Ihramcizade internet yazilari (26)
Preview:
Citation preview
- 1. YAZILAR 26 2014 hramczde Hac smail Hakk ALTUNTA
- 2. SBN: ismailhakkialtuntas@gmail.com
http://ismailhakkialtuntas.com Dizgi : H. smail Hakk Altunta Kapak
: Bask- Cilt : 2014
- 3. Yazlar 3 nternetteki sitemiz http://ismailhakkialtuntas.com/
da 2014 ylarnda okuyucularmzla paylatm yazlardan bir ksmdr.
Yazlarda sra gzetilmedi. Deiik konular pe pee yazld. Bu ekilde
okuyan asndan fazla sknt oluturmayaca dnld. Tevfik ve inayet Allah
Teldandr. hramczde smail Hakk ALTUNTA Esenler /stanbul Balang: 14.
11. 2014 Biti : 26. 11. 2014
- 4. 4 Yazlar
- 5. Yazlar 5 indekiler SHEYL NVER HOCA'DAN NOTLAR (MENKIBI SHEYL
BEY) 12 Hocamzn
Metodu........................................................................................................................................
12 Yazmann
nemi...........................................................................................................................................
13 stanbul Nasl Sevilir?
..................................................................................................................................
14 Kabiliyetim Yok Da Ne
Demek?..................................................................................................................
15 ntizaml Ve Programl Olmann nemi
...................................................................................................
16 alma Ve Saln Birliktelii
..................................................................................................................
17 Doruluk
zerine..........................................................................................................................................
17 u noktaya da dikkat etmemizi istemiti : "Peygamberimizin
emanetleri mukaddes emanet olarak syleniyor. Mslmanlkta eya
mukaddes saylmaz. Mbareklik vardr. Mbarek Emanetler. Islm aleminde
eya mukaddes deil mbarektir. Hristiyanlkta mukaddestir"...... 18
Hoca M Byk renci Mi
Byk..............................................................................................................
20 Hattatlarmz zerine
..................................................................................................................................
20 Trk Sslemesi Sanatlar
............................................................................................................................
21 Ord. Prof.Dr. Sheyl nver ile beraber Eyp Sultan panteonunu
ziyaret.......................................... 22 Folklor Ve
Hayatn
iiriyeti.........................................................................................................................
23 Tp Ahlak le lgili Birka Not
....................................................................................................................
24 Osmanl Padiahlar Hakknda Birka Nakil
...........................................................................................
25 airlerle Yaknl
.........................................................................................................................................
26 Ressam Rza Bey ve Ord. Prof. Dr. Akil Muhtar
zden...........................................................................
26 Eski eserlerin yok edilmesi Hoca'y ok zerdi. nsann ocukluunun
getii yerlerin kaybolmas ac vericiydi. stanbul tabiidir ki 500 yl
nceki gibi kalmayacakt, ama Topkap yolu ve Vatan Caddesi alrken
camilerimizi ykmtk. Bizde mezar imar, yok etmek demekti. Baki'nin
mezarnn yklmakta olduunu bir doktor fark etmiti ve kyameti koparmt.
Korumay bilmiyorduk.
...............................................................................................................................
30 Neden Tp Tarihi Krss
Kurulmalyd?................................................................................................
31 htiyarlamak m Yalanmak m?
................................................................................................................
31 Bizlere ok Kymetli Deerler
Brak........................................................................................................
32 Politika ile ilikisi
.........................................................................................................................................
33 a m Yaamak, Eskiye mi
Dnmek........................................................................................................
33 Hoca'nn Metodu
Neydi?..............................................................................................................................
33 Bana Ne Oldu Ben Bilemem
........................................................................................................................
33 Cerrahpaa Tp Fakltesi Tp Tarihi ve Deontoloji Enstits
Seminerlerini Takip Edenlere Filozoflardan
tler...................................................................................................................................
34 Cemil Sena--------------------- Sheyl
nver..............................................................................................
34 ANIT ADAM OSMAN NEVRES-(HASAN TAHSN) 36 NAMUS
URUNDA!........................................................................................................................................
39 KALEM KURUNA DNTREN ADAM... HASAN TAHSN RECEP
BEY.............................................. 40 B U OCUK VATAN
N LME ATILABLR...
O..............................................................................
43 HASAN TAHSN BR
SEMBOLDR............................................................................................................
48 O, LK EHTT
...............................................................................................................................................
49 GAZETELER YE KTAPLAR
ARASINDA.......................................................................................................
53 HASAN TAHSN
RECEP..................................................................................................................................
57
- 6. 6 Yazlar GZL DL VE DNYASI 59 YANLI SORUYA DORU CEVAP- NAB
AVCI 134 AKBABANIN DRDNC
GN................................................................................................................
134 BOMBACI PARMENDES
.............................................................................................................................
135 KARL POPPERN MUTLU DNYASI
.........................................................................................................
137 SADIK TTFAK
........................................................................................................................................
138 PANOPTCON
...............................................................................................................................................
139 NGLTERE KRALES VE NGLZ
HALKI...............................................................................................
139 AZ LF OK
...............................................................................................................................................
140 AMERKAN RYASI
.....................................................................................................................................
141 KOESTLER VE AKADEMK BANAZLIK
...................................................................................................
142 ELVS PRESLEY
............................................................................................................................................
143 AKILLI NSANLAR NEDEN BU KADAR APTAL OLABLRLER 146 AKILLI
NSANLAR NE ZAMAN VE NEDEN APTALDIRLAR?- R ay Hyman
........................................... 147 AKILLI KLER APTAL
DELDR, AMA ELBETTE AHMAK OLABLRLER- Robert J. Sternberg .. 150 SZSZ
BLGNN DOASI
.........................................................................................................................
151 SZSZ BLGNN ETKN KAZANILMASINA VE KULLANILMASINA ZARAR VEREN
ETKEN ...... 152 SZSZ BLGNN LLMES
..................................................................................................................
153 IKARLARI DENGELEYEN SZSZ BLG OLARAK
AHMAKLIK...........................................................
153 BLGELK VE AHMAKLIK
SREC..............................................................................................................
156 SPRTALZME NANANLAR APTAL MIDIR? 158 ALFRED RUS SEL WALLACE VE
S.J. DAVEY- R ay
Hyman......................................................................
158 ARTHUR CONAN DOYLE VE
PERLER.......................................................................................................
161 NKOLAY VASLYEV GOGOLN HAYATI VE ESERLER 163 UNUTULMU BR
CEMAAT-MANSA YAHUDLER 172
NSZ............................................................................................................................................................
172
GR..............................................................................................................................................................
173
SONU............................................................................................................................................................
176 NK ZORDUR SEVG-ZDEYLER, DNCELER, GZLEMLER- RANER MARA RILKE 178
Hzl: Kmuran ipal
.....................................................................................................................................
178
KRONOLOJ...................................................................................................................................................
178
HAKKINDA....................................................................................................................................................
180 ERKEK VE KADIN, SEVG VE EVLLK STNE
.......................................................................................
182 SANAT VE SANATI STNE
.....................................................................................................................
189 *BREY VE TOPLUM
STNE.....................................................................................................................
201 LM STNE
.............................................................................................................................................
205 MUTLULUK, ACI, SABIR VE DEM
STNE........................................................................................
208 *DOA, YAAM VE BLME
STNE...........................................................................................................
213 D, GRNT VE GEREK STNE
.......................................................................................................
219 BALAMANIN MUTLULUU, OCUKLUK, GENLK, YALILIK
............................................................ 221
RENMEK, RETMEK, BYMEK VE OLGUNLAMAK
STNE..................................................... 223 R
STNE.................................................................................................................................................
225 *ZAMAN VE SONSUZLUK STNE
............................................................................................................
227 DUYGULAR, EYLEMLER VE NSANLAR ARASI LKLER
STNE...................................................... 228
- 7. Yazlar 7 TANRI STNE
............................................................................................................................................
230
KAYNAKA....................................................................................................................................................
234 GEN BR ARE MEKTUPLAR- RANER MARA RLKE 237
NSZ............................................................................................................................................................
237 Rainer Maria RLKE -Hayat ve
Eserleri..................................................................................................
237
GR..............................................................................................................................................................
242 AR ZERNE
..............................................................................................................................................
271 DUNO AITLARI, RANER MARA RLKE 274 THURN VE TAXIS-HOHENLOHE
PRENSES MARIENN
MLKNDEN.................................................. 276 BRNC
AIT................................................................................................................................................
276 ALTINCI
AIT...............................................................................................................................................
280 YEDNC
AIT...............................................................................................................................................
281
AIKLAMALAR.............................................................................................................................................
282 ONUNCU AIT
..............................................................................................................................................
283 SANCAKTAR CHRISTOPH RILKENN SEVGSNE VE LMNE DAR- RANER MARA
RLKE 288 HAKKINDA
...................................................................................................................................................
288 SANCAKTAR
.................................................................................................................................................
289 MALTE LAURIDS BRIGGENN NOTLARI 300 TARHN ACIKLI SAHFELERNDEN:
KERBEL FACASI 304 Hazreti Hseyin aleyhisselmn olunun
ehadeti:.............................................................................
304 Hazreti Hseyin aleyhisselmn susuzluu ve azndan kanlar
akmas:......................................... 304 Hazreti Hseyin
aleyhisselmn son dakikalar:
..................................................................................
305 Hazreti Hseyin aleyhisselmn
ehadeti:.............................................................................................
305 Katillerin
yaagirlikleri:............................................................................................................................
305 Hazreti Hseyin aleyhisselmn ehadetini iiten yaral bir
arslan:................................................ 306 Sa
kalanlar:
................................................................................................................................................
306 Azgn katilin alaka szleri:
....................................................................................................................
306 PATATESLE DNYAYI AYDINLATMAK 308 BZ AYIRAN DUVAR
...................................................................................................................................
309 EURO... HEBA EDLEN 10
YIL.....................................................................................................................
310 ALMANLAR ZENGN DEL
.......................................................................................................................
310 GOEBBELSN HATIRALARI -GOEBBELS DARES 1942-1943 312 ESER
HAKKINDA BAZI MTALALAR
.....................................................................................................
313 Dr. GOEBBELSN
HATIRATI.....................................................................................................................
316 GOEBBELSN HATIRALARI -GOEBBELS DARES 1942-1943 363 2. BLM 363
GOEBBELS DARES 1942-1943
.......................................................................................................................
425 KNATIN MUAMMALARI 426
- 8. 8 Yazlar ERNST HAECKELN
HAYATI......................................................................................................................
426 THE PROPHET- HAKK ERENLER (NEB) (ERM) 432 THE PROPHET- HAKK
ERENLER (NEB) (ERM)
..............................................................................
440 BEKLENEN GEM
GELYOR.........................................................................................................................
440
AK.................................................................................................................................................................
444 EVLLK- BRLEME
....................................................................................................................................
448
OCUKLAR....................................................................................................................................................
450 VERMEK
........................................................................................................................................................
452 YEME VE
ME..............................................................................................................................................
455
ALIMAK.....................................................................................................................................................
455 SEVN VE
KEDER........................................................................................................................................
457 EVLER
............................................................................................................................................................
457 ELBSELER
....................................................................................................................................................
459
ALIVER.....................................................................................................................................................
459 SU VE CEZA
.................................................................................................................................................
460
KANUN...........................................................................................................................................................
463
HRRYET.....................................................................................................................................................
464 AKIL VE
HIRS................................................................................................................................................
465
ACI..................................................................................................................................................................
466 KENDN BLME
...........................................................................................................................................
466
RETM.......................................................................................................................................................
468 DOSTLUK
......................................................................................................................................................
468 SZ SYLEMEK
............................................................................................................................................
469
ZAMAN...........................................................................................................................................................
469 Y VE
KT..................................................................................................................................................
470 BADET-DUA
................................................................................................................................................
471 ZEVK-HAZ
.....................................................................................................................................................
474 GZELLK-GZEL KADIN
...........................................................................................................................
475 DN
.................................................................................................................................................................
476
LM.............................................................................................................................................................
477 ELVEDA
.........................................................................................................................................................
478 ERMN BAHES - (NEBNN CENNET) THE GARDEN OF THE PROPHET -HALL
CBRAN 489 ERMN BAHES - (Nebinin Cenneti) The Garden of the
Prophet................................................... 490 HALL
CBRANIN ESERLERNDEN SEMELER 513 (KUM VE KPK-Aforizmalar)-Halil
CBRAN
........................................................................................
513 AVARE-Meseller-Halil CBRAN
................................................................................................................
514 Avare
.............................................................................................................................................................
514 ki
melike......................................................................................................................................................
515 Peygamber ve
ocuk...................................................................................................................................
515 nci
.................................................................................................................................................................
516 Beden ve
ruh................................................................................................................................................
516
Rakkase.........................................................................................................................................................
517 Koruyucu
melek..........................................................................................................................................
517
Deli.................................................................................................................................................................
517
- 9. Yazlar 9 Filozof ve
kundurac...................................................................................................................................
518 Kpr
iileri...............................................................................................................................................
518 Mnzevi peygamber
...................................................................................................................................
518 Yllanm
arap............................................................................................................................................
519 Narlar
............................................................................................................................................................
519 Allah ve pek ok tanr
................................................................................................................................
519
Asa..................................................................................................................................................................
520 Yetmi
...........................................................................................................................................................
520 Allah
bulmak..............................................................................................................................................
520 GEZGNDEN
...............................................................................................................................................
521 Mnzevi Ve Hayvanlar
...............................................................................................................................
521
Dler............................................................................................................................................................
521
Dolunay.........................................................................................................................................................
521
Irmak.............................................................................................................................................................
521 GZLERN FISILTISI
..................................................................................................................................
522
Kavga.............................................................................................................................................................
522 Ey Akl
...........................................................................................................................................................
523 Yalnzlm
...................................................................................................................................................
523 Dnen
Kabirler............................................................................................................................................
524 nsanlar
Grdmde...............................................................................................................................
526 Sessizlik
........................................................................................................................................................
527 Ey
Yoldam..................................................................................................................................................
528 Kimsin Sen Ey Benliim
.............................................................................................................................
528
DELDEN..................................................................................................................................................
530 NASIL DEL
OLDUM.....................................................................................................................................
530
I.......................................................................................................................................................................
530 II
.....................................................................................................................................................................
533 TANRI
............................................................................................................................................................
533 K KE
.......................................................................................................................................................
537 VERMEK VE ALMAK ZERNE
...............................................................................................................
539
ADALET.........................................................................................................................................................
540
TLK..............................................................................................................................................................
542 AKILLI, HKMETL KRAL
............................................................................................................................
543
HTRAS.........................................................................................................................................................
545 YEN
ZEVK.....................................................................................................................................................
546 MEZAR KAZICI
.............................................................................................................................................
547 TAPINAIN
BASAMAKLARINDA...............................................................................................................
548 KUTSANMI
EHR......................................................................................................................................
548 Y TANRI, KT
TANRI.............................................................................................................................
552 KUSURSUZ DNYA
...................................................................................................................................
553 VADNN PERLER
....................................................................................................................................
557 ALARIN TOZU VE SONSUZ
ATE...........................................................................................................
557 BURHAN UYGUR GERE 564 Burhan Uygur (1940 -1992)
....................................................................................................................
565 Ald
dller;..............................................................................................................................................
565
- 10. 10 Yazlar Burhan Uygur ve Kap
................................................................................................................................
566 Ondan
...........................................................................................................................................................
567 CANSIZ HOCA 568
SONU............................................................................................................................................................
667 NSAN RUHU EBED MDR?-LMDEN SONRA DRLME PROBLEM- 672 MUSA DNNDE
LMEZLK
........................................................................................................................
672 HIRSTYANLIKTA
LMEZLK...................................................................................................................
675 SLM DNNDE LMEZLK
NANCI:.........................................................................................................
678 DRDNC BLM
....................................................................................................................................
682 SONU
YERNE.............................................................................................................................................
688 AL BABANIN FTLNDE 690 ULUSAL HAYVANIMIZ: AT
...............................................................................................................................
690 L GEMS: DEVE
.......................................................................................................................................
692 ZIRHLI VALYE:
GERGEDAN.......................................................................................................................
693 TULUMBACI:
FL...........................................................................................................................................
694 ZRAFA: ZARF M HIZLI KOAN MI?
........................................................................................................
695 ANKARA TFTK
KES.....................................................................................................................................
697 KED: NANKR M KUTSAL
MI?...............................................................................................................
698
MAYMUN........................................................................................................................................................
699 KBRL HAYVAN:
HND...................................................................................................................................
700 HACI
LEYLEK.................................................................................................................................................
701 BARIIN SMGES: GVERCN
......................................................................................................................
701 EZBERC
PAPAAN..........................................................................................................................................
702 DOANIN RENK PALET: TAVUS
KUU.........................................................................................................
702 SANAL DEL, GEREK BR KU: HDHD KUU
............................................................................................
702 RMCEN
ALARINDA............................................................................................................................
703 TIBBIN SMGES: YILAN
................................................................................................................................
704 BENM GNLM BR
KELEBEK.....................................................................................................................
705 ADI HO OLMAYAN KUTSAL BCEK:
BOKBCE...........................................................................................
705 OKUMA PSKOLOJS OKUMAYAN BUNAR..! 706 BEYN ve BLG LKS
.............................................................................................................................
706 BLG BEYN KORUYOR
..............................................................................................................................
708 YA KULLAN, YA KAYBET
..........................................................................................................................
709 OKUMANIN BEYN KAN AKIMI VE AKTVTES ZERNE
ETKS........................................................ 709
YALILIK
.......................................................................................................................................................
711 BEYNN YIKILII VE
OKUMAMAK.............................................................................................................
712 DEMANSIN DEVRELER VE BELRTLER
................................................................................................
713 ERKEN BUNAMAYA SEBEP OLAN FAKTRLER
......................................................................................
715 OKUMANIN BEYNDEK ORGANZASYONU VE OKUMA LE LGL BEYN FONKSYONLARI
.......... 716 LSANIN BEYNDEK
YERLEM...............................................................................................................
716 LSAN VE AFAZK
SEMPTOMLAR..............................................................................................................
718 DUYARAK ANLAMA
BOZUKLUKLARI.......................................................................................................
719 OKUMA VE YAZMA
BOZUKLUKLARI........................................................................................................
719 DNCE, BLN VE
HAFIZA....................................................................................................................
719 BLGNN DEPOLANMASI; BELLEK
(HAFIZA).........................................................................................
719
- 11. Yazlar 11 OKUMANIN PSKOLOJK
GETRS...........................................................................................................
720 BLG LE AKLIN KORUNMASI
GARANTS..............................................................................................
720 FONKSYONEL GER ZEKALILIKTAN
KORUNMAK...............................................................................
721 BEYNN K YARISINI
ALITIRMAK........................................................................................................
722 YERSZ KORKULARIN GDERLMES VE HRRYET
..............................................................................
722 DORU DAVRANI N
BLG...................................................................................................................
724 BLG ve
SORUMLULUK.............................................................................................................................
725 BLG LE AZMADAN!
..................................................................................................................................
725 ZGRLK VE SORUMLULUK N ALLAH BLGS
............................................................................
726 OKUMA ZRLLER
...............................................................................................................................
727 Okumamak, nsann Kendini nkardr
................................................................................................
727 OKUMAYANIN KENDNE VE EVRESNE
YABANCILAMASI................................................................
729 ARTLANMI BEYNLERN TAHAMMLSZL
................................................................................
729 KUTSALA KARI PASF
DREN...............................................................................................................
730 BEYN: OKUMAYAN NSANIN EN AZ KULLANDII
ORGAN...................................................................
730 ZHNSEL DURUUMUZ ve
GEREK......................................................................................................
731 NASIL ALGILIYORUZ?
.................................................................................................................................
732 ELEKTRK SNYALLERNDEN OLUAN EVREN
.......................................................................................
732 NASIL GRRZ?
........................................................................................................................................
732 BEYNMZN NDE OLUAN DI DNYA
............................................................................................
733 DI DNYA NIN VARLII ART MI?
.......................................................................................................
734 RYADAK DNYA
......................................................................................................................................
734 ALGILAYAN
RUH..........................................................................................................................................
735 MUTLAK VARLIK; RABB
..........................................................................................................................
736 LM LE
UYANMADAN..!..........................................................................................................................
737
- 12. 12 Yazlar SHEYL NVER HOCA'DAN NOTLAR (Menkb Sheyl Bey) Not:
Bu yazya tesadfen rastlayp okumadan terk edene bir sz etmek bana ok
ar geliyor. hramczde smail Hakk hzl: Yrd.Do.Dr. Zuhal ZAYDIN Giri
Ord. Prof. Dr. Sheyl nver Trk sanat ve kltrn yaatmak, korumak ve
tantmak iin byk bir keyifle alt. Kltrmz yaamann ve yaatmann verecei
mutluluu bizlere tattrd. 1936'da balatt Trk Sslemesi Naknesindeki
almalarn aramzdan ayrld 1986 ylna kadar srdrd. S. nver hekimdi.
Hekimlii ok sevmi olduunu, tekrar tahsil yapma ans olsa meslek
olarak yine hekimlii seeceini sylerdi. Dahiliye Doenti iken, 1933
niversite Reformu srasnda kurulan Tp Tarihi Krssne bakan olarak
atandnda para kazanaca bir dal brakt iin ok eletiri aldn anlatrd.
Hocamzn Tp Tarihi Krss Bakanlna atanmas tarihimiz, kltrmz ve yeni
bir gr kazandrd bizler iin gerek bir ans olmutur. Gerek stanbul
niversitesi Tp Fakltesindeki Tp Tarihi Krssnde, gerekse 1967'de
stanbul niversitesinde iki tp fakltesinin kurulmasyla tercihi olan
Cerrahpaa Tp Fakltesi Tp Tarihi ve Deontoloji Krssnde Cuma gnleri
leden sonralar Trk Sslemesi Sanat Kurslar hep devam etti. S. nver
tp tarihi almalarnn yansra Trk sanat, gelenekleri, folkloru gibi
alanlarda da yapt aratrmalar ile saysz eserler verdi. Belki de
unutulacak olan Trk sslemesi sanatlar onunla yeniden hayat buldu.
Bugn Trk sslemesi dalnda eserler veren ok sayda kymetli sanatkr
yetitirdi. Nakhnede tezhip, minyatr, ini, ebru gibi sanatlarmz
yetitirdii ustalar tarafndan retilirken, tarihimizi daha iyi
tanmann ve tantmann yollarn gsterdi. Haftada bir yarm gn bile,
sanat almalarna katlp, Hocamzn konumalarn dinlemek rencileri iin ne
byk frsatt. Hocamz 1964 ylnda tanma ansna erdim. Dershanesine
srekli olarak devamm ise 1981 ylnda ATATRK'n 100. doum yl
kutlamalar srasnda balad. Hoca dershanesine devam etmemi hep
sylerdi. Fakat alma hayatnn younluu iinde frsat bulamyordum.
ATA'mzn 100. doum yl kutlamalarna ben de Hocamzn dershanesine devam
ederek itirak ettim. Bu almalara balamamda beni hep destekleyen, o
yllarda birlikte alma ansna eritiim Prof.Dr. Asm Cenani'ye daima
kran duydum ve duyacam. Dershaneye devamn srasnda Hocamzn
sylediklerini yazmaya altm. Zaten Hocamz, kalemi kad olmayanlarla
konumadn sylerdi. Bir toplantda "Benim konutuklarm not alyorsunuz,
ama doru yazp yazmadnz bilmiyorum, 46 senedir kimse bana yazladn
tashih ettirmedi. Birgn yaynlayabilirsiniz. Fikirlerimin yanl
vurgunlanmasn istemem. Size lf gelmez, bana gelir. Dikkatli olmak
lzm" dedi. Bu ikaza uyarak aldm notlan daktiloda yazarak kendisine
verdim. Tuttuum notlarn nemli bir ksmn tashih etti. Hocamzdan
tuttuum notlarn bir ksmn yaynlayarak, onun dershanesinin scakln
ilgilenenlere tantmak istedim. Hatalar bana, sevaplar Hocamza
aittir ( S. nver'in hayat hakknda geni bilgi iin bkz. A.G.Sayar:
A.Sheyl nver Hayat, ahsiyeti ve Eserleri 1898-1986, Eren Yay., st.,
1994.A.G.Sayar'a, S.nver'i btn ynleri ile ald bu mkemmel eser iin
teekkr ve sayglarmz sunuyoruz. Ayrca bkz. iinde E.K.Unat,
A.Terziolu, N.Sar, M.lker, M.E.zen, .Erke, A.G.Sayar ve Z.Baar'n,
S.nver'i eitli ynleri ile tantan ve E.K.Unat'n dzenlendii:
Ord.Prof.Dr. Ahmet Sheyl nver (1898-1986), I..Rektrl Yay.No: 3393,
st., 1986. S.nver'in bibliyorafyas hakknda bkz.O.Ergin: Dr. A.
Sheyl nver Bibliyografyas. I.. Tp Tarihi Enstits, st., 1941.
O.Ergin: Dr. Sheyl nver Bibliyografyas II... Tp Tarihi Enstits,
st., 1952. G.zdemir- B.Tanyeri-T.lez: Dr. A. Sheyl nver
Bibliyografyas III. .. Yay. Rektrlk No: 1804, Cerrahpaa Tp Fakltesi
No:16, st. - 1972. C. Yalm: Ord.Prof.Dr. A.Sheyl nverin
Bibliyografyas IV., (y.y), st., 1985.). Hocamzn Metodu Eski Taksim
Belediye Gazinosunda dzenlenen bir geceye S. nver ailesi ile
birlikte katlmtr. nl bilim adamlarnn da itirak ettii geceye Yahya
Kemal Beyatl da gelir. Salona giriinde kimse kalkp
- 13. Yazlar 13 Beyatl'ya karlamaz. Beyatl bu kaytszlk karsnda
geri dnerken Hocamz byk airin yanna gider ve "sizi evinizden
alamadm, zr dilerim" diyerek masasna davet eder. Beyatl Hocamzn bu
incelii ve kendisine reva grlen kaytszl u szlerle ifade eder:
"Sheyl btn dnya senin peinden gelseydi" ve sonra herkesin neden S.
nver gibi olmas isteininim sebeplerini de syler. S. nver'i tanma
ansna sahip bizler phesiz bu sebepleri biliyoruz. Kurslarna
katlanlarmzn ou Hocamzn ok ynl kiiliinin bir ksmn yakalamaya altk.
Bir ksmn diyorum, nk Hocamz bir toplantsnda yle demiti : "Beni
anlamadlar, benim metodumu anlamalarn isterdim". Hocamzn metodu ne
idi? Ondan duyduklarmla yazmaya altm bu satrlarn, metodu hakknda
ipucu vermesini umarm. Yazmann nemi Hocann ok sk olarak "Kt kalemi
olmayan ahbabu yrn kabul etmeyin", "Toplumumuzun hastal ifahilik",
"Millete ifahiyiz", "Hibireyi aklnzda tutmaya heves etmeyin, aklnz
uanz deil, yazn" szlerini tekrarlard. Duyduklarmz yazmamamz kltrmze
ihanet olarak kabul ediyordu. Hoca yazmayanlarla gerekten
konumuyordu. Bir gn "benimle neden konumuyorsunuz" diye soran bir
tandna; "sylediklerimi yazmadn iin" diye cevap vermi. Kltr
tarihimizdeki boluklarn yazmamaktan, ifahilikten kaynaklandm
bkmadan tekrarlad. Barbaros'un bir minyatrn yapan Nigr iin
"Nigr'nin ruhuna Fatiha okurum ama onu tanyanlara okumam, onun
hakknda birey yazmamlar, Kanuni'nin sohbet arkadann kabrini bile
kaybetmiler", "Kavalal'nn kz Zeynep Hanm'la evli olan Yusuf Kmil
Paa mtefekkir ve kmil bir insan, ama konutuklar yazlmam" derdi.
Kltre ve kltr deerlerine ok byk nem veren Hoca duyduklarn yazm,
bulduklarn muhafaza etmi, grdklerinin resmini yapm, bu ekilde
oluturduu 1100 dosyay ve defteri Sleymaniye Ktphnesine vakfetmiti.
Bu dosyalar ve defterler incelendii zaman neleri atarak, neleri
yazmayarak ziyan ettiimiz ve nemsiz sandmz kltr unsurlarmz yok
ettiimiz daha iyi anlalmaktadr. Hoca Andre Gide'nin u szn hep
hatrlatrd: "An yazmak, lmden bireyler kurtarmaktr". Tevfik Salam
Paa "Nasl Okudum" isimli hatratn, Hocamzn tavsiyesi zerine yazmt:
"Tevfik Salam paa hocam olmad, ama yazd kitaplarndan faydalandm. 50
yllk tanklmz vard. Bir zamanlar ky enstitleri kurulmutu, incelemek
zere Tevfik Salam Paa ve davetlileri ile Adapazar'na gittik. Yolda
bana nasl okuduunu ve hocalarn anlatt. Kendisine, anlattklarn yalnz
benim bildiimi, bunlar yazp yaynlamasnn iyi bir i olacan anlattm.
Yazd". Tevfik Salam Paa'nn yaynlad Hatrat, bugn tp tarihileri iin
bir kaynak eser niteliindir (T.Salam: Nasl Okudum. nc basky
hazrlayanlar: H.Hatemi-A.Kazancgil, I.. Cerrahpaa Tp Fakltesi
Atatrk'n Yznc Doum Yln Kutlama Yay.zel Seri: 4, st., 1981. ). Hoca
bu Hatratla ilgili olarak : "Tevfik Salam Paa ldnde Krsde sattm
kitaplarnn az bir paras bende idi. Bu paralarla Sleymaniye'ye
baladm defterlerden birkan ciltlettim. zerine 'Tevfik Salam Paa
tarafndan cilt ettirilmitir' diye yazdrdm. Tevfik Salam Paa lm
olabilir mi. O yayor" diyerek yazmann nemini dile getiriyordu. 12
Temmuz 1982 tarihinde, bugn stanbul niversitesi Rektrl olarak
kullanlan binada, lmnn beinci ylnda Prof. Dr. Bedi ehsuvarolu'nu
anmak zere bir toplant dzenlenmiti. Hoca. B. ehsuvarolu ile ilgili
konumasnda almann ve eser brakmann nemini ele almt: "...B.
ehsuvarolu'nu hakl olarak yad ediyorum. Eserleri onu yaatyor. Bir
insan yaamak istiyorsa bilgi derecesine gre eser vermelidir. B.
ehsuvarolu muazzam bir literatr brakmtr. bn Sina veya Anadolu'nun
bn Sina's Hac Paa'ya kim ld derse yanltr. Genleri eser vermeye
tevik etmeli. almak ve eser vermek bir nevi b hayt gibidir..."
(Prof.Dr. Bedi ehsuvarolu: (1914-1977). stanbul'da dodu. 1939 ylnda
Tp Fakltesini bitirdi. Adanada stma mcadelesine katld. Eskiehir
Stma ube Tabiplii
- 14. 14 Yazlar yapt. Tifs Mcadele Heyeti ile stanbul'a gelerek
merkez hkmet tabibi, emraz- sariye tabibi ve Salk Mdr muavini
olarak alt. 1947'de kan kolera salgnnda Msr ve Hicaz'a mcadele
ekibi efi olarak gitti. 1950de stanbul niversitesi Tp Fakltesi Tp
Tarihi Krssne asistan oldu. 1953'de uzman, 1955'de doent, 1962'de
profesr oldu. 1967'de stanbul niversitesinde iki tp Fakltesinin
kurulmas ile stanbul Tp Fakltesi Tp Tarihi Krss bakan oldu. eitli
sosyal derneklerde grev ald. 700 civarnda yayn bulunmaktadr.
Eserlerinden bazlar: Anadolu Kaplcalar ve Selukluluar (1957),
Eczaclk Tarihi Dersleri (1970). R. Dramur: ehsuvarolu, Bedi, N.
Memleketmizide Trk Hekimlii ve Eczaclnn Yerlemesinde nemli Rol Olan
Baz Hekim ve Eczaclarn Biyogrofyalar- (Mustafa Nevzat la A.. Yay.
st., 1986). Geni bilgi iin bkz: N.aan: Dr. N. Bedi ensuvarolu
Biyografi ve Bibliyograyas II (1947- 1970). st. 1973. Aynca bkz.
Cerrahpaa Tp Fakltesi Deontoloji ve Tp Tarihi Anabilim dal arivi.).
alma alkanl elde etmi insann hibir zaman yalnz kalmayacan
vurgulard: "Ktphanede alan bir adamn yanna gelen biri, neden
yalnzsnz diye sormu. alann cevab; siz geldiniz yalnz kaldm".
"Hepinizin iinde bir korku var, ya lrsek, lmek istemiyorsanz ciddi
eyer renin, ama kaydetmeye gelince, sama sapan bile olsa
kaydediniz". stanbul Nasl Sevilir? Hoca kuru bir sevme szcnden hi
holanmazd. Onun iin hayranlk nemliydi. Hayranlkta anlama ve
benimseme vard. Hayranlk daha reeldi: "Sevmek sznden nefret ettim.
stanbul'u severiz ama ka kaps var bilmeyiz. Mazimizdeki yzlerce
konuyu ihmal ettik. Mazimiz parlaktr diyoruz, sonra Sleymaniye
Camii'ne gitmiyoruz. Oturup ahbaplk etmeye vaktimiz ok! Biz dnyaya
ahbapla yarenlik etmeye gelmedik. Sen bana gel, bana sana gideyim,
byle ey yok" derdi ve boa geirilmi zamann telfisinin mmkn
olamayacan irazl air Sadi'nin u szleri ile vurgulard: "ite nefes
aldm, onu geri verdim, geti gitti". Hele stanbul'da oturup da onu
tanmamak, bilmemek kltrszlnn ta kendisiydi. "stanbullu, stanbul'da
oturandr, yalnz doan deil, stanbul'da oturup da kpr resmi sahibi
olmamak!", "Bizde ifahilik hastal var, iitip de yazmamak, stanbul
hakknda birey duyup da yazmamak, ne mnasebet, herey
kaydedilmelidir. stanbul'u tanmyoruz, Silivrikaps'ndan btn
semtlerine, antlarna kadar hereyini bileceksiniz". Hoca stanbul'u
ve sahip olduu zenginlikleri ok iyi bilirdi, ama "stanbul'da o
kadar tarihi eser var ki, benim grdklerim yzde bei bile deil"
derdi. stanbul'da oturup evinin karsndaki tarihi yapnn ne olduunu,
stanbullu olup stanbul'un ka kaps olduunu, oturduu semtin tarihini
bilmemek ve merak etmemek onu zmekten de te hiddetlendirirdi.
insanlarn hibir eyi merak etmeyip sonra da skldklarn, dnyaya
sklmaya gelmediimizi, hereyle ilgilenmenizi, bizi mutlulua gtrecek
yolun bu olduunu hatrlatrd. Hoca stanbul'un zellikle eski
semtlerine hayrand. Oralardan bir hatra almadan dnmezdi. Bir
toplantda bize 60 yl nceki bir defterini gsterdi. Ressam Hoca Ali
Rza Bey'le stanbul'un mistik beldelerinden Eyp'e gitmi, eme, sokak,
ev resimleri yapm. Batllarn tarihimizi bilmediimiz ve tarihi
deerlerimizi korumadmz iin bizi geri bulduklar grn ileri srmt. Dr.
Roch isimli bir Fransz aratrcs ile ilgili ans dndrcyd : "Dr. Roch'a
stanbul'u gezdirdim. Piyer Loti'ye gitmek istedi. Ona, orada
bulunan mezar talan zerindeki yazlar tercme ettim. Bu talar zerinde
allyor mu, buradan ne eserler kar dedi". Hoca Eyp Sultan'n pitoresk
(resim konusu olmaya elverili) yerlerimizden biri olduunu, ama alma
yaplmadndan yaknrd. "stanbul'da bir semt gsterin ki orada TrkIslm
eseri bulunmasn, mezaristanlar bitiremedim, stanbul'a, lyk olmaylz.
stanbul'da emeler vard, evlere su gelince bunlar kapand, ka
akyor
- 15. Yazlar 15 aratrlyor mu? Mazimizdeki yzlerce konuyu ihmal
etmiiz, ama konuuruz, lklk, bir de stanbul'u sevdiimizi syleriz,
ben bu szden nefret ettim" onun tarihimizi ihmal ettiimiz iin
syledii szlerdi. Hoca bir semte hep ayn yoldan gitmeyip, farkl
yollardan geerek gittiini ve bylece stanbul'u daha iyi tandn ve
rendiini anlatrd. stanbul'u sadece gezmi olmak iin deil, tarihe mal
edecek eserler yapmak iin gezerdi : "Yedikule Kaps'ndan Ayvansaray
para para her hafta bir yere gittim. Grdklerinin resmini yaptm.
Daha sonra bir de arkalarndan resimlerini yaptm. Obalarda Bizans
zamannda lbirentler var. Muhasarada sur geilse ii su dolu
labirentlerle karlalr. Melling bu tr labirentlerin Osmanl bahe
mimarisinde de kullanldn yazar" (Anton Ignaz Melling: (1763-1831).
Alman ressam ve mimar olan Meling 1782'de stanbul'a geldi. III.
Selim ve kardei Hatice Sultan'a bahe ve saray mimarisi konusunda
hizmet etti. zellikle Boaz kylarnn ve hayran olduu stanbul'un eitli
semtlerinin resimlerini yapt. 20 yl stanbul'da kald ve 1803'de
Paris'e gitti. stanbul'da yapt resimleri oyma bask ile bastrd. Ana
Britanica Melling maddesi.). Hoca ocukluunun getii stanbul'un
yedinci tepesi Cerrahpaa'nn sokaklarnn evlerinin, camilerinin,
emelerinin resimlerini iki yl alarak tamamlam. Ne kadar ev varsa o
kadar mezar olan ve bugn bambaka bir ehreye brnm olan stanbul'un bu
eski semti artk onun resimlerinde yayor. Sahip olduumuz baz kltr
miraslarmzn birer birer yok olacan biliyordu. Benim katlmadm bir
Eyp Sultan gezisinde, fotoraf eken turistlere bakp, gezide
bulunanlara "hadi siz de ekin, yoksa gidip onlardan isteyeceksiniz"
dediini anlattlar. Bize ait kltr varlklar hakknda bilgiyi
yabanclardan isteme durumuna dmek istemiyorsak, almamz gerektiini
ne gzel bir hatrlat. evremizi dikkatle incelemeli, eserleri sanki
hemen yok olacakm gibi zaptetmeliydik. Hoca stanbul'un yuvarla diye
bir anektot anlatmt : "Sultan Abdlmecid zamannda stanbul'da bir
tartma vardr. Kimileri dnya yuvarlak kimileri dz diyor. Bu tartma
Sultan Abdlmecid'e iletilmi. Sultan, babasnn yani II. Mahmud'un
medfun bulunduu yere bir eme yaptrm, zerine de mermerden bir
yuvarlak koydurmu. Tophne'de saatin bulunduu yere iki yuvarlak,
Hasky'de Mhendishnei Berri Hmyn'un kapsna iki yuvarlak koydurmu.
stanbul'un eitli yerlerine koydurduu bu krelerle kendisinin dnyann
yuvarlak olduuna inandn belirtiyor". Hoca sohbetlerinde stanbul'a
daha ok yer verirdi. "1600 yandaym, Fatih aldnda stanbul 1000
yanda", stanbul'a bylesine bal ve hayrand. Bugn olmayan stanbul'u
anlatrd. Bir rnek: "Her mahallede sadaka ta vard. Geenler bozuk
para atar, yoksul olanlar ihtiyac olan miktar alr, fazlasn almazd".
stanbul'un semtlerinin zelliklerini, semtlere yaplan atflar da
naklederdi : "skdar'n hrdavat, Kuzguncuk'un haarat, engelky'n
zerzevat, Beylerbeyi'nin terifat" gibi. stanbul hakknda anlattklar
Nakhne'de alanlara bir alma konusu idi. stanbul'a olan ball ve
saysz almalar sebebi ile u anlarn nakletmiti : "Ahmet Hamdi Tanpnar
yakn arkadamd. Ara sra ayakta konuurduk. Bir gn Bayezit'te
rastladm. Hzl hzl niversite'ye gidiyordu. Benim yanma geldiinde,
merhaba Sheyl dedi, hemen gitti. Herhalde derse girecek diye dndm.
Beni epey getikten sonra seslendi, geri dnd ve hzl hzl tekrar yanma
geldi ve stanbul sana emanet dedi gitti. Ben Amerika'ya giderken
Yahya Kemal de, stanbul'u brakp nereye gidiyorsun dedi". Hoca
bunlar anlattktan sonra muzip bir ekilde "sanki Belediye bakan
bendim" diye latife yapmt. Kabiliyetim Yok Da Ne Demek? Hoca "benim
mesleim udur budur dierleri beni ilgilendirmez" ilgisizliini, "bana
ne hastal" veya "beni alakadar etmez hastal" olarak niteler, buna
bal olarak "benim kabiliyetim yok" gerekesini bahane olarak grr,
"size ressam olun demiyorum, resim yapn diyorum" telkininde
bulunurdu.
- 16. 16 Yazlar Hoca Amerika'da dinledii konferanslarda insann
pek ok kabiliyetle doduunu, bu sebeple bir insann ok ey
baarabileceini rendiini ve Amerika'dan baka bir dnce ile avdet
ettiini anlatrd. "Benim kabiliyetim yok ki, ben doru bir izgi bile
izemem", byle eyler konumak aypt, "insan evrim iindedir, baz
kabiliyetler doutan olmayabilir, inkif ettirmek gerekir, herhangi
bir konuda usul rendikten sonra kabiliyetinize gre gelitirin"
tavsiyesi ile tezhip, minyatr gibi Trk sslemesi sanatlarn renmeye
alan bizleri "size tezhip, minyatr deil, Trk sslemesine ait
kabiliyete sahip olduunuzu retiyorum" diyerek yreklendirirdi. nsan
merak etse neler renirdi, gzel eyleri ihmal insan saln bozuyor,
mutluluunu engelliyordu, insan manevi ynden ksr kalmak istemiyorsa
birka konuyla ilgilenmeliydi. "Ben ressam deilim, ama resim
yapyorum" diyordu Hoca. Belge niteliinde resim yapard. Bugn artk
olmayan evleri, emeleri, sokaklar ve kaybettiimiz daha nice
gzellikleri onun resimlerinde yaamak mmkn. Tarihimizle ilgili
gzelliklerin ihmal edilmesine dayanamyordu. Taksim, Cihangir,
sularmz, yallarmz, hattatlarmz akla gelebilecek, gelmeyecek her
konuya eilmiti. 14 yanda iken mahya kurmasn bile renmiti.
Defterinde 1941 ylnda Sultanahmet Camii'ne de mahya kurduuna dair
not vard. Medreset'l Hattatin'e de devam edip iczet almt, ama
hattat deildi. Doru yazmasn renmek iin hat dersi almt. Peki ama
Hoca neden bu kadar geni bir alanda alyordu?. Yaad u olay bu soruya
belki cevap olabilir : "1938-1939 yllarnda Colombia niversitesinde
misafir retim yesi olarak bulundum. Orada Kuzey-Gney Harbini
yanstan eserlerin bulunduu Valley Forge Mzesi'ne gittim. O
muharebede hizmet etmi neferlere kadar ihmal etmemiler, resimlerini
yapmlar. stanbul'u almz, bizde bir ey yok. iimde bir ate yand.
Kaynak topladm. stanbul'un Mutlu Askerleri ve ehit Olanlar adl
kitab yazdm. Doktorum diye ihmal edemezdim. niversite hocalar var
yapsnlar derler, yapmyorlar efendim, sen yapacaksn". Bir ktphane
plnden, atlan kitap ciltlerini toplamak ka kiinin aklna gelir? Bir
zamanlar Bayezid Ktphanesi mcellidleri tarafndan atlan eski cild
kapaklarn toplam, el naklar ile ssl kitap kaplar meydana getirmiti.
Kendisi de deriyi tra ettirip cild yapard. "Hattat Kmil Efendi'ye
(*) "hrl ktlar merak ediyorum, ufak ktlar* atmayn bana verin dedim,
ok sayda verdi. eitli lkelere ait bu ktlar bir deftere yaptrdm.
Sleymaniye'ye verdiim 1100 defterin iine koydum. Sleymaniye
Ktphnesi mdr Muammer lker'den kat hakknda yaz istemiler. O da bu
defterden yararlanm, byle eylerle uran", "ufak bir ip parasn bile
atmayn, sevdiiniz iekleri balamaya yarar" diyen hoca bugn birok
aratrcya geni bir ariv, saysz kitap brakt. Trklerin lehinde ve
aleyhinde neler sylenmi, devlet ricalinden kimleri tanm sahip olduu
ariv dosyalarndan sadece birkayd. Ariv intizam demekti. * Kamil
Akdik: (1861-1941). Ressam eref Akdik'in babasdr. Hattat Sami
Efendi'den divani, celi divani, sls ve nesih yazlaryla tura ekmeyi
rendi. Medreset'l Hattatin'de hat dersi verdi. 1915'de reisl
hattatin nvann ald. stanbul Gzel Sanatlar Akademisinde hat dersleri
verdi. 1940'da Msr'a davet edildi ve Prens Mehmed Ali Paa'nn
Kahire'de yaptrd camiin kubbe ve kuak yazlarn yazd. zel hat
kolesiyonunu salnda Topkap Saray mzesine balad. Geni bilgi iin bkz.
M. lker: Balangcndan Gnmze Trk Hat Sanat. Trkiye Bankas Kltr Yay.
Ankara, 1987. Ayrca bkz. M.U. Derman : Akdik Kmil (1861-1941).
Diyanet Vakf slm Ansiklopedisi, Akdik Kmil maddesi. ntizaml Ve
Programl Olmann nemi "nsan dikkati ve intizam ile hayatta muvaffak
olur, vcut btn ilerini intizamla yapmaktadr, hayatta baarnn srr
intizamdr, Descartes, Cemiyette bazlar muvaffak olamyorsa onu bana
yollayn, ben ona sadece intizam reteceim, o zaman muvaffak olacaktr
demitir, bedbaht
- 17. Yazlar 17 insanlarn program yoktur, bunlarn istikbalinden
korkunuz" diyordu Hoca. Kendimize yle bir hayat program yapmalydk
ki canmz sklmasn. Ahbab u yarenlikle mrmz ksaltmamalydk. Hoca ahbab
u yarenlie gerekten ierliyordu ve ahbab u yarenlik etmek
isteyenlere de Hocaya ierliyorlard : "Krsde alyordum. Bir arkadam
geldi. almam brakmadan onunla da ilgilendim. Kzd gitti. Onu adam
yerine koymadm dnerek darld. Hiddet zamanla kne dnd. Amerika'da
iken bir retim yesi armt. Gittim. On kelime ancak konutuk. Hep alt.
Ahbab u yarenlie gelmedik". "Sergilere gidiyorlar, grdklerini
yazmyorlar, grdnz eserleri yazn", "yakn veya uzak bir seyehate
giderken kk bir defter gtrn, hi olmazsa gittiiniz tarihi yazarsnz,
bir seyahat defteri yapn" diyen Hoca'nn seyahat defterleri rnek
alnacak almalardr. Gittii ehirde suluboya ile ilgilendii yerlerin
resimlerini yapar, birok dokman bu deftere koyard. O defterler
yllar sonra tarih ve kltrel kaynaklar olmutur. "Vakit bulamyorum
yok, istersek yaparz, istemezsek yapmayz, bize bal, insan ne murad
ediyorsa renebilir, yapabilir" szleri bahane bulanlar iindi. Hele
bir haftalk almay yazmayp, unutulmaya mahkhum etmeye acyordu. nsann
kendini ihmal etmesi, balad gzel bir eyi yarda brakmas ona gre
ruhun lmyd. alma Ve Saln Birliktelii almann ruh ve beden sal
bakmndan nemini hep dile getirirdi: "Hibir zaman dinlenmeyi
dnmedim. almakla shhatimin daim olacan ve olmakta bulunduunu dndm
ve yle oldu". Dinlemenin bo durmakla deil, meguliyet deitirmekle
mmkn olacan, hatrlatr, almann manevi ynn de dile getirirdi" "imiz
fesat kumkumas. Bo kalnrsa eytan insan fenaya srkler, are
meguliyettir, bo kalp ona frsat vermemeli, sanatla uramal". Bo
durmann dinimiz asndan da doru olmadn Hz. Muhammed'in u davran ile
aklamt. : "Peygamberimiz maiyeti ile bir yere giderken rastlad bir
adama selm vermemi. Fakat dnlerinde selam vermi. Maiyetindekiler
giderken deil de dnte selm verdiniz, neden? diye sormular. Hz.
Muhammed, bir odun paras ile topra kartryordu, bir ile megld diye
cevap vermi". "Bir gn skdar'da yksek grevlerde bulunmu bir tandma
rastladm. 'Sheyl emekli oldum, o kadar yorgunum ki sabah
kahvaltsndan sonra yatacam, kalkp le yemeini yiyip yine yatacam.
Bir ay sonra ld haberini aldm. Ne yapalm o da dinlenerek ld". Evet
ona gre alarak Allah'a kavuulmal idi. Nakhnede alan sanatkr
arkadalarmzdan birinin ei nl bir yazard: "...Bey'i mtefekkir bir
insan, ama okumay, yazmay brakm, bu kendini lme mahkm etmektir"
diye endiesini belirtmiti. Doruluk zerine Bir eyi yarm yamalak
renenleri en tehlikeli kiiler olarak grr ve "bugnn yarm yamala
yarnn fakiridir" derdi. Bu kiileri ahlk ynden de kusurlu bulurdu.
Faydal bilgilerin arttrlmasnn nemi zerinde durur, hayatmz hakknda
iyi yorumlarda bulunmamamz, hayatmzn gidiatndan bakasnn sorumlu
olmadna dikkat eker ve Sokrat'n szn hatrlatrd: "Kendini tan". Hoca
gereksiz iltifat ve vglere de karyd : "Sizi venlerden eytandan kaar
gibi kan, metih bekleyenler bedbaht insanlardr". Hattat Kamil Akdik
de iltifat makbul saymayanlardanm : "Hattat Kamil Akdik bir
tezhibimi grse iltifata girmez, biraz daha biraz daha diyerek
ilerleme kaydetmeme yardmc olurdu". Ciddi bir ekilde almak insana
onur salard. Onun iin, el pmek isteyen kendi elini pmeliydi, insan
bakalarna muhta olmamalyd, kendine yetmeliydi. pheci olmann
faydasna deinirdi. Hatta kendisi iin de "Allahn emri mi var, her
sylediime inanmayn" dediini kaydetmiim. Tura'nin (*) bir szn
hatrlatmt: "Halifenin mhJfdar olan
- 18. 18 Yazlar Tura ayn zamanda iyi air. Arapa bir iirinde bir
iaret grdm. Bunu ayrdm. yle diyordu : Dnyann en byk adam kimseye
itimat etmeyendir". Hocamz ok ince bir insand. Bu sze bir ilvesi
olmutu: "Ama itimat eder gibi grnmeli". bn Sina'nn da "Akll adam
kukulu adamdr" szn tekrarlar ve "itimadrii Allahmadr" derdi. * (10)
Tura: (1061-1120). Arap divan airi. Resmi belgelere tura ektii iin
Tura adyla anlr. Asl ad Fahr'l Kttab Meyyeddin smail Hseyin'dir.
Byk Seluklu sultan Melikah ve olu Muhammed Tapar'n hizmetinde
bulundu. Taht kavgalarna kart ve ldrld. Tura Lamiyet'l Acem adl
kasidesinde gllere ve hakszlklara kar kmtr. Trke ve Bat dillerinde
tercmeleri vardr. Ana Britanice Turai maddesi. "Lzumsuz yere ben
sana dostum diyenleri ihtiyatla dinleyin", tavsiyesinde
bulunuyordu: "Kendinize dost olunuz kfi", "Sen kendini biliyorsun,
kendi kendinin dostu ol, bakasnn deil". Yersiz hretten kanlmas
gereklilii zerinde dururdu. hret olmaya uramamal, hadiseleri kendi
haline brakmalyd, insan kendi kendine yetebilirdi. "Bir
zamanlar...'nn hanm olmak ne byklkt, ama sonra sulu gibi oldular.
Bu sebeple hret olma hevesine kaplmayn. hret Trk' dnyaya tantmaktr.
Cemiyetin bykleri hizmet edenlerimizdir" yapt uyanlar arasnda idi.
Hele kskanln insan kemiren bir illet olduuna iaret eder "kskanlk
delilikten bir ubedir" szn yineler ve akl banda insann kimseye
darlmayacan tlerdi. Maddiyat konusunda ise dncelerini yle
nakletmiti : "nsan refaha muhtatr, fakat zenginlie asla. Dnyada
felket menkbeleri zenginlerden kar. Bu tr zenginlikler peinde komak
botur". u szlerle de dncesini teyit ediyordu: "eriatta u senin bu
benim, tarikatta hem senin hem benim, hakikatta ne senin ne benim".
Bir gn defterinden u satrlar bana okumutu: "Mal o deildir ki el iin
toplayasn, bakasna miras brakasn ve hesabn sen veresin". S. nver
hem tp tarihi hem de tp ahlk hocas idi. Ahlk meselesi onun esas
konusu idi. 14 Mays 1982 tarihinde Hocayla mlkat yapmak zere iki
gazeteci geldi. Yazl olarak verdikleri sorularn birka yle
dzenlenmiti : "Toplumun sosyal geliiminde din hakknda ne
dnyorsunuz? Yakn tarihimizde aydnlarmzn dine kar tutumlar nasld? Dn
ile bugn kyaslarsanz aydnn dine tavr nasl?" Tamam sekiz tane olan
sorular Hoca dikkatle dinledi ve "dine dair bir ey yazmam, ahlka
dair yazarm" diye cevap verdi. Hoca din hakknda yazmazd, ama
sohbetlerinde yer verirdi: "Dininizi yksek tutunuz",
"Peygamberimizin yaantsn biliniz", "Peygamberimizi bilmeyenler
var", Hz. Muhammed sallallh aleyhi ve sellemin szlerini biriktirin,
okuyun, bulunduunuz hayat cennet yapn" derdi. Hz. Muhammed'in u
rnek davrann anlatmt : "Hz. Muhammed'i yemee davet ettiler.
Bireyler yiyelim de yle gidelim dedi. Orada yemek yeme arzusu
azalsn". Hocamz biriktirdii Hadisleri tezhipli bir deftere artistik
bir yaz ile yazmt. Bu defter daha sonra ok gzel bir bask ile Evyap
Vakf tarafndan yaynland u noktaya da dikkat etmemizi istemiti :
"Peygamberimizin emanetleri mukaddes emanet olarak syleniyor.
Mslmanlkta eya mukaddes saylmaz. Mbareklik vardr. Mbarek Emanetler.
Islm aleminde eya mukaddes deil mbarektir. Hristiyanlkta
mukaddestir". Hoca olaylarn zerinde fazla durulmasn gereksiz
bulurdu: "Hayatta hereyi mesele yapmaya gelmedik. Hereyi mesele
yapmayn. Ama bunu da her yerde sylemeyin, bana gelsin de gr
- 19. Yazlar 19 derler". O insanlar incitmezdi : "Kimseyi zmedim,
kimseye keder vermedim, dilgr olmadm, nk nem vermedim, mesele
yapmadm, mahkemelerde srnmeye gelmedim". "Grge, bilgi, durmage,
hadiselerin zerinde fazla durmayn" dediini kaydetmiim. Bursa
defterinde de unu yazmm: "Dnyann mihnetini benimseyin. Onun zerine
kp bacaklarnz sallayn". nsanlarn mutsuzluklarnn sebebine yle bir
yaklamda bulunurdu: "nsanlar birbirlerine bilmeden, farknda olmadan
ztrap verirler. Fakat kendileri de ztrap ekerler. Lkin nereden
geldiini bilmezler. nsanlar bedbahtlklarnn sebebini bakalarndan
bilir, kendisinde kusur bulmaz. Bilmiyerek kendimizi, birbirimizi
perian ederiz". Ona gre, herey insann kendisinde balyor, kendisinde
bitiyordu. nsann kendi telkkileri hayatnda rol oynuyor ve ona yn
veriyordu. Toplumda "u bir halt etse de yerden yere vursam"
diyenler bulunabileceini hatrlatr, uygulandnda faydas byk
tavsiyelerde bulunurdu: "Mnasebetsizlere cevap vermeyin, insanlar
terbiye etmeye kalkmayn, kendinizi terbiye edin, kendinizin hocas
olun. Kimseyi kendi arzu ettiiniz yola sokamazsnz, yani insan olduu
gibi kabul edeceksiniz". Terbiye de mnasebetsizlerden
renilebilirdi: "Mnasebetsizlerden ders nasl alnr? Onun
mnasebetsizliini yapmazsn. Goethe'ye dnya mnasebetsizlerle dolu
demiler, aman frsat karmayn, onlardan terbiyeyi renin demi.
Mnasebetsizlerin peinden gitmeye gerek yok. Islanmn yamurdan pervas
olmadndan bu gibilere kar dikkatli olmak gerek". "Bir yerde
mnasebetsizlik yapacaksanz bildiklerinizin yannda prova yapn" diye
de ltife yapmt. Dikkat Hocann ok nem verdii bir husustu. "Dikkat
hocamzdr. Ben namus tanmam. Bir konferansa byle baladm, uultu
balad. Durun mahup olursunuz dedim. Devam ettim: Dikkati tanrm,
dikkatli kii namusuna da dikkat eder". Hoca ahlk kendisine uymuyor
diye insanlar dlamam, retmezlik yapmamt. nk ona gre insanlar
teselliye muhtat. insanlarn kendilerine, bakalar tarafndan fenalk
yapma zemini hazrlamamalar gerektiini savunurdu: "Bana fenalk
yapmadlar, nk zemin hazrlamadm. Kimsenin aleyhinde birey yazmadm".
Hocann, okumu olduum yazlarnda, gerekten kimse iin olumsuz birey
yazmad dikkatimi ekmitir. Fakat onun iin yazlm baz saldrgan yazlara
rastladm. Ama o bunlara cevap bile vermemiti. nk insanlarn
kusurlarn yerli yersiz sylemenin anlam yoktu, hadiseler bizi
uslandrmak iindi. Hele baz eyleri elde edemeyiimizi, sorun haline
sokmamamz tlerdi. nk baz men edililer bizim lehimize olabilirdi.
Hocaya gre hatalarmz biz fark etmeliydik. Bizim hatalarmz bakas
farkederse hangi kategoriye girerdik. 13 Austos 1982 tarihinde
unlar anlatmt : "62 sene nce Dr. Ali Hseyinzde isimli bir cildiye
hocamz vard. ttihat ve Terakkicilerdendi. Azerbaycan'da ayp lfnn ok
ar bir laf olduunu, kolay kolay herkese sylenmediini, ayp lafn
dedirtmemek iin insann hayatn feda edeceini bize anlatmt".
Dorulukla ilgili Hocadan yle bir not almm: Doru olsan ok gibi Elden
atarlar seni Eri olsan yay gibi Elde tutarlar seni Menzil alr doru
ok Elde kalr eri yay. Hocann defterlerinden kaydettiim dizeler :
Klhn sat da harc eyle, yoguncul olma nmerde Cihanda kelle sa olsun,
klh eksik deil.
- 20. 20 Yazlar Bir bakas: Ahbabma davay mkfat etmem Dmanma kast
mcazat etmem Her krm mabduma tefviz ettim Bestir bana Hak, gayre
mnct etmem. Kurtulu douluktayd. nsanlar henz andropoiddi ve anariyi
nleyememilerdi.: "Farabi zamannda da Dnya'da karklk ok. Farabi'ye
nasl dzelir diye sormular. Dzelir demi. Dnya'ya bir hkmet kfi, onun
bana da bir filozof getirmeli". Susmann nemine deinirdi: "iimizde
en hakm (hikmet sahibi) kimdir? Susmasn bilendir. Aristo'ya
sormular, ne zaman konumal? Bakalar sustuu zaman". nsanlar acmaszca
birbirilerini krmamalydlar, onu kr, bunanla kavga et, onunla grme,
bunlar Mslmanlkta var m? Hoca'ya gre bilimin lezetti baka hibir
eyde yoktu: "Fen tecrbeye dayanr. Tecrbeye dayanmayan ey
dogmatiktir, bize yaramaz. Sabrla okuyun, arayn, birey arand
nisbette bulunur, aranmazsa bir ey bulunmaz". u ok ho dizeleri
okumutu : Ey ilm'l noktatn Kesere el cahiln (lim bir noktadr,
cahiller onu oalttlar anlamnda). Hoca M Byk renci Mi Byk S. nver
ark-slm felsefesine gre, Tanr'nn yannda rencinin hocadan byk
olduunu sylerdi: "Mevlna'dan iki eyh istemiler. O akam misafiri
olan emsi Tebrizi'ye anlatm: Buldum ve gnderdim, ya dervi
isteselerdi" (Hocalk kolay, dervi olmak zor, 'dervi renen'). renci
sorduu sorularla hocay yetitirirdi. renci yalnz sanat deil, sanat
reten hocay da renmeliydi. O gerek Medreset'l Hattatin'deki
hocalarn' gerek yllarca yannda alt Ressam Rza Bey'i ve daha birok
hocasn yakndan izlemi, onlarla ilikisini kesmemiti. Hocann nasl
altn anlamak gayemiz olmalyd. Hoca da rencinin iyi yetimesini
istiyorsa onun yannda almal, renci onu izlemeliydi. Hattatlarmz
zerine Hoca konumalarnda hat sanatmz ve hattatlarmz hakknda da
bilgi verirdi. Hattat Mustafa Rakm Efendi'ye hayrand: "Dnyaya onun
gibisi gelmemitir" derdi. Hoca ve kendisinin yannda yetimi tezhip
sanats Tly Tozanl ile birlikte Rakm Efendi'nin Fatih'te bulunan
kabrini ziyaret etmitik. Rakm Efendi'nin ta zerinde kazasker kavuu
bulunuyor. Yanndaki kabirde hattat Haim Efendi medfun. Hoca bu
ziyaretimizde "Rakm Efendinin kitabesini bir rivayet Rakm Efendi
kendisi, bir rivayet Haim Efendi yazm" demiti. Hoca, yazlar daha ok
ta zerinde bulunan Rakm Efendi'nin, Eyp Sultan Mezarlndan ald
imzasn gstermiti. Topkap Saraynda II. Mahmud devrinde restore
edilen yazyla Fatih Camii'ne giden yol zerinde bulunan ve II.
Mahmud'un annesi Nakidil Valde Sultan trbesindeki yaznn da Rakm
Efendi'ye ait olduunu Hocadan renmitik. Rakm Efendi'nin aabeyi Zht
Efendi de hattatm. Hoca Hattat Kmil Efendi'nin kendisini ok
sevdiini sylemiti: "Hattat Kmil Efendi'nin hocas Hattat evki Bey,
annemin babas idi. Hattatlar elleri durmasn diye karalama yaparlar.
Ondan karalama defterini istedim. Bu karalamalar zerine stanbul
manzaral noktalar yaptm, cedvellerini ektim, ciltledim". Hoca bu
defteri bize gstermiti. O kadar k ve i acyd ki, ve doaldr ki Hocamz
can sknts nedir bilmiyordu.
- 21. Yazlar 21 Hoca hattatlar diyar Amasya'dan da sz ederdi.
Karacaahmet'te medfun bulunan eyh Hamdullah', Sultan Bayezit'in
Amasya'da ehzade iken tanyp Saray'a aldn ve hokkasn tuttuunu, 47
kuran yazdn anlatmt. Sleymaniye Camii'nin kubbe yazlarn yazan Ahmed
Karahisari'nin nnde elpene durulmasn gerektiini, oyma ve hat stad
Abdlfettah Efendi'nin yaz yazarken , su dolu bir srahinin arkasna
koyarak altn anlatr ve tand hattatlara ait bilgiler verirdi.
Hocamzn, kendisine iczet veren Hakk Altunbezer hakknda byk bir
dosyas vard. Hattat Sami Bey'in de sohbetlerini yazmt. Hattat Ali
Efendi Rabbiyesir (yarabbi esirge, kolaylatr anlamnda) diye
yuvarlak bir terkip yapm. Hattat Sami Efendi, "bu kadar hattatz,
hretimizle vnyoruz, ama byle bir istif yapamadk" dermi. Hoca
hattatlarn kulland aletleri de bize gstermiti. Kam kalem, sap
fildii ucu bistriye benzeyen kalemtra, kalemin ucu dzeltilirken
dayandrld ve kalemtra bozulmasn diye kullanlan fildii makta, satr
dzeni iin mstar. Hattatlarn kulland yaz takmna divit deniyor.
Edevat anlamnda. Dershanemize gelen Kani imoto isimli bir Japon
misafir hokka ve divitin eskiden Japonya'da kullanldn ve ceplerinde
tadklarn sylemiti. Hoca bir derste kam bir kalemi at, maktaya
dayayp ucunu dzeltti, zerinden fra ile mrekkep koyup yazd.
Kalemtrala ilgili bir hikye de anlatmt Hoca: "Zengin bir adam
kalemtra satn almak istiyor. Kalemtra ustas satc nasl bir kalemtra
istediini soruyor. Zengin alc ne istediini bilmiyor. O zaman
kalemtra ustas bir kalem, bir kalemtra veriyor ve kalemi a diyor.
Zengin alc kalemi amak iin mermere dayaynca satc o iten geimini
salad halde kalemtra satmyor. nk eser onun ocuu gibi. Mermere arpan
kalemtra bozulur. Zengin alc, satcya maktanz verin dese imi
kalemtra satackm". Hattatlarn minder zerinde oturup yazdklarn,
Hocamzn dedesi hatat evki Efeni'nin titrer iyi yazamaz diye sa
eliyle ar birey tamadn, hattat Nazif Efendi'nin daha gzel yazsn
diye yazya balamadan nce odun krdn ve hattatlarmza ait ho anlar
nakletmiti. Bir de bir fkra anlatmt: "Bir hattat yazyor, ingene de
bakyormu. ingene yaz nedir ki yaz yazverirsin, olu oluverir, gel de
bir sraya kalbur del demi" (12). Trk Sslemesi Sanatlar Hocamzn
toplantlar Cuma gnleri leden sonralar idi. Bazen bir sergiyi
izlemek veya baka bir sebeple dershaneden ayrlmas gerekse "Allah'n
Cumalar ok, her hafta bir yenisi geliyor" diyerek ayrlrd.
Dershaneyi bir ahilik dershanesi olarak grr, "Garazsz ivazsz
toplant budur" diye niteleme yapard. Suluboya ile almay yle severdi
ki "ah mine'l ak, ah mine'l suluboya, ah mine'l tezhip, herey aktan
doar" diye latifeli konuur, 67 senedir sslemenin iinde olduu halde
hl renemediini ifade ederdi (0 gerek tevazu sahibi bir kii idi,
sslemecilerin de piriydi). Atatrk ona iki grev vermiti: 1.
Seluklularda tbbn aratrlmas, 2. Trk ssleme sanatlarnn ihy edilmesi.
"Emirlerini yerine getirdim" diyordu. Fakat o, yalnz Seluklu deil,
Osmanl sslemesi ile de ayrntl olarak ilgilenmiti. "Bursa'da
Muradiye'de Hm Sultan'n kabrinin sslemeleri ok ypranmt. imdi yok.
Renkleri soluktu. Merdivene karak avucumla su attm. Renk koyulat.
Ortaya kan renkleri kullanarak sslemeyi tesbit ettim". Fatih devri
sslemelerinin rnekleri kendisinde mevcuttu. Ssleme sanat zerine de
ok sayda eser yaynlamt. ini deseni almay, zellikle inilerin
gbeklerindeki motifleri almay ok severdi. "Sultanahmet Camii'nin
inilerini doya doya seyredin, detaylarndan yeni ssler yapn"
tasviyesinde bulunurdu. Turing Otomobil Kurumunun, Sultanahmet'te
onard Medrese'nin bir odasn ssleme sanatlarna ayrdn duyduunda ok
sevinmiti: "ilk ders Sultanahmet Camii'ne gideriz. ini modeli almak
memnu. Ama inilerin gbeini alacaz. Bunlar toplamal".
- 22. 22 Yazlar Ayn desen inilerin iki ayr yapda olmasnn sebebini
yle aklamt: "Diyelim Saraya yeni bir daire yaplacak. Saray
Nakhnesinde inilerin rengi tesbit ediliyor. Dikkatle izilip
boyanyor. Gerekli miktar 1000 para, ama iki misli sipari veriliyor.
Kalanlar ini depolarna konuyor. Bir zaman sonra biri cami yaptryor,
ok masraf olmu. Padiaha iletiliyor. Depoya kaldrlan iniler,
yaplmakta olan camide kullanlmak zere veriliyor". Ankara'da Hac
Bayram'da inileri de dikkate deer iki Seluklu mescidi bulunduundan
sz etmiti. Tly Tozanl derslerde tezhip, ini yapmasn retir, bazen
srl seramik kabda arap zamk, ile varak altn ezer, Glbn nver Mesara
minyatr, aktma boya vb. almasn gsterirdi. Bazen Hoca da bu almalara
itirak ederdi. Bir derste varak altn yaptrmas Hoca tarafndan
yaplmt. Resim, tezhip, minyatr onun iin yazyd ve okunmalyd.
Nigar'nin, Barbaros'a ait minyatrne "Nigr byle yazd Barbaros" diye
kayt koyduunu tekrarlard. Yaplan veya yazlan bireye tarih atlmasna
hep dikkat ekerdi: "Bizim dershanemiz 1936'da kuruldu. Bir alma
yapld zaman nce tarih atlmas sylendii halde yazlmama hatas maalesef
o zamandan beri devam etmektedir". Bir de unu hatrlatrd: "Son
eserim demeyin, en yeni eserim deyin (ya son olursa, telkin)". Hat
kenarlarna yaplan tezhibin deerini de yle bierdi: "Yaz 10 deerinde
ise tezhibi 10.2 deerinde olacak". Hoca ve rencileri mezar talan
sslemeleri zerinde de ok altlar. Taoymaclmzn muhteem rnekleri olan
mezar talarnn birer sanat harikas olduunu oumuz Hocadan rendik.
Gerek zerlerindeki yazlarn ierdii anlam, gerek sslemeleri ile belli
devirlerin birok zelliklerini yanstan bu talar gren baz yabanc
aratrclarn, burada bulunsalar bu yaptlardan ciltle kitap
yazabileceklerini sylediklerini naklederdi Hoca. Nakhne'de yetien
ustalardan Azade Akar almalar ile ilgili unlar sylemiti: "inide de,
mezar tanda da, tezhipte de ayn motifi grrz. ounu ayn sslemeciler
yapmlar. Mezar talarndan 400-500 tak eidi topladk. Yaz ve resim ile
sslenmi bu talar heykel deildir de nedir? Uzun sre mezarlklarda
altk. ki yl sonra sergi atk. Binin zerinde rozet, ok sayda hener
motifi var. Bir mezar tanda alt eit lle vard. inilerde 380 eit lale
var. Yzlerce buket topladk". Birlikte yaptmz bir Eyp Sultan
gezisini yazp Hocamza tashih iin vermitim. Buraya aynen alyorum :
Ord. Prof.Dr. Sheyl nver ile beraber Eyp Sultan panteonunu ziyaret
11. 06. 1982 Cuma gn Dr. Sheyl nver'in Tp Tarihi ve Deontoloji
Krssndeki dersinden sonra saat 17.00'de Eyp Sultan' ziyarete
gittik. Dr. Sheyl nver bakanlnda yaptmz gezide Nimet Hanm, Tlay
Tozanl, A. Gner Sayar Bey vard. Burada yazdklarm gezimiz srasnda
Hocamzn anlattklarn kapsyor. Eyp Sultan'da ilk olarak trbenin avlu
emelerine bakan inilerlerine baktk. Sheyl Hoca bu inilerden bazlarn
daha sonra ayrntlaryla incelemek zere gz koyduk dedi. zerinde
alacamz bazlarn gsterdi. Eyp Sultan Camii III. Sultan Selim
zamannda eskisi yerine yapld iin emelerin balarnda ve daha baka
yerlerinde Sultan'n turas nakedilmi. Camii'n ak kapsnda (kuzeye
bakan kap) sa tarafta mimar Sinan'n mimarba olduktan sonra yapt ilk
Ayas Paa kabrini ziyaret ettik. Kabir Ylanl Yal'nm sahibi Reis'l
Kttap Mustafa Efendi'ye ait. zerindeki yazlan Hocamz okudu. Aziz
arkadam Tlay Tozanl kabir zerindeki bordrn ok gzel olmakla birlikte
kendisinin bunu kaln bulduunu syledi. Kapdan knca ileride sol
taraftaki ihtiaml trbe III. Selim'in annesi Mihriah Sultan'a ait.
Kapdan kp sa tarafa dnldnde biraz ileride yolun sol tarafnda
zmit'te Pertev Paa Camii banisi trbesi, Kanuni Devri klasik talar
ile dolu. Burada smbller, laleler, karanfiller 16. asrn en gzel
mezar talarna oyulmu. Bugn bunlar pek zarif. Hanedana ait kiilerin
mezarlar pek ssl.
- 23. Yazlar 23 Bir kabir tanda buhurdanlk veya potaya benzeyen
bir oyma kap grdk. Bu kaplarda suluca bir tatl ikram edilirmi.
Tatlnn ismi lohuk. Sultan II. Mahmud devrine ait mezar talarna
kavuk yerine fesler konmu. Kendi zamannda ve daha sonraki
mezarlardaki talara fes ekli oyulmu. Ancak Sultan II. Mahmud fesi
rtbelere gre deimi. Sultan Abdlaziz fesinin tepe ksm biraz daralm.
Mezar talarndan hangisinin II. Mahmud hangisinin daha sonraya ait
olduu anlalyor. Bu gezi esnasnda Tlay talarn sslerinden hangisinin
klasik hangisinin daha sonraya ait olduunu gsterdi. Bu mezar talan
arasnda Hocamzn annesinin babas hattat Mehmet evki Efendi'nin
imzasn tayan bir mezar kitabesi grdk. Tarih 1284. Bir mezar ta
zerinde eski Trke ile unlar yazl : Ya lhi ol mbrek ismi pkn izzeti
Hem Reslun fahr lem h kevneyn hrmeti Eyle kabrin ravzai cennet Ya
ilhel lemin Gece gndz eylesin huri glman hizmeti Kurukahveci Halil
Aann kz erife Fatma Tarih 1271. Sultan II. Mahmud devrine ait bir
dier mezar tanda ise "serket hd-i hamamalain Edhem Efendi" yazyor.
Sultan Abdlmecid 1255 (1839) ylnda Padiah olduundan yle denirmi:
Bir iki, iki delik Abdlmecid oldu melik. (5 rakam eski yazda "o"
eklinde yazlyor). Hocamz, ak hava, yazl ta mzesinden ayrlrken az
zamanda ok ey gremedik ama gz koyduk dedi". Nakhne'de bazan gaz
ebru'su da yaplrd. Gaz ebrusunda kan ekil tesadfe kalmtr. Kitre ile
yaplan ebruda %90 istenilen ekil elde ediliyor. Hoca ebru sanatnda
da 1923'de Medreset'l Hattatin'de ebru ustas Necmeddin Okyay'dan
icazet alm. Nakhne'de alm ve Hocamzn yetitirdii sanatlardan Azade
Akar, Almanya'da at sergilerde ebru gsterisi yaptn ve byk ilgi
grdn, Batllarn ebru sanatnn Trklere ait olduunu bildiklerini
anlatmt. Folklor Ve Hayatn iiriyeti Folklor Hocamzn ilgi ve alma
alannn bir ksmyd. Folklorun eitli dallarnda yayn vard. Folklorik
inanlar iin "bunlara hurafe diyorlar, hayr deil, bunlar hayatn
iiriyeti, hayatn romantik tarafdr" derdi. eitli inanlar anlatmt, O
anlatncaya kadar duymadm. Bunlardan birkan aktarmak istiyorum :
"Eskiden yazma kitaplarn bana keb-i kec yazlrm. Sryanice bir
kelime. nanca gre bu szckler yazlnca kitab kurt yemiyor. Bir de
hikyesi vardr. Bir kitapta yazl olan keb-i kec'i kurt yemi, ama
kitab yememi". Hoca'dan kendisine ait folklorik bir anektot:
"ocukken kekeme idim. Haseki'de bulunan BayrampaaTrbesine gtrdler.
Her yl deitirilen Kbe'nin anahtarlarndan birini de buraya koymular.
Su dolu bir tasn iinde demirden pasl anahtar duruyordu. 11 yanda
idim. Babam lm. Tekkenin eyhi dualar okuyarak anahtar azma soktu.
Anahtara, kilidi aar gibi bir hareket verdi. Pasl sudan biraz
iirdi. defa gittik. Her defasnda
- 24. 24 Yazlar ayn ilem yapld. Annem yava yava iyiletiimi
sylerdi. Belki pberte, belki de baka eyler etkiledi. Folklor
nemlidir ve hayatn iiriyetidir". "Eski inana gre mektubun zerine
beduh yazlrsa yerine abuk ularm. Buna srati isl melei derler. Bir
eser yazmaya balayan yazar da srakl yazlsn ve abuk tamamlanasn diye
kadna beduh yazarm. bn Sina eserlerini etin bir Arapa ile kaleme
almtr. Gevrekzade Hafz Hasan Efendi bn Sina'dan evri yaparken
devaml beduh yazm. Gevrekzade'nin ocukla ilgili blmleri tercme
etmesinin sebebi, kendi ocuklarnn ok sk hasta olmas imi". Hocamzdan
Amasya az ile bir Nasreddin Hoca fkras "Nasreddin Hoca'ya demler k
yengaanm ok gezyor. Acep dim, o ok gezmeez, eer gezseyd kendi evine
de gelrd". Hammer'in Nasreddin Hoca fkralar ile ilgili anlattklarn
eksiksiz olmas iin Hoca'nn yaynndan aktaryorum: "Alman airi ve
filozofu Goethe, Osmanl tarihini bilhassa ark kaynaklarna
dayandrarak mkemmel bir surette kaleme alan mverrih Hammer ile
muasrdr. Goethe Trke bilmez. En mhim kaytlar sk sk grt Von Hammer,
Hafz divann Almancaya evirdii gibi muhtemelen ktphanesinde bulunan
her biri dier nshalarndan farkl Nasreddin Hoca fkralarn da
Almancaya evirmi ve okumas iin nl aire vermitir. O da yalnz bu
fkray seerek kitabna koymutur: Timurlek Anadolu'yu istilasnda
Akehirde bir gn misafir kald yerde oturuyormu. Nasreddin Hoca da
huzurunda. Topal Timur yannda duran bir aynaya bakarak 'Ben ki
cihangir bir padiahm. Dnya benim emrim altnda, fakat ne kadar
irkinim', diye balam alamaya. Nasreddin Hoca, Topaln aladn grnce o
da balam alamaya. Timur alam alam susmu. Fakat Hoca susmuyor, o
boyuna alyor. Timur dayanamam, Hocaya demi ki: Aynaya baktm
irkinliime aladm. Sen de karmdasn, ayb olmasn diye sen de alyorsun,
irkin olan benim, hala alamann sebebi nedir? Hoca merhumun cevab:
Ya biz alamayalm da kim alasn. Siz bir an kendi irkinliinizi grerek
aladnz ve sustunuz. Ya biz her gn gryoruz ya. Anadolu'nun birok
yerlerini istila ile haksz ve maksatsz Osmanl lkesini vurmaya gelen
topal Timur'u halk bu gibi fkralarla daima kk drmekten fari
olmamtr. Asrlar sonra bile unutulmayan bir ayla onu her frsattan
faydalanarak incitmekten ayrlmamtr. B. Esad Fuad Tugay'dan"). Hoca
darb mesellere ar ularn el attklarn ve bozuk laflar rettiklerinden
yaknrd. Bir Sivas nak sz "Her yaan bir nak". Nezaketin getirdii
kinayeli bir laf: "Eskiden namaz klmayanlara, namaz klmyor demeyin,
o Kurueme'de ebdest alp hmalpaa'da namaz klar derlerdi" (hmal Paa
Camii Kurueme ile Ortaky arasnda). Tp Ahlak le lgili Birka Not
Hocamz esas meslei olan hekimlie ait ilgi ekici ve tp ahlaknn
nemini ortaya koyan baz vakalarn da anlatmt. Fakat bunlar tashihli
olmadklar ve konulan itibariyle nemli olduklar iin
- 25. Yazlar 25 yazmay uygun bulmadm. nk, konumalarndan aldm
notlardaki baz hususlar tashihlerinde zerini izerek karyordu. Belli
sebeplerle ve o andaki durum iin sylemi szler, yazya getiinde yanl
yorumlara yol aabilirdi. Tp ahlak ile ilgili deindii birka noktaya
deineceim. Onun tp ahlak anlay doal olarak bugnknden biraz farklyd.
Tp etiine gelien bilim ve teknolojinin getirdii sorunlara gnbegn
yenileri eklenmekte ve toplumun inanlar, zgrlk anlay, bireysellik,
vb. sebeplerle bambaka bir boyut kazanmaktadr. Geleneksel olarak tp
ahlak belki de yalnz hekimin meselesi iken, bugn toplum ve birok
disiplin tarafndan sorgulanmaktadr. Gnmzde daha da gelitirilen ve
bireyin nem kazand hasta haklan gndemdeki yerini korumaktadr. Bu
haklar iinde hastann hastal hakknda bilgilendirilme, aydnlatlma
hakk, belki de hasta haklarnn en nemli hususlarndan biridir.
Amerika Birleik Devletleri gibi baz lkelerde hastaya, kt bir akibet
de syleniyor. Toplum kurallar, inanlar, yetime tarzlar, hayata bak
alar byle gerektiriyor olabilir. Amerika Birleik Devletlerinden
biraz farkl olarak Avrupa'da ise hastann hereyi renmek istememek
hakk olduu da tartlyor. Hocamz yle derdi: "Tehis iyi deilse hastaya
sylenmemelidir. Aln yazs olunca deimez. Onun iin iyi yorumlarda
bulunmak gerekir. Hastann kt dnceleri defedilmelidir. yi
telkinlerde bulunulmaldr. Hastann maneviyetini bozmamaldr". Fakat u
gr bugne de aynen uyuyor : "Hekim, hastay hereyin zerinde saymaldr"
ok sylenen bir sz vardr. Tbbiye'den herey kar, ara sra da hekim
kar. II. Mahmud dneminde hzlanan Batllama srecinde, Batl tarzda
eitim yapan Tbbiye'den mezun olanlarn ou hekimlik yapmayp, devletin
yksek kademelerde grev almlard. ok ynl ve az saydaki bu hekimler
bir meclisten baka bir meclise, bazan nazr, bazan sadrazam, bazan
da sefir olarak saysz grevler stlenmilerdi. Hoca bu sebeplerle :
"Tbbiye'den alim, fazl, devlet adam, ressam, tarihi, air yetiir,
hatta bazan da hekim yetiir" derdi. Osmanl Padiahlar Hakknda Birka
Nakil Sheyl Hoca'dan Osmanl Padiahlar hakknda sylediklerinden birka
not almm: "Avusturya'da tarihi Hammer adna kurulmu ktphaneye
gittim. Hammer bize ait ne varsa toplam. Silisilenameleri de
toplam. Orada, 18. yy. kyafeti ile Erturul Gazi'nin ok kk bir
minyatrn buldum. Minyatr 18. yy. da yaplm. Burada bir fkra anlataym
: Adamn biri kendisini ok kzdran birini dvm ldrm. Sonra da doktora
gtrp dirilt, hrsm alamadm bir daha ldreceim demi. Bunu niye
anlattm. Erturul Gazi'ye doyamadm, hrsm yenemedim, be minyatrn daha
yaptm". Hoca her konuda olduu gibi Erturul Gazi hakknda da geni bir
arive sahipti. 27 Austos 1982 tarihinde St kaymakam Dershaneye
gelmiti. Tamir edilen Erturul Gazi trbesi iin Hoca'dan fikir almt.
Fatih Sultan Mehmed'in Edirne'de yaplan doum gn kutlamalarna
konumac olarak davet edilirdi. Fatih hakknda birok yayn varsa da
ocukluu ve genlii hakkndaki aratrmay Hoca yapmt. Bilime byk nem
veren Fatih Sultan Mehmed'i, limleri etrafnda toplamas ve ilk
Akademimizi kurmas sebebi ile de ok severdi. Sultan Gazb yani fkeli
Sultan olarak da bilinen Yavuz Sultan Selim hakknda Ali Emir'den
Hoca'ya menkul iki anektod : "Yavuz sefere karken yanna limleri de
alrm. Msr seferine giderken bn Kemal'i yanna alm. Su birikintisi
olan bir yerden geerken bn Kemal'in at Yavuz'un beyaz kaftanna amur
sratm. Ibn Kemal zlm, fkeli padiahn gazabna uramaktan korkmu. Fakat
Yavuz 'bu amurlu kaftan muhafaza edin, lnce sandukama rtn' diye
emir vermi. Ben bunu duyunca Yavuz'un trbesine gittim. O zaman bir
itikad vard, Yavuz'un trbesini ziyaret eden isizse i bulur, ii
varsa kaybedermi. O sralarda niversitede kark. Trbeye giremedim.
amurlu beyaz kaftann sandukann zerinde olup olmadn trbedra sordum.
Olay bilmiyordu ama beyaz kaftan'n rtl olduunu syledi". "Yavuz
Sultan Selim ok sert ve msamahas olmayan bir padiah olduundan, onun
devrinde aileler yaramaz ocuklara "Allah seni Sultan Selim'e
vezir