Community Health Nursing - elnurse.ssru.ac.th process.pdf · Morbidity rates (NCDs, DHF) ... Mind...

Community Health Nursing

อ. ดร. กนษฐ โงวศร

Nursing Process

2

Community Assessment (การประเมนสภาพชมชน)

: Data collection (การเกบรวบรวมขอมล)

: Data analysis (การวเคราะหขอมล)

Community Diagnosis (การวนจฉยชมชน)

: Identity problem (การระบปญหา)

: Priority setting (การจดล าดบความส าคญของปญหา)

: Identified cause of problem (การระบสาเหตของปญหา)

Project Planning (การวางแผนโครงการ)

Implementation (การด าเนนงาน)

Evaluation (การประเมนผล)

Community Health Nursing Process

Community Assessment

การรวบรวมขอมล

การด าเนนการตางๆ เพอใหไดขอมลมา อาจใชวธเดยว หรอหลายวธกได ตาม

ความเหมาะสม

Data collection

วตถประสงค

เพอใหเหนภาพ และเขาใจชมชนในมตตางๆ ไดถกตอง

เพอใหเหนสถานการณพนฐาน ปญหา สาเหตของปญหาไดดข น

เพอใหไดขอมลมาประกอบการท าแผนพฒนางาน การด าเนนงานดาน

สขภาพชมชน

ผลลพธทางออม

ท าใหมโอกาสสรางความสมพนธ และความเขาใจทดกบชมชน

ท าใหชมชนมสวนรวมในการด าเนนงานสขภาพในชมชน

Community Assessment

แหลงทมาของขอมล

- Primary Data : เกบขอมลจากผใหค าตอบโดยตรง ซงมหลายวธ

- Secondary Data : ไดจากแหลงขอมลทมการเกบไวแลว น ามาใชไดเลย

เชน สมดรายงาน สถต แผนทในชมชน

Data collection

ประเภทของขอมลทางสถต

- ขอมลเชงปรมาณ (Quantitative data) : แสดงจ านวน รายได สถต

- ขอมลเชงคณภาพ (Qualitative data) : แสดงคณสมบต สถานภาพ

เพศ อาชพ การศกษา

Community Assessment

การสงเกต (Observation)

ขอด : เหนสภาพและไดขอมลทจรง ถาผถกสงเกตไมรตว

ขอเสย : ความคลาดเคลอนของผสงเกต ใชเวลามาก ผถกสงเกตรตว

Data collection

การสมภาษณ (Interview)

ขอด : ใชไดกบทกกลม ตรวจสอบความถกตองได ดดแปลง/ปรบวธการได

ขอเสย : ขนกบผสมภาษณ ใชเวลามาก ผตอบเกรงใจ

การใชแบบสอบถาม (Questionnaire)

ขอด : รวบรวมขอมลงาย ไดค าตอบในลกษณะเดยวกนตามวตถประสงค

ขอเสย : ใชเฉพาะกบคนทอานเขยนได

การส ารวจขอมลในชมชน

ขอมลท วไป ภมศาสตร โครงสรางชมชน องคกรชมชน

ขอมลประชากร (เพศ อาย รายได อาชพ การศกษา)

ขอมลดานสขภาพ

: ทรพยากร/แหลงบรการสาธารณสข

: ภาวะสขภาพ การเจบปวย (ตามกลมวย)

: ปจจย ส งแวดลอมทมผลตอสขภาพ

(พฤตกรรม การดแลสขภาพเมอเจบปวย)

เครองมอ 7 ชนทใชในการท างานชมชน

1.แผนทเดนดน (Geo-Social Mapping) : ภมศาสตร และสงคม

2.ผงเครอญาต (Genogram) : ความสมพนธของคนในชมชน

3. โครงสรางองคกรชมชน (Community Organization)

: ผน าชมชน กลม องคกร การจดการ

4. ระบบสขภาพชมชน (Local Health Systems)

: การบรการสขภาพ

5. ปฏทนชมชน (Community Calendar) : เขาใจวถชาวบาน

6. ประวตศาสตรชมชน (Local History) เขาใจความเปนมาและ

เรองราวตางๆ ในชมชน

7. ประวตชวต (Life Story) : สรางความสมพนธกบชาวบาน

เครองมอทใชในการท างานชมชน แผนทเดนดน (Geo-Social Mapping)

ท าใหเขาใจชมชน และเปนโอกาสทดท สดในการแนะน าตวสรางความสมพนธและความคนเคยกบชมชน

แผนทเดนดน (Geo-Social Mapping)

