Chanariin tuluvluguu (1)

Чанарын т л вл гө ө ө өөЧанарын т л вл гө ө ө өө2007 он2007 он

Т л вл хд алдана гэдэг ө ө ө өөб тэлг йтэх гэж т л вл н ү ү ө ө ө ө

гэсэн гү

• Х м сийн т р л ү үү ө ө– Юмыг хэрэгж лдэг үү– Хэрэгжиж байгааг хараад суудаг – Хэрэгжсэний дараа г хэлдэг ү

Т л вл лт гэж юу вэ?ө ө ө• Х сэн х лээж буй ирээд йг ү ү үт с лж, т нд хэрхэн х рэх ө өө үү үшийдлийг тодорхойлох йл үажиллагаа юм.

Т л вл г гэж юу вэ?ө ө ө өө• Т л вл лтийн йл ажиллагааны ө ө ө үд нд бий болсон хэн, хэзээ, юу үхийхийг тодорхойлж гс н ө өшийдвэр

Т л вл лтийн ө ө өхэлбэр дүү

Хугацаагаар нь:– Урт хугацааны - 5-аас дээш жил– Дунд хугацааны - 2-5 жил– Богино хугацааны - 1 жил х ртэлү

Шинж чанараар нь:– Стратегийн - х гжлийн ирээд йн чиг хандлагыг ө ү

тодорхойлсон урт хугацааны, нэгдсэн т л вл лтө ө ө– Тактикийн /урсгал/ - богино, дунд хугацааны

йл ажиллагааны т л вл лтү ө ө ө– Оператив /шуурхай/ - маш богино хугацаанд /1

сар х ртэл/ г йцэтгэх тодорхой нэг йл ажиллагааг ү ү үт л вл хө ө ө

Т л вл лтийн ө ө өхэлбэр дүү

• Т вшнээр нь:ү– Засгийн газрын– Салбарын– Байгууллагын– Тасаг, нэгжийн– Хувь х ний ү

• Зорилгоор нь:– Бизнесийн– Маркетингийн– Х ний н цийнү өө– Чанарыг сайжруулах г.м.

Т л вл лтийн ө ө өхэлбэр дүү

• Давтагдах байдлаар нь:– Нэг удаагийн– ргэлжлэх т л вл гҮ ө ө ө өө

• Хэлбэрээр нь– Бодлого– Мастер т л вл гө ө ө өө– Стандарт– Д рэм, журам, дэгү– Х т лб рө ө ө– Т с лө ө– Функциональ йл ажиллагааны т л вл г ү ө ө ө өө

г.м. олон янзаар ангилж зэж болно.ү

Т л вл лтийн аргачлалө ө ө• Уруудах /дээрээс доош/ - дээд т вшний ү

удирдлагаас ер нхий чиг хандлагыг өболовсруулж, доод т вшн дэд нь уг чиг ү үүхандлагын дагуу йл ажиллагаагаа т л вл хү ө ө ө

• гс х /доороос дээш/ - Ө ө доод т вшиндээ ү/хувь х н, тасаг нэгж д/ р рийн йл ү үү өө өө үажиллагааг эхлэн т л вл д, удирдлага нь ө ө өөтэдгээрийг нэгтгэж нэгдсэн т л вл г ө ө ө өөболовсруулах

• Хосолсон

Т л вл лтийн логик ө ө өдараалал

• Н хц л байдалд д н шинжилгээ ө ө үхийж, асуудлыг тодорхойлох

• Зорилго, зорилтуудыг тодорхойлох

• Зорилго зорилтуудыг хэрэгж лэх үүарга замуудыг боловсруулах, оновчтой хувилбарыг сонгох

• йл ажиллагааг т л вл хҮ ө ө ө• Шаардагдах н цийг т л вл хөө ө ө ө• Хяналт нэлгээг т л вл хү ө ө ө

T л вл лтийн е шатө ө ө ү

1. Т л вл лтийг т л вл хө ө ө ө ө ө2. Байгууллагын алсын хараа, эрхэм

зорилгыг тодорхойлох3. Н хц л байдлын шинжилгээ хийхө ө4. Зорилго, зорилтыг томъёолох5. Стратегийг тодорхойлох6. йл ажиллагааны т л вл г Ү ө ө ө өө

боловсруулах7. Т с в т л вл лтө ө ө ө ө8. Хяналт нэлгээү9. Т л вл г г эцэслэн танилцуулахө ө ө өө

Чанарын төлөвлөгөө боловсруулах урьдчилсаннөхцөл

• Удирдлагын үүрэг амлалт Удирдлагын үүрэг амлалтгүйгээр ямар ч хөтөлбөр

амжилттай хэрэгждэггүй. Тэд онцгой сайн оролцож, нөөцийг зохьцуулж, магадгүй эцсийн шийдийг ч гаргах болно.

