Klinicki karakteristiki i moznosti za edukacija na ucenici so autizam m r jasmina troshanska

М-р Јасмина Трошанска

Оваа публикација е изработена со помош од Европската Унија.Содржината на оваа публикација е исклучиво одговорност на М-р Јасмина Трошанскаи на ниеден начин не може да се смета дека ги одразува ставовите на Европската Унија.

Карактеристики на децата со аутизам

-прв впечаток-

Тријада на симптоми

� Највреден допринос за дијагнозата на аутизмот, восамите почетоци на напредокот на науката го даваLorna Wing со тијасот на симптоми без кои денесне може да се постави дијагноза:не може да се постави дијагноза:

� Нарушување во социјалната интеракција

� Нарушување во социјалната комуникација

� Нарушувања во социјалната имагинација

Нарушување во социјалната интеракција

� Најтежок облик на однесување енезаинтересираност и индиферентност кондругите луѓе, посебно кон другите деца, иаконекои деца со аутизам уживаат во физичкиотнекои деца со аутизам уживаат во физичкиотконтакт со возрасните кои добро ги познаваат.

� Во поблага форма детето прифаќа контакт соодредено задоволство, меѓутоа нема иницијативаспонтано да му пријде на некого.

� Некои деца со аутизам спонтано приоѓаат, но тоаго прават на чуден начин при тоа не забележувајќиго прават на чуден начин при тоа не забележувајќија реакцијата на другиот.

� Најспособните адолесценти и возрасни лица соаутизам можат да покажуваат пренагласено илиформално однесување кон семејството ипријателите

Нарушувања во социјалната комуникација

� Кај овие деца постои недостаток од уживање вокомуникацијата. Ова ги карактеризира и оние коизборуваат, тие постојано им зборуваат на другитено не разговараат со нив.но не разговараат со нив.

� Тие не го разбираат фактот дека говорот служи запренесување на пораките.

� Неразбирливост на гест, на мимика и говор нателото на другите и отсуство на гест, мимика,израз на лицето и интонација на гласот кај себе.

� Лицата со аутизам кои се на повисокоинтелектуално ниво, со богат речник, ги сваќаатзборовите, може да се фасцинираат на одреденизборови но да не ги користат во говорот тукуехолалично да ги повторуваат.

Нарушувања во социјалната имагинација

� Неспособност во разбирање на туѓото мислење,реакции и однесување.

� Проблем во предвидување на настани и последици

� Неспособност за имагинативна игра со предмети,� Неспособност за имагинативна игра со предмети,играчки или други возрасни.

� Тенденција на насочување на вниманието на

беззначајни или тривијални аспекти на средината

наместо имагинативно разбирање на целиот настан

(фиксација на обетка наместо на целата личност).

� Некои деца со аутизам имаат ограниченаимагинативна активност, која може да бидеимитација на некоја ТВ емисија и тоа однесувањепостојано го повторуваат и не применуваатникакви сугестии од другите деца за да го збогататили променат.или променат.

Непостојани карактеристики� Проблеми со јазикот-(се однесуваат на формаленјазик кој детето со аутизам не го користи закомуникација)

-јазикот се јавува од тотално неразвиен говор до говорсо мали недостатоци,со мали недостатоци,

-ехолалија,

-репетитивна и стереотипна примена на зборови иреченици,

-замена на редослед на зборови и букви,

-слаба контрола на гласот, интонација и висина.

Нарушување на визуелната контрола и очниот контакт

� некористење на периферното видно поле

� летимичен поглед на предметите и луѓето� летимичен поглед на предметите и луѓето

� фиксирање на погледот кон одредени предметиили луѓе

Проблеми во моторната имитација

� Тешкотии во повторување на движењата

� Мешање на односите во просторот: горе-долу, лево-десно итн.десно итн.

