Prof.Dr.Yusuf Zeki YILDIZ (2012)

Prof.Dr.Yusuf Zeki YILDIZ (2012)

GÖZ ANATOMİSİ

SİNİR SİSTEMİ ve DUYU ORGANLARI

DERS KURULU – I (3001)

GÖRME ORGANI – ORGANUM VİSUALE (GÖZ)

Dış dünyayı görmemizi sağlayan ve Orbita adlı göz çukurlarına sağlı-sollu yerleşmiş bir çift duyu organına GÖZ adı verilir.

Görme sistemi, afferent bir sistemdir ve görüntü bilgilerini beyine iletir Bu bilgi, görüntü dünyasının topografik şekillerini (haritalar)

oluşturmak üzere beyinde işleme tabi tutulur. Görme sistemi ; göz ve retinası, optik sinirleri ve beyin içindeki

görme yollarını içerir. Beyinde görsel uyarıcıların farklı görünüşleri (şekil ve form, renk,

hareket) hakkındaki bilgiyi nakleden ve işleyen multipl görme merkezleri vardır.

Görme organı iki bölümde incelenir : Bulbus oculi (Göz küresi) ve Organa oculi accessoria (Gözün Yardımcı Organları)

Göz küresi : Embriyolojik dönemde beyinin bir çıkıntısı (optik vezikül) olarak gelişir.

Orbita içine yerleşmiş olan göz küresi, 2.5 cm çapında ve yaklaşık 10 gr. ağırlığında, yukardan – aşağıya doğru hafifçe basılmış küre şeklinde bir biyokameradır.

Öndeki konveksitenin ucuna Polus anterior (kornea’da), Arkadaki konveksitenin ucuna Polus posterior (sklera’da) adı verilir. Axis bulbi adı verilen göz küresi ekseni ön ve arka polus’lardan

geçmektedir. Axis opticus adlı görme ekseni ise sırasıyla ;

Polus anterior > Lens ortası > Fovea centralis (Retina’nın en iyi gören yeri)’den geçer.

BULBUS OCULİ - GÖZ KÜRESİ

Discus nervi optici

BULBUS OCULİ - EKSENLER

DIŞ YAN İÇ YAN

Fovea centralis

Axis opticusAxis

bulbi

2 eksenin kesişim yeri Polus posterior

lentis

Polus anterior bulbis

Polus posterior bulbis

BULBUS OCULI - GÖZ KÜRESİ

Göz küresi (BULBUS OCULI) 3 (üç) tabakalı bir duvar yapısına sahiptir. Dıştan - içe doğru :1- Tunica fibrosa bulbi : Sclera Cornea

2- Tunica vasculosa bulbi (uvea) :ChoroideaCorpus ciliareİris

3- Tunica nervosa / interna bulbi (retina)

GÖZ KÜRESİNİN KATMANLARI

Aa.ciliares posteriores longae

A.ciliares posteriores breves

Fovea centralis

Discus nervi optici

N.opticus

1-Tunica fibrosa- SCLERA

2-Tunica vasculosa- CHOROİDEA 3-Tunica nervosa-

RETİNA

1-Tunica fibrosa CORNEA

2-Tunica vasculosa- CORPUS CİLİARE

Ora serrata

LENS

Sinus venosus sclerae

Aa.ciliares anteriores

Camera vitrea (postrema)

Camera anterior

Camera posterior

2-Tunica vasculosa- İRİS

TUNİCA FİBROSA BULBİ

Fibroz tabakanın ;

5/6 arka bölümüne > SCLERA, 1/6 ön bölümüne > CORNEA adı verilir.

Sclera

Cornea

Lamina cribrosa sclerae

A.centralis retinae

N.opticus

Lens

İris

Vagina bulbi (Tenon kapsülü)

SCLERA TABAKASI Cornea

Sclera (sert tabaka) : Göz küresinin arka ve dışyan bölümlerini (5/6) kaplar.

Opak, beyaz renkli, sert ve sağlam bir katmandır. Bu sertlik ; Göz küresinin şeklinin ve

hacminin korunmasını, Kameraların içindeki hidrostatik

basınca karşı direnci ve Ekstraoküler göz kaslarının

tutunmasını sağlar.

Optik sinir, sclera’nın arka tarafında yer alan delikli bir bölgeden geçer, buraya lamina cribrosa sclerae adı verilir.

Buradaki diğer deliklerden ; büyük olanın içinden a.-v.centralis retinae, küçük olanların içinden ise aa.-vv.-nn.ciliares geçer.

Lamina cribrosa, sclera’nın en zayıf parçasıdır. Göziçi basıncı yükseldiğinde (GLOKOM) bu zayıf bölgesinde sclera

dışa doğru çıkıntı yapar.

ScleraLamina cribrosa

sclerae

SCLERA TABAKASI Cornea

ScleraLamina cribrosa sclerae

Önde – kornea ile aralarındaki sınır > limbus cornea ’dır ,

Sclera’nın dış yüzü Göz kapaklarının örttüğü ön

bölümde transparan Bulber conjunctiva (gözün beyaz kısmı) ile sarılıdır.

Limbus cornea

Limbus cornea

Sclera + Bulber

conjunctiva

Arkada - optik sinir çıkış yerinin çevresinden itibaren dura mater ile devam eder.

Sclera’nın dış yüzü Arka bölümde ise Vagina bulbi (Tenon kapsülü) ile sarılıdır.

SCLERA TABAKASI

N.opticusVagina bulbi (Tenon kapsülü)

Dura materDura mater

CORNEA

Cornea (boynuzumsu tabaka) : Saydam,şeffaf ve damarsız olup, fibroz katmanın ön 1/6’sını yapar.

Düzenli yoğun bağ dokusundan oluşu, ışığı geçiren kristalsi bir yapı gibi görünmesini sağlar.

Küçük çaplı bir küresel bölüm olan korneanın ; Ön yüzü konveks olup – facies anterior , Arka yüzü konkav olup – facies posterior olarak adlandırılır ve

camera anterior’u önden sınırlar. Korneanın ince olan dış kenarına - Limbus cornea adı verilir. Kornea ile skleranın birleşme yerinde Sinus venosus sclerae

(Schlemm kanalı) bulunur. Camera anterior’daki humor aquous sıvısı buradan geçerek

venöz dolaşıma katılır.

Cornea

Limbus cornea

Facies anteriorFacies posterior

Sinus venosus sclera (Schlemm kanalı)

Camera posterior

Camera anterior

İris

Pupilla

Corpus ciliare

Sinus venosus sclerae (Schlemm kanalı)

Pupilla

İris

Camera anterior

Cornea

Lens

Corpus ciliare

Camera vitrea / postrema

CORNEA

KORNEA KIRICILIĞI

Cornea, gözde kırıcılığı en yüksek yapıdır (≈ 40 diyoptri). Işık, kornea yolu ile göze girer. Kornea kırılması yetersiz ise hipermetropi

Odak noktası > retina arkasına düşer > Yakını göremez Kornea kırılması aşırı ise miyopi

Odak noktası > retina önüne düşer > Uzağı göremez Kornea yapısındaki düzensizlikler, odak noktalarının

varyasyonlarına neden olur > Astigmatizm

Gelen Işık

Cornea

Lens

Retina

Hipermetropia

EmmetropiaMyopia (Normal Göz)

TUNİCA VASCULOSA (Uvea)

3-Choroidea: Sclera’nın 3/4 arka bölümünün derinindedir.

2-Corpus ciliare: Sclera 1/4 ön bölümünün derininde yer alır. M.ciliaris’i barındırır.

1-İris: Lens’in önünde yer alır. Merkezindeki açıklığa pupilla denir.

Pupilla

3 bölümü vardır :

Tunica vasculosa bulbi ;

Kan damarları ve Pigment açısından yoğun bir katmandır. Bu nedenle ışığı absorbe eder, yansıtmaz.

Pigmentöz yapısı nedeniyle koyu kahve renkli görünür.

CHOROİDEA

Vasküler tabakanın yaklaşık olarak ⅔’ünü kaplar. Damar ve pigment açısından çok yoğun bir katmandır.

Kapiller ağa > Aa.ciliares breves’lerden kan gelir. Bu katmandaki venler vv.vorticosae’ları oluşturur.

Dışındaki skleraya gevşek, İç tarafındaki Retinaya ise sıkı şekilde tutunur.

Choroidea tabakası gerçekte 4 katmanlıdır.

A./V.centralis retinae

V.vorticosa

Sclera

Sclera

Choroidea

Aa.ciliares longae

Aa.ciliares breves

CORPUS CİLİARE Skleranın 1/4 ön tarafında ve derininde yer alır. Arka tarafında Choroidea, Ön tarafında ise İris ile devam eder. Ora serrata’dan öne doğru, iris dış kenarına veya sklerokorneal

birleşeğe kadar uzanır ve üçgen şeklinde bir yapıdır. Vasküler tabakanın en kalın katmanını oluşturur. Yapısı, choroid tabakasına benzemekle birlikte ilave olarak düz

kaslar da (M.ciliares) yer alır. Yapısındaki ince plikalar (plicae ciliares), irise doğru birleşerek

daha kalın çıkıntıları (Proc.ciliaris) oluşturur. Proc.ciliaris’ler 70-80 tane kadar olup, humor aquosus sıvısını

salgılarlar. Corpus ciliare’deki düz kaslar (sirküler/ Müller kası, radial ve

longitudinal grup şeklindedir) parasempatik sinirler tarafından innerve edilir. Kasıldığında proc.ciliaris’e tutunan lig.suspensorium lentis

gevşer ve lens’in kalınlığı/kırıcılığı artar -Yakın akomodasyon

Tunica vasculosa (uvea) yapıları:

1- Choroidea

2- Corpus ciliare

m.ciliaris,proc.ciliaris

3- İris

m.constructor pupilla

m.dilatator pupilla

Camera anterior

Camera posterior

Cornea

Sclera

Choroidea

Corpus ciliare

Proccessus ciliaris

M. ciliaris


Camera posterior

İris

M.dilatator pupillae

M.sphincter pupillae

Camera anteriorLens Fibrae zonulares (Lig.suspensorium lentis)

Ora serrata

Sclera

Conjunctiva

İris

Pupilla

Limbus cornea

İris (gökkuşağı), kişilerde farklı renklerde bulunur. Yaklaşık 12 mm. çapında, ortası delik (pupilla) bir diafram gibi

görev yapan vasküler tabakanın ön bölümündeki renkli kısımdır

İRİS

İRİS Cornea İris

Corpus ciliare

Camera posteriorPupilla Lens

Fibrae zonulares Sclera

M.ciliaris

Angulus iridocornealis

Camera anteriorM.sphincter pupillae M.dilatator

pupillae Schlemm kanalı

Conjunctiva oculi

Cornea ile lens arasında yer alır ve corpus ciliare’nin ön kısmından başlar.

İris ile cornea arasındaki dar açı şeklindeki bölüme angulus iridocornealis denir.

İris; corpus ciliare ve cornea’nın arka kısmına Lig.pectinatum anguli iridocornealis (retinaculum trabeculare) ile tutunur.


Sinus venosus sclerae(Schlemm kanalı)

Cornea

İris

LensCorpus ciliare

İRİS

İris 4 katmanlı bir yapıya sahiptir. Dıştan içe doğru : Epitel tabakası Stroma iridis (kollagen lif-ışınsal, damar ve sinirler içerir ) Düz kas tabakası (M.sphincter ve dilatator pupillae ) Epithelium pigmentosum - pars iridica retinae (melanin

pigmenti içeren renkli tabaka)

Circulus arteriosus iridis major

Epithelium pigmentosum tabakası (2 katlı)

Stroma iridis

Circulus arteriosus iridis minor

M.sphincter pupillaeM.dilatator

pupillae

Cornea

İRİS

İris, kornea ve lens arasındaki boşluğu ikiye ayırır : Camera anterior Camera posterior

İris’in ortasında yer alan açıklığa pupilla (göz bebeği) adı verilir.

Pupilla çapı ; göze gelen ışık miktarına göre 1-12 mm. arasında değişme özelliğine sahiptir. M.sphincter pupillae – İriste dairesel yerleşimli kas >

parasempatik etki ile pupilla çapını azaltır (Miyozis oluşturur) M.dilatator pupillae – İriste radial yerleşimli kas > sempatik

etki ile pupilla çapını arttırır (Midriyazis oluşturur)

Tunica vasculosa (uvea) yapıları:

1- Choroidea

2- Corpus ciliare

m.ciliaris,proc.ciliares

3- İris

m.sphincter pupillae

m.dilatator pupillae

Camera anterior

Camera posterior

Cornea

Sclera

Choroidea

Corpus ciliare

Proccessus ciliaris

M. ciliaris


Camera posterior

İris



Camera anteriorFibrae zonulares

LensPupilla

İRİS ve PUPİLLA ÇAPI DEĞİŞİMİ

Lens

ScleraChoroidea

Retina (Pars optica)Ora serrataM.ciliarisProc.ciliares

Fibrae zonulares

Corpus ciliare (Pars plana)

Corpus ciliare (Pars pilicata)

İris

Normal Pupilla Miyozis Midriyazis

Parasempatik Sempatik

Pars caeca retinae (Nonvisual bölüm) Macula lutea

TUNICA INTERNA BULBI (TUNICA NERVOSA BULBI = RETİNA)

Pars optica retinae (Visual bölüm)

Sclera

Choroidea

N.opticus

Fovea centralis retinae

Discus n.opticiOra serrata

Işığa duyarlı ve en içte yer alan tabakadır.

Dış yüzü choroidea, iç yüzü corpus vitreum ile temastadır. Arkada n.opticus ile devam eder.

Kalınlığı arkadan öne gittikçe incelir (0.6mm > 0.1 mm.). Ancak arkada discus n.optici ve macula’da incedir.

Retina’nın 2 bölümü vardır : Pars optica retinae – discus n.optici’den ora serrata’ya kadar

olan visual (gören) bölüm Pars caeca retinae – ora serrata’nın ön tarafında kalan

nonvisual (görmeyen) bölüm

Cornea

Conjunctiva bulbi

Corpus ciliare

Ora serrata

Stratum nervosumStratum pigmentosum

Sclera

İris

Pars iridica retinae

Pars ciliaris retinae

Pars caeca retinae

Pars optica retinae

* Retina dış yüzü önde ora serrata, arkada discus nervi optici civarında choroidea’nın iç yüzüne tutunmuştur

Discus n. optici

Ora serrata

* Retina choroidea’dan ayrılacak olursa ayrılan retina bölümünün görme yeteneği kalmaz > Retina dekolmanı

* Bu iki nokta dışında retina, choroidea’ya yapışık değildir

* Corpus vitreum’un dışa doğru yaptığı basınç, retinanın > choroidea’ya temasını sağlar.

Corpus vitreum

Choroidea

Retina

Pars caeca

Pars optica

TUNİCA İNTERNA BULBİ (TUNİCA NERVOSA BULBİ =RETİNA)

Retina yumuşak ve yarı şeffaftır. Rodopsin içerdiğinden dolayı canlıda mor renkli görünür.

Basil / Rod ve Koni hücreleri (fotoreseptörler), bipolar ve multipolar (n.opticus’u oluşturur) gang.hücreleri pars optica retinae’da yer almaktadır.

Retina’nın arka tarafında, axis opticus’un (linea visus - görme ekseni) geçtiği sarı pigmentli oval şekilli alana macula lutea (sarı leke), buradaki çukurluğa ise fovea centralis (sadece koni hücreleri yer alır) adı verilir.

Retina’nın en iyi gören ve en iyi ışık alan bölümü macula lutea’dır. Macula lutea’nın 3-4 mm. nazal tarafında n.opticus liflerinin

başladığı beyaz, dairesel çöküntü alanına discus n. optici adı verilir. Bu alan fotoreseptör içermediğinden ışığa duyarsızdır ve kör

nokta olarak da bilinir. A.centralis retinae, discus n.optici’den retinaya giriş yapar ve

retina ile lens’i besler.

Rod hücreKoni hücre

Stratum pigmentosum

Stratum nervosum

Dış katman

İç kat-

man

Photo

reseptör

hücreler

Bipolar

hücreler

Ganglion

hücreler

N.opticus

lifleri

Rod hüc.

Koni hüc.

Dış katman

İç katman

Retina yüzeyi

Sinaptik uçlar

Işık

RETİNA TABAKALARI

Pars optica iki tabakalı bir yapıya sahiptir. Dıştan içe doğru : Stratum pigmentosum–İnce bir pigment tabakası olup, choroid

tabakasının iç yüzüne adeta yaslanmış gibi durur. Stratum nervosum – Str.pigmentosum’un iç tarafında kalınca bir

sinir tabakasıdır, discus n.optici’den ora serrata’ya kadar uzanır.

N. opticus

Macula lutea: Retina arka bölümünün ortası civarında sarı renkli bir alandır.Burası en çok ışık alan ve en iyi görmeyi sağlayan retina parçasıdır.Macula ortasında bulunan hafif çökük alana ise fovea centralis (*) adı verilir.

* *

Discus nervi optici (*) macula’nın 3 mm kadar iç tarafında n.opticus’un retina’yı deldiği bölgedir.Bunun tam ortasından da a.v. centralis retinae girer ve çıkar. Bu alan ışığa duyarlı değildir ve kör nokta olarak tanımlanır.

LATERAL

Göz Dibinin GörüntülenmesiMacula lutea ve Fovea centralis Discus nervi

optici

GÖRME YOLLARI

- Retina > Koni ve rod (basil) hücreleri I.neuron Bipolar hücreler II. neuron Ganglion/ Multipolar hücreler III. neuron

- Nervus opticus- Chiasma opticum- Tractus opticus- Corpus geniculatum laterale IV. neuron- Radiatio optica- Lobus occipitalis (17.-primer ; 18.,19. sekonder alan)

Chiasma opticum

N.opticus

Tractus opticus

Radiatio optica

Corpus geniculatum laterale

Görme merkezi Area - 17

GÖRME YOLLARI

GÖRME YOLLARIGörme alanı

Macula luteaN.opticus

Chiasma opticum

Tractus opticusPedunculus cerebri


Radiatio optica

Görme korteksi (Area-17) Sağ taraf görme korteksi Sol taraf görme korteksi

VİSUAL REFLEKSLERİN YOLLARI

N.opticus

Chiasma opticum


Colliculus superior ve Pretektal çekirdekler

Kranial sinirlerin (III.-IV. ve VI.) motor çekirdekleri

Medulla spinalis’in columna anterior’unda yer alan motor nöronlar

Tractus tectobulbaris ve Tractus tectospinalis

BULBUS OCULI’DEKİ REFRAKTİF (KIRICI) YAPILAR

Cornea (kırıcı gücü en fazla olan yapıdır)

Humor aquosus (ön ve arka kamerayı doldurur)

Lens

Corpus vitreum (lens ile retina arasında yer alan ve göz küresinin 4/5’ini oluşturan jel kıvamındaki yapıdır.)

BULBUS OCULİDEKİ KIRICI YAPILAR – HUMOR AQUOSUS

Camera anteriorCornea

Trabeküler ağdaki Fontana boşlukları

Schlemm kanalı

Conjunctiva

Sclera çekirdeği

Episkleral venler

ScleraFibrae

zonulares

Corpus ciliare


Camera post.İris

Lens

Cornea’nın hemen arkasında, lens’in önünde 2 kamera (odacık) vardır.

Cornea ile iris arasındakine camera anterior , iris ile lens arasındakine ise camera posterior adı verilir. Bu odacıkların içinde alkalik

karakterde berrak sıvı olan humor aquosus bulunur.

Bu sıvının ışığı kırıcı özelliği vardır.

Corpus ciliare’den salgılanan humor aquosus sıvısı arka kameradan pupilla yoluyla ön kameraya geçer. Buradan da iridokorneal açıdan schlemm kanalı (sinus venosus

sclera) aracılığı ile venöz dolaşıma drene olur. Emiliminde yetersizlik oluşursa göz içi basınç artışı sonucu

glokom ortaya çıkar.

LENS Cornea İris

Corpus ciliare



M.ciliaris




Conjunctiva oculi

Yaklaşık 9-10mm. çapında,şeffaf,elastik ve bikonveks bir mercektir İris ile corpus vitreum arasında yer alır. Avasküler yapıda olup, bir kapsülle (capsula lentis) sarılıdır. Beslenmesi humor aquosus ile sağlanır. Ön yüzündeki en çıkıntılı yerine polus anterior, arka yüzündeki en

çıkıntılı yerine polus posterior denir. Her iki yüzün periferde birleştiği kenara equator lentis adı verilir.

Equator lentis

*

*

**

LENS Cornea İris

Corpus ciliare



M.ciliaris




Conjunctiva oculi

Equator lentis

*

*

Equator lentis’ten, corpus ciliare’ye uzanan ve lensi yerinde tutan bağ dokusu liflerine fibrae zonulares (lig.suspensorium lentis) denir. Corpus ciliaredeki m.ciliaris lifleri kasılınca lig.suspensorium lentis

gevşer ve lensin kalınlığı / kırıcılığı değişir (artar). 40-45 yaşından sonra lensin elastikiyeti ve akomodasyon özelliği

azalmaya başlar, buna presbyopia adı verilir. Katarakt – Lensin opaklaşması haline klinikte verilen addır.

REFRAKTİF ORTAMLAR :

1- Cornea

2- Humor aquosus

camera anterior

camera posterior

3- Lens

4- Corpus vitreum /

camera postrema

Cornea

Sclera

Choroidea

Corpus ciliare

Proccessus ciliaris

M. ciliaris


Camera posterior

İris



Camera anteriorFibrae zonulares

Lens

Corpus vitreum / Camera postrema

BULBUS OCULİDEKİ KIRICI YAPILAR (REFRAKTİF ORTAMLAR)

CORPUS VİTREUM Işığı kıran yapıların en büyük hacimlisidir. Lens’in hemen arkasında yer alan camera postrema (en

arka odacık) içindeki yarı-jelatinöz şeffaf bir maddedir. Bu madde humor aquosus’un aksine yer değiştirmez. Ön tarafında lens’in oturduğu çukurluğa fossa hyaloidea adı

verilir. Bu çukurluktan discus n.optici’ye kadar uzanan ve embriyolojik

dönem artığı olan kanala canalis hyaloideus denir Bu kanalın içinden erişkinde a.centralis retinae (embriyolojik

dönemde a.hyaloidea) geçer.

Aa.ciliares posteriores longae

A.ciliares posteriores breves

Fovea centralis

Discus nervi optici

N.opticus

SCLERA

CHOROİDEARETİNA

CORNEA

CORPUS CİLİARE

İRİS

Ora serrata

LENS



Camera postrema > CORPUS VİTREUM

Camera anterior

Camera posterior

CORPUS VİTREUM

HUMOR AQUOSUS

A.centralis retinae (Canalis hyaloidea)

A./V.centralis retinae

V.vorticosa

Sclera

Sclera

Choroidea

Aa.ciliares post. longae

N.opticus


BULBUS OCULİ - KANLANMASI Arteryel beslenme : A.ophtalmica’nın uç dalları ile

sağlanır. A.centralis retinae (end arter), R.meningeus > Aa.ciliares

posteriores breves / longae, Rr.musculares dallarından >

Aa.ciliares anteriores gelir.

Venöz drenaj : V.ophtalmica superior ve inferior’a dökülür.

Arterlere eşlik eden aynı isimli venler ve Vv.vorticosae (4 tane olup choroid

tabakaya drene olur) ile sağlanır.

Aa.ciliares post. breves

A.centralis retinae

A.ophtalmica

N.opticus

A.ciliaris post.

GÖZÜN YARDIMCI ORGANLARI (ORGANA OCULİ ACCESSORİA)

- Orbita içi oluşumlar

- Supercilium (kaş)

- Palpebrae (göz kapakları)* Rima palpebrarum* Cilia * Tunica conjunctiva

- Apparatus lacrimalis (göz yaşı aygıtı)* Glandula lacrimalis (gözyaşı bezi)* Saccus lacrimalis (gözyaşı kesesi)* Ductus nasolacrimalis (gözyaşı kanalı)

Gl.lacrimalis

Periorbita

M.Levator palpebrae superioris

M.rectus sup.

M.obliquus sup.

M.rectus med.M.rectus lat.

M.rectus inf.

Vagina bulbi / Tenon kapsülü (SCLERA)

ORBİTA İÇİ OLUŞUMLAR

Periorbita – Orbita duvarlarını oluşturan kemikleri saran periosteum tabakasıdır. Kemiklere gevşek olarak tutunduğundan kolayca sıyrılabilir. Bu tabaka cranium dış yüzünde periosteum ile devamlıdır.

Corpus adiposum orbitae

Periosteum

M.lev.palpebrae sup. tendonu

Septum orbitale

Periosteum

Septum orbitale

Periorbitale

Periorbita : Önde > üst ve alt göz kapaklarına uzantılar (Septum

orbitale) gönderir. Arkada > canalis opticus ve fissura orbitalis superior’da dura

mater’in periost tabakası olarak devam eder.

Anulus tendineus communis (ZİNN HALKASI)

N.opticusDura mater


Canalis opticus

*

*N.opticus

N.lacrimalis-V1

*N.abducens (CN-VI)

Fissura orbitalis superior

*N.nasociliaris>N.ophtalmicus(V1)>CN-V

Fissura orbitalis inferior

M.levator palpebrae superiororis

M.rectus superior

M.rectus medialis

M.rectus inferior

M.rectus lateralis

M.obliquus superior

*A.ophtalmica

V.ophtalmica superior

V.ophtalmica inferior

Dışyan Taraf

N.trochlearis(CN-IV)

N.frontalis-V1

*N.oculomotorius, R.superior (CN-III)

*N.oculomotorius, R.inferior (CN-III)

Arkadaki bu açıklıkların merkezi kısmında kalınlaşma yaparak Anulus tendineus communis (Zinn halkası) yapımına katkı yapar.

M.lev. palpebrae sup. tendonu

Septum orbitaleCrista lacrimalis

anterior

Tarsus superior

Lig.palpebrale laterale

Tarsus inferior

Septum orbitale Lig.palpebrale mediale


Septum orbitale – üst ve alt göz kapaklarda yer alan tarsuslar ile orbita girişi arasındaki açıklığı kapatan fibro-membranöz (kalınlaşmış periosteal tabaka) bir yapıdır. Bunun yüzeyelinde göz kapakları yer alır.

Gl.lacrimalis

Corpus adiposum orbitae

Periorbita

M.Levator palpebrae superioris

M.rectus sup.

M.obliquus sup.

M.rectus med.M.rectus lat.

M.rectus inf.

Vagina bulbi / Tenon kapsülü (SCLERA)


Corpus adiposum orbitae – bulbus oculi ve vagina bulbi dışında kalan orbital boşluğu dolduran yağ kitlesidir.

PeriosteumPeriorbita Vagina bulbi (Tenon kapsülü)

Vagina bulbi (Tenon kapsülü)

M.rectus superior

M.rectus inferior

Septum orbitale

Lig.suspensorium


M.obliquus inf. Vagina bulbi (Tenon kapsülü) – n.opticus’tan sclerocorneal birleşeğe

kadar bulbus oculiyi saran orbita içindeki kapsüldür. Bu fasyal kılıf, göz küresinin alt bölümünde okuler kaslar ile birlikte

özelleşmiş bir yapı oluşturur.Bu kement benzeri destekleyici yapıya lig.suspensorium adı verilir.

M.rectus medialis

M.rectus lateralis

M.rectus medialis’in kontrol ligamenti

M.rectus lateralis’in kontrol ligamenti

Lig.suspensorium

Lig.suspensoriumM.rectus inferior

M.obliquus inferior

Periosteum

Lig.suspensorium

Saccus lacrimalis

Lateral kontrol ligamenti

Medial kontrol ligamenti

Vagina bulbi (Tenon kapsülü)Vagina bulbi (Tenon kapsülü)

Periorbita

M.rectus lateralisM.rectus medialis


M.levator palpebrae superioris

M.rectus superior

M.rectus medialis

M.rectus lateralisM.obliquus inferior

M.rectus inferior

EKSTRAOKULER KASLAR

Musculi externi bulbi oculi – göz küresini hareket ettiren 6 kas ve m.levator palpebrae superioris.

M.obliquus superior

GÖZÜN YARDIMCI ORGANLARI

Supercilium (kaş) : Orbita üst kenarında bulunan arcus superciliaris’in üzerindeki

deriye yerleşmiş kısa kılların hepsine birden kaş adı verilir. Açıklığı aşağı doğru bakan kavis şeklinde yerleşir. Gözü ; güneş ışınlarından, alından gelen ter salgısından ve

yabancı cisimlerden korur.

Supercilium (Kaş)

GÖZÜN YARDIMCI ORGANLARI - PALPEBRAE(GÖZ KAPAKLARI)

Pupilla

Cornea

Fornix conjunctiva inferior

Papilla lacrimalis superior

Plica semilunaris

Caruncula lacrimalis

Papilla lacrimalis - Punctum lacrimale (inf.)

Tunica conjunctiva palpebrarum (inf.)

Tunica conjunctiva palpebrarum (sup.)

Tunica conjunctiva bulbi

Limbus cornea

Palpebra superior

Palpebra inferior

Göz kapakları : Palpebra superior ve inferior olmak üzere 2 adettir. Gözü yabancı maddelerden, aşırı ışıktan ve kurumaktan korur. Periyodik olarak açılıp-kapanarak salgıların konjunktival yüzde

dağılmasını ve sürekli ıslak kalmasını sağlar. Uyku sırasında kapanır ve salgı buharlaşmasını önler. Deri ile kaplı ön yüzüne facies anterior, yoğun damarlı mukoza taba-

kası olan conjunctiva ile kaplı arka yüzüne facies posterior denir.

PALPEBRA (GÖZ KAPAĞI) YAPISI

Kesitinde dıştan içe doğru 5 katmanlı bir yapıdır : 1-Deri - 2-Derialtı - 3-Kas tabakası - 4-Tarsofasyal tabaka - 5-Konjunktiva tabakası -

3-Kas tabakası (M.orbicularis oculi)

4-Tarsofasyal tabaka (Tarsus)

Gll.tarsales (Meibom bezleri)

5-Conjunctiva tabakası

1-Deri

2-Derialtı

Deri

1-Deri tabakası (Cutis) : İnce, kılsız ve kıvrımlıdır. Göz kapağının serbest

kenarından içe doğru döner Deri–mukoza birleşeğinden

sonra iç yüzde konjunktiva yer alır.


Palbebra superior


Gll.sebaceae (Zeiss bezleri) ve Gll.ciliares (Moll bezleri)

Palbebra superior

1-Deri tabakası (Cutis) : Ön kıyısındaki cilia’ların folikülleri içine modifiye yağ bezleri

(gll.sebaceae-Zeiss bezleri), Aralardaki deri yüzeyine modifiye ter bezleri

(gll.ciliares-Moll bezleri) ve Konjunktivaya yakın kenarlarına ise modifiye yağ bezleri

(gll.tarsales-Meibom bezleri) açılır.

2-Derialtı tabakası (Subcutis): ince, gevşek ve gözeli bağ dokusundan oluşmuştur. Devamlılık göstermez ve yağ

dokusu içermez. Bu nedenlerle üzerindeki deri

serbestçe hareket ettirilebilir, Yaralanmalarda bol miktarda

sıvının toplanmasına ve torba gibi şişmesine neden olur.

M.orbicularis oculiPars

orbitalis

Pars palpebralis

Lig.palpebrale mediale


PALPEBRAL KAS TABAKASI GÖRÜNÜMÜ

3- Kas tabakası – büyük bir bölümü m.orbicularis oculi’nin pars palpebralis’i tarafından oluşturulur. N.facialis tarafından innerve edilen bu kas, göz kapaklarının

kapatılmasını sağlar. İçyanda lig.palpebrale medialeden başlar, dışyanda

lig.palpebrale lateraleye tutunur. Ayrıca m.orbicularis oculi’nin pars lacrimalis’in ve m.levator

palpebrae superioris’in lifleri de bu tabakada yer almaktadır.

GÖZ KAPAĞI KESİTİ

Periosteum

Septum orbitaleM.levator palpebrae superioris tendonu

Periosteum

Septum orbitale

M.orbicularis oculiM.lev.palpebrae superioris

M.tarsalis

Tarsus superior

Tarsus inferior

PALPEBRAE (GÖZ KAPAKLARI) YAPISI

4- Tarsofasyal tabaka – göz kapaklarında yüzeyel katman ile derin katman arasında sınır oluşturur. 2 temel, 1 destekleyici yapıya sahip. Temel yapılar :

Tarsi palpebrarum Lig.palpebrale mediale ve laterale

Destekleyici yapı :Septum orbitale – M.orbicularis oculi’nin pars palpebralis

bölümünün derininde olarak, orbita kenarından üst ve alt göz kapaklarına uzanan periosteum uzantısıdır.

Üst göz kapağında m.lev. palpebrae sup.’in tendonuna Alt göz kapağında ise tarsus’a yapışır.

Septum orbitale

M.lev. palpebrae superiorisM.tarsalis superior


Tarsus superior

Tarsus inferior

GÖZ KAPAĞI KESİTİ

M.levator palpebrae superiorisPeriosteum

ConjunctivaTarsus



M.tarsalis superior (düz kas)

M.orbicularis oculiSeptum orbitale

M.levator palpebrae superioris tendonu

Fornix conjunctivae superioris


Tarsi palpebrarum– Her bir göz kapağında yer alan temel yapıdır. Sıkı fibroz bağ dokusundan yapılı, ince yarımaysı plak şeklindedir. Üst göz kapağındaki (daha geniştir) tarsus superior - 1cm

M.lev. palpebrae sup. ile birlikte m.tarsalis superior adlı bir grup düz kas lifi tarsus superior’un üst kenarına tutunur.

Alt göz kapağındaki (daha küçüktür) tarsus inferior – 0.5 cm

Septum orbitale

M.lev. palpebrae superiorisM.tarsalis superior


Tarsus superior

Tarsus inferior

M.Levator palpebrae superioris tendonuSeptum orbitale

Tarsus superior


Tarsus inferior

Crista lacrimalis anterior

Lig.palpebrale mediale ve laterale – üst ve alt tarsus’ların her iki ucundan “Y” şeklinde başlayıp, orbita kenarına tutunarak tarsus’ları destekleyen sağlam fibröz yapılardır. İçyan ligament > crista lacrimalis anterior’a tutunurken, Dışyan ligament > os zygomaticum’a tutunmaktadır.

Lig.palpebrale medialeSeptum orbitale

GÖZ KAPAĞININ İÇTEN GÖRÜNÜMÜ

Tarsusların iç yapısında dikey olarak gömülü şekilde yer alan gll.tarsales (Meibom bezleri) adlı modifiye yağ bezleri vardır Sebum palpebrae adı verilen yağlı salgıları, gözyaşının

buharlaşmasını azaltır ve göz küresinin kurumasını önler. Ayrıca kapakların kolayca kayma hareketini de sağlar.


Fornix conjunctivae superior

Tunica conjunc. bulbi

Tunica conjunc. palpebrarum

Tunica conjunc. fornicis

Fornix conjunctivae inferior

5 - Tunica conjunctiva – mukoza yapısında, şeffaf bir zardır.

Göz kapaklarının arka yüzeyinin tamamı ile sclera’nın görünen bölümü örter. Göz kapaklarının arka yüzeyini örten

konjunktiva bölümüne tunica conjunctiva palpebrarum/tarsi denir

Sclera’nın görünen yüzeyini örten konjunktiva bölümüne tunica conjunctiva bulbi denir.

Konjunktiva, göz kapaklarındaki tarsus’lara sıkıca yapışır ; ayrıca sclera ile cornea bileşkesinde de göz küresine yapışır.

Göz kapaklarından, scleraya atlarken yukarıda ve aşağıda oluşturduğu çıkmazlara fornix conjunctivae superior ve fornix conjunctivae inferior adı verilir.

Kapaklar kapandığı zaman bu çıkmazlar birer kese (saccus conjunctivalis) halini alırlar.

Pupilla

Cornea

Limbus cornea

Tunica conjunctiva bulbi

Fornix conjunctivae inferior Tunica conjunctiva palpebrarum (inferior)

Papilla lacrimalis - Punctum lacrimale (superior)

Plica semilunaris

Lacus lacrimalis - Caruncula lacrimalis

Papilla lacrimalis - Punctum lacrimale (inferior)

PALPEBRAE (GÖZ KAPAKLARI) YAPISIÖnden Görünüm

Tunica conjunctiva palpebrarum (sup.) : Meibom bezleri parlak çizgi şeklinde

Angulus oculi medialis’de iki kapak arasındaki küçük kırmızımtrak modifiye olmuş deri kabartısına caruncula lacrimalis denir. Yapısında yağ ve ter bezleri, üzerinde de ince kıllar yer alır.

Caruncula lacrimalis’in dışyan kısmındaki konjunktival plika’ya plica semilunaris denir.


Palbebra superior



Palbebra superior

Göz kapaklarındaki gl.tarsales (Meibom bezleri) adlı yağ bezlerinin tıkanması ve enflamasyonu sonucu göz kapağının iç yüzünde oluşan patolojik duruma klinikte şalazyon denir.

Kirpik folikülleri ile ilgili olan modifiye yağ bezleri gll.sebaceae (Zeiss bezleri) veya modifiye ter bezleri gll.ciliares (Moll bezleri) tıkanması ve enflamasyonu sonucu oluşan patolojik duruma klinikte hordeolum (arpacık) adı verilir.

GÖZ KAPAKLARININ DAMAR VE SİNİRLERİ

Arteryel beslenme : A.ophtalmica’nın dalları (a.supratrochlearis, a.supraorbitalis,

a.lacrimalis, a.dorsalis nasi) ; A.facialis’in dalı (a.angularis) ; A.temporalis superficialis’in dalları ; A.transversa faciei ile sağlanır.

Venöz drenaj : Yüzeyel venler, aynı isimle yüzeyel arterlere eşlik eder. Derin venler, v.ophtalmica superior ve inferior’a dökülür. İnnervasyon :

Motor ; N.facialis, N.oculomotorius Duysal ; N.ophtalmicus (V1) dalları (n.supratrochlearis,

n.infratrochlearis n.supraorbitalis, n.lacrimalis) ve N.maxillaris (V2) dalları (n.infraorbitalis) ile innerve edilir.

GÖZ KAPAKLARININ DAMAR VE SİNİRLERİ

N.supraorbitalisN.supratrochlearis

N.infratrochlearisA.-V. supratrochlearis

A.-V. supraorbitalis

A. lacrimalis

N. lacrimalisA.-V.

temporalis superficialis

A. transversa faciei

N.infraorbitalisA.infraorbitalisA.-V. angularis

Apparatus lacrimalis yapısı : Göz küresi yüzeyinde gözyaşı sıvısının üretimi, dağılımı ve

drenajı ile ilgili salgı bezi ve kanallardan oluşan bir sistemdir. Apparatus lacrimalis’i oluşturan yapılar :

Glandula lacrimalis (gözyaşı salgı bezi) , Canaliculi lacrimalis (gözyaşı salgı kanalcıkları , Saccus lacrimalis (gözyaşı kesesi) , Ductus nasolacrimalis (gözyaşı – burun kanalı)

GÖZÜN YARDIMCI ORGANLARI (ORGANA OCULİ ACCESSORİA)

M.lev.palpebrae superioris

Gl.lacrimalis :Pars orbitalis

Pars palpebralis

Septum orbitale

Palpebra superior

Palpebra inferior

Caruncula lacrimalisCanaliculi lacrimalis superior ve inferior


Saccus lacrimalisPunctum lacrimale superius ve inferiusDuctus nasolacrimalis

Meatus nasi inferior

GL.LACRİMALİS (GÖZ YAŞI SALGI BEZİ)

A.V.N.lacrimalisGl.lacrimalis

(Pars orbitalis)

Septum orbitale

M.lev. palpebrae sup.tendonu

Gl.lacrimalis (Pars

palpebralis)

Glandula lacrimalis yapısı : Gözyaşının salgılandığı bez

olup, göz küresinin dışında olarak orbitanın üst-dış yan tarafındaki fossa gl.lacrimalis’ de yer alır.

Oval şekilli, badem içi kadar (2x1x0.5 cm) büyüklüktedir.

Gözyaşı bezinin 8-12 adet olan salgı kanalcıklarının (Ductuli excretorii) hepsi salgısını fornix conjunctiva sup.’a drene eder. Salgı salınımı parasempatik sinirler ile sağlanır (n.facialis>

gang.pterygopalatinum> n.zygomaticus> n.lacrimalis).

M.levator palpebra superioris tendonu ile 2 bölüme ayrılır : Pars orbitalis (2/3’ü) – fossa gl.lacrimalis’e yerleşmiştir. Pars palpebralis (1/3’ü) – üst göz kapağının altında yer alıp,

fornix conjunctiva’ya kadar uzanır.

NasalTemporal

Lacus lacrimalis

Saccus lacrimalis

Canaliculi lacrimalis

GÖZ YAŞI SALGISININ SEYRİ

M.orbicularis oculi (Ok > Kasılma yönü)

Gözyaşı, fornix superior’dan saccus conjunctivalis’de yayılarak göz küresinin ıslak kalmasını sağlar.

Salgının buhar olup uçmayan büyük kısmı angulus oculi medialis’deki lacus lacrimalis’de (gözyaşı pınarı) birikir. Birikim, uyarı yaratır ve göz kapakları açılıp-kapanır. Bu sırada m.orbicularis oculi’nin pars lacrimalis’i kasılır ve lacus

lacrimalis’deki gözyaşı salgısı punctum lacrimale > canaliculus lacrimalis’e doğru emilerek saccus lacrimalis’e ulaşır.

Buradan da ductus nasolacrimalis yolu ile meatus nasi inferior’a açılır.

Palpebrae superior

Palpebrae inferiorCommissura lateralis

palpebrarumCommissura medialis

palpebrarum

Lacus lacrimalis Sclera

Pupilla İris

Caruncula lacrimalisPlica lacrimalis Rima palpebrarum

Papilla lacrimalis Punctum lacrimale

GÖZ YAŞI SALGISININ SEYRİ

Saccus lacrimalis – Lig. palpebrarum mediale’nin arka tarafında, fossa sacci lacrimalis’de yer alan 1 cm. boyunda bir kesedir. Üst ucu kör, alt ucu ise ductus nasolacrimalis’e açılır.

Ductus nasolacrimalis - Saccus lacrimalis’in devamı gibidir. 1.5-2 cm uzunluğundadır. Meatus nasi inferior’a açılır. Açılma deliğindeki kapakçığa plica lacrimalis (Hasner kapakçığı) denir.

Saccus lacrimalis

Ductus nasolacrimalis

Meatus nasi inferior


Gözyaşı bezi ve kesesinin izdüşümü ile Gözyaşının seyri

Saccus lacrimalis

Gl.lacrimalis

Gözyaşının akışı

Canaliculi lacrimalis

Ductus nasolacrimalis

MUSCULİ EXTERNİ BULBİ (GÖZÜN EKSTRENSEK KASLARI)

M. rectus superior M. rectus inferior M. rectus medialis M. rectus lateralis M. obliquus superior M. obliquus inferior

M. levator palpebrae superioris

M.obliquus superior

M.rectus medialis

M.rectus superior

M.rectus lateralis

Trochlea


ÜSTTEN GÖRÜNÜM

M.levator palpebrae superioris

M.rectus superior

M.rectus medialis

M.rectus lateralisM.obliquus inferior

M.rectus inferior

M.obliquus superior


DIŞYANDAN GÖRÜNÜM

Göz Kaslarının Hareketleri

- M.rectus superior: Elevasyon ; İç rotasyon-Add - M.rectus inferior: Depresyon; Dış rotasyon-Add- M.rectus medialis: Adduksiyon ; Yok- M.rectus lateralis: Abduksiyon ; Yok

- M.obliquus sup. : İç rotasyon; Depresyon- Abd.- M.obliquus inf. : Dış rotasyon; Elevasyon- Abd. - M.levator palpebrae superioris: Üst göz kapağına elevasyon

Temel Yardımcı

(İntorsiyon)(Ekstorsiyon)

Göz kaslarının innervasyonu

M.rectus lateralis : N.abducens

M.obliquus superior : N.trochlearis

Diğer göz kasları : N.oculomotorius

Göz Kaslarının İnnervasyonu

Akut bakteriyel konjonktivit

BAŞARILAR…

Documents

Prof.Dr.Yusuf Zeki YILDIZ (2012)