View
4
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
Meánrang Gaeilge Gaeltacht Minnesota
Deireadh Seachtaine na Gaeilge 2014
Cur síos a dhéanamh ar chaitheamh aimsirí
Caitheamh aimsirí a phlé
Aimsir Láithreach
Aimsir Chaite
An Modh Coinníollach
Caint indíreach
Ceisteanna a chur is a fhreagairt
Inscne an ainmfhocal a aithint
An t-alt agus an ainmfhocal
Cur síos a dhéanamh ar do laethanta saoire agus laethanta saoire daoine eile
Cén aimisr ina mbeidh tú ag
caint?
Cad iad na ceisteanna a
bhaineann le caitheamh
aimsirí?
Cén chaoi a fhaigheann tú an
t-eolas seo ón duine in aice
leat?
Déan liosta dos na caitheamh
aimsirí atá agat agus na cinn
atá ar eolas agat.
An bhfuil aon rud difriúil ag
an duine in aice leat?
Cad a dhéanann tú i d’am saor?
Cén chaoi a chaiteann tú d’am saor?
Cad is maith leat a dhéanamh nuair a bhíonn am saor
agat?
Cad iad na caitheamh aimsirí atá agat?
Ag
◦ Níl aon briathar Gaeilge do ‘have’, úsáidimid an
réamhfhocal ‘ag’
Mar shampla:
Tá go leor caitheamh aimsirí agam.
◦ An bhfuil tú in ann an réamhfhocal sin a
dhíoclaonadh?
An chopail agus an réamhfhocal ‘le’
◦ Is maith le Máire
◦ Is maith liom
An bhfuil tú in ann an réamhfhocal ‘le’ a
dhíochlaonadh?
Anois, i mbeirteanna, scríobh síos cúpla frása atá ar
eolas agaibh chun do chuid tuairimí a chur in iúl
Diúltach Dearfach
Bí
Téigh
Déan
Imir
Seinn
Léigh
Féach ar
Éist le
Can
Cas
Abair
Labhair
Spóirt na hÉireann
◦ Peil Ghaelach
◦ Iománíocht
◦ Camógaíocht
Galf
Peil Mheiricéanach
Daorchluiche
Cispheil
Eitpheil
Iománaíocht
Peil Ghaelach
Camógaíocht
Sacar
Ag siúl
Ag rith
Ag snámh
Leadóg
Haca
Marcaíocht eachraíochta
Surfáil
Pianó
Giotár
Bosca Ceoil
Feadóg Stáin
Clairnéid
Fliúit
Ceol claisiceach
Popcheol
Ceol rac
Snagcheol
Ceol traidisiúnta
Úrscéal
Gearrscéal
Beathaisnéis
Dírbheataisnéis
Dialann
Filíocht
Dráma
Ficsean
Ficsean eolaíochta
Litríocht rómánsaíochta
Litríocht grinn
Leabhair taistil
Cnuasach filíochta
Mistéir
Cuir na nótaí isteach sna málaí
Ag obair as do stuaim féin nó leis na daoine in aice leat,
déan iarracht na focail a chuardach sa lúbra focal.
Ach, bí cúramach, mar tá na focail i nGaeilge sa lúbra
focal!!
- ann / - eann mé (-aim / -im) - ann / - eann muid (-aimid / -imid)
- ann / - eann tú - ann / - eann sibh
- ann / - eann sé - ann / - eann siad
An Chéad Réimniú
- aíonn / - íonn mé (-aím / -ím) - aíonn / - íonn muid (-aímid / -ímid
- aíonn / - íonn tú - aíonn / - íonn sibh
- aíonn / - íonn sé - aíonn / - íonn siad
An Dara Réimniú
Casann mé Casann muid
Casann tú Casann sibh
Casann sé Casann siad
Imríonn mé Imríonn muid
Imríonn tú Imríonn sibh
Imríonn sé Imríonn siad
Féachann mé ar Féachann muid ar
Féachann tú ar Féachann sibh ar
Féachann sé ar Féachann siad ar
Labhraíonn mé Labhraíonn muid
Labhraíonn tú Labhraíonn sibh
Labhraíonn sé Labhraíonn siad
Briathar Cé? Réamhfhocal? Cad? Cén áit? Cathain?
Briathar Cé? (Réamh-fhocal) Cad? Cén áit?
(i/in
sa/san)
Cathain? (Eile?)
Seinneann sé an pianó gach Satharn
Imríonn sí galf
anois is arís lena
deartháir
Téann mé ag
snámh
san
ollscoil
gach lá
Féachann mé
ar chlár
telifíse
sa bhaile beagnach gach
oíche
Éisteann siad leis an raidió sa chistin gach maidin
Léann mé
leabhair
grinn
i m’am saor
Anois, scríobh amach idir 5 agus 6 abairtí faoi do chuid
caitheamh aimsirí.
Cuir ceist ar an duine in aice leat cur síos a dhéanamh
ar a gcuid caitheamh aimsirí.
Bí in ann cur síos a thabhairt faoi do chaitheamh
aimsirí féin agus caitheamh aimsirí an duine in aice leat.
Meatseáil
◦ Coiméad an péire
◦ Abairt a chumadh san AL ag baint úsáide as an
bhfocal
◦ Pointe in aghaidh an duine
Léifimid an píosa seo le chéile ar dtús, tá sé deacair go
leor!
I ngrúpaí de thriúr nó de cheathrar déan iarracht na
ceisteanna a fhreagairt.
◦ Is féidir gach freagra a fháil sa phíosa
Bhíomar ag plé le caint díreach ag tús an ranga
◦ Imrím peil Ghaelach – I play Gaelic football
◦ Léim litríocht grinn – I read comic literature
Ach, uaireanta, ba bhréa linn caint indíreach a úsáid
freisin chun cur síos a dhéanamh ar ár gcaitheamh
aimsirí.
Mar shampla:
◦ Is maith liom peil Ghaelach a imirt – I like to play
Gaelic Football
◦ Is maith liom bheith ag léamh – I like to read
◦ Is bréa liom bheith ag éisteacht le ceol – I like to
listen to music
Cad é an difríocht?
◦ Táimid ag úsáid an chopail ‘is’
◦ Cuirimid ‘a’ leis an mbriathar
◦ Úsáidimid an ‘t-ainm bhriathar’
An bhfuil tú in ann riail a chumadh chun an cinéal caint indíreach seo a
úsáid?
Cad é an difríocht idir
◦ Is maith liom galf a imirt
agus
◦ Is maith liom bheith ag éisteacht le ceol
An
Chopail
Cé? Cad? Ainm
Briathar
Cén
áit?
Cathain?
An
Chopail
Cé? Cad? Ainm
Briathar
Cén
áit?
Cathain?
Briathar
Briathar + Réamhfhocal
Féach ar an mbileog
An bhfuil aon struchtúr eile ar eolas agaibh?
Déan an ceacht i d’aonar agus nuair atá tú réidh déan
comparáid idir do chuid freagraí féin agus freagraí an
duine in aice leat
Briathra
◦ Ceap
◦ Síl
◦ Meas
◦ Smaoinigh
Úsáidtear na briathra seo le caint
indíreach go minic.
Tá siad úsáideach chun do chuid
tuairimí a thabhairt.
Mar shampla:
◦ Tá na leabhair Harry Potter go
hiontach
vs.
◦ Ceapaim go bhfuil na leabhair
Harry Potter go hiontach
Tá/ Níl
Bíonn/ Ní bhíonn
Bhí/ Ní raibh
Beidh/ Ní bheidh
Sílim/ Ceapaim/ Measaim…
go bhfuil/ nach bhfuil
go mbíonn/ nach mbíonn
go raibh/ nach raibh
go mbeidh/ nach mbeidh
Féach ar an gceacht seo, baineann sé leis an caint
indíreach (san Aimsir Láithreach) agus conas tuairimí a
chur in iúl.
Déan iarracht, i ngrúpaí de thriúr nó de cheathrar na
habairtí a aistriú go Gaeilge
Bí cúramach, tá an dá shaghas caint indíreach i gceist!
Féachfaimid ar na ceisteanna céanna aríst! An bhfuil tú in
ann níos mó a rá anois?
Cad a dhéanann tú i d’am saor?
Cén chaoi a chaiteann tú d’am saor?
Cad is maith leat a dhéanamh nuair a bhíonn am saor
agat?
Cad iad na caitheamh aimsirí atá agat?
Tá inscne i gceist le hainmfhocail sa Ghaeilge
Mar sin, tá cúpla riail ann chun inscne an ainmfhocail a
fháil amach!
◦ An bhfuil siad ar eolas agaibh?
◦ An bhfuil sibh in ann aon samplaí d’ainmfhocail
firinscneach nó baininscneach a thabhairt?
Nuair a chríochnaíonn ainmfhocal le:
Nuair a bhaineann ainmfhocal le:
consan leathan Leabhar
guta Bainne
- ín Cailín
Gairmeacha/Poist Bainisteoir
Nuair a chríochnaíonn ainmfhocal le:
consan caol Peil
- eog / - óg Leadóg
- (e)acht / - (a)íocht Filíocht
- lann Pictiúrlann
Leis an duine in aice leat, pioc amach an hainmfhocail
bainiscneach agus na hainmfhocail firinsceach
Bígí in ann an fáth a mhíniú freisin!
Tá inscne an ainmfhocail tábhachtach nuair atá muid ag
iarraidh an t-alt a chur leis!
Tá cúpla riail ann chun an t-alt a úsáid i gceart!
◦ An bhfuil siad ar eolas agaibh?
◦ An féidir libh na rialacha a fháil amach agus sibh ag
féachaint ar an liosta seo?
An t-arán
An anraith
An cailín
An phictiúrlann
An sicín
An tsráid
Leis an duine in aice leat, cuir an t-alt roimh na
hainmfhocail seo!
Nuair atá sé sin déanta, cuir an t-alt roimh na
hainmfhocail a d’fhéachamar ar níos luaithe!
Bainfimid úsáid as an Aimsir Chaite chun cur síos a
dhéanamh ar ár laethanta saoire anuraidh
Cén sórt ceisteanna a bheadh oiriúnach?
An bhfuil stór focal agaibh chun cur síos a dhéanamh
ar laethanta saoire?
Téigh
Déan
Bí
Ceannaigh
Caith
Fan
Fág
Ith
Ól
Feic
Faigh
Smaoinigh ar cúpla focal a bheith úsáideach chun dul leis na
topaicí seo:
An áit
An aimsir
An lóistín
Muintir na háite
Na háiseanna
Na radharcanna
Cuir na ceisteanna seo ar dhaoine sa rang:
◦ Cá raibh tú ar saoire an samhradh seo caite?
◦ Cé a bhí leatsa?
◦ Cé mhéad ama a chaith tú ann?
◦ Ar bhain tú taitneamh as?
◦ An bhfaca tú na radharcanna?
◦ Cad a rinne tú ann?
◦ Conas a bhí an aimsir?
◦ Cár fhan tú?
◦ An raibh an lóistín go maith?
◦ Conas a bhí na háiseanna sa lóistín?
Féach ar an sraith pictiúr seo
I ngrúpaí de thriúr nó de cheathrar, cum scéal – san
Aimsir Chaite – faoi na pictiúrí
Déan iarracht 4-5 abairtí a scríobh do gach phictiúr
Bain úsáid as an foclóir nó www.focal.ie nó
breis.foclóir.ie má tá focal ag teastáil uaibh
Tá ar duine amháin ó gach grúpa an scéal a chur i
láthair!
◦ Féach ar an fís seo!
◦ Éist lena scéal!
◦ https://www.youtube.com/watch?v=3BxFehcuHX4
• Réamhfhocail + alt
◦ ar an
◦ ag an
◦ leis an
Difríochtaí Canúna:
◦ Mumhan agus Connacht: Urú
◦ Uladh: Séimhiú
b
c
d
f
g
p
t
m
g
n
bh
n
b
d
Féach ar an gceacht seo.
I d’aonar déan iarracht na ceisteanna a fhreagairt!
Cá raibh Máire ar saoire?
◦ Ag obair i mbeirteanna déan iarracht a fháil amach cá
raibh Máire ar saoire?
◦ Tá eolas difriúla ag an mbeirt agaibh, mar sin, bí ag
obair le chéile!
Recommended