดขนไดตามปกตในเดกวยเรยน

ภาวะวตกกงวลคออะไร ?

121

• ความกงวลทอยในเกณฑปกตเปนสงทด ท าใหเดกรจกเตรยมพรอม วางแผน ระวงอนตรายทจะเกดขน

• ถาความกงวลมมากเกนไปจะเปนผลกระทบใหเกดความทกขใจ สงผลตอความสามารถในการเรยนร การเรยนในหองเรยน ไมมสมาธในการเรยน โดยเฉพาะถาภาวะวตกกงวลเปนอยนานจะมปญหากระทบตอการเรยนและการปรบตวไดมาก

ภาวะวตกกงวลคออะไร ?

122

• มความวตกกงวล ครนคดเกยวกบสงใดสงหนงอยางมาก อยางไมมเหตผล

• ใชเวลามากกบการพจารณาเรองทวตกกงวล และควบคมความกงวลไดยาก

• พยายามหลกเลยงเหตการณทวตกกงวล เชน กงวลวาครจะด จะพยายามหลกเลยงการไปโรงเรยน

• ถาหลกเลยงไมไดและตองเผชญเหตการณนาวตกกงวล จะมอาการแสดงทางกาย เชน ใจเตนแรง หายใจไมออก กระสบกระสาย เหงอออก คลนไส ปวดหว นอนไมหลบ เปนตน

• การแสดงออกทางอารมณเครยด กระสบกระสาย หงดหงด ไมมนใจในความสามารถตนเอง

ลกษณะของเดกทมความวตกกงวลผดปกต

123

• พนธกรรม

• การเลยงด – คาดหวงสง

– ปกปองจนเกนไป

• พนอารมณของเดก: พนอารมณแบบปรบตวชา

• มประสบการณเลวรายในอดตทสงผลกระทบตอจตใจและไมไดรบการดแลแกไขอยางถกตอง

เกดจากอะไร ?

124

• ผเกยวของเขาใจปญหารวมกน

• รวบรวมประวต

• ใหค าปรกษาแกเดกและครอบครว – ปรบเปลยนการเลยงด: ความคาดหวงทเหมาะสม การให ก าลงใจ การเปดโอกาสใหเดกแกปญหาดวยตนเอง

– ใหเดกเหนถงความกงวลของตนและผลกระทบ

– ปรบเปลยนมมมองและเผชญความกงวลอยางคอยเปนคอยไป

– วางแผนรวมกน

• การตดตามผล

การชวยเหลอ

125

ภาวะกลวในเดกวยเรยน

126

• ความกลว เปนภาวะปกตทพบไดในเดกวยเรยน ความกลวทพบไดทวไปในเดกวยเรยนไดแก การกลวความมด กลวผ กลวสตวตางๆ และโดยปกตแลวความกลวจะลดลงตามอาย และไมมผลกระทบกบการด าเนนชวตประจ าวน

“กลว” อยางไรจงผดปกต

127

• เดกทมความกลวผดปกตทจ าเปนตองไดรบการดแล จะมลกษณะดงน 1. มส งทกลวหรอมสถานการณทกระตนความกลวอยาง

ชดเจน เชนกลวการพดหนาชน กลวแมว โดยความกลวนนดไมสมเหตสมผล

2. มการหลกเลยงส งทกลว หรอเลยงสถานการณทกลว จนมผลกระทบกบชวตประจ าวน หรอการเรยน

3. ถาหลกเลยงส งทกลวหรอสถานการณทกลวไมได เมอตองเผชญหนา เดกจะมอาการแสดงทางกาย ไดแก ตกใจกลวอยางมาก กรดรอง รองไห หายใจเรว กระสบกระสายหาและพยายามหาทางพาตนเองออกจากสถานทนน

“กลว” อยางไรจงผดปกต

128

• ความกลวทเกดจากโรคย าคดย าท า (Obsessive compulsive disorder, OCD): มกมความกลวเกยวกบ ความสกปรก เชอโรค เรองเพศ เชนกลวเพศตรงขาม กลวทอง หรอมความกลวเกยวกบสงศกดสทธ เดกมกมความคดวาถามอจบลกบดประต มอจะโดนเชอโรค ท าใหเดกปวยหรอตาย ท าใหเดกหลกเลยงการจบสงของตางๆ และตามมาดวยอาการย าท าคอ การลางมอบอยๆ

• ความกลวทเกดจากโรคกลว (Specific phobia): มความกลวตอสงใดสงหนงหรอสถานการณใดๆเปนอยางมาก อยางไมมเหตผลทสมควร รวมกบการหลกเลยงการเผชญกบสงทกลว จนมผลตอการด าเนนชวตประจ าวนและการเรยน

อาการกลวทเกดจากภาวะทางจตเวชเดก

129

• แยกจากกลวปกต

• ถาสงสย โรคย าคดย าท า (OCD): สงพบแพทย

• ถาเปนกลวผดปกตตอสงใดสงหนง – ใหเดกเหนถงความกงวลของตนและผลกระทบ

– ซกประวตสงทกลว เรยงล าดบจากมากไปนอย

– ฝกเผชญกบสงทกลวทละนอย ไมเรงรด ใหก าลงใจ

• การตดตามผล

การชวยเหลอ

130

เดกกลวการไปโรงเรยนหรอเดกปฏเสธการไปโรงเรยน

131

• เจบปวยตองหยดเรยนมากอน และเปนชวงตองกลบมาเรยน หรอมประวตหยดเรยนบอยๆ

• มเหตการณการเปลยนแปลงเกดขนในบาน เชนมบคคลส าคญเสยชวต การหยารางของพอแม หรอมความรนแรงท ารายกนในครอบครว

• มภาวะทางจตเวชเดกเดมอยกอน เชน เปนเดกปรบตวยาก ขกงวล ตดแม อยเดม

• มประวตครอบครวเปนโรควตกกงวลหรอโรคซมเศรา

เดกกลมใดทเส ยง?

132

• เปนการปรบตวตอความเครยดจากสถานการณบางอยางทผดปกต

• เดกมภาวะวตกกงวลทเปนภาวะทางจตเวช เชน ภาวะวตกกงวลตอการพลดพราก (Separation anxiety disorder) ซงจะมอาการดงน มความกงวลวาจะเกดอนตรายตอผปกครองหรอตนเอง

• เดกมภาวะซมเศรา

• กลมเดกหนเรยน มปญหาพฤตกรรม

• ครอบครวไมใหความส าคญตอการเรยน มปญหาเศรษฐกจ เกบเดกไวทบาน หรอขาดการฝกวนย

เกดจากสาเหตใดไดบาง?

133

• ดแลและใหค าปรกษาตามสาเหต โดยความรวมมอจากครอบครวและโรงเรยน

• ลดความสบายเมออยบาน เพมทาทจรงจง ลดการใชอารมณ

• แกไขปญหาการเลยงดหรอปญหาครอบครวทเปนตวกระตนใหมอาการหรอท าใหอาการคงอย

การชวยเหลอ

134

• การจดหาเพอน การจดเตรยมสถานทใหเดกพกถาอยในหองเรยนไมไหว

• ระวงการมสทธพเศษมากเกนไปทโรงเรยน

• หลกเลยงการลงโทษรนแรง หรอพดใหเดกอาย และไมแกปญหาพฤตกรรมทอาจเกดขนระหวางวนโดยการสงกลบบาน

• ประสานระหวางทบานและทโรงเรยน

การชวยเหลอ

135

เดกทมปญหาพฤตกรรมท ารายตวเองหรอพยายามฆาตวตาย

136

ถอเปนภาวะส าคญและเรงดวนในการดแลใหค าปรกษา แกไขปญหา หรอ

พจารณาสงตออยางรวดเรว

137

• ภาวะซมเศราในเดก

• มสาเหตท าใหเดกเกดความเครยดอยางรนแรง

• มโรคทางกายทเจบปวยเรอรง สนหวงในการรกษา รสกตนเองเปนภาระ

• ตองการตอบโตหรอแกแคนบคคลส าคญ ลงโทษผอนใหเสยใจ แตไมสามารถแสดงออกไดโดยตรง

• เกดอารมณเศรา หรอประสาทหลอนจากการใชสารเสพตด

สาเหต

138

• ปรกษาผเชยวชาญโดยเรว

• พยายามแกไขความคดทเดกอาจเขาใจผด ดวยทาททนมนวล ชใหเดกเหนถงผลกระทบ

• ชวยเดกหาทางเลอกอนๆในการแกไขปญหา และชวยเดกวางแผนแกไขปญหาอยางเปนขนตอนและเปนรปธรรม

• ชใหเหนขอด คณคาในตวเดก

การชวยเหลอ

139

• แนะน าใหพอ/แม/ผปกครอง ใหอยดแลเดก พดคยกบเดก สรางบรรยากาศทอบอน ผอนคลาย ไมต าหนพฤตกรรมทผานมา และไมปลอยใหเดกอยคนเดยวตามล าพง และเกบอาวธ ของมคม สงของ ยา ทเดกสามารถใชท ารายตนเองได

• ถาเดกมปญหาพฤตกรรม เชน ดอ อาละวาด หรอขท ารายจะท ารายตนเอง ใหพอแม/ ผปกครอง จดการพฤตกรรมดวยอารมณทสงบ หนกแนน ไมตนตระหนก ใชการพดคยจนกวาเดกจะสงบ แตไม ตามใจ หรอให สทธพเศษ

การชวยเหลอ

140

• เดกลกขโมย

• เดกพดโกหก

• เดกกาวราว

• เดกหนโรงเรยน

• เดกตดเกม

เดกทมปญหาพฤตกรรม

141

เดกลกขโมย

142

• พฤตกรรม “ลกขโมย” ใชเรยกในเดกอายตงแต 6 ขวบ ทหยบสงของของผอนโดยไมไดรบอนญาต เนองจากวยนเปนวยทเขาใจเรองสทธและสมบตสวนตวไดเตมทแลวและรวาการลกขโมยเปนสงผด

• พฤตกรรมลกขโมยอาจมลกษณะการกระท าและความมงหมายแตกตางกนไปแตละอายและแตละราย

คออะไร ?

143

• เดกทวางแผนขโมยอยางแยบยล กบเดกทกระท าอยางไมมการวางแผน

• เดกทนานๆ ขโมยสกครง ดวยเหตผลตางๆ ตางกบเดกทกระท าเปนนสย

• เดกทเลอกขโมยเฉพาะสงทตองการ กบเดกทขโมยแบบไมเลอกชนดของสงของ

• เดกทจะขโมยตามกลมเพอน กบเดกทกระท าคนเดยว

• เดกทอาจขโมยเฉพาะของทขโมยงายๆ ไมตองเผชญหนากบเจาของ กบเดกทอาจเขาขมขโดยตรงแบบโจรปลน

มลกษณะใดไดบาง ?

144

• เดกทไมตระหนกถงสทธการเปนเจาของ ทงของตนเองและผอน ซงอาจเกดจากการขาดการอบรมชน า บางครอบครวถอวาทกอยางในบานทกคนถอสทธได หรอเดกบางคนมาจากสภาพบานทแออด สาเหตนพบตงแตในเดกประถมตน

• เดกมความรสกอยากไดอยากมสง จากสภาพครอบครวทมความขาดแคลนหรอการเลยงดทท าใหเดกรสกขาด ตองการสงของมาทดแทน

สาเหต

145

• เดกบางคนท าเพอใหตนคงสถานะไดในหมเพอน ใหเปนทยอมรบวามหรอท าเปนเหมอนกน มกพบในเดกทอาจม ปมดอย มทกษะในการเขาสงคมต า

• มลกษณะเปนอาชญากร ซงมกท าเปนกลมแกง ขโมยของมคาและไมคอยยอมรบหรอรสกวาเปนพฤตกรรมทผด

สาเหต

146

• สบคนและหาหลกฐานใหแนชดวาเดกขโมยจรง ไมซกถามหรอต าหนเกนกวาเหตจนเดกกลว เพราะจะน าไปสการพดปดของเดกเพอหลกเลยงการลงโทษ

• บอกใหเดกรบรวาการขโมยเปนสงผด ไมเปนทยอมรบของครอบครวและสงคม ดวยทาททสงบ

• ยนยนอยางหนกแนนใหเดกชดใชหรอน าสงของทขโมยไปคน ทนทททราบ

• ผปกครองหรอครควรไปเปนเพอนเดกในการคนสงของเพอใหแนใจวาเดกน าไปคนจรง และอธบายใหเจาของรานคาหรอเจาของสงของเขาใจวาเดกหยบของไปโดยไมไดช าระเงนหรอไมไดขออนญาตและตองการน าสงของมาคน ชวยไมใหเดกเกดความอบอายเกนไป และใหเดกได เหนแบบอยางการพดและแกปญหาของผใหญ

• ไมควรประจานเดกในทชมนมชนหรอหนาชนเรยน เพอใหเดกไดมโอกาสและเกดก าลงใจในการปรบปรงตวใหม

• หลกเลยงการบน วจารณ หรอตราหนาวาอนาคตเดกจะเปนขโมยหรอไมสามารถปรบปรงตวเองได เนองจากท าใหเดกเกดความโกรธแคนมากขน หรอหมดก าลงใจในการปรบเปลยนพฤตกรรม

การชวยเหลอ

147

เดกพดโกหก

148

• ลกษณะบคลกภาพแบบตอตานสงคม เรยกรองความสนใจ มความสข ความพอใจ สนกสนานในการสรางเรองทไมเปนจรงใหผอนเชอ สนใจ

• การอบรมเลยงดทไมถกตอง รบร เรยนร เลยนแบบจากบคคลในครอบครว ผใกลชดทเปนแบบอยาง พดไมจรง จนตดเปนเปนบคลกนสย

• ประสบการณทถกลงโทษเมอพดความจรง จงใชการพดโกหก เพอใหพนผด ไมถกลงโทษ

• มปมดอย ขาดความมนคงทางจตใจ ไดรบการต าหนดถกจากผอน ใชการพดสรางเรองไมจรงใหตนเองไมมปมดอย มคณคา มความส าคญ ไดรบการยอมรบจากผอนมากขน

สาเหต

149

• คยกบเดกอยางจรงจง ใหเขาใจชดเจนวาไมตองการใหเดกพดโกหก

• จดการอยางจรงจงเมอเดกพดโกหก เดกตองไดรบการจดการอยางจรงจง โดยไมต าหนหรอลงโทษรนแรงเกนไป แตในขณะเดยวกนตองไมปลอยผานเรองนไปโดยไมไดรบการจดการหรอท าคลายวาเปนเรองธรรมดาและไมใชความผดเลย ทกครงทเกดเรองขนตองคยกบเดกอยางตรงไปตรงมา อยาวพากษวจารณ หรอต าหนตวเดก แตบอกใหชดเจนวาสงทเดกท านนไมถกตอง ใหเดกเลาเรองราวทเกดขน ชวยเดกคดวาวธการอนในการการแกไขปญหาแทนการโกหก บางครงเดกอาจโกหกเพราะเดกไมรหรอนกวธการแกไขปญหาอนไมได

• รวมมอกบเดกในการแกปญหาเดกจ าเปนตองรบผดชอบในสงทท าและจดการเรองทเกดขนใหเรยบรอย แตไมควรปลอยใหเดกท าคนเดยว เพราะเดกอาจท าคนเดยวไมได

• อยาใหเดกไดรบผลประโยชนจากการโกหก

การชวยเหลอ

150

เดกกาวราว

151

• เดกเลกๆมกจะแสดงพฤตกรรมกาวราวบาง ไมมากก

นอย โดยการมพฤตกรรมเหลานเปนครงคราวไมใช

เรองทผดปกต แตถามบอยๆ และเปนระยะเวลา

ยาวนาน กถอวาเปนเรองผดปกต และจ าเปนตองไดรบการแกไข

เดกกาวราว

152

เดกกาวราว

• เดกโต ความกาวราวจะรนแรงกวาในเดกเลก โดยอาจ

เปนความกาวราวทางวาจา หรอความกาวราวทางกาย

• เดกวยรนอาจจะกาวราวไดเปนครงคราวเมอเผชญกบความเครยด แตถาเปนบอยๆ หรอมส งกระตนเพยง

เลกนอย แสดงวาเปนปญหา และตองไดรบการแกไข

อยางจรงจง

153

สาเหต

• สาเหตจากตวเดก

– เพศ ชาย > หญง

– พนอารมณ

– ปญหาทางภาษา

– ความบกพรองทางสมอง

– ความเครยด

– ความผดปกตทางอารมณ

– เดกไมมทางระบายพลงงานทซอนอย

– เดกมความรสกกลว และรสกวาตนเองเปราะบาง

154

สาเหต

• วธการอบรมของพอแม และปฏสมพนธภายใน

ครอบครว

• การเลยนแบบ

• ความกาวราวทเปนสวนหนงของพฤตกรรมเกเร หรอ

บคลกภาพอนธพาล

155

การชวยเหลอ

• วเคราะหวาเดกมปญหาหรอความเครยดดานใด คยกบเขา และชวยเหลอในการแกปญหา

• ใหโอกาสเดกไดระบายความรสก เชนแสดงออกมาเปนค าพด

• บอกใหชดเจนวาไมเหนดวยกบวธการกาวราวทเดกใช แตยอมรบในตวเขา

• สอนใหเดกตระหนกในสทธ และความตองการของบคคลอนทตองเคารพ

156

การชวยเหลอ

• ในกรณทมความกาวราวกบบคคลอน ควรเขาไปหยดทนท ใหความยตธรรมกบทงสองฝาย และสอนใหสามารถตกลงกนไดดวยสนตวธ

• เมอเดกมพฤตกรรมกาวราว หลกเลยงการต าหน ด ดา บนหรอออกค าสงซ าๆ โดยไมไดตดตามอยางจรงจงวาเดกท าตามหรอไม

• วเคราะหกบเดกวาจะเกดเหตการณอะไรไดบางทจะน ามาซงพฤตกรรมกาวราว สอนการแกปญหาลวงหนา

157

การชวยเหลอ

• ชมเชยเมอเดกสามารถควบคมตนเองไดด

• ใหเดกมโอกาสท ากจกรรมทแสดงถงความเมตตากรณาตอผอน

• ใหเดกมโอกาสระบายพลงออกมาในทางทสรางสรรค เชน ออกก าลงกาย

• เปนตวอยางทด

158

เดกหนโรงเรยน

159

สาเหต

• ปญหาการเรยน

• เบอหนายการเรยนการสอน กฎระเบยบขอบงคบของของโรงเรยน

• ปรบตวไมได ไมเปนทยอมรบจากกลมเพอน

• การถกชกจงจากเพอน อยในสงแวดลอมทยวย จงใจ นาสนใจ แหลงทไปมความสขสนก นาสนใจกวาการอยในหองเรยน

• ปญหาทางอารมณจตใจ สาเหตจากครอบครว ไมมความสข ขาดความรก ความเขาใจ ความสมพนธกบบดามารดาไมด

160

• ศกษาขอมล การเลยงด สงแวดลอม

• สรางสมพนธภาพกบเดกเพอท าใหเกดความไววางใจ เชอใจ

• ประเมนวาสาเหตของพฤตกรรมหนเกดจากอะไร แสดงความเหนอกเหนใจและสอบถามถงสาเหตของพฤตกรรมนน

• รบฟงขอคดเหน ใหเดกประเมนการกระท า ชใหเหนผลเสยทเกดขน รวมหาทางเลอกทเหมาะสม ไมกอใหเกดผลเสยตอตนเอง

• ชวยเหลอเดกตามสาเหตของพฤตกรรมหนเรยน

การชวยเหลอ

161

เดกตดเกม

162

เกมคออะไร ?

• เกม คอเครองเลน ของ

เลน หรออปกรณ

การละเลนตางๆทม

วตถประสงคเพอความบนเทง สนกสนาน

163

เดกเลนเกมอะไรกนบาง ?

• เกมทเดกและวยรนนยมเลนกนในปจจบนมหลาย

รปแบบ ไดแก ตเกมหยอดเหรยญ วดโอเกม เกม

คอมพวเตอรทงแบบออนไลนและไมออนไลน เกมใน

มอถอ Tablet เปนตน

164

เดกตดเกม

165

การเลนเกมสงผลตอเดกอยางไร?

• จรงๆแลวการเลนเกมอาจสงผลดได

หลายอยาง เชน ไดความสนกสนาน

เพลดเพลน คลายเครยด ฝกทกษะ

สมาธ การตดสนใจ การท างานของกลามเนอ และการประสานกนระหวาง

มอกบตา

166

การเลนเกมสงผลตอเดกอยางไร?

• แตถาหากเดกหมกมนและใชเวลาใน

การเลนมากจนเกนไปกสามารถ

กอใหเกดปญหาทรายแรงตามมา

มากมายไดเชนกน

• เดกและวยรนจ านวนมากทตดเกมจะ

หมกมนกบการเลนเกมอยางมากจน

สงผลกระทบตอหนาทความรบผดชอบ

ในการเรยน ผลการเรยนตกลง อดอาหารหรออดนอนจนสงผลกระทบตอ

สขภาพ เลกท ากจกรรมอนๆทเคยชอบ

และอาจจะมปญหาพฤตกรรมอนๆ

ตามมา 167

เม อไรจงถอวาตดเกม ?

• มกมพฤตกรรมคลายกบผปวยตดสารเสพตด และผปวย

ตดการพนน คอ

– มความรสกเพลดเพลนใจในเวลาทไดเลนเกม

– มความพงพอใจเมอไดรบชยชนะในการเลนเกม และตองการ

ชยชนะเพมขนอกจงจะไดความพอใจเทาเดม

168

เม อไรจงถอวาตดเกม ?

• มกใชเวลาในการเลนเกมนานจนเกนกวาทตงใจในการ

บรรลเปาหมายทตองการ เมอบรรลเปาหมายแลวกจะม

ความตองการเลนในระดบทสงขนไปอกเรอยๆ จงม

ความตองการใชเวลาในการเลนเกมมากขนเรอยๆ

• รสกหงดหงดกระวนกระวาย หรอมอาการทางกายจาก

ความเครยดเมอถกขดขวางไมใหเลนเกม

• มการดนรนใฝหา พยายามอยางมากเพอใหไดเลนเกม

169

เม อไรจงถอวาตดเกม ?

• มความตองการเลนเกมมากขนในเวลาทรสกเครยด

และเลนเกมเพอหลบเลยงการเผชญหนากบปญหา

• มความคดหมกมนกบการเลนเกมอยางมาก คอหมกมนคดเกยวกบเกมทเลนผานมาและคดวางแผนเพอ

เอาชนะในการเลนเกมครงตอไป

170

เม อไรจงถอวาตดเกม ?

• มความตองการเลนเกมตลอดเวลาจนมผลกระทบ

ตอตนเองหลายดาน เชน การเรยน สขภาพ

ความสมพนธกบคนในครอบครว และสงคม เปนตน

• หากมความพยายามทจะลดหรอเลกเลนเกมกไม

สามารถควบคมตนเองใหหยดเลนได ทงๆททราบด

วามผลกระทบตอตนเองอยางมาก

171

สาเหต

• ปจจยทางชวภาพ

172

สาเหต

• ปจจยทางจตสงคม

– เกม เขาถงงาย สนกสนานตนเตน ไดแรงเสรมดานบวก

ตอบสนองทางจตใจ

– ครอบครว ไมมการฝกวนย ขาดความใกลชดผกพน

– สงคม คานยมในการสนบสนนใหเดกเลนคอมพวเตอร

173

การปองกน

• ไมใชการหามไมใหเดกเลนเกม แตเปน

การใหเดกเรยนรการเลนเกมอยาง

ถกตอง มกตกา มการตกลงกนกอน

และผปกครองควรจะเอาจรงตามทไดมการตกลงกนไว

174

การปองกน

• ผใหญควรมความรเกยวกบเกม

• จดระบบการเลนเกมตงแตตน ใหเดกเลนเกมไดตามเวลา

ทตกลงกนไว โดยควรจะก าหนดเวลาใหชดเจน

• การเลนเกมตองควบคมได อยในสายตาผใหญ เปนไปใน

เวลาทก าหนด และไมเสยหนาทในดานอนๆ ควร

ก าหนดใหเลนเกมหลงจากทท างานในหนาทเสรจแลว

และมการปดกนการเขาถงเกมทมอนตราย

• ผปกครองจ าเปนตองก ากบใหเปนไปตามขอตกลงอยางเครงครด

175

การปองกน

• เมอมการละเมด ใหกลบมาทบทวนวาเกดอปสรรคใดท

ท าใหไมเปนไปตามทตกลงกนไว และก าหนดมาตรการ

ควบคมเพมเตม โดยลดการตอรอง และไมสนใจตอ

ปฏกรยาของเดกทอาจจะบน หรอ โวยวาย

• ควรมการฝกใหเดกมการควบคมตนเองตงแตเลกๆ

ประมาณตงแตอาย 2 ปขนไป เพอใหเดกคนเคย

176

การชวยเหลอเม อเดกตดเกมแลว

• การสรางความสมพนธทดระหวางเดก

และครอบครว

• การใหความรและสรางแรงจงใจแกเดก

• การตงเปาหมายรวมกนระหวางเดกและ

ผปกครอง

• การฝกวนย

• การปรกษาผเชยวชาญในการใชยา

อาจจะมความจ าเปนในการควบคมพฤตกรรมในเดกบางราย และใชในการ

รกษาโรคทางจตเวชทพบรวม 177

178