• :Төлөвлөгөөний зорилго Зорилго, зорилт нь тодорхой байх ёстой, ямар

стандартын дагуу, ямар орчин нөхцөлд хэрэгжих вэ гэдгийг зорилтууддаа ойлгомжтой, тодорхой илэрхийлэх хэрэгтэй

• Ажиллагсдын оролцоо Ажиллагсад төлөвлөх үйл ажиллагаанд чин

сэтгэлээсээ оролцсоноор үүрэг амлалтын үр дүн нь энэхүү төлөвлөгөөнд эзний сэтгэлээр хандах, оролцох боломж олгох болно

• Зохьцуулалт• Төлөвлөгөө нь байгууллагын мастер

төлөвлөгөөтэй нэг шугаманд тавигдах боловч ижил байгууллагын бусад албадын төлөвлөгөөтэй давхцахааргүй байх хэрэгтэй

• Бодитой• Өнөөгийн нөхцөл байдлын мэдээлэл нь

төлөвлөгөөг илүү бодитой, биелэхүйц болгоход туслах ёстой. Үүний тулд өмнөх үзүүлэлт юмуу тусгай үнэлгээний тайланг ашиглаж болох юм.

• , Хяналт шинжилгээ үнэлгээ• Явцад хийсэн үнэлгээ нь төлөвлөгөөний

хэрэгжилтийн талаар мэдээлэл өгөх бөгөөд үүн дээр үндэслэн төлөвлөгөөнд өөрчлөлт хийх боломжтой. Хөтөлбөрийн төгсгөлийн үнэлгээ нь үүний ирээдүйн чиг хандлагыг шийдэх болно.

Төлөвлөгөөнийагуулга

• Байгууллагын нөхцөл байдал• Байгууллагын чанарын бодлого• Алсын хараа• Эрхэм зорилго• Зорилтууд • Хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа• Шалгуур үзүүлэлт • Хариуцлагын хэм хэмжээ• Төсөв санхүүжилтийн хэмжээ

• Эмчл лэгч б р дээд зэргийн нд р үү ү ө өчанартай эр л мэндийн үүйлчилгээг авах эрхтэй ба ажилтан ү

б р эмчл лэгч б рт з лэх ү үү ү ү үүхаламж йлчилгээг сайжруулахад үб х бололцоогоо дайчлах рэгтэй. ү үүЭнэх ргээ биел лэхэд нь эерэг үү үү үү

рчл лт д х тл х, сурч боловсрох өө ө ө ө өтаатай н хц л орчин б рдсэн байх ө ө үнь т лхэц болно. ү

Алсын хараа тодорхойлох

• Алсын хараа - тухайн байгууллагын чанарын чиглэлээрх туйлын зорилго, оршин тогтнох шалтгааныг илэрхийлж буй в рм ц шинж ө ө өчанартай уриа

• Байгууллагын хүрэхийг хүсч байгаа чигийг тодруулах

• Эрхэм зорилгыг гүйцэлдүүлэх үйл ажиллагааг бий болгох

• Ихийг бүтээх эрмэлзэл бий болгох, сэтгэл татам, бодитой, үнэмшилтэй

Эрхэм зорилго• Эрхэм зорилго - тухайн

байгууллагын чанарын ндсэн чиг үзорилгыг илэрхийлж, ирээд йн д р ү үт рхийг т с лс н урт хугацааны ө ө өө өитгэл, эрмэлзэл

Эрхэм зорилго• Эрхэм зорилго нь дараах

асуултуудад хариулагдаж байх ёстой. нд:Үү– Бид хэн бэ?– Бид юу хийдэг вэ?– Бидний ндсэн чиг зорилго юу вэ?ү– Яаж т нийг т с лж харж байна вэ? үү ө өө– Бид юу хийхийг, юунд х рэхийг х сч ү ү

байна вэ? – Бид хэнд зориулж нийг хийх вэ?үү

Зорилго, зорилтоо тодорхойлох

Зорилго• Т л вл г хэрэгжиж дуусахад бид ө ө ө өө

хаана х рсэн байх ёстойг илэрхийлсэн үтомъёоллыг зорилго гэдэг.

Зорилт• Зорилт гэдэг нь зорилгыг ханган

биел лэхэд чиглэсэн, р хоорондоо үү өөуялдаатай, шинж чанараараа ялгаатай хандлагууд юм.