Genogram

Genogram

Community Assessment

น าขอมลทไดมารวบรวม และท าการวเคราะห โดยใชสถต

- สถตพ นฐาน : จ านวน รอยละ คาเฉลย

- สถตเพอเปรยบเทยบ หาความสมพนธ

Data analysis

Community Assessment

Data analysis

กลมเปาหมาย

ชาย (n=179) หญง(n=214) รวม(n=393) อตราสวนการ

พงพง:วยแรงงาน

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

เดกอายต ากวา 15 ป 27 15.08 26 12.15 53 13.49 1 : 4.7

ผสงอาย 60 ปขนไป 32 1.88 59 27.57 91 23.16 1 : 2.7

เดกอายต ากวา 15 ป และผสงอาย 60 ปขนไป

59 32.96 86 39.72 144 36.64 1 : 1.7

วยแรงงาน 120 67.04 129 60.28 249 63.36

Identify problem

สถานการณใดบางทเปนปญหา

ปญหาในชมชนมอะไรบาง

Community Diagnosis

Health Indicators (ตวชวดดานสขภาพ)

5 D (ทไมด)

Disease (การเจบปวย) : Morbidity rates (NCDs, DHF)

Death (การตาย) : Mortality rates (CVD, DHF, Accident )

Disability (การพการ) : Disability rates

Discomfort (ความไมสะดวกสบาย)

Dissatisfaction (ความไมพงพอใจ)

Health Indicators (ตวชวดดานสขภาพ)

Health policies (นโยบาย) : - maternal and child health (low birth weight,

teenage pregnancy, breast feeding)

- life style modification ( exercise , nutrition , emotion)

Environment (สงแวดลอม) : healthy cities

Quality of life

Health Indicators (ตวชวดดานสขภาพ)

Health Indicators (ตวชวดดานสขภาพ)

Community problems

ชมชน จนท.สธ.

ชมชน +

จนท.สธ.

น าเสนอขอมลใหแกชมชน

Community problems

ชมชน จนท.สธ.

ชมชน +

จนท.สธ.

Priority setting

มหลายปญหา ไมสามารถแกไดพรอมกน

ทรพยากรมจ ากด

4M : Man

: Money

: Material

: Minute

Size of problem or prevalence (ขนาดของปญหา)

1- 25% = 1 คะแนน

26-50% = 2 คะแนน

51-75% = 3 คะแนน

76-100% = 4 คะแนน

Severity of problem (ความรนแรงของปญหา)

ไมมเลย = 0 คะแนน

มากกวา 0- 25% = 1 คะแนน

26-50% = 2 คะแนน

51-75% = 3 คะแนน

76-100% = 4 คะแนน

Feasibility of problem (ความเปนไปได ความพรอม ความยากงาย ในการแกปญหา)

ไมมทางเลย = 0 คะแนน

ท าไดยากมาก = 1 คะแนน

ท าไดยาก = 2 คะแนน

ท าไดงาย = 3 คะแนน

ท าไดงายมาก = 4 คะแนน

วชาการ บรหารจดการ กฎหมาย/ขอบงคบ ขนบธรรมเนยม ประเพณ

ปญหา

ขนาดของปญหา

ความรนแรง

ความยากงาย

ความสนใจของชมชน

ผล

บวก

ผล

คณ

อนดบท

DHF

DM

HT

ไมออกก าลงกาย

ขยะมลฝอย/น าขง

ตารางจดล าดบความส าคญของปญหา

Community concern (ความสนใจหรอความวตกกงวลตอปญหา)

ไมสนใจเลย = 0 คะแนน

สนใจนอย = 1 คะแนน

สนใจปานกลาง = 2 คะแนน

สนใจมาก = 3 คะแนน

สนใจมากทสด = 4 คะแนน

Priority setting

Examples

Identified cause of problem (ระบสาเหตของปญหา)

หาสาเหตและปจจยทแทจรงของปญหา

ใชหลกระบาดวทยา (Host – Agent – Environment )

Fish-bone diagram (แผนผงกางปลา)

Web of causation (โยงใยสาเหตของปญหา)

Mind mapping diagram (แผนทความคด/ผงมโนภาพ)

Definition of planning

กระบวนการเตรยมการ/ก าหนดสงทจะท าใน

อนาคต อยางมข นตอน และเกดประสทธภาพ

ใชขอมล หลกวชาการ เหตผลมาประกอบการ

พจารณา เพอใหไดผลลพธตามตองการ

ท าใหทราบวาใคร ท าอะไร ทไหน เมอใด และ

อยางไร เพอใหการแกปญหาเปนไปในแนวทางท

ก าหนด (6W2H)

