номхон далайн ай савын голын усны горим

Голын ай сав

№ Ай сав Нутаг

дэвсгэрт

эзлэх

талбай

Нийт

урсацын

хувь

Голын

сүлжээний

нягтшил

1. Хойд Мөсөн далайн

ай сав

20,4% 51.4% 0.07 км/км2

2. Номхон Далайн ай

сав

11.5% 15.8% 0.03 км/км2

3. Төв Азийн гадагш

урсгалгүй ай сав

68.1% 32.8% 0.01 км/км2

Ай савын нутаг дэвсгэрт эзлэх талбай

Төв азийн гадагш урсгалгуй

ай сав

Хойд мөсөн далайн ай сав

Номхон далайн ай сав

Ай савын урсацын хувь

Төв азийн гадагш урсгалгүй ай

сав

Хойд мөсөн далайн ай сав

Номхон далайн ай сав

Ай савын гол мөрний урсацын харьцаа

Төв азийн гадагш урсгалгүй ай

сав

Хойд мөсөн далайн ай сав

Номхон далайн ай сав

Номхон далайн ай савМонгол орны зүүн хагасыг хамарч, байгалийн

газарзүйн мужлалаар Хангай, Хэнтийн

ууулархаг их муж, Төв азийн өндөрлөг тал,

хотгор, уулт их мужид хамрагдана. Нийт нутаг

дэвсгэрийн 11,5%, гол мөрний дундаж

урсацын 15,8%-г эзлэх бөгөөд уур амьсгалийн

мужлалтаар чийглэг зэврүүн зун, чийглэгдүү,

зэврүүвтэр, хуурайдуу, сэрүүн, хуурай

сэрүүвтэр зун гэсэн бүсүүдэд багтаж нэн хахир

өвөл, хахирдуу, хүйтэн өвөл гэсэн мужуудад

хуваагдана.

Агаарын дундаж температур өвөл нэнхахир газраа -25,00с – 30,00 с хахир өвөлхүйтэн газраа -20,00 – 25,00с хүйтэвтэрнутагт -15,00с, зуны улиралд ай савынхэмжээгээр +20,00 – 25,00с жилд 100-250мм тунадас унах ба ихэнх нь дулааныулиралд унана. Ай савын газар нутгаарнарны цацаргийн нийлбэр хэмжээ 4500-5000 мДж/м2, ууршилт 200-300 мм байна.Байнгийн урсацтай голын нийт урт 2000км, тогтмол урсгалгуй голынх 6000 кморчим юм.

№ Голын

нэр

Урт Ус

цуглуулах

талбай

Урсацын

жилийн

эзлэхүүн

Аялал жуулчлалын

бүтээгдэхүүн

1 Онон 298 км 29070

ам.дөр.км

1.28шоо.

дөр.км

Улаан живэрт, Тул, Морин загас,

Булуу цагаан, Амарын хилэм

зэрэг загас загасчлах аялал, усан

спорт аялал

2 Хэрлэн 1264

км

116455ам.

дөр.км

0,62-

0,82шоо.

дөр.км

Тул, Зэвэг, Амарын сугас,

Мөнгөлөг хэлтэг, Булуу цагаан,

Гутаар зэрэг загас загасчлах

аялал, усан аялал

3 Улз 428 км 27500ам.д

өр.км

0,25шоо.

дөр.км

Улаан живэрт, Амарын хадран,

Амарын сугас, Давх, Морин

загас зэргийг загасчлах аялал,

усан спорт

4 Халх 399 км 117500ам.

дөр.км

0.91шоо.

дөр.км

Улаан живэрт, Амарын хадран,

Амарын сугас, Давх, Морин

загас зэргийг загасчлах аялал

Голын хөндийн өргөн

Эхэндээ 100 – 150 м

Дунд хэсэгтээ 1 – 2 км

Адагтаа 3 – 5 км

Хөндийд 0,5 – 2, 5 км

Голын өргөн

Эхэндээ 50 – 100 м

Улсын хил орчимд 80 – 200 м

Усны гүн 0.5 – 5.5 м

Урсгалын хурд

Эхэндээ 2,0 м/с

Адагтаа 0.5 – 1.0 м/с

Усны жилийн дундаж өнгөрөлт

Биндэр сум орчимд 52.6 м3/с

Дадал сум орчимд 59.6 м3/с

Хилийн цаана Битэв тосгоны орчимд 102 м3/с

Голын хөндийн өргөн

Эхэндээ 0.5 – 0.7 км (30 – 50 м)

Адаг руугаа 15 – 20 км (150 – 200 м)

Голын гүн

Эхэндээ 1 – 1.5 м

Голын урсгалын хурд 0.7 – 1.5 м/с

Усны тэжээл

Хур борооны ус 58 – 64%

Ул хөрсний ус 28 – 34%

Хайлсан цасны ус 8 – 11%

Жилийн усны өнгөрөлт

Дундаж усны өнгөрөлт 25.2 м3/с

Өндөрхаан хот орчим 20.8 м3/с

Чойбалсан хот орчим 19.4 м3/с

Улсын хилийн орчимд 17.6 м3/с

Усны дундаж эзлэхүүн 0.62 – 0.82 шоо.дөр.км

Голын нийт урт 428 км

Голын манай нутагт байх урт 420 км

Ус хураах сав газрын талбай 27500 ам.дөр.км

Усзүйн сүлжээний нятшил дунджаар 0.015 км/км2

Усны жилийн дундаж өнгөрөлт 7.68 м3/с

5,6-р сарын өнгөрөлт 2-3 м3/с

Хамгийн их усны өнгөрөлт 575 м3/с

Голын өргөн

Эхэндээ 1-5 м

Дунд хавьдаа 20-25 м

Уужим газартаа 40-50 м

Усны гүн 0.5-2.0 м

Урсгарын хурд 0.5-1.0 м/с

Халх гол

Их Хянганы нурууны ар хажуугаас Халхын

булгууд хэмээх олон арван булгаас эх аван Буйр

нуурт цутгана. Хур тунадас их унах ба ой мод

элбэгтэй. Адагт хээрийн ургамал зонхилно.

Голын гульдрил тахиралдаж адагтаа олон салаа

татуурга үүсгэнэ. Үндсэн тэжээл нь хур

борооны ус, хэд хэдэн услаг гол цутгадгаас

Нөмрөг, Дэгээ, Хандгайтын гол болно. 11-р

сарын эхээр хадаалж, 4-р сарын дундуур гэсдэг

Ус хураах талбай

Нийт 11755ам.дөр.км

Манай нутаг 7440ам.дөр.км

Голын урт

Нийт урт 399 км

Манай улсын нутагт 264 км

Голын хөндийн өргөн

Эхэндээ 2-10 км

Голын эрэг 1-3 м өндөр

Голын өргөн 25-70 м

Голын гүн

Дундаж гүн 0.3-1.0 м

Цээл, цүнхээл газраа 2-3.5 м

Урсгалын хурд

Эхэндээ 2.0 м/с

Адагтаа 1 м/с