Стратегийг тодорхойлох• Стратеги – Х сч буй цэгтээ хэрхэн х рэх ү ү

вэ?– Орчны рчл лт, х гжлийн хандлагад өө ө ө

нийц лэн зорилгод х рэхийн тулд н цийг үү ү өөхамгийн р ашигтай байдлаар удирдах арга үзам

– Тодорхой зорилго, зорилтыг хангах йл үажиллагааны чиглэл

– Тодорхой нэг зорилгыг хангахын тулд олон стратеги хэрэгж лэх шаардлага тулгарч үүболно

– Хэд хэдэн зорилгыг ханган биел лэхэд үүганцхан стратеги хэрэгж лэх шаардлага үүгарч болно

Стратеги боловсруулах аргууд

• SWOT шинжилгээний р д нү ү• Санал бодлыг х гж лэгч ө үү (Concept

Fan)– Асуудлыг шийдэх олон

хувилбаруудыг гаргаж ирэхэд хэрэглэдэг техник

– Ил рг н х рээнд харахын тулд “нэг үү ө ө үалхам хойшилдог”

• Брэйнсторминг

Æèðýì ñýí ýì ýãòýé ýì í ýë ýãò õ¿ðýõ õî æèì äëû ã áàãàñãàõ

Ñàéí ä óðû í òóñëàã÷ í àðû ã áýë òãýõ

Òóñëàì æ ¿éë ÷èëãýýí èé º ðòº ã, ÝÌ Ä-û í òóõàé ñóðãàë ò

Í º õº ð, ãýð á¿ëèé í ãèø ¿¿äèéí ì ýä ëýãèéã í ýì ýãä ¿¿ëýõ ñóðãàë ò

Æèðýì ñýí ýì ýãòýé ýì í ýë ýãò õ¿ðýõ õî æèì äë û ã áàãàñãàõ

Ýñýí ì ýí ä àì àðæèõóéí òàë ààðõ î ë î í í èéòèé í äýì æë ýãò î ð÷èí ã áèé á î ë ãî õ

Ñàéí ä óðû í òóñë àã÷ í àðû ã áýë òãýõ

Òóñëàì æ ¿éë÷èëãýýí èé º ðòº ã, ÝÌ Ä-û í òóõàé ñóðãàëò

Í º õº ð ãýð á¿ë èéí ãèø ¿¿äýä ñóðãàë ò

Ýñýí ì ýí ä àì àðæèõóéí òàë ààðõ î ë î í í èéòèéí äýì æëýãò î ð÷è í ã áèé á î ë ãî õ

Æèðýì ñýí ýì ýãòýé ýì í ýëýãò õ¿ðýõ õî æèì ä ëû ã áàãàñãàõ

ª ðõ, áàã, ñóì û í õî î ðî í ä î õ õàðèë öàà õî ë áî î ã ñàéæðóóë àõ

Хэрэгж лж болох үүхувилбарууд

• Хувилбаруудыг нэлэх / рт г, ү ө өэрсдэл гм/

• Сонголт хийх – Грид анализ

Олон хувилбарыг олон н л л х х чин з йлийн ө өө ө ү үх рээнд ү

Үйл ажиллагааг төлөвлөххэрэгслүүд

• Төлөвлөгөөний хүснэгт– Юу, хэзээ, хэн гэсэн мэдээлэл агуулдаг

• Гантын хүснэгт– Төслийн ерөнхий цагийн менежмент

• Критик замын анализ – Цаг, нөөц ашиглалтын хэмжээ,

далайцыг агуулсан өөрчлөлтийн зураг

Төлөвлөлтийн хэрэгслүүд

• Төлөвлөгөөний хүснэгтТөлөвлөлтөнд хүснэгтийн нийтлэг хэлбэрийг ашигладаг. Энэ нь хэрэглэх, ойлгоход хялбар байдаг. Хүснэгт дараах баганаас тогтдог:– ЮУ – зорилтыг тодорхойлон бичих– ХЭЗЭЭ – хугацааны байдал, зорилтын

хэрэгжих хугацаа, ажил хийж дуусах хугацаа– ХЭН – зорилтыг хэргжүүлэх байгууллага/ хүн

• Гантын хүснэгтЗорилт бүрийг гүйцэтгэх цагийн хэрэгцээг харуулсан төлөвлөгөөний диаграмм

Гантын х снэгтү¯éë àæèëëàãàà

2002 2003

7 ñàð

8 ñàð

9 ñàð

10 ñàð

11 ñàð

12 ñàð

1 ñàð

2 ñàð

3 ñàð

4 ñàð

Ãýõ ìýò

Ýì áà òîíîã òºõººðºìæèéí õýðýãöýýã òîãòîîõ

Çàõèàëãûã ºãºõ 

Ò¿ãýýëòèéã òºëºâëºõ

Критик замын анализ

1 2

4

3

1 ä /õî í î ã 3 ä /õî í î ã

2 ä /õî í î ã

Àæë û í í ýð Àæëû í í ýð

Àæëû í í ýð

Критик замын анализ

8

5

7

1 ä /õî í î ã

3 ä /õî í î ã

2 ä /õî í î ã

Àæëû í í ýð

Àæëû í í ýð

Àæëû í í ýð

9

Төлөвлөгөөний хамраххүрээ

• Хэн оролцох вэ• Та үүнийг хийхийг хир их хүсч байна

вэ• Үүнийг хэрхэн хийх вэ

Хариуцлага ба эрх мэдэл

• Чанарын баталгаажилтын хороо• Чанарын баталгаажилтын алба• Мэдээллийн нууц хадгалах байдал