Проблеми во моторната контрола

� Одење на прсти без синкинезии на рацете

� Необична положба на телото

� Грациозен изглед на движењата� Грациозен изглед на движењата

� Одење со потскокнување

Необична реакција на сензорни доживувања

� Индиферентност,� Индиферентност,

� вознемиреност,

� фасцинации,

� неочекувано парадоксално покривање на очите на јак звук и обратно.

Неадекватни емоционални реакции

� Плачење, вриштење и смеење без причина.

Различни аномалии на физиолошкото функционирање и развој

� Еретична шема на спиење,

� отпорност на лекови,

� еретично јадење и пиење,� еретично јадење и пиење,

� пиење на огромни количини на вода,

� проблем во исхраната,

� изостанување на вртоглавица при долго вртење и

� необична и совршена симетрија на лицето.

Специјални способности

� За музика,

� за сметање,

� расклопување и склопување на сложувалки и конструктивни играчки,и конструктивни играчки,

� необична меморија.

� Савант синдром- 10%

од аутистите имаат

некаква форма на

савант способности

Stephen Wiltshire

Проблеми во однесувањето

� Изливи на гнев, бес, гризање, шкрипење со забите,деструктивност кон околината, самоповредувањеитн.итн.

Емоциите кај децата со аутизам

� Отсуство на мимика-знак дека детето се повлекува во себе.

� Силни напади на страв и агресија.

� Длабока тага која се гледа во бесцелно� Длабока тага која се гледа во бесцелнозалутаниот поглед на детето.

� Некомуникативна радост која доаѓа сама одсебе и се манифестира со потскокнување,треперење на рацете и еуфорија. Причината затаа радост ја знае само детето.

Мислењето кај децата со аутизам

� Децата со аутизам немаат способност за:

-симболизација и антиципација кои се потребни за планирање,планирање,

-способност за логички операции потребни за расудување,

-разрешување на амбиваленции, неоходни за донесување на одлуки.

Стереотипни активности кај децата со аутизам

� Стереотипните активности можат да бидатедноставни или сложени.

� Децата со повисоко ниво на способностиможат да имаат покомплексни шеми настереотипност.

Едноставни стереотипни активности

�Крцкање со прсти, удирање на предмети,вртење на врвка, вртење или набљудување напредмети кои се движат, чукање или гребење наповршини, одење или седење на/по линии илиповршини, одење или седење на/по линии илиагли, допирање на посебни ткаенини, допирањена коса, рокинг, стоење, потскокнување,допирање на делови на тело, удирање на

главата, шкрипење со забите, испуштање назвуци или врескање.

Сложени стереотипни активности

� Изразена поврзаност за некои предмети без јасна

цел за тоа, фасцинација на предмети која

постојано се повторува со придружба на звуци,сложување на предмети во редови, собирање наголем број на предмети без никаква цел како што

се пластични шишиња, камења и капачиња од

шишиња.

Примери за комплексни стереотипни активности

� Одење секогаш по иста патека на едно исто место.

� Инсистирање на ритуал пред спиење.

� Повторување на чудни движење на телото.� Повторување на чудни движење на телото.

Комплексни вербални и апстрактни репетитивни активности

� Фасцинација на одредени теми на разговор како

што се електрицитет, строномија, птици, возеншто се електрицитет, строномија, птици, возенред, повторување на исти прашања и постојанобарање на ист одговор.

� Сите овие набројани стереотипни активности се само

дел од неограничениот број на варијации на оваа тема.

Lorna Wing - еден од основачите на Националната

Асоцијација за Аутизам во 1962 г.

� “Кога Susieбеше дијагностицирана не постоеше никаква поддршка за родителите на децата со аутизам”

(http://www.theguardian.com/lifeandstyle/2011/may/24/autistic-spectrum-disorder-lorna-wing)

Играта кај децата со аутизам� Стереотипна игра без симболика (метлата е коњче,дрвото е кола).

� Децата со аутизам ги истражуваат играчките само

заради задоволување на едноставните сензорни

перцепции.перцепции.

�Многу деца се задржуваат во раната развојна фаза

на ставање на предмети во уста, лижење и

допирање.