ความส าคญของการวางแผน

ตดสนใจอยางมหลกเกณฑ

ท าอนาคตดกวาปจจบน

ลดความไมแนนอน / ปญหาความยงยาก

เกดประสทธภาพ และ ประสทธผล

ลดความซ าซอนของการท างาน

เกดการประสานงานทด

ควบคมก ากบงานไดมประสทธภาพ

ประเภทของแผนงาน

1. Long-range plan / Master plan (5-10 ป ) เปนนโยบายกวางๆ ม

ทศทางเพอตองการบรรลผลในระยะยาว เชน แผนพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต

2. Middle-range plan ( 2-5 ป) เปนแนวนโยบายและเปาหมายของ

หนวยงานทตองการบรรลตอเนองในแตละปหลายป มกรอบเคาโครงจาก

แผนระยะยาว เชน แผนระดบกระทรวง / กรม

3. One year plan เปนแผนทมรายละเอยดของงานทตองการปฏบต

ชดเจน มกรอบเคาโครงจากแผนระยะปานกลาง หรอเปนแผนทก าหนด

กจกรรมคร งเดยว เชน แผนระดบหนวยงาน แผนระดบทองถน

อยเยนเปนสขตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

แผนยทธศาสตร

ประเภทของแผนงาน

แผนยทธศาสตร-กลยทธ

แผนงาน-โครงการ-กจกรรม

แผนยทธศาสตร---โครงการ

แผนยทธศาสตร---โครงการ

ลกษณะของแผนทด

มวตถประสงค / เปาหมายทด (SMART)

ระบการใชทรพยากรอยางแนชด

มผงควบคมก ากบงาน มอบหมายงาน ระบระยะเวลาแนนอน

ก าหนดแนวทางชดเจน

ยดหยน และงายตอการปรบปรง ตามสถานการณท

เชอมโยง-สอดคลองกนระหวางแผนแตละระดบ

บคคลทเกยวของมสวนรวมในการวางแผน

โครงการ

เปนการเขยนรายละเอยดการด าเนนงานทเปน

รปธรรมและสามารถน าไปปฏบตได เพอรองรบ

แผนงานและน าไปสเปาหมายปลายทางท

ตองการ

ตอบค าถามเกยวกบ

6W2H

โครงการทดจะเปนการก าหนทศทาง ในการ

ด าเนนงานไดอยางถกตอง

6W2H 1. WHAT (ท าอะไร) ชอโครงการ / กจกรรมทจะ

2. WHY (ท าไมจงตองท า) หลกการและเหตผล ปญหาและสาเหต

ขอก าหนดเชงกลยทธ

3. WHOM (ท ากบใคร/ หรอใครทจะเปนผถกระท า) กลมคน พนทเปาหมาย

4. WHEN (ท าเมอไร) ก าหนดเวลาทใชในการด าเนนงาน

5. WHERE (ท าทไหน) สถานทในการด าเนนงาน

6. HOW (ท าอยางไร) รายละเอยด วธการด าเนนกจกรรม + KNOW HOW

มาตรฐานการ ด าเนนงานตางๆ

7. How much (คาใชจายเทาไหร ) แหลงงบประมาณ ทรพยากรจากทไหน

8. WHO (ท าโดยใคร ) ผรบผดชอบหรอองคกรทด าเนนงาน

การเขยนโครงการ

1. ชอโครงการ(What) : สอถงส งท จะท า เปาหมาย

ทตองการ กะทดรด ไดใจความ อานแลวเขาใจ

2. หลกการและเหตผล(Why) : ปญหาและความ

จ าเปนทตองท าโครงการ มขอมลประกอบ

(evidence based) เพอเพมน าหนกโครงการ

3. วตถประสงค(Objective): บอกความตองการวา

อยากใหเกดอะไร ท าเพออะไร อาจมท งวตถประสงค

ท วไป และวตถประสงคเฉพาะ ซงตอง SMART

4. กลมเปาหมาย(Whom) บอกรายละเอยดของบคคล หรอพนท

เปาหมาย ทจะท าโครงการ จ านวนเทาใด

5. ระยะเวลาด าเนนการ (When) วน เดอน ป ชวงเวลาต งตนถงส นสด

6. สถานทด าเนนการ (Where) ระบสถานทด าเนนการโครงการ

การเขยนโครงการ 7. วธด าเนนการ (How) : รายละเอยดของกจกรรมตามข นตอน

ต งแตเร มจนจบโครงการ (ข นเตรยมการ-ข นด าเนนการ) มผง

ควบคมก ากบงาน(Gantt chart)

8. งบประมาณ (How much) : แหลงงบประมาณ จ านวนเงน และ

รายละเอยดคาใชจาย

9. การตดตามประเมนผล : วธการและเกณฑการ

ตรวจสอบผลโครงการ

10. ผลทคาดวาจะไดรบ : สงทคาดวาจะเกดขนหลง

จากทส นสดโครงการ (สอดคลองกบวตถประสงค)

(เชงปรมาณ รอยละ อตราสวน หรอจ านวนตวเลข)

(เชงคณภาพ ความร ทกษะ ทศคต ความเหน)

11. ผรบผดชอบโครงการ (Who) : บคคล คณะบคคล หนวยงาน

SMART

S = Specific : ระบส งทตองการชดเจน และเจาะจง

M = Measurable : วดและประเมนผลได

A = Achievable : เปนไปไดในการด าเนนงาน

R = Reasonable : เปนเหตเปนผลในการปฏบตงาน

T = Time : มขอบเขตเวลาทแนนอน

Gantt chart (ผงควบคมก ากบงาน)

Implementation (การด าเนนงาน)

การพยาบาลอนามยชมชน

การสงเสรมสขภาพ

การปองกนโรค

การรกษาพยาบาล

การฟนฟสภาพ

การมสวนรวมของชมชน การใชเทคโนโลยทเหมาะสม

การสงเสรมใหชมชนดแลสขภาพตนเอง

การประสานงานระหวางหนวยงานอนๆ

เชงรบ

เชงรก

ข นเตรยมการ (ผปฏบตงาน)

ผปฏบตงาน / ทมงาน

(ความร - แบงงาน – เตรยมตว)

เครองมอ – อปกรณทใช (ในงาน-สวนตว)

ข นเตรยมการ (ชมชน)

ขอมลชมชน ( เครองมอส ารวจชมชน)

ประสานงานกบ ผน าชมชน – อาสาสมครสาธารณสข

เพอชแจงวตถประสงค -การด าเนนงาน

นดหมาย วน เวลา สถานท ( เวลาราษฎร)

ข นปฏบตงาน

ออกด าเนนการตามแผนงาน

ตรงตอเวลา (กอน-หลง)

การประเมนผลการปฏบตงาน/โครงการ

วดความกาวหนา และความส าเรจของงานเปรยบเทยบ

กบเปาหมาย

หาปญหา อปสรรค อะไรบางเพอการปรบปรง แกไข

วตถประสงค

หลงสนสดกจกรรมทนท (AAR :After action review)

เปนระยะขณะด าเนนงาน/ระหวางโครงการ

หลงสนสดโครงการ (ตามวตถประสงค)

ระยะเวลาในการประเมน

การประเมนผลการปฏบตงาน

ความกาวหนา (progress) แผน

ความสอดคลอง (relevance) ความตองการ

ความพอเพยง เหมาะสม (adequacy) แกปญหา

ประสทธภาพ (efficiency) ปจจยน าเขา

ประสทธผล (effectiveness) วตถประสงค

ผลผลต (out put) ผลลพธ (out come)

ความเหมาะสม (appropriateness) ชมชน

ผลกระทบ ( impact) ระยะยาว

เครองมอทใชในการประเมน

แบบทดสอบ : ความร ทศนคต พฤตกรรม ความ

เชอม นในความสามารถของตน (คะแนน....รอยละ)

อปกรณ / เครองมอ : ผลการตรวจรางกาย (BW, BP,

BMI, HR )

หองปฏบตการ : เลอด ปสสาวะ

50

(เชอถอได)

Deming cycle (วงจรควบคมคณภาพ)

วางแผน การด าเนนงาน

การประเมนผล การปรบปรงแกไข

คณสมบต

มความร ความสามารถดานการพยาบาลสาขา

ตางๆ

มมนษยสมพนธ-เปนนกประสานงานทด

มความรบผดชอบ จรงใจ

รบรบทบาทตนเอง (กระตน สนบสนน)

ยอมรบและใหเกยรตผอ น

ปรบตวและยอมรบวถของชมชน

สรางทมงาน/การท างานเปนทม

(ก าหนดความรบผดชอบ ประชมสอสารใหเขาใจ)

ใหทมมสวนรวมแสดงความคดเหน Brain stromming

การประสานงาน การสอสาร (พด ฟง เขยน สอน แสดง

ทาทาง)

การเปนผน า (ตดสนใจ บรหารจดการ แกไขปญหา)

การใชเทคโนโลย สารสนเทศเพอการศกษาคนควา

การน าเสนอขอมล

53

ทกษะทจ าเปน ( ท างานส าเรจ-บรหารจดการมประสทธภาพ-มความสข )

ทกษะทจ าเปน

Community based/ Client center/ Stakeholders

Community participation / Collaboration

Two way communication

Supporting & Motivation

Learning by doing

Facilitating & Mentoring

Role Model

54

การสรางเสรมพลง (Empowerment)

Question ?