• Чанарын баталгаажилтын хороо Чанарын баталгаажилтын хороо бол чанар

сайжруулах хөтөлбөрийн удирдах хороо ба дараах ажлуудыг хариуцдаг:

• Чанарын баталгаажилтын үйл ажиллагааг төлөвлөх

• Оролцогч албадад хяналт тавих • Байгууллагын чанарыг дээд зэргээр сайжруулах

үүрэг хүлээх• Бүх тайлан болон албадын төлөвлөгөөг хянах Мэдээллийн нууц хадгалах байдал• Чанар сайжруулах үйл ажиллагаатай холбоотой

мэдээллийн нууц хадгалах бодлогыг баримт бичигт тодорхой зааж өгөх хэрэгтэй.

•

Чанарын алба• Хэрэв алба байдаг бол, албаны эрх мэдэл

ба үүргийн хамрах хүрээг төлөвлөгөөнд тусгах хэрэгтэй. Уг албыг удирдаж байгаа чанарын менежер эсвэл Чанарын баталгаажилтын алба , энэ албанд ажиллагсдын үүргийг мөн тодорхойлох хэрэгтэй.

• Чанарын алба нь чанарын төлөвлөгөөг боловсруулах ба хэрэгжүүлэх механизмыг хянах, чанар сайжруулах үйл ажиллагааг зохьцуулах, чанар сайжруулах чанарын багтай ажиллах болно.

Зохион байгуулалтын зураг• Байгууллагын албадууд, тэдгээрийн харилцаа

холбоо• Хороо бүрийн үүрэг ба лавлагааны нэр томьёо• Чанарын баталгаажилтын хөтөлбөрийн хамрах

хүрээ / ямар хороо мэдээллийг ямар хороо, албадад явуулах гэх мэт /

• Байгууллага доторхи чанартай холбоотой янз бүрийн хорооны тухай товч танилцуулга дараах байдлаар тоьёологдсон байх:– Хороо бүрийн товч дүрслэл– Гишүүнчлэлийн бүтэц– Гол зорилт ба үүргүүд– Мэдээлэх механизм– Уулзалтын давтамж

Т свийн т л вл лтө ө ө ө

Тухайн йл ажиллагааны чанарын үба тоон хэмжигдэх нийг үүтодорхойлоод, товлосон графикт хугацаанд товлосон тооны, товлосон чанарын з лэлттэй ү үүажил йлчилгээг г йцэтгэхэд ү үшаардагдах х н х ч, багаж ү үт х р мж, бараа материал, бусад ө өө өн цийн оновчтой хэмжээг өөтодорхойлох аргачлал юм.

Хяналт- нэлгээү

• Явцын – т л вл лтийн явцад /2-3 ө ө өудаа/

• р д нгийн - Тодорхой нэг йл Ү ү үажиллагаа /эсвэл зорилт/ хэрэгжээд дууссаны дараа

• Эцсийн - т л вл г б рэн ө ө ө өө үхэрэгжиж дууссаны дараа

“Өөгүй сайн төлөвлөгөө гэдэг бол өөгүй сайн төлөвлөгөө гэсэн үг биш”

Òºëºâëºãººã ¿íýëýõ • Эерэг /с р г/ р дагавар ө ө ү :

Нэг баганад т л вл г ний сайн ө ө ө өөталуудыг н г баганад сул талуудыг р ө өө үдагаврыг нь дараагийн багананд бичээд оноо гч онооны нийлбэрийг нь багана өтус б рээр бодож гаргаад нийлбэрийг үгаргана.

Òºëºâëºãººã ¿íýëýõ• Н л л х х чний анализө өө ө ү :

Т л вл г ний хэрэгжилтэд ө ө ө өөн л л х эерэг ба с р г х чин ө өө ө ө ө үз йл дийг гаргаж н л ллийн ү үү ө өөзэргээр нь оноо гн . Эндээс ө өт л вл г нд нэмэлт ө ө ө өө өө

рчл лт оруулж болно. өө ө

Òºëºâëºãººã ¿íýëýõ

• рт г/ р ашгийн анализ Ө ө үТ л вл г г хэрэгж лэхэд гарах ө ө ө өө үүб х зардлаа нэмээд т с л ү ө өхэрэгжсэний дараа гарах р ашгийн үнйилбэрээс хасах