View
173
Download
12
Category
Preview:
DESCRIPTION
Prof.Dr. Yusuf Zeki YILDIZ. Kendi iç dünyamızdan veya dış dünyadan gelen çeşitli uyarıları merkez sinir sistemine ileten organlara organa sensuum (duyu organları) adı verilir. Klasik olarak bilinen 5 duyu (görme, işitme, koku, tad ve dokunma) dışında ; - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
3001 – DERS KURULU3001 – DERS KURULU20142014
ANATOMİANATOMİDUYU ORGANLARIDUYU ORGANLARI(Organa Sensuum)(Organa Sensuum)
Prof.Dr. Yusuf Zeki YILDIZ
• Kendi iç dünyamızdan veya dış dünyadan gelen çeşitli uyarıları merkez sinir sistemine ileten organlara organa sensuum (duyu organları) adı verilir.
• Klasik olarak bilinen 5 duyu (görme, işitme, koku, tad ve dokunma) dışında ;
• Basınç, ağrı, ısı, denge, hareket, açlık… gibi duyular da vardır.
• Tüm duyuların algılanması reseptör adı verilen özel algılama birimleri ile sağlanır.
• Her reseptör, algıladığı uyarıları sinir impulsu – elektrik enerjisine dönüştüren biyolojik bir çeviricidir.
• Duyuların iletimi afferent sinirler ile sağlanır.
ORGANA SENSUUM (DUYU ORGANLARI)
DUYULARI İLETEN SİNİRLER
• Afferent sinirler:• 1) Somatik afferent sinirler• 2) Visseral (otonomik) afferent sinirler
• Somatik duyular genellikle bilince ulaşan duyulardır.• Genel somatik duyular: • Dokunma• Basınç• Deri ile aldığımız ağrı• Sıcak ve soğuk• Kaslar ve eklemlerden gelen hareket ile ilgili duyular
(Proprioseptif duyular)
• Bu duyuları taşıyan sinirlere Genel Somatik Afferent (GSA) sinirler denir.
Özel somatik duyular:• Görme• İşitme
• İç kulaktan gelen denge ile ilgili duyular
Bu duyuları taşıyan sinirlere Özel Somatik Afferent (ÖSA) sinirler denir.
DUYULARI İLETEN SİNİRLER
Genel visseral duyular:
Fonksiyonları otonom sinir sistemi tarafından kontrol edilen organ ve yapılardan gelen ve çoğu bilince
ulaşmayan duyulardır. Bu duyuları taşıyan sinirlere Genel Visseral Afferent (GVA) sinirler denir.
İç organlardan gelen gerilme ve düz kas spazmı gibi nedenlerle oluşan ağrı duyusu bilince ulaşan genel
visseral duyulardandır.
DUYULARI İLETEN SİNİRLER
Özel visseral duyular:
• Koku• Tad
Bu duyular sonuçta otonom sinir sisteminin kontrolü altında çalışan organ ve yapıları etkilediği için özel
visseral duyular olarak kabul edilir.Bu duyuları ileten sinirlere Özel Visseral Afferent
(ÖVA) sinirler denir.
DUYULARI İLETEN SİNİRLER
DUYULAR
GENEL ÖZEL
Somatik Visseral Somatik Visseral
taktil: (spinal sinirler ve CN. V)
- ağrı- ısı- temas- vibrasyon- pozisyon
organların durumu (otonom sinirler)
- görme (CN. II)- işitme ve denge
(CN. VIII)
- koku (CN. I)- tat (CN. VII –
IX- X)
ORGANA SENSUUM (DUYU ORGANLARI)
• Reseptörler, yerleşimlerine göre 4 gruba ayrılır :• Eksteroreseptör (Mekanoreseptör) – Deride yüzeyel
ve geniş olarak yer alan, dış ortamdan gelen uyarıları direkt alan reseptörlerdir.
• Interoreseptör (Visceroreseptör) – Vücud içinde (İç organların duvarında, salgı bezlerinde ve damarların adventisyal tabakasında) yer alan ve kan basıncı, O2, CO2 konsantrasyonunu… algılayan reseptörlerdir.
• Telereseptör – Vücuda uzaktan gelen görüntü, ses ve koku uyarılarını algılayan reseptörlerdir.
• Proprioreseptör – Eklem, kas ve kulağın vestibuler bölümünde (denge organı) yer alan derin duyu uyarılarını algılayan reseptörlerdir. Vücut parçalarının pozisyonu ve hareketlerini (kinestetik duyu) algılayarak, vücut dengesinin sağlanmasınıda rol oynar.
• Algıladıkları uyarı tiplerine göre reseptörler :
• Termoreseptörler – ısı duyusunu algılar.
• Kemoreseptörler – vücut sıvılarındaki iyonlar ile (H2, O2, CO2…) tad veya kokudaki kimyasal maddelere duyarlı.
• Fotoreseptörler – ışık duyusunu algılar.
• Nosiseptörler – dokularda hasarlanma–yaralanma sonucu oluşan ağrı duyusunu algılar.
• Baroreseptörler – vücut sıvılarındaki basınç değişimlerini algılar.
• Mekanoreseptörler – titreşim ve hareket değişimlerini algılar.
ORGANA SENSUUM (DUYU ORGANLARI)
• Duyular 2 gruba ayrılır :
• Genel duyular – Dokunma, basınç, titreşim, ısı, ağrı, iki nokta diskriminasyonu, stereognosis, propriosepsiyon…
• Propriosepsiyon dışındaki duyular deride yer alır
• Özel duyular – Görme, işitme - denge, koku ve tad
ORGANA SENSUUM (DUYU ORGANLARI)
DERİ
DERİ KATMANLARI TIRNAK YAPISI
• Deri ve eklentileri, integumentum commune (ortak örtüler) başlığında incelenir. Burada yer alan yapılar :
• Kıllar, Tırnaklar, Deri bezleri ve Derideki genel duyu reseptörleridir.Stratum corneum
Stratum basale
Gl.sebacea
Bulbus pili
Folliculus pili / Radix pili
Pilus (Kıl)
Arter SinirGl.sudorifera
Epidermis
Dermis
Hypo-dermis
Unguis (Tırnak)
Lunula
Vallum unguis (Eponychium)
Hyponychium
Matrix unguis
Corpus unguis
Reseptör
DERİ
• Deri : 1-2 mm kalınlığındadır ve 1.5-2 m² kadar alan kaplar.
• Vücudu zararlı etkenlere (mekanik, kimyasal, ısı, ışık…) karşı korur.
• Vücud ısısının düzenlenmesinde rol oynar.• Ultraviyole ışığının etkisi ile D vitaminini oluşturur.• Ter ve yağ bezleri ile boşaltım organı gibi görev yapar.• Çeşitli reseptörleri ile en geniş genel duyu organıdır.• Normalde var olan deri gerginliğine Turgor denir.• Deri üzerinde kollajen lif demetleri yöneltisinde görülen
deri çizgilerine Langer çizgileri (linea distractiones) denir. Cerrahi deri kesisi bu çizgiler doğrultusunda yapılmalıdır.
• Deri üzerinde ayrıca sulci cutis adlı çeşitli oluklar yer alır.• Omuriliğin bir segmentinden çıkan sinirlerin innerve ettiği
deri alanına dermatom denir.• Deri; sistemik hastalıklardaki etkileşimi, cerrahi özellikleri
ve innervasyon yönüyle nörolojik hastalıkların tanısında önemli.
• Deri temel olarak 2 tabakadan yapılıdır :• Epidermis ve Dermis
• I - Epidermis : Çok katlı keratinize epitel doku olup, vücud dış yüzeyinde yer alan özel katmandır. Ektoderm’den gelişir.• Zararlı etkenlere (kimyasal, mekanik veya mikroplar…)
karşı korunmada bariyer gibi rol oynar.• Kan damarları içermez. Diffüzyon ile beslenir.• Vücutta en kalın olduğu yerler avuç içi ve ayak
tabanıdır.• 5 katlı bir yapıya sahiptir. En derinde yer alan tabakası
stratum basale/germinativum deri rengini verir (melanositler) ve yenileyici katmandır.
DERİ
DERİ TABAKALARI
Sulci cutis
Stratum corneum
Stratum lucidum
Stratum granulosum
Stratum spinosumStratum basale
Stratum germinativum
Meissner cisimciği
Kan damarı
Vater-Pacini cisimciği
Gl.sudoriferae (Ter bezleri)
Epidermis
Dermis
Hipodermis/ Subcutis
(Derialtı)
Cutis (Deri)
• 1- Stratum corneum: Çekirdeği olmayan, çok sayıda keratinleşmiş hücreler (keratinocytus) içeren ve devamlı aşınmaya maruz kalan 20-30 katmanlı en dış tabakadır.
• 2- Stratum lucidum: Işık kırıcılığı yüksek, homojen, ince tabakadır. Deriyi, güneşin UV ışınlarından korur.
Ter bezlerinin ağızları
Stratum basale çıkıntıları
EPIDERMIS TABAKALARI
Stratum corneum
Stratum lucidum
Stratum granulosum
Stratum basale
Stratum spinosum
• 3- Stratum granulosum: Keratohiyalin granüller içeren 3-4 katlı tabakadır. Keratinizasyon bu tabakada başlar.
• 4- Stratum spinosum: Epidermisin en kalın tabakasıdır. Bakterileri fagosite eden Langerhans hücreleri yer alır.
• 5- Stratum basale: En alt katman olup, bazal lamina üzerin dedir. Derinin rengini veren melanocytus’lar buradadır. En yüzeydeki katman incelince bu tabaka diğer katmanların
oluşumunu (germinativ tabaka) sağlar.
16
Estratos de la EpidermisEPIDERMIS TABAKALARI
Epidermis
Dermis
Hypodermis
Bulbus pili
Plexus radix pili
Panniculus adiposus (Subcutis)
Rete arteriosum dermale
Plexus venosus dermalis
Porus dermalis
Meissner korpuskülü
Serbest sinir uçlarıStratum reticulare (Dermis)Gl.sebaceaM.arrector piliDuysal sinir lifleriGl.sudorifer eccrinaVater-Paccini korpuskülü
Scapus piliRadix pili
Stratum papillare (Dermis)
DERMIS
Folliculus piliGl.sudorifer eccrina
• II - Dermis : Çeşitli hücreler (fibroblast, makrofajlar, yağ hücreleri) ile birbirine örgülü durumda kollajen, retiküler ve elastik liflerden yapılı kalın bir tabakadır. Mesoderm kökenli.• Damar ve sinirler bol miktarda bulunur.• Duysal sinir sonlanmaları, deri bezleri ve kıl
kökleri içerir.
DERMIS TABAKALARI
EPIDERMIS
Stratum papillare
Stratum reticulare} DERMIS
• 1- Stratum papillare: İnce kollagen lifler içeren gevşek bağ doku tabakasıdır. Epidermise doğru uzanan çıkıntılara papilla denir. Parmak izi oluşumu bu çıkıntıların sonucudur.
• 2- Stratum reticulare: Kollagen liflerin hakim olduğu sık örgülü bağ dokusu tabakasıdır. Ter ve yağ bezleri, kıl folikülleri, kan-lenf damarları ve m.arrector pili’yi içerir.
• Hipodermis (subkutis) – deri altı katmanı olup, gevşek fibröz bağ dokusundan yapılıdır.
• Yağ hücreleri bol miktarda bulunur.
• Dermis tabakasından daha kalın olup, derialtı duysal sinirler, yüzeyel venler ve lenf damarları yer alır.
• Gevşek yapısı yüzünden deri serbest bir şekilde hareket ettirilebilir.
• Kadınlarda, erkeklere göre hipodermis’te daha çok yağ dokusu yer alır (Öz. meme, kalça ve karın bölgesinde).
• Bu sebeple özellikle kadınlarda vücud konturlarının oluşumu karakteristik olarak ortaya çıkar.
• Yağ miktarı – beslenme, hormonal veya ırka göre değişir.
DERMIS TABAKALARI
Panniculus adiposus
Epidermis
Dermis
Hypodermis(Subcutis)
Rete arteriosum dermale ve Rete venosum dermalis
DERMIS TABAKALARI
DERİ EKLENTİLERİ
• Derinin özel eklentileri –
• I - Deri bezleri (Gll.cutis)
• Yağ bezleri (Gll.sebaceae)
• Ter bezleri (Gll.sudoriferae)
• II - Kıllar (Pili)
• III - Tırnaklar (Ungues)
• IV - Deri reseptörleri (Receptoria cutis)
DERİ EKLENTİLERİ
DERİ KATMANLARI TIRNAK YAPISI
Stratum corneum
Stratum basale
Gl.sebacea
Bulbus pili
Folliculus pili / Radix pili
Pilus (Kıl)
Arter SinirGl.sudorifera
Epidermis
Dermis
Hypo-dermis
Unguis (Tırnak)
Lunula
Vallum unguis (Eponychium)
Hyponychium
Matrix unguis
Corpus unguis
Reseptör
DERİNİN ÖZEL EKLENTİLERİ
• I - Deri bezleri (Gll.cutis): 2 cins deri bezi vardır :
• 1 - Yağ bezleri (Gll. sebaceae) –Avuç içi ve ayak tabanı dışında tüm vücut derisinde dermis tabakasında yer alır.
• Salgılarını kıl foliküllerine veya direkt deri yüzeyine boşaltırlar.
•Sebum ; Özel kokulu yağ bezi salgısına denir. Deri yüzeyini yağlayarak bakteri ve mantarlara karşı bariyer oluşturur. Salgılanma miktarı sıcaklık, cinsiyet hormonları ve yaş ile etkilenir.
• Akne ; yağ bezinin kronik iltihabıdır.
• Androjenler ; yağ bezinin salgısını arttırır.
DERİ BEZLERİ
Pilus (Kıl)
Gl.sebacea
Terminationes nervorum
Nervus
Epidermis
Dermis
Hypodermis
Gl.sudoriferaArteriol
M.arrector pili
Panniculus adiposus
Vas capillare
Gl.sebacea
Folliculus pili / Radix pili
Gl.sebacea pilaris
• 2 - Ter bezleri (Gll.sudoriferae) – • Ekrin ter bezleri : Basit kıvrımlı tübüler
bezlerdir. Kıl folikülü ile ilişkili değildir. Dudak kenarı, tırnak yatağı, labium minus, clitoris ve glans penis dışında tüm vücut derisinde yer alır. • Vücut ısısına duyarlı boşaltım organı gibi
görevi yapar. Günde 600 ml. asidik salgı salgılar. Vücut ısısı yükselince bu bezler uyarılır ve bol salgı salarak, vücut ısısının düşmesini sağlar.
• Apokrin ter bezleri : Geniş lümenli kıvrımlı tübüler bezlerdir. Kıl folikülü ile ilişkilidir. Salgısı lümende depolanır. Koltukaltı, areola mammae, labium majus ve anal-genital bölgede yer alır. • Streslere yanıt olarak salgılanırlar. • Özel kokularına feromen denir.
DERİNİN ÖZEL EKLENTİLERİ
DERİ BEZLERİ
Folliculus pili Gl.sebaceaDuctus sudorifer
Apokrin ter bezi (portio terminalis)
Ekrin ter bezi
Scapus pili
Epidermis
Dermis
Ekrin ter bezi
Apokrin ter beziKıl folikülü dış kılıfı
M.arrector piliGl.sebacea
Kıl folikülü iç kılıfıCuticula
CortexMedulla
Pilus
Matrix pili
Papilla piliKapiller damarlar
• II - Kıllar : Avuç içi, ayak tabanı, dudaklar, glans penis, meme başı ve labium minus hariç tüm vücutta bulunur. Koruma, duyu ve vücut ısısının düzenlenmesine katkı yapar.
• Temel yapıları :
• Kıl gövdesi (scapus pili) – Deri dışında kalan kıl bölüm
• Kıl kökü (radix pili) – deri içinde kalan bölüm
• Bulbus pili – kıl kökünün en alt bölümü ile çevresindeki yapılara denir. Kıl büyümesini sağlar.
• Folliculus pili – Kıl kökünü saran bağ dokusu kılıfıdır.
• Kıl kası (M.arrector pili) – Folliculus pilinin yaklaşık ortalarında olarak yer alan düz kas. Sempatik sinirlerle innerve edilen bu kas emosyon, soğuk…gibi nedenlerle dikleşmektedir.
DERİNİN ÖZEL EKLENTİLERİ
Folliculus pili
Scapus pili
Radix pili
Bulbus pili
Ekrin ter bezi
Gl.sebacea
M.arrector pili
DERİ KILLARI
KIL YAPISI
Scapus pili
M.arrector pili
Gl.sebacea
Radix piliBulbus pili
(Folikül kesesinde)
Scapus pili (Cuticula, Cortex, Medulla)
Vagina epithelialis radicularis interna
Vagina epithelialis radicularis externa
Membrana basalis
Medulla
Kıl folikülünü saran bağ dokusu kılıfı
Cortex
Matrix
Melanocytus
Papilla pili
Panniculus adiposa (Subcutis)
• Kıllar dağılımı ve özellikleri yaş, cinsiyet ve ırka göre değişir.
• Sabit kıllanma puberte ile başlar ve 40-50 yaşa kadar devam eder.
• Seksüel hormonlardan etkilenmelerine göre insan kılları 3 grupta incelenir :
• 1-Hormonlar ile ilgili ve her iki cinste de bulunan kıllar: Hirci (koltukaltı kılları), pubes (genital bölge kılları) ve capilli (baş kılları),
• 2-Erkeklerde androjenlerin etkisindeki kıllar : Barba, tragi, vibrissae, omuz, göğüs, kol kılları…
• 3-Hormonlar ile ilgili olmayan ve her iki cinste de aynı şekilde bulunan kıllar : Supercili (kaşlar), cilia (kirpikler) ve ekstremite kılları.
DERİ KILLARI
• III - Tırnaklar :
• El ve ayak parmaklarının son falanks uçlarının dorsal bölümünde yer alırlar.
• Epidermis tabakasının modifiye olmuş hali olup, keratinize ve elastik yapılardır.
• Işığı geçirme özellikleri nedeniyle altta yer alan vasküler tabaka renginden dolayı pembe renkli görünürler.
• 0.5-0.7 mm kalınlığında olup, haftada 0.5-1 mm büyürler.
• 4 kenarı vardır : Margo liber, Margo occultus, Margo lateralis (2 tane)
Margo liber
Corpus unguis
Margo lateralis
Lunula
Eponychium (Kütikül)
Margo occultus
DERİNİN ÖZEL EKLENTİLERİ
• Tırnağın 2 temel bölümü vardır ve ikisi birlikte tırnak yatağı olarak adlandırılır ;
• 1-Tırnak kökü (radix unguis) – Deri altındaki bölüm
• 2-Tırnak gövdesi (corpus unguis) – Proksimal kısmında yarımay şeklindeki beyaz alana lunula denir. Tırnak kökü+lunula altında kalan ve büyümeyi sağlayan tabakaya matrix unguıs denir.
Matrix unguisRadix unguis
Vallum unguis Eponychium (Kütikül)
Corpus unguis
TIRNAK YAPISI
Tırnak yatağı (Matrix unguis)
Margo liber
Distal pahalanx ucu
Stratum germinativum
• IV - Deri Duyu Reseptörleri : Ağrı, ısı, basınç ve titreşim duyularını algılayan derideki reseptörlerdir. Bunların bazıları sadece bir duyuya spesifik olduğu gibi, aynı duyuyu algılayan birden fazla reseptör de olabilir. Örneğin ağrı duyusu bir reseptör ile algılanırken, dokunma duyusu 3-4 reseptör tarafından algılanmaktadır.
• Deri reseptörleri 2 tiptedir :
• 1 - Kapsüllü reseptörler :
•Meissner korpuskülü (corpusculum tactus) – Kılsız deride (avuç içi, ayak tabanı, dudaklar, dış genital organlar) yer alan dokunma ve iki nokta taktil diskriminasyon duyusunu alır.
•Vater-Paccini cisimciği (corpusculum lamellosum) - Dermis, hipodermis, ligamentler, eklem kapsülü, periton, dış genital organlarda yer alan titreşim ve hızlı mekaniksel değişimleri (basınç, gerilme) algılarlar.
DERİNİN ÖZEL EKLENTİLERİ
•Krause cisimciği (corpusculum bulboidea) – mukozalarda ve dermis tabakasında yer alan sferik şekilli reseptörler olup, soğuk (20° altı) ve basınç duyusunu alırlar. Sayıları ruffini’ye göre daha fazladır.
•Ruffini korpuskülü (corpusculum bulboidea) - mukozalarda ve dermis tabakasında yer almakta olup, sıcak (20° üstü) ve muhtemelen dokunma, basınç ve gerilme duyusunu alırlar.
• 2 - Kapsülsüz reseptörler :
•Serbest sinir sonlanmaları – ağrı, dokunma, basınç ve muhtemelen ısı duyusunu alırlar.
•Merkel diskleri (meniscus tactus) – saçsız deride ve kıl foliküllerinde yer alan basınç reseptörleridir.
•Kıl folikülü reseptörleri – bütün kıl foliküllerinin çevresinde yer alan sinir ağı şeklindeki dokunma reseptörleridir.
DERİ DUYU RESEPTÖRLERİ
DERİ KATMANLARI ve RESEPTÖRLER
KILLI DERİ KILSIZ DERİSerbest sinir
uçları
Meissner korpuskülü
Ruffini korpuskülü
Vater-Pacini korpuskülü
Sıcak reseptörü, Nosiseptör
Merkel diski
Kıl folikül reseptörü
Epidermis
Dermis (Cutis)
Subcutis dokusu
Soğuk reseptörü, , Nosiseptör Merkel diski - Akson
kompleksi
Meissner korpuskülü (dokunma,hafif basınç)
Ruffini korpuskülü (basınç / sıcak)
Krause cisimciği (dokunma,hafif basınç / soğuk)
Merkel diskleri (hafif dokunma)
Vater-paccini cisimciği (derin basınç)
Epidermis
Dermis ve Hipodermis
Serbest sinir uçları (ağrı)
DERİ DUYU RESEPTÖRLERİ
Bulbus pili - Kıl kökü pleksusu (kıl hareketi)
DERİ DUYU RESEPTÖRLERİ
• Stereognosis – dokunma duyusu yoluyla elimize aldığımız bir cismin şekil ve niteliklerini tanıma yeteneğine denir.
Efferent motor lifler
Duysal sinir uçları (damlalar şeklinde)
Kas lifleri
Bağ dokusu kapsülü
Efferent motor lifler
Ekstrafusal kas lifleri
Golgi tendon organı
Duysal sinir uçları (spiral şeklinde)
İntrafusal kas lifleri
Tendon kapsülü
Duysal lifler
DERİ DUYU RESEPTÖRLERİ
Tendon
TAD ORGANI (DİL)-ORGANUM GUSTATORIUM
• Dil konuşma ve beslenme dışında, mukozasında bulunan tad tomurcuklarının (Caliculus gustatorius) içinde yer alan tad reseptörleri aracılığı ile tad organı olarak da görev yapar.
• Tad tomurcukları yaklaşık olarak 10 000 tane kadar olup, dil üzerindeki papillalarda, fıçıcıklar şeklinde bulunur.
• Dil yüzeyine bakan küçük birer delikleri aracılığıyla tadı algılanacak partikülleri içine alır.
• Tad duyusunu > Tomurcuk içinde nöro-epitelyal hücreler CN – VII, IX ve X ile MSS’ine taşırlar.
• Lezzet : Besin maddesinin tadı, kokusu, ısısı ve görünümünün yarattığı ortak duyuya verilen isimdir.
Papilla vallata
Papilla fungiformis
Acı
Ekşi
Tuzlu
Tatlı
TAD ORGANI (DİL)-TAD TOMURCUKLARI
• Dildeki tad tomurcuklarının yerleştiği dil papillarına - Papillae vallatae, Papilla follatae ve Papilla fungiformis adı verilir.
• Dilin farklı bölümleri farklı duyuları algılarlar : Dil ucu > tatlı-tuzlu, Dil kenarları > ekşi, Dil kökü > acı duyusunun algılanmasını sağlar.
• Papillae filiformes; Tad tomurcuğu içermeyen, taktil organı gibi görev yaparlar.
Acı
Ekşi
Tuzlu
Tatlı
CN-X
CN-IX
CN-VII
Dil ucu: tatlı ve tuzluDil kenarları: ekşiDil kökü: acı
TAD ORGANI (DİL)-TAD ALANLARI
Palatum molle (alt yüz)
Arcus palatoglossus
Pars oralis pharyngis (arka duvar)
Epiglottis (ön yüz)
Dilin dışında tad alan yerler:
TAD ORGANI (DİL)- TAD ALANLARI
Tad tomurcuğu
TAD ORGANI (DİL)
Tad tomurcuğu
Papilla vallata
TAD ORGANI (DİL)
Tad sinirlerinin afferent lifleri
Bazal hücreler
Bağ dokusu
Tad reseptör hücreleri
Destek hücreleri
Dildeki çizgili squamoz epitel hücreleri
Porus gustatorius (Tad deliği)
Tad silyaları
Dil gövdesi (Derin kısım) Dil yüzeyi
TAD ORGANI (DİL)
TAD TOMURCUĞU
Tad merkezi – 43.alan (cortex)
Thalamus (Nuc.VPM)
Pons
Bulbus (Nuc.solitarius)
N.vagus (CN-X)
N.facialis (CN-VII)
N.glossopharyngeus (CN-IX)
• Tad duyusunun > MSS’ine taşınma yolları
TAD ORGANI (DİL)-TAD DUYUSU İLETİMİ
TAD ORGANI (DİL)-TAD DUYUSU İLETİMİ
Area gustatoria (43.alan)
Gyrus postcentralis
Nn.craniales
LinguaEpiglottis
Koku mukozası (mavi renk ile gösterilmiştir)
KOKU ORGANI (BURUN) - ORGANUM OLFACTORIUM
Cavitas nasi Dışyan Duvar Septum nasi
• Burun içinin tavan kısmına yakın yerlerdeki mukoza tabakasında koku duyusunu algılayan reseptör hücreler var.
• Bu bölgeye regio olfactoria (koku bölgesi) adı verilir. Buradaki nöroepitelyal hücreler kemoreseptör özelliğindedir.
• Cavitas nasi’deki koku epitelinin olduğu yerler ;• Regio olfactoria (tunica mucusa olfactoria)
• Concha nasalis superior’un üst kısmı• Recessus sphenoethmoidalis• Septum nasi
• Bu olfaktor reseptör hücrelerin siliaları mukoza yüzeyindedir.
• Ayrıca mukozada bulunan destek hücreleri ve Bowman bezleri salgıları ile mukoza yüzeyi ıslatılır, sonuç olarak koku parçacıkları bu salgılarda erir ve reseptör hücreler tarafından algılanır.
• KOKU ORGANI (BURUN) - ORGANUM OLFACTORIUM
Olfaktor epitel
Concha nasalis
Hava yolu
Olfaktor epitel (mukoza)
Mukus hücresi
Olfaktor reseptör hücrelerin silyaları
Koku molekülleri içeren hava yolu
Bulbus olfactorius
Mitral hücreler
AxonBasal hücreler
Reseptör hücreler
Destek hücreleri
DendritOlfaktor silyalar
Glomerüller
Lamina cribrosa
Nn.olfactoriiLamina propria (bağ doku)
KOKU ORGANI (BURUN) - ORGANUM OLFACTORIUM
Bulbus olfactoriusTrac.olfactorius
Olfaktor bez
• Algılanan koku, sinir impulslarına çevrilerek; N.olfactorius (CN-I) tarafından bulbus olfactorius > tractus olfactorius > beyindeki koku merkezlerine (cortex) iletilir.
• Koku merkezi (lobus piriformis cortex) iki bölüme ayrılır:• Primer koku merkezi (1); area periamygdaloidea
(Uncus’un ön bölümü - 34. alan) • Sekonder koku merkezi (2); area entorhinalis -
28.alan
KOKU ORGANI (BURUN) - ORGANUM OLFACTORIUM
Tractus olfactoriusLamina cribrosa
Concha nasalis sup.
Bulbus olfactorius
Nn.olfactoriiSinus frontalis
Septum nasi
(1)(2)
TEŞEKKÜRLER… BAŞARILAR… 09.10.2014 PROF.DR.YUSUF ZEKİ YILDIZ
ORGANA SENSUUM (DUYU ORGANLARI)
Recommended