Сензорниот систем кај децата со аутизам

� Кај децата и кај возрасните со аутизам, како и кај ситеоние со развојни нарушувања се јавува

дисфункционалност на сензорниот систем.

Ваквиот сензорен проблем може да е причина на вртење,� Ваквиот сензорен проблем може да е причина на вртење,скокање, треперење со рацете, качување на високи

места, проблем во исхраната итн.

� Дразбите се примаат преку сетилата.

� Мозокот ги лоцира, распоредува и интегрира дразбитекои доаѓаат од сетилата во целина и само кога тие

доаѓаат на добро интегриран начин, можат да се

употребат за формирање на перцепции, однесувањеили учење.

� Овој процес на организација на чувствата заради� Овој процес на организација на чувствата заради

употреба се нарекува СЕНЗОРНА ИНТЕГРАЦИЈА.

Истражувањата докажале дека детето со аутизам:

� Игнорира или прејако реагира на звуци (71%)

� Премногу гледа во движењето на рацете и на прстите (71%)прстите (71%)

� Влегува во простор како да гледа нешто што го нема (64%)

� Преокупирано е со предмети кои ги врти (57%)

� Преокупирано е со мали визуелни детали (53%)

� Испушта предмети кои му паѓаат од рацете како да ги нема (53%)

� преокупирано е со гребење на површини или слушање на звукови (50%)

�Возбудено е на нови места (48%)

�Возбудено е од јака врева (42%)

�Плеска со рацете (76%)�Плеска со рацете (76%)

�Вртоглаво трча без видлива причина (59%)

�Се нишка (51%)

� Трча и шета на прсти (40%)

Kathy Grant-Asperger-ов синдром

�Сетило за вид: "Јас немам длабока перцепција,не можам да кажам колку нешто е длабоко или

широко. Не можам да возам автомобил затоашироко. Не можам да возам автомобил затоа

што не можам да предвидам далечина.Секогаш одам по истата страна на улицата,имам свои маркери кои ги сретнувам, ако не гисретнам тогаш сум нервозна".

�Сетило за слух: "Според сите тестирања слухотми е во ред, но мојот мозок различно го

обработува тоа што го слушам. Кога ќе слушнамстатичен звук на сирена или бебешко плачење-чувствувам болка и ги затворам ушите. Многучувствувам болка и ги затворам ушите. Многујасно ги слушам георгафските поими, дури и дасе наоѓам далеку од нив".

�Сетило за мирис: "Скоро и да немам чувствона мирис, освен ако мирисот не е премногу јак,можам да работам работи кои на другите луѓе

им сметаат".

�Имам високо ниво на толеранција на болка,�Имам високо ниво на толеранција на болка,сама длабок стисок, силно гушкање.

�Не сакам зачинета храна. Постојано јадам истахрана бидејќи тоа ми се допаѓа и не сакам да

пробувам нова ".

� "Најчесто кога лицето со аутизам прави нешто,тоа е резултат на начинот на перцепцијата на

светот околу него, при тоа погледот на светотод точка на лицето со аутизам може да помогне

во разбирањето на неговата уникатна личност"во разбирањето на неговата уникатна личност"-препорачува Kathy Grant.

Семејството на детето со аутизам

�Аутизмот го менува семејството, ги менува

родителите и роднините, социјалниот статус насемејството, заработувачката на пари,пошироките врски и контакти.

�Најчесто родителите покажуваат:�Најчесто родителите покажуваат:

-компензаторен и заштитнички став

-перфекционистички со негирање на состојбата

-отворено неприфаќање на детето-ретка појавакај мајките а почеста кај татковците.

� Родителите минуваат низ:� Родителите минуваат низ:

-фаза на шок,

-фаза на негација и неверување,

-фаза на лутина,

-жал и анксиозност во која родителите ја прифаќаатсостојбата и започнуваат конструктивно да

дејствуваат-да бараат помош од сртучни лица.

Видео 1

Карактеристики на дете со аутизам

Лицата со аутизам имаат право на достапно и соодветно воспитание и образование

МОЖНОСТИ

Според повелбата за правата на лицата со аутизам

презентирана на 4-тиот Европски конгрес за

аутизам, Ден Хаг на 10-ти Мај 1992г., која што еприфатена како пишана Декларација на Европскиот

парламент од 9-ти Мај 1996г.

39

Организацијата на образовниот процес на децата со Организацијата на образовниот процес на децата со аутизам зависи од социо-економската положба и

законските регулативи на секоја држава.

40

Како изгледа образованието на децата со аутизам во неколку држави во светот?

41

САД

Во 1972 г. Во Северна Каролина отворен е специјаленоддел за развој на образовни стратегии за децата соаутизам каде се промовира TEACCH методот кој иденес се применува во работата со децата со аутизам.

Со посебни амандмани од 1997г. правото наобразование на децата со аутизам е регулирано сообразование на децата со аутизам е регулирано созаконски акт IDEA (Individuals with disabilitiesEducation Act).

Септември 2011, Претседателот Обама го потпишаобновениот Акт аутиам кој предвидува 693 милионидолари наменети за истражувања, услуги и третман нааутизмот за следните 3 години.

42

Канада

Децата со аутизам се интегрирани во редовнитеучилишта.

Доколку редовното училиште не може да гизадоволи потребите на децата со аутизам тоа баразадоволи потребите на децата со аутизам тоа барауслуги од приватна агенција.

Four Points е една од приватните агенции,формирана од страна на родители на деца соаутизам и акредитирана од владата на Канада.

43

Австралија

-Организацијата Autism Victoria е главно координативнотело во кое членуваат 13 организации кои даваатуслуги на децата со аутизам.

-Посебни и редовни училишта, приватни и државни.-Посебни и редовни училишта, приватни и државни.

-Дел од учениците кои посетуваат посебно образованиепреминуваат во редовните основни и средниучилишта. Доколку учениците се прилагодат напрограмата од редовното училиште, тие таму гопродолжуваат образованието, но наставницитепостојано добиваат поддршка од посебното училиште.

44

Англија

Во 1962г. формирано е Национално друштво за

аутизам (National Autistic Society)од страна на

родители. Во него членуваат организации кои се

занимаваат со аутизам. Под покровителство на оваазанимаваат со аутизам. Под покровителство на овааорганизација отворени се голем број на установи

кои ги посетуваат децата со аутизам.

45

Република Србија

Освен посебните основни училишта и редовните училишта

во Р.С. постојат посебни групи-одделенија за аутизам ворамките на посебните училишта.

Во овие училишта веќе 6 години се применуваатВо овие училишта веќе 6 години се применуваат

методологиите на TEACCH и PECSметодот. Овие новинисе воведени од страна на дефектолозите кои имаат голема

поддршка од Републичкото здружение за помош на децата

со аутизам кое е формирано 1977 година од страна народители на деца со аутизам.

46

Р. Македонија- Првиот труд за медицински третман на деца со аутизам енапишан 1983г.

- Во 1993 г. Изготвен е предлог-елаборат за организирање натретманот на децата со аутизам, чија реализација не сеостварила.

- -Во 1995во Струга за прв пат се одржува семинар за аутизам.- Во 1999 се формира “Друштвото за помош на деца соаутизам”

- Мај 2000г. Се формира и МНЗА- Во 2011г се формира организацијата “ВО МОЈОТ СВЕТ”.- Во 2011 -Здружение на родители на деца со аутизам “МаркоПоло - Експлорер”-Битола.

- 2011г-МНЗА за прв пат јавно го одбележува 2 април Светскиден на загриженоста за аутизмот.

47

Во Р.М. Децата со аутизам можат да посетуваат:

-редовно училиште,

-посебна паралелка во редовното училиште,

-посебно училиште,

-посебна паралелка за аутизам во -посебна паралелка за аутизам во посебното училиште,

-редовно средно стручно училиште и

-посебно средностручно училиште.

48

� Стереотипноста и ригидноста го нарушуваат вниманието.Потребно е да се работи на намалување на овиекарактеристики (тоа се трајни карактеристики коине можат да се отстранат).

� Децата со аутизам не можат да предвидат ситуации и дазаклучуваат врз основа на претходно искуство. Секоја

49

заклучуваат врз основа на претходно искуство. Секојанепредвидлива ситуација кај нив предизвикува страв ивознемиреност.

Тие имаат потреба од добро структуиран распоред нагодината, распоред на месецот, распоред на денот,распоред на часовите и распоред за текот на секој час.

Видео� Усвојување на количина на броевите до 10 кај дете

со аутизам

� Составување на зборови � Составување на зборови

Видови на третмани за подобрување на способностите на децата со аутизам

� Во светот постојат голем број на третмани кои

секојдневно се применуваат и надградуваат

бидејќи веќе се добиени резултати за позитивнибидејќи веќе се добиени резултати за позитивни

влијанија, преку нивна евалуација во период над20 години.

Сите видови на третмани можат да се поделат на:

� Интерактивни

� Интегративни

� Бихејвиорални

Еклектични и � Еклектични и

� Дополнителни

Интерактивни третмани

� Sun-Rise Програма (http://www.autismtreatmentcenter.org)

-Потекнува од 1974 од страна на Barry Neil KaufmanиSamahria Lyte Kaufmanкои го третирале своето дете соаутизам.аутизам.

-Ова е третман во домот, при што се обучуваат и

родителите.

Принципите на Son Rise програмата се:� Потенцијалите на детето не се ограничени-не може да сепредвиди до каде секое дете ќе напредува.

� Аутизмот на е бихејвиорално нарушување-тоа е нарушувањена релации и интеракции.

� Основата на секое учење е мотивацијата а не повторувањето.� Основата на секое учење е мотивацијата а не повторувањето.

� Необичното однесување за детето има големо значење и

вредност.

� Родителите се најдобри учители на своите деца.

� Детето може да напредува само во вистинска средина.

� Родителите и терапевтите треба да бидат оптимисти, самотогаш е успешен третманот.

Систем на комуникација по пат на размена на слики Picture Exchange Communication System-PECS(http://www.pecsusa.com/)

� Создаден во САД од страна на Lori Frost иAndrew Bondy

� Ова е метод за увежбување и градење на способности за комуникација со помош на слики.

Овој метод се состои од 6 фази, низ кои се

поминува преку постојано вежбање.

Фазите се состојат од физичка размена на слики

па се до вербално одговарање на прашањапа се до вербално одговарање на прашања

(Што сакаш?Што гледаш?Што имаш?)

Интегративен третманИнтегративните третмани настојуваат да им овозможат на

лицата со аутизам да живеат како рамноправни членови на

заедницата.

TEACCH метод (Treatment and Education of Autistic andTEACCH метод (Treatment and Education of Autistic andrelated Communication-handicapped Children)

(www.teacch.com)

Создаден е 1966 на Универзитетот во Северна Каролина одстрана на Eric Schopler.

Се применува како третман за бебиња, деца, адолесценти ивозрасни лица со аутизам.

Во себе опфаќа процена на едукативните способности,индивидуален пристап, развој на способности,професионално оспособување и семеен третман.Тоа е начин на организација на просторот и времето,начин на живот кој има своја посебна филозофија.

Бихејвиорален третман ABA (Applied Behavioral Analysis)http://www.lovaas.com/

� D-r Ivar Lovaas, 1987година

� Интервенционите постапки се засноваат на промена на

однесувањето преку засновање на успешно постигнати и

барани процедури, при што се користат позитивнибарани процедури, при што се користат позитивни

поттикнувачи кои се специфични за децата и функциите.

� Терапијата вклучува 40 часа неделно интензивна работа

еден-на еден, која дава максимално подобрување на

однесувањето на детето.

� Првите научно докажани резултати за оваа терапија биле

објавени 1989година .

Еклектични пристапи во третманот на лицата со аутизам

� Аудитивен интегративен тренингAIT (www.aithelps.com)

-D-r Guy Berard прв објавил дека бихејвиоралното

нарушување е резултат на сензитивноста на звук (1960)

-Annabel Stehlја издала првата публикација во 1991 годинаво која опишала како нејзината ќерка со аутизам реагиралаво која опишала како нејзината ќерка со аутизам реагирала

на оваа терапија.

Окупациона терапија (www.aota.org)� Окупациона терапија е третман кој го подготвува

лицето со аутизам за функционирање во

секојдневниот живот.

� Терапијата е комбинација од повеќе познати и

претходно навдедени третмани.

� Овој третман масовно се користи во Канада и се

изведува од страна на универзитетски образовани

окупациони терапевти.

Терапија на сензорна интеграција(www.sensoryintegration.org.uk)

� Создадена од страна на ОТ Jean Ayres

�Нарушувањата на сензорното просецирање

можат да се третираат со специфични сензорниможат да се третираат со специфични сензорни

активности-лулање, скокање, четкање, масажа,воден аеробик итн.

�Пред почеток на третманот задолжително се

изработувасензорен профил врз основа на кој се

одредува терапијата, бидејќи доколку стручно несе пристапи може да има и спротивни ефекти .

Музикотерапија (http://www.musictherapy.org/)

� Започнала да се користи од страна на Juliette Alvin,Paul Nordoffи Clive Robbinsво педесетите години одминатиот век.

� Како професија во Англија е регистрирана од 1999� Како професија во Англија е регистрирана од 1999година.

� Се состои од заедничка игра, движење, слушање иреципрочно одговарање на друга личност.

� Кај децата со аутизам се користи за надминување на

идиосинкретично и одбивно однесување.

Употреба на компјутерот во работата со децата со аутизам

� Истражувањата покажале дека децата со аутизам

повеќе сакаат компјутер отколку стандардни

играчки, полесно прифаќаат инструкции доколку

тие се презентирани преку компјутер.

� Компутерот нуди предвидливост и не бара социјален

одговор.

� Од друга страна компјутерите предизвикуваат

социјална затвореност и опсесивно однесување

� Употребата е неопходна но потребно е да е

контролорана и правилно дозирана.

Корисни компјутерски игри и програми

� http://www.dinosadventures.com/mk/

� ToolKID

� Gcompris

� Logi� Logi

� http://www.do2learn.com/

� http://www.fisher-price.com

� www.boomerangtv.co.uk

Говорна Табла Go Talk

� Eлектронска говорна табла која е погодна за

користење на деца од најмала возраст попречени во

психофизичкиот развој.

� Се користи како средство за алтернативна� Се користи како средство за алтернативна

комуникација (кај деца кои немаат развиен говор аго разбираат говорот) и како средство кое го

надополнува и олеснува секојдневното изведување

на програмата за работа во воспитно-образовниустанови за деца со пречки во развојот.

� На неа можат да се претстават зборови,стихотворби или четива.

� Децата кои го разбираат говорот можат со помош на

говорната табла да ги изразуваат своите потреби и

чувства.

Аутизмот и технологијата на роботи

�Првиот робот хуманоид е произведен од страна

на IROMEC -проект за изработка на

интерактивни роботи, социјални медијатори и

придружници (2006-2009г.).

� Роботите како играчки можат да предизвикаат

забава и учење кај децата и ќе ги поттикнат да ги

учат различните видови на игра: земање-давање,игри со имитација, проактивно однесување,поттик на очен контакт, зголемување на

вниманието и интеракција со возрасните.

Каспар-хуманоид создаден од страна Adaptive Research Group на универзитетот Hertfordshire(2009).универзитетот Hertfordshire(2009).

Рене-хуманоид робот создаден од страна на млади научници воХрватска (2013)

ПОТРЕБИ

Потребите на децата со аутизам произлегуваат од нивните карактеристики

(кои ги нарекуваме проблеми)

7070

� Прв чекор при изработка на план за работа е

отстранување на непосакуваното-негативнооднесување преку игнорирање и пренасочување на

негативното однесување и поддршка на позитивното

однесување.

Функционална процена на негативното однесување

7171

однесување.

Децата со аутизам комуницираат на поинаков начин.На почетокот на работа со детето потребно е да се

одреди нивото на комуникација..

Процена на нивото и начинот на комуникација

� Децата со аутизам не можат да замислат нешто што не ереално, нешто што вистински не се случило.

Поради тоа потребно е работата да биде организиранана конкретно ниво.

7272

� Децата со аутизам не го применуваат наученото во новиситуации. Наученото го применуваат само во контекстотво кој е учено.

Учењето на новите работи, навики и вештини да сеодвива во колку што е можно поприродни ситуации.

� Не покажуваат иницијатива за работа и тешко

извршуваат задача самостојно.

Во секојдневната работа со нив, неопходно е подготовкана структуирани активности со постојано

поттикнување и награди.

7373

� Тие најчесто учат механички без да ја разберат смислата.

Во однос на ова, потребно е да се направи проценка штодетето навистина знае и да се посвети внимание на

смислата на она што е научено.

Распоред

Распоредот внесува ред, предвидливост и организација воживотот на децата со аутизам.Тој ја смалува анксиозноста и им помага на децата да се

вклучат во секојдневните активности.

7474

Напомена: Распоредот треба да одговара на нивото на

разбирање на детето.

7575

Не го исклучувајте телевизорот веднаш!Поврзете ги омилените ТВ емисии со реалноста и обидете се

да ги искористите во усвојување на знаења

Започнете да работите со детето со она што тоа го знае самостојно да го работи

7676

Учете нови работи, внимателно, во мали чекори и преку конкретни материјали

7777

Следете го интересот на детето и дозволете му тоа да ве воведе во начинот и процесот на неговото учење

7878

Користете систем на редоследни активности, во кој за секоја успешно завршена работа детето ќе добива награда-во

почеток можеби бомбонче а потоа обично хартиено кругче

7979

Бидете горди на сето она што децата самостојно ќе го направат

8080

Поттикнувајте ги сетилата

8181

Следете новини! Истражувањата од областа на аутизмот

секојдневно откриваат нови техники и технологии кои го

подобруваат образованието на децата со аутизам.

8282

Видео� Меморирање на стихотворба преку говорна табла

Заклучок

� Квалитетот на образованието на децата со аутизам може

да се подобри само со вклучување на сите засегнати

страни во оваа проблематика-лично или професионално.

� Неопходно е вложување на финансиски средства од� Неопходно е вложување на финансиски средства од

страна на надлежните министерства, невладини

организации и приватни компании во доедукација на

лицата кои работат со децата со аутизам, во

спроведување на истражувања и обезбедување на

специфични материјали, нагледни средства и услови заобразование.

84

� При започнување на работа со детето задолжително дасе работи на намалување на негативното однесувањена детето.

� Организирање на активностите и задачите соодветнона нивото на комуникација и развојното ниво надетето.

� Подготовка на физичка структура, распореди и системиза работа и нивно секојдневно почитување.за работа и нивно секојдневно почитување.

� Во учењето на децата со аутизам да се користи водење,допир, звук, слики или зборови. Вербалнитеинструкции и покажувањата имаат најмал ефект аводењето има најголем ефект.

� ТРПЕНИЕ

“If a child cannot learn inthe way we teach, we

86

the way we teach, wemust teach in a way the

child can learn.”

Dr. O. Ivar Lovaas

М-р Јасмина Трошанска

Потпретседател на МНЗАПотпретседател на МНЗА

E-mail: jasminaiva@gmail.com

Web page: www.mssa.org.mk

87