Ekonomika preduzeća 10

EKONOMIKA PREDUZEĆA

EKONOMSKI PRINCIPI POSLOVANJA

Jedanaesta sedmica

3

Ekonomika preduzeća 2006

EKONOMSKI PRINCIPI REPRODUKCIJE

To su norme, pravila, mjerila pomoću koji svaki poslovni subjekt mjeri uspjeh svog poslovanja.

Osnovni ekonomski princip reprodukcije je težnja da se ostvari maksimalni rezultat uz minimalna ulaganja elemenata reprodukcije.

Rezultati reprodukcije ispoljavaju se u tri različita vida:a) u vidu fizički iskazanog proizvoda (Q),b) u vidu vrijednosti proizvodnje(V) ili cjenovni

izraz (C)c) u vidu dobitka.

4

Ekonomika preduzeća 2006

Ulaganja u reprodukciju,potrebna za ostvarenje rezultata reprodukcije, svode se na:a) ulaganja u vidu trošenja radne snage (L),b) troškova elemenata reprodukcije (T) i c) ulaganja u vidu angažovanja sredstava u

reprodukciji (S). Kada posmatramo pojedinačno rezultate u odnosu

na ulaganja u reprodukciju, onda izračunavamo parcijalne ekonomske principe.

5

Ekonomika preduzeća 2006

Parcijalni principi su:

• princip produktivnosti,• princip ekonomičnosti i • princip rentabilnosti

PRODUKTIVNOST

Jedanaesta sedmica

7

Ekonomika preduzeća 2006

PRODUKTIVNOST RADA

Produktivnost rada je ekonomski princip prema kome treba ostvariti određenu proizvodnju s minimalnim utrošcima radne snage.

tQLP

inverznoili

qLQP

8

Ekonomika preduzeća 2006

Proizvodnja, tj.brojnik, može se izraziti:1) fizičkim jedinicama mjere,2) tržišnom cijenom proizvoda,3) cijenom koštanja i 4) društveno potrebnim radom.

Najčešće metode koje se upotrebljavju za mjerenje produktivnosti rada su:a) naturalni metoda, kod homogene proizvodnje: rudnicima,željezarama, nekada u poljoprivredi.

9

Ekonomika preduzeća 2006

b) Naturalno-uslovni metod, primjenjuju preduze- ća koja proizvode srodne proizvode.

Prednosti su što se proizvodnja izražava u prirodnom obliku i mogu se mjeriti svi nivoi u preduzećima.

Nedostaci su:promjena radnog vremena utiče da se koeficijent ekvivalencije mijenja,ne može se primijeniti ako imamo kooperante i kada postoji nedovršena proizvodnja.

10

Ekonomika preduzeća 2006

c) Radni metod, ovdje se proizvodnja iskazuje u norma satima.

Prednost ove metode je u tome što se mogu mjeriti potpuno heterogeni proizvodi.

Nedostaci su: uzima se samo rad direktnih radnika, svako preduzeće ima svoje norme pa se ne može komparirati produktivnost.

11

Ekonomika preduzeća 2006

Faktori produktivnosti

Faktori produktivnosti

1) objektivni faktori i 2) subjektivni faktori.

U objektivne faktore spadaju: tehnički, društveni i prirodni faktori.

12

Ekonomika preduzeća 2006

Tehnički i društveni faktori

Najznačajniji tehnički faktori produktivnosti su:

1) karakteristike proizvoda,2) karakteristike tehnološkog procesa,3) karakteristike sredstava za rad,4) karakteristike materijala,5) radna sredina,6) vid i nivo organizacije rada i dr.

Među društvene faktore ubrajamo: proizvodne odnose, privredne prilike, tržište, razvijenost saobraćaja, običaji i navike stanovništva i sl.

13

Ekonomika preduzeća 2006

Subjektivni faktori

Najvažniji subjektivni faktori su:

• kvalifikovanost radnika,• intenzivnost rada,• razne organizacione mjere• izbor i odlučivanje o nizu tehničkih uslova

proizvodnje i slično.

14

Ekonomika preduzeća 2006

Sprovođenje principa produktivnosti

Ovdje se misli na poduzimanje različitih mjera da se poveća produktivnost. To su organizacione mjere, mjere tehničke racionalizacije, mjere društvenog karaktera.

Među organizacione mjere ubrajamo: bolje korištenje kapaciteta, podizanje kvalifikacione strukture kolektiva, povećanje intenzivnosti rada, razne mjere organizacije rada.

Tehničke racionalizacije i rekonstrukcije podižu produktivnost rada preko 50%, dovode do izmjene troškova, sume angažovanih sredstava, promjene ritma proizvodnje i dr.