EVRİMSEL PSİKOLOJİZeki Doruk Erden

Orta Doğu Teknik Üniversitesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği BölümüLisans Öğrencisi

Evrim Ağacı

Klasik Psikoloji ve Evrimsel Psikoloji

Klasik Evrimsel

Fizyoloji Damarlarda kan

dolaşımı NASIL sağlanır?

Damarlarda kan

dolaşımını sağlayan

mekanizma NEDEN

evrimleşmiştir?

Psikoloji Yavrularımıza karşı

NASIL duygular besleriz?

Yavrularımıza karşı özel

duygular beslememize

sebep olan mekanizma

NEDEN evrimleşmiştir?

Psikolojik Mekanizmaların Özellikleri• Evrimsel süreçte ortaya çıkmış bir psikolojik mekanizmanın şu anki formunda var

olma sebebi, evrimsel süreçteki spesifik bir hayatta kalma ya da üreme sorununuçözmüş olmasıdır.

• Bir mekanizma, sadece dar bir bilgi parçasını almak üzere tasarlanmıştır.

• Bir mekanizmanın girdisi (input), organizmaya karşılaştığı spesifik problem söyler.

• Psikolojik bir mekanizmanın girdisi, karar verme mekanizmaları yolu ile çıktıya(output) dönüştürülür.

• Bu çıktılar fizyolojik bir aktivite, diğer psikolojik mekanizmalar için bilgi veya açıkbir davranış olabilir.

• Bu çıktı, spesifik bir problemin çözümüne yöneltilmiştir.

• David Buss, Evolutionary Psychology: The New Science of the Mind

Evrimsel Psikolojinin Araştırma Alanları

Bilinç

Çiftleşme

Yavru bakımı

Aile ve akraba ilişkileri

Duyular ve algılar

Öğrenme

Duygular

Bellek

Hafıza

Kişilik

Dil

Kültür

Din

Psikolojik anormallikler

Sosyal psikoloji

…

Evrimsel Psikolojinin Araştırma Alanları

Bilinç

Çiftleşme

Yavru bakımı

Aile ve akraba ilişkileri

Duyular ve algılar

Öğrenme

Duygular

Bellek

Hafıza

Kişilik

Dil

Kültür

Din

Psikolojik anormallikler

Sosyal psikoloji

…

BELLEĞİN EVRİMİ

Belleğin işlevi nedir?

1

2

?

Belleğin evrimsel süreç tarafındanşekillendirilmesindeki iki önemli kriter:• Geçmişten yararlanarak geleceği tahmin etmemizi sağlamak

• Sınırlı bilgiyle mümkün olduğunca hızlı ve güvenilir kararlar vermemizisağlamak

DUYGULARIN EVRİMİ

Gülme ve gülümseme ifadelerinin evrimi(J. van Hooff)

Doğal seçilim tarafındanşekilendirilmiş, spesifikdurumlardaki tehditlere vefırsatlara adaptif bir şekilde tepkiverebilmesi için organizmanınfizyolojik, psikolojik ve davranışsalparametrelerini, kapasitelerini veeğilimlerini artıracak şekildeayarlayan operasyon çeşitleri

AdrenalinKAÇ

YA DASAVAŞ!

NE AMACA HİZMET EDİYORLAR?

Randolph Nesse Paul EkmanBarbara Fredrickson

Negatif Duygular

• Daha çok sayıda, daha çeşitli

• MEMNUNİYET

• NEŞE • İLGİ

• SEVGİ

POZİTİF?

SONUÇ

Bu özelliklerin bazıları, günümüzde, aslında evrimleşmesebeplerinden olmayan amaçlara hizmet etmektedir.

Bu özellikler, yine diğer tüm özelliklerimiz gibi, yaşama, üremeve genlerimizi sonraki nesillere aktarma şansımızı artırmaktadır.

Psikolojik özelliklerimiz, diğer tüm özelliklerimiz gibievrimsel süreçte ortaya çıkmıştır.

Kaynakça• Evolutionary Analysis, Douglas Futuyma (2009), sf: 79-80

• http://www.talkorigins.org/origins/postmonth/jan97.html

• http://tvblogs.nationalgeographic.com/2011/02/07/the-amazing-shereshevsky/

• Atlantic International University Open Course Materials – Elements of Change 1: Evolutionary Psychology (http://courses.aiu.edu/Elements%20of%20Change/ELEMENTS%20OF%20CHANGE%20-%20SESSION%201/ELEMENTS%20OF%20CHANGE%20-%20SESSION%201.pdf)

• Klein, Z. (2000). "The ethological approach to the study of human behavior"(http://www.nel.edu/21_6/NEL21062000X001_Klein_.pdf)

• Dr. Dale Glaebach “What Is Evolutionary Psychology?” (http://www.systemsthinker.com/interests/mind/glabachep/glabachwhatisep.shtml)

• Evolutionary Psychology, Steven J. C. Gaulin and Donald H. McBurney, Second Edition (2004), sf: 1-24

• Evolutionary Psychology, Lance Workman and Will Reader, Third Edition (2014), sf: 1-36, 248-267, 329-355