เอกสารประกอบการบรรยาย · ว. ิชา...

วชา เศรษฐศาสตรเบองตน

(Introduction to Economics: 01108101)

บทท 9 รายไดและดลยภาพของผผลต

ภาคปลาย ปการศกษา 2553 รศ.ดร. สนตยา เอกอคร

เอกสารประกอบการบรรยาย

Faculty of Economics

Kasetsart

University

2

บทท 9 รายไดและดลยภาพของผผลต

9.1

ความนา

9.2

รายไดหรอรายรบของผผลต

9.3

ดลยภาพของผผลตในตลาดแขงขน

9.4

ดลยภาพของผผลตในตลาดผกขาด

9.5

สรป

รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร fecosye@ku.ac.th

3

9.1 ความนา

รายไดของผผลต คอ รายจายทงหมดของผบรโภคทซอสนคาหรอบรการของผผลต ณ ระดบราคาตาง ๆ

ระดบรายไดและการขายผลผลตของผผลตเกยวของกบ

อปสงคของตลาดตอผลผลต

การเปลยนแปลงของระดบรายไดและปรมาณขายขนอย

กบความยดหยนของอปสงคตอราคาซงแตกตางกนไป

ตามลกษณะของตลาด

Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

4

กาไรเปนเปาหมายสาคญของผผลตในระบบทนนยม

ปญหาของผผลตคอ ตองเปรยบเทยบรายไดกบตนทน

ผผลตจะทาการผลตเมอรายได สงกวา ตนทน มกาไร

และจะผลตในระดบทจะไดรบกาไรสงสด

เมอรายไดตากวาตนทน จะเกดภาวะขาดทน ไมทาการผลต

แตถาจะตองผลตทงทขาดทน จะผลตในระดบทขาดทนนอย

ทสด

9.1 ความนา Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร fecosye@ku.ac.th

5

ภาวการณทผผลตไดรบกาไรสงสดหรอขาดทนนอยทสด

เรยกวา “ดลยภาพของผผลต”

“ดลยภาพของผผลต” มความแตกตางกนไปตาม

ลกษณะของตลาด ในบทนจะศกษา รายไดและดลยภาพ

ของผผลตใน 2 ตลาด คอ

ตลาดแขงขน และ

ตลาดผกขาด

9.1 ความนา Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร fecosye@ku.ac.th

6

รายไดของผผลต (revenue) หมายถง รายไดทผผลต

ไดรบจากการขายผลผลตทเขาผลตขน โดยทผผลต

สามารถขายผลผลตของเขาในราคาซงผบรโภคพอใจซอ

9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต

การกาหนดราคาผลผลต: ขนอยกบลกษณะของตลาดนน

วาเปน ตลาดแขงขน (competitive market) หรอ

ตลาดผกขาด (monopolistic market)

และขนอยกบอปสงคของผบรโภควายดหยนมากหรอนอย

Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

7

9.2.1

รายไดทงหมด รายไดเฉลย และรายไดเพม:

รายไดของผผลตแบงออกเปน 3 ชนด

1) รายไดทงหมดหรอรายไดรวม (Total Revenue: TR)

หมายถง รายไดทผผลตไดรบจากการขายผลผลตตาม

ราคาทกาหนดไว ดงสมการ

QPTR ∗=P = ราคาของผลผลต

Q = จานวนผลผลตซงขายไดในราคาหนวยละ P

9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

8

9.2.1

รายไดทงหมด รายไดเฉลย และรายไดเพม (ตอ):

2) รายไดเฉลย (Average Revenue: AR) หมายถง รายได

ทงหมดของการผลตระดบนน คดเฉลยตอผลผลต 1 หนวย ซงกคอราคาผลผลตทผบรโภคพอใจซอนนเอง

PQ

TRAR ==

รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร fecosye@ku.ac.th

9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

9

3) รายไดเพมหรอรายไดหนวยสดทาย (Marginal Revenue: MR) หมายถง รายไดทผผลตไดรบเพมขนจาก

การผลตผลผลตออกมาขายเพมขน 1 หนวย

QTRMR

ΔΔ

=

9.2.1

รายไดทงหมด รายไดเฉลย และรายไดเพม (ตอ):

รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร fecosye@ku.ac.th

9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

10

9.2.2 รายไดของผผลตในตลาดแขงขน (competitive market):

อปสงคสาหรบผผลตแตละรายในตลาดแขงขน:

ในตลาดแขงขนมผผลตและผบรโภคจานวนมาก จงไมมใครมอทธพลหรอสามารถกาหนดราคาผลผลตได

ราคาจงถกกาหนดโดยอปสงคและอปทานทงหมดในตลาดผลผลตชนดนน

9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร fecosye@ku.ac.th

11

9.2.2 รายไดของผผลตในตลาดแขงขน (competitive market):

อปสงคสาหรบผผลตแตละรายในตลาดแขงขน:

เสนอปสงคสาหรบผลผลตของผผลตเปนเสนตรงขนานกบแกนนอน ณ ราคาทตลาดกาหนดผผลตนาผลผลตออกขายไดอยางไมจากดจานวน

โดยทการเปลยนแปลงของราคาจะขนอยกบการเปลยนแปลงของอปสงคหรออปทานทงหมด

ดงรปท 9.1

9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

12

รปท 9.1 ก: อปสงคและอปทานทงหมด

ตดกนทาใหเกดราคาตลาด

ราคา

ผลผลต

P 1

P

0Q

S

Q 1

D1

D

E

E 1

ราคา

ผลผลต

P 1

P

0

D1

D

รปท 9.1 ข: เสนอปสงคสาหรบผลผลต

ของผผลตแตละคนมความยดหยนมาก

ทสด ณ ราคาตลาดทกาหนด

9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

13

ตารางท 9.1 อปสงคสาหรบขาวและรายไดของผผลตในตลาดแขงขน

อปสงคสาหรบขาวสาร รายไดในการขายขาว

ราคา (P) ปรมาณซอ (Q) รายไดรวม (TR) รายไดเฉลย (AR) รายไดเพม (MR)

100

100

100

100

100

100

100

100

200

300

400

500

600

700

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

1

2

3

4

5

6

7

14

9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

จากตารางท 9.1

สมมตวาตลาดขาวสารเปนตลาดแขงขน ราคาดลยภาพของขาวสารเทากบ ถงละ 100 บาท

ผผลตสามารถนาขาวสารออกขายทราคา ถงละ 100 บาทเสมอ ถาผผลตขายเกนถงละ 100 บาท กจะขายไมไดเลย

เมอผผลตขายราคาถงละ 100 บาทรายไดจะมลกษณะดงน

PARMR ==

15รปท 9.2 รายไดจากการขายผลผลตในตลาดแขงขน

600

–

500

–

400

–

300

–

200

–

p=100

-

0 1 2 3 4 5

D=AR=MR

TR

ราคา, รายได

ผลผลต

นาขอมลจากตารางท 9.1 ไปเขยนเปนเสนรายไดจะไดเสนดงรปท 9.2

16

9.2.3 รายไดของผผลตในตลาดผกขาด (monopoly market):

-

อปสงคสาหรบผลผลตของผผลต:

อปสงคสาหรบผลผลตของผผลตคออปสงคสาหรบผลผลตชนดนนทงหมดในตลาด

9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

ในตลาดมผผลตเพยงรายเดยว

รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร fecosye@ku.ac.th

17

9.2.3 รายไดของผผลตในตลาดผกขาด (monopoly market):

9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

ผผลตสามารถกาหนดราคาผลผลตไดในระดบสงพอควรทผบรโภคจะซอได

โดยถอหลกวาถาตองการขายจานวนนอยกกาหนดราคาสงถาตองการขายจานวนมากกกาหนดราคาตาหรอลดราคาลงมา

เสนอปสงคจงมลกษณะลาดชนจากดานบนซายลงมาดานลางขวา

ดงรปท 9.3

18รปท 9.3 อปสงคสาหรบผลผลตซงมความยดหยนมากในตลาดผกขาด

ราคา

ผลผลต

30

-

20

-

10

-

0 10 20 30 40 50 60 70

D

19

ตารางท 9.2 อปสงคสาหรบผลผลตในตลาดผกขาดและรายไดของผผลต

อปสงคผลผลต รายไดของผผลต

ราคา (P) ปรมาณซอ (Q) รายไดรวม (TR) รายไดเฉลย (AR) รายไดเพม (MR)

30

27

24

21

18

15

12

10

20

30

40

50

60

70

300

540

720

840

900

900

840

30

24

18

12

6

0

-6

30

27

24

21

18

15

12

20

จากตารางท 9.2 สรปไดวา :

1.

ตราบใดท MR มคามากกวา 0

TR จะสงขน เมอขาย ผลผลตเพมขน

2.

TR จะสงสด เมอ MR = 0 และ TR จะลดลงเมอ MR ม

คาเปนลบ

9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร fecosye@ku.ac.th

21

จากตารางท 9.2 สรปไดวา (ตอ):

3.

AR จะลดลงเรอยๆ เมอขายผลผลตเพมขน MR จะมคา นอยกวา AR ในทกปรมาณขายและลดลงเรอย ๆ

เชนเดยวกน ดงรปท 9.4

9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร fecosye@ku.ac.th

22

รปท 9.4 ความสมพนธระหวางรายไดรวม รายไดเฉลย และรายไดเพม และ ผลผลตในตลาดผกขาด

900

–

800

–

700

–

600

–

500

–

400

–

300

–

200

–

100

–

0 10 20 30 40 50 60 70 80

รายได, ราคา

ผลผลต

TR

ผลผลต

รายได, ราคา

0 10 20 30 40 50 60 70

30

–

20

–

10

–

AR

MR

23

การหาคา TR จากผลผลตระดบหนงในรปท 9.4: หาได 2 ทาง ดงน

1.

จากความสงของเสน TR ณ ระดบผลผลตซงขายได

2.

จากพนทสเหลยมภายใตเสน AR โดยดานยาวเทากบ ปรมาณผลผลตและดานกวางเทากบราคาตอหนวย

9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร fecosye@ku.ac.th

24

จากรปท 9.4:

เสน AR คอเสนอปสงคนนเอง เพราะทกจดบนเสน AR บอกใหทราบวาผบรโภคตองการซอเทาใด

เสน AR และ เสน MR มลกษณะลดลงเมอ ผลผลตเพมขน

MR ลดลงเรวกวา AR

MR มความชนเปน 2 เทาของเสน AR

9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

25

9.3 ดลยภาพของผผลต

9.3 ดลยภาพของผผลต (equilibrium of the firm)ในตลาด แขงขน คอ ภาวการณทผผลตไดรบกาไรสงสดหรอ

ขาดทนนอยทสด หากมการขาดทน

กาไร: ผลตอบแทนของการประกอบการเปนสวนหนงของรายไดของผผลตซงเหลอจากคาตอบแทนปจจยการผลตอน ๆ ดงสมการ

TCTR −=π

9.3.1 เงอนไขของการไดรบกาไรสงสดจากการผลตในระยะสน

Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

26

เงอนไขกาไรสงสด:

MCMR =

หรอ ระดบผลผลตท ความชนของเสนรายไดทงหมด เทากบความชนของเสนตนทนทงหมด

QTC

QTR

ΔΔ

=ΔΔ

0=−MCMR

9.3 ดลยภาพของผผลต Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

27

ตารางท 9.3 ตนทน รายไดและกาไรในตลาดแขงขนระยะสน

ปรมาณ

ผลผลต

(Q)

ตนทน

รวม

(TC)

ตนทน

เฉลย

(AC)

ตนทน

เพม

(MC)

ราคา

(P)

รายได

รวม

(TR)

รายได

เฉลย

(AR)

รายได

เพม

(MR)

กาไร

1

2

3

4

5

6

7

190

200

210

240

300

400

560

190

100

70

60

60

66.6

80

-

10

10

30

60

100

160

100

100

100

100

100

100

100

100

200

300

400

500

600

700

-

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

-90

0

90

160

200

200

140

28รปท 9.6 ดลยภาพซงแสดงถงระดบท MC=MR

รปท 9.5 ดลยภาพของผผลตซงแสดงกาไรสงสด

รายได, ตนทน

รายได, ราคา, ตนทน

0 1 2 3 4 5 6 7 8

0 1 2 3 4 5 6 7 8 ผลผลต

ผลผลต

700

–

600

–

500

–

400

–

300

–

200

–

100

–

175

–

150

–

125

–

100

–

75

–

50

–

25

–

MC AC

MR=AR

TRTC

A

M

N

P

S

29

9.3.3

การขาดทนตาสดในตลาดแขงขนระยะสน:

ในระยะสน ผผลตอาจขาดทนได เมอผผลตมรายไดรวมนอยกวาตนทนรวม

แตมากกวาหรอเทากบตนทนผนแปรรวม หรอระดบราคาผลผลตทตากวาตนทนเฉลย(AC) แตมากกวาหรอเทากบตนทนผนแปรเฉลย(AVC)

ผผลตยงคงผลตตอไป เพราะยงทาใหแรงงานและเจาของปจจยผนแปร มรายได

9.3 ดลยภาพของผผลต Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

30

รปท 9.7: ดลยภาพของผผลตทระดบ MC = MR ซงแสดงถงการขาดทนตาสด

ราคา, ตนทน

0Q1

ผลผลต

AC=ATC

MC

AVC

Q2

E1

E2

M1

M2

N1

N2

P2

P1

AR2 = MR2

= D2

AR1 = MR1

= D1

9.3 ดลยภาพของผผลต Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

31

9.3.3 การขาดทนตาสดในตลาดแขงขนระยะสน: จากรปท 9.7

แสดงตนทนเฉลย ตนทนผนแปรเฉลย และตนทนเพมของผผลต หนงรายในตลาดแขงขน

ถาราคาดลยภาพในตลาดคอ P1 ผผลตยงคงผลตตอไปททาให MC=MR คอ ปรมาณผลผลต = Q1 ขาดทนทงหมดเทากบ P1

E1

M1

N1

9.3 ดลยภาพของผผลต Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร fecosye@ku.ac.th

32

9.3.3 การขาดทนตาสดในตลาดแขงขนระยะสน: จากรปท 9.7

ถาราคาดลยภาพในตลาดคอ P2 ผผลตยงคงผลตตอไปททาให MC=MR คอ ปรมาณผลผลต = Q2 ขาดทนทงหมดเทากบ P2

E2

M2

N2

ถาราคาดลยภาพในตลาดตากวา P2 ผผลตจะออกจากตลาด

9.3 ดลยภาพของผผลต Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร fecosye@ku.ac.th

33

9.3.4 อปทานของผผลตในตลาดแขงขนระยะสน: จากรปท 9.7

1.

ผผลตจะทาการผลตเมอ MR เทากบหรอสงกวา AVC ตาสด และหยดผลตเมอ MR ตากวา AVC ตาสด

2.

หากตดสนใจทาการผลต ผผลตจะผลตทระดบ MC = MR เสมอ

ดงนน อปทานของผผลตจะอยบนเสน MC ของผผลตในระดบผลผลตท AVC ตาสด เปนตนไป ดงรปท 9.8

9.3 ดลยภาพของผผลต Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

34

รปท 9.8: อปทานของผผลตซงเปลยนแปลงไปตามระดบราคาในตลาดแขงขน

0 ผลผลต

AC

MC

AVC

P1

P2 AR2 = MR2

= D2

AR1 = MR1

= D1

AR3 = MR3

= D3

AR4 = MR4

= D4

P3

P4

A

B

C

D

Q3 Q4Q2Q1

ราคา, ตนทน, รายได

9.3 ดลยภาพของผผลต Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

35

จากรปท 9.8: อปทานของผผลตในตลาดแขงขนในระยะสนอยบนเสน MC

ตงแต จด A เปนตนไป ถาระดบราคาลดตากวา P1 ผผลตจะหยดผลตทนท

จด A จงมชอวา จดปดโรงงาน (shut down point)

9.3 ดลยภาพของผผลต Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร fecosye@ku.ac.th

36

9.3.5

ดลยภาพของผผลตในตลาดแขงขนในระยะยาว:

-

ในระยะยาว ผผลตจะทาการผลตในระดบท (ดงรปท 9.9)

PMRLMC ==

9.3 ดลยภาพของผผลต Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

37

รปท 9.9: ดลยภาพของผผลตในระยะยาว

0 ผลผลต

LACSMC

LMC

AR = MR = D

ราคา, รายได, ตนทน

P

SAC

Q

9.3 ดลยภาพของผผลต Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

38

9.3.5

ดลยภาพของผผลตในตลาดแขงขนในระยะยาว:

-

ในระยะยาว ผผลตจะใชโรงงานทมตนทนเฉลยตอหนวย ตาสด ดลยภาพของผผลตในตลาดแขงขนในระยะยาว จะ อยท (ดงรปท 9.9)

LACPMRLMCSMC ====

9.3 ดลยภาพของผผลต Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

39

ตลาดผกขาด หมายถง ตลาดทมผผลตสนคาชนดนนออกส

ตลาดเพยงรายเดยว สามารถตงราคาขายไดตามความ

เหมาะสม

9.4 ดลยภาพของผผลตในตลาดผกขาด

9.4.1

การกาหนดราคาผลผลตในตลาดผกขาด

การตงราคาขายตองคานงถงอานาจซอของผบรโภค

ผบรโภคมสวนในการกาหนดปรมาณการผลตสนคาของ

ผผลตอยดวย

40

9.4 ดลยภาพของผผลตในตลาดผกขาด

เงอนไขกาไรสงสด (ตลาดผกขาด):

MRMC =

9.4.2

เงอนไขในการผลตเพอใหไดรบกาไรสงสดในตลาด ผกขาด

ผผลตขายผลผลตในราคาทผบรโภคพอใจซอ ดงตวอยางขอมลสมมตในตารางท 9.4

41

ตารางท 9.4 ตนทน รายไดและกาไรในตลาดผกขาด

ปรมาณ

ผลผลต

(Q)

ตนทน

รวม

(TC)

ตนทน

เฉลย

(AC)

ตนทน

เพม

(MC)

ราคา

(P)

รายได

รวม

(TR)

รายได

เฉลย

(AR)

รายได

เพม

(MR)

กาไร

10

20

30

40

50

60

70

300

320

330

340

400

480

600

30

16

11

8.5

8

8

9

-

2

1

1

6

8

12

30

27

24

21

18

15

12

300

540

720

840

900

900

840

-

24

18

12

6

0

-6

0

220

390

500

500

420

240

30

27

24

21

18

15

12

42

9.4 ดลยภาพของผผลตในตลาดผกขาด(ตอ)

จากตารางท 9.4: ตนทน รายได และกาไรในตลาด

ผกขาด

ผผลตจะทาการผลตทปรมาณ 50 หนวย

ผผลตขายผลผลตในราคาหนวยละ 18 บาท มรายได

รวม 900 บาท

มตนทนรวม 400 บาท ดงนนผผลตไดกาไรสงสด

500 บาท

43

รปท 9.10: ดลยภาพของผผลตซงแสดงถงกาไรสงสด

รายได, ตนทน

600

400

0

200

5040302010

1000

ผลผลต60 70 80 90

TR

TC

800

B

A

C

M

9.4 ดลยภาพของผผลตในตลาดผกขาด(ตอ)

44

รปท 9.11 : ดลยภาพของผผลตซงแสดงถงระดบท MR = MC

20

10

0

5

5040302010

30

ผลผลต60 70 80 90

AR = D

MC

25AC

MR

15

ราคา, รายได, ตนทน

9.4 ดลยภาพของผผลตในตลาดผกขาด(ตอ)

45

9.4.3

กาไรจากการผกขาด: จากรปท 9.11

-

ราคาดลยภาพสงกวาตนทนเฉลย แสดงวาผผลตไดกาไร เกนปกต

-

ผผกขาดทกคนอาจไมไดรบกาไรเกนปกตเสมอไป บางครงถามผผลตรายใหมสามารถเขามาทาการผลต

แขงขนได กาไรเกนปกตจะลดลงจนเหลอเพยง

กาไรปกต เทานน

9.4 ดลยภาพของผผลตในตลาดผกขาด(ตอ)

46

9.5 สรป

ผผลตจะทาการผลตในระดบท MC = MR

ในตลาดแขงขน: ผลตในระดบท MC = MR = AR = P

ในตลาดผกขาด: ผลตทระดบ MC = MR และขายผลผลตในราคาเทากบ AR ซงสงกวา MR เสมอ

Kasetsart

UniversityFaculty